1704–3244

1704. ‘Et is habitans in quercetis Mamre Emoraei’: quo significet statum perceptionis ex rationali homine, constat ex significatione ‘querceti, et quercetorum Mamre Emoraei,’ de qua prius n. 1442, 1443, 1616.

1705. ‘Fratris Eshkoli et fratris Aneri, et hi viri foederis Abrami quod significent statum Rationalis Hominis quoad Externum, ejus bona et vera qualia essent, constare potest a significatione illorum de quibus infra ad vers. 24 ubi quoque nominantur: ut paucis dicatur, per ‘Mamre, Eshkol et Anerum’ repraesentantur et significantur angeli qui apud Dominum, cum in prima pueritia pugnavit, qui adaequati fuerunt bonis et veris tunc apud Dominum; ex bonis et veris nominantur; nusquam aliquis angelus in caelo aliquod nomen habet, sed sunt bona et vera, ex quibus praedicantur nomina, sicut Michael et alii angeli in Verbo, nusquam tales sunt, sed ita nominantur ex officio qualicumque sunt: hic ‘Mamre, Eshkol et Aner’ similiter sed repraesentative.

1706. Vers. 14. Et audivit Abram, quod captivus factus frater ejus, et expedivit initiatos suos, natos domus suae, octodecim et trecentos, et persecutus est usque Dan. ‘Audivit Abram, quod captivus factus frater ejus’ significat quod perceperit Interior Homo in quali stat esset Externus: ‘et expedivit initiatos suos, natos domus suae’ significat illa bona apud Externum Hominem quae nunc liberata a jugo servitutis’ ‘octodecim et trecentos’ significat qualitatem illorum: ‘et persecutus usque Dan’ significat purificationis initium.

1707. Quod ‘audivit Abram quod captivus factus frater ejus significet quod perceperit Interior Homo in quali statu esset Externus, constat a significatione ‘Abrami’ in versu mox praecedente quod sit Interior Homo cui adjunctus Internus seu Divinus; et ex significatione ‘Loti’ quod sit Externus Homo, ut prius ostensum est; tum ex significatione ‘audire quod captivus frater ejus’ quod sit percipere in quali statu esset, nempe ut in vers. 12 dictum, quod bona et vera apparentia occupaverint illum: haec ita se habent; [2] Interior Homo per ‘Abramum Hebraeum’ intellectus cum perciperet quod bona et vera ex quibus pugnatum, non essent bona et vera nisi apparenter, et quod illa occupaverint totum Externum Hominem per ‘Lotum filium fratris’ significatum, tunc Interior Homo, seu Internus Divinus per Interiorem Hominem, purificavit illa; hoc quomodo fit, nusquam aliquis scire potest nisi cui revelatum est, influxus enim interni hominis per interiorem seu medium in externum est arcanum; cumprimis hoc tempore cum pauci si ulli norunt quid interior homo, minus quid internus; quid internus et interior homo, vide mox supra ad vers. 13; sed hic qualis influxus sit, paucis dicetur; [3] internus homo apud unumquemvis hominem est solius Domini, nam ibi recondit Dominus bona et vera quibus donat hominem ab infantia; inde per illa influit in interiorem seu rationalem, et per hunc in exteriorem, sic datur homini cogitare, et esse homo: sed influxus ab interno homine in interiorem seu medium et sic in exteriorem est duplex, vel per caelestia vel per spiritualia, seu quod idem est, vel per bona vel per vera; per caelestia seu bona influit solum apud homines regeneratos, qui vel perceptione, vel conscientia donati sunt, ita per perceptionem vel per conscientiam, quare influxus per caelestia non datur nisi apud eos qui in amore in Dominum et in charitate erga proximum sunt; per spiritualia autem aut vera, influit Dominus apud unumquemvis hominem, qui influxus nisi foret, non potuisset homo cogitare, ita nec loqui; quando homo talis est ut pervertat bona et vera, et cum nihil curat caelestia et spiritualia, tunc nullus est influxus caelestium seu bonorum, sed est via pro caelestibus et bonis clausa, et usque est influxus spiritualium seu verorum, quae via continue aperta tenetur; exinde constare potest qualis est interior seu medius, hoc est, rationalis homo. [4] Hic per ‘Abramum’ significatur internus homo in interiore seu medio; cum caelestia seu bona ab interno homine influunt in interiorem, tunc internus appropriat sibi interiorem seu medium et suum facit, sed usque est interior seu medius homo distinctus ab interno; similiter fit cum internus homo per interiorem seu medium influit in exteriorem, tunc quoque appropriat sibi eum et suum facit, sed usque est exterior homo distinctus ab interiore. Ita nunc cum percepit Internus in Interiore seu Medio quod talis status esset Externi Hominis, quod nempe hic ‘captivus factus,’ hoc est, quod bona et vera non genuina sed apparentia occupaverint eum, a quibus contra tot hostes pugnavit tunc influxit, et omnia in ordinem redegit, et liberavit illa ab illis quae infestarunt, et sic purificavit, ut nempe non bona et vera apparentia essent, sed bona et vera genuina, et sic conjuncta Interno seu Divino, et hoc, ut dictum, per Interiorem seu Medium: [5] in illo Dominus non similis fuit alicui homini, quia Interior Ipsius Homo quoad caelestia seu bona Divinus fuit, et ab ipsa nativitate adjunctus Interno; Internus cum hoc Interiore fuit Ipse Jehovah Pater Ipsius; at in illo similis fuit aliis hominibus, quod Interior Ipsius Homo quoad spiritualia seu vera adjunctus fuerit Externo, et sic Humanus; sed hic quoque per pugnas tentationum et victorias continuas ex propria potentia factus quoque Divinus, hoc est, Jehovah. Externus Homo est qua appellatur ‘Lotus,’ sed is in priore statu dicitur ‘illius fratris,’ in hoc autem ‘frater Abrami’; tunc enim dictus est filius fratris cum vera et bona apparentia illum occuparent, at frater cum genuina bona et genuina vera.

1708. ‘Et expedivit initiatos suos, natos domus suae’: quod significet illa bona quae apud Externum hominem quae nunc liberata a jugo servitutis, constat a significatione ‘initiatorum,’ tum ‘natorum domus Abrami’; ‘initiati seu novitii Abrami’ in sensu interno sunt illa bona apud Externum Hominem quae conjungi possunt Interiori Homini; ‘nati domus’ in sensu interno sunt eadem bona ut et vera quod propria sint; sed haec plura arcana continent quam ut possint edici, illa imprimis quomodo bona apparentia post pugnas tentationum fiunt bona genuina, et quod tunc possint conjungi Interiori seu Medio Homini, et per hunc Interno, et similiter fieri Divina; Dominus enim per gradus adjunxit Humanam Essentiam Divinae, et hoc per pugnas tentationum et victorias, ut dictum; haec bona quae genuina facta, sunt quae appellantur ‘initiati seu novitii Abrami,’ nam initiata et novitia fuerunt; et quia propria potentia comparata sunt, appellantur ‘nati domus.’

1709. ‘Octodecim et trecentos viros’: quod significet qualitatem eorum, nempe quod sint sancta pugnae, numerus ‘octodecim’ hoc involvit, tum quoque numerus ‘trecentorum,’ sunt enim hi numeri compositi ex tribus et sex; ‘tria’ significant sanctum, ut ostensum, n. 720, 901; et ‘sex’ pugnam, ut ostensum n. 737, 900. Quod Abram tot expediverit, historicum verum est, sed usque repraesentativum fuit, sicut omne historicum Verbi in Libris quinque Mosis, in Josuae, in Judicum, in Samuelis, in Regum, in Danielis, inque Jonae, ubi similiter numeri involvunt arcana; nam nihil in Verbo scriptum est quod non fuit tale, aliter non foret Verbum, et aliter nusquam memoratum quod Abram octodecim et trecentos expediverit, tum quod illi fuissent ‘initiati et nati domus,’ praeter plura quae in hoc capite dicuntur.

1710. ‘Et persecutus usque {1}ad Dan: quod significet purificationis statum, constat a serie rerum in sensu interno; ‘persequi hostes’ hic est expellere mala et falsa quae erant apud bona et vera et faciebant ut apparerent sicut bona et vera, et sic liberare illa et purificare; ‘usque ad Dan’ significat ad ultimum terminum Canaanis, sic ad extremos fines quo fugerant; quod ‘Dan’ significet ultimos terminos seu extremos fines Canaanis, constat passim a Verbo, ut apud Samuelem,
Ad transferendum regnum a domo Shaulis, et ad erigendum solium Davidis super Israelem et super Jehudam, a Dan et usque Beershebam, 2 Sam. iii 10:
apud eundem,
Congregando congregabitur universus Israel a Dan usque Beershebam, 2 Sam. xvii 11:
apud eundem,
Dixit David ad Joabum,…Pervagare omnes tribus Israelis a Dan usque Beershebam, 2 Sam. xxiv 2, 15:
in Libro Regum,
Habitavit Jehudah et Israel in securitate, quisque sub vite sua, et sub ficu sua a Dan et usque Beershebam, 1 Reg. v 5;
ex quibus patet quod Dan fuerit ultimus terminus Canaanis, quousque persecutus hostes qui infestabant bona et vera Externi Hominis; sed quia Dan erat terminus Canaanis sic intra Canaanem, et ne ibi essent, ulterius profugavit, nempe ‘ad Hobam a sinistra Damasco’ ut constat ab illis in versu mox sequente, ac ita purificavit; per ‘terram Canaanem’ in sensu sancto, ut dictum prius, significatur regnum Domini, ita caeleste amoris seu bonum, principaliter bonum apud Dominum.
@1 Though usque Dan is quite correct and has been used hitherto, I here inserts ad. Heb. is simply ‘ad.’$

1711. Vers. 15. Et distribuit se super eos noctu, ille et servi illius, et percussit eos, et persecutus est eos usque ad Hobam, quae a sinistra Damasco. ‘Distribuit se super eos noctu’ significat umbram in qua fuerunt bona et vera apparentia: ‘ille et servi illius’ significat Rationalem Hominem et quae in Externo oboediverunt: ‘et percussit eos’ significat vindicationem: ‘et persecutus est eos usque ad Hobam quae a sinistra Damasco’ significat extensionem quousque.

1712. ‘Distribuit se super eos noctu’: quod significet umbram in qua fuerunt bona et vera apparentia, constat a significatione ‘noctis’ quod sit status umbrae: status umbrae dicitur cum ignoratur num sit bonum et verum apparens vel bonum et verum genuinum; quisque dum in bono et vero apparente est, putat esse bonum et verum genuinum; est illud malum et falsum quod est in bono et vero apparent quod inumbrat, et facit ut appareat genuinum; qui in ignorantia sunt non aliter scire possunt quam quod bonum quod faciunt sit illorum et verum quod cogitant sit illorum; similiter qui sibi tribuunt bona quae faciunt, et in illis ponunt meritum, nescientes tunc quod non bona sint tametsi ita apparent, et quod proprium et meritum sui quod ponunt in illis, sint mala et falsa quae obscurant et obtenebrant; ita in multis aliis; [2] quale malum et falsum, et quantum mali et falsi in illis reconditum latet, nusquam ita videri potest in vita corporis sicut in altera vita; tunc prorsus sicut in clara luce sistuntur videnda; sed aliter est si hoc fit ex ignorantia non confirmata, tunc mala illa et falsa facile discutiuntur; at si se confirmant in eo quod propriis viribus possint facere bonum et resistere malo, et quod mereantur sic salutem tunc manet hoc adjunctum et facit ut bonum sit malum, et verum sit falsum; sed usque talis est ordo ut homo tanquam ex se bonum faciat, et ideo non remittere debeat manum, cogitando, Si nihil boni a me facere possum, quod exspectare debeam immediatum influxum, et sic in statu passivo manere, hoc quoque contra ordinem est; sed facere oportet bonum tanquam ex se, at cum reflectit super bonum quod facit vel fecerat, tunc cogitet, agnoscat et credat quod Dominus apud se hoc operatus est; [3] si se remittit ita cogitando, ut dictum, tunc non est subjectum in quod Dominus operari potest; non potest influere in aliquem qui se deprivat omni tali in quod vires infundendae sunt est sicut quis nihil discere vellet nisi ei revelatio; aut sicut quis nihil docere, nisi voces ei inderentur; aut sicut quis nihil conari, nisi ageretur sicut absque voluntate; quod si fieret, indignaretur adhuc plus quod sicut inanimatum quid esset, cum tamen quod a Domino animatur apud hominem, est id quod apparet tanquam foret ab illo: sicut quod homo non vivit a se, quod est veritas aeterna; nisi appareret sicut viveret ex se, nusquam vivere posset.

1713. ‘Ille et servi illius’: quod significet Rationalem Hominem et quae in Externo oboediverunt, constat a significatione ‘illius,’ hoc est, Abrami quod sit Interior Homo, de qua supra, et a significatione ‘servorum’ quod sint quae oboediunt. Omnia quae in externo homine, antequam hic liberatus est et vindicatus, dicuntur ‘servi,’ nam non aliter ac oboediunt interiori; ut pro exemplo, apud exteriorem hominem sunt affectiones et sunt scientifica; illae sunt ex bonis hominis interioris, haec sunt ex veris ejusdem; cum aguntur ut concurrant cum interiore homine, dicuntur ‘servire et oboedire’; quare hic per ‘servos’ non alia significantur quam quae oboediverunt in externo homine.

1714. Quod ‘percussit eos’ significet vindicationem, constare potest ex serie, et absque explicatione.

1715. ‘Et persecutus est eos usque ad Hobam, quae a sinistra Damasco’: quod significet extensionem quousque, constare potest a significatione ‘Hobae quae a sinistra Damasco’; ubi Hobah, non scitur, quia amplius non memoratur in Verbo, sed Damascus erat urbs principalis Syriae, ut constat 2 Sam. viii 5, 6; Esai. vii 8; per quam paene idem significatur ac per Syriam, de qua prius cap. x ad vers. 22. Terminus ultimus terrae Canaanis, sed ultra Danem, describitur per Damascum, ut apud Amos,
Suscepistis Siccuth regem vestrum, et Kiiun imagines vestras, stellam deorum vestrorum, quos fecistis vobis, et migrare faciam vos ultra Damascum, v 26, 27;
terminus terrae sanctae seu regni Domini versus septentrionem dicitur quoque terminus Damasci, Ezech. xlvii 16-18; xlviii 1.
Hic cum dicitur quod ‘percussi et profugati usque ad Hobam quae a sinistra Damasco,’ significatur extensio quousque bona et vera apparentia purificata sunt; at nisi sciatur qualia illa bona et vera apparentia fuerunt, et a quibus purificata ut facta genuina, non explicari potest quid proprie hic intelligitur per ‘Hobam a sinistra Damasco,’ solum in genere quod purificata sint.

1716. Vers. 16. Et reduxit omnem acquisitionem; et etiam Lotum fratrem suum, et acquisitionem ejus, reduxit, et etiam mulieres et populum. ‘Reduxit omnem acquisitionem’ significat quod Interior Homo redegit omnia quae in Externo Homine in statum convenientem ‘et etiam Lotum fratrem suum, et acquisitionem ejus reduxit’ significat Externum Hominem et omnia quae illius: ‘mulieres et populum’ significat tam bona quam vera.

1717. Quod ‘reduxit omnem acquisitionem’ significet quo Interior Homo redegit omnia quae in Externo Homine in statum convenientem, constare potest a significatione ‘reducere omnem acquisitionem’; ‘acquisitio’ hic sunt quae Kedorlaomer et reges cum illo sumpserunt ab hostibus, de quibus in praecedentibus; per ‘Kedorlaomerum et reges cum illo’ significata sunt bona et vera Exterioris Hominis; illorum acquisitio ex hostibus nihil aliud fuit quam quod privati sint potentia malum agendi et falsum cogitandi, quod significatam est per ‘opes Sodomae et Amorae’ et per ‘omnem cibum quem sumpserunt,’ de quibus supra ad vers. 11. [2] Quomodo hoc se habet, est tale quod non paucis exponi potest; ut tamen notio ejus habeatur, haec sint: qui in pugnis tentationum est et qui vincit, ille sibi magis et magis acquirit potestatem super malos spiritus seu super turbam diabolicam, usque tandem ut nihil ausint tentare; sed quoties victoria obtinetur, toties reducit Dominus in ordinem bona et vera ex quibus pugnatum, et sic toties purificantur illa, et quantum purificantur, tantum caelestia amoris insinuantur exteriori homini, et fit correspondentia; haec sunt quae significantur per ‘reducere omnem acquisitionem.’ [3] Qui autumat quod externus homo possit reduci in correspondentiam absque pugnis tentationum, fallitur, tentationes enim sunt media dissipandi mala et falsa, tum inducendi bona et vera, et reducendi illa quae externi hominis sunt in oboedientiam ut inserviat interiori seu rationali, et per hunc interno, hoc est, Domino per internum hominem operanti: quod per tentationes illa efficiantur, nemo scire potest nisi qui per tentationes regeneratus est; at quomodo id fit, vix potest quoad communissima describi, nam fit praeter quod homo sciat unde et quomodo, est enim Divina Domini operatio.

1718. ‘Et etiam Lotum fratrem suum et acquisitionem ejus reduxit’: quod significet externum hominem et omnia quae illius, constat a significatione ‘Loti’ quod sit externus homo, de qua aliquoties: quid externus homo, vix hodie noscitur, putatur enim quod illa qua corporis sunt, solum constituant externum hominem, sicut ejus sensualia, nempe tactus, gustus, olfactus, auditus et visus, tum appetitus et voluptates, sed haec constituunt extimum qui mere corporeus est: externum hominem proprie constituunt scientifica quae sunt memoriae et affectiones quae sunt amoris, quo imbutus est homo, tum sensualia quae sunt propria spiritus, cum voluptatibus quae etiam apud spiritus sunt; quod haec proprie constituant externum vel exteriorem hominem, constare potest ab hominibus in altera vita seu a spiritibus; hi similiter illum habent, et similiter interiorem, et consequenter internum; corpus est modo quasi tegumentum seu quasi crusta quae dissolvitur, ut vere homo vivat, utque omnia ejus excellentiora fiant.

1719. ‘Mulieres et populum’: quod significet tam bona quam vera, constare potest a significatione ‘uxorum et filiarum’ quod sint bona, de qua prius n. 489-491, 568, 915; hic pro uxoribus et filiabus ‘mulieres’; et ex significatione ‘populi’ quod sit verum, de qua etiam prius n. 1259, 1260.

1720. Vers. 17. Et exivit rex Sodomae obviam illi, postquam reversus est ille a percutiendo Kedorlaomerum, et reges qui cum illo, ad vallem Shaveh, haec vallis regis. ‘Exivit rex Sodomae obviam illi’ significat malum et falsum quod se submiserit: ‘postquam reversus est ille a percutiendo Kedorlaomerum et reges qui cum illo’ significat liberationem et vindicationem bonorum et verorum apparentium: ‘ad vallem Shaveh, haec vallis regis’ significat statum Externi Hominis quoad bona et vera tunc.

1721. ‘Exivit rex Sodomae obviam illi’: quod significet malum et falsum quod se submiserit, constat a significatione ‘regis Sodomae’ quod sit malum et falsum contra quod pugnatum; et ex significatione ‘exire obviam’ quod sit se submittere: quia in serie est quod malum et falsum se submiserit, hic de rege Sodomae dicitur, sed in vers. 21 seq. de {1}illo agitur.
@1 illo here = Rex Sodomae.$

1722. ‘Postquam reversus est ille a percutiendo Kedorlaomerum, et reges qui cum illo’: quod significet liberationem et vindicationem bonorum et verorum apparentium, constat ab illis quae praecedunt, et quae supra de Kedorlaomero et regibus qui cum illo, dicta sunt.

1723. ‘Ad vallem Shaveh, haec vallis regis’: quod significet statum Externi Hominis quoad bona et vera tunc, constare potest a significatione ‘vallis Shaveh,’ tum ‘vallis regis’; ‘vallis Shaveh’ significat Externi Hominis bona, ‘vallis regis’ ejusdem vera. Externus homo dicitur ‘vallis’ ex eo quod infra sit; quod exterius, id quoque est inferius, sicut quod interius, id quoque est superius: quod ‘rex’ significet verum, dictum est prius n. 1672.

1724. Vers. 18. Et Malkizedech, rex Shalem, eduxit panem et vinum, et ille sacerdos Deo Altissimo. ‘Malkizedech’ significat caelestia interioris hominis apud Dominum: ‘rex Shalem’ significat statum pacis quoad interiora seu rationalia: ‘eduxit panem’ significat caelestia et recreationem inde: ‘et vinum’ significat spiritualia et recreationem inde: ‘et ille sacerdos’ significat sanctum amoris: ‘Deo Altissimo’ significat Internum Hominem, Qui Jehovah.

1725. ‘Malkizedech’: quod significet caelestia Interioris Hominis apud Dominum, constare potest a significatione ‘Malkizedechi,’ de qua mox; tum ab illis quae praecedunt et ab illis quae consequuntur. Quid internus homo, et quid interior homo, et quid externus sit, supra satis ostensum est; tum quod internus homo influat per interiorem in externum; ut et quod internus homo influat in interiorem vel per caelestia vel per spiritualia; per caelestia apud omnem hominem regeneratum, hoc est, apud illos qui in amore in Dominum et in amore erga proximum vivunt; at per spiritualia apud omnem hominem qualiscumque sit, inde lux ejus e caelo, hoc est, quod possit cogitare et loqui, et esse homo; de his videantur quae prius n. 1707. [2] Caelestia interioris hominis sunt omnia quae amoris caelestis sunt, ut saepius prius dictum; haec caelestia apud Interiorem Hominem Domini, seu Interior Homo Domini quoad haec caelestia, appellatur ‘Malkizedech’: Internus Homo in Domino fuit Ipse Jehovah; Interior Homo quando post tentationum pugnas purificatus est, etiam factus est Divinus et Jehovah, similiter etiam Externus; nunc autem cum in statu pugnarum tentationis fuit, et nondum ita per pugnas tentationum purificatus, quoad caelestia appellatur ‘Malkizedech,’ hoc est, ‘rex sanctitatis et justitiae’: [3] quod ita se res habeat, constare quoque potest apud Davidem ubi similiter de pugnis tentationum Domini agitur, et tandem Interior Ipsius Homo quoad caelestia dicitur Malkizedech; ita apud Davidem,
Dictum Jehovae ad Dominum meum, Sede ad dextram Meam, donec posuero hostes tuos scabellum pedibus tuis; sceptrum roboris mittet Jehovah e Zione; dominare in medio hostium tuorum; populus tuus promptitudinum, in die fortitudinis tuae, in honoribus sanctitatis; ex utero ab aurora tibi ros {1}nativitatis tuae; juravit Jehovah, et non paenitebit Ipsum, Tu Sacerdos in aeternum, juxta {2}verbum meum Malkizedech. Dominus ad dextram tuam percussit in die irae Suae reges, Ps. cx 1-5;
agitur hic de pugnis tentationum Domini cum infernis, sicut in hoc capite, ut a singulis verbis constare potest; quod de Domino hic agatur, Ipse docet, Matth. xxii 41-43 [A.V. 43-45]; Marc. xii 36; Luc. xx 42-44; ‘ponere inimicos scabellum pedum,’ ‘dominari in medio hostium,’ ‘dies fortitudinis,’ ‘percutere in die irae Suae reges’ significant pugnas tentationum et victorias.

@1 But elsewhere juventutis, as T.C.R. 764. Heb. is (yalduth) from (yalad) = give birth to. It is generally translated as juventus, but nativitas seems better, and S. has the latter in 2405, 3579, 9809.$

@2 But elsewhere juxta modum, as in 6148. Heb is (dibrathi) = my word, or my matter.$

1726. ‘Rex Shalem’: quod significet statum pacis quoad interiora seu rationalia, constat a significatione ‘Shalem’; Shalem in lingua originali significat ‘pacem,’ ut et ‘perfectionem,’ ita statum pacis et statum perfectionis: status pacis est status regni Domini; in illo statu sunt caelestia et spiritualia Domini, sicut in sua aurora et suo vere, nam se habet pax sicut matutino tempore aurora, et verno tempore ver; aurora et ver faciunt ut omnia quae tunc sensus contingunt, sint gaudii et laetitiae plena, trahunt singula affectionem a communi aurorae et veris; ita se habet cum statu pacis in regno Domini; in statu pacis omnia caelestia et spiritualia in suo quasi aurorae aut verno flore et risu sunt, hoc est, in ipsa sua felicitate; status pacis afficit ita singula, nam Dominus est Ipsa Pax; quod etiam per Shalem apud Davidem intelligitur,
Notus in Jehuda Deus, in Israele magnum nomen Ipsius, et est in Shalem tabernaculum Ipsius, et habitaculum Ipsius in Zione, Ps. lxxvi 2, 3 [A.V. 1, 2].
Cum homo in pugnis tentationum est, a Domino donatur per vices statu pacis, et sic recreatur; status pacis hic significatur per ‘Shalem,’ et mox quoque per ‘panem et vinum,’ per quae significantur caelestia et spiritualia, ita status caelestium et spiritualium in pace, qui status est ipsa recreatio.

1727. ‘Eduxit panem’: quod significet caelestia, et recreationem inde, ‘et vinum’ quod significet spiritualia et recreationem inde, constat ex significatione ‘panis’ quod sit caeleste, de qua n. 276, 68), et a significatione ‘vini,’ tum vitis et vineae, quod sit spirituale, de qua n. 1069, 1071; et quia ‘panis’ significat caelestia, et ‘vinum’ spiritualia, etiam symbola in Sacra Cena facta sunt: hic ‘quod Malkizedech produxerit panem et vinum’ simile significat, quia ‘panis’ in Antiqua Ecclesia fuit repraesentativum omnium caelestium, et ‘vinum’ repraesentativum omnium spiritualium, ita hic Ipsius Domini a Quo omne caeleste et omne spirituale.

1728. ‘Et ille sacerdos’: quod significet sanctum amoris, constat a significatione ‘sacerdotis’ in Verbo: sunt duo quae praedicantur de Domino, nempe quod sit Rex et quod sit Sacerdos; ‘rex seu regium’ significat sanctum verum, ‘sacerdos seu sacerdotium’ significat sanctum bonum; illud est Divinum spirituale, hoc Divinum caeleste. Dominus ut Rex gubernat omnia et singula in universo ex Divino Vero, ac ut Sacerdos ex Divino Bono: Divinum Verum est ipse ordo universi Regni Ipsius, cujus omnes leges sunt vera seu veritates aeternae; Divinum Bonum est ipsum essentiale ordinis, cujus omnia sunt misericordiae; utrumque praedicatur de Domino; si modo Divinum Verum, nullus mortalium salvari posset, nam veritates condemnant unumquemvis ad infernum; at Divinum Bonum quod est misericordiae, elevat ab inferno ad caelum. Haec sunt quae repraesentarunt reges et sacerdotes in Ecclesia Judaica; et quae quoque repraesentavit ‘Malkizedech, ut rex Shalem, et sacerdos Deo Altissimo.’

1729. ‘Deo Altissimo’: quod significet Internum Hominem Qui Jehovah, constat ab illis quae supra aliquoties de Interno Homine Domini dicta sunt quod sit Ipse Jehovah; ita quod Dominus sit idem cum Jehovah Patre, sicut Ipse dicit apud Johannem,
Ego sum via, et veritas, et vita;…dicit Philippus, Monstra nobis Patrem;…dicit ei Jesus, Tantum temporis vobiscum sum, non nosti Me, Philippe? qui vidit Me, vidit Patrem, quomodo ergo tu dicis, monstra nobis Patrem? nonne credis quod Ego in Patre, et Pater in Me? credite Mihi, quod Ego in Patre, et Pater in Me, xiv 6, 8-11.
[2] Humana Domini Essentia est quae appellatur Filius Hominis, quae quoque post pugnas tentationum unita fuit Essentiae Divinae, ita ut Ipsa quoque facta sit Jehovah; quare in caelo non alium Jehovam Patrem norunt quam Dominum, vide prius n. 15. Apud Dominum est omne Jehovah, non solum Internus Ipsius Homo et Interior, se etiam Externus, ipsumque corpus, quare solus est Qui resurrexit in caelum etiam corpore, ut satis constat apud Evangelistas ubi de resurrectione Ipsius agitur; tum ab Ipsius Domini verbis,
Quare cogitationes ascendunt in cordibus vestris? videte manus Meas et pedes Meos, quia Ipse Ego sum; palpate Me, et videte, nam spiritus carnem et ossa non habet, sicut Me videtis habere; hocque cum dixisset, ostendit illis manus et pedes, Luc. xxiv 38-40.

1730. Vers. 19. Et benedixit illi, et dixit, Benedictus Abram Deo Altissimo, Possessori caelorum et terrae. ‘Benedixit illi’ significat fruitionem caelestium et spiritualium: ‘et dixit, Benedictus Abram Deo Altissimo’ significat Interiorem Hominem Domini quod fruitio bonorum ab Ipsius Interno: ‘Possessori caelorum et terrae’ significat Interni Hominis seu Jehovae conjunctionem cum Interiore et Exteriore.

1731. ‘Benedixit illi’: quod significet fruitionem caelestium et spiritualium, constare potest a significatione ‘benedicere’ quod sit frui omnibus bonis, de qua n. 981, 1096: fruuntur omnibus bonis qui bonis caelestibus et spiritualibus, nam inde omnia bona cujuscumque nominis. Haec quae in hoc versu continentur, annuntiant et praedicant conjunctionem Essentiae Humanae Domini cum Divina Ipsius, ipsa benedictio illud involvit.

1732. ‘Benedictus Abram Deo Altissimo’: quod significet Interiorem Hominem Domini quod fruitio bonorum ab Ipsius Interno, constat similiter a significatione ‘benedictionis’ quod sit fruitio bonorum, ut dictum; tum a significatione ‘Abrami’ hic quod sit Interior seu Rationalis Homo, de qua supra ad vers. 13; tum a significatione ‘Dei Altissimi’ quod sit Internum Domini, de qua re etiam prius: per ‘Abramum’ significatur, ut dictum, Interior seu Rationalis Homo, qui Interno seu Jehovae uniendus, et hoc per pugnas tentationum et victorias: ita enim se habet cum Interiore Homine; Interior Homo, ut dictum, est medius inter Internum et Externum, et facit ut Internus influere possit in Externum, absque illo nulla communicatio; communicatio fit caelestium et spiritualium; cum communicatio caelestium, Interior Homo appellatus est ‘Malkizedech,’ cum autem communicatio spiritualium appellatur ‘Abram Hebraeus.’

1733. ‘Possessori caelorum et terrae’: quod significet Interni Hominis seu Jehovae conjunctionem cum Interiore et Exteriore, constat ex significatione ‘caeli et terrae’; ‘caelum’ appellatur illud quod interius est in homine, et ‘terra’ illud quod exterius; quod caelum significet illud quod interius est in homine, causa est quia homo quoad interiora est imago caeli, et sic exiguum quoddam caelum; Interior Domini Homo principaliter est caelum, quia Dominus est omne in omnibus caeli, ita ipsum caelum: quod exterior homo appelletur ‘terra,’ inde sequitur; quam etiam per ‘novos caelos et novam terram,’ de quibus apud Prophetas et in Apocalypsi, nihil aliud intelligitur quam regnum Domini, et unusquisque qui est regnum Domini seu in quo est regnum Domini; quod caelum et terra illa significent, videatur de caelo n. 82, 911, et de terra n. 82, 620, 636, 913. [2] Quod hic ‘Deus Altissimus possessor caelorum et terrae’ significet Interni Hominis conjunctionem cum Interiore et Exteriore apud Dominum, constare potest ex eo quod Dominus quoad Internum Hominem fuerit Ipse Jehovah, et quia Internus Homo seu Jehovah duxit et instruxit Externum, ut Pater Filium; ideo dicitur quoad Externum Hominem respective ad Jehovam ‘Filius Dei,’ at respective ad matrem ‘Filius hominis’; Internus Domini Homo, Qui Ipse Jehovah, est Qui hic dicitur ‘Deus Altissimus,’ et antequam conjunctio plenaria seu unio facta, dicitur ‘Possessor caelorum et terrae,’ hoc est, Possessor omnium quae apud Interiorem et Exteriorem Hominem, qui hic per ‘caelos et terram’ intelliguntur, ut dictum.

1734. Vers. 20. Et benedictus Deus Altissimus, Qui tradidit hostes tuos in manum tuam; et dedit illi decimas de omnibus. ‘Benedictus Deus Altissimus’ significat Internum Hominem Domini: ‘Qui tradidit hostes tuos in manum tuam’ significat victoriam: ‘et dedit illi decimas de omnibus’ significat reliquias ex victoria.

1735. ‘Benedictus Deus Altissimus’: quod significet Internum Hominem Domini, constat ex illis quae mox supra de Interno Homine dicta sunt. Deus Altissimus dictus est Jehovah in Antiqua Ecclesia, ex causa quia ‘altitudo’ repraesentabat et ideo significabat internum, ita ‘altissimus’ intimum; inde cultus Antiquae Ecclesiae super excelsis, montibus, collibus; intimum etiam ad exterius et extimum nec aliter se habet quam altissimum ad inferius et infimum; Altissimum seu Intimum est Caeleste Amoris seu ipse Amor; Jehovah seu Internum Domini erat ipsum Caeleste Amoris, hoc est, ipse Amor, cui nulla alia attributa competunt quam quae sunt puri Amoris, ita purae Misericordiae erga universum genus humanum, quae est ut omnes salvare et felices facere in aeternum et omnia Sui in illos transferre velit; ita ex pura Misericordia omnes qui sequi volunt, ad caelum, hoc est, ad Se, vi forti amoris, trahere. Ipse Amor Ille est Jehovah, de nulla alia re praedicari potest Sum aut Est quam de Amore; [2] ex Amore illo, quia in Amore seu ipsius Amoris, est Esse omnis vitae, hoc est, ipsa Vita; et quia Jehovah solus est Esse vitae, seu ipsa Vita, quia solus Amor, omnia et singula inde suum esse et suam vitam
habent, nec quisquam potest esse et vivere a se quam solus Jehovah, hoc est, solus Dominus; et quia non quisquam esse et vivere potest a se quam solus Dominus, fallacia sensus est quod videantur sibi homines vivere a se; angeli manifeste percipiunt quod non vivant a se sed a Domino, quia vivunt in Esse vitae Domini, quia in Amore Ipsius; sed usque illis datur apparentia sicut vivant ex se, prae omnibus aliis, cum felicitate ineffabili: hoc itaque est vivere in Domino, quod nusquam dabile est nisi vivatur in Amore Ipsius, hoc est, in charitate erga proximum.

1736. Quod Dominus sit Jehovah, Qui hic appellatur Deus Altissimus, constat manifeste ex Verbo; apud Esaiam,
Jehovah Zebaoth nomen Ipsius, et Redemptor tuus, Sanctus Israelis, Deus totius terrae appellatur, liv 5;
ubi manifeste, quod ‘Redemptor et Sanctus Israelis, Qui solus Dominus,’ sit Jehovah Zebaoth, et Deus totius terrae: apud eundem,
Sic dixit Jehovah Redemptor tuus, Sanctus Israelis, Ego Jehovah Deus tuus, xlviii 17:
apud eandem,
Ego auxilior tibi, dictum Jehovae, Redemptor tuus, Sanctus Israelis, xli 14.
Sanctus Israelis et Deus Israelis multoties dicitur; quod Dominus sit Sanctus Israelis et Deus Israelis, constat manifeste,
Quod viderint Deum Israelis, sub pedibus Ipsius sicut opus lapidis sapphiri, et sicut substantia caeli quoad puritatem, Exod. xxiv 10;
[2] Ecclesia Judaica nec alium agnovit et appellavit Jehovam, quia unum Deum Jehovam coluit; et hoc eo magis quod plerisque eorum ignotum, quia omnes ritus Ecclesiae Ipsum repraesentabant; et omnia Verbi in sensu interno Ipsum significabant: apud Esaiam,
Absorbebit mortem ni sempiternum, et absterget Dominus Jehovih lacrimam desuper omnibus faciebus;…et dicet in die illo, Ecce Deus noster Hic, exspectavimus Ipsum, et salvabit nos; Hic Jehovah, Quem exspectavimus, exsultemus et laetemur in salute Ipsius, xxv 8, 9;
[3] ubi de Adventu Domini: apud eundem,
Ecce Dominus Jehovih in forti veniet, et brachium Ipsius dominans Ipsi; …sicut pastor gregem Suum pascet, in brachium Suum colliget, {1}agnellos in gremio suo portabit, lactentes ducet, xl 10, 11;
ubi manifeste de Domino Qui ‘Dominus Jehovih’; ‘in forti veniet et brachium Ipsius dominans Ipsi’ pro quod propria potentia victurus inferna: ‘pascere gregem, in brachium colligere, agnellos in gremio portare, lactentes ducere,’ praedicantur de amore seu misericordia Ipsius: apud eundem,
[4] Sic dixit Jehovah, creans caelos Ipse Deus, formans terram et faciens illam, Ipse firmans illam, non inanitatem creavit illam, ad habitandum formavit illam; Ego Jehovah et non praeterea….Nonne Ego Jehovah et non praeterea Deus praeter Me? Deus justus, et Salvator non praeter Me; respicite ad Me, et salvemini omnes fines terrae; quia Ego Deus et non praeterea, xlv 18, 21, 22;
ubi manifeste de Domino, quod solus Jehovah et Deus; quod ‘creare caelos et formare terram’ sit regenerare, ita ‘Creator caeli et terrae’ sit Regenerator, videatur n. 16, 88, 472, et alibi; quare Dominus passim appellatur Creator, Formator, Factor: apud eundem,
[5] Tu Pater noster, quia Abraham non cognoscit nos, et Israel non agnoscit nos; Tu Jehovah, Pater noster, Redemptor noster, a saeculo nomen Tuum, lxiii 15, 16;
ubi manifeste de Domino Qui solus Redemptor: apud Mosen,
Caveto tibi a faciebus Ipsius, et audi vocem Ipsius, ne exacerbes Ipsum, quia non sustinebit praevaricationem vestram, quoniam nomen Meum in medio Ipsius, Exod. xxiii 21;
quod ‘nomen’ sit essentia, videatur n. 144, 145; et ‘in medio’ sit intimum, n. 1074: apud Esaiam,
[6] Puer natus est nobis, Filius datus est nobis, et erit principatus super humero Ipsius; vocabitur nomen Ipsius, Mirabilis, Consiliarius, Deus, Heros, Pater aeternitatis, Princeps pacis, ix 5, 6;
manifeste quod Dominus: apud Jeremiam,
Ecce dies venientes et suscitabo Davidi germen justum, et regnabit Rex, et intelligenter aget, et faciet judicium et justitiam in terra; in diebus Ipsius salvabitur Jehudah, et Israel habitabit confidenter; et hoc nomen Ipsius quod appellabunt Ipsum, Jehovah justitia nostra, xxiii 5, 6;
manifeste quod Dominus: apud Zachariam,
Erit Jehovah in Regem super totam terram; in die illo erit Jehovah unus, et nomen Ipsius unum, xiv 9;
manifeste de Domino: ‘nomen’ pro Essentia.
@1 In all other refs. to this passage S. has agnos or agnellos with comma after, in agreement with Heb., not before as here.$

1737. ‘Qui tradidit hostes tuos in manum tuam’: quod significet victoriam, constare potest absque explicatione. Conjunctio Essentiae Humanae cum Divina comparata est et facta a Domino per continuas pugnas tentationum et victorias, et hoc ex propria potentia: qui aliter capit conjunctionis et unionis modum, multum fallitur; inde Ipse Justitia factus: conjunctio seu unio facta est cum caelesti amoris, hoc est, cum ipso Amore, qui est, ut dictum, Jehovah. Conjunctio hominum cum Domino etiam fit per tentationes, et per implantationem fidei in amorem; nisi implantetur fides in amorem, hoc est, nisi homo per illa quae sunt fidei, accipiat fidei vitam, hoc est, charitatem, nusquam conjunctio; hoc solum est sequi Ipsum, nempe ita conjungi Domino, sicut Dominus quoad Humanam Essentiam Jehovae, inde quoque omnes illi appellantur filii Dei a Domino Qui unicus Filius Dei, et fiunt imagines Ipsius.

1738. ‘Et dedit illi decimas de omnibus’: quod significet reliquias ex victoria, constat ex significatione ‘decimarum’ quod sint ‘reliquiae,’ de qua prius n. 576; quid autem reliquiae, videatur n. 468, 530, 560, 561, 661, 1050, nempe quod sint omnes status amoris et charitatis, proinde omnes status innocentiae et pacis quibus donatur homo; hi status donantur homini ab infantia, sed minus per gradus ut homo in adultam aetatem pergit; at cum regeneratur homo, tunc praeter priores etiam novas reliquias accipit, ita novam vitam; nam homo a reliquiis seu per reliquias habet ut sit homo; homo enim absque statu amoris et charitatis, et absque statu innocentiae, qui se insinuant ceteris ejus vitae statibus, non est homo, sed pejor omni fera. Reliquiae acquisitae in pugnis tentationum sunt quae hic intelliguntur; hae reliquiae sunt quae per ‘decimas datas Malkizedecho ab Abramo’ significantur, suntque omnia caelestia amoris quae Dominus sibi comparavit per continuas pugnas et victorias, per quas continue uniebatur Essentiae Divinae, usque dum Essentia Ipsius Humana similiter facta est Amor, seu Esse vitae, hoc est, Jehovah.

1739. Vers. 21. Et dixit rex Sodomae ad Abramum, Da mihi animam, et acquisitionem accipe tibi. ‘Dixit rex Sodomae’ significat malum et falsum quod victum: ‘ad Abramum’ significat Rationale Domini: ‘da mihi animam, et acquisitionem accipe tibi’ significat ut daret illis vitam, et cetera non curarent.

1740. ‘Dixit rex Sodomae’: quod significet malum et falsum quod victum, constat a significatione ‘Sodomae’ quod sit malum et falsum, ut supra in hoc capite est ostensum; supra versu 17 dicitur (x)’exivit rex Sodomae obviam Abramo,’ quo significatum quod malum et falsum se submiserit, hic nunc continuatur quod supplex sit. [2] Quod malum et falsum sit victum, seu quod mala et falsa vincantur per pugnas tentationum, et sic bona et vera induantur, inde est quia sic mala et falsa dissipantur, quibus dissipatis bona et vera succedunt, quae dein magis et magis confirmantur et sic corroborantur; sunt enim mali spiritus qui excitant mala et falsa; quae nisi excitentur, vix novit homo quod mala et falsa sint, sed tunc patent; quoque diutius pugnae tentationum perstant, eo magis patent, usque tandem ut mala et falsa horreantur: [3] et prout mala et falsa dissipantur, ita succedunt bona et vera; et quo plus horroris pro malis et falsis contrahitur, eo plus amoris insinuatur a Domino pro bonis et veris; quoque plus horroris fit pro malis et falsis, eo minus accedere audent mali spiritus, quia aversationem et horrorem pro malis et falsis in quibus eorum vita consistit, non sufferre possunt, quandoque ad primam approximationem corripiuntur terrore; et quo plus amoris pro bonis et veris, eo magis angeli amant apud hominem esse, et cum angelis caelum, nam in suamet vita sunt cum in bonis amoris et veris fidei.

1741. ‘Ad Abramum’:quod significet Rationale Domini, constat a repraesentatione ‘Abrami’; in binis capitibus quae praecedunt, repraesentavit Abram Dominum seu statum Ipsius in pueritia, hic seu in hoc capite repraesentat Rationale Domini, et tunc appellatur ‘Abram Hebraeus,’ ut constat ab illis quae supra ad vers. 13 dicta et ostensa sunt; hic similiter, nam non alius Abram in hoc capite quam Abram Hebraeus intelligitur. Spirituale Domini quod adjunctum Interno Homini, est ‘Abram Hebraeus,’ at caeleste quod adjunctum Interno, hoc repraesentatum et significatum est per ‘Malkizedech,’ ut dictum.

1742. ‘Da mihi animam, et acquisitionem accipe tibi’: quod significet ut daret illis vitam, et cetera non curarent, constat ex significatione ‘animae’ quod sit vita, de qua prius n. 1000, 1005, 1040, et ex significatione ‘acquisitionis’ quod sint cetera, quae non ita proprie sunt vitae, de quibus in mox sequentibus. [2] Vita quam spiritus mali habent et perdite amant, est vita cupiditatum amoris sui et mundi; inde vita odiorum, vindictarum et crudelitatum; in nulla alia vita jucundum dari putant; sunt sicut homines, nam homines fuerunt et a vita cum fuerunt homines, hoc retinent; qui in jucundo talium cupiditatum omnem vitam ponunt, non scientes aliter quam quod a vita sit unica, et cum illam amittunt, quod prorsus morituri; sed qualis vita sit quam amant, constat a talibus in altera vita; vertitur a in fetidam et excrementitiam, et mirum, fetorem istum ut jucundissimum percipiunt, ut constare potest ab illis quae ab experientia n. 820, 954; similiter ac
[3] Daemones, qui cum a Domino ejicerentur ex maniaco, ex timore vitae rogabant ut mitterentur in porcos, Marc. v 7-13;
quod fuerint in qui in vita corporis foedae avaritiae dediti fuerunt, constare potest exinde quod tales videantur sibi in altera vita inter porcos degere, ex eo quod porcorum vita avaritiae correspondeat, et ideo illis jucunda, ut constat ex illis quae ab experientia n. 939.

1743. Vers. 22. Et dixit Abram ad regem Sodomae, Elevavi manum meam ad Jehovam Deum Altissimum, Possessorem caelorum et terrae. ‘Dixit Abram ad regem Sodomae’ significat responsum: ‘elevavi manum meam ad Jehovam’ significat mentem qualis erat apud Dominum: ‘Possessorem caelorum et terrae’ significat
conjunctionem.

1744. ‘Dixit Abram ad regem Sodomae’: quod significet responsum, constat absque explicatione.

1745. ‘Elevavi manum meam ad Jehovam’: quod significet mentem qualis erat apud Dominum, constat a significatione ‘elevare manus’; elevatio manus ad Jehovam est gestus corporis correspondens mentis affectioni, ut notum est; in sensu litterae exprimuntur illa quae interiora seu mentis sunt per externa quae correspondent, sed in sensu interno sunt interna quae intelliguntur; hic ideo ‘elevatio manus’ est mens seu affectio mentis. [2] Quamdiu Dominus fuit in statu tentationum, locutus est cum Jehovah sicut cum alio, sed quantum Essentia Ipsius Humana unita fuit Ipsius Divinae, tantum locutus est cum Jehovah ut cum Semet; quod constat a multis apud Evangelistas, tum quoque a multis apud Prophetas, et apud Davidem; causa manifeste constat ex illis quae prius dicta sunt de hereditario a matre: quantum ex hoc mansit, tantum fuit quasi absens a Jehovah; at quantam hoc exstirpatum, tantum fuit praesens et Ipse Jehovah. [3] Illustrari hoc potest a conjunctione Domini cum angelis: angelus quandoque loquitur non a se sed a Domino, et tunc non aliter scit quam quod is Dominus sit, sed tunc quiescunt illius externa; aliter cum externa operantur; causa est quod internus illorum homo sit possessio Domini, et quantum tunc non propria impediunt, tantum est Domini, immo Dominus. Sed apud Dominum facta est conjunctio plenaria seu unio aeterna cum Jehovah, sic ut ipsa Humana Ipsius Essentia sit quoque Jehovah.

1746. “Possessorem caelorum et terrae’: quod significet conjunctionem, constat ab illis quae supra ad vers. 19 dicta sunt, ubi eadem verba et eadem significatio.

1747. Vers. 23. Si a filo et usque ad corrigiam calcei, et si accepero ab ullo quod tibi, ne dicas, Ego ditavi Abramum. ‘Si a filo et usque ad corrigiam calcei’ significat omnia quae immunda naturalia et corporea essent: ‘si accepero ab ullo quod tibi’ significat quod nihil tale apud amorem caelestem: ‘ne dicas, Ego ditavi Abramum’ significat quod inde nihil usquam roboris Domino.

1748. ‘Si a filo usquam ad corrigiam calcei’: quod significet omnia quae immunda naturalia et corporea essent, constat a significatione ‘corrigiae calcei’: in Verbo ‘planta pedis et calcaneum’ significat ultimum naturale, ut ostensum est prius n. 259; calceus est qui investit plantam pedis et calcaneum, quare ‘calceus’ significat naturale adhuc ulterius, ita ipsum corporeum; significatio calcei se habet secundum subjecta; cum praedicatur de bonis, accipitur in bono sensu, cum de malis in malo, ut hic ubi agitur de acquisitione regis Sodomae per quem significatur malum et falsum, ideo per ‘corrigiam calcei’ significantur immunda naturalia et corporea; per ‘filum calcei’ significatur falsum, et per ‘corrigiam calcei’ malum, et hoc quia in
diminutivo, omnium vilissimum: [2] quod illa per calceum significentur, constat quoque ab aliis locis in Verbo; ut cum Jehovah apparuit Mosi e medio rubi et dixit ad Mosen,
Ne appropinques huc, exue calceos tuos a super pedibus tuis, quia locus, super quo tu stas, terra sanctitatis est, Exod. iii 5:
similiter Princeps Exercitus Jehovae ad Josuam,
Exue calceum tuum a super pede tuo, quia locus super quo tu stas, sanctitas ille, v 15:
ex quo quisque videre potest quod calceus nihil de sanctitate auferret. modo homo in se sanctus foret, sed quod ideo dictum quia ‘calceus’ repraesentabat ultimum naturale et corporeum, quod exuendum, [3] Quod immundum naturale et corporeum, constat quoque apud Davidem,
Moabus pelvis lotionis Meae, super Edomum mittam calceum Meum, Ps. lx 10 [A.V. 8]:
simile involvit quod mandatum discipulis,
Quisquis non exceperit vos, neque audiverit verba vestra, egredientes e domo aut urbe ista, excutite pulverem pedum vestrorum, Matth. x 14; Marc. vi 11; Luc. ix 5;
ubi ‘pulvis pedum’ simile ac calceus, quia ‘planta pedis’ ultimum naturale, significat, nempe immundum ex malo et falso; et quia tunc temporis in repraesentativis erant, et in illis solis arcana caelestia recondi putabant, non in nudis veritatibus, ideo mandatum illis ut sic facerent. [4] Quia ‘calceus’ significabat ultimam naturale, etiam ‘exuitio calcei’ seu discalceatio significabat quod exueretur ultimis naturae; sicut qui leviratum non volebat praestare, de quo apud Mosen,
Qui non leviratum vellet praestare;…accedet fratria ejus ad eum in oculis seniorum, et extrahet calceum ejus a super pede ejus, et exspuet in facies ejus; et respondebit, et dicet, Sic fiet viro, qui non aedificat domum fratris sui; et vocabitur nomen ejus in Israele, ‘domus exuti calceum,’ Deut. xxv 5-10;
pro quod absque omni charitate naturali. [5] Quod ‘calceus’ significet ultimum naturale etiam in bono sensu, constat quoque a Verbo, ut apud Mosen de Ashere,
Benedictus prae filiis Asher; sit acceptus fratribus suis, et intingens in oleo pedem suum; ferrum et aes calceus {1}ejus, Deut. xxxiii 24,25;
ubi ‘calceus’ pro ultimo naturali, ‘calceus ferrum’ pro vero naturali, ‘calceus aes’ pro bono naturali, ut constat a significatione ferri et aeris, n. 425, 426, et quia calceus significabat ultimam naturale et corporeum, formula inde facta qua significabatur omnium minimum et vilissimum, nam ultimum naturale et corporeum est vilissimum omnium quae apud hominem, quod intellectum a Johanne Baptista cum dixit,
Venit fortior me, cujus ego non idoneus sum solvere corrigiam calceorum Ipsius, Luc. iii 16; Marc. 17; Joh. i 27.
@1 Heb. = tuus, which S. has in A.E.70 and 439. In 2162 he has calcei tui.$

1749. Quod ‘si accepero ab ullo quod tibi’: significet quod nihil tale apud amorem ‘caelestem, constare potest ex eo quod ‘Abram’ dixerit se nihil accipere velle a ‘rege Sodomae’; ‘Abram’ repraesentabat Dominum nunc victorem, ita illa quae erant amoris caelestis, quae sibi per victorias comparavit; et ‘rex Sodomae’ repraesentabat malum et falsum, ex quibus nihil apud Dominum victorem seu amorem caelestem. [2] Quid per haec intelliguntur in sensu interno, non constare potest nisi sciatur quomodo se res habeat in altera vita; apud malos et infernales spiritus regnat amor sui et mundi, inde putant se esse deos universi, et multum posse; cum victi sunt, tametsi appercipiunt
quod prorsus nihil possint, usque manet opinio potestatis et dominii, et putant se multum contribuere posse ad potestatem et dominium Domini; quare etiam ut regnare simul possint, offerunt apud bonos spiritus servitia sua; sed quia nihil nisi malum et falsum est per quae se efficere quid posse putant, at apud Dominum seu amorem caelestem nihil nisi bonum et verum est, hic respondetur ‘regi Sodomae’ per quem tales repraesentantur, quod nihil tale apud Dominum seu quod nulla potentia Domino a malo et falso: [3] dominium ex malo et falso prorsus contrarium est dominio ex bono et vero; dominium ex malo et falso est omnes servos velle facere, dominium ex bono et vero est omnes liberos velle facere; dominium ex malo et falso est omnes perdere, at dominium ex bono et vero est omnes salvare; ex quibus constat quod dominium ex malo et falso sit diaboli, at dominium ex bono et vero sit Domini; quod dominia sint prorsus contraria, constare potest ex Domini verbis apud Matth. xii 24-30, et quod ‘nemo possit duobus dominis servire,’ Matth. vi 24; Luc. xvi 13.

1750. Quod ‘ne dicas, Ego ditavi Abramum’ significet quod inde nihil usquam roboris Domino, constare potest a significatione ‘ditari’ quod sit acquirere potentiam et robur: haec quomodo se habent, constat ab illis quae nunc dicta sunt.

1751. Vers. 24. Praeter tantum quod comederunt pueri, et portionem virorum, qui iverunt mecum, Aner, Eshkol et Mamre, hi accipient portionem suam. ‘Praeter tantum quod comederunt puer significat bonos spiritus: ‘et portionem virorum qui iverunt mecum’ significat angelos: ‘Aner, Eshkol et Mamre’ significat illa quae apud eos: ‘hi accipient portionem suam’ significat quod dati sint in illorum potestatem.

1752. ‘Praeter tantum quod comederunt pueri’: quod significet bonos spiritus, constat ab illis quae praecedunt et ab illis quae consequuntur; ab illis quae praecedunt: supra ad vers. 13 memorantur Mamre, Eshkol et Aner, quod fuerint socii foederis Abrami, quibus significatus status Rationalis Hominis quoad Externum Domini, ejus bona et vera qualia essent, et sic quod per illos significati sint angeli qui fuerunt cum Domino cum pugnavit, ut ab explicatione ibi patet: idem constat ex illis quae consequuntur, ut mox patescet: hic qui iverunt cum Abramo, dicuntur ‘pueri,’ per quos non alii intelliguntur quam spiritus boni, at per ‘viros,’ de quibus mox, angeli: quod fuerint cum ex eo quod cum in pugnis tentationum esset, non potuerit aliter quam quod angeli adessent, quibus Dominus ex propria potentia dedit vim et quasi potentiam simul pugnandi, nam omnis potentia angelis est a Domino. Quod angeli pugnent contra malos, constare potest ab illis quae prius passim dicta sunt de angelis apud hominem, quod tutentur hominem et avertant mala quae infernales spiritus intentant, de quibus prius n. 50, 227, 228, 697, 968; sed omnis potentia illorum est a Domino: boni spiritus sunt quidem etiam angeli sed inferiores, nam sunt in primo caelo, spiritus autem angelici in secundo, at angeli proprie dicti in tertio, de quibus n. 459, 684; talis est forma regiminis in altera vita quod spiritus boni sint subordinati spiritibus angelicis, et spiritus angelici ipsis angelis, sic ut unam societatem angelicam constituant: spiritus bona et spiritus angelici sunt qui hic dicuntur ‘pueri,’ at ipsi angeli ‘viri.’

1753. ‘Et portionem virorum qui iverunt mecum’: quod significet angelos, constat ex illis quae nunc dicta sunt; praeter quod angeli cum apparuerint coram hominibus, in Verbo dicantur ‘viri.’

1754. ‘Aner, Eshkol et Mamre’: quod significent illa quae apud eos, constat ab illis quae supra hoc capite ad vers. 13 de iisdem dicta sunt, nempe quod per nomina horum significentur bona et vera ex quibus pugnatum, non ita angeli, quia angeli intellecti sunt per pueros et viros, ut dictum; angelis enim nusquam aliquod nomen est, sed dignoscuntur ex bonis et veris quales sunt, quare nec per ‘nomen’ in Verbo aliud significatur quam essentia et ejus qualitas, ut ostensum prius n. 144, 145, 340, ut quoque constare potest apud Esaiam ubi de Domino,
Vocabitur nomen Ipsius, Mirabilis, Consiliarius, Deus, Heros, Pater aeternitatis, Princeps pacis, ix 5, 6;
ubi per ‘nomen’ intelligitur qualis est, nempe quod mirabilis, consiliarius, Deus, heros, pater aeternitatis, princeps pacis: [2] apud Jeremiam ubi etiam de Domino,
Hoc nomen Ipsius, quod appellabunt Ipsum, Jehovah justitia nostra, xxiii 5, 6;
ubi quod ‘nomen’ sit justitia, manifeste constat; tum apud Mosen ubi etiam de Domino,
Non sustinebit praevaricationem vestram, quoniam nomen Meum in medio Ipsius, Exod. xxiii 21;
ubi ‘nomen’ quoque pro Essentia quod Divina; praeter a multis locis in Verbo ubi dicitur quod invocaverint nomen Jehovae; quod non in vanum acciperent nomen Jehovae; et in Oratione Domini, sanctificatum sit nomen Tuum: similiter se habet cum nominibus angelorum; et similiter hic cum nominibus Eshkol, Aner et Mamre qui repraesentant angelos, quod significentur illa quae apud angelos.

1755. Quod ‘hi accipient portionem suam’ significet quod dati sint in illorum potestatem, constat ex illis quae supra ad vers. 21-23 dicta sunt, quod nempe Dominus nihil ab illis habere vellet, quia nihil roboris Domino inde: quod dati sint in potestatem angelorum ita se habet: angeli sunt qui dominantur super spiritus malos et infernales, ut a multa experientia mihi constitit; Dominus autem praevidet ac videt omnia et singula, et providet ac disponit omnia et singula, sed quaedam ex permissione, quaedam ex admissione, quaedam ex venia, quaedam ex beneplacito, quaedam ex voluntate; ipsum dominari velle est aliquod proprium humanum diversum ab illis quae accipiunt a Domino; sed usque omne dominium est amoris et misericordiae absque velle dominari: verum haec quia arcaniora sunt, non ad intellectum dici possunt paucis; satis est scire quod spiritus mali et infernales dati sint in potestatem (x)angelorum, et quod Dominus omnia et singula, etiam singularissima gubernet; de quibus, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus ubi de Providentia et Permissionibus.

1756. Haec sunt quae in genere illa involvunt in sensu interno, sed ipsa series rerum et ejus pulchritudo, non potest apparere cum omnia et singula secundum significationem vocum explicantur, ac si una idea caperentur; cum omnia una idea capiuntur, tunc apparent illa quae sparsa sunt, pulchre cohaerentia et connexa: se habet hoc, sicut qui loquentem audit et attendit ad voces; tunc ideam loquentis non ita capit, ac si nihil attendit ad voces aut significationem earum; nam paene similiter se habet sensus internus Verbi ad externum seu litteralem, sicut loquela cujus voces vix audiuntur, minus attenduntur, cum mens in solo sensu rerum significatarum per voces loquentis tenetur. [2] Antiquissimus modus scribendi fuit repraesentativus rerum per personas et per voces, per quas prorsus alia intelligebant; profani scriptores tunc ita sua historica concinnabant, etiam res quae fuerunt vitae civilis et moralis, et quidem ita ut nihil prorsus tale esset, quod scriptum, quoad litteram, sed aliud sub illis intellectum, usque adeo ut affectiones quascumque sicut deos et deas sisterent, quibus ethnici postea cultum Divinum instituebant; quod cuivis literato potest notum esse, adhuc enim tales libri vetusti exstant: hunc modum scribendi traxerunt ab antiquissimis qui ante diluvium, qui caelestia et Divina sibi per illa quae conspicua fuerunt in terra et mundo, repraesentabant, et sic mentem et animam implebant jucundis et deliciosis cum spectabant universi objecta, imprimis quae pulchra ex forma et ordine; quare omnes libri Ecclesiae illorum temporum ita scripti sunt; talis est Liber Hiobi; ad imitationem illorum tale est Canticum canticorum Salomonis; tales fuerant bini Libri, quorum meminit Moses, Num. xxi 14 et 27, praeter plures qui perierunt. [3] Hic stilus dein ex antiquitate veneratus est, tam inter gentes, quam inter Jacobi posteros, usque adeo ut quicquid non ita scriptum esset, non ut Divinum venerarentur; quare quando acti spiritu prophetico, ut Jacobus Gen. xlix 3-(x)27; Moses Exod. xv 1-21; Deut. xxxiii 2 ad fin.; Bileamus, qui ex filiis orientis e Syria, ubi adhuc Ecclesia Antiqua, Num. xxiii 7-10, 19-24; xxiv 5-9, 17-24; Deborah et Barakus, Jud. v 2 ad fin.; Hannah, 1 Sam. ii 2-10; et alii plures, tunc similiter locuti sunt, et hoc ob plures arcanas causas; quae tametsi non intelligebant nec sciebant nisi paucissimi, quod significarent caelestia regni et Ecclesiae Domini, usque admirationis stupore tacti et perfusi, Divinum et Sanctum illis inesse sentiebant. [4] Sed quod historica Verbi similia sint, nempe repraesentativa et significativa caelestium et spiritualium regni Domini, quoad singula nomina et quoad singulas voces, nondum orbi erudito notum fuit, modo quod Verbum quoad minimam iotam inspiratum sit, et quod arcana caelestia omnibus et singulis insint.

1757. Continuatio de Loquela spirituum, et Diversitatibus ejus

LOQUELA spirituum cum homine, ut prius dictum, fit per voces; sed loquela spirituum inter se per ideas, originarias vocum, quales sunt cogitationis, sed non ita obscurae ut sunt hominis dum vivit in corpore, verum distinctae sicut sunt loquelae. Cogitatio humana post corporis secessum fit distinctior et clarior, et ideae cogitationis fiunt discretae ita ut pro formis loquelae distinctis inserviant; obscurum enim cum corpore dissipatum est, et sic cogitatio a suis quasi pedicis quibus irretita, proinde ab umbris quibus involuta, liberata, fit momentanea magis, inde praesentior singularium intuitio,, apperceptio, et enuntiatio.

1758. Spirituum loquela est diversa; unaquaevis societas seu familia spirituum internosci potest a loquela, immo unusquisque spiritus, vix aliter ac homines; nec solum per affectiones quae vitam loquelae faciunt, et quae implent aut vehunt voces, et per accentus, sed etiam per sonos, ut et per alia indicia non ita enuntiabilia.

1759. Spirituum caelestium loquela non facile influere potest in sonos articulatos seu voces apud hominem, nam nulli voci inaptari potest in qua est aliquid sonans stridule, aut in qua est duplicatio durior consonantium, nec cui inest idea ex scientifico; quare raro influunt in loquelam aliter ac per affectiones, quae instar fluvii aut aurae emolliunt voces. Spirituum qui medii sunt inter caelestes et spirituales, loquela est dulcis, fluens instar lenissimae atmosphaerae, mulcens organa recipientia, et molliens ipsas voces, quoque cita et certa; fluiditas et amoenitas loquelae inde est quod caeleste bonum in ideis illorum tale sit, nec aliquid dissentiens loquelae a cogitatione; omne harmonicum dulce in altera vita est a bonitate et charitate. Spiritualium loquela etiam fluida est, sed non ita mollis et lenis; hi sunt qui imprimis loquuntur.

1760. Geniorum malorum loquela quoque datur fluens, sed solum ac auditum extrinsecus, intus vero est stridens, quia ex simulatione boni, et nulla ejus affectione: etiam datur talium loquela absque fluido, in qua dissensu cogitationum percipitur ut tacitum reptile.

1761. Sunt spiritus qui non fluviatili modo influunt, sed per vibrationes et reciprocationes quasi lineares, acutiores magis et minus; iidem non solum influunt cum loquela, sed etiam cum responso; sunt illi qui interiora Verbi e multiplici causa rejiciunt, respicientes hominem ut suum organum, ac ut nauci, sibi solis studentes.

1762. Sunt spiritus qui non loquuntur, sed per mutationes inductas faciei meae expresserunt sensa animi sui, et stiterunt ideas ita vive ut pateret inde cogitatio eorum quasi in forma; hoc factum per variationes circumcirca regionem labiorum, et inde in faciem, tum circumcirca oculos, dum interiora animi sui sensa communicabant, circum sinistrum oculum cum vera affectiones veri, circum dextrum cum bona et affectiones boni.

1763. Audita quoque spirituum plurium loquela simultanea, undulans instar voluminis, influens in cerebrum varia determinatione. Tum loquela quorundam spirituum quae terminatur quadruplicato, quasi ad tonum sonum triturantium; hi spiritus ab aliis separati sunt; capiti inducunt dolore tanquam attractionis syringicae. Auditi qui locuti voce sonora, sed quasi intus in se, sed usque ut loquela ad auditum perveniret. [2] Alii qui locuti per egurgitationem vocum sicut a ventre; sunt tales qui nihil attendere volunt ad sensum rei, sed ad loquendum ab aliis adiguntur. Audivi qui locuti sono rauco sicut bifido; applicant se sinistro lateri sub ulna, etiam sinistrae auriculae. Tum quoque qui sonore loqui non poterant, sed sicut illi qui in rheumatismo sunt; ex illis sunt qui eliciunt aliorum arcana fine nocendi, per insinuationes in jucunda eorum. [3] Sunt spiritus parvi qui tametsi pauci, usque loquuntur sicut ingens multitudo, quasi tonantes; auditi supra caput, et putabam esse multitudinem, sed tunc unus ad me venit ad sinistrum latus infra brachium, et similiter cum voce tonante locutus; discessit quoque et similiter faciebat; unde tales, ex Divina Domini Misericordia, alibi. Sed hae species loquelae sunt rariores. Haec, quod mirum, tam alte et sonore audiuntur cui auditus organa interiora aperta sunt, tum spiritibus, sicut audiuntur soni et loquelae hominis in tellure: at cui non aperta sunt, ne hilum.

1764. Semel etiam mecum locuti sunt spiritus per mera repraesentativa visualia, repraesentando varii coloris flammas, lumina, nubes ascendentes et descendentes, diversi generis domunculas et pulpita, vasa, personas diversimode amictas, et plura alia, quae omnia significativa erant, ex quibus solis sciri potuit quid vellent.

1767. {1} GENESEOS
CAPUT DECIMUM QUINTUM

De Scriptura Sacra seu Verbo, quod Divina recondat, quae patent coram spiritibus bonis et angelis

Verbum Domini cum legitur ab homine qui amat Verbum et in charitate vivit, etiam ab homine qui ex simplici corde credit quod scriptum nec principia formavit contra verum fidei quod in sensu interno, sistitur illud a Domino coram angelis in tali pulchritudine, et in tali amoenitate etiam cum repraesentativis, et hoc inexpressibili varietate secundum omnem statum illorum in quo tunc sunt, ut percipiantur singula quasi vitam habere quae vita est quae in Verbo, et ex qua natum est Verbum cum demissum caelo; ob hanc causam Verbum Domini tale est quod tametsi rude apparet in littera, usque intus recondat spiritualia et caelestia, quae patent coram spiritibus bonis et coram angelis, cum ab homine legitur.
@1 So 1, nos. 1765 and 1766 are missing.$

1768. Quod Verbum Domini ita sistatur coram bonis spiritibus et coram angelis, audire et videre mihi datum est; quare licet ipsas experientias afferre.

1769. Quidam spiritus ad me venit non diu post excessum ejus e corpore, quod concludere potui ex eo quod adhuc nesciret se in altera vita esse, putans se vivere in mundo; perceptum quod is deditus fuerit studiis, de quibus locutus cum eo; sed tunc subito sublatus est in altum, quod miratus; autumabam quod esset ab illis qui alta spirarunt, nam tales solent in altum ferri; aut quod posuerit caelum in altissimo, qui similiter solent in altum auferri, ut inde sciant quod caelum non sit in alto sed in interno; [2] sed mox appercepi quod sublatus sit ad spiritus angelicos qui antrorsum paulo ad dextrum in primo caeli limine; inde dein mecum locutus est, dicens quod sublimiora videat quam usquam mentes humanae capere possent; cum hoc fiebat, legebam caput I Deut., de populo Judaico, quod missi sint qui explorarent terram Canaanem et quae ibi; quod cum legerem, dixit quod nihil apperciperet quae in sensu litterae sed quae in sensu spirituali, et quod haec mirabilia, quae describere non posset: hoc erat in primo limine caeli spirituum angelicorum; quid non in ipso illo caelo, et quid non in caelo angelico. [3] Spiritus quidam tunc qui apud me erant, prius increduli quod tale sit Verbum Domini, coeperunt paenitere quod non crediderint; dicebant in illo statu quod credant, quia audiverunt illum dixisse quod audiverit, viderit et perceperit ita esse. [4] Sed alii spiritus adhuc in sua incredulitate perstabant, et dicebant non ita esse, sed esse phantasias; quare etiam hi subito sublati sunt inde mecum locuti, et fassi, quod nihil minus sit quam phantasia, quia realiter percipiunt quod ita sit, e quidem perceptione exquisitiore quam usquam dari possit alicui sensui in vita corporis. [5] Mox etiam alii in idem caelum sublati, et inter eos unus in vita corporis mihi notus, qui idem testatus, inter alia etiam dicens quod prae stupore gloriam Verbi in sensu illius interno describere non posset; ex miseratione quadam tunc loquens, inquiit, mirum esse quod homines ne hilum ex talibus sciant: praeterea dixit quod inde cogitationes meas et affectiones meas intueri penitus posset, in quibus perciperet plura quam potuisset edicere, sicut causas, influxus unde et a quibus, ideas quomodo mixtae essent terrenis, et quod separandae omnino, praeter alia.

1770. Binis vicibus postea vidi alios sublatos in alterum caelum inter spiritus angelicos, et inde mecum locuti, cum legerem cap. III Deut. a principio ad finem; dicebant quod solum in sensu interiore Verbi essent, asseverantes tunc quod ne apex quidem esset in quo non sensus spiritualis pulcherrime cum reliquis cohaerens, tum quod nomina significent res; ita confirmati quoque quia prius non crediderant, quod omnia et singula in Verbo a Domino inspirata fuerint; hoc voluerunt etiam coram aliis juramento confirmare, sed non permittebatur.

1771. Quidam spiritus etiam in incredulitate erant de Verbo Domini quod talia in sinu seu intus reconderet; sunt enim spiritus in simili incredulitate in altera vita in qua fuerunt in vita corporis, quae non dissipatur quam per media a Domino provisa et per vivas experientias; quare cum legerem aliquos psalmos Davidis, interior eorum intuitio seu mens aperiebatur; hi non sublati sunt inter spiritus angelicos; tunc interiora Verbi in psalmis illis percipiebant, quibus obstupefacti dicebant quod talia nusquam crediderint. [2] Auditum tunc fuit Verbum hoc a pluribus aliis spiritibus, sed qui omnes capiebant illud cum diversitate; apud quosdam implebat cogitationis illorum ideas pluribus amoenis et jucundis, ita quadam vita, secundum cujusvis capacitatem, et simul efficacia penetrante ad illorum intima; apud quosdam tanta ut visi sibi versus interiora caeli elevari, ac propius et propius ad Dominum, secundum gradus quo vera et veris injuncta bona afficerent. Ad quosdam tunc simul allatum est Verbum, qui nihil de sensu interno Verbi capiebant, sed solum de sensu externo seu litterali, quibus apparebat littera nullius vitae: inde constabat quale Verbum cum Dominus vivificat illud, quod illius efficaciae sit ut penetret ad intima, et quale cum non vivificat, quod tunc solum littera sit, vix ullius vitae.

1772. Ex Divina Domini Misericordia, etiam mihi concessum fuit similiter videre Verbum Domini in sua pulchritudine in sensu interno, et hoc multoties, non sicut dum singulae voces quoad sensum internum explicantur, sed omnia et singula in una serie; quod dici potest, ex paradiso terrestri videre paradisum caelestem.

1773. Spiritus qui in vita corporis delectati sunt Verbo Domini cum jucunditate, illi in altera vita habent calorem quendam jucundum caelestem, quem quoque sentire inibi datum est. Qui aliquantum delectati sunt, calor eorum mecum communicatus; erat sicut aestus vernus, incipiens a regione labiorum, et se diffundens circum genas, et inde usque ad aures, et ascendens quoque ad oculos, descendens etiam versus mediam pectoris regionem. [2] Qui adhuc plus affecti sunt delectatione Verbi Domini et ejus interioribus quae Ipse Dominus docuerat, eorum calor mecum communicatus interior erat incipiendo a pectore, ascendendo inde versus mentum, et descendendo versus lumbos. Qui adhuc magis delectati et affecti sunt, calor eorum adhuc interius jucundior, et magis vernus fuit, et quidem a lumbis sursum versus pectus, et inde per sinistrum brachium ad manus: instruebar ab angelis quod ita se res habeat, et quod approximatio illorum tales calores sistat, quamvis illi eos non sentiant quia in illis sunt; sicut solent infantes, pueri et adolescentes non sentire suum calorem quem habent prae adultis et senibus, quia in illo sunt. [3] Calor quoque sentitus eorum qui quidem delectati sunt Verbo, sed de ejus intellectu non solliciti fuerunt; erat solum in brachio dextro. Quod calorem attinet, possunt etiam mali spiritus artificiis sui producere calorem qui mentitur jucundum, et eum cum aliis communicare, sed est modo calor externus absque origine ab internis; talis calor est qui putrescit, et facessit in excrementitium, sicut calor adulterorum, et illorum qui spurcis voluptatibus immersi sunt.

1774. Sunt spiritus qui de interioribus Verbi nihil audire volunt, immo quamvis possunt intelligere, usque nolunt; sunt ii imprimis qui in operibus posuerunt meritum, et qui ideo quia bona ex amore sui et mundi, seu propter dignitatem aut opulentiam sibi acquirendam, et famam inde, fecerunt, ita non propter regnum Domini; tales in altera vita volunt prae ceteris intrat in caelum, sed extra caelum manent, nam nolunt imbui cognitionibus veri et ita affici bono, sensum Verbi ex littera secundum suas phantasias interpretando, et quicquid assensu favet cupiditatibus, producendo: tales repraesentabantur per vetulam faciei indecorae sed usque pallide niveae, cui inerant inordinata, a quibus deformis: at vero, qui interiora Verbi admittunt et amant, repraesentabantur per puellam in sua prima virginea aetate, se flore juventutis decore vestitam, cum corollis et caelestibus decoramentis.

1775. Locutus sum cum quibusdam spiritibus de Verbo, quod necessum fuerit ut aliqua revelatio, ex Divina Domini Providentia, exstiterit, nam revelatio seu Verbum est commune vas recipiens spiritualium et caelestium, ita conjungens caelum et terram, alioquin disjuncta fuissent, et periisset humanum genus: praeter quod alicubi caelestes veritates essent quibus instrueretur homo, quia ad caelestia natus, et post vitam corporis inter caelestes venire debet; sunt enim veritates fidei leges ordinis in regno in quo victurus in aeternum.

1776. Paradoxon potest videri sed usque est verissimum, quod angeli melius et plenius intelligant sensum internum Verbi, cum infantes pueri et puellae legunt illud, quam cum adulti qui non in fide charitatis; causa mihi dicta, quia infantes pueri et puellae sunt in statu amoris mutui et innocentiae, ita vasa illorum tenerrima paene caelestia, et modo facultates recipiendi, quae ita a Domino disponi queunt; tametsi hoc ad illorum perceptionem non perveniat, nisi per jucundum quoddam illorum geniis conforme. Ab angelis dictum quod Verbum Domini sit littera mortua, sed quod in legente vivificetur a Domino secundum cujusvis facultatem; et quod vivum fiat secundum ejus charitatis vitam et innocentiae statum, et hoc cum innumerabili varietate.

1777. Continuatio sequitur ad finem hujus capitis.

CAPUT XV
1. POST verba haec factum est verbum JEHOVAE ad Abram, in visione, dicendo, Ne timeas Abram, Ego clypeus tibi, merces tua multa valde.
2. Et dixit Abram, DOMINE JEHOVIH, quid dabis mihi, et ego ambulans improles {1}, et filius procurator domus meae, is Damascenus Eliezer?
@1 I has improlis throughout chapter.$
3. Et dixit Abram, En mihi non dedisti semen, et ecce illius domus meae hereditans me.
4. Et ecce verbum JEHOVAE ad illum, dicendo, Non hereditabit te hic, verum qui egredietur e visceribus tuis, ille hereditabit te.
5. Et educens illum foras, et dixit, Specta quaeso versus caelum, et numera stellas, si poteris numerare illas; et dixit illi, Ita erit semen tuum.
6. Et credidit in JEHOVAM, et imputavit illud ipsi in justitiam.
7. Et dixit ad illum, Ego JEHOVAH, Qui eduxi te ex Ur Chaldaeorum, ad dandum tibi terram hanc, ad hereditandum illam.
8. Et dixit, DOMINE JEHOVIH, ex quo cognoscam quod hereditabo illam.
9. Et dixit ad illum, Accipe tibi {1} vitulam triennem, et capram triennem, et arietem triennem, et turturem, et pullum.
@1 Heb. = Mihi.$
10. Et accepit sibi omnia illa, et partitus est illa in medium, et dedit quamvis partem suam obviam alteri; et volucrem non partitus.
11. Et descendit volatile super corpora, et abegit illa Abram.
12. Et fuit sol ad occidendum, et sopor cecidit super Abram, et ecce terror tenebrarum magnarum cadens super illum.
13. Et dixit Abramo, Cognoscendo cognosces, quod peregrinum erit semen tuum in terra, non illis; et servient iis {1}, et affligent illos quadringentis annis.
@1 n. 1840 and 1845 have servient illis. Iis seems better as it has a reference different from that of the following illos in affligent illos.$
14. Et etiam gentem, cui servient, judicabo Ego; et postquam ita, exibunt acquisitione magna.
15. Et tu venies ad patres tuos in pace, sepelieris in senio bono.
16. Et generatione quarta redibunt huc, quia non consummata iniquitas Emoraeorum usque huc.
17. Et fuit, sol occidit, et caligo facta, et ecce furnus fumi; et fax ignis, quae transivit inter segmenta illa.
18. In die illo pepigit JEHOVAH cum Abramo foedus, dicendo: Semini tuo dabo terram hanc, a fluvio Aegypti, usque fluvium magnum fluvium Phrath.
19. Kenitam, et Kenizzitam, et Kadmonitam.
20. Et Hittitam, et Perizzitam, et Rephaim.
21. Et Emoritam, et Canaanitam, et Girgashitam, et Jebusitam.

1778. CONTENTA

CONTINUANTUR hic de Domino in sensu interno postquam in pueritia sustinuit gravissimas pugnas tentationum, et illas contra amorem quem fovit erga universum genus humanum, in specie erga Ecclesiam; quare anxius de futuro statu, Ipsi promissio facta; at una ostensum qualis status Ecclesiae fieret circa fines cum exspirare inciperet, sed usque quod nova Ecclesia revivisceret quae subitura loco prioris, et regnum caeleste immensum augeretur.

1779. Consolatio Domini post pugnas tentationum, de quibus in capite praecedente, vers. 1.

1780. Querela Domini de Ecclesia quod solum externa sit, vers. 2, 3 promissio de interna, vers. 4: de ejus multiplicatione, vers. 5: quod Dominus Justitia, vers. 6: et Ipsi soli regnum in caelis et in terris, vers. 7.

1781. Et quia voluit certus fieri quod salvaretur genus humanum, vers. 8: Ipsi ostensum quomodo se habet cum Ecclesia in communi, in specie, et in particulari, vers. 9-17.

1782. ‘Vitula, capra, aries’ sunt repraesentativa caelestium Ecclesiae, ‘turtur et pullus’ sunt spiritualium ejusdem, vers. 9: Ecclesia ab una parte et Dominus ab altera, vers. 10: quod Dominus mala et falsa dissiparet, vers. 11: sed quod usque falsa infestarent illam, vers. 12, 13: a quibus liberatio, vers. 14 ita Domino consolatio, vers. 15: sed quod mala occupatura, vers. 16: et ultimo non nisi quam falsitates et cupiditates regnaturae, vers. 17: quod tunc regnum Domini, et nova Ecclesia, cujus extensio describitur, vers. 18: falsa et mala inde expellenda sunt ‘gentes’ nominatae, vers. 19-21.

1783. SENSUS INTERNUS

QUAE hic continentur, sunt, ut prius dictum, historica vera, nempe quod a Jehovah ita locutum cum Abramo, et quod ei in hereditatem promissa terra Canaan; quod ei mandatum ut sic poneret vitulam, capram, arietem, turturem et pullum; quod volatile descenderit super corpora; quod ceciderit super eum sopor, et in sopore terror tenebrarum; et cum sol occidisset, quod visum ei sicut furnus fumi cum face ignis inter partes, praeter cetera; haec sunt historica vera, sed usque omnia et singula, quoad minimum facti, repraesentativa, et ipsa verba quibus describuntur, quoad minimum iotam significativa, hoc est, in omnibus et singulis est sensus internus; sunt enim omnia et singula quae in Verbo, inspirata, et quia inspirata, non possunt aliter quam esse ab origine caelesti, hoc est, caelestia et spiritualia in sinu suo recondere, aliter nusquam foret Verbum Domini; [2] haec sunt quae continentur in sensu interno; qui sensus cum patet, obliteratur sensus litterae sicut nullus foret, ut et vicissim, cum ad solum sensum historicum seu litterae attenditur, obliteratur sensus internus sicut nullus foret: haec se habent sicut lux caelestis ad lucem mundi, et vicissim sicut lux mundi est sicut caligo tunc lux mundi est sicut caligo, quod per experientiam mihi notum factum est; at cum quis in luce mundi est, tunc lux caelestis, si apparet, foret sicut caligo; similiter ac in mentibus humanis, qui in sapientia humana seu in scientiis ponit omne, ei sapientia caelestis apparet sicut obscurum nullum; at qui in sapientia caelesti est, ei sapientia humana est sicut commune quoddam obscurum in quo nisi caelestes radii insunt, foret sicut caligo.

1784. Vers. 1. Post verba haec factum est verbum Jehovae ad Abramum, in visione, dicendo, Ne timeas Abram, Ego clypeus tibi, merces tua multa valde {1}. ‘Post verba haec factum est verbum Jehovae ad Abramum in visione’ significat post pugnas in pueritia quod revelatio; ‘visio’ est intima revelatio quae perceptionis: ‘Ne timeas Abram, Ego clypeus tibi significat tutationem contra mala et falsa cui confiditur: ‘merces tua magna’ significat finem victoriarum.
@1 Heb. [ ] (harbeh meod) = to increase mightily, usually rendered ‘exceeding great.’ Below and n. 1789 S. has only magna, in 1787 he has merces valde.$

1785. Quod ‘post verba haec factum verbum Jehovae ad Abramum in visione’ significet post pugnas in pueritia quod revelatio, constat a significatione ‘verborum,’ tum ‘verbi Jehovae ad Abramum,’ ut et a significatione ‘visionis’; per verba in lingua Hebraea significantur res, hic res peractae quae sunt pugnae tentationum Domini, de quibus in capite praecedente; ‘verbum Jehovae ad Abramum’ non aliud est quam Domini verbum secum; at in pueritia, inque pugnis tentationum cum essentiae nondum unitae ut unum, non aliter apparere potuit ac revelatio; quod internum est, quando agit in externum, in statu et momentis, cum hoc remotius, non aliter sistitur; hic status est qui appellatur status humiliationis Domini.

1786. Quod ‘visio’ sit intima revelatio quae perceptionis, constare potest a visionibus, quae se habent secundum statum hominis; visio coram illis quibus interiora clausa sunt, prorsus aliter se habet ac visio coram illis quibus interiora aperta; ut pro exemplo, cum Dominus apparuit toti congregationi in Monte Sinai, apparitio illa fuit visi’ quae alia fuit populo quam Aharoni, et alia Aharoni quam Mosi, porro alia visio fuit prophetis quam Mosi. Visionum dantur plures species, de quibus, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus: visiones eo perfectiores sunt quo interiores; apud Dominum omnium perfectissima fuit, quia Ipsi tunc perceptio omnium quae in mundo spirituum et in caelis, et Ipsi cum Jehovah immediata communicatio; haec communicatio per visionem in qua apparuit Jehovah Abramo, repraesentatur, et in sensu interno significatur.

1787. ‘Ne timeas Abram, Ego clypeus tibi:’ quod significet tutationem contra mala et falsa cui confiditur, constat a significatione ‘clypei,’ de qua mox: haec verba quod nempe ‘Jehovah clypeus’ et quod ‘merces valde,’ sunt verba consolationis post tentationes; omnis tentatio secum habet aliquam speciem desperationis, alioquin non est tentatio, quare etiam consolatio sequitur; qui tentatur, in anxietates fertur quae inducunt statum desperationis de fine; ipsa pugna tentationis non aliud est: qui in certitudine est de victoria, is non in anxietate est, ita nec in tentatione: [2] Dominus quia sustinuit omnium dirissimas et crudelissimas tentationes, non potuit aliter ac quod etiam in desperationes actus esset, quas dispelleret et evinceret propria potentia; ut satis constare potest a tentatione Ipsius in Gethsemane, de qua ita apud Lucam
Cum Jesus esset in loco, dixit discipulis, Orate ut non ingrediamini in tentationem; Ipse autem abstractus est ab illis quasi ad jactum lapidis, et ponens genua oravit, dicens, Pater, si velis, ut transeat calix hic a Me, attamen non voluntas Mea, sed Tua fiat: visus autem Ipsi angelus e caelo confortans Ipsum; cumque esset in angore, intentius oravit; factus vero sudor Ipsius ut guttae {1} sanguinis descendentes super terram, xxii 40-45:

apud Matthaeum,
Incipit affici dolore et angore; tunc dixit discipulis, Maesta tota est anima Mea usque ad mortem,… et progressus paulum cecidit super faciem Suam precans, dicens, Pater Mi, si possibile est, transeat a Me calix hic; verum tamen non sicut Ego volo, sed sicut Tu:… rursus secunda vice abiit, et precatus est, dicens, Pater Mi, si non potest hic calix transire a Me, nisi bibero illum, fiat voluntas Tua;… et precatus est tertia vice, idem verbum dicens, xxvi 36-44:
apud Marcum,

Coepit expavescere et valde angi,… dixit discipulis, Maestitia circumdata est anima Mea usque ad mortem;… progressus paululum, cecidit super terram, et oravit, ut, si possibile esset, transiret ab Ipso hora; dixit, Abba Pater, omnia possibilia Tibi, transfer calicem a Me hunc, non tamen ut Ego volo, sed sicut Tu: hoc secundo, et hoc tertio, xiv 33-41.

[3] Ex his constare potest quales Domini tentationes fuerunt, quod omnium immanissimae, et quod Ipsi ab intimis angor, usque ad sudores sanguinis, et quod tunc in statu desperationis de fine et eventu, et quod Ipsi consolationes; haec verba, ‘Ego Jehovah clypeus tuus, et merces tua valde’ involvunt similiter consolationem post pugnas tentationum, de quibus in capite praecedente actum.
@1 Gk. [ ] (thromboi) = clots, A.V. has great drops.$

1788. Quod ‘clypeus’ sit tutatio contra mala et falsa cui confiditur, constat absque explicatione, nam ex frequenti usu locutio familiaris facta est quod ‘Jehovah clypeus et scutum’: quid autem in specie per ‘clypeum’ significatur, constare potest a Verbo, nempe respective ad Dominum tutatio, et respective ad hominem confidentia in tutatione Domini; sicut ‘bellum’ significat tentationes, ut ostensum n. 1664, ita omnia arma belli aliquid speciale tentationis, et defensionis contra mala et falsa seu contra diabolicam turbam quae inducit tentationem et tentat; quare aliud significat clypeus, aliud scutum, aliud parma, aliud galea, aliud hasta, tum lancea, aliud gladius, aliud arcus et tela, aliud lorica, de quibus singulis, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus: [2] quod ‘clypeus’ significet respective ad Dominum tutationem contra mala et falsa, et respective ad hominem confidentiam in Domino, causa est quia tutamen pectoris fuit, et per ‘pectus’ significatum bonum et verum, bonum quia inibi ‘cor,’ et verum quia inibi ‘pulmo’; quod clypeus id significet, constat apud Davidem,
Benedictus Jehovah rupes mea, docens manus meas pugnam, digitos meos bellum; misericordia mea, et propugnaculum meum, arx munita mea, et ereptor meus mihi, clypeus meus et in quo confido, Ps. cxliv 1, 2;
ubi ‘pugna et bellum’ est tentationum, et ibi tentationum Domini in sensu interno; ‘clypeus’ respective ad Jehovam est tutatio, respective ad hominem, confidentia, ut manifeste patet: [3] apud eundem,

O Israel, confide in Jehovah, auxilium illorum, et clypeus illorum Ipse: domus Aharonis, confidite in Jehovah, auxilium eorum, et clypeus eorum Ipse: timentes Jehovae, confidite in Jehovah, Hic auxilium eorum, et clypeus eorum Ipse, Ps. cxv 9-11;
similiter: apud eundem,
Jehovah… propugnaculum meum, Deus meus Cui confidam;… ala Sua obteget te, et sub alis (x)Suis confides; scutum et parma veritas Ipsius, Ps. xci 2, 4;
ubi ‘scutum et parma’ pro tutatione contra falsa: [4] apud eundem,
Jehovah petra mea, et propugnaculum meum, et ereptor meus, Deus meus, rupes mea, Cui confido, clypeus meus, et cornu salutis meae,… clypeus Jehovah omnibus confidentibus in Ipso, Ps. xviii 3, 31 [A.V. 2, 30];
similiter: apud eundem,
Qui probas corda et renes, Deus justus, clypeus meus super Deo salvante rectos corde, Ps. vii 10, 11 [A.V. 9, 10];
pro confidentia: apud eundem,
Dedisti mihi clypeum salutis Tuae, et dextra Tua sustentabit me, Ps. xviii 36 [A.V. 35];
pro confidentia: apud eundem,
Deo clypei terrae, valde exaltatus est, Ps. xlvii 10 [A.V. 9];
pro confidentia: [5] apud eundem,
Sol et clypeus Jehovah Deus, gratiam et gloriam dabit, Jehovah, non prohibebitur bonum ab ambulantibus in integritate, Ps. lxxxiv 12 [A.V. 11];
pro tutatione: apud Mosen,

Beatitudines tuae, tu Israel; quis sicut tu, populus salvatus in Jehovah? Clypeus auxilii tui, et qui gladius excellentiae tuae; et fallentur hostes tui tibi, Deut. xxxiii 29;
‘clypeus’ pro tutatione. Sicut arma belli praedicantur de illis qui in pugnis tentationum sunt, ita quoque eadem arma belli praedicantur de hostibus qui impugnant et tentant, et tunc contraria significant, ut ‘clypeus’ mala et falsa, ex quibus pugnant, et quae defendunt, et in quibus confidunt; ut apud Jeremiam,
Disponite clypeum et scutum, et accedite ad proelium, alligate equos, et ascendite equites, et sistite vos in galeis, expolite lanceas, induite loricas, xlvi 3, 4;
praeter pluries alibi.

1789. ‘Merces tua magna’: quod significet finem victoriarum, constat a significatione ‘mercedis’ quod sit praemium post pugnas tentationum, hic finis victoriarum, quia Dominus nusquam aliquod praemium victoriae pro se exspectavit; praemium victoriarum Ipsius fuit salus universi generis humani; ex amore erga universum genus humanum pugnavit; qui ex amore hoc pugnat, sibi non aliquod praemium poscit, quia amor ille est talis ut omnia sui dare et transferre

1790. Vers. 2. Et dixit Abram, Domine Jehovih, quid dabis mihi, et ego ambulans improles, et filius procurator domus meae, Damascenus Eliezer? ‘Dixit Abram, Domine Jehovih’ significat Domini perceptionem; ‘Abram’ est Interior Homo; ‘Dominus Jehovih est Internus respective ad Interiorem; ‘quid dabis mihi, et ego ambulans improles’ significat quod nulla Ecclesia interna: ‘et illius procurator domus meae’ significat Ecclesiam externam: ‘is Damascenus Eliezer est Ecclesia externa.

1791. ‘Dixit Abram, Domine Jehovih’: quod significet Domini perceptionem, constare potest inde quod Dominus intimam et perfectissimam omnium perceptionem habuerit; perceptio erat, ut prius dictum, sensatio et cognitio perceptiva omnium quae fiebant in caelo: fuitque continua communicatio et interna collocutio cum Jehovah, quae sola Domino fuit; haec in sensu interno intelligitur per id quod ‘dixerit Abram ad Jehovam,’ ita repraesentata per Abramum quando locutus cum Jehovah; similiter in sequentibus, ubi occurrit quod Abram dixerit ad Jehovam.

1792. Quod ‘Abram’ sit Interior homo, seu quod Abram repraesentaverit Interiorem seu Rationalem Hominem Domini, prius dictum est; quid Interior Domini Homo, in capite praecedente indicatum est.

1793. Quod ‘Dominus Jehovih’ sit Internus respective ad Interiorem, constat ex illis quae de Interno Homine Domini dicta sunt, quod nempe fuerit Ipse Jehovah, a Quo conceptus, et cujus unicus Filius, cui Domini Humanum unitum factum, postquam maternum, hoc est, illud quod a matre traxit, per pugnas tentationum purificaverit; in Verbo saepius occurrit Dominus Jehovih, immo quoties Jehovah Dominus dicitur, appellatur non Dominus Jehovah sed Dominus Jehovih, et hoc imprimis ubi de tentationibus agitur, ut apud Esaiam,

[2] Ecce Dominus Jehovih in forti venit, et brachium Ipsius dominans Ipsi, ecce merces Ipsius cum Ipso, et opus Ipsius coram Ipso; sicut pastor gregem suum pascet, in brachium suum colliget agnos, et in gremio suo portabit, lactentes ducet, xl 10, 11;
ubi ‘Dominus Jehovih in forti venit’ de victoria in pugnis tentationum: ‘brachium Ipsius dominabitur Ipsi’ pro quod ex propria potentia; quid ‘merces,’ de qua in vers. praec. hic dicitur, nempe quod salus colligat agnos, in gremio portet, lactentes ducat,’ quae universi generis humani, hoc est, ‘ut pastor gregem pascat, in brachium colligat agnos, in gremio portet, lactentes ducat,’ quae omnia sunt amoris intimi seu Divini; [3] apud eundem,

Dominus Jehovih aperuit mihi aurem, et ego non rebellavi, retro non recessi, corpus meum dedi percutientibus, et maxillas meas vellicantibus, facies meas non occultavi ab ignominiis et sputo, et Dominus Jehovih auxiliabitur mihi; ecce Dominus Jehovih auxiliabitur mihi, l 5-7, 9;
ibi manifeste de tentationibus, praeter alibi.

1794. ‘Quid dabis mihi, et ego ambulans improles’: quod significet quod nulla Ecclesia interna, constare potest a significatione ‘ambulare improles’; ambulare in sensu interno est vivere, ut ostensum prius n. 519; improles autem, cui non semen seu posteritas propria, de qua in versibus seq. 3-5 agitur, ubi quid improles, seu cui non semen, explicatur.

1795. ‘Et filius procurator domus meae’: quod significet Ecclesiam externam, constat a significatione ‘procuratoris domus’ in sensu interno, hoc est, respective ad Ecclesiam; Ecclesia externa dicitur ‘procurator domus,’ cum ipsa Ecclesia interna ‘domus,’ et ‘paterfamilias’ Dominus; Ecclesia externa non aliter se habet; omnis enim procuratio pertinet ad externum Ecclesiae, sicut administratio ritualium, et plurium quae sunt Templi et ipsius Ecclesiae, hoc est, Domus Jehovae seu Domini. [2] Externa Ecclesiae absque internis nihili sunt, sed ab internis habent quod sint, et talia sunt qualia interna; se habet hoc sicut homo; externum ejus seu corporeum est in se quoddam nullum nisi internum sit quod animet et vivificet; quale itaque est internum, tale est externum; seu qualis est animus et mens, talis aestimatio omnium quae existunt per externum seu corporeum; quae cordis sunt, faciunt hominem, non quae oris et gestuum; ita quoque interna Ecclesiae; sed usque externa Ecclesiae se habent sicut externa hominis, quod procurent et administrent, seu quod idem est, externus seu corporeus homo similiter dici potest ‘procurator seu administrator domus,’ cum ‘domus’ est interiorum: ex his patet quid ‘improles,’ nempe cum non internum Ecclesiae sed modo externum, sicut fuit tempore illo, de quo Dominus conquestus.

1796. ‘Is Damascenus Eliezer’: quod sit externa Ecclesia, exinde nunc constat, tum ex significatione ‘Damasceni’; Damascus fuit urbs principalis Syriae ubi reliquiae cultus Ecclesiae Antiquae fuerunt; et unde Heberus seu gens Hebraea, apud quam non nisi quam externum Ecclesiae fuit, ut prius dictum n. 1238, 1241, ita ibi non nisi quam ‘procuratio domus.’ Quod in his sit aliquid desperationis proinde tentationis Domini, patet ex verbis, tum ex consolatione, quae sequitur de Ecclesia interna.

1797. Vers. 3. Et dixit Abram, En mihi non dedisti semen et ecce filius domus meae hereditans me. ‘Dixit Abram, En mihi non dedisti semen’ significat quod non internum Ecclesiae, quod est amor et fides: ‘ecce filius domus meae hereditans me’ significat quod externum modo foret in regno Domini.

1798. Quod ‘dixit Abram, En mihi non dedisti semen’ significet quod non internum Ecclesiae, constat a significatione ‘seminis’ quod sit amor et fides, de qua prius n. 255, 256, 1025, et in sequentibus a significatione ‘heredis’: quod amor et inde fides sit internum Ecclesiae, prius aliquoties dictum et ostensum est; non alia fides quae internum Ecclesiae est, intelligitur quam quae est amoris seu charitatis, hoc est, quae est ex amore seu charitate; [2] fides in sensu communi est omne doctrinale Ecclesiae; sed doctrinale separatum ab amore seu charitate nusquam facit internum Ecclesiae, nam doctrinale est solum scientia quae est memoriae, quae datur quoque apud pessimos, etiam apud infernales; sed doctrinale quod est ex charitate seu quod est charitatis, hoc facit internum, nam hoc est vitae; ipsa vita est internum omnis cultus, et sic omne doctrinale quod fluit ex vita charitatis; hoc doctrinale est quod est fidei, quae hic intelligitur: quod haec fides sit quae internum est Ecclesiae, constare potest ex eo solo, quod qui vitam charitatis habet, norit omnia fidei; [3] si velis, explores modo doctrinalia quae et qualia sunt; anne omnia sint charitatis, proinde fidei ex charitate? ut solum praecepta decalogi, cujus primum est ‘ut colas Dominum Deum’; qui vitam amoris seu charitatis habet, is colit Dominum Deum, quia hoc est vita ipsius: alterum, ‘ut Sabbatum observes’; qui in amoris vita est, seu in charitate, is sancte observat Sabbatum, nam nihil ei dulcius est quam colere Dominum, et glorificare Ipsum omni die: praeceptum ‘ne occidas,’ hoc prorsus est charitatis; qui amat proximum ut semet, horret quicquam facere quod illum laedit, magis illum occidere: ‘ne fureris,’ similiter; qui enim vitam charitatis habet, is potius ex suo dat proximo quam ut quicquam ei auferat: ‘ne adulteris,’ pariter; qui in charitatis vita est, proximi uxorem potius custodit, De aliquis tale damnum ei inferat, et adulterium spectat ut facinus contra conscientiam, et tale quod amorem conjugialem et ejus debita destruit: ‘concupiscere quae sunt proximi,’ (x)est quoque contra illos qui in charitatis vita sunt, nam charitatis est velle aliis bonum ex se et suo, ita nusquam concupiscunt quae alterius sunt: [4] haec sunt praecepta decalogi quae exteriora doctrinalia fidei, quae ab illo qui in charitate et ejus vita est, non memoria tenus sciuntur sed sunt in corde ejus, et illa habet sibi inscripta, quia sunt in charitate, ita in ipsa ejus vita: praeter alia quae dogmatica sunt, quae similiter novit ex sola charitate, vivit enim secundum conscientiam recti; rectum et verum, quod non ita potest intelligere et explorare, hoc credit simpliciter seu ex simplici corde quod ita sit quia Dominus ita dixit, et qui ita credit, is non malum facit, tametsi non esset verum in se sed verum apparens; [5] ut pro exemplo, quod Dominus irascatur, puniat, tentet, et similia; tum quoque, quod in Sacra Cena panis et vinum sit significativum quid, vel quod caro et sanguis adsit aliquo modo quo explicant, hoc nihil facit sive unum sive alteram dicant, tametsi pauci sunt qui de hoc cogitant, sique cogitant, modo fiat ex simplici corde, quia ita instructi, et usque in charitate vivunt; ii cum audiunt quod panis et vinum in sensu interno significent amorem Domini erga universum genus humanum et quae amoris sunt, et reciprocum hominis in Dominum et erga proximum, ilico credunt, et gaudent quod ita se habeat; nusquam illi qui in doctrinalibus sunt et non in charitate; hi litigant de omni, et damnant quoscumque qui non dicunt, quod vocant Credere, sicut illi: ex his constare unicuivis potest quod amor in Dominum et charitas erga proximum sit internum Ecclesiae.

1799. Quod ‘ecce filius domus meae hereditans me’ significet quod externum modo foret in regno Domini, constat ex significatione ‘heredis et hereditare’ in sensu interno; ‘heres fieri seu hereditare’ significat vitam aeternam in regno Domini; omnes qui in regno Domini, sunt ‘heredes,’ nam vivunt ex vita Domini quae est vita amoris mutui, et inde appellantur ‘filii’; Domini filii seu heredes sunt omnes qui in Ipsius vita sunt, quia ex Ipso illorum vita, et ab Ipso nati, hoc est, regenerati; qui ab aliquo nascuntur, sunt heredes, ita omnes qui a Domino regenerantur, nam tunc vitam accipiunt Domini. [2] Sunt in regno Domini, externi, interiores, et interni; spiritus boni qui in primo caelo, sunt externi; spiritus angelici qui in altero caelo, sunt interiores; angeli qui in tertio, sunt interni; qui externi sunt, non ita propinqui aut prope sunt Domino ac qui interiores, nec hi ita propinqui seu prope ac qui interni; Dominus ex amore Divino, seu misericordia, omnes vult habere prope Se, utque non foris stent, hoc est, in primo caelo, sed vult ut in tertio, et si posset, non modo apud Se sed in Se; talis est amor Divinus seu Domini: et quia Ecclesia tunc solum erat in externis, conquestus hic est, dicens ‘ecce filius domus meae hereditans me,’ quo significatur quod sic externum modo esset in regno Ipsius; sed consolatio sequitur, et promissio de internis, in versibus mox sequentibus; quid externum Ecclesiae, dictum est prius n. 1083, 1098, 1100, 1151, 1153. [3] Ipsum doctrinale non facit externum, minus internum, ut supra dictum, nec distinguit apud Dominum Ecclesias, sed est vita secundum doctrinalia, quae omnia dum vera sunt, spectant charitatem ut suum fundamentale; quid doctrinale, nisi ut doceat quomodo homo erit? [4] in orbe Christiano sunt doctrinalia quae distinguunt Ecclesias, et vocant se inde Romano-Catholicos, Lutheranos, Calvinistas seu Reformatos, et Evangelicos, praeter alia nomina; quod ita dicantur, est ex solo doctrinali, quod nusquam ita foret si amorem in Dominum et charitatem erga proximum facerent principale fidei; tunc forent illa solum varietates opinionum de mysteriis fidei, quas vere Christiani unicuique relinquerent secundum suam conscientiam, et corde suo dicerent quod vere Christianus sit, quando vivit sicut Christianus seu sicut Dominus docet; ita ex omnibus diversis Ecclesiis fieret una, ac omnia dissidia quae ex solo doctrinali existunt, evanescerent; immo odia unius contra alium momento dissiparentur, et fieret regnum Domini in terris. [5] Ecclesia Antiqua proxime post diluvium tametsi per plura regna sparsa, usque talis fuit, nempe quod quoad doctrinalia inter se multum differrent, sed usque principale fecerunt charitatem, et cultum spectarunt non a doctrinalibus quae fidei, sed a charitate quae vitae, quod intelligitur per id quod ‘omnibus fuit unum labium, et una verba,’ Gen. xi 1, de quibus videatur n. 1285.

1800. Vers. 4. Et ecce verbum Jehovae ad illum, dicendo, Non hereditabit te hic, verum qui egredietur e visceribus tuis, ille hereditabit te. ‘Ecce verbum Jehovae ad illum’ significat responsum: ‘dicendo, Non hereditabit te hic’ significat quod externum non erit heres regni Ipsius: ‘verum qui egredietur e visceribus tuis’ significat os qui in amore in Ipsum et in amore erga proximum: ‘ille hereditabit te’ significat quod illi heredes fient.

1801. ‘Ecce verbum Jehovae ad illum’: quod significet responsum, nempe quod non erit externum Ecclesiae sed erit internum, ut {1} constat ab illis quae sequuntur: ‘verbum Jehovae’ seu responsum, hoc est, consolatio.
@1 This [ ] seems to have been confused by printer. Possibly we should insert heres after non, omit ut, and punctuate last line verbum Jehovae, seu responsum hoc, est consolatio; but more probably there has been an omission of several words, such as verbum Jehovae significat perceptionem ab interno, seu etc.$

1802. ‘Dicendo, Non hereditabit te hic’: quod significet quod externum non erit heres regni Ipsius, constat a significatione ‘heres fieri aut hereditare,’ de qua mox prius; heres regni Domini non est externum sed est internum; externum quoque est sed per internum, nam tunc unum agunt: ut sciatur quomodo hoc se habet, tenendum quod omnes qui in caelis, tam qui iri primo quam qui in altero sicut qui in tertio, hoc est, tam qui externi sunt quam qui interiores sicut qui interni, sunt heredes regni Domini, nam omnes unum caelum faciunt; in caelis Domini se prorsus habent interna et externa, sicut apud hominem; angeli qui in primo caelo, subordinati sunt angelis qui in secundo, et hi subordinati angelis qui in tertio, sed subordinatio non est imperii, verum est, sicut in homine, influxus internorum in exteriora; influit nempe Domini vita per caelum tertium in alterum et per hoc in primum; hoc per ordinem successionis, praeter quod etiam immediate in omnes caelos; angeli (x)inferiores seu subordinati non sciunt quod ita se habeat, nisi detur illis reflexio a Domino, ita non est subordinatio imperii: [2] quantum internum est apud angelum tertii caeli, tantum est heres regni Domini; tum quantum internum est apud angelum secundi caeli, tantum est heres; similiter quantum internum est apud angelum primi caeli, tantum quoque est heres; internum facit heredem esse; apud angelos interiores plus est internum quam apud angelos exteriores, quare propiores sunt Domino et magis heredes: internum est amor in Dominum et charitas, erga proximum; quantum itaque amoris et charitatis habent, tantum sunt filii seu’ heredes, nam tantum habent a Domini vita. [3] Sed a primo seu externo caelo nusquam aliquis in alterum seu interius caelum evehi potest, priusquam instructus est in bonis’ amoris et veris fidei; quantum instructus, tantum potest evehi et venire inter spiritus angelicos; similiter hi antequam evehi seu venire possint in caelum tertium seu inter angelos; per instructionem formantur interiora, et sic interna, et adaptantur ad recipiendum bona amoris et vera fidei, et sic perceptionem boni et veri; nemo potest percipere quod non scit et credit, ita non donari facultate percipiendi bonum amoris et verum fidei nisi per cognitiones ut norit quid sit et quale sit; similiter se habet cum omnibus, etiam cum infantibus, qui omnes instruuntur in regno Domini, at hi facile quia nullis principii falsi imbuti: sed instruuntur modo in veritatibus communibus, quae cum recipiunt, tunc indefinita sunt quae percipiunt; [4] se habet hoc sicut qui persuasus est de aliqua veritate in communi; is communium particularia, et particularium singularia, quae confirmantia sunt, facile et quasi ex se, aut sponte: arripit; a veritate enim in Communi afficitur, inde etiam ab ejusdem veritatis particularibus et singularibus quae confirmant; nam haec cum jucunditate et amoenitate intrant in communem affectionem et sic illam jugiter perficiunt; haec sunt interna per quae heredes dicuntur seu per quae hereditare possunt regnum Domini; at tunc primum heredes sunt seu hereditant, cum in affectione boni sunt, hoc est in amore mutuo, in quem per cognitiones boni et veri et illorum affectiones introducuntur; et quantum in affectione boni seu amore mutuo, tantum heredes sunt seu hereditant; nam amor mutuus es ipsissimum vitale quod accipiunt ab essentia Domini, ut a suo Patre haec quoque constare possunt ex illis quae mox in vers. 5 sequuntur.

1803. ‘Verum qui egredietur e visceribus tuis’: quod significet illos qui in amore in Ipsum et in amore erga proximum, constat significatione ‘viscerum’, et ‘egredi ex visceribus’ quod sit nasci, hic quod sint illi qui nascuntur a Domino: qui nascuntur a Domino, hoc est, qui regenerantur, Domini vitam accipiunt; Domini vita est, ut dictum, amor Divinus, hoc est, amor erga universum genus humanum, quod torum seu quod omnes, si possibile salvare velit in aeternum qui non Domini amorem habent, hoc est, qui non proximum amant sicut se, nusquam habent Domini vitam, ita nusquam ab Ipso nati, seu a visceribus Ipsius egressi sunt, quare non possunt esse heredes regni Ipsius; [2] ex quibus constat quod per ‘egredi e visceribus’ in sensu interno hic significentur illi qui in amore in Ipsum et in amore erga proximum sunt; ut apud Esaiam,
Sic dixit Jehovah Redemptor tuus, Sanctus Israelis, Ego Jehovah Deus tuus, docens te ad proficiendum, faciens ire te in via, quam ambules; utinam auscultasses praeceptis Meis, et esset sicut fluvius pax tua, et justitia tua sicut fluctus maris; et esset sicut arena semen tuum, et egressi viscerum tuorum sicut scrupi ejus, xlviii 17-19;
‘semen sicut arena’ pro bono, ‘egressi viscerum sicut scrupi’ pro vero; ita pro illis qui in amore, nam ii soli sunt in amore boni et veri. [3] Praeterea viscera in Verbo etiam significant amorem seu misericordiam, ex causa quia viscera generationis, imprimis uterus maternus, repraesentant et sic significant amorem castum conjugialem et inde amorem erga infantes, ut apud Esaiam,
Commotio viscerum Tuum, et miserationum Tuarum erga me se continuerunt, lxiii 15:
apud Jeremiam,
Nonne filius pretiosus Mihi Ephraim? nonne natus deliciarum? …propterea conturbata sunt viscera Mea illi, miserando miserabor illum, xxxi 20.
[4] Inde constat quod ipse amor seu ipsa misericordia ac miseratio Domini erga genus humanum (x)sint, quae in sensu interno per ‘viscera, et per egredi e visceribus’ significantur, consequenter per ‘egressos visceribus’ illi qui in amore sunt: quod regnum Domini sit amor mutuus, videatur prius n. 548, 549, 684, 693, 694.

1804. Quod ‘ille hereditabit’ significet quod illi heredes fient, constat ex significatione heredis, de qua actum.

1805. Vers. 5. Et educens illum foras, et dixit, Specta quaeso versus caelum, et numera stellas, si poteris numerare illas, et dixit illi, Ita erit semen tuum. ‘Educens illum foras’ significat Interioris Hominis visum qui ab externis videt interna: ‘et dixit, Specta quaeso versus caelum’ significat repraesentationem regni Domini in universi intuitione: ‘et numera stellas’ significat repraesentationem bonorum et verorum iri siderum intuitione: ‘si poteris numerare illas’ significat fructificationem amoris et multiplicationem fidei: ‘et dixit illi, Ita erit semen tuum? significat heredes regni Domini.

1806. ‘Educens illum foras’: quod significet Interioris Hominis visum qui ab externis videt interna, constare potest ex significatione ‘educere foras,’ et simul ex sequentibus; interna educuntur cum quis contemplatur oculis corporis caelum stelliferum et iride cogitat de regno Domini; quoties homo aliquid oculis suis videt, et illa quae videt sicut non videt, sed ex illis videt seu cogitat illa quae sunt Ecclesiae aut quae sunt caeli, tunc visus interior seu spiritus aut animae ejus ‘educitur foras’; ipse oculus proprie non est aliud quam visus ipsius spiritus ‘eductus foras,’ et quidem ob finem imprimis ut ab externis videat interna, hoc est, ut ab objectis in mundo jugiter reflectat super illa quae sunt in altera vita, nam haec vita est propter quam vivit in mundo; talis fuit visus Antiquissimae Ecclesiae; talis est visus angelorum apud hominem; et talis fuit visus Domini.

1807. ‘Et dixit, Specta quaeso versus caelum’: quod significet repraesentationem regni Domini in universi intuitione, constat ex significatione ‘caeli’; caelum in Verbo in sensu interno non significat caelum quod oculis apparet, sed regnum Domini in universali et singulari; qui spectat interna ab externis cum videt caelum, ne hilum cogitat de caelo stellifero sed de caelo angelico; cumque videt solem, non cogitat de sole sed de Domino quod sit Sol caeli; similiter cum videt lunam, tum quoque stellas; immo cum videt immensitatem caeli, non cogitat de immensitate ejus sed de immensa et infinita potentia Domini; ita quoque cum cetera, nam nihil non est repraesentativum; [2] similiter quae in terris sunt, ut cum videt auroram diei, non cogitat de aurora sed de omnium ortu a Domino, et progressione in diem sapientiae; similiter cum videt hortos, arboreta et floreta, non haeret oculus in aliqua arbore, ejus flore, folio et fructu, sed in caelestibus quae repraesentant, nec in aliquo flore ejusque formositate et amoenitate, sed in illis quae repraesentant in altera vita; nam nihil usquam datur in caelis et in terris pulchrum et jucundum quod non aliqua ratione est repraesentativum regni Domini, de quo videatur quod dictum n. 1632; haec sunt ‘spectare versus caelum,’ quo significatur repraesentatio regni Domini in universi intuitione; [3] causa quod repraesentativa sint omnia et singula quae in caelo et in terra, est quia exstiterunt et continue existant, hoc est, subsistunt ab influxu Domini per caelum: se habent illa sicut humanum corpus quod existit et subsistit per ejus animam, quare in corpore omnia et singula sunt repraesentativa ejus animae; haec in usu et fine est, corpus autem in illorum exercitio: omnes effectus quicumque sunt, similiter sunt repraesentativa usuum qui sunt causae, et usus repraesentativi finium qui sunt principiorum. [4] Qui in Divinis ideis sunt, nusquam subsistunt in objectis visus externi, sed jugiter ex illis et in illis vident interna; ipsissima interna sunt illa quae sunt regni Domini, ita sunt in ipsissimo fine. Similiter se habet cum Verbo Domini; qui in Divinis est, nusquam spectat Verbum Domini ex littera, sed litteram et sensum litteralem ut repraesentativum et significativum caelestium et spiritualium Ecclesiae et regni Domini; sensus litteralis est illi solum pro medio instrumentali cogitandi de illis. Talis fuit visus Domini.

1808. ‘Et numera stellas’: quod significet repraesentationem bonorum et verorum in siderum intuitione, constat ab illis quae nunc dicta sunt, tum a repraesentatione et significatione ‘stellarum’ quod sint bona et vera; stellae in Verbo pluries memorantur et ubivis significant bona et vera, etiam in contrario sensu mala et falsa; seu quod idem est, angelos seu angelorum societates, tum in contrario sensu spiritus malos et eorum consortia; cum angelos seu angelorum societates, tunc sunt stellae fixae, at cum spiritus malos et eorum consortia, tunc sunt stellae errantes, quae multoties visae. [2] Quod omnia quae in caelis et in terris sunt, repraesentativa caelestium et spiritualium sint, inde constare manifesto indicio potuit quod similia quae coram oculis apparent in caelo et in terra, etiam sistantur videnda in mundo spirituum, et hoc tam manifeste sicut in clara die, et ibi non sunt nisi repraesentativa; sicut dum apparet caelum stelliferum et stellae ibi fixae, ilico noscitur quod significent bona et vera; et cum apparent stellae errantes, ilico noscitur quod significent mala et falsa; ex ipsa rutilatione et scintillatione stellarum constare quoque potest qualia sunt: praeter innumerabilia alia; inde si quis sapienter velit cogitare, scire potest unde est ortus omnium in tellure, quod nempe a Domino; et quod in tellure non idealiter sed actualiter existant, est quia omnia et caelestia et spiritualia quae a Domino, viva et essentialia sunt, seu ut appellantur, substantialia, quare in ultima natura etiam actualiter existunt, videatur n. 1632. [3] Quod ‘stellae’ repraesentent et significent bona et vera, constare potest ab his in Verbo locis; apud Esaiam,
Stellae caelorum et sidera eorum non lucent luce sua; obtenebratus est sol in egressu suo, et luna non splendere facit lucem suam; et visitabo super orbem malum, et super impios iniquitatem eorum, xiii 10 [11];
ubi de die visitationis; quisque videre potest quod per ‘stellas et sidera’ hic non intelligantur stellae et sidera, sed vera et bona, et per ‘solem’ amor, perque ‘lunam’ fides; nam agitur de falsis et malis quae ‘obtenebrant’: [4] apud Ezechielem,
Obtegam, cum exstinxero te, caelos; atrabo stellas eorum; solem nube obtegam, et luna non lucere faciet lucem suam; omnia luminaria lucis atrabo super te, et dabo tenebras super terram tuam, xxxii 7, 8;
similiter: apud Joelem,

Coram Ipso commota est terra, contremuerunt caeli; sol et luna atrati sunt, et stellae contraxerunt splendorem suum, ii 10; iv 15;
similiter: apud Davidem,
Laudate Jehovam sol et luna, laudate Ipsum omnes stellae lucis, laudate Ipsum caeli caelorum, Ps. cxlviii 3, 4;
similiter. [5] Quod per ‘stellas’ non stellae, sed bona et vera seu quod idem, qui in bonis et veris, sicut angeli, significentur, manifeste dicitur apud Johannem,

Vidi Filium Hominis habentem in dextra sua manu stellas septem:… (x)mysterium septem stellarum, quas vidisti super dextra mea, et septem candelabra; septem stellae, angeli septem Ecclesiarum sunt; septem autem candelabra, quae vidisti, septem Ecclesiae sunt, Apoc. i [16,] 20:
[6] apud eundem,
Quartus angelus clanxit, ita ut percussa sit tertia pars solis, et tertia pars lunae, et tertia pars stellarum, ut obtenebraretur tertia pars eorum, et dies non luceret tertia sui parte, et nox similiter, Apoc. viii 12;
hic quod bonum et verum obtenebratum sit, clare constat: apud Danielem,

Exivit cornu unum exiguum, et crevit plurimum ad meridiem, et ad ortum, et ad decus, et crevit usque ad exercitum caelorum, et dejecit in terram de exercitu, et de stellis, et conculcavit eas, viii 9, 10;
manifeste quod ‘exercitus caelorum et stellae’ sint bona et vera, quae ‘conculcata.’ Ex his constare potest, quid intellectum per haec Domini verba, apud Matthaeum,
In consummatione saeculi, ‘statim post affectionem dierum istorum, sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur, xxiv 29:
et apud Lucam,

Tunc erunt signa in sole et luna et astris, et super terra, angustia gentium in desperatione, resonante mari et salo, xxi 25;
ubi nusquam per ‘solem’ significatur sol, nec per ‘lunam’ luna, nec per ‘stellas’ stellae, nec per ‘mare’ mare, sed illa quae repraesentant, nempe per ‘solem’ caelestia amoris, per ‘lunam’ spiritualia, per ‘stellas’ bona et vera, seu cognitiones boni et veri, quae circa consummationem saeculi, cum nulla fides, hoc est, nulla charitas, ita ‘obtenebrantur.’

1809. ‘Si poteris numerare illas’: quod significet fructificationem amoris et multiplicationem fidei, seu quod idem, fructificationem boni et multiplicationem veri, constare potest absque explicatione, nempe quod numerari nequeant.

1810. ‘Ita erit semen tuum’: quod significet heredes regni Domini, constat ex significatione ‘seminis’ quod sit amor et inde fides, seu quod idem, illi qui sunt in amore et fide, tam angeli quam homines; quod ‘semen’ hoc significet, prius passim dictum et ostensum est. Haec in communi significant regnum Domini, quod tam vastum est et numerosum ut nusquam aliquis credere possit, sic ut non exprimi queat quam per IMMENSUM, de cujus immensitate, ex Divina Domini Misericordia, alibi, quae hic significatur per verba hujus versus, ‘Specta quaeso versus caelum, et numera stellas, si poteris numerare illas; et dixit illi, Ita erit semen tuum’: praeter quod significentur per eadem verba, illa innumerabilia bona et vera quae sunt sapientiae et intelligentiae cum illorum felici, apud unumquemvis angelum.

1811. Vers. 6. Et credidit in Jehovam, et imputavit illud ipsi in justitiam. ‘Credidit in Jehovam’ significat fidem Domini tunc: ‘et imputavit illud ipsi in justitiam’ significat quod Dominus justitia in hoc primum factus.

1812. ‘Credidit in Jehovam’ quod significet fidem Domini
tunc, constat ex ipsis verbis, tum ex serie rerum in sensu interno, quae est quod Dominus dum vixit in mundo, in continuis pugnis tentationum fuerit et in continuis victoriis; ex intima confidentia et fide continue, quod quia pugnabat pro salute universi generis humani ex puro amore, non posset aliter ac vincere, quod hic est ‘credere in Jehovam.’ Ab amore ex quo aliquis pugnat, noscitur quae fides; qui ex alio amore quam ex amore erga proximum, et erga regnum Domini, non pugnat ex fide, hoc est, non credit in Jehovam, sed in illud quod amat; ipse enim amor pro quo pugnat, est fides ejus; ut pro exemplo, qui pugnat ex amore ut maximus in caelo fiat, is non credit in Jehovam, sed potius in se; nam maximus velle fieri est velle imperare aliis, ita pro imperio pugnat; similiter in reliquis; quare ex ipso amore ex quo pugnatur, sciri potest quae fides. [2] Dominus autem in omnibus suis pugnis tentationum, nusquam ex amore sui seu pro se pugnavit, sed pro omnibus in universo, proinde non ut maximus fieret in caelo, nam hoc contrarium est Amori Divino, vix ut minimus, modo omnes alii fierent aliquid et salvarentur; ut quoque Ipse dicit, apud Marcum,

Dixerunt duo Zebedaei filii, Da nobis, ut unus e dextris Tuis, et alter a sinistris Tuis sedeamus in gloria Tua:… Jesus dixit, Quisquis voluerit esse magnus inter vos, erit minister vester; et quicumque voluerit vestrum esse primus, erit omnium servus; nam etiam Filius Hominis non venit ut ministretur Ipsi, sed ut ministret, et det animam suam pretium redemptionis pro multis, x 37, 44, 45;
hic amor seu haec fides est ex qua pugnavit Dominus, quae intelligitur hic per ‘credere in Jehovam.’

1813. Quod ‘imputavit illud ipsi in justitiam’ significet quod Dominus justitia in hoc primum factus, constare quoque potest ex serie rerum in sensu interno, in quo de Domino agitur: quod Dominus solus justitia factus pro universo genere humano, constare potest ex illo quod Ipse solus pugnavit ex Divino Amore, nempe ex amore erga universum genus humanum, cujus salutem in pugnis suis unice desideravit et flagravit. Dominus non natus est justitia quoad Humanam Essentiam, sed factus est justitia per pugnas tentationum et victorias, et hoc ex propria potentia; et quoties pugnavit et vicit, Ipsi hoc imputatum est in justitiam, hoc est, additum justitiae quae fieret, continue ut incrementum, usque dum pura justitia factus. [2] Homo qui a patre homine, seu a semine hominis patris nascitur, nusquam ex alio amore pugnare potest dum ex se, quam ex amore sui et mundi, ita non ex amore caelesti, sed ex infernali; nam proprium ejus a patre, praeter proprium a se actualiter acquisitum, tale est; quare qui putat ex se pugnare contra diabolum, enormiter fallitur; similiter qui se justum facere vult propriis viribus, hoc est, credere quod bona charitatis et vera fidei sint ex semet, consequenter per illa mereri caelum, is contra bonum et verum fidei agit et cogitat; nam verum fidei, hoc est, ipsa veritas est quod Dominus pugnet; sic quia contra verum fidei tunc agit et cogitat, Domino derogat quod Ipsius est, et quod Domini est, suum facit, aut quod idem est, semet loco Domini substituit, ita id apud se quod infernale est; inde est quod velint magni seu maximi fieri in caelo; et inde est quod false credant quod Dominus pugnaverit contra inferna ut maximus esset; proprium humanum secum habet tales phantasias, quae apparent tanquam forent veritates, sed prorsus contrarium est. [3] Quod Dominus in mundum venerit ut fieret justitia, et quod sit solus justitia, etiam a Prophetis praedictum est; ita hoc notum potuit esse ante Adventum Ipsius; tum quod aliter justitia non fieri potuerit quam per tentationes et victorias super omnia mala et omnia inferna; ut apud Jeremiam,
In diebus Ipsius salvabitur Jehudah, et Israel habitabit confidenter; et hoc nomen Ipsius, quod appellabunt Ipsum, Jehovah justitia nostra, xxiii 6:
apud eundem,
In diebus illis, et in tempore illo, germinare faciam Davidi germen justitiae, et faciet judicium et justitiam in terra: in diebus illis salvabitur Jehudah, et Hierosolyma habitabit confidenter: hoc autem quod appellabunt Illum, Jehovah justitia nostra, xxxiii 15, 16:
apud Esaiam,
Vidit, et non vir, et obstupuit quod non intercedens, et salutem praestitit Ipsi brachium Ipsius, et justitia ipsius fulcivit Ipsum; et induit justitiam sicut loricam, et galeam salutis super caput Suum, lix 16, (x)17;
videatur imprimis Esai. lxiii 3, 5; ‘brachium Ipsius’ pro potentia propria: quia Dominus solus justitia, etiam dicitur ‘habitaculum justitiae,’ Jer. xxxi 23; l 7.

1814. Vers. 7. Et dixit ad illum, Ego Jehovah, Qui eduxi te ex Ur Chaldaeorum, ad dandum tibi terram hanc, ad hereditandum illam. ‘Dixit ad illum, Ego Jehovah’ significat Internum Hominem Domini Qui Jehovah, unde perceptio: ‘Qui eduxi te ex Ur Chaldaeorum’ significat primum statum Externi Hominis: ‘ad dandum tibi terram hanc ad hereditandum illam’ significat regnum Domini, cujus solus est Possessor.

1815. ‘Dixit ad illum, Ego Jehovah’: quod significet Internum Hominem Domini Qui Jehovah, unde perceptio, constat ex illis quae passim prius dicta sunt, nempe quod Internum Domini, hoc est, quodcumque Dominus ex Patre accepit, in Ipso fuerit Jehovah, nam, ex Jehovah conceptus est: aliud est quod homo accipit a patre et aliud quod a matre; a patre accipit homo omne quod internum est, ipsa anima seu vita est ex patre, sed a matre accipit omne quod externum est; verbo, interior homo seu ipse spiritus est a patre, sed exterior homo seu ipsum corpus est a matre; quod quisque capere potest solum ex eo quod ipsa anima implantetur a patre, quae incohat se induere corpusculari forma in ovulo; quicquid dein adjicitur tam in ovulo quam in utero, est matris, nam aliunde accrementum non habet: [2] inde constare potest quod Dominus quoad Interna fuerint Jehovah: at quia externum quod Dominus accepit a matre, uniendum esset Divino seu Jehovae, et hoc per tentationes et victorias, ut dictum, non potuit aliter in statibus illis Ipsi apparere quam quando cum Jehovah locutus est, quod esset quasi cum alio, cum tamen Ipse locutus fuit secum quantum nempe conjunctus fuit. Perceptio quam Dominus habuit perfectissimam prae omnibus qui nati sunt, fuit ex Interno Ipsius, hoc est, ex Ipso Jehovah, quod hic in sensu interno significatur per id quod ‘dixerit ad illum Jehovah.’

1816. ‘Qui eduxi te ex Ur Chaldaeorum’: quod significet primum statum Externi Hominis, constare potest ex significatione ‘Ur Chaldaeorum’; maternum quod Dominus ex nativitate accepit, seu hereditarium ex matre, est quod hic significatur per ‘Ur Chaldaeorum’: quale hoc fuit, prius descriptum est: ex materno hoc seu hereditario a matre est, e quo eductus, quoties evicit mala et falsa, hoc est, inferna.

1817. ‘Ad dandum tibi terram hanc ad hereditandum illam’: quod significet regnum Domini, cujus solus Possessor, constat ex significatione ‘terrae,’ hic Terrae Sanctae seu Canaanis, quod sit regnum caeleste, tum ex significatione ‘hereditare,’ de quibus passim prius. ‘Hereditare terram’ quo significatur possidere regnum caeleste, praedicatur hic de Humana Ipsius Essentia; nam quoad Divinam, Possessor fuit universi, proinde regni caelestis, ab aeterno.

1818. Vers. 8. Et dixit, Domine Jehovih, ex quo cognoscam quod hereditabo illam? ‘Dixit, Domine Jehovih’ significat Interioris Hominis quasi collocutionem cum Interno: ‘ex quo cognoscam quod hereditabo illam’ significat tentationem contra amorem Domini, qui voluit certus fieri.

1819. ‘Dixit, Domine Jehovih’: quod significet Interioris Hominis quasi collocutionem cum Interno, constat ex illis quae in praecedente versu dicta sunt ad illa verba, ‘dixit ad illum Jehovah, tum ex illis quae in vers. 2 hujus capitis de Domino Jehovih, quod si Interioris Hominis collocutio cum Interno, seu Jehovah; imprimis cum fuit in tentatione.

1820. ‘Ex quo cognoscam quod hereditabo illam’: quod significet tentationem contra amorem Domini, qui voluit certus fieri, constare potest ex dubitatione quae in ipsis verbis est; qui in tentatione est, is in dubio est de fine; finis est amor, contra quem pugnant mali spiritus et mali genii, et ponunt sic finem in dubio, et eo magis in dubio, quo magis amat; nisi finis qui amatur, poneretur in dubio, immo in desperatione, nulla foret tentatio; certitudo de eventu praecedit victoriam, et est victoriae. [2] Quia pauci sciunt quomodo se tentationes habent, licet breviter hic exponere; mali spiritus nusquam pugnant contra alia quam quae homo amat, et eo acrius pugnant, quo ardentius amat; mali genii sunt qui pugnant contra illa quae sunt affectionis boni, et mali spiritus contra illa quae sunt affectionis veri; ut primum animadvertunt vel minimum quod homo amat, aut appercipiunt quasi olfactu quod ei jucundum et carum est, ilico hoc aggrediuntur et conantur destruere, ita totum hominem, quia vita ejus consistit in amoribus ejus; sic destruere hominem nihil usquam iis jucundius est; nec desistunt si vel foret in aeternum, nisi a Domino rejiciantur: qui maligni sunt et dolosi, insinuant se in ipsos amores, illis adblandiendo, et sic introducunt hominem, et mox cum sic introduxerint, destruere amores, et sic necare hominem tentant, et hoc mille modis qui incomprehensibiles sunt: [3] nec pugnant eo modo quod ratiocinentur contra bona et vera; tales pugnae sunt nihili, nam si millies vincerentur, usque insistunt, quippe ratiocinia contra bona et vera nusquam deesse possunt; sed pervertunt bona et vera, et inflammant quodam igne cupiditatis et persuasionis ut non sciat homo aliter quam quod in simili cupiditate et persuasione sit, et accendunt illa simul jucundo, quod arripiunt ex hominis jucundo aliunde, et sic dolosissime inficiunt et infestant, et hoc tam solerter ferendo ab uno in alterum ut nisi Dominus opem ferret, nusquam sciret homo aliter ac quod ita sit: [4] similiter contra affectiones veri quae faciunt conscientiam; ut primum appercipiunt aliquid conscientiae qualecumque sit, ex falsis et infirmis apud hominem formant sibi affectionem, et per hanc veri lucem inumbrant et sic pervertunt, vel anxietatem inducunt et cruciant; praeter quod cogitationem pertinaciter teneant in una re, et sic phantasiis illam implent, et simul tunc clandestine cupiditates phantasiis involvunt; praeter innumerabiles alias artes quae nusquam describi possunt ad captum; pauca sunt, et communissima modo, quae ad conscientiam hominis pervenire possunt, quam prae aliis destruere maxime delectantur. [5] Ex his paucis, immo paucissimis, constare potest quales sunt tentationes, in genere quod tales sint tentationes quales amores: inde quoque constare potest quales tentationes Domini quod omnium atrocissimae; quantus enim est amor, tanta atrocitas est; Domini amor fuit salus universi generis humani ardentissimus, proinde omnis affectio boni et affectio veri, in supremo gradu; contra haec pugnarunt malignissimis dolis et venenis omnia inferna, sed usque omnia evicit Dominus propria potentia; victoriae hoc secum habent, quod maligni genii et spiritus dein nihil ausint; vita enim eorum consistit in eo ut possint destruere, sed cum percipiunt hominem talem esse ut resistere possit, in primo aggressu tunc aufugiunt, sicut solent dum ad primum limen caeli accedunt; horrore et terrore ilico corripiuntur et se praecipitant retro.

1821. Vers. 9. Et dixit ad illum, Accipe tibi vitulam triennem, et capram triennem, et arietem triennem, et turturem, et pullum. ‘Dixit ad illum’ significat perceptionem: ‘accipe vitulam triennem, et capram triennem, et arietem triennem’ significat illa quae repraesentativa sunt caelestium Ecclesiae, ‘vitula’ caelestium exteriorum, ‘capra’ caelestium interiorum, ‘aries’ caelestium spiritualium; quod ‘triennis,’ erat quia involverent omnia Ecclesiae quoad tempora et status: ‘et turturem et pullum’ significat illa quae repraesentativa sunt spiritualium Ecclesiae, ‘turtur’ quae exteriora, ‘pullus’ quae interiora.

1822. ‘Dixit ad illum’: quod significet perceptionem, constat ex illis quae supra ad vers. 2 et 7 dicta; ipsa perceptio non aliud est quam quaedam loquela interna, quae se manifestat ita ut percipiatur quod dicitur; omne dictamen interius, etiam conscientia, nec aliud est; sed perceptio est gradus superior seu interior.

1823. ‘Accipe vitulam triennem, et capram triennem, et arietem triennem’: quod significet illa quae repraesentativa sunt caelestium Ecclesiae, constat ex significatione eorundem in sacrificiis: nemo qui sane cogitat, potest credere quod diversa animalia quae sacrificabantur, nihil aliud significarent quam sacrificia, aut quod bos et juvencus aut vitulus, simile ac ovis, haedus, capra, et haec idem ac agnus, et quod simile turtur et pulli columbarum, cum tamen unumquodvis animal suam specialem significationem habuit; quod constare satis potest ex eo quod nusquam unum oblatum sit pro altero, et quod expresse nominata sint quae in holocaustis et sacrificiis quotidianis, sabbatorum et festorum, quae in voluntariis, votivis e eucharisticis, quae in expiatoriis reatus et peccati, quae in purificatoriis, essent; quod nusquam fuisset nisi speciale quid per unumquodvis animal repraesentatum et significatum fuisset; [2] quid autem significet unumquodvis in specie, nimis prolixum foret hic exponere; satis est scire hic quod caelestia sint quae per ‘animalia’ significantur, et quod spiritualia per ‘aves,’ et quod per unumquodvis aliquid speciale caeleste et spirituale; ipsa Ecclesia et omnia Ecclesiae Judaicae fuerunt repraesentativa talium quae sunt regni Domini, ubi nihil nisi caeleste et spirituale est, hoc est, nihil nisi quam quod amoris et fidei, ut satis quoque constare potest a significatione bestiarum mundarum et utilium, de quibus n. 45, 46, 142, 143, 246, 714, 715, 776, quae quia in Antiquissimis Ecclesiis caelestia bona significabant, postea in Ecclesia cum cultus modo externus et is repraesentativus aestimabatur et agnoscebatur, repraesentativa facta sunt. [3] Quia hic de statu Ecclesiae agitur, et praedicitur qualis futurus, ostensum est per similia repraesentativa coram Abramo, prorsus ut hic memoratur, sed usque in sensu interno significantur talia; quod quisque potest scire et cogitare; quid enim opus foret vitulam triennem, capram triennem, arietem triennem, turturem et pullum sumere, in binas partes illa dividere, et ita ponere, nisi omnia et singula significativa fuissent? quid autem significant, constare potest a sequentibus.

1824. Quod ‘vitula’ significet illa quae sunt repraesentativa caelestium exteriorum, ‘capra’ illa quae sunt caelestium interiorum, et ‘aries’ illa quae sunt caelestium spiritualium, constare potest a sacrificiis, de quibus, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus ubi de sacrificiis. Sunt caelestia exteriora et caelestia interiora, tum caelestia spiritualia; caelestia exteriora sunt quae sunt externi hominis, caelestia interiora sunt quae interni, caelestia spiritualia sunt quae inde; ipsum caeleste est amor in Dominum et amor erga proximum; caeleste hoc influit a Domino, et quidem per internum hominem in externum; in interiore homine dicitur hoc caeleste interius, in exteriore caeleste exterius; caeleste exterius est omnis affectio boni, immo etiam est omnis voluptas quae ab affectione boni; quantam in illa et in hac, hoc est, in affectione boni et voluptate inde, est bonum amoris et charitatis, tantum est caeleste et tantum est felix: caeleste autem spirituale est omnis affectio veri in qua affectio boni, seu affectio veri quae generatur ex affectione boni; ita est fides in qua charitas, seu fides quae generatur a charitate.

1825. Quod ‘triennis’ involvat omnia Ecclesiae quoad tempora et status, constat a significatione ‘trium’ in Verbo; tria significant plenum tempus Ecclesiae ab origine ejus usque ad finem, ita omnem ejus statum; ultimum tempus Ecclesiae ideo significatur per ‘diem tertium,’ et per ‘septimanam tertiam,’ et per ‘mensem tertium,’ et per ‘annum tertium,’ et per ‘saeculum tertium,’ quae idem sunt: sicut status Ecclesiae significatur per numerum ternarium, ita quoque cujusvis qui est Ecclesia, immo unumquodvis quod est Ecclesiae; ut constare potest a significatione illius numeri ex locis e Verbo allatis, n. 720, 901. Quod ‘vitula triennis’ significet sic tempus seu statum Ecclesiae usque ad ultimum cum nempe vastata est seu desolata, constare quoque potest, apud Esaiam,
Cor meum super Moabo clamat, profugi ejus usque ad Zoar, vitula triennis, quia in ascensu Luhith, in fletu ascendet in eo, quia via Horonaim clamorem confractionis excitabunt, xv 5:
tum apud Jeremiam,

Collecta est laetitia et exsultatio de Carmele, et de terra Moabi, et vinum ex torcularibus cessare faciam {1}; non calcabit hedad {2}, hedad non hedad: a clamore Hesbonis usque ad Elealeh, usque ad Jahaz dederunt vocem suam, a Zoare usque (x)ad Horonaim, vitula triennis, quia etiam aquae Nimrim in desolationes, xlviii 33, 34;
@1 In all other refs. to this passage S. has feci.$
@2 See note, n. 1071.$
haec nusquam aliquis perciperet quid sint nisi sciat quid significatur per Moab, per Zoar, per ascensum Luhith, per clamorem Hesbonis ad Elealeh, per Jahaz, per Horonaim, per aquas Nimrim, et per vitulam triennem; quod ultima vastatio, patet.

1826. Quod ‘acciperet turturem et pullum’ (x)significet illa quae sunt spiritualium Ecclesiae, constat a significatione avium in genere, ac turturum et columbarum in specie; quod ‘aves’ significent spiritualia quae sunt fidei seu veri, proinde intellectualia et rationalia ostensum est prius n. 40, 745, 776, 991, et quod ‘columbae’ bona et vera fidei, n. 870, praeterea quid in sacrificiis, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus ubi de sacrificiis, dicendum. In Verbo cumprimis prophetico, cum dicitur de caelestibus, etiam dicitur de spiritualibus, et sic conjunguntur, quia unum est ab altero, sic ut unum sit alterius, ut dictum prius n. 639, 680, 683, 707, 793, 801.

1827. Quod ‘turtur’ significet illa quae repraesentativa spiritualium exteriorum et ‘pullus’ quae interiorum sunt, constare potest ab illis quae dicta sunt de caelestibus, quorum exteriora significata sunt per ‘vitulam,’ et interiora per ‘capram,’ et quae intermedia sunt per ‘arietem.’

1828. Vers. 10. Et accepit sibi omnia illa, et partitus est illa in medium, et dedit quamvis partem suam obviam alteri, et volucrem non partitus. ‘Accepit sibi omnia illa’ significat ita factum: ‘et partitus illa in medium’ significat Ecclesiam et Dominum: ‘et dedit quamvis partem suam obviam alteri’ significat parallelismum et correspondentiam quoad caelestia: ‘et volucrem non partitus’ significat spiritualia quod talis non parallelismus et correspondentia.

1829. ‘Accepit sibi omnia illa’: quod significet ita factum, constat absque explicatione.

1830. ‘Et partitus illa in medium’: quod significet Ecclesiam et Dominum, constat ex illis quae sequuntur; fuerunt erum caelestia quae significata sunt per ‘vitulam, capram et arietem,’ et spiritualia quae per ‘turturem et pullum,’ quae cum partita et sibi e regione posita, non aliud significare possunt.

1831. ‘Et dedit quamvis partem suam obviam alteri’: quod significet parallelismum et correspondentiam quoad caelestia, constare potest ex eo quod partes ab una parte significent Ecclesiam, partes ab altera Dominum, quae cum ponuntur sibi mutuo e regione, non aliud est quam parallelismus et correspondentia; et quia vitula, capra et aries ita divisa sunt et posita, per quae significantur caelestia, ut mox supra ad vers. 9 dictum, constat quod parallelismus et correspondentia sit quoad caelestia; aliter vero quoad spiritualia, de quibus mox: caelestia sunt, ut saepe dictum, omnia quae sunt amoris in Dominum et amoris erga proximum; Dominus est Qui dat amorem et charitatem, Ecclesia est quae recipit; quod unit est conscientia, cui implantatur amor et charitas; quare spatium medium inter partes significat illud apud hominem quod appellatur perceptio, dictamen internum, et conscientia; quae supra perceptionem, dictamen et conscientiam, sunt Domini, quae infra, sunt apud hominem; ita quia se mutuo spectant, dicitur parallelismus, et quia sibi mutuo correspondent, ut activum et passivum, dicitur correspondentia.

1832. ‘Et volucrem non partitas’: quod significet spiritualia, quod talis non parallelismus et correspondentia, constat ex significatione ‘volucris’ quod sit spirituale, de qua in versu 9 mox supra’ et ex e quod ‘volucrem non in medium diviserit,’ consequenter quod talis parallelismus et correspondentia non sit: per spiritualia significantur ut prius saepe dictum, omnia quae sunt fidei, proinde omnia doctrinalia nam haec vocantur fidei tametsi non sunt fidei priusquam charitati conjuncta; inter haec et Dominum non datur parallelismus et correspondentia, sunt enim talia quae non influunt per dictamen internum et conscientiam, sicut illa quae sunt amoris et charitatis, sed influunt per instructionem, et sic per auditionem; ita non ab interiore sed a exteriore, et ita apud hominem formant sua vasa seu recipientia; [2] plurima pars eorum apparent sicut vera et {1} non sunt vera, ut illa quae sunt sensus litteralis Verbi, et repraesentativa veri, et significativa veri, ita in se nec vera; quaedam etiam sunt falsa, quae usque pro vas: et recipientibus inservire possunt; apud Dominum autem non sunt nisi essentialiter vera, quare non parallelismus et correspondenti illorum datur; sed usque adaptari possunt ut inserviant caelestibus, quae sunt amoris et charitatis, pro vasis; sunt haec quae constituunt nubem partis intellectualis, de qua prius, cui Dominus insinuat charitatem, et sic facit conscientiam: [3] sicut, pro exemplo, apud illos qui manent in sensu litterae Verbi, et putant quod Dominus sit qui inducit in tentationem, qui tunc cruciat conscientiam hominis, et quia permittit malum quod sit causa mali, quod malos in infernum detrudat et similia; haec sunt apparentia vera sed non sunt vera; et quia non sunt vera in se, non est parallelismus et correspondentia; haec usque Dominus relinquit integra apud hominem, et adaptat illa miraculose per charitatem ut possint inservire caelestibus pro vasis: similiter etiam gentium probarum cultus, doctrinalia et moralia, immo idola, haec pariter Dominus relinquit integra, et usque per charitate: adaptat illa ut quoque pro vasis inserviant: similiter perplurimi ritus in Ecclesia Antiqua, et postea in Ecclesia Judaica, qui in se nihil alii fuerunt quam ritualia in quibus non verum, quae tolerata et permissa,’ immo jussa, quia a parentibus eorum pro sanctis habita, et sic eorum animis ab infantia sicut vera implantata et impressa; [4] haec et talia sunt quae significantur per id quod ‘volucres non sint divisae’; quae enim semel implantantur hominis opinioni, et pro sanctis habenti modo non sint contra ordinem Divinum, relinquit Dominus integra, et tametsi non parallelismus et correspondentia datur, usque adaptat; haec quoque sunt quae significata in Ecclesia Judaica per id quod in sacrificiis aves non divisae sint, nam dividere est sibi ex opposito ponere ut adaequate correspondeant; et quia illa de quibus dictum, non adaequate correspondentia sunt, in altera vita apud eos qui se instrui patiuntur, obliterantur, et ipsa vera affectionibus boni implantantur; quod nec aves divisae fuerint in Ecclesia Judaica, ex causa hujus repraesentationis et significationis, constat apud Mosen,
Si de ave holocaustum munus suum Jehovae, et adducet de turturibus aut de filiis columbae, et findet illam cum alis ejus, non dividet, Lev. i 14, 17;
pariter in sacrificiis pro peccato; Lev. v 7, 8.
@1 Probably a misprint for at.$

1833. Vers. 11. Et descendit volatile super corpora, et abegit illa Abram. ‘Descendit volatile super corpora’ significat mala et inde falsa quae destruere vellent: ‘et abegit illa Abram’ significat quod Dominus illa profugavit.

1834. ‘Descendit volatile super corpora’: quod significet mala et inde falsa quae destruere vellent, constat a significatione ‘volatilis’ quod sit falsum; volatile in Verbo significat verum, ut ostensum supra, tum in opposito sensu falsum, ut solent fere omnes significationes talium in Verbo, quod nempe in utroque sensu; quod quoque falsum, ostensum est prius n. 778, 866, 988. Quisque videre potest quod hoc arcana significet, alioquin non memoratu dignum fuisset; quodnam arcanum significat, etiam dictum, et patet a serie rerum in sensu interno, quod nempe sit de statu Ecclesiae; [2] Ecclesia cum exsuscitatur a Domino, principio insons est, et tunc unus amat alterum ut fratrem, sicut notum est ab Ecclesia Primitiva post Adventum Domini; omnes tunc filii Ecclesiae vixerunt inter se ut fratres, et quoque vocabant se fratres, seque mutuo amabant; sed post tractum temporis charitas diminuta est, et evanuit; qua evanescente successerunt mala, et cum malis se quoque insinuarunt falsa, inde schismata et haereses, quae nusquam forent si charitas regnaret et viveret; tunc ne quidem schisma appellarent schisma, nec haeresin haeresin, sed doctrinale secundum ejus opinionem, quod relinquerent cujusque conscientiae, modo non negaret principia, hoc est, Dominum, vitam aeternam, Verbum; et modo non esset contra ordinem Divinum, hoc est, contra praecepta decalogi. [3] Mala et inde falsa quae succedunt in Ecclesia, evanescente charitate, sunt quae hic intelliguntur per ‘volatile quod Abram abegit,’ hoc est, quod Dominus, qui hic per Abram repraesentatur, profugavit; Abram nihil nisi quam volatile abegit, et nihil usquam mali et falsi; nec cognoscitur Abraham in caelo quam ut alius homo, qui nihil prorsus ex se potest, sed solus Dominus; ut quoque per Esaiam dicitur,
Tu Pater noster, quia Abraham non cognoscit nos, et Israel non agnoscit nos; Tu Jehovah Pater noster, Redemptor noster, a saeculo nomen Tuum, lxiii 16.

1835. Quod ‘abegit illa Abram’ significet quod Dominus: profugaverit, constat ex illis quae dicta sunt: se habet quoque ita cum Ecclesia; quando haec recedere incipit a charitate, tunc mala et inde falsa facilius profugantur, nam usque adhuc in quodam statu est non ita remoto a charitate, ita flexibiliores eorum animi; successu temporis mala et inde falsa increscunt, sic confirmantur et corroborantur, quibus agitur in sequentibus. [2] Dominus continue quantum possibile est, mala et falsa profugat, sed hoc per conscientiam; quae e relaxatur, non datur medium per quod influat Dominus, nam influxus Domini apud hominem est per charitatem in ejus conscientiam; tunc novum medium succedit et formatur quod est externum; nempe per timorem legis, timorem jacturae {1} vitae, honoris, opum, et famae inde; sed haec non sunt conscientiae, sunt modo vincula externa quae faciunt ut homo in societate cum aliis vivere possit, et apparere sicut amicus, qualiscumque intus est; [3] sed hoc medium, aut haec vincula, nihil quicquam faciunt in altera vita, externa enim ibi removent et qualis est intus ibi manet; perplures sunt, qui moralem et civilem vitam vixerunt, neminem laeserant, amicitias et civilitates praestiterant immo bonum pluribus fecerant, sed solum sui causa, propter honores lucrum, et talia; in altera vita inter infernales sunt, quia intus: nihil boni et veri, sed malum et falsum, immo odium, vindicta crudelitas, adulteria, quae non apparent coram homine, et in tantum non apparent, in quantum timores illi qui sunt vincula externa, valent.
@1 see note, n. 1077.$

1836. Vers. 12. Et fuit sol ad occidendum, et sopor cecidit super Abramum, et ecce terror tenebrarum magnarum cadens super illum. ‘Fuit sol ad occidendum’ significat tempus et statum ante consummationem: ‘et sopor cecidit super Abramum’ significat quod Ecclesia tunc in tenebris esset: ‘et ecce terror tenebrarum magnarum cadens super illum’ significat quod tenebrae terribiles essent; ‘tenebrae’ sunt falsitates.

1837. ‘Fuit sol ad occidendum’: quod significet tempus et statum ante consummationem, constat a significatione ‘solis’; sol in sensu interno significat Dominum, et inde caelestia quae sunt amoris et charitatis, proinde ipsam amorem et charitatem, de qua prius n. 30-38, et n. 1053; inde patet quod ‘occasus solis’ sit ultimam tempus Ecclesiae, quod vocatur consummatio, cum amplius nulla charitas. Ecclesia Domini comparatur quoque temporibus diei, prima ejus aetas ortui solis seu aurorae et mane, ultima occasui solis seu vesperae et umbris quae tunc, nam se similiter habent; pariter comparatur temporibus anni, prima ejus aetas veri cum omnia florent, quae ante ultimam autumno, cum incipiunt torpescere; immo etiam comparatur metallis, prima ejus aetas appellatur aurea, ultima ferrea et argillacea, ut apud Dan. ii 31-33. Ex his patet quid significatur per quod ‘sol esset ad occidendum’; et quod significet tempus et statum ante consummationem, quia nondum sol occidit; in sequentibus agitur de statu Ecclesiae cum sol occidit, quod tunc caligo facta, et fumus furni et fax ignis transiret inter segmenta.

1838. Quod ‘sopor cecidit super Abramum’ significet quod Ecclesia tunc in tenebris esset, constat ex significatione ‘soporis’; sopor est status tenebrosus respective ad vigiliam, qui status hic praedicatur de Domino, qui repraesentatur per ‘Abramum’; non quod sopor seu status tenebrosus usquam apud Illum, sed apud Ecclesiam; se habet hoc sicut in altera vita ubi Dominus semper est sol, et ipsa lux, sed coram malis apparet ut tenebrae, nam secundum statum cujusvis apparet Dominus, ita hic de Ecclesia cum est in statu tenebroso; [2] pro exemplo etiam sit, vastatio, punitio et damnatio, quae multoties in Verbo praedicantur de Domino, cum tamen est hominis Ecclesiae, qui se vastat, punit et damnat; apparet ita coram homine, quod quasi Dominus vastaret, puniret et damnaret, et quia ita apparet, secundum apparentias ita dicitur; nam nisi homo per apparentias instrueretur, nusquam pateretur se instrui; quod contrarium est apparentiae, hoc non credit, nec capit, nisi sero cum judicio pollet et fide charitatis donatus est: ita se habet cum Ecclesia; quando illa est in tenebris, tunc obscuratur coram illis Dominus adeo ut non appareat, hoc est, agnoscatur, tametsi Dominus nusquam obscuratur sed homo, in quo et apud quem Dominus foret, sed usque praedicatur obscuratio de Domino; similiter hic ‘sopor’ quo significatus status Ecclesiae tenebrosus.

1839. Quod ‘ecce terror tenebrarum magnarum cadens super illum’ significet quod tenebrae terribiles essent, et quod tenebrae sint falsitates, constat a significatione ‘tenebrarum’ quod sint falsitates, de qua mox: status Ecclesiae ante consummationem, seu cum sol es ad occidendum, describitur per ‘terrorem tenebrarum magnarum’ status autem cum sol occidit, describitur per ‘caliginem,’ et plura, vers. seq. 17. [2] A Domino ita apud Matthaeum,
Sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur, xxiv 29:
non quod sol mundi obscurabitur, sed caeleste quod est amoris charitatis; nec quod luna, sed spirituale quod est fidei; nec quod stellae cadent de caelo, sed quod cognitiones boni et veri apud hominem Ecclesiae, quae sunt ‘virtutes caelorum’; nec in caelo haec, nam caeli nusquam obscuratur, sed in terra. [3] Quod ‘terror tenebrarum magnarum caderet super illum’ est quod horruerit tantam vastitatem; quantum aliquis in caelestibus amoris, tantus est horror cum percipit consummationem; apud Dominum prae aliis, Qui in ipso amore caelesti et Divino fuit. [4] Quod ‘tenebrae’ significent falsitates, constat a plurimis locis in Verbo; ut apud Esaiam,
Vae ponentibus tenebras in lucem, et lucem in tenebras, v 20;
‘tenebrae’ pro falsis, et ‘lux’ pro veris: apud eundem,
Spectabit in terram, et ecce tenebrae, angustia, et obtenebrata est, v 30;
‘tenebrae’ pro falsis, ‘lux obtenebrata’ pro quod non appareat verum: [5] apud eundem,
Ecce tenebrae obtegunt terram, et caligo populos, lx 2:
apud Amos,

Dies Jehovae ille tenebrarum, et non lux;… non tenebrae dies Jehovae et non lux? et caligo et non splendor v 18, 20:
apud Zephaniam,
Propinquus dies Jehovae magnus,… dies excandescentiae dies ille, dies angustiae et coarctationis, dies vastitatis et desolationis, dies tenebrarum et caliginis, dies nubis et opacitatis, i 14, 15;
ubi ‘dies Jehovae’ pro ultimo tempore et statu Ecclesiae, ‘tenebrae et caligo’ pro falsis et malis. [6] Dominus quoque falsitates appellat tenebras, apud Matthaeum,
Si oculus tuus malus fuerit, totum corpus obtenebratum est; si ergo lumen quod in te est, tenebrae sunt, tenebrae quantae, vi 23;
‘tenebrae’ pro falsis quae occupant eos qui in cognitionibus, quae quantae sunt prae tenebris illorum, seu gentium, quae non habent
cognitiones, intelliguntur: [7] similiter apud eundem,
Filii regni ejicientur in tenebras exteriores, viii 12; xxii 13;
‘tenebrae exteriores’ pro falsitatibus dirioribus eorum qui in Ecclesia sunt, nam ii obtenebrant lucem, et inducunt falsitates contra vera, quod gentes nequeunt: apud Johannem,
In Ipso vita erat, et vita erat lux hominum, lux autem in tenebris apparet, sed tenebrae illam non comprehenderunt, i 4, 5;
‘tenebrae’ pro falsitatibus intra Ecclesiam. Falsitates extra Ecclesiam etiam vocantur tenebrae, sed quae illuminari possunt, [8] de quibus apud Matthaeum,
Populus sedens in tenebris vidit lumen magnum, et sedentibus in regione et umbra mortis, lux exorta illis est, iv 16;
‘tenebrae’ pro falsis ignorantiae quales sunt gentium: [9] apud Johannem,
Hoc est judicium, quod lux venit in mundum, sed dilexerunt homines magis tenebras, quam lucem, erant enim opera eorum mala iii 19;
‘lux’ pro veris, et ‘tenebrae’ pro falsis; et ‘lux’ pro Domino quia ab Ipso omne verum, ‘tenebrae’ pro infernis quia inde omne falsum: [10] apud eundem,

Jesus dixit, Ego sum lux mundi; qui Me sequitur, non ambulabit in tenebris viii 12:
apud eundem,
Ambulate, quousque lucem habetis, ne tenebrae vos apprehendant; nam qui ambulat in tenebris non scit quorsum abeat…. Ego lux in mundum veni, ut omnis qui credit in Me, in tenebris non maneat, xii (x)35, 46;
‘lux’ pro Domino, a Quo omne bonum et verum, ‘tenebrae’ pro falsis, quae a solo Domino discutiuntur. [11] Falsitates ultimorum temporum quae hic ‘tenebrae’ vocantur seu de quibus praedicatur ‘terror tenebrarum magnarum,’ repraesentatae sunt et significatae per ‘tenebras factas super universam terram, ab hora sexta usque ad nonam’; tum quod tunc ‘sol obtenebratus,’ quo repraesentatum et significatum quod tunc nullus amor seu nulla fides amplius, Matth. xxvii , Marc. xv 33; Luc. xxiii 44, 45.

1840. Vers. 13. Et dixit Abramo, Cognoscendo cognosces, quod peregrinum erit semen tuum in terra, non illis; et servient illis {1}, et affligent illos quadringentis annis. ‘Dixit Abramo’ significat perceptione ‘Cognoscendo cognosces’ significat quod certum: ‘peregrinum e semen tuum’ significat quod rara charitas et fides: ‘in terra quae non illis’ significat ubi Ecclesia, sicut non foret illorum qui in charitate et fide: ‘et servient illis’ significat oppressionem: ‘et affligent illos’ significat tentationes illorum graves: ‘quadringentis annis’ significat durationem et statum.
@1 See note p. 730.$

1841. ‘Dixit Abramo’: quod significet perceptionem, constat ex illis quae dicta sunt supra ad vers. 9, et alibi, ubi eorundem verborum eadem significatio.

1842. Quod ‘cognoscendo cognosces’ significet quod certum constat absque explicatione.

1843. Quod ‘peregrinum erit semen tuum’ significet quod rara charitas et fides, constat a significatione ‘peregrini’ et a significatione ‘seminis’; ‘peregrinum’ significat quod non natum in terra ita quod non agnoscitur pro indigena, proinde quod spectatur sic alienum; ‘semen’ autem significat charitatem et ejus fidem, ut ostensum prius n. 255, 1025, et supra ad vers. 3. Quia ‘peregrinum’ dicitur quod spectatur ut alienum, et alienum est quod non in terra seu ex terra, sequitur quod sit id quod rarum, proinde quod charitas et fides charitatis erit rara, quae est ‘semen’; agitur de tempore ante consummationem quando ‘tenebrae magnae,’ hoc est, falsitates, quod tunc ‘semen peregrinum,’ seu charitas et fides rara: [2] quod fides rara ultimis temporibus a Domino praedictum, ubi de consummatione saeculi, apud Matth. xxiv 4 ad fin.; Marc. xiii 3 ad fin.; Luc. xxi ad fin.; ubi quicquid dicitur, involvit quod illis temporibus rara charitas et fides, et quod tandem nulla; per Johannem in Apocalypsi similiter; tum quoque apud Prophetas multoties; praeter illa quae in historicis Verbi; [3] sed per fidem quae ultimis temporibus peritura, nihil aliud intelligitur quam charitas; nusquam alia fides datur quam fides charitatis; qui non charitatem habet, ne hilum fidei habere potest est charitas ipse fundus cui implantatur; est cor ejus ex quo est et vivit; ideo antiqui amorem et charitatem compararunt ‘cordi,’ et fidem ‘pulmoni,’ quorum utramque in pectore; simile etiam est, nam vitam fidei absque charitate sibi fingere, est sicut vitam ex solo pulmone absque corde, quae quod non dabilis sit, unicuivis constare potest; ideo cordis vocabant omnia quae charitatis; et solius oris seu pulmonis per respirationis influxum in loquelam, omnia quae fidei absque charitate; formulae inde antiquae de bonis et veris quod ex corde exire debeant.

1844. ‘In terra quae non illis’: quod significet ubi Ecclesia, sicut non foret illorum qui in charitate et fide, constat ex significatione ‘terrae’ quod sit Ecclesia, de qua n. 566, 662, 1066, (x)1068. Hodie Ecclesiam praedicant ex solis doctrinalibus fidei, et ex illis distinguunt Ecclesias Domini, non curantes quali vita sint, sive odia intestina foveant, et sicut ferae unus alterum dilanient, spolient, deprivent fama, honore, opibus, et corde negent quicquid sanctum est; cum tamen apud tales nusquam est Ecclesia sed apud illos qui Dominum amant et proximum sicut semet, conscientiam habent, et talia odia de quibus dictum, aversantur; hi usque inter illos sunt sicut ‘peregrini,’ et eos quantum possunt, dicteriis laedunt et persequuntur, vel spectant illos sicut simplices, viles et nauci; hoc nunc est quod ‘peregrinum erit semen tuum in terra.’

1845. ‘Et servient illis’: quod significet oppressionem, constare potest ab illis quae nunc dicta sunt.

1846. ‘Et affligent illos’: quod significet tentationes illorum graves, constare potest a significatione ‘affligere seu afflictionis’ quod sit persecutio, proinde quod sit tentatio; in Verbo Domini nihil aliud per afflictionem significatur, ut apud Esaiam,
Purgabo te, et non argento, seligam te in catino afflictionis, xlviii 10;
‘afflictio’ pro tentatione: apud Mosen,
Recordaberis omnis viae, qua duxit te Jehovah Deus tuus his quadraginta annis in deserto, propterea ad affligendum te et ad tentandum te…. Jehovah cibans te manna in deserto, quam non noverunt patres tui, propterea ad affligendum te, et propterea ad tentandum te, ad benefaciendum tibi in postremo, Deut. viii 2, 16;
[2] ‘affligere’ manifeste pro tentare: apud eundem,
Cum malefecerunt nobis Aegyptii, et afflixerunt nos, dederunt super nos servitutem duram; et clamavimus ad Jehovam Deum patrum nostrorum, et exaudivit Jehovah’ vocem nostrem, et vidit afflictionem nostram, et laborem nostrum, et oppressionem nostram, Deut. xxvi 6, 7;
hic eadem quae in hoc versu, quod servirent et affligerentur, per quae significatae similiter tentationes fidelium, sicut etiam per afflictio eorum in deserto per quas quoque repraesentatae Domini tentationes, [3] ut apud Esaiam,
Contemptus,… vir dolorum,… unde quasi occultatio facierum ab Ipso; contemptus, et non reputavimus illum; verumtamen morbos nostros Ipse tulit, et dolores nostros portavit nos vero reputavimus Ipsum plagatum, percussum Dei, afflictum, liii 3, 4;
per haec significantur tentationes Domini; quod ‘morbos nostros tulerit, et dolores nostros portaverit,’ non intelligitur quod fide nullam tentationem subituri, nec quod peccata in se derivaverit et sustulerit; sed quod per tentationum pugnas et victorias vicerit inferna et sic solus, etiam quoad Humanam Essentiam, sustineret tentationes apud fideles. [4] A Domino etiam tentationes vocantur afflictiones; apud Marcum,
Qui super petrosa seminantur, quando audiverint sermonem,… non habent radicem in seipsis, verum temporarii sunt; postea quando afflictio et persecutio oritur propter sermone statim scandalizantur, iv 16, 17;
‘afflictio’ manifeste pro tentatione: ‘non radicem habere in seipsis’ est non charitatem, in hac enim radicatur fides, qua radice qui in gaudent, in tentationibus succumbunt: apud Johannem,
In mundo afflictionem habetis; sed confidite, Ego vici mundum, xvi 33;
‘afflictio’ pro tentatione: [5] apud Matthaeum,
Excitabitur gens contra gentem, et regnum contra regnum,… omnia haec initium dolorum, tunc tradent vos in afflictione…. Erit tunc afflictio magna, qualis non fuit ab initio mundi…. Statim post afflictionem dierum istorum sol obscurabitur, xxiv 7-9, 21, 29;
ubi de consummatione saeculi seu ultimis temporibus Ecclesiae; ‘afflictio’ pro tentationibus externis et internis; externae sunt persecutiones a mundo, internae a diabolo; nulla charitas significat per quod ‘gens contra gentem, regnum contra regnum,’ et per quod ‘sol,’ hoc est, Dominus, amor et charitas, ‘obscurabitur.’

1847. ‘Quadringentis annis’: quod significet durationem et statum nempe tentationum, constat a significatione (x)’quadringentorum’ qui numerus idem significat ac quadraginta, nempe tentationum durationes et status, de qua n. 730, 862; tentationum durationes breviores et diuturniores per ‘quadraginta’ in Verbo describuntur. In sensu litterali spectant haec durationem filiorum Jacobi in Aegypto, quae quod fuerit triginta et quadringentorum annorum, constat Exod. xii 40, tametsi duratio tanta non fuerit ab adventu Jacobi in Aegyptum sed a peregrinatione Abrami ibi, ut prius observatum; ab hac triginta et quadringenti dictum quia numerus hic involvit tentationes, quas repraesentabant per servitutem in Aegypto, tum postea per quadraginta annorum afflictiones in deserto.

1848. Vers. 14. Et etiam gentem, cui servient, judicabo Ego; et postquam ita, exibunt acquisitione magna. ‘Etiam gentem, cui servient’ significat malos qui opprimunt: ‘judicabo Ego’ significat visitationem et judicium: ‘et postquam ita, exibunt acquisitione magna’ significat liberationem, et quod illis bona caelestia et spiritualia.

1849. ‘Etiam gentem cui servient’: quod significet malos qui opprimunt, constat a significatione ‘gentis, et servire’; ‘gens’ in genuino sensu significat bona, seu quod idem, bonos; nam bona cum abstracte dicuntur, sunt apud subjectum quod est homo, spiritus, vel angelus; ‘gens’ autem in opposito sensu significat mala, seu quod idem est, malos, de qua n. 1159, 1258-1260. ‘Servire’ autem, seu servitus, significat oppressionem, ut in versu praecedente.

1850. ‘Judicabo Ego’: quod significet visitationem et judicium, constare potest absque explicatione. Per ‘judicare seu judicium’ non significatur aliquod ultimum judicium, sicut vulgus opinatur, nempe quod caelum et terra peritura, et sic quod novum caelum et nova terra creanda, de quibus apud Prophetas et in Apocalypsi, ac ita quod omnia interitura; quae opinio tam late se diffudit ut etiam instructissimorum animos occupaverit, immo usque adeo ut non credant mortuos resurrecturos quam eo tempore; quare quia praedictum hoc tempus, et usque post tot inde saecula praeterlapsa vident non evenire nec instare, securi se confirmant in sua securitate quod tale nihil sit, ita quod non resurrecturi: sed sciendum quod nusquam per Ultimum Judicium, seu per quod caelum et terra interitura, tale intellectum sit; secundum sensum litterae ita est, nusquam autem secundum sensum internum; secundum sensum internum per Ultimum Judicium intelligitur ultimum tempus Ecclesiae, per caelum et terram quae peritura, intelligitur Ecclesia quoad cultum internum et externum, quae Ecclesia nulla fit quando nulla charitas. [2] Ultimum Judicium fuit Antiquissimae Ecclesiae cum desiit omnis charitas et fides, et cum nulla perceptio, quod factum proxime ante diluvium; ipsum diluvium de quo supra, fuit Ultimum Judicium istius Ecclesiae; tunc periit caelum et terra, hoc est, Ecclesia, [3] et novum caelum et nova ter creata sunt, hoc est, nova Ecclesia quae Ecclesia Antiqua appellat de qua etiam actum est; haec quoque Ecclesia suum ultimum tempus habuit, tunc nempe cum omnis charitas frigescebat et omnis fides obtenebrabatur, quod fuit circa tempus Eberi; hoc tempus fuit Ultimum Judicium istius Ecclesiae, quae fuit caelum et terra quae perierunt; caelum novum et terra nova fuit Ecclesia Hebraea; haec quoque suum ultimum tempus seu Ultimum Judicium habuit cum idololatrica facta; quare nova Ecclesia exsuscitata, et hoc apud Jacobi postero quae Ecclesia Judaica appellata quae non alia Ecclesia erat quam Ecclesia repraesentativa charitatis et fidei; in illa Ecclesia, seu apud posteros Jacobi, nulla fuit charitas et fides, quare nec ulla Ecclesia, sed modo repraesentativum Ecclesiae, ob causam quia immediata non dari potuit communicatio regni Domini in caelis cum aliqua Ecclesia vera in terris, quare facta est communicatio mediata per repraesentativa; hujus sit dictae Ecclesiae ultimum tempus seu Ultimum Judicium fuit cum Dominus in mundum venit, nam tunc cessarunt repraesentativa, nempe sacrificia et similes ritus, qui ut cessarent, ex terra Canaane ejecti sunt: [4] post hoc, novum caelum et nova terra creata sunt, nempe nova Ecclesia quae dicenda est Ecclesia Primitiva, incepta a Domino et dein successive corroborata, quae primitus in charitate et fide fuit; de hujus Ecclesiae interitu praedicitur a Domino apud Evangelistas, et per Johannem in Apocalypsi, qui interitus est qui vocatur Ultimum Judicium; non quod nunc caelum et terra peritura, sed quod nova Ecclesia in quodam terrarum orbe excitabitur manente hac in suo cultu externo sicut Judaei in suo; in quorum cultu quod nihil charitatis et fidei sit, hoc est, nihil Ecclesiae, satis notum est; haec in communi de Ultimo Judicio. [5] In particulari, est ultimum judicium cuivis statim cum moritur, nam tunc transit in alteram vitam, in qua cum venit in vitam quam habuit in corpore judicatur vel ad mortem vel ad vitam. Ultimum judicium quoque est in singulari; apud hominem qua judicatur ad mortem, sunt omnia et singula quae condemnant, nam nihil tam minimum datur in ejus cogitatione et voluntate quod non simile est ultimo ejus judicio, et eum ad mortem trahit; apud hominem qui judicatur ad vitam, similiter omnia et singula ejus cogitationis et voluntatis apud eum habent ultimi ejus judicii imaginem, et illum ferunt ad vitam; nam qualis homo est in communi, talis est in singularibus cogitationis et affectionis. Haec sunt quae per Ultimum Judicium significantur.

1851. ‘Et postquam ita, exibunt acquisitione magna’: quod significet liberationem, et quod illis bona caelestia et spiritualia, constat ex significatione ‘exire’ quod sit liberari, et a significatione ‘acquisitionis’ quod sit bonum caeleste et spirituale, nam haec acquisitio est illorum qui patiuntur persecutiones, et subeunt tentationes, oppressiones, afflictiones seu servitutem, de quibus in hoc et praecedente versu: haec bona quoque repraesentata et significata sunt per ‘acquisitionem filiorum Jacobi, cum exiverunt Aegypto,’ Exod. xi 2; xii 36, tum quoque per ‘acquisitionem eorum in terra Canaane expulsis gentibus’; et passim apud Prophetas ubi de spoliis ab hostibus quibus ditescent, agitur.

1852. Vers. 15. Et tu venies ad patres tuos in pace, sepelieris in senio bono. ‘Tu venies ad patres tuos in pace’ significat quod nihil a bonis et veris laedetur: ‘sepelieris in senio bono’ significat fruitionem omnium bonorum ab illis qui Domini sunt.

1853. Quod ‘tu venies ad patres tuos in pace’ significet quod nihil a bonis et veris laedetur, constare potest a significatione ‘patrum,’ tum ‘venire ad patres,’ ut et ‘pacis.’ ‘Patres’ in sensu interno significant hic idem ac simul filiae et filii; quod ‘filiae’ significent bona, et ‘filii’ vera, ostensum est prius n. 489-491, 533, 1147, inde ‘patres’ simul quae filiarum et filiorum; ‘venire ad patres’ est transire a vita corporis in vitam spiritus, seu a mundo in alteram vitam; ‘in pace’ significat quod nihil. amittet, ita quod nihil laedetur; nam qui transit in alteram vitam, nihil amittit ab illis quae hominis sunt, omnia et singula retinet et secum habet, praeter corpus quod impediit exercitium interius ejus facultatum: quod hic nulla mors seu transitio ad patres per mortem significetur, constare potest a mox sequentibus.

1854. Quod ‘sepelieris in senio bono’ significet fruitionem omnium bonorum ab illis qui Domini sunt, constat ex eo quod ii qui moriuntur et sepeliuntur, non moriantur sed transeant a vita obscura in claram; nam mors corporis est modo continuatio, ut et perfectio vitae, et tunc primum veniunt in fruitionem omnium bonorum illi qui Domini sunt, quae fruitio significatur per ‘senium bonum.’ Saepius occurrit quod mortui sint, sepulti et collecti ad patres, sed haec non significant in sensu interno illa quae in sensu litterae; in sensu interno sunt illa quae sunt vitae post mortem et quae aeterna, at in sensu litterae illa quae sunt vitae in mundo et quae temporaria; [2] proinde qui in sensu interno sunt, sicut angeli, cum talia occurrunt, nusquam morantur in talibus quae sunt mortis et sepulturae, sed in talibus quae sunt continuationis vitae; nam mortem nihil aliud considerant quam exuitionem illorum quae sunt naturae crassissimae et temporis et quam ipsius vitae continuum; immo ignorant mortem, nam nihil cogitant de morte: similiter se habet cum aetatibus hominis; quod hic dicatur ‘in senio bono,’ angeli nusquam percipiunt senium, immo ignorant quid senium, nam jugiter ad vitam juventutis et adolescentiae tendunt; talis vita, proinde ejus caelestia et spiritualia sunt quae intelliguntur cum senium bonum et similia in Verbo occurrunt.

1855. Vers. 56. Et generatione quarta redibunt huc, quia non consummata iniquitas Emoraeorum usque huc. ‘Generatione quarta redibunt huc’ significat tempus et statum restitutionis: ‘quia non consummata iniquitas Emoraeorum usque huc’ significat ultimum tempus dum non amplius ullum bonum.

1856. ‘Generatione quarta redibunt huc’: quod significet tempus et statum restitutionis, constat a significatione ‘generationi’ quartae’; generatio quarta significat idem ac quadraginta et quadringenta, nempe tentationis durationem et statum, de qua supra ad vers. 13; est diminutivum quoddam inde; sive major numerus sive minor, modo ejusdem prosapiae, idem involvit, ut prius aliquoties dictum: quod ‘generatio quarta’ non aliquam generationem ab Abramo nec ab Isaco nec a Jacobo significet, constat ab historicis Verbi, generationes enim plures fuerunt, et hae diversae a suis patribus, cum redibant; alibi similiter occurrit ‘generatio quarta,’ sed nusquam significat in sensu interno generationem, hic vero tempus et statum restitutionis, quia finem illorum quae significantur per quadraginta seu quadringenta, videatur n. 862, et 1847.

1857. ‘Quia non consummata iniquitas Emoraeorum usque huc’: quod significet ultimum tempus dum non amplius ullum bonum, constat a significatione ‘Emoraei,’ tum a significatione ‘consummationis’: per ‘Emoraeum’ in Verbo significatur malum in genere, ex causa quia terra Canaane vocata est terra Emoraeorum, ut constat apud Ezech. xvi 3, 4, et Amos ii 9, 10; quare hic per Emoraeum significantur omnes gentes terrae Canaanis, per quas significata sunt mala et falsa in specie, ut prius dictum, inde per ‘Emoraeum’ omnia mala in genere. Per ‘consummationem’ significatur ultimum tempus cum amplius nullum bonum. [2] Quid autem in sensu interno intelligitur per id quod ‘non consummata iniquitas Emoraeorum usque huc’, arcanum est; ita se habet cum malis in altera vita quod non puniantur antequam mala eorum ad summum perducta sint, et hoc in communi et in particulari; tale enim est aequilibrium in altera vita ut ipsum malum se puniat, seu quod mali incurrant in poenam mali, sed tunc cum ad summum perductum est; unumquodvis malum habet suum terminum, et hoc cum diversitate apud unumquemvis, quem terminum transgredi non licet; cum malus transgreditur, tunc se praecipitat in poenam, hoc in omni particulari: similiter in communi; [3] se mali in infernum detrudunt non momento sed successive: hoc trahit originem a lege universali ordinis a Domino instituti, quod Dominus nusquam aliquem in infernum demittat, sed quod ipsum malum, seu ipse malus, se detrudat, et hoc successive usque dum malum consummatum est, nec aliquid boni amplius appareat; quamdiu aliquid boni, elevatur ab inferno, at cum non nisi malum, ipse detruditur in internum; unum ab altero prius separandum est, nam sibi opposita sunt; utrinque pendere non concessum est; haec sunt quae significantur per quod ‘iniquitas Emoraeorum consummanda’: boni autem aliter, elevantur continue a Domino versus caelum, et malum successive abstergitur. [4] Se habet cum statu Ecclesiae similiter; non prius visitatio venit, quam cum consummatum est malum, hoc est, cum non amplius bonum charitatis et verum fidei, de qua consummatione saepius apud Prophetas; ut apud Esaiam,
Consummationem et decisionem audivi a cum Domino Jehovih Zebaoth super omnem terram, xxviii 22:
apud Jeremiam,
Babel, quae habitas super aquis multis, magna thesauris, venit finis tuus, mensura lucri tui; li 13:
apud Danielem,
Septimanae septuaginta decisae sunt super populum tuum, et super civitatem sanctitatis tuae, ad consummandum praevaricationem, et ad obsignandum peccata, et ad expiandum iniquitatem, et ad adducendum justitiam saeculorum, et ad obsignandum visionem et prophetam, et ad ungendum Sanctum sanctorum, ix 24;
Tandem super avem abominationum desolatio, et usque a consummationem et decisionem effundet se super devastationem, ibid. vers. 27:
[5] ab Ipso Domino etiam praedicitur consummatio his verbis apud Lucam,
Cadent ore gladii, et captivabuntur inter omnes gentes; et tandem Hierosolyma erit conculcata a gentibus, usque dum implebuntur tempora gentium, xxi 24;
‘cadere ore gladii’ significat a falsis, ‘gladius’ enim in Verbo est falsi poena: ‘Hierosolyma’ pro Regno Domini et Ecclesia, n. 402: ‘gentes pro malis, n. 1260; ita quod tunc consummatio, cum Ecclesia possessa a malis et falsis, et sic destructa a se.

1858. Vers. 17. Et fuit, sol occidit, et caligo facta, et ecce furnus fumi, et fax ignis, quae transivit inter segmenta illa. ‘Et fuit, sol occidit significat extremum tempus cum consummatio: ‘et caligo facta significat cum odium loco charitatis: ‘et ecce furnus fumi’ significat densissimum falsum: ‘et fax ignis’ significat cupiditatum aestus: ‘quae transivit inter segmenta illa’ significat quod ille divisit illos, qui fuerunt ab Ecclesia cum Domino.

1859. ‘Et fuit, sol occidit’: quod significet extremum tempus cum consummatio, constat ab illis quae supra ad vers. 12 de occasu solis et ejus significatione dicta sunt, quod nempe sit extremum tempus Ecclesiae.

1860. ‘Et caligo facta’: quod significet cum odium loco charitatis, constat a significatione ‘caliginis’; in Verbo ‘tenebrae’ significant falsa, sed ‘caligo’ mala, de quibus mox infra; ‘tenebrae’ sunt cum falsum loco veri, et ‘caligo’ cum malum loco boni, seu quod prorsus idem est cum odium loco charitatis; cum odium loco charitatis, tanta caligo est ut homo prorsus nesciat quod malum sit, minus quod tantum malum ut illum in altera vita ad infernum detrudat; qui enim in odio sunt, appercipiunt quoddam jucundum et quasi quoddam vitale in eo; ipsum jucundum hoc et vitale facit ut vix sciat aliter quam quo bonum sit; quicquid favet hominis voluptati et cupiditati, quia amori hoc sentit sicut bonum, usque adeo ut cum ei dicitur quod infernale sit, vix possit credere; minus cum ei dicitur quod tale jucundum et vitale vertatur in altera vita in fetidum excrementitium et cadaverosum; minus adhuc credit quod ipse fiat diabolus et horrenda inferni imago; infernum enim non nisi quam ab odiis et talibus diabolicis formis consistit; [2] hoc usque scire potest qui aliqua facultate cogitandi pollet, nam si ipse describeret aut repraesentaret aut, si posset, aliquo modo depingeret odium, non aliter faceret ac per diabolicas formas, quales etiam post mortem fiunt; et quod mirum, tales usque dicere possunt quod in altera vita in caelum venturi, quidam per solum id quod dicant se fidem habere, cum tamen in caelo non sunt nisi formae charitatis, quae quales sunt, videatur ab experientia n. 553; cogitent, nunc, quomodo binae illae formae, odii et charitatis, simul in uno loco concordare possint. Quod ‘tenebrae’ significent falsum et ‘caligo’ malum, constare potest ab his in Verbo locis; apud Esaiam,
Ecce tenebrae obtegunt terram, et caligo populos, lx 2:
apud Joelem,
Cohorrescant omnes habitatores terrae, quia venit dies Jehovae… dies tenebrarum et caliginis, ii 1, 2
apud Zephaniam,

Dies excandescentiae dies ille,… dies vastitatis et desolationis, dies tenebrarum et caliginis, i 15:
apud Amos,
Nonne tenebrae dies Jehovae, et non lux? et caligo, et non splendor illi? v 20;
ubi ‘dies Jehovae’ pro ultimo tempore Ecclesiae, de quo hic; ‘tenebrae’ pro falsis, ‘caligo’ pro malis, ideo utrumque dicitur, alioquin foret unius rei repetitio, seu exaggeratio inanis; vox autem in lingua originali qua exprimitur caligo in hoc versu, involvit utrumque, tam falsum quam malum, seu densum falsum ex quo malum, tum densum malum ex quo falsum.

1861. ‘Et ecce furnus fumi’: quod significet densissimum falsum, et ‘fax ignis’ quod significet cupiditatum aestus, constat ex significatione ‘furni fumi’ quod sit densum falsum; et a significatione ‘facis ignis’ quod sit cupiditatum aestus: ‘furnus fumi’ dicitur quia homo, cumprimis homo Ecclesiae, qui cognitiones veri habet, et usque non agnoscit sed corde negat, inque contrariis vero vitam agit, non aliter apparet ac furnus fumi, ipse ut ‘furnus,’ et falsum ex odiis ut ‘fumus’; cupiditates ex quibus falsa, non aliter ac ‘faces ignis ex tali furno,’ sicut etiam constat ex repraesentativis in altera vita, de quibus ab experientia n. 814, 1528; sunt cupiditates odiorum, vindictarum, crudelitatum, et adulteriorum, magis eorundem quando cum dolis mixta sunt, quae tales apparent et fiunt. [2] Quod per ‘furnum fumum et ignem’ talia in Verbo significentur, constare potest ab his locis; apud Esaiam,
Unusquisque hypocrita et malitiosus, et omne os loquens stultitiam,… quia flagrat sicut ignis malitia, senticetum et vepretum comedit, et incendit implexa silvae, et elevant se elatione fumi; in excandescentia Jehovae Zebaoth obscurata est terra et factas est populus sicut cibus ignis, vir fratri suo non parcent, ix [16,] 17, 18 [A.V. 17, 18, 19];
ubi ‘ignis’ pro odiis, ‘elatio fumi inde’ pro talibus falsis; odium describitur per quod ‘vir fratri suo non parcent’; qui cum inspiciuntur ab angelis, non aliter apparent quam hic sunt descripti: [3] apud Joelem,

Dabo prodigia in caelis et in terra, sanguinem, et ignem, et columnas fumi; sol vertetur in tenebras, et luna in sanguinem antequam venit dies Jehovae magnus et terribilis, iii 3, 4 [A.V. ii 30, 31];
ubi ‘ignis’ pro odio, ‘columnae fumi’ pro falsis, ‘sol’ pro charitate ‘luna, pro fide: [4] apud Esaiam,
Erit terra in picem ardentem, nocte et die non exstinguetur, in aeternum ascendet fumus ejus, xxxiv 9, 10;
‘pix ardens’ pro diris cupiditatibus, ‘furnus’ pro falsitatibus: [5] apud Malachiam,

Ecce dies veniens ardens sicut furnus, et erunt omnes superbi, et omnis faciens malitiam stipula, et inflammabit eos dies veniens; non relinquet iis radicem et ramum, iii 19;
‘ardens furnus’ pro similibus; ‘radix’ pro charitate, ‘ramus’ pro veritate quae non relinquentur: [6] apud Hosheam,

Ephraim reus factus in Baale,… erit sicut gluma e turbine abigitur ex area, et sicut fumus ex fumario, xiii 1, 3;
‘Ephraim’ pro intelligente qui sic factus: [7] apud Esaiam,
Erit robustus in stuppam, et opus ejus in favillam, succendentur ambo pariter, et nemo exstinguens, i 31;
pro qui in amore sui, seu quod idem, in odio contra proximum, quod ita ex cupiditatibus suis ‘succendentur’: apud Johannem,
Babylon facta habitaculum daemonum,… clamabant videntes fumum combustionis ejus,… fumus ascendit in saecula saeculorum, Apoc. xviii 2, 18; xix (x)3:
[8] apud eundem,
Aperuit puteum abyssi, unde ascendit fumus e puteo, sicut fumus fornacis magnae; et obscuratus est sol, et aer e fumo putei, Apoc. ix 2:
apud eundem,
Ex ore equorum exivit ignis, et fumus, et sulphur; ab his occisi sunt tertia pars hominum, ab igne, et a fumo et a sulphure, quod exibat ex ore eorum, Apoc. ix 17, 18:
apud eundem,
Qui adorat bestiam,… bibat ex vino irae Dei mixto mero in calice irae Ipsius, et cruciabitur igne et sulphure, Apoc. xiv 9, 10:
apud eundem,

Quartus angelus effudit phialam suam in solem, et datum illi est aestu adurere homines per ignem, itaque aestuaverunt homines aestu magno, et blasphemarunt nomen Dei, Apoc. xvi 8 [9];
similiter quod
Conjecti sint in stagnum ignis ardens in sulphure, Apoc. xix 20; xx 14, 15; xxi 8;
[9] illis locis ‘ignis’ pro cupiditatibus, ‘fumus’ pro falsitatibus, quae ultimis temporibus regnabunt; qualiter se habent in altera vita, visa sunt Johanni cum visus interior ei apertus fuit; similia quoque spiritibus videntur et animabus post mortem: exinde constare potest quid ignis infernalis, quod nihil aliud sit quam odium, vindicta et crudelitas, seu quod idem, amor sui, quae talia fiunt; homo quamdiu in vita corporis est, cum talis, utcumque apparet extus alius, si inspiceretur ab angelis prope, coram oculis eorum non aliter appareret, nempe odia ejus ut ‘faces ignis,’ et falsa inde ut ‘faces fumi.’ [10] De hoc igne ita Dominus apud Matthaeum,
Omnis arbor non faciens fructum bonum, exscinditur, et in ignem conjicitur, iii 10; Luc. iii 9;
per ‘bonum fructum’ intelligitur charitas, qua qui se deprivat, se ‘exscindit et conjicit in talem ignem’: apud eundem,
Mittet Filius Hominis angelos suos, qui colligent e regno Ipsius omnia offendicula, et eos qui faciunt iniquitatem, et mittent eos in caminum ignis, xiii 41, 42, 50;
similiter: apud eundem,
Rex dicit iis qui e sinistris, Discedite a me maledicti, iniquitatem aeternum, paratum diabolo et angelis ejus, xxv 41;
similiter:
[11] Quod mitterentur in Ignem aeternum, Gehennam ignis, et quod vermis eorum non moriatur, et ignis non exstinguatur, Matth. xviii 8, 9; Marc. ix 43-49;
similiter: apud Lucam,
Mitte Lazarum, ut intingat extremum digiti in aquam, e refrigeret linguam, quia crucior in flamma hac, xvi 24;
similiter. [12] Qui arcana regni Domini non norunt, putant quod Dominus demittat impios in infernum, seu in ignem talem qui est odiorum, ut dictum; sed aliter prorsus se res habet; est ipse homo, et ipse spiritus diabolicus, qui se praecipitat; sed quia ita apparet, secundum apparentiam, immo secundum fallacias sensuum, ita locutum est in Verbo, cumprimis coram Judaeis, qui nihil prorsus capere volebant nisi quod esset secundum sensus, qualescumque fallaciae essent; quare sensu litterae, cumprimis propheticae, talibus plenus est, [13] sicut apud Jeremiam,
Sic dixit Jehovah, Judicate mane judicium, et eripite spoliatum e manu oppressoris, ne exeat sicut ignis furor Meus et ardeat, et nemo exstinguens, propter malitiam operum eorum, xxi 12;
‘judicare judicium’ est verum dicere, ‘eripere spoliatum e manu oppressoris’ est bonum charitatis facere, ‘ignis’ pro poena inferna eorum qui haec non faciunt, hoc est, qui in falso odii degunt; in sensu litterae talis ignis et furor tribuitur Jehovae, sed in sensu interno prorsus contrarium est: [14] similiter apud Joelem,
Dies Jehovae,… ante eum comedit ignis, et post eum inflammat flamma, ii 1, 3:
apud Davidem,
Ascendit fumus ex naso Ipsius, et ignis ex ore Ipsius comedit, prunae arserunt ex Ipso,… et caligo sub pedibus Ipsius, Ps. xviii 9, 10 [A.V. 8, 9]:
apud Mosen,
Ignis accensus in ira Mea, et ardebit usque ad infernum infimum, ac comedet terram et proventum ejus, et inflammabit fundamenta montium, Deut. xxxii 22;
ubi ‘ignis’ pro odiis, ‘fumus’ pro falsis, quae apud hominem; quae tribuuntur Jehovae seu Domino ex causis de quibus dictum; apparet quoque ita infernis quod Jehovah seu Dominus hoc faciat, sed prorsus contrarium est; ii sunt qui sibi hoc faciunt, quia in odiorum ignibus sunt; inde patet, nisi sensus internus Verbi sciatur, quam facile homo in phantasias possit labi. [15] Similiter se habuit cum fumo et igne qui visus populo e monte Sinai cum Lex promulgaretur; Jehovah enim seu Dominus apparet unicuique qualis est, angelis caelestibus sicut sol, angelis spiritualibus sicut luna, bonis omnibus sicut lux variae jucunditatis et amoenitatis, at malis sicut fumus et sicut ignis consumens; et quia Judaei cum promulgaretur Lex, nihil charitatis habebant, sed apud eos amor sui et mundi regnabant, proinde non nisi quam mala et falsa, ideo apparuit iis ut fumus et ignis, cum in eodem instanti angelis ut sol et lux caelestis; [16] quod ita apparuerit Judaeis quia tales, constat apud Mosen,
Habitavit gloria Jehovae super monte Sinai;… et aspectus gloriae Jehovae sicut ignis comedens in capite montis, ante oculos filiorum Israelis, Exod. xxiv 16, 17;
apud eundem,
Mons Sinai fumabat totus ille, coram quod descendit super illum Jehovah in igne, et ascendit fumus illius sicut fumus fornacis, et contremuit totus mons valde, Exod. xix 18;
et alibi,
Accessistis et stetistis sub monte, cum mons flagrans igne, usque ad cor caeli, tenebrae, et nubes, et caligo; et locutus est Jehovah ad vos e medio ignis, Deut. iv 11, 12; v 19;
tum,
Factum cum audivistis vocem e medio tenebrarum, et mons flagrans igne, et accessistis ad me,… et dixistis,… Quare moriemur, quia comedet nos ignis magnus hic? si addentes nos audire {1} vocem Jehovae Dei nostri amplius, moriemur, Deut. v 20-22 [A.V. 23-25].
[17] Similiter se haberet si quis alius qui in odio et odiorum spurcis degit, videret Dominum; non aliter Ipsum videre posset quam ex odio et ejus spurcis, quae sunt recipientia radiorum boni et veri ab Ipso, quae radios boni et veri in talem ignem, fumum et caliginem, verterent. Ex iisdem locis quoque patet quid ‘fumus fumi’ et quid ‘fax ignis,’ quod nempe densissimum falsum et spurcissimum malum, quae ultimis temporibus Ecclesiam occupabant.

@1 I has videre, probably a printer’s error. S. has audire in all other cases as Heb.$

1862. ‘Quae transivit inter segmenta illa’: quod significet quod ille divisit illos qui fuerunt ab Ecclesia cum Domino, constare potest ab illis quae dicta sunt supra ad vers. 10 de partitione animalium in medium, quod significaverint parallelismum et correspondentiam quoad caelestia, et quod ‘una pars poneretur obviam alteri’ significaverit Ecclesiam et Dominum, quodque ‘spatium intermedium’ seu interstitium, illud quod inter Dominum et Ecclesiam, seu inter Dominum et hominem Ecclesiae, intercedit, quod est conscientia cui bona et vera per charitatem implantata sunt: quando loco charitatis succedunt odia, et loco bonorum et verorum mala et falsa, tunc nulla conscientia boni et veri, sed spatium hoc medium seu interstitium apparet sicut oppletum ‘furno fumi et facibus ignis,’ hoc est, oppletum persuasionibus falsi et odiis quae sunt quae prorsus separant Dominum ab Ecclesia; haec sunt quae significantur per quod ‘ille transiret inter segmenta illa,’ principaliter ‘fax ignis’ quae est amor sui, seu quo idem, malum odiorum; quod quoque constare potest apud Jeremiam ubi eadem paene verba,
Dabo viros transgressos foedus Meum, qui non stabiliverunt verba foederis, quod pepigerunt coram Me, vitulum quem conciderunt in duas, et transiverunt inter partes ejus: principes Jehudae, et principes Hierosolymae, eunuchos, et sacerdote et omnem populum terrae, transeuntes inter partes vituli, et dabo eos in manum hostium eorum, et in manum quaerentium animas eorum, et erit cadaver eorum in cibum avi caelorum et bestiae terrae, xxxiv 14, 18-20.

1863. Vers. 18. In die illo pepigit Jehovah cum Abramo foedus, dicendo, Semini tuo dabo terram hanc, a fluvio Aegypti, usque ad fluvium magnum, fluvium Phrath. ‘In die illo pepigit Jehovah cum Abramo foedus’ significat conjunctionem Interioris Hominis Domini cum Interno seu Jehovah: ‘dicendo, Semini tuo dabo terram hanc, significat consolationes post tentationes has et horrores, quod illi qui in charitate et fide in Ipsum heredes fient: ‘a fluvio Aegypti ad fluvium magnum, fluvium Phrath’ significat extensionem spiritualium et caelestium; ‘ad fluvium Aegypti’ est extensio spiritualium; ‘ad fluvium Phrath’ est extensio caelestium.

1864. ‘In die illo pepigit Jehovah cum Abramo foedus’: quod significet conjunctionem Interioris Hominis Domini cum Interno, constat ex significatione ‘foederis’ quod sit conjunctio, de qua prius n. 665, 666, 1023, 1038; et hic quia agitur in interno sensu de Domino, significat conjunctionem interiorem; nam progressus est Dominus magis et magis ad conjunctionem et unionem cum Jehovah Patre Ipsius, usque dum unus factus, hoc est, ipsa Essentia Humana etiam Jehovah, Qui fuit ipsum Internum Domini; haec repraesentata sunt per ‘foedus quod Jehovah pepigit cum Abramo’: quisque vide potest quod Jehovah nusquam pangat foedus cum homine; hoc foret contra Divinum; quid homo nisi quoddam vile et spurcum, quod ex se nihil nisi quam malum cogitat et facit; omne bonum quod facit, est ex Jehovah; ex quo constare potest quod foedus hoc, sicut cetera foedera cum posteris Abrami, non aliud fuerit quam repraesentativum Divini et caelestium regni Dei, hic quod fuerit repraesentativum conjunctionis Humanae Essentiae Domini cum Ipsius Divina, hoc est, Jehovah: quod fuerit repraesentativum conjunctionis Interioris Hominis Domini cum Interno, hoc est, Jehovah, constat ex praecedentibus quod nempe Dominus per tentationum pugnas et victorias magis et magis se conjunxit et univit. Quid Interior Homo, prius dictum est, nempe quod medius inter Internum et Externum.

1865. ‘Dicendo, Semini tuo dabo terram hanc’: quod significet consolationem post tentationes has et horrores, quod illi qui in charitate et fide in Ipsum heredes fient, constat a significatione ‘seminis’ et a significatione ‘terrae’; per ‘semen Abrami’ significatur amor et inde fides, quod ostensum prius n. 255, 256, 1025, proinde omnes illi qui in charitate et fide in Dominum sunt; per ‘terram Canaan’ autem significatur regnum Domini, quare ‘dare terram semini tuo’ significat quod regnum caeleste daretur in hereditatem illis qui ex charitate fidem in Ipsum habent; [2] quod haec consolationi fuerint Domino post tentationes et horrores, constare potest absque explicatione; nam post eventus illos duros qui visi, nempe postquam profugavit mala et falsa quae significata sunt per ‘volatile quod descendit super corpora, quod abegit Abram,’ de quo vers. 11, et usque densae falsitates se infunderent quas horruit, quae significatae sunt per ‘terrorem tenebrarum magnarum, qui cecidit in sopore super Abramum,’ de quo vers. 12; et tamen denique mera falsa et mala occuparent genus humanum, quae significata sunt per ‘furnum fumi, et facem ignis, quae transivit inter segmenta,’ de quibus vers. praec. 17, non potuit aliter quam in angustia et dolore esse; quare nunc consolatio sequitur qualis supra vers. 4 et 5, quod nempe ‘semen Ipsius hereditabit terram,’ hoc est, qui in charitate et fide in Ipsum quod heredes fient regni Ipsius; salvatio generis humani sola Ipsi consolatio fuit, nam in Amore Divino et caelesti fuit, et factus est, etiam (x)quoad Humanam Essentiam, ipse Amor Divinus et caelestis, in quo unice amor omnium spectatur et cordi est. [3] Quod Amor Divinus talis sit, constare potest ex amore parentum erga liberos, quod crescat secundum gradum quo descendit, hoc est, major fiat in posteris quam in ipsis liberis proximis; nihil usquam datur absque causa et origine, proinde nec amor hic erga posteros successive cum continuis incrementis apud humanum genus; causa et origo non potest alia esse quam a Domino, a Quo omnis amor conjugialis et parentum erga liberos influit, ex eo quod Ipsius amor talis sit ut omnes sicut Pater filios amet, et omnes heredes facere velit et hereditatem prospiciat illis qui nascendi, sicut illis qui nati sunt.

1866. ‘A fluvio Aegypti ad fluvium magnum, fluvium Phrath quod significet extensionem spiritualium et caelestium, ‘ad fluvium Aegypti’ quod sit extensio spiritualium, ‘ad fluvium Phrath’ quod sit extensio caelestium, constat a significatione ‘fluvii Aegypti’ et significatione ‘fluvii magni seu Euphratis’: quod hi fluvii significent extensionem spiritualium et caelestium, constare potest a significatione ‘terrae Canaanis’ quod sit regnum Domini in caelis et in terris, quo non nisi quam spiritualia quae fidei, et caelestia quae amoris mutui, sunt; quare non aliud quam horum extensio per termini terrae Canaanis intelligi potest; nam quid terra Canaan, quid fluvius Aegypti, et quid fluvius magnus Euphrates, sint, prorsus nesciunt qui in caelis, immo quid termini alicujus terrae; sed quid extensio spiritualium et caelestium, et statuum illorum determinationes et terminationes, norunt; in his mentem habent, cum illa ab homine leguntur, evanescente sic littera, et ejus sensu historico, qui inserviit pro objecto ideis caelestibus. Quod ‘fluvius Aegypti’ significet extensionem spiritualium, inde est quia ‘Aegyptus’ significat scientifica quae una cum rationalibus et intellectualibus hominis sunt spiritualia ut dictum prius n. 1443 et passim alibi; et quod ‘Aegyptus’ in sensu interno significet scientifica, n. 1164, 1165, 1186, 1462: quod ‘fluvius Euphrates’ significet extensionem caelestium, constare potest a terris quas fluvius iste terminat et disterminat a terra Canaane, per quas passim quoque scientifica et cognitiones caelestium significantur, hic vero quia appellatur fluvius, et fluvius magnus, non alia sunt quam caelestia et eorum cognitiones, nam ‘magnus fluvius’ ‘magnitudo’ de illis praedicatur.

1867. Vers. 19-21. Kenitam, et Kenizzitam, et Kadmonita Et Hittitam, et Perizzitam, et Rephaim. Et Emoritam, et Canaanita et Girgashitam, et Jebusitam. ‘Kenita, et Kenizzita, et Kadmonita’ significant falsa quae expellenda a regno Domini: ‘Hittita, Perizzita et Rephaim’ significant persuasiones falsi: ‘Emorita et Canaanita’ significant mala: ‘Girgashita et Jebusita’ significant ex malis falsa.

1868. Quod haec per gentes illas significentur, nimis prolixum foret ex Verbo nunc confirmare, et hic non opus quia solum nominantur; de quibusdam actum est prius, ut de Rephaim quod significent persuasiones falsi, n. 567, 581, 1673; de Emorita quod mala, n. 1680; de Canaanita quod mala, supra ad vers. 16; de Perizzita quod falsa, n. 1574; quid reliquae gentes significent in specie, in sequentibus, ex Divina Domini Misericordia, ubi occurrunt, dicetur. [2] Quod gentes attinet quae expellendae e regno Domini, ita se res habet: in altera vita spiritus mali et diabolici nihil plus cupiunt quam subire in mundum spirituum et infestare bonos spiritus, sed toties ejiciuntur; similiter ac apud hominem qui regeneratur, falsa et mala quae occuparunt illum, subjugantur et dissipantur, et loco eorum vera et bona quae sunt regni Domini, implantantur; [3] haec repraesentata fuerunt per ‘gentes quae expulsae sunt a filiis Jacobi e terra Canaane’; pariter per ipsos Judaeos qui inde dein expulsi; similiter factum cum pluribus gentibus olim, per quas similia repraesentata sunt, ut per Horitas qui expulsi e monte Seir ab Esavi posteris, de quibus Deut. ii 12, 22; et per Avaeos qui expulsi a Caphtoraeis, de quibus Deut. ii 23; tum per Enim aut Rephaim, qui expulsi a Moabitis de quibus Deut. ii 9-11, ut et per Zamzumim ab Ammonitis, de quibus Deut. ii 19-21; praeter per alios plures, de quibus apud Prophetas.

1869. Continuatio de Scriptura Sacra seu Verbo

Ostensum mihi est quam multa uni voci Verbi insunt, per id quod ideae cogitationis apertae sint; in altera vita, quod mirabile, hoc fieri potest ita ad vivum ut ipsae ideae appareant visibiles in forma, sic quasi pictae imagines: apertae fuerunt ita ideae unius qui in charitate seu amore mutuo vixit, et delectatus fuit cum vixit in mundo, Verbo; tunc apparuerunt innumerabilia pulchra cum deliciosis et jucundis afficientibus; dictum quod haec quae ita apparent visibilia, iterum quoad interiora possint aperiri, quibus apertis quod adhuc pulchriora et deliciosiora cum ipsis felicibus sisterentur; omnes ideae angelicae tales sunt, nam illae apertae sunt ab Ipso Domino. [2] Illustratum hoc coram spiritibus qui mirati quod in altera vita ita ideae cogitationis aperiri queant, per visam oculi, cujus visionis radii tam hebetes et obscuri sunt, ut minora naturae in quibus innumerabilia, non aliter videant ac opacum quoddam et nigrum informe; at cum per microscopium eadem spectantur, sistuntur videnda interiora, pulchra serie connexa, et jucundo ordine fluentia; et quod haec similiter per acutius microscopium adhuc potuissent aperiri; ex his constare potuit quomodo se habet cum visu interno, cujus radii non alii sunt quam ideae, quod in se tam crassae sint, ut vix crassius in illa sphaera dari queat, tametsi homo aliter putat: sed de ideis, ex Divina Domini Misericordi in sequentibus.

1870. Similiter se habet cum Verbo Domini; singulae voces ibi formant suas ideas, nam vox non est nisi formata sic idea ut percipiatur sensus, in quibus tam innumerabilia sunt quae non ad perceptionem hominis venire possunt, sed solum ad angelorum, ut nusquam credi possit; quae cum aperiuntur a Domino, sistuntur formae interiores perceptioni per jucunda et felicia, et visui per repraesentativa et paradisiaca, illa ex caelestibus et spiritualibus amoris seu misericordiae Domini, haec a radiis lucis inde. [2] Ostensum mihi est per mirabilem experientiam quod Verbum non solum quoad singulas voces sed etiam quoad singulas litterulas cujusvis vocis, ita prorsus sicut dicitur quoad minimam iotam, inspiratum sit; unicuivis enim iotae inest aliquid e affectione et vita, quae communis est vocis, ita singularissimis correspondente insinuata; sed haec absque praevia cognitione plurium ad intellectum nequicquam explicari possunt.

1871. Verbum Domini quomodo apparet coram angelis, non describi potest, sed aliqua idea capi ab illis qui in cimeliis {1} viderunt cylindros opticos, in quibus repraesentantur imagines pulchrae ab illis quae circum circa ruditer projecta sunt; ibi tametsi illa quae circum circa sunt, apparent nullius formae, seriei et ordinis, sed modo projectiones confusae, usque dum illa concentrantur versus cylindrum, repraesentant ibi imaginem venustam; ita se habet cum Verbo Domini, cumprimis prophetico Veteris Testamenti; in sensu littera: vix nisi inordinatum quoddam apparet, sed cum legitur ab homine, imprimis ab infante puerulo seu puella, fit per gradus ut ascendit, formosius et jucundius; et tandem sistitur coram Domino sicut imago hominis, in qua et per quam repraesentatur caelum in suo complexu, non quale est, sed quale vult Dominus ut sit, nempe ut sit similitudo Ipsius.
@1 cimelium from Gk. [ ] (keimelion) = ‘a depository, treasure house (? museum).’ The following description seems to be that of a kaleidoscope.$

1872. Apparuit mihi puella pulchra et candida facie, pergens cito versu dextrum sursum, paulum accelerans, aetate ut in primo flore, non infans nec juvenis, veste nigra splendente decora, sic laeta festinabat a luce in lucem dictum quod interiora Verbi talia sint cum primum ascendunt; vestis nigra fuit Verbum in littera. Postea puella adolescens volabat ad dextram genam, sed visu solum interiore appercepta; dictum quod illa sint quae ex interno sensu Verbi ad captum non perveniunt.

1873. Locuti sunt spiritus de sensu interno Verbi; ut sisteretur a intellectum, qualis est, illustrabatur per exemplum, quid fructus fidei, et dictum, quod bona opera sint fructus fidei in sensu externo seu litterae; se quod bona illa opera sint inanimata nisi procedant a charitate, et quod si fructus fidei in sensu proxime interiore sit charitas; sed quia charitas seu amor erga proximum procedere debet ex amore in Dominum, est hic fructus fidei in sensu interno; et quia omnis amor ex Domino, est Ipse Dominus; ita enim bono operi inest charitas, huic amor in Dominum, et in hoc Ipse Dominus.

1874. Locutus cum spiritibus bonis, quod multa, et plura quam aliquis credere potest, in Verbo dicta sint secundum apparentias, et secundum fallacias sensuum, ut quod Jehovah in ira, excandescentia et furore sit contra impios, quod gaudeat ad perdendum et delendum eos, immo quod occidat; at dicta sunt ob causam ne frangerentur persuasiones et cupiditates sed ut flecterentur; nam loqui aliter ac homo capit, quod est ex apparentiis, fallaciis, et persuasionibus, fuisset serere semen in aquas, et dicere tale quod ilico rejiceretur: sed usque illa inservire possunt pro vasis communibus in quibus spiritualia et caelestia, nam illis insinuari potest quod omnia a Domino; dein quod permittat Dominus, sed quod omne malum a spiritibus diabolicis; postea quod Dominus provideat et disponat ut mala vertantur in bona; demum quod nihil nisi bonum a Domino; ita perit sensus litterae sicut ascendit, et fit spiritualis, dein caelestis, demum Divinus.

1875. Datum appercipere ideas angelicas in Oratione Domini circa haec verba, ‘ne inducas nos in tentationem, sed libera nos a malo’; a spiritibus bonis proximis idea quadam apud me perceptibili rejiciebatur ‘tentatio et malum,’ et hoc eo usque, dum pure angelicum, nempe ‘bonum,’ absque idea tentationis et mali, remaneret, pereunte sic prorsus sensu litterali; de quo bono in prima rejectione formabantur innumerabiles ideae, quomodo bonum ex afflictione hominis veniat, et usque afflictio ex homine et ejus malo cui inest poena, et hoc cum adjuncta specie indignationis quod opinarentur tentationem et ejus malum aliunde venire, et quod cogitandum de malo, cum de Domino; hae ideae purificabantur quo ascendebant altius; ascensus repraesentati sunt per rejectiones, de quibus etiam n. 1393, quae fiebant velocitate et modo inexpressibili, usque dum in umbram cogitationis meae transirent; tunc erant in caelo, ubi ideae angelicae ineffabiles solum de bono Domini.

1876. Nomina virorum, regnorum, urbium, quae in Verbo, similiter
ac voces loquelae humanae, pereunt in primo limine cum ascendunt; sunt enim terrestria, corporea et materialia, quae successive (x)exuunt animae quae veniunt in alteram vitam, et prorsus illi quae veniunt in caelum; angeli ne minimum ideae alicujus personae, proinde ejus nominis, retinent; quid Abram, quid Isac, et Jacob, non amplius sciunt; formant sibi ideam ex illis quae per illos in Verbo repraesentantur et significantur; sunt nomina et voces sicut grumi seu sicut squamae, quae decidunt cum intrant in caelum: inde constare potest quod per nomina in Verbo nihil aliud quam res significentur; de quibus multoties cum angelis locutus, a quibus de veritate plene instructus sum. Loquela spirituum inter se non est vocum sed est idearum quales sunt cogitationis humanae absque vocibus, quare universalis est omnium linguarum; at cum loquuntur cum homine, cadit eorum loquela in voces linguae hominis, ut dictum n. 1635, 1637, 1639; [2] cum de hoc locutus cum spiritibus, dicere datum est quod dum colloquuntur inter se, ne unam quidem vocem linguae humanae, minus adhuc aliquod nomen, possent enuntiare, quod quidam eorum mirati, recesserunt, et tentabant, sed redeuntes dicebant quod non pronuntiare potuerint, quia voces illae crassius materiales, ut essent infra sphaeram eorum ex sono aeris per organa corporea articulato, aut per influxum in talia per viam ducentem ad auditus organum internam formatae: inde clare quoque constare potuit quod nihil vocis quae in Verbo, transire posset ad spiritus, minus ad spiritus angelicos, quorum loquela adhuc universalior est, n. 1642, minime ad angelos, n. 1643, apud quos nihil remanet de ideis primis spirituum sed loco eorum spiritualia vera, et caelestia bona, quae ineffabili modo, formis minimis, continuis, connexis in unanima serie, cum originariis repraesentativorum ex felicitate amoris mutui amoenissimorum et pulcherrimorum, et e amoenitatibus et pulchritudinibus felicium, quia vita Domini inspiratis, variantur.

1877. Qui in mundo spirituum sunt animae seu spiritus, imprimis mali retinent primum illa quae habuerant in vita corporis eorum, nempe terrestria corporea, et mundana, et cum illis principia quae captarunt; inter quos sunt illi qui nihil de sensu interno Verbi audire volant, sed solum de sensu litterali immo usque adeo ut credant quod duodecim apostoli sessuri sint super duodecim thronis et judicaturi duodecim tribus Israelis; pariter quod nulli intrare possint in caelum nisi pauperes, miseri et persecutiones passi; cum tamen ibi sint tam divites quam potentes, qui in charitate et fide in Dominum vixerunt; tales quia vindicant sibi caelum ex meritis, vidi quod discurrant, et ubicumque veniunt, subsannent illa quae sunt sensus interni Verbi, quia contra eorum persuasiones et cupiditates, quod mereri velint caelum et praeferri omnibus aliis; sed comparantur illi vitiosis et noxiis quae influunt in sanguinem, et pervadunt venas et arterias, ac massam sanguinis inquinant.

1878. Sunt quoque qui in vita corporis contempserunt Verbum; suntque qui illis quae in Verbo pro formulis irrisionis abusi sunt; sunt qui putarunt Verbum nihil esse, sed servire posse pro vulgo ut teneatur in quodam vinculo; sunt qui Verbum blasphemarunt; et sunt qui profanarunt: horum sors in alte: vita est miserabilis, cujusvis secundum qualitatem et gradum contemptus, irrisionis, blasphemationis et profanationis; nam, ut dictum, Verbum tam sanctum est in caelis, ut iis Verbum sit quasi caelum, quare quia omnium cogitationum datur communio, nusquam possunt simul esse, sed separantur.

1879. Cum in lecto essem, dictum mihi quod conspirarent contra me spiritus mali, animo me suffocandi, sed quia tutus et securus a Domino, minas illas vilipendi, et indormivi; at media nocte expergefactus, sensi quod non respirarem a me sed e caelo, nam nihil meae respirationis erat quod manifeste percepi; dicebatur tunc quod conspiratio adesset, et dictum quod essent illi qui odio habent interiora Verbi, hoc est, ipsas veritates fidei, nam hae sunt interiora Verbi, et hoc quia contra illorum fallacias, persuasiones et cupiditates, quibus sensus litterae ratiocinari posset: [2] postea antesignani, cum irritus factus eorum conatus, tentabant intrare in corporis mei viscera, et penetrare usque ad cor, quo etiam admissi; quod semper manifesto sensu perceptum, nam cui aperta sunt interiora quae spiritus, simul etiam sensitivam perceptionem talium accipit; at tunc in statum quendam caelestem immissus sum, qui erat quod nihil conarer repellere hospites illos, minus injuriam vindicare; dicebant tunc quod pacificum sit; sed mox velut rationalitate orbati sunt, vindictam spirantes, et conatus suos perficere conantes, sed incassum; dissipati sunt dein a semet.

1880. Praeterea, quod in genere spiritus et angelos attinet qui omnes sunt animae hominum viventes post mortem corporis, multo exquisitiores sensus habent quam homines, nempe visum, auditum, olfactum et tactum, non autem gustum. Sed spiritus non possunt, minus adhuc angeli, suo visu, hoc est, visu spiritus, videre quicquam quod in mundo; illis enim lux mundi seu solaris est velut densa caligo; sicut homo suo visu, hoc est, visu corporis, nec videre potest quicquam quod in altera vita, ei enim lux caeli, seu caelestis Domini, est velut densa caligo. [2] Sed usque spiritus et angeli quando Domino beneplacet, possunt videre illa quae in mundo, per oculos hominis, sed hoc non concedit Dominus apud alium quam cui dat Dominus loqui cum spiritibus et angelis, et esse simul cum illis; per meos oculos datum est illis videre illa quae in mundo, et tam manifeste sicut ego, tum etiam audire homines mecum loquentes; contigit aliquoties quod aliqui amicos suos quos habuerunt in vita corporis, per me viderint ita praesentes prorsus sicut prius, et obstupefacti; viderunt etiam suos maritos et infantes, et voluerunt ut dicerem illis quod adessent et viderent eos, utque referrem de eorum statu in altera vita; sed dicere illis et revelare quod sic visi, mihi interdictum erat, etiam ex ea causa quod dixissent me insanire, aut cogitavissent deliria animi esse, quia notum mihi fuit quod tametsi ore dicerent, usque corde non crederent, dari spiritus, et mortuos resurrexisse. [3] Quando primum apertus mihi fuit visus interior, et per oculos meos viderunt mundum, et quae in mundo essent, spiritus et angeli ita obstupefacti sunt ut dicerent hoc miraculum miraculorum esse, et affecti sunt novo gaudio, quod sic communicatio daretur terrae cum caelo, et caeli cum terra; ast haec delectatio persistebat per menses, sed postquam familiare factum, nunc nihil mirantur. Instructus sum quod spiritus et angeli apud alios homines ne hilum videant quae in mundo, sed modo percipiant cogitationes et affectiones eorum apud quos sunt. Ex his constare potuit quod homo ita creatus sit ut cum vivit in terra inter homines, simul etiam viveret in caelo inter angelos, et vicissim; sic ut caelum et terra simul essent et unum agerent, et scirent homines quid in caelo, et angeli quid in mundo; et cum decedunt, transirent sic a regno Domini in terris in regnum Domini in caelis, non sicut in aliud, sed sicut in idem in quo fuerunt cum vixerunt in corpore; sed quia homo ita corporeus factus est, sibi caelum clausit.

1881. Indignantur valde spiritus, immo irascuntur, cum iis dicitur quod homines non credant illos videre, illos audire, illos tactu sentire; dixerunt quod usque scire debeant quod absque sensu non vita, et quo exquisitior sensus eo praestantior vita, et quod objecta quae sentiunt, se habeant adaequate ad praestantiam eorum sensus, et quod repraesentativa quae a Domino, sint realia, nam inde omnia quae in natura et mundo n. 1632: quod sentiant multo melius et praestantius quam illi, haec sunt indignationis eorum verba.

1882. Bina genera visionum sunt quae extraordinaria, in quae immissus solum ut scirem quomodo se habent et quid intelligitur per id quod legitur in Verbo quod ‘abducti sint a corpore’, et quod ‘a spiritu in alium locum ablati sint.’

1883. Quod primum attinet, nempe ‘abduci a corpore,’ ita se habet: homo reducitur in statum quendam qui medius est inter somnum et vigiliam in quo statu cum est, non aliter scire potest quam quod prorsus vigil sit, omnes sensus tam vigiles sunt sicut in summa corporis vigilia, tam visus quam auditus, et quod mirabile, tactus, qui tunc exquisitior est quam usquam dari queat in vigilia corporis; in quo statu etiam visi sunt spiritus et angeli prorsus ad vivum etiam auditi, et quod mirum, tacti, et tunc fere nihil corporis intererat: tu status est de quo dicitur ‘abduci a corpore,’ et quod nesciant ‘num in corpore vel extra corpus.’ In hunc statum modo ter aut quater immissus sum, ut modo scirem quomodo se habet, et quod spiritus et angeli omni sensu gaudeant, etiam tactu praepollente et exquisitiore tactu corporis.

1884. Quod alterum attinet, ‘a spiritu in alium locum auferri,’ ostensum est mihi per vivam experientiam quid sit et quomodo se habet; sed hoc solum bis et ter; solam experientiam licet afferre. Per plateas urbis et per campestria ambulans, tUnc quoque in loquela cum spiritibus, non aliter scivi quam qua ita vigil essem et videns sicut aliis temporibus, ita ambulans absque error et interea in visione eram, videns lucos, fluvios, palatia, domus, homine et plura; sed postquam ita per horas ambulavi, subito eram in visu corpori et animadverti quod in alio loco essem, quo obstupefactus valde appercepi quod in tali statu fuerim in quo illi, de quibus dicitur quod ‘abducti spiritu in alium locum,’ nam dum perstat, nihil reflectitur super viam, et hoc si vel foret plurium miliarium; nec reflectitur super tempus, si vel foret plurium horarum sive dierum; nec fatigatio ulla percipitur; tunc quoque ducitur per vias quas ipse ignorat, usque ad locum designatum. Hoc factum ut quoque scirem quod a Domino duci queat homo, praeter quod sciat unde et quo.

1885. Sed hae binae species visionum sunt extraordinariae; ostensae mihi solum ob finem ut scirem quales sunt; sed visa ordinaria sunt omnia illa quae ex Divina Domini Misericordia, relata videas in Parte hac Prima, praemissa et subnexa unicuivis capiti; sed haec non visiones sunt sed visa summa vigilia corporis, et nunc per plures annos.

FINIS PARTIS PRIMAE

1886. PARS SECUNDA
GENESEOS
CAPUT DECIMUM SEXTUM

In hoc capite de Hagare et Ismaele agitur; sed quid per Hagarem et Ismaelem repraesentatur et significatur in sensu interno, nemini adhuc notum est; nec notum esse potuit, quia huc usque putavit orbis, etiam eruditus, quod historica Verbi non sint nisi historica, et nihil penitius involvant; et tametsi dixerunt quod unaquaevis {1} iota divinitus inspirata sit, usque per id nihil aliud intellexerunt quam quod detecta sint et quod aliquod dogmaticum applicabile ad doctrinam fidei inde possit deduci, et usui esse docentibus et discentibus, et quod ideo quia divinitus inspirata, vim Divinam habeant in mentibus, et prae omni alio historico operentur bonum. Sed historica in se spectata parum faciunt ad emendationem hominis nec quicquam ad vitam aeternam, nam in altera vita historica oblivioni dantur. Quid enim ibi inde, si scirent de Hagare ancilla quod data Abramo a Sarai? si de Ismaele, immo si scirent de Abramo? Nihil praeter quae sunt Domini et quae a Domino, necessaria sunt animabus ut intrent in caelum et fruantur gaudio, hoc est, vita aeterna; propter haec est Verbum, et haec sunt quae in interioribus illius continentur.
@1 unaquavis I.$

1887. Inspiratio involvit quod in singulis Verbi, tam in illius historicis quam in reliquis, sint caelestia quae amoris seu boni, et spiritualia quae sunt fidei seu veri, ita Divina: quod enim a Domino inspiratur, hoc descendit ab Ipso, et quidem per caelum angelicum et sic per mundum spirituum usque ad hominem, apud quem sistitur quale est in littera, sed prorsus aliter est in prima sua origine; in caelo nusquam est aliquod historicum mundanum, sed omne est repraesentativum Divinorum, nec quicquam aliud ibi percipitur, ut quoque notum potest esse ex eo quod ineffabilia sint quae ibi; quare nisi historica sint repraesentativa Divinorum, et sic caelestia, nusquam possunt esse divinitus inspirata. Quale est Verbum in caelis, {1} hoc noscitur solum ex sensu interno, nam Sensus Internus est Verum Domini caelis.
@1 seu in Divinis.$

1888. Quod sensus litterae Verbi sit repraesentativus arcanorum Divinorum et quod sit receptaculum et sic reconditorium {1} caelestium et spiritualium Domini, illustrare licet binis exemplis; uno quod per Davidem non intelligatur David, sed Dominus; altero quod nomina nihil aliud significent quam res; consequenter reliqua. De Davide ita dicitur apud Ezechielem,
Servus meus David Rex super eos, et Pastor unus erit omnibus illis:… habitabunt super terra… illi, et filii illorum, et filii filiorum illorum usque in aeternum; et David servus meus Princeps illis in aeternum, xxxvii 24, 25:
et apud Hosheam,

Revertentur filii Israelis, et quaerent Jehovam Deum suum, et Davidem regem suum, iii 5.
Haec a prophetis illis scripta sunt post Davidis tempus, et tamen aperte dicitur quod is erit rex et princeps illorum, ex quibus unicuique constare potest quod per Davidem in sensu interno intelligatur Dominus; ita in ceteris locis, etiam in historicis, ubi David nominatur. [2] Quod nomina regnorum, regionum, urbium, virorum, (x)significent res, constare potest evidenter apud Prophetas; pro exemplo sit solum hoc apud Esaiam,

Sic dixit Dominus, Jehovih Zebaoth, Ne timeas popule Mi, habitator Zionis, ab Asshure; virga percutiet te, et baculum tollet super te in via Aegypti Excitabit super eum Jehovah Zebaoth flagellum, juxta plagam Midianis, in petra Horeb, et baculum tollet super mari, et tollet eum in via Aegypti:… veniet contra Ajath; transibit in Migronem; ad Michmash mandabit armis suis; transibunt Mabaram {2}; Gibea diversorium nobis; trepidabit Hormah {3}; Gibeah Shaulis fugiet; intona voce tua filia Gallim; ausculta Laish; misera Anathoth; vagabitur Madmenah habitatores Gebim congregabunt se; adhuc dies est in Nob ad consistendum; agitabit manum suam mons filiae Zionis, collis Hierosolymae,… succidet implexa silvae ferro, et Libanus per magnificum cadet, x 24, (x)26-34.
[3] Hic sunt paene mera nomina, ex quibus non aliquis sensus prodiret nisi nomina singula significarent res; sique nominibus istis inhaereret mens, nusquam agnosceretur quod Verbum Domini foret. Sed quis credet quod omnia illa in sensu interno contineant arcana caeli? et quod per illa describatur status eorum qui per ratiocinia ex scientificis intrare conantur in mysteria fidei? et quod per unumquodvis nomen aliquid speciale illius status describatur; (m)tum quod ratiocinia illa discutiantur per caelestia amoris et spiritualia fidei a Domino(n)? Quod per `Asshurem’ significetur ratiocinatio, de qua hic agitur, constare manifeste potest ab illis quae de Asshure ostensa sunt, n. 119, 1186; et quod per `Aegyptum’ scientifica, ab illis quae n. 1164, 1165, 1462, quae videantur et examinentur annon ita se habeat; similiter se habet cum ceteris nominibus, et similiter cum singulis vocibus.
@1 i rerum.$
@2 So Sch. but Hebrew [ ] (ma`barah)=`passage’ or `ford’. A.V. has passage. R.V. pass.$
@3 This seems to be an error in Sch. which S. has copied Hebrew is Haramah. A.V. has S. in S.S. 15.$

1889. Similiter se habet in hoc capite cum nominibus Abrami, Sarai, Hagaris et Ismaelis; quae autem illa involvunt, constare potest a Contentis, dein ab explicatione singulorum in sequentibus; sed talia sunt quae non facile ad captum explicari possunt; agitur enim sub illis de Rationali Domini quomodo illud conceptum et natum, et quale fiat antequam unitum Domini Interno, quod erat Jehovah quod non facile ad captum explicabile sit, causa est quia hodie non scitur quid internus homo, quid interior, et quid exterior; cum dicitur `rationale,’ aut `rationalis homo,’ tunc aliqua idea habetur, at cum dicitur quod rationale sit medium inter internum et externum, hoc pauci si ulli capiunt; sed usque quia in sensu interno hic agitur de Rationali Homine apud Dominum quomodo conceptus et natus ab Interni Hominis influxu in Externum, et haec sunt quae historica de Abramo, Hagare et Ismaele involvunt, ne prorsus peregrina obveniant quae in explicatione sequuntur, sciendum quod apud unumquemvis hominem sit internus homo, sit rationalis qui medius, et sit externus; et quod hi inter se distinctissimi sint, de quibus videantur quae prius dicta n. 978.
CAPUT XVI
1. ET Sarai uxor Abrami non peperit illi; et ei ancilla Aegyptia, et nomen ejus Hagar.
2. Et dixit Sarai ad Abram, Ecce quaeso conclusit me JEHOVAH a pariendo, ingredere quaeso ad ancillam meam forte aedificabor ab ea et; et auscultavit Abram voci Sarai.
3. Et accepit Sarai uxor Abrami Hagarem Aegyptiam ancillam suam, a fine decem annorum ab habitando Abram in terra Canaan, et dedit Abramo viro suo, illi in mulierem.
4. Et ingressus ad Hagarem, et concepit; et vidit quod conceperit, et vilis fuit domina ejus in oculis ejus.
5. Et dixit Sarai ad Abram, Injuria mea super te, ego dedi ancillam meam in sinum tuum, et vidit quod concepit, et vilis sum in oculis ejus, judicet JEHOVAH inter me et inter te.
6. Et dixit Abram ad Sarai, Ecce ancilla tua in manu tua, fac ei quod bonum in oculis tuis; et humiliavit eam Sarai, et fugit a facie ejus.
7. Et invenit eam angelus JEHOVAE ad fontem aquarum in deserto, ad fontem in via Shur.
8. Et dixit, Hagar, ancilla Sarai, unde venis? et quo vadis? et dixit, A facie Sarai dominae meae ego fugio.
9. Et dixit ei angelus JEHOVAE, Revertere ad dominam tuam, et humilia te sub manibus illius.
10. Et dixit ei angelus JEHOVAE, Multiplicando multiplicabo semen tuum, et non numerabitur prae multitudine.
11. Et dixit ei angelus JEHOVAE, Ecce tu gravida, et paries filium, et appellabis nomen ejus Ismael, quia audivit JEHOVAH ad afflictionem tuam.
12. Et is erit onager homo, manus ejus in omnes, et manus omnium in eum, et contra facies omnium fratrum suorum habitabit.
13. Et vocavit nomen JEHOVAE loquentis ad se, TU DEUS videns me, quia dixit, Num etiam hic vidi post videntem me?
14. Propterea vocavit fontem, fons Vivo videnti me; ecce inter Kadesh et inter Bared.
15. Et peperit Hagar Abramo filium, et vocavit Abram nomen filii sui, quem peperit Hagar, Ismael.
16. Et Abram filius octoginta annorum et sex annorum, in pariendo Hagar Ismaelem Abramo.

1890. Agitur in hoc capite de primo rationali apud Dominum, quod conceptum ab {1} Interni Hominis influxu in affectionem scientiarum Externi: Internus Homo est `Abram’: affectio scientiarum Externi est `ancilla Aegyptia Hagar’: rationale (o)inde est `Ismael’: quod quale fuit, describitur, et dein cap. xxi quod `expulsum domo,’ postquam Divinum Rationale Domini repraesentatum per `Isacum,’ natum est.
@1 i et natum.$

1891. Quod Domini rationale primum juxta {1} ordinem conceptum sit per influxum, seu conjunctionem, Interni Hominis cum vita affectionis scientiarum quae Externi, vers. 1-3. Sed quia ab Externo homine, natura ejus talis fuit quod {2} vilipenderet verum intellectuale, vers. 4. Quare cogitavit Dominus de (c)illo subjugando vers. 5-9. Et quando subjugatum, quod spirituale et caeleste fieret, vers. 10, 11. Describitur quale foret si non subjugatum, vers. 12. Intuitio Domini ab Interiore suo Homine in causam, vers. 13, 14. Describitur sic rationale quoad ejus quale; tum status Domini cum ortum, vers. 15, 16.
@1 secundum.$
@2 ut.$

1892. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et Sarai uxor Abrami non peperit illi; et ei ancilla Aegyptia, et nomen ejus Hagar. `Sarai uxor Abrami non peperit illi’ significat quod nondum Rationalis Homo: `Sarai’ est verum adjunctum bona: `Abram’ est Internus Homo Domini qui Jehovah: `et ei ancilla Aegyptia’ significat affectionem scientiarum: `et nomen ejus Hagar’ significat vitam hominis exterioris seu naturalis.

1893. Quod `Sarai uxor Abrami non peperit illi’ significet quod nondum Rationalis Homo, constabit a sequentibus ubi de Isaco: sunt enim, ut dictum, apud unumquemvis hominem internus homo, rationalis homo qui medius, et externus qui proprie naturalis homo dicitur; hi repraesentati sunt apud Dominum per Abrahamum, Isacum et Jacobum, Internus Homo per Abrahamum, Rationalis per Isacum, et Naturalis per Jacobum: Internus Homo apud Dominum fuit Ipse Jehovah, nam conceptus est a Jehovah, quare Ipsum Patrem Suum toties nominavit, et in Verbo dictus Unigenitus Dei et solus Filius Dei. Rationalis homo non connascitur, sed solum facultas ut homo fieri possit rationalis, ut cuique constare potest ex eo quod infantes recens nati nulla ratione sint praediti, sed quod rationales fiant successu temporis mediis sensualibus externis et internis, sicut imbuuntur scientiis et cognitionibus: apud pueros quidem apparet `rationale sed usque non est rationale, solum quoddam ejus initiamentum, quod noscitur ex eo quod ratio sit apud adultos et senes. [2] De Rationali Homine apud Dominum in hoc capite agitur; ipsum Rationale Divinum repraesentatur per Isacum, sed rationale primum antequam factum est Divinum, per Ismaelem, quare hic per quod `Sarai uxor Abrami non peperit ei’ significatur quod adhuc Dominum Rationale Divinum: Dominus, sicut {2} prius dictum natus fuit sicut alius homo, et quoad illa quae traxit a quia matre fuit sicut alius homo, et quia rationale formatur per scientifica et cognitiones quae per sensualia externa seu externi hominis intrant, inde rationale Ipsius primum natum est sicut apud alium hominem, sed quia omnia quae humana erant (o)apud Se’, propria potentia faceret Divina, ita quoque rationale: rationale Ipsius primum describitur in hoc capite, tum quoque in cap. xxi ubi etiam de Hagare et Ismaele a vers. (x)9 ad 21 agitur, quod nempe (o)hic expulsus sit cum adolevit Isacus per quem repraesentatur Rationale Divinum.
@1 i sicut. $
@2 ut aliquoties.$

1894. Quod `Sarai’ sit verum adjunctum bono, dictum et ostensum (o)est prius n. 1468 et alibi; pariter quod `Abram’ sit Internus Homo Domini qui Jehovah. Quod Internus Homo Domini qui Jehovah, dicatur Homo, causa est quod nemo sit Homo quam solus Jehovah, nam Homo significat in suo genuino sensu illud Esse ex quo homo; ipsum Esse ex quo homo, est Divinum, proinde caeleste et spirituale; absque Divino caelesti et spirituali nihil est humanum apud hominem, sed est animale quoddam quale apud bestias: ex Jehovae seu Domini Esse habet omnis homo quod sit homo, inde etiam appellatur homo; (m)caeleste quod hominem facit, est ut amet Dominum et amet proximum, sic est homo quia imago Domini, et quia illud habet a Domino; [2] alioquin est fera(n): quod Jehovah seu Dominus sit solus Homo et quod ab Ipso habeant homines quod dicantur homines, tum quod `unus sit magis homo quam alter, videatur n. 49, 288, 477, 565; et praeterea constare potest ex eo quod Jehovah seu Dominus apparuerit Antiquissimae Ecclesiae patribus ut Homo, postea etiam `Abrahamo Ut et prophetis; quare etiam dignatus est Dominus, postquam nullus amplius homo in terra seu nihil caeleste et spirituale amplius apud hominem, assumere naturam humanam per id quod natus sicut alius homo, et illam facere Divinam, sic etiam solus Homo: praeterea universum caelum refert coram Domino imaginem hominis, quia Ipsum, inde caelum `Maximus Homo’ appellatur, (m)ex eo imprimis, quia Dominus ibi est omne in omnibus.(n)
@1 i inde.$
@2 Abramo.$

1895. `Et ei ancilla Aegyptia’: quod significet affectionem scientiarum, constat ex significatione `ancillae,’ et ex significatione `Aegypti.’ `Sarai,’ quae hera seu domina, repraesentat et significat verum adjunctum bono, ut prius dictum; verum adjunctum bono est verum intellectuale in genuino sensu; verum autem rationale est intra illud, ita inferius; hoc nascitur a scientiis et cognitionibus vivificatis per affectionem eis correspondentem, quae affectio, quia est exterioris hominis, servire debet vero intellectuali quod est apud intimum, sicut ancilla herae aut famula dominae; quare illa affectio est quae repraesentatur et significatur per `ancillam Hagarem.’ [2] Haec quomodo se habent, non ita ad captum dici potest {1}, prius enim sciendum est quid verum intellectuale in genuino sensu, tum quomodo nascitur rationale, quod nempe ab interno homine ut patre, et (o)ab exteriore seu naturali ut matre; absque conjunctione utriusque {2} nusquam aliquid rationale existit: rationale non nascitur a scientiis et cognitionibus, ut putatur, sed ab affectione scientiarum et cognitionum, ut constare solum potest ex eo quod nusquam aliquis rationalis possit fieri, nisi aliquod {3} jucundum seu affectio scientiarum et cognitionum aspiret; affectio est ipsa vita materna, et {4} ipsum caeleste et spirituale in affectione est vita paterna; inde quantum affectionis, et qualis affectio, tantum rationalis, et taliter rationalis, fit homo; scientifica et cognitiones in se non sunt nisi res mortuae seu causae instrumentales, quae per vitam affectionis vivificantur; haec est conceptio rationalis hominis apud unumquemvis. Quod fuerit ancilla Aegyptia, et hoc dicatur, causa est quia `Aegyptus’ significat scientias, ut ostensum prius n. 1164, 1165, 1186, 1462.
@1 A d potest, i possunt.$
@2 i quasi conjugii.$
@3 aliquid jucundum seu aliqua affectio.$
@4 at.$

1896. `Nomen ejus Hagar’: quod significet vitam hominis exterioris seu naturalis, constare potest ab illis quae dicta sunt, tum significatione `Hagaris’ quod sit peregrina seu peregrinans; `peregrini repraesentabant {1} `eos’ qui instruerentur, et `peregrinatio’ instructionem, tum {2} vitae instituta, ut ostensum prius n. 1463. Cum in Verbo dicitur quod nomen ejus est {3}, ut hic quod nomen ejus Hagar, significat quod nomen aliquod {4} involvat quod observandum, nam nomine vocare est nosse qualis est, ut ostensum prius n. 144, 145, 340; ne quidem vocula in Verbo est absque causa et absque significatione rei alicujus in sensu interno.
@1 et significabant illos.$
@2 seu.$
@3 sit.$
@4 aliquid.$

1897. Vers. 2. Et dixit Sarai ad Abram, Ecce quaeso conclusit me Jehovah a pariendo, ingredere quaeso ad ancillam meam, forte aedificabor ab ea; et auscultavit Abram voci Sarai. `Dixit Sarai ac Abram’ significat quod ita perceptum: `ecce quaeso conclusit me Jehovah a pariendo’ significat statum antequam Interior seu Divinus Rationalis Homo natus: `ingredere quaeso ad ancillam meam’ significat conjunctionem cum exteriore: `forte aedificabor ab ea’ significat sic nasci posse rationale: `et auscultavit Abram voci Sarai’ significat non aliter fieri potuisse.

1898. Quod `dixit Sarai ad Abram’ significet quod ita perceptum constat ex significatione {1} `Sarai’ et `Abrami,’ quod nempe `Sarai’ si verum adjunctum bono et `Abram’ Internus Homo; quare quod Sarai Abramo dictum in sensu interno non aliquam collocutionem significare potest, sed perceptionem: perceptio Domini tunc fuit vero adjuncto bono quod Ipsi dictabat quomodo se res haberet: simile quoddam est apud hominem caelestem qui perceptionem accipit, es quoddam verum adjunctum bono quod dictat, postea est bonum ex quo seu per quod percipitur verum. Quod `dicere’ in sensu interno significet percipere, videatur n. 1791, 1815, 1819, 1822.
@1 repraesentatione.$

1899. `Ecce quaeso conclusit me Jehovah a pariendo’: quo’ significet statum antequam Interior seu Divinus Rationalis Homo natus, constat ab illis quae prius de conceptione et nativitate Rationalis Hominis dicta sunt, nempe quod Divinus Rationalis Homo Domini repraesentetur per Isacum, sed rationalis homo primus qui fieret Divinus, per Ismaelem; haec ut repraesentarentur, tamdiu mansit Sarai sterilis, usque dum Ismael puer factus, de quo in cap. xxi; quare hic dicitur quod Jehovah concluserit illam a pariendo.

1900. `Ingredere quaeso ad ancillam meam’: quod significet conjunctionem cum exteriore, constat quoque ab illis quae prius dicta, quod nempe rationale hominis concipiatur et gignatur ab interno homine ut patre et ab exteriore ut matre; ipsa vita hominis est ab interno homine, qui non communicationem habere potest cum externo nisi obscurissimam priusquam formata sunt vasa recipientia quae sunt memoriae, quod fit per cognitiones et scientias; [2] influxus interni hominis est in cognitiones et scientifica exterioris, media affectione; antequam haec sunt, interea quidem est communicatio, sed per solas affectiones per quas regitur externus, inde modo communissimi motus et quidam appetitus, tum {1} quaedam caecae inclinationes quales apparent apud infantes: sed vita haec fit per gradus distinctior, sicut formantur vasa memoriae per cognitiones et vasa interioris memoriae per rationalia; sicuti haec vasa formantur et in serie disponuntur, et quidem in tali ut se mutuo spectent respective sicut consanguinitates et affinitates seu sicut societates et familiae, ita perficitur correspondentia externi hominis cum interno; et adhuc melius per rationalia, quae intermedia sunt; [3] sed usque non congruenter nisi cognitiones per quas illa formantur, sint veritates; interni enim hominis caelestia et spiritualia non correspondentiam sibi inveniunt nisi in veritatibus; hae in organicis utriusque memoriae formis sunt genuina vasa quibus caelestia amoris et spiritualibus fidei possunt inaptari: tunc enim disponuntur a Domino secundum ideam et imaginem societatum caeli seu regni Ipsius, adeo ut fiat homo in exigua forma caelum seu regnum Domini, ut quoque mentes illorum qui in caelestibus amoris et spiritualibus fidei sunt, in Verbo appellantur: sed haec dicta sunt illis qui profundius cogitare amant.

1901. `Et forte aedificabor ab ea’: quod significet sic nasci posse rationale, constare potest a significatione `aedificari,’ cum praedicatur de generatione, ita absque explicatione. Per `Sarai,’ ut dictum, significatur verum intellectuale quod sicut uxor adjunctum est bono: verum intellectuale quod est apud intimum, est prorsus orbum, `aut sicut improlis mater, quando nondum aliquod rationale est in quod et per quod influat, nam absque rationali medio non potest influere cum aliquo vero in exteriorem hominem; ut constare potest ab infantibus; hi ne hilum veri scire possunt priusquam cognitionibus imbuti sunt, at quo melius et perfectius, ut dictum, imbuuntur cognitionibus, e melius et perfectius potest verum intellectuale quod apud intimum est seu apud bonum, communicari: [2] hoc verum intellectuale per `Sarai’ repraesentatum est ipsum spirituale quod per caelum influit, (o)et’ sic per viam internam, et hoc apud unumquemvis hominem, et jugiter obviam venit cognitionibus quae insinuantur per sensualia et implantantur memoriae, quod homo nescit quia purius est quam `communi idea possit percipi; est sicut lux quaedam quae illuminat et dat facultatem sciendi, cogitandi et intelligendi. Rationale quia non existere potest nisi etiam per influxum veri intellectualis per `Sarai’ repraesentati, non aliter se habet ac filius ejus; quando rationale formatur ex veris quae adjuncta sunt bonis, et magis cura ex bonis quibus vera, tunc est filius genuinus; antea quoque agnoscitur ut filius at non ut genuinus sed ex ancilla, usque tamen adoptatur, quae causa est quod hic dicatur quod `aedificaretur ab ea.’
@1 et.$

1902. `Et auscultavit Abram voci Sarai’: quod significet non aliter fieri potuisse, constare potest a serie rerum in sensu interno et e necessitate quod rationale apud hominem non aliter nasci possit. Si homo nullo hereditario malo imbutus esset, tunc nasceretur rationale immediate ex conjugio caelestium interni hominis cum spiritualibus ejus, et per rationale nasceretur scientificum, sic ut homo omni rationale et omne scientificum ilico dum venit in mundum, secum haberet; hoc enim foret secundum ordinem influxus; quod concludi potest ex eo quod omnia animalia quaecumque sunt, nascantur in omne scientificum quod illis ad victum eorum, tutelam, habitatione’ et procreationem necessarium est et conducit, quia eorum natura e secundum ordinem. Quod non homo, nisi apud eum ordo foret destructus, nam solus in nullam scientiam nascitur? [2] Quod facit ut ita nascatur, est malum hereditarium a patre et matre, inde omnes ejus facultates sunt in contrario versu respective ad vera et bona, quae formas correspondentes redigi nequeunt per influxum immediatum caelestium et spiritualium a Domino; quae causa est quod alio prorsus modo seu alia via formandum sit rationale hominis, nempe per scientifica et cognitiones insinuata per sensus, ita influentia per via: externam, sic {1} ordine inverso; homo sic miraculose a Domino rationalis fit; hoc intelligitur per `ingredi ad ancillam,’ quo significatur conjunctio interni hominis cum exteriore et per quod `Abram auscultavit voci Sarai,’ quo significatur quod non aliter fieri potuisset. [3] Dominus quia natus sicut alius homo et a matre hereditarium habuit, similis alii homini in hoc fuit, ob causam ut per pugnas tentationum et victorias redigeret omnia in ordinem; ideo etiam {2} Rationale Ipsius similiter conceptum et natum fuit ac apud alium hominem, cum differentia quod Divinum seu Jehovah fuit in omnibus et singulis Ipsius intime, ita vita amoris erga universum genus humanum, pro quo et cujus {3} salvatione in omnibus suis tentationibus pugnavit.
@1 ita.$
@2 quoque.$
@3 ejus.$

1903. Vers. 3. Et accepit Sarai uxor Abrami Hagarem Aegyptiam ancillam suam, a fine decem annorum ab habitando Abram in terra Canaan, et dedit eam Abramo viro suo, illi in mulierem {1}. `Accepit Sarai uxor Abrami’ significat affectionem veri quae in genuino sensu est `Sarai uxor’: `Hagarem Aegyptiam ancillam suam’ significat vitam hominis exterioris et affectionem scientiarum: `a fine decem amorum ab habitando Abram in terra Canaan’ significat reliquias boni et inde veri quas sibi comparavit Dominus, per quas conceptum rationale illud: `et dedit eum Abramo viro suo, illi in mulierem’ significat conjunctionem incitante affectione veri.
@1 A d uxorem, i mulierem.$

1904. `Accepit Sarai uxor Abrami’: quod significet affectionem veri quae in genuino sensu [est] `Sarai uxor,’ constat a significatione `Sarai’ quod sit verum adjunctum bono, et ex significatione `uxoris’ quod sit affectio, (o)de qua prius n. 915, 1468. Sunt binae affectiones inter se distinctae, affectio boni et affectio veri; cum {1} regeneratur homo,’ tunc affectio veri praecedit, nam afficitur vero propter bonum; cum autem regeneratus est, praecedit affectio boni et ex bono afficitur vero; affectio boni est voluntatis, affectio veri est intellectus; antiquissimi inter binas affectiones {2} instituerunt quasi conjugium, bonum seu amorem boni appellarunt hominem ut maritum, verum seu amorem veri appellarunt hominem ut uxorem; comparatio boni et veri cum conjugio ducit originem a conjugio caelesti. [2] Bonum et verum in se spectata nullius vitae sunt, sed ab amore seu ab affectione trahunt vitam; sunt modo instrumentalia vitae, quare qualis amor afficiens bonum et verum, talis est vita, nam omne vitae est amoris seu affectionis; inde est quod `Sarai uxor’ in genuino sensu significet affectionem veri, et hic quia Intellectuale desiderabat Rationale ut prolem, et qui desiderii seu affectionis est quae loquitur, ideo in hoc versu express dicitur, `Sarai uxor Abrami dedit Abramo viro,’ quae non opus fuisset {3} iterum dicere, in se enim superflua forent nisi talia in sensu interno involverent. [3] Verum intellectuale distinguitur a vero rationali, et hoc vero scientifico, sicut internum, medium et externum; verum intellectuale est internum, verum rationale est medium, verum scientificum est externum; haec inter se distinctissima sunt quia unum es altero interius; apud hominem quemcumque verum intellectuale quod est internum seu apud intimum ejus, non est hominis sed est Domini apud hominem; inde Dominus influit in rationale ubi primum verum apparet sicut hominis, et per rationale in scientificum; ex quibus constat quod homo nusquam cogitare possit sicut a se ex vero intellectuali sed ex vero rationali et scientifico, quia haec apparent sicut ejus; [4] Solus Dominus ex vero intellectuali, cum vixit in mundo cogitavit, quia illud erat Divinum Ipsius conjunctum bono, seu Divinum spirituale conjunctum {4} Divino caelesti; in hoc distinctus fuit Dominus ab omni alio homine; ex Divino cogitare ut a se Ipso, nusquam est hominis nec dabile in homine, solum in Illo qui conceptus fuit a Jehovah; quia ex vero intellectuali, hoc est, ex amore seu affectione veri intellectualis cogitavit, etiam ex illo desideravit Rationale, inde est quod hic dicatur quod `Sarai uxor Abrami,’ per quam intelligitur affectio veri intellectualis, `acceperit Hagarem Aegyptiam, et dederit eam Abramo viro suo, illi in `mulierem {5}’: [5] reliqua arcana quae hic sunt; ad captum evolvi et explicari nequeunt quia homo in obscurissimo est, immo in nulla idea, de internis suis; in scientifico enim ponit et rationale et intellectuale, nec novit quod distincta sint, et quidem ita distincta ut intellectuale dari queat absque rationali, ut et inde rationale absque scientifico, quod ut paradoxon non potest non videri illis qui in scientificis sunt, sed usque est veritas; non autem dari potest quod aliquis in vero scientifico sit, nempe in ejus affectione et fide, nisi sit in vero rationali, in quod et per quod influat Dominus ab intellectuali; haec arcana homini non patent nisi in altera vita.
@1 dum homo regeneratur.$
@2 i has.$
@3 fuissent.$
@4 adjunctum.$
@5 uxorem I; A d uxorem, i mulierem.$

1905. `Hagarem Aegyptiam ancillam suam’: quod significet vitam hominis exterioris et affectionem scientiarum, constat ex significatione `Hagaris,’ de qua supra n. 1895, 1896, et a significatione `Aegyptiae,’ tum `ancillae,’ de qua etiam ibi.

1906. `A fine decem annorum ab habitando Abram in terra Canaan’: quod significet reliquias boni et inde veri (o)quas Sibi comparavit Dominus, per quas conceptum rationale illud, constat ex significatione `decem’ quod sint reliquiae, de qua prius n. 576; quid reliquiae, dictum et ostensum est n. 468, 530, 560, 561, 660, 661, 798, 1050, quod nempe sint omnes status affectionis boni et veri, quibus donatur homo a Domino a prima infantia usque ad finem vitae, qui status reconduntur illi in usum vitae ejus post mortem, nam omnes ejus vitae status in altera vita successive redeunt, et tunc temperantur ii per status boni et veri quibus a Domino donatus est; quo itaque plus reliquiarum in vita corporis accepit, seu plus boni et veri, eo jucundiores et pulchriores apparent status ejus ceteri cum redeant: quod ita se res habeat, unicuique constare potest si expendat; homo dum nascitur, ne hilum boni ex se ipso habet, sed {1} totus quantus malo hereditario conspurcatus est, at omne bonum influit, ut quod amet parentes, nutrices, similes sui, et hoc ex innocentia; haec sunt quae a Domino per caelum innocentiae et pacis, quod intimum est, influant; et sic homo, dum infans est, illis imbuitur; [2] postea cum adolescit, paullatim bonum, innocens, et pacificum hoc infantile recedit; et quantum in mundum introducitur, tantum in voluptates inde et in cupiditates, ita in mala, et tantum aetatis infantilis caelestia seu bona disparari incipiunt, sed usque remanent et per eos temperantur status quos postea homo induit et sibi acquirit; absque illis nusquam homo potest esse homo; status enim cupiditatum seu mali absque temperatura per status affectionis boni, forent atrociores quam ullius animalis; status illi boni sunt qui appellantur reliquiae, a Domino donatae et ejus indoli implantatae, et hoc cum homo nescit; [3] in sequente aetate etiam novis donatur, sed ii status non ita sunt boni sed veri, nam cum adolescit, imbuitur veris, et similiter apud eum in interiore ejus homine reconduntur; per has reliquias quae sunt veri, natas ex influxu spiritualium a Domino, homo habet quod cogitare possit, ut et intelligere quid bonum et verum vitae civilis et moralis, tum etiam recipere verum spirituale seu fidei, sed hoc nequit nisi per reliquias boni quas in infantia accepit: quod reliquiae sint, et quod eae recondantur homini in ejus interiore rationali, prorsus nescit homo, ex causa quia putat nihil influere, sed quod omne sit naturale quoddam ei connatum, ita quod (o)omne sit in se cum infans, cum tamen prorsus aliter se res habeat; de reliquiis passim agitur in Verbo, et per illas significantur status illi per quos homo fit homo et hoc a solo Domino. [4] Reliquiae autem quae apud Dominum, fuerunt omnes status Divini quos Sibi Ipsi comparavit, et per quos Humanam Essentiam univit Divinae; non comparandae (o)sunt cum reliquiis apud hominem, nam hae non sunt Divinae sed humanae: illae reliquiae sunt quae significantur per `decem annos quibus Abram habitavit in terra Canaan cum angeli audiunt Verbum, non sciunt quid `decem,’ sed ilico cum {2} nominantur ab homine, obvenit illis idea reliquiarum, nam per `decem et decimas’ in Verbo significantur reliquiae, ut constat {3} ab illis quae dicta et ostensa sunt n. 576, 1738; et cum percipiunt quod `fuerit a fine decem annorum, quo habitavit Abram in terra Canaan,’ obvenit idea Domini, et simul innumera quae significantur per reliquias apud Dominum cum fuit in mundo.
@1 nam.$
@2 dum.$
@3 i etiam.$

1907. `Et dedit eam Abramo viro suo, illi in mulierem’: quod significet conjunctionem incitante affectione veri, constat ex illis quae supra {1} dicta sunt de Sarai uxore Abrami quod sit affectio veri in genuino sensu, et ex illis quae dicta {2} sunt de conjunctione interna hominis cum vita et affectione exterioris {3}, unde rationale. Hagar non data est Abramo in uxorem sed in mulierem, quod inde ducit causam quia ex lege ordinis Divini est quod non sit conjugium nisi unius viri et unius uxoris; amor conjugialis nusquam dividi potest; qui dividitur inter plures, non est amor conjugialis sed est lasciviae, de qua re, ex Divina Domini misericordia, in sequentibus.
@1 prius.$
@2 i quoque.$
@3 externi.$

1908. Vers. 4. Et ingressus ad Hagarem, et concepit; et vidit quod conceperit, et vilis fuit domina ejus in oculis ejus. `Ingressus ad Hagarem significat conjunctionem interni hominis cum vita quae est affectionis scientiarum: `et concepit’ significat primam vitam rationalis: `et vidit quod conceperit, et vilis fuit domina ejus in oculis ejus’ significat quod rationale hoc in conceptione sua vilipenderet ipsum verum adjunctum bono.

1909. `Ingressus ad Hagarem’: quod significet conjunctionem interni hominis cum vita quae est affectionis scientiarum, constat ex significatione `Hagaris’ quod sit vita hominis exterioris seu naturalis, de qua supra ad vers. 1; quae vita quod sit vita affectionis scientiarum, constat a significatione `ancillae Aegyptiae,’ de qua etiam supra. Sunt plures affectiones exterioris {1} hominis, omnes suis usibus dicatae, sed prae omnibus illis praestat affectio cognitionum et scientiarum, cum pro fine habet ut vere rationalis fiat, nam sic pro fine habet bonum et verum. Ipsa vita interni hominis influit in omnes affectiones hominis naturalis, sed ibi secundum fines variatur; cum in affectiones quae pro fine habent mundum, vivificatur finis hic a vita illa et fit vita mundana; cum in affectiones quae pro fine habent semet, finis hic vivificatur a vita illa et fit vita corporea, ita cum reliquis; inde est quod cupiditates et phantasiae vivant sed vitam contrariam affectioni boni et veri: [2] vita influens non applicatur alii objecto quam fini, quia finis unicuique est ejus amor, et amor unice est qui vivit; cetera objecta sunt modo derivationes inde quae vitam suam trahunt a fine: quisque videre potest qualem vitam habet, modo exploret qualem finem; non quales fines, nam innumerabiles sunt, nempe quot intentiones et fere quot cogitationum judicia et conclusa, sed haec sunt fines intermedii qui a principali varie derivantur vel ad illum tendunt, at exploret finem quem reliquis praefert, et cujus respectu reliqui sicut nihil sunt: si pro fine habet semet et mundum, sciat quod infernalis sit; si autem pro fine habet bonum proximi, bonum commune, regnum Domini, imprimis Ipsum Dominum, sciat quod caelestis sit.
@1 A d externi, i exterioris.$

1910. `Et concepit’: quod significet primam vitam rationalis, constat a significatione `conceptionis’ quod sit prima vita: quod rationale attinet, hoc vitam suam, ut dictum, accipit a vita interni hominis influente in vitam affectionis cognitionum et scientiarum exterioris; vita affectionis cognitionum et scientiarum dat rationali quasi corpus, seu induit vitam interni hominis sicut corpus animam; cognitiones et scientiae non aliter se habent: idea seu instar animae et corporis est in singulis quae apud hominem, in singulis ejus affectionis, et in singulis ejus cogitationis, nam nihil non utcumque simplex apparet, est compositum, et existit a priore se.

1911. `Et vidit quod conceperit, et vilis fuit domina ejus in oculis ejus’: quod significet quod rationale hoc in conceptione sua vilipenderet ipsum verum adjunctum bono, constat a significatione `dominae seu Sarai’ quod sit verum adjunctum bono: rationale primo conceptum non potest agnoscere verum intellectuale seu spirituale pro vero quia adhaerent ei ex scientiis acceptis e mundo et natura plures fallaciae, et ex cognitionibus captis ex sensu litterali Verbi apparentiae quae non sunt vera; [2] ut pro exemplo: verum intellectuale est quod omnis vita a Domino; rationale primo conceptum id non capit, putat si non viveret ex se, nihil vitae haberet, immo indignatur si aliter dicitur, ut multoties apperceptum a spiritibus qui fallaciis sensuum inhaerent. [3] Verum intellectuale est quod omne bonum et verum a Domino; rationale primo conceptum etiam hoc non capit quia sentit quod quasi a se, tum putat si non bonum et verum a se, quod nihil boni et veri cogitare minus facere possit, et si ab alio, quod remitteret se et continue exspectaret influxum. [4] Verum intellectuale est quod nihil nisi bonum a Domino et quod ne hilum mali; rationale primo conceptum nec hoc credit, putat quia Dominus omnia et singula regit {1}, quod etiam malum ab Ipso, et quia omnipotens et omnipraesens {2} et est ipsum Bonum, nec tollit punitiones malorum in inferno, quod malum poenae velit, cum tamen non alicui malum facit nec aliquem puniri vult. [5] Verum intellectuale est quod caelestis homo perceptionem boni et veri habeat a Domino; primum rationale (t)vel prorsus negat perceptionem, vel putat si perciperet ab alio et non a semet, quod foret sicut inanimatus seu nullius vitae: immo quo plus rationale ex scientificis oriundis ex sensualibus et quo plus (c)ex philosophicis cogitat, eo minus illa et reliqua vera intellectualia capit, nam fallaciae inde eo crassioribus umbris involvuntur; inde est quod docti minus quam alii credant. [6] Cum rationale primo conceptum tale est, constat quod `vilem habeat dominam,’ hoc est, vilipendat verum intellectuale: verum intellectuale non prius patet, hoc est, agnoscitur quam cum fallaciae et apparentiae {3} discussae sunt, quae nusquam discutiuntur quamdiu homo ratiocinatur de ipsis veris ex sensualibus et scientificis, sed tunc primum cum simplici corde credit quod verum sit, quia ita a Domino dictum, tunc discutiuntur fallaciarum umbrae, et apud eum tunc nihil facit quod non capiat. [7] Apud Dominum autem nullae fuerunt fallaciae, sed cum primo rationale Ipsius conceptum, apparentiae veri quae non fuerunt vera in se, ut patet ab illis quae dicta sunt n. 1661; inde etiam rationale Ipsius in prima conceptione vilipendebat verum intellectuale, sed successive sicut rationale Divinum factum, nubes apparentiarum discussae sunt et intellectualia vera in sua luce Ipsi patuerunt, quod repraesentatum et significatum est per quod Ismael {4} expulsus domo cum adolevit Isacus. (m)Quod Dominus non vilipenderit verum intellectuale, sed quod perceperit et viderit quod novum Ipsius rationale vilipenderet, (c)ex illis quae sequuntur n. 1914, constabit {5} (n).
@1 i et disponit.$
@2 novit diras positiones et cruciatus illorum qui in inferno, nec tollit.$
@3 dum apparentiae et fallaciae.$
@4 per Ismaelem quod.$
@5 constare potest.$

1912. Vers. 5. Et dixit Sarai ad Abram, Injuria mea super te, ego dedi ancillam meam in sinum tuum, et vidit quod concepit, et vilis sum in oculis ejus, judicet Jehovah inter me et inter te. `Dixit Sarai ad Abram’ significat quod affectio veri ita perceperit: `injuria mea super te, ego dedi ancillam meam in sinum tuum’ significat quod illa non culpam in se accipere vellet: `et vidit quod concepit’ significat vitam primam rationalis: `et vilis sum in oculis ejus’ significat, hic ut prius, quod rationale hoc in conceptione sua vilipenderet ipsum verum adjunctum bono: `judicet Jehovah inter me et inter me significat indignationem Domini.

1913. Quod `dixit Sarai ad Abram’ significet quod affectio veri ita perciperet, constat ex significatione `Sarai’ quod sit affectio veri, (o)n. 1904′ et `dicere’ quod in sensu interno sit {1} percipere, ut dictum supra n. 1898 ubi eadem verba.
@1 in interno sensu significet.$

1914. Quod `injuria mea super te, ego dedi ancillam meam in sinum tuum’ significet quod illa non culpam in se accipere vellet, constat absque explicatione: haec in sensu interno involvunt quod Dominus perceperit hoc primum rationale tale esse ut vilipenderet verum intellectuale, quare illud redarguit; cogitavit enim Dominus ex vero intellectuali, ut dictum (o)supra n. 1904, quod quia supra rationale, percipere et videre potuit quale rationale esset, nempe quod vile haberet verum illud. [2] Quod Dominus ab interiore percipere et videre potuerit quale esset novum rationale apud Se, constare potest inde quod interius percipere queat quid existit in exteriore, seu quod idem, quod superius possit videre quid in inferiore, sed non vicissim; etiam qui conscientiam habent, hoc possunt et solent facere, dum enim aliquid influit contra verum conscientiae in cogitationem aut {1} in conatum voluntatis, non solum id appercipiunt, sed etiam incusant, immo indolet illis quod tales; magis qui perceptionem, nam perceptio est interior in rationali; quid non Dominus, Qui habuit perceptionem caelestem Divinam, et ex affectione veri intellectualis quod supra rationale est, cogitationem; quare non potuit non quam indignari, sciens quod nihil mali et falsi ex Semet, et quod ex affectione veri summa opera sollicitus fuerit ut rationale esset purum: (m)inde constare potest quod Dominus non vilipenderet {2} verum intellectuale, sed quod perceperit quod primum rationale apud `illum, illud vilipenderet.(n) [3] Quid sit cogitare ex vero intellectuali {3}, non explicari `potest ad captum,’ et eo minus, quia nemo ex illa affectione et ex illo vero cogitavit quam Dominus; qui inde cogitat, is supra caelum angelicum, nam angeli tertii caeli non cogitant ex vero intellectuali, sed ex `interiore rationalis; (m)at quantum (t)Dominus univit Essentiam Humanam Divinae, cogitavit ex Ipso Divino Bono, hoc est, ex Jehovah(n): [4] Antiquissimae Ecclesiae patres, qui perceptionem habuerunt, cogitarunt ex interiore rationali; Ecclesiae Antiquae patres, qui non perceptionem sed conscientiam habuerunt, cogitarunt ex rationali exteriore seu naturali {5}; omnes autem qui absque conscientia sunt, nusquam cogitant ex rationali, nam non rationale habent tametsi apparet sicut haberent: sed cogitant ex naturali sensuali et corporeo {6}; quod illi qui non conscientiam, non ex rationali cogitare possint, causa est, ut dictum quia rationale non habent; rationalis homo est qui cogitat bonum ei verum fidei, nusquam qui contra illud; qui cogitant malum et falsum. insaniunt cogitatione, quare de illis nusquam rationale praedicari potest.
@1 et.$
@2 vilipenderit.$
@3 A had quid sit cogitare ex intellectuali vero, d last two words and substitutes affectione veri intellectualis. In copying S seems to have preferred the former, but omitted to delete the ex illa affectione et in next line.$
@4 interno.$
@5 i ejus.$
@6 i ex.$

1915. `Et vidit quod concepit’: quod significet vitam primam rationalis, constat (c)a significatione conceptionis quod sit vita prima: hic ut prius n. 1910.

1916. Quod `vilis sum in oculis ejus’ significet quod rationale hoc in conceptione sua vilipenderet ipsum verum adjunctum bono constat ab illis quae mox (o)supra n. 1911, 1914 dicta sunt.

1917. `Judicet Jehovah inter me et inter te’: quod significet indignationem Domini, constat ab illis quae mox dicta sunt, ita absque explicatione. Quomodo haec porro se habent, idea non capi potest nisi ab illis qui in tentationum pugnis fuerunt; in tentationibus sunt vastationes et desolationes, sunt desperationes, ac inde indolentiae et indignationes, praeter alios motus dolorificos interiores, et hoc varie et alternis secundum status mali et falsi qui a malis geniis et spiritibus excitantur et contra quos pugnatur; diabolici spiritus nihil plus cupiunt quam invenire aliquod falsum, immo commune apud eos est inducere a se falsum, et simul tunc accusare; inde tanta Domini indignatio, in cujus primo rationali nullum falsum, sed apparentia veri quae in se non vera, de quibus prius n. 1661, 1911 ad fin.

1918. Vers. 6. Et dixit Abram ad Sarai, Ecce ancilla tua in manu tua, fac ei quod bonum in oculis tuis; et humiliavit eam Sarai, et fugit a facie (x)ejus. `Dixit Abram ad Sarai’ significat perceptionem: `ecce ancilla tua in manu tua’ significat rationale hoc conceptum esse sub potestate affectionis veri adjuncti bono: `fac ei quod bonum in oculis tuis’ significat imperium: `et humiliavit eam Sarai’ significat subjugationem: `et fugit a facie ejus’ significat indignationem rationalis hujus primum concepti.

1919. `Dixit Abram ad Sarai’: quod significet perceptionem, constat ab illis quae supra n. 1898 dicta sunt: perceptio Domini repraesentata fuit et hic significatur per id quod Abram dixit ad Sarai, sed cogitatio ex perceptione per id quod Sarai dixit ad Abram; perceptio erat ex qua cogitatio; qui in perceptione sunt, non aliunde cogitant; sed usque perceptio est aliud quam cogitatio; ut sciatur quod aliud, sit ad illustrationem conscientia; [2] conscientia est quoddam dictamen commune ita obscurum illorum quae influunt per caelos a Domino; quae influunt, sistunt se in interiore rationali homine et ibi sicut in nube, quae nubes est ex apparentiis et fallaciis de veris et bonis fidei; cogitatio vero distincta est a conscientia, sed fluit a conscientia, nam qui conscientiam habent, secundum illam cogitant et loquuntur, estque cogitatio vix aliud quam explicatio illorum quae sunt conscientiae, et sic illorum partitio in ideas et dein in voces; inde est quod qui conscientiam habent, teneantur a Domino ut cogitent bene de proximo, atque detineantur a cogitando male; quare conscientia nusquam dabilis est nisi apud illos qui amant proximum sicut semet et bene cogitant de veris fidei: ex allatis constare potest quae differentia est conscientiae et cogitationis, unde sciri potest quae differentia perceptionis et cogitationis. [3] Perceptio Domini fuit immediate ex Jehovah, ita ex Divino Bono, cogitatio autem ex vero intellectuali et ejus affectione, ut supra n. 1904, 1914 dictum. Perceptio Divina Domini non aliqua idea, ne quidem angelica, capi potest, ita nec describi; perceptio angelorum, de qua n. 1384 seq. 1394, 1395, vix aliquid est, respective ad perceptionem quae fuit Domino; perceptio Domini quia Divina, fuit omnium quae in caelis, et quia omnium quae in caelis, fuit omnium quae in terris, ordo enim est talis, nexus et influxus, ut qui in illorum perceptione est, etiam in horum sit: [4] at postquam Humana Domini Essentia unita facta Divinae Ipsius, et simul Jehovah, tunc Dominus supra illud quod perceptio dicitur, fuit, quia supra ordinem qui in caelis, et inde in terris; est Jehovah, a Quo ordo, inde dici potest quod Jehovah sit Ipse Ordo, a Se Ipso enim regit ordinem, non ut putatur, solum in universali, sed (x)etiam in singularissimis; singularissima enim sunt ex quibus universale, dicere universale et inde separare singularia, foret non aliud ac dicere totum in quo nullae partes, sic dicere aliquid in quo nihil; ita falsissimum et, sicut vocatur, ens rationis est, dicere quod Providentia Domini sit universalis et non singularissimorum, nam providere et regere {1}in universali et non in singularissimis, est prorsus nihil providere et regere: hoc {2}philosophice verum est, sed usque mirum quod ipsi philosophi etiam sublimiores aliter capiant et aliter cogitent.
@1 universale et non singularissima.$
@2 pure philosophicum est, et philosophice verum.$

1920. `Ecce ancilla tua in manu tua’: quod significet rationale hoc conceptum esse sub potestate affectionis veri adjuncti bono, constat a significatione `manus’ quod sit potestas, de qua prius n. 878, et ex significatione `{1}Hagaris Aegyptiae’ quod sit affectio scientiarum, de qua etiam prius: postquam rationale per influxum interni hominis in vitam affectionis scientiarum exterioris conceptum {2}est, tunc per `ancillam’ etiam intelligitur tenerum illud rationale, quod in utero, quod autem cum natum est et adolevit, repraesentatur per `Ismaelem,’ de quo in sequentibus. Quod Domino fuerit potestas in rationale quod apud Ipsum, et quod ex propria potentia subjugaverit illud, constabit {3}ex mox dicendis.
@1 i ancillae$
@2 sit$
@3 quoque ex nunc$

1921. `Fac ei quod bonum in oculis tuis’: quod significet imperium, constat absque explicatione. In sensu interno haec repraesentant et significant quod Dominus ex propria potentia evicerit, subjugaverit et expulerit malum quod ex hereditario quoque se in primum hoc rationale insinuavit, nam sicut dictum, rationale conceptum fuit ab Interno Homine qui fuit Jehovah ut a patre, et natum ab exteriore ut a matre; quicquid ab exteriore, hoc secum habuit hereditarium, ita quoque malum; hoc fuit quod Dominus propria potentia evicit, subjugavit et expulit, et tandem Divinum fecit: quod ex propria potentia, ab omnibus et singulis quae in hoc versu constat; ut quod `ancilla tua in manu tua’, per {1}quae significatur quod rationale illud esset in potestate Ipsius; et nunc quod dicatur `fac ei quod bonum in oculis tuis,’ quo significatur imperium super illud; et mox `humiliavit eam Sarai,’ quo significatur subjugatio: [2] haec dicta sunt ad Sarai, per quam repraesentatur verum intellectuale, quod fuit Ipsius Domini, ex quo cogitavit, ut supra n. 1904, 1914 dictum, et ex quo imperium habuit super rationale, ut et super naturale quod {2}erat exterioris hominis; qui ex vero intellectuali cogitat et ex bono Divino percipit, quod etiam Ipsius fuit quia Patris, nam alia non Ipsi anima fuit, non potest aliter quam ex propria potentia agere; quare quia malum ex hereditario propria potentia domavit et ejecit, etiam ex propria potentia Humanam Essentiam univit Divinae, unum est consequens alterius. [3] Qui concipitur a Jehovah, non aliud Internum habet, hoc est, non aliam animam, quam Jehovam, quare fuit quoad ipsissimam vitam Ipse Jehovah; Jehovah seu (t)Divina Essentia non potest dividi, sicut anima patris hominis ex qua concipitur proles; haec quantum recedit a similitudine patris, tantum a patre, ita magis et magis procedente aetate; inde est quod amor patris erga liberos diminuatur secundum aetatis progressionem; aliter Dominus, progrediente aetate quoad Humanam Essentiam non recessit, sed continue accessit, usque ad perfectam unionem; inde constat quod idem sit cum Jehovah Patre, ut Ipse quoque clare docet Joh. xiv 6, 8-11.
@1 quod$
@2 fuit$

1922. `Et humiliavit eam’: quod significet subjugationem, sequitur ex illis quae dicta sunt.

1923. `Et fugit a facie ejus’: quod significet indignationem rationalis hujus primum concepti, constat etiam absque explicatione; nam fugere a facie non aliud est quam non sufferre praesentiam, quod est indignationis. Hic describitur indignatio hujus rationalis contra verum intellectuale, ex eo quod verum intellectuale seu Dominus illud humiliare {1}seu subjugare voluit: cum rationale {2}insurgit contra intellectuale existit pugna intestina, et indignatio a parte ejus qui subjugatur, ut fit in tentationibus quae non aliae sunt quam pugnae intestinae et sunt disceptationes et contentiones de potestate et imperio, mala ab una parte et bona ab altera.
@1 hoc est.$
@2 insurgere vult$

1924. Vers. 7. Et invenit eam angelus Jehovae ad fontem aquarum in deserto, ad fontem in via Shur. `Invenit eam angelus Jehovae’ significat interioris hominis cogitationem; `angelus Jehovae’ hic est interior cogitatio quae ab Interno Domini: `ad fontem aquarum in deserto’ significat verum naturale adhuc non vitam adeptum: `ad fontem in via Shur’ significat quod verum illud esset ex illis quae procedunt a scientificis.

1925. `Invenit eam angelus Jehovae’: quod significet interioris hominis cogitationem, nempe apud Dominum, constare potest a repraesentatione et significatione `angli Jehovae.’ `Angelus Jehovae’ aliquoties memoratur in Verbo, et ubivis cum in bono sensu, repraesentat et significat aliquod essentiale apud Dominum et a Domino; quid autem repraesentat et significat, constare potest ex serie. Fuerunt angeli qui missi ad homines, ut et locuti per prophetas, sed quod locuti, non fuit ab angelis sed per angelos; status enim eorum tunc fuit ut non sciverint aliter quam quod ii fuerint Jehovah, hoc est, Dominus, sed mox cum elocuti sunt, redierunt in statum suum pristinum, et locuti sicut a se: [2] ita se habuit cum angelis qui locuti sunt Verbum Domini, quod ex multa experientia hodie simili in altera vita mihi nosse datum, de qua experientia, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus; quae causa est quod angeli quandoque dicti fuerint Jehovah; ut manifeste constat ab angelo qui apparuit Mosi in rubo, de quo ita,
Apparuit angelus Jehovae Mosi, in flamma ignis e medio rubi:…vidit Jehovah quod secederet ad videndum, et clamavit ad eum Deus e medio rubi…Dixit Deus ad Mosen, Sum Qui Sum; …et dixit adhuc Deus ad Mosen, Sic dices ad filios Israelis, Jehovah Deus patrum vestrorum misit me ad vos, Exod. iii 2, 4, 14, 15;
ex quibus patet quod angelus fuerit qui apparuit Mosi ut flamma in rubo, et quod ille locutus sicut Jehovah, quia per illum Dominus seu Jehovah: [3] ut enim locutio fiat ad hominem per voces, quae sunt soni articulati, et in ultima natura, Dominus ministerio angelorum utitur, implendo eos Divino et quae propria eorum sunt, sopiendo, ut non sciant aliter tunc quam quod ipsi Jehovah; ita Divinum Jehovae quod in supremis, delabitur in infimum naturae in quo est homo quoad visum et auditum. Similiter angelus qui locutus cum Gideone, de quo ita in Libro Judicum,
Apparuit Gideoni angelus Jehovae, et dixit ad eum, Jehovah tecum, potens robore: et dixit ad eum Gideon, In me Domine mi, …quare invenit nos omne id?…et aspexit eum Jehovah, et dixit, Vade in robore tuo;…tunc dixit ad eum Jehovah, Atqui ero tecum, vi 12, 13,(x) 14, 16:
et postea,
Vidit Gideon, quod angelus Jehovae ille, et dixit Gideon, Ah Domine Jehovih, quandoque vidi angelum Jehovae {1}facies ad facies; et dixit ei Jehovah, Pax tibi, ne timeas, ibid. vers. 22, 23:
ubi similiter fuit angelus sed in illo statu tunc, ut non sciverit {2}aliud quam quod ille Jehovah seu Dominus esset. In Libro Judicum alibi,
Ascendit angelus Jehovae ex Gilgal ad Bochim, et dixit, Ascendere feci vos ex Aegypto, et adduxi vos in terram, quam juravi patribus vestris, et {3}dixi, Non irritum faciam foedus meum vobiscum in aeternum, ii 1;
ubi similiter angelus loquitur nomine Jehovae, dicens se eduxisse eos e terra Aegypti, cum tamen angelus non eduxit, sed Jehovah, ut multoties alibi dicitur. [4] Inde constare potest quomodo angeli locuti sunt per prophetas, nempe quod Ipse Dominus locutus, tametsi per angelos, et quod angeli ne hilum a se; quod a Domino Verbum, constat a multis locis, etiam apud Matthaeum,
Ut impleretur id quod dictum a Domino per prophetam, dicentem, Ecce virgo in utero habebit, et pariet filium, i 22,23:
praeter alibi. Quia Dominus loquitur per angelos quando cum homine, inde est quod etiam Dominus passim in Verbo dicatur angelus, et tunc per angelum aliquod essentiale apud Dominum et a Domino, ut dictum, significatur, ut hic, quod interior Domini cogitatio, quare etiam angelus hic {4}quoque Jehovah ac Deus in hoc capite appellatur, ut in vers. 13, `Et Hagar vocavit nomen Jehovae loquentis ad se, Tu Deus videns me.’ [5] Alibi similiter per angelos aliquid speciale Domini significatur, ut apud Johannem,
Septem stellae angeli septem Ecclesiarum sunt, Apoc. i 20;
angeli Ecclesiarum non dantur, sed per `angelos’ significatur illud quod est Ecclesiae, ita quod Domini respective ad Ecclesias: apud eundem,
Vidi murum sanctae Hierosolymae magnum et altum, habentem portas duodecim, et super portas angelos duodecim, et nomina scripta, quae sunt duodecim tribuum filiorum Israelis, Apoc. xxi 12;
ubi per `duodecim angelos’ idem significatur quod per `duodecim tribus,’ nempe omnia quae sunt fidei, ita Dominus a Quo fides et ejus omnia: apud eundem,
Vidi angelum volantem in medio caeli, habentem evangelium aeternum, Apoc. xiv 6;
ubi per `angelum’ significatur evangelium quod est solius Domini: [6] apud Esaiam,
Angelus facierum Ipsius salvavit {5}nos, propter amorem suum, et propter clementiam suam, ille redemit eos, et tulit eos, et portavit eos, omnibus diebus aeternitatis, lxiii 9;
ubi per `angelum facierum’ intelligitur Domini misericordia erga universum genus humanum, quod redemerit (c)eos: a Jacobo benedicente filiis Josephi similiter,
Angelus, qui redemit me ab omni malo, benedicat pueris, Gen. xlviii 16;
ubi etiam redemptio quae {6}est Domini, per `angelum’ significatur: apud Malachiam,
Subito veniet ad templum Suum Dominus, Quem vos quaerentes, et angelus foederis, quem vos desideratis, iii 1;
quod Dominus per `angelum’ significetur, manifeste ibi patet, ubi `angelus foederis’ dicitur {7}ob Adventum Ipsius; adhuc manifestius quod per `angelum’ significetur Dominus, in Exodo,
Ecce Ego mitto angelum coram te ad custodiendum te in via, et ad deducendum te ad locum, quem praeparavi;…non sustinebit praevaricationem vestram, quia nomen Meum in medio illius, xxiii 20, 21.
Inde nunc constat quod per `angelum’ in Verbo intelligitur Dominus, sed quid Domini ex serie in sensu interno patet.
@1 facie ad faciem I, faciem ad faciem Sch.$
@2 aliter tunc.$
@3 dixit$
@4 similiter$
@5 In 222 and elsewhere S has eos or illos as Heb.$
@6 solius Domini.$
@7 ab adventu.$

1926. Quod angelus Jehovae hic sit interior cogitatio quae ab Interno Domini, constat, ut dictum, a serie. Per Interius intelligitur hic illud apud Dominum quod unitum fuit Jehovae seu Interno Ipsius: unitio non facta est simul et una vice sed successive, nempe a prima pueritia {1}ad ultimum Ipsius vitae in mundo; et hoc praecipue per tentationes et victorias; unaquaevis tentatio et victoria univit; etiam quantum se univit cum Interno seu Jehovah, tantum cogitatio interior facta, {2}et tantum intellectuale verum fuit unitum Divino Bono: haec cogitatio est quae intelligitur per interiorem cogitationem quae ab Interno Domini, et quae repraesentatur et significatur hic proprie per `angelum Jehovae.’
@1 i usque$
@2 nam$

1927. `Ad fontem aquarum in deserto’: quod significet verum naturale adhuc non vitam adeptum, constat (c)a significatione `fontis aquarum’ quod sit verum, et ex significatione `deserti’ quod sit id quod parum vitale adhuc; similiter ac per illud in sensu interno apud Lucam ubi de {1}Domino,
Puer crevit et corroboratus est spiritu, erat tamen in desertis usque ad dies apparitionis illius ad Israelem, i (x)80.
Quod `fons aquarum et desertum’ haec significent, confirmari potest plurimis ex Verbo, sed quia in sequentibus saepius fit mentio fontium, ut et deserti, etiam in tali significatione, ibi, ex Divina Domini Misericordia, confirmabitur: (m)quid sit quod verum nondum vitam adeptum sit, constabit a mox dicendis.(n)
@1 In the literal sense these words refer to John the Baptist, but in the spiritual sense he represents the Lord, n. 5620.$

1928. Quod `ad fontem in via Shur’ significet quod verum illud esset ex illis quae procedunt a scientificis, constat a significatione `fontis,’ tum `viae,’ ut et `Shur’; `fons,’ ut dictum, significat verum; `via’ significat quod ducit ad verum et quod procedit a vero, ut ostensum prius n. 627; `Shur’ autem significat tale scientificum quod adhuc (t)quasi est in deserto, hoc est, quod non adhuc vitam adeptum. Vera ex scientificis dicuntur vitam adipisci, cum se adjungunt seu associant veris in quae influit caeleste amoris, ipsa vita veri est inde: sunt rerum ita veritatum conjunctiones sicut societatum in caelo, quibus etiam correspondent; nam homo quoad interiora sua est exiguum quoddam caelum; res seu veritates quae non secundum formam caelestium societatum conjunctae sunt, nondum sunt vitam adeptae, nam prius caeleste amoris a Domino non convenienter influere potest; vitam tunc primum accipiunt, cum forma similis utrinque est, seu cum hominis exiguum caelum sit maximi correspondens imago; prius nemo (t)dici potest caelestis homo: [2] Dominus Qui ex Se Ipso gubernaret universum caelum, vera et bona apud Externum Suum Hominem seu in Essentia Sua Humana, dum in mundo fuit, in talem ordinem redegit; sed quia percepit quod rationale Ipsius primo conceptum non tale esset, Ut dictum supra ad vers. 4 et 5, causam cogitavit et percepit quod vera naturalia ex scientificis orta adhuc non vitam adepta sint, hoc est, in ordinem illum caelestem redacta. (m)Praeterea vera fidei nusquam aliquam vitam habent nisi homo in charitate vivit; ex charitate fluunt omnia vera fidei, et in charitate sunt; et cum in charitate et ex charitate, tunc vitam habent; in charitate est vita, nusquam in veris absque charitate.(n) [3] Quod `Shur’ significet scientificum nondum vitam adeptum, constat ex significatione ejus; Shur enim fuit desertum non procul a mari Suph, ita versus Aegyptum, ut constat apud Mosen,
Proficisci fecit Moses Israelem a mari Suph, et exiverunt ad desertum Shur, inde iverunt tres dies in deserto, nec invenerunt aquas, Exod. xv 22;
quod versus Aegyptum, constat etiam apud Mosen ubi de posteris Ismaelis,
Habitaverunt a Havilah, usque ad Shur, quod ad facies Aegypti, Gen. xxv 18;
et apud Samuelem,
Percussit Shaul Amalekum a Havilah, quo venitur Shur, quod ad facies Aegypti, 1 Sam. xv 7;
et alibi,
David effudit se ad Geshuritam, et Gizritam, et Amalekitam, qui habitantes terra quae a saeculo, quo venitur in Shur, et usque ad terram Aegypti, I Sam. xxvii 8;
ex quibus constare potest quod per `Shur’ significetur primum scientificum, et quidem tale quod adhuc in deserto est, seu nondum conjunctum reliquis secundum societatem caelestem, nam per `Aegyptum’ ad cujus {1}faciem erat, significatur scientia in omni sensu, ut ostensum prius, n. 1164, 1165, 1186, 1462.
@1 facies$

1929. Quod haec significentur per quod `angelus Jehovae invenerit Hagarem ad fontem aquarum in deserto, ad fontem in via Shur’, nusquam apparere potest ex sensu litterali, et minus cum historicum est, qui sensus perquam remotus a significatione talium esse videtur; sed usque is est sensus qui venit in ideas angelorum cum ab homine haec leguntur; angeli enim nullam ideam habent Hagaris, nec fontis aquarum, nec deserti, nec viae, nec Shur; omnia haec non ad illos penetrant sed pereunt in primo limine; sed quid per `Hagarem,’ per `fontem,’ per `desertum,’ per `viam,’ et per `Shur’ significatur, hoc intelligunt et inde formant ideas caelestes, et sic Verbum Domini percipiunt, nam sensus internus est illis Verbum.

1930. Vers. 8. Et dixit, Hagar, ancilla Sarai, unde venis, et quo vadis? et dixit, A facie Sarai dominae meae ego fugio. `Dixit, Hagar, ancilla Sarai’ significat informationem: `unde venis, et quo vadis’ significat de statu: `et dixit, A facie Sarai’ dominae meae ego fugio’ significat responsum et indignationem.

1931. `Dixit, Hagar, ancilla Sarai’: quod significet informationem, constat ex serie, nam est appellatio Hagaris ab angelo sicut informaretur: in Verbo sollemne est quod Jehovah interroget hominem et homines respondeant, tametsi Jehovah id prius novit, nec solum factum sed etiam causas et fines, ita omnia minima et intima, sed quia homo hoc nescit, et credit quod nusquam aliquis sciat quod in occulto, non vidente aliquo, facit, et minus {1}quod cogitat, ideo secundum fidem hominis ita fit: sed usque ita se in veritate habet quod spiritus vulgares cogitationes hominis percipiunt melius quam ipse homo; spiritus angelici adhuc interiora cogitationum; et angeli adhuc interiora, nempe causas et fines, de quibus homo parum novit; hoc (c)a multa et continua plurium annorum experientia scire datum. Cum illa spiritus et angeli percipiunt, quid non Dominus seu Jehovah Qui Infinitus, et omnibus dat percipere?

1932. `Unde venis et quo vadis’: quod significet informationem de statu, constat inde.

1933. `Et dixit, A facie dominae meae Sarai ego fugio’: quod significet responsum et indignationem, constat ex illis quae dicta sunt; de indignatione videatur supra ad vers. 4 ubi eadem verba; quia `facies’ significat interiora, ut ostensum prius n. 358, ita indignationes et plura.

1934. Vers. 9. Et dixit ei angelus Jehovae, Revertere ad dominam tuam, et humilia te sub manibus illius. `Dixit angelus Jehovae’ significat Interioris Hominis Domini responsum: `revertere ad dominam tuam’ significat quod animadverterit se non fidere sibi debere, sed vero interiori et ejus affectioni: `et humilia te sub manibus illius’ significat quod se cogere debeat ut sit sub illius potestate.

1935. `Dixit angelus Jehovae’: quod significet Interioris Hominis Domini responsum, constat ex significatione `angeli Jehovae’ quod sit interior cogitatio Domini, de qua supra n. 1925; et quia est cogitatio, etiam est responsum. Interior cogitatio Domini fuit ex affectione veri intellectualis, et haec affectio (c)ex Ipso Divino Bono; talis cogitatio, ut prius dictum, nusquam apud aliquem hominem est nec esse potest: apud hominem {1}etiam est interior cogitatio quae influit per internum ejus hominem in interiorem rationalem a Domino, apud eos qui conscientiam habent, quod constare potest ex eo quod animadvertere possint malum et falsum quod in externo suo homine, quod pugnat contra bonum et verum in interiore; {2}at haec cogitatio est multo inferior, non comparanda ullo modo cum Domini, quae fuit ex affectione veri intellectualis, (t)fuit et Ipsius propria: qui autem conscientiam non habent, interiorem cogitationem non habere possunt, quare nec apud eos ulla pugna est; causa est quia rationale eorum unum et idem agit cum sensuali corporeo; et tametsi apud eos quoque {3}continue influit bonum et verum a Domino, usque illud non appercipiunt quia ilico id exstinguunt et suffocant, inde est quod {4}nec credant aliquod verum fidei.
@1 quoque$
@2 et I$
@3 continuo I$
@4 non$

1936. Quod `revertere ad dominam’ significet quod animadverterit se non fidere sibi debere sed vero interiori et ejus affectioni, constat a significatione `dominae’ quod sit affectio veri interioris; sed quid in specie per `Sarai,’ per `Sarai uxorem,’ et per `Sarai dominam’ significatur, non describi potest, quia nulla idea capi; sunt, ut dictum prius, supra intellectum etiam angelicum; hic modo innuitur quomodo Dominus cogitavit de apparentiis quae primum rationale apud Ipsum detinuerunt, nempe quod iis non fidendum, sed ipsis Veris Divinis, utcumque coram rationali illo {1}apparerent incredibilia: ita se habet cum omnibus Veris Divinis; si consulitur de (c)illis rationale, nusquam possunt credi, nam superant omnem ejus captum, sicut pro exemplo, quod nullus {2}homo, spiritus et angelus vivat a semet, sed solus Dominus, et quod vita {3}hominis, spiritus et angeli sit apparens vitae apud eos; hoc repugnat rationali, quod ex fallaciis judicat, sed usque credendum quia verum est. [2] Verum Divinum est, quod indefinita sint in unaquavis voce Verbi, quae tam simplex et rudis apparet homini, immo quod plus quam universum caelum, (m)et quod arcana quae inibi, coram angelis a Domino sisti queant cum perpetua varietate in aeternum;(n) hoc tam incredibile est rationali ut nusquam aliquam fidem ei dare velit, sed usque est verum. [3] (t)Verum Divinum est, quod nusquam aliquis remuneretur in altera vita propter bene acta si meritum in illis posuerit, et si illa fecerit sui lucri, honoris et famae causa: et quod nusquam aliquis puniatur propter male acta si ex fine vere bono egerit, fines sunt qui spectantur,{4} inde acta; haec quoque a rationali non credi possunt, sed quia est verum, non fidendum rationali quod non ex internis sed ab externis concludit. [4] Verum {5}Divinum est, qui minimum gaudium in altera vita affectat, quod is accipiat a Domino maximum, et qui maximum, is habeat minimum; tum quod in gaudio caelesti nusquam sit aliquid praeeminentiae prae altero, et quantum praeeminentiae, tantum inferni; (m)tum quod in gloria caelesti ne minimum gloriae mundanae sit(n); haec quoque rationali repugnant, sed usque credenda quia sunt vera. [5] (m)Verum quoque Divinum est quod quis eo sapientior sit, quo plus credit quod nihil sapientiae a se, et quod eo insanior, (x)quo plus credit a se, ita quo plus prudentiam sibi ipsi tribuit; rationale hoc quoque negat, quia quod non ex se, putat esse nihil: talia dantur {6}innumerabilia, ex illis ut paucis exemplis constare {7}potest quod non fidendum rationali, nam rationale est in fallaciis et apparentiis, quare vera fallaciis et apparentiis nudata rejicit, et eo magis, quo plus in amore sui et ejus cupiditatibus est, {8}inque ratiociniis, tum in principiis falsi de fide. Videantur etiam quae supra allata n. 1911.
@1 apparuerint$
@2 A reverses the order of these three.$
@3 A reverses the order of these three.$
@4 i quales sunt$
@5 i quoque$
@6 innumera$
@7 i satis$
@8 et quo plus in ratiociniis, et quo plus.$

1937. Quod `humilia te sub manibus illius’ significet quod se cogere debeat ut sit sub illius potestate, constat absque explicatione: `humiliare se’ exprimitur in lingua originali per vocem quae significat affligere; {1}quod (t)se affligere in sensu interno sit (t)se cogere, ex plurimis in Verbo locis constare potest, de qua ejus significatione in sequentibus. Quod homo se cogere debeat ad faciendum bonum, ad oboediendum illis quae a Domino mandata sunt, et ad loquendum vera, quod est ad (t)humiliandum se sub manibus dominae, seu ad se submittendum sub potestate boni et veri Divini, plura arcana involvit quam ut paucis possit explicari; [2] sunt quidam spiritus qui pro principio habuerunt dum vixerunt in mundo, quod quia audiverunt omne bonum esse a Domino, et hominem nihil boni a se facere posse, se nihil coegerint, sed {2}se remiserint, irritum fore omnem conatum putantes, quia ita est, et ideo exspectaverint immediatum influxum in voluntatis eorum conatum, nec se ad faciendum aliquod bonum coegerint; immo usque adeo ut dum aliquod malum irrepserit, quod quia non senserunt aliquem renisum ab interiore, se quoque ei reliquerint, putando sic permissum fore; sed ii tales sunt ut sint quasi absque proprio, sic ut sint nullius determinationis, quare inter inutiliores, duci enim se patiuntur aeque a {3}malis ac a bonis, et a malis multum patiuntur; [3] at qui se coegerunt contra malum et falsum, tametsi primum putarunt quod hoc esset a se seu a propria potentia, at postea illustrati quod conatus eorum fuerit a Domino, immo omnium minima conatus, ii in altera vita non possunt duci a (t)malis spiritibus, sed inter felices sunt: exinde constare potest quod homo se cogere ad faciendum bonum et loquendum verum debeat; arcanum quod in eo latet, est quod sic donetur homo proprio caelesti a Domino; proprium caeleste hominis formatur in ejus cogitationis conatu, quem si non per se cogere, sicut apparet, nusquam per se non cogere, obtinet; [4] ut hoc pateat quomodo se habet, in omni coactione ad bonum est liberum quoddam, quod non ita appercipitur cum in coactione est, sed usque inest; sicut qui vult subire discrimina mortis propter finem {4}quendam, aut sicut qui vult pati dolores corporis propter sanitatem, est voluntarium, et sic liberum quoddam in illis, ex quo id facit, tametsi discrimina et dolores dum in illis est, auferant apperceptionem voluntarii seu liberi; ita se habet cum illis qui se ad bonum cogunt, est intus voluntarium, ita liberum, ex quo et propter quod se cogunt, nempe propter oboedientiam illorum quae Dominus mandavit, et propter salutem animae suae post mortem, in quibus adhuc interius est, quod homo non novit, propter regnum {5}Domini, immo propter Ipsum Dominum; [5] hoc fit quam maxime in tentationibus, in quibus cum se cogit homo contra malum et falsum quod infunditur et suggeritur a malis spiritibus, plus liberi est quam usquam in aliquo statu {6}extra tentationes, quamvis homo id non tunc capere potest; est liberum interius, ex quo vult subjugare malum,(m) et in tantum ut aequivaleat vi et fortitudini mali quod impugnat,(n) alioquin nusquam pugnaret: hoc liberum est a Domino, Qui illud ejus conscientiae insinuat et per illud facit ut vincat malum, sicut ex proprio; per hoc liberum accipit homo proprium, in quod Dominus operari potest bonum; absque proprio per liberum acquisito, hoc est, donato, nusquam aliquis homo reformari potest, quia non novam voluntatem quae est conscientia, accipere potest; liberum sic donatum est ipsum planum in quod influxus boni et veri a Domino; inde est, qui non ex illo voluntario seu libero in tentationibus resistunt, quod succumbant; in omni libero est vita hominis, quia est amor ejus; quicquid homo ex [6] amore facit, hoc liberum ei apparet; {7}at in libero illo, cum homo se cogit contra malum et falsum et ad faciendum bonum, est amor caelestis quem Dominus tunc insinuat et per quem ejus proprium creat, quare vult Dominus ut illud appareat homini sicut ejus tametsi non sit ejus; hoc proprium quod ita accipit per apparens coactum in vita corporis, Dominus in altera vita implet indefinitis jucundis et felicibus, ii quoque illustrantur per gradus, immo confirmantur in illa veritate quod ne hilum se a semet coegerint, sed quod omnium minima conatus voluntatis eorum fuerint a Domino; (m)et quod apparuerit sicut (c)a semet, quod causa fuerit ut daretur illis a Domino novum voluntarium sicut eorum et sic appropriaretur illis vita amoris caelestis; Dominus enim vult unicuique communicare quod Ipsius est, ita caeleste, ut appareat sicut ejus ac in eo tametsi non ejus sit; angeli in tali proprio sunt, et quantum in illo vero quod a Domino omne bonum et verum, tantum in proprii illius jucundo et felici.(n) [7] Qui autem omne bonum et verum contemnunt et rejiciunt, et qui volunt nihil credere quod repugnat eorum cupiditatibus {8}et ratiociniis, ii non possunt se cogere,{9} ac ita non possunt proprium hoc conscientiae {10}seu novum voluntarium accipere. (m)Ex supradictis etiam patet quod se cogere non sit cogi, nam ex cogi nusquam aliquod bonum, ut fit cum homo ab alio homine ad bonum agendum cogitur, sed quod hic se cogere sit ex libero quodam ei ignoto, nam a Domino nusquam aliquod coactum; inde {11}est lex universalis, quod omne bonum et verum inseminetur in libero, alioquin humus nusquam fit recipiens et fovens boni, immo non aliqua humus in qua semen crescere possit.(n)
@1 i et.$
@2 manus.$
@3 i spiritibus.$
@4 aliquem.$
@5 caeleste.$
@6 i foret.$
@7 et.$
@8 aut eorum.$
@9 i hoc est, a Domino cogi.$
@10 hoc est.$
@11 est after universalis.$

1938. Vers. 10. Et dixit ei angelus Jehovae, Multiplicando multiplicabo semen tuum, et non numerabitur prae multitudine. `Dixit angelus Jehovae’ significat interioris hominis cogitationem: `multiplicando multiplicabo semen tuum’ significat fructificationem rationalis hominis cum se sub potestate veri intellectualis adjuncti bono submittit: `et non numerabitur prae multitudine’ significat multiplicationem in immensum.

1939. `Dixit angelus Jehovae’: quod significet interioris hominis cogitationem, constat ex vers. praec. ubi eadem verba.

1940. `Multiplicando multiplicabo semen tuum’: quod significet fructificationem rationalis hominis cum se sub potestate interioris hominis adjuncti bono submittit, constat ex significatione `seminis’ quod sit amor et fides, de qua prius n. 1025, 1447, 1610; hic autem significatur per `multiplicare semen’ fructificatio caelestium amoris in rationali quando rationale se submiserit Vero Interiori seu Divino: `multiplicatio’ praedicatur de veris, at `fructificatio’ de bonis, ut constat ab illis quae dicta et ostensa sunt prius n. 43, 55, 913, 983; sed quia agitur de Domino, per `multiplicationem’ significatur fructificatio, quia omne verum in Rationali Ipsius factum bonum, ita Divinum, quod hic praedicatur: aliter in homine cujus rationale ex vero aut affectione veri a Domino formatur, illa affectio est ejus bonum ex quo agit. [2] Ut sciatur quomodo se habet multiplicatio et fructificatio apud hominem in ejus rationali, non intelligi potest nisi sciatur quomodo se habet cum influxu, de quo haec in genere: apud unumquemvis hominem est internus homo, est rationalis qui medius, et externus, ut prius dictum; internus homo est qui intimum ejus est ex quo est homo et per quem distinguitur a brutis animalibus quae tale intimum non habent, estque ille quasi porta aut introitus Domini, hoc est, caelestium et spiritualium Domini, in hominem; quid ibi peragitur, non capi potest ab homine quia est supra omne ejus rationale ex quo cogitat; huic intimo seu interno homini subjectum est rationale, quod apparet ut hominis proprium; in hoc influunt per internum illum hominem caelestia amoris et fidei a Domino; et per rationale hoc in scientifica quae sunt externi hominis; sed quae influunt, recipiuntur secundum statum cujusvis; [3] nisi rationale se submittat bonis et veris Domini, tunc quae influunt, rationale hoc vel suffocat, vel rejicit, vel pervertit, et adhuc magis cum influunt in scientifica sensualia memoriae; haec sunt, quod `semen vel cadat in viam, vel super petrosum, vel inter spinas,’ sicut Dominus docet Matth. xiii 3-7; Marc. iv 3-7; Luc. viii 5-7; at cum rationale se submittit, et credit Domino, hoc est, Verbo Ipsius, tunc est rationale sicut `humus seu terra bona, in quam cadit semen, et multum fructum fert.’

1941. `Et non numerabitur prae multitudine’: quod significet multiplicationem in immensum, constat absque explicatione; per haec significatur verum, quod sic multitudine crescet a bono: apud Dominum, de Quo hic in sensu interno agitur, quia Divina et Infinita omnia, illa non sunt expressibilia, quare ut idea possit aliqua capi quomodo se habet cum multiplicatione veri ex bono, de homine dicendum: apud hominem qui in bono est, hoc est, {1}in amore et charitate, semen a Domino ita fructificatur et multiplicatur ut prae multitudine numerari nequeat; dum vivit in corpore non ita, sed in altera vita incredibiliter; quamdiu enim homo in corpore vivit, est semen in humo corporea, et ibi inter implexa et densa quae sunt scientifica et voluptates, tum curae et sollicitudines; at his exutis, quod fit dum transit in alteram vitam, semen exsolvitur illis, et excrescit, sicut solet semen arboris cum surgit ex humo, crescere in virgultum, tum in magnam arborem, et dein multiplicari in arborum hortum; omnis enim scientia, intelligentia et sapientia, et illarum jucunda et felicia ita fructificantur et multiplicantur, et sic crescunt in aeternum, et hoc ex minimo semine, ut Dominus docet de grano sinapis, Matth. xiii 31, quod satis constare potest (c)a scientia, intelligentia, et sapientia angelorum, quae tunc, cum fuerunt homines, illis fuit ineffabilis.
@1 i qui.$

1942. Vers. 11. Et dixit ei angelus Jehovae, Ecce tu gravida, et paries filium, et appellabis nomen ejus Jishmael, quia audivit Jehovah ad afflictionem tuam. `Dixit ei angelus Jehovae’ significat interioris hominis cogitationem: `ecce tu gravida’ significat vitam rationalis hominis: `paries filium’ significat verum ejus: `et appellabis nomen ejus Jishmael’ significat statum vitae: `quia audivit Jehovah ad afflictionem tuam’ significat cum se submitteret.

1943. `Dixit angelus Jehovae’: quod significet interioris hominis cogitationem, constat ex illis quae supra ad vers. 7, 9, 10 dicta sunt.

1944. `Ecce tu gravida’: quod significet vitam rationalis hominis, constat ab illis quae supra de conceptione ejus dicta, et ex illis quae de Ismaele sequuntur quod nempe sit primum rationale apud Dominum. In genere de rationali homine sciendum quod rationale tunc vitam accipere, {1}in utero esse et nasci, dicatur, quando homo cogitare incipit quod apud se malum et falsum sit quod contradicit et adversatur vero et bono, et magis adhuc cum illud amovere et subjugare vult; nisi hoc appercipere et sentire potest, non habet aliquod rationale, utcumque putat se habere; rationale enim est medium uniens interni hominis cum externo, et sic a Domino {2}appercipiens quid in externo peragitur, et redigens externum ad obsequium, immo elevans eum a (t)corporeis et terrenis, in quae se immergit, et efficiens ut homo sit homo, ut spectet ad caelum cujus indigena est, non ut bruta animalia, solum ad terram in qua modo peregrinatur, minus ad infernum; haec sunt rationalis officia; quare nisi homo talis sit ut id cogitare possit, non dici potest quod rationale habeat; ex ejus usus seu functionis vita [2] cognoscitur num {3}sit: ratiocinari contra bonum et verum, quod corde negat, et quod novit quia de eo audivit, non est rationale habere; hoc possunt etiam plures qui extus {4}ruunt absque vinculis in omne nefarium, cum differentia solum quod illi qui putant rationale se habere et non habent, loquantur ex quodam decoro sermonis et agant ex simulatorio honesto, in quibus tenentur per vincula externa, quae sunt timor legis, jacturae lucri, honoris, famae, vitae; si vincula haec quae sunt externa, auferrentur, insanirent aliqui plus quam illi{5}; quare nemo dici potest rationale habere ex eo quod ratiocinari possit; immo qui non rationale habent, ex sensualibus et scientificis loqui [3] solent multo solertius quam qui habent; hoc clarissime constat a spiritibus malis in altera vita qui tametsi ut rationales habiti prae aliis dum vixerunt in corpore, usque tamen cum vincula externa quae decorum sermonis et simulatorium honestum vitae eorum fecerunt, auferuntur, ut solet fieri cum omnibus in altera vita, insaniores sunt illis qui in mundo aperte insani sunt; ruunt enim in omne nefas absque pudore, timore, et horrore, at qui rationales fuerunt, {6}cum vixerunt in mundo, non ita, quum his vincula externa auferuntur, adhuc saniores sunt, nam vincula interna habuerunt quae sunt vincula conscientiae, per quae Dominus tenuit {7}cogitationes illorum alligatas legibus veri et boni, quae fuerunt rationalia illorum.
@1 i aut.$
@2 i per internum.$
@3 fit I, but in A this takes place of a deleted phrase aut quod sit in exercit–.$
@4 i sicut insani.$
@5 i nam illi usque quaedam vincula retinent.$
@6 dum.$
@7 cogitationem illorum alligatam.$

1945. `Paries filium’: quod significet verum, nempe hujus rationalis quod per `Ismael’ significatur, constat a significatione `filii’ quod sit verum, de qua prius n. 264, 489, 491, 533, 1147. Verum hoc describitur in versu sequente.

1946. `Et appellabis nomen ejus Jishmael’: quod significet statum vitae: antiquitus nomina indebantur filiis et filiabus quae significabant statum in quo fuerunt parentes, imprimis matres cum conceperunt, vel cum gravidae fuerunt, vel cum pepererunt, vel in quo fuerunt infantes cum nati: ita nomina fuerunt significativa: unde Ismael suum nomen habuit, explicatur hic, nempe `quia audivit Jehovah ad afflictionem’ quod fuit status matris; quid autem Ismael repraesentat, describitur in versu sequente.

1947. `Quia audivit Jehovah ad afflictionem tuam’: quod significet cum se submitteret, constat ex illis quae supra n. 1937 dicta sunt, quod `humiliare se et affligere’ sit submittere se potestati interni hominis, de qua submissione etiam actum est, et ibi ostensum, quod sit se cogere, tum quod in cogere se sit liberum, hoc est, spontaneum et voluntarium, quo se cogere distinguitur a cogi; ostensum quoque quod absque hoc libero seu spontaneo aut voluntario, nusquam homo possit reformari et aliquod proprium caeleste accipere; tum etiam, quod in tentationibus plus liberi sit, tametsi contrarium apparet, quam extra tentationes, tunc enim liberum fortius fit secundum impugnationes a malis et falsis, et corroboratur a Domino ut proprium caeleste ei donetur, quare etiam in tentationibus Dominus praesentior est; ut et quod Dominus nusquam aliquem cogat; qui cogitur ad cogitandum verum et faciendum bonum, non reformatur, sed tunc adhuc magis cogitat falsum et vult malum; omnis coactio hoc secum habet, quod etiam constare potest a vitae actis et documentis, per quae cognita sunt haec bina quod conscientiae non patiantur se cogi et quod nitamur in vetitum; [2] quisque etiam a non libero in liberum cupit, nam hoc est vitae ejus; inde patet quod nusquam Domino gratum sit aliquid quod non ex libero, hoc est, ex spontaneo {1}aut voluntario; nam cum quis ex non libero colit Dominum, ex nullo suo colit; est externum quod se movet, hoc est, quod ex coacto movetur, interno vel nullo, vel repugnante, immo contradicente: cum regeneratur homo, (c)a libero quo donatur a Domino, cogit se, humiliat, immo affligit rationale ut se submittat, (m)et inde accipit proprium caeleste, {2}quod proprium dein a Domino per gradus perficitur, et fit magis et magis liberum, sic ut fiat affectio boni et inde veri, et ei jucunditas, et in illa et hac felicitas, qualis angelorum(n); hoc liberum est de quo Ipse Dominus ita apud Johannem,
Veritas (t)vos liberos {3}facit…si Filius vos liberos {3}facit, vere liberi {3}estis, viii 32, 36.
[3] Quid liberum hoc, prorsus nesciunt qui conscientiam non habent, liberum enim ponunt in lubitu {4}et licentia cogitandi loquendique falsum ac volendi faciendique malum, et haec non cogere, et humiliare, minus affligere, cum tamen prorsus contrarium est, ut quoque Dominus docet apud eundem,
Omnis faciens peccatum, servus est peccati, viii 34.
Liberum hoc servum accipiunt a spiritibus infernalibus qui apud eos, qui infundunt illud, in quorum vita cum sunt, etiam in eorundem amoribus et cupiditatibus sunt, {5}aspirante jucundo imputo et excrementitio, quorum cum quasi torrente auferuntur, in libero se putant esse, sed est liberum infernale: differentia inter liberum hoc infernale et inter liberum caeleste, est quod illud sit mortis et detrahat eos ad infernum, hoc autem seu liberum caeleste, sit vitae et elevet eos ad caelum. [4] Quod omnis cultus verus internus non ex coacto sed ex libero fiat, et nisi ex libero non sit cultus internus, constat (c)ex Verbo; ex sacrificiis spontaneis, {6} votivis, pacificis seu eucharisticis, quae munera et oblationes dicta, de quibus Num. xv 3 seq.; Deut. xii (x)6; xvi 10, 11; xxiii 24 [A.V. 23] et alibi: apud Davidem,
In voluntario sacrificabo Tibi, confitebor nomini Tuo Jehovah, quia bonum, Ps. liv 8 [A.V. 6];
ex {7}thruma seu collecta quam facerent ad tabernaculum, et ad vestes sanctitatis, de qua apud Mosen,
Loquere ad filios Israelis, et accipiant mihi collectam a cum omni viro, quem sponte impulit cor ejus accipietis collectam meam, Exod. xxv 2;
et alibi,
Omnis spontaneus corde adducet eam, collectam Jehovae, Exod. xxxv 5.
[5] Humiliatio autem rationalis hominis seu ejus afflictio, ex libero, ut dictum, repraesentata quoque fuit per afflictionem animarum in diebus festis, de qua apud Mosen,
Erit vobis in statutum aeternitatis, in mense septimo, in decimo mensis, affligetis animas vestras, Lev. xvi 29;
et alibi,
In decimo mensis septimi, is dies expiationum ille, convocatio sancta erit vobis, et affligetis animas vestras,…omnis anima, quae {8}se non afflixerit in ipso die hoc, {9}exscindetur e populis suis, Lev. xxiii 27, 29;
inde azymum in quo non fermentatum, dicitur panis afflictionis, Deut. (x)xvi 2,3; de afflictione ita apud Davidem,
Jehovah, quis peregrinabitur in tentorio Tuo, quis habitabit in monte sanctitatis Tuae? Ambulans integer, et operans justitiam,…qui jurat ad affligendum se, non mutat, Psalm xv 1, 2, 4.
[6] Quod `afflictio’ sit domatio et subjugatio malorum et falsorum assurgentium ab externo homine in ejus rationalem, ex illis quae dicta sunt, constare potest; ita non est aliqua detrusio sui in paupertatem et miserias, seu abdicatio jucunditatum corporis, inde non domatur et subjugatur malum; quandoque etiam aliud malum inde exsuscitatur, nempe meritum propter abdicationem, praeter quod liberum hominis patiatur, in quo, ut in humo, unice bonum et verum fidei inseminari potest. De afflictione quod etiam sit tentatio, videatur prius n. 1846.
@1 seu.$
@2 hoc.$
@3 so A, but in 9096 S. has faciet fecerit and eritis.$
@4 seu.$
@5 quorum cum quasi torrente auferuntur, aspirante eorum jucundo impuro et excrementitio, in libero putant se esse.$
@6 i seu voluntariis.$

@7 Hebrew (terumah) `offering.’ Sch. has here ut accipiant mihi Thrumam (collectam) a cum omni viro; but in Ex. xxxv Therumah (sublationem) and Therumam Jehovae.$
@8 non afflixerit se.$
@9 i et.$

1948. Vers. 12. Et is erit onager homo, manus ejus in omnes, et manus omnium in eum; et contra facies omnium fratrum suorum habitabit. `Is erit onager homo’ significat verum rationale quod describitur: `manus ejus in omnes’ significat quod pugnaturum contra illa quae non vera: `et manus omnium in eum’ significat quod falsa repugnatura: `et contra facies omnium fratrum suorum habitabit’ significat quod continuae contentiones in iis quae fidei sunt sed quod usque victor erit.

1949. `Is erit onager homo’: quod significet verum rationale quod describitur, constat ex significatione `onagri’ quod sit verum rationale: in Verbo pluries memorantur equi, equites, muli, asini, et nemini adhuc notum est quod significent intellectualia, rationalia et scientifica, qui quod illa significent, ex Divina Domini Misericordia, suis locis, multis confirmabitur; ejusdem generis est onager, est enim mulus deserti seu asinus silvestris, et significat rationale hominis, non rationale in suo complexu sed modo verum rationale: rationale consistit (c)a bono et vero, hoc est, ex illis quae sunt charitatis et ex illis quae sunt fidei; rationale verum est id quod per `onagrum’ significatur; hoc nunc est quod per `Ismaelem’ repraesentatur et {1}describitur in hoc versu. [2] Nemo credere potest quod verum rationale separatum a bono rationali, tale sit, nec scivissem quod tale, nisi per vivam experientiam instructus; sive dicas verum rationale, sive hominem cujus rationale tale est, idem est: homo cujus rationale tale est ut solum in vero sit, etiamsi in vero fidei, non simul in bono charitatis, est prorsus talis; est vir morosus, nihil patiens, contra omnes, unumquemvis videns sicut in falso, ilico increpans, castigans, puniens, non miseretur, non se applicat et studet flectere animos, nam ex vero spectat omne, et nihil ex bono; verbo est durus homo: unice quod emollit duritiem ejus, est bonum quod est charitatis nam anima veri est bonum, quod cum accedit et insinuat se vero, fit aliud ut vix cognoscatur. Per `Isacum’ repraesentatur Rationalis Homo Domini, qui ex bono, non ex vero separato a bono. Inde est quod Ismael expulsus, et dein habitavit in deserto, et mater ei uxorem accepit e terra Aegypti, Gen. xxi 9-21, quae omnia sunt repraesentativa {2}tali rationali praediti. [3] Onagrorum mentio fit in propheticis Verbi, ut apud Esaiam,
Palatium erit desertum, multitudo urbis derelicta, clivus et specula erit pro speluncis, usque in saeculum gaudium onagrorum, pascuum gregum, xxxii 14;
ubi de vastatione intellectualium quae cum vastata quoad vera, vocantur `gaudium onagrorum,’ et quoad bona `pascuum gregum,’ ita ut non rationale: apud Jeremiam,
Onagri steterunt super collibus, sorbuerunt ventum sicut ceti, consumpti sunt oculi eorum, quia non herba, xiv 6;
ubi de siccitate seu non bono et vero: de onagris praedicatur quod `sorbeant ventum’ cum inania captantur loco realium quae sunt vera; `consumpti oculi’ pro quod verum quid sit, non capiatur: [4] apud Hosheam,
Quia illi ascenderunt Assyriam, onager solitarius sibi, Ephraim mercede meretricia expetiverunt amores, viii 9;
ibi de Israele seu Ecclesia spirituali: `Ephraim’ pro intellectuali ejus; `ascendere Assyriam’ pro ratiocinari de vero num veram; `onager solitarius’ pro rationali sic destituto veris: apud eundem,
Quia ille inter fratres sicut onager erit, veniet orientalis ventus Jehovae a deserto ascendens, et exarescet scaturigo ejus, et exsiccabitur fons ejus; ille depraedabitur thesaurum omnium vasorum desiderii, xiii 15;
ubi de `Ephraim’ per quem intellectuale Ecclesiae spiritualis significatur, cujus rationale sicut `onager,’ de cujus dissipatione agitur: apud Davidem,
Jehovah Deus emittet fontes in fluvios, inter montes ibunt, potum praebent omni ferae agrorum, frangunt onagri sitim suam, Psalm civ 10, 11;
`fontes’ pro cognitionibus; `ferae agrorum {3}’ pro bonis; `onagri’ pro veris rationis.
@1 i quod.$
@2 i hominis.$
@3 agri.$

1950. Quod `manus ejus in omnes’ significet quod pugnaturum contra illa quae non vera, et `manus omnium in eum’ significet quod falsa repugnatura, constat ex eo quod per `Ismaelem’ significetur verum rationale separatum a bono, ut dictum, de quo vero cum praedicatur quod manus ejus in omnes et omnium in eum, constat quod illa significentur. Supra indicatum [est] quod per `Abramum’ repraesentetur Domini Internus Homo, seu quod idem, Ipsius Divinum Caeleste et Spirituale; per `Isacum’ Domini Interior Homo seu Ipsius Divinum Rationale; per `Jacobum’ Domini Exterior Homo seu Ipsius Divinum Naturale; hic agitur de rationali quale foret nisi uniretur Interno seu Divino Caelesti et Spirituali; quod rationale quia naturam traxit a vita affectionis scientiarum, hoc est, ab `Hagare Aegyptia ancilla Sarai,’ et haec vita erat externi hominis, quae a (t)Domini matre hereditarium habuit, contra quod pugnandum et quod expellendum, ideo rationale describitur quale foret, si absque bono rationali; sed postquam Dominus hereditarium illud per pugnas tentationum et victorias humiliavit, seu afflixit et subjugavit, et {1} vivificavit ipsum Suum Rationale Bono Divino, tunc fit illud `Isacus,’ seu repraesentatur per Isacum, Ismaele e domo, una cum Hagare matre ejus, ejecto. [2] Omne rationale genuinum constat ex bono et vero, hoc est, ex caelesti spirituali; bonum seu caeleste est ipsa anima seu vita illius, verum seu spirituale est quod inde vitam suam accipit; rationale absque vita bono caelesti est sicut hic describitur, quod nempe pugnet contra omnes, et contra illud pugnent omnes: bonum rationale nusquam pugnat utcumque impugnatur, quia mite est et clemens, patiens cedens, nam est amoris et misericordiae; et tametsi non pugnat, usquam omnes vincit, nec usquam de pugna cogitat, nec de victoria gloriatur et hoc quia Divinum est, et tutum a se ipso, nam nullum malum potest aggredi bonum, ne quidem potest subsistere in sphaera ubi bonum cum modo approximat, malum ex se recedit et relabitur; nam malum est infernale, bonum est caeleste: similiter fere se habet cum caelesti spirituali, hoc est, cum vero ex caelesti origine, seu cum vero quod est ex bono, nam hoc verum est verum formatum a bono, sic ut dici queat forma boni; [3] sed verum separatum a bono, quod hic repraesentatur per `Ismaelem’ et describitur in hoc versu, prorsus aliud est, nempe instar onagri, et pugnat contra omnes, et omnes contra illud, immo vix aliud cogitat et spirat quam pugnas; delectatio ejus communis, seu affectio regnans est ut vincat, et cum vincit, gloriatur de victoria, quare describitur per onagrum, seu mulum deserti, aut asinum silvestrem, qui non cum aliis esse potest; talis vita est vita veri absque bono, immo vita fidei absque charitate; quare cum regeneratur homo, quidem per verum fidei, sed usque simul per vitam charitatis, quam Dominus insinuat secundum incrementa veri fidei.
@1 tum.$

1951. Quod `contra facies omnium fratrum suorum habitabit’ significet quod continuae contentiones in iis quae fidei sunt sed quod usque victor erit, constat ex illis quae nunc dicta sunt, quod adhuc plenius describitur ubi de Ismaelis posteris agitur, his verbis,
Habitaverunt a Havilah usque ad Shur, quod ad fac Aegypti, qua venitur in Asshur, ad facies omnium fratrum cecidit (sors), Gen. xxv 18;
quorum sensus internus paret a significatione Havilah, Shur, Aegypti et Assyriae {2}; `Havilah’ significat illud quod est intelligentiae, ut patet ab illis quae ostensa n. 115: `Shur’ verum {1} procedens a scientificis, qua supra n. 1928; `Aegyptus’ omne quod est scientiae, n. 1164, 1165, 1186, 1462; et `Assyriae {2}’ quod est rationis, n. 119, 1186; ex quorum significationibus in unum sensum redactis constat quod per `Ismaelem’ tale rationale repraesentetur. Ipsum tale verum in altera vita repraesentative variis modis sistitur, et semper ut forte, validum, durum, adeo ut prorsus resisti nequeat; dum modo (t)spiritus cogitant de tali vero, obvenit quoddam terroris, ex causa quia natura ejus est ut non cedat, ita nec recedat; ex quibus etiam constare potest, quid per `habitare contra facies omnium fratrum’ [significatum] sit: quisquis scire potest quod in descriptione hac arcanum lateat, sed quale, hucusque nescitum.
@1 i quod sit.$
@2 Aschur.$

1952. Vers. 13, 14. Et vocavit nomen Jehovae loquentis ad se, Tu Deus videns me, quia dixit, Num etiam hic vidi post videntem me? Propterea vocavit fontem, fons Vivo videnti me, ecce inter Kadesh et inter Bared. `Et vocavit nomen Jehovae loquentis ad se’ significat statum Interioris Hominis Domini cum illa cogitavit: `Tu Deus videns me’ significat influxum: `quia dixit, Num etiam hic vidi post videntem me?’ significat influxum in exterioris hominis vitam absque rationali medio: `propterea vocavit fontem’ significat statum veri inde: `fons Vivo videnti me’ significat verum ita conspicuum: `ecce inter Kadesh et inter Bared’ significat qualitatem.

1953. `Et vocavit nomen Jehovae loquentis ad se’: quod significet statum Interioris Hominis Domini cum illa (x)cogitavit, constat ex illis quae antecedunt et quae sequuntur, tum a significatione `nominis’ quod sit nosse qualis est, de qua prius n. 144, 145, 1754: describitur hic status, qualis fuit, seu in quo fuit Dominus, cum ita cogitavit de rationali; rationale non potuit hoc cogitare, sed Interior seu superior Homo, de quo prius n. 1926; nusquam enim potest rationale cogitare de se, quale est, nam semet nemo potest intueri, sed erit interius seu superius quod de illo cogitat, quia illud intueri potest; sicut pro exemplo, auris non potest scire, minus percipere loquelam quam haurit, sed est interior auditio; auris modo discernit sonos articulatos seu voces, interior auditio est quae capit, et dein interior visus seu intuitio quae percipit, inde per auditionem apperceptio sensus loquelae; similiter se habet in visualibus; primae ideae quae ab objectis visus excipiuntur, sunt materiales, sicut etiam vocantur, at interior adhuc visus est qui intuetur illa, et sic cogitat; ita se habet cum rationali hominis; rationale nusquam potest se intueri, minus explorare quale est, sed erit interius quoddam quod hoc facit; quare dum homo hoc potest facere, nempe percipere quod falsum in suo rationali, et aliquod verum quod elucet, et magis si aliquod pugnans et vincens, scire potest quod sit ex influxu Domini per internum hominem. Interior Homo Domini, de quo (o)supra 1926, et qui hic (o)intelligitur, erat ille qui conjunctus fuit Interno qui Jehovah, ita longe supra rationale illud; ex illo ut in caelesti luce, videbat et percipiebat quale rationale futurum, si in solo vero esset, non bono.

1954. `Tu Deus videns me’: quod significet influxum, constat ex illis quae nunc dicta sunt: intuitio a superiore in inferiorem, se quod idem, ab interiore in exteriorem, appellatur influxus, nam fit per influxum; sicut visus interior apud hominem, nisi is continue influeret in visum ejus externum seu oculi, nusquam hic capere posset discernere ullum objectum, nam visus interior est qui per oculum capit illa quae oculus {1} videt, nusquam oculus tametsi ita apparet: ex iis quoque constare potest quantum homo in fallaciis sensuum est qui credit quod oculus videat, cum tamen est visus ejus spiritus, qui est visus interior, qui per oculum videt; [2] spiritus qui apud me, tam bene viderunt per oculos meos illa quae in mundo, ac ego, de quo n. 1880, at illorum quidam qui in fallaciis sensuum adhuc erant, putarunt {2} quod per suos oculos vidissent; sed ostensum illis quod non ita esset, clausis enim oculis, nihil in mundo hoc atmosphaerico viderunt; ita quoque se habet cum homine, ejus spiritus est qui videt, non oculus sed per oculum; idem etiam constare potest a somniis, in quibus quandoque homo videt sicut in die; sed usque similiter se habet cum visu hoc interiore seu spiritus, hic non videt ex se, sed ex adhuc interiore se rationalis ejus, immo nec hic videt a se, sed est adhuc interior qui est interni hominis, de quo n. 1940; sed usque non [est] hic, sed est Domini per internum hominem qui Solus videt, quia Solus vivit et dat homini ut videat, utque ei appareat sicut ex se videret: ita se habet cum influxu.
@1 A is indistinct but might be oculo.$
@2 i etiam.$

1955. `Quia dixit, Num etiam hic vidi post videntem me?’: quo significet influxum in exterioris hominis vitam absque rationali medio, constat ex significatione `videre post videntem’; post videntem videre est ex interiore seu superiore; quod intra seu supra in sensu interno exprimitur per post in sensu litterae {1}, cum illud apparet in (c)eo quod extra vel infra est; est Hagar quae hic loquitur, per quam, ut prius ostensum (o)est, significatur vita scientiarum quae est exterioris hominis; quia ex illa vita ortum est rationale primum, ideo Dominus causam cur ita factum, videbat ex Interiore Suo Homine in exteriore, et hoc absque Rationali medio. Quod haec involvant arcana, quisque videre potest ex eo solum quod nemo scire possit, quid sit `videre post videntem me’ nisi ex sensu interno, in quo etiam talia sunt ut ad captum explicari nequeant nisi per ideas quales sunt angelicae, quae non cadunt in voces, solum in sensum vocum, et hoc abstracte ab ideis materialibus ex quibus ideae sensus vocum; de his, quae tam obscura apparent homini, habent angeli tam claras et distinctas ideas, [et] tot repraesentationibus locupletatas ut volumen scriberetur, si modo pauxillum inde describeretur.
@1 after infra est.$

1956. `Propterea vocavit fontem’: quod significet statum veri inde, constat ab illis quae dicta sunt, tum a significatione `fontis’ quod sit verum, de qua {1} supra n. 1927; quia verum hoc visum fuit non in rationali sed infra rationale, fons in lingua originali, alia voce quam supra et communi fontis, exprimitur.
@1 prius.$

1957. `Fons Vivo videnti me’: quod significet verum ita perspicuum, constat quoque ab illis quae dicta, nempe quod Dominus perspicue viderit quomodo se habuit cum vero rationalis hujus {1}, quod non esset bonum. Interior Domini Homo ex quo vidit, dicitur `Vivus videns,’ quia conjunctus Interno Qui Jehovah, Qui solus vivit, et solus videt, ut ostensum mox supra n. 1954.
@1 illius.$

1958. `Ecce inter Kadesh et inter Bared’: quod significet qualitatem, nempe quod viderit quale esset hoc verum, ita quale esset rationale, constat ex significatione `Kadesh et Bared’: quod `Kadesh’ significet verum, tum contentiones de veris, ostensum est prius n. 1678; `Bared’ autem quod infra est, ita verum scientificum, ex quo etiam rationale. Quod nomina in Verbo significent res, videatur n. 1876, 1888, 1889; tum n. 1224, 1264.

1959. Vers. 15. Et peperit Hagar Abramo filium, et vocavit Abram nomen filii sui, quem peperit Hagar, Jishmael. `Peperit Hagar Abramo filium’ significat rationalem hominem ex conjunctione et conceptione illa natum: `et vocavit Abram nomen filii sui, quem peperit Hagar, Jishmael’ significat quale ejus.

1960. `Peperit Hagar Abramo filium’: quod significet rationale hominem ex conceptione et conjunctione illa natum, constat a repraesentatione et significatione `Hagaris, Abrami, et filii’; quod Hagar significet vitam affectionis {1} scientiarum exterioris hominis, dictum est supra n. 1895, 1896; quod `Abram’ Internum Hominem Domini, n. 1893, 1950; et quod `filius’ verum, ita verum quod hujus rationalis erat, n. 264, 489, 491, 533, 1147; inde quod `peperit Hagar Abram’ significat rationalem hominem ex conceptione et conjunctione illa natum: in hunc sensum mutatur sensus litterae, cum ad angelos pervenit, seu apud angelos (o)est.
@1 seu affectionem (but cp. 1962).$

1961. `Et vocavit Abram nomen filii sui, quem peperit Hagar, Jishmael’: quod significet quale ejus, constat ex significatione nominis quod sit nosse qualis est, de qua n. 144, 145, 1754; tum ex repraesentatione et significatione `Ismaelis’ quod sit rationale verum quo describitur in vers. 11, 12, his verbis, `Appellabis nomen illius Jishmael quia audivit Jehovah afflictionem tuam. Et is erit onager homo; manu ejus in omnes, et manus omnia in eum; et contra facies omnium fratrum suorum habitabit’; de quibus in explicatione istorum versuum; ejus quale ibi describitur.

1962. Vers. 16. Et Abram filius octoginta annorum et se annorum, in pariendo Hagar Jishmaelem Abramo. `Abram filii: octoginta et sex annorum’ significat statum Domini quoad caelesti acquisita bona per pugnas tentationum: `in pariendo Hagar Jishmaelem Abramo’ significat cum vita affectionis scientiarum peperit rationale.

1963. `Abram filius octoginta annorum et sex annorum’: quo significet statum Domini quoad caelestia acquisita bona per pugna tentationum, constat a significatione `octoginta’ qui numerus simile involvit ac `quadraginta,’ quae quod significent tentationes, ostensum est prius n. 730, 862; et a significatione `sex’ quod sit pugna, de qua etiam prius n. 720, 737, 900; tum quoque a significatione `decem’ quod sint reliquiae, de qua n. 576; quae reliquiae apud Dominum fuerunt acquisitiones caelestium bonorum quibus univit Humanum Essentiam Divinae, n. 1906 ad fin. Ex his tribus numeris compositus est numerus octoginta et sex, qui talia involvit, (m)ita {1} significat statum Domini quoad caelestia acquisita bona per pugnas tentationum(n): omnes enim numeri in Verbo significant res, ut ostensum prius n. 482, 487, 575, 647, 648, 755, 813. Hic quia numeri annorum sunt, et quidem historice nominati de Abram, apparet sicut (o)quod non significativi talium forent; sed in Verbo nihil scriptum est quod non in spiritualem et caelestem sensum transeat dum ad angelos, angeli enim non in aliis quam spiritualibus et caelestibus ideis sunt; ii dum legitur Verbum ab homine, non sciunt nec percipiunt quid octoginta et sex, nec curant qua aetate fuit Abram cum Hagar ei peperit Ismaelem, sed ex numero tali lecto, ilico obveniunt illis quae numeri involvunt; et ex reliquis {2} sicut in sensu interno explicata sunt.
@1 ideo.$
@2 reliqua.$

1964. `In pariendo Hagar Jishmaelem Abramo’: quod significet cum vita affectionis scientiarum peperit rationale, constat ex significatione `Hagaris’ quod sit vita affectionis scientiarum, et ex significatione `Ismaelis’ quod sit rationale primo conceptum, de quibus supra. In hoc capite quia actum est de rationali hominis, et descriptum quale est quando solummodo vera illud constituunt, et quale est cum bona et ex bonis vera, scientiarum quod rationale nusquam concipi et nasci, seu formari possit absque scientificis et cognitionibus; sed scientifica et cognitiones pro fine habebunt usum, et quando usum, pro fine habent vitam, nam omnis vita est usuum quia finium; nisi addiscuntur propter vitam usuum, nullius momenti sunt quia nullius usus; [2] ex solis illis, nempe scientificis et cognitionibus absque vita usus, fit rationale sicut descriptum, instar onagri, morosum, pugnax, vitam torridam et siccam habens, ex quadam dilectione veri conspurcati amore sui; at cum pro {1} fine habent usum, tunc accipiunt vitam ex usibus, sed {2} talem vitam qualem usus: qui cognitiones addiscunt ut perficiantur in fide amoris, nam (o)vera et ipsa fides est amor in Dominum et erga proximum, illi in omnium usuum usu sunt et vitam spiritualem (c)et caelestem accipiunt a Domino, et cum {3} in illa vita, in facultate sunt’ percipiendi omnia quae sunt regni Domini; in hac vita sunt omnes angeli, et quia in vita illa, in ipsa intelligentia et sapientia sunt.
@1 i scientifica et cognitiones.$
@2 et.$
@3 cum in illa vita sunt, rationale illorum in facultate est.$

1965. Hic nunc est sensus internus rerum in hoc capite de Abramo, Hagare et Ismaele; sed quam copiosus ille sensus sit, seu [quam] indefinita contineat, constare solum exinde potest quod sicut omnia et singula quae in Verbo, in sensu interno spectent Dominum et agant de Domino, vita Verbi, quia ipsum Verbum, inde est; etiam in sensu interno simul agant de regno Domini in caelis, tum de regna Ipsius in terris, hoc est, de Ecclesia; similiter de unoquovis in quo est regnum Domini; et praeterea in genere de omni caelesti et spirituali; nam ex Domino omnia haec: inde est quod per `Abramum’ etiam repraesentetur caelestis Ecclesia, caelestis homo, tum ipsum caeleste: et sic porro; (o)sed eo usque explicationem extendere, prolixissimum foret.’

1966. De Visionibus et Somniis, etiam Propheticis quae in Verbo

PAUCIS notum est quomodo se habent visiones, et quae visiones genuinae sunt; et quia nunc per aliquot annos paene continue cum illis in altera vita fui, ut ex Parte Prima satis constare potest, et stupenda ibi vidi, sic de visionibus et somniis per ipsam experientiam informatus sum; de quibus haec licet referre.

1967. Venditantur visiones quorundam qui dixerunt se vidisse plura, etiam viderunt sed in phantasia; instructus sum de iis, et ostensum quoque, quomodo existunt; sunt spiritus qui inducunt tales {1} species per phantasias, ut appareant sicut forent, ut dum in umbra aliquid vident, aut in lumine lunari, aut etiam in die si objectum in obscuro, tunc spiritus tenent animum ejus in cogitatione alicujus rei fixe et continenter, sive animalis, sive monstri, sive silvae sive alius cujuspiam rei, in qua quamdiu tenetur, phantasia augetur et crescit usque adeo ut persuadeatur, et videat prorsus sicut ipsa forent; cum tamen nihil aliud sunt quam illusiones: cadunt in eos qui phantasiis multum indulgent et in infirmitate animi sunt, et inde facti creduli; sunt hi visionarii.
@1 apud homines.$

1968. Spiritus enthusiastici sunt similes, sed hi visiones circa credenda habent, quibus tam fortiter persuadentur et persuadent aliis, ut jurare possint falsum esse verum, et fallaciam esse reale; de qua natura spirituum plura ab experientia referri possent, sed de illis, ex Divina Domini Misericordia, in specie: contraxerunt illam ex persuasionibus et principiis falsi, cum vixerunt `in mundo.’

1969. Spiritus mali in altera vita vix aliud sunt quam cupiditates et phantasiae, non aliam vitam sibi acquisiverunt; phantasiae illorum tales sunt ut prorsus non aliud percipiant quam quod ita sit; hominum phantasiae cum illorum comparari nequeunt, in excellentiore enim statu sunt, etiam quoad talia; tales phantasiae sunt perpetuae apud infernales, ubi per phantasias unus alterum miserabiliter cruciat.

1970. Per visiones genuinas intelliguntur visiones seu visa illarum rerum quae realiter existunt in altera vita, et sunt non nisi quam res quae oculis spiritus non oculis corporis videri possunt, et apparent homini quando ejus interior visus aperitur a Domino, hoc est, ille visus quem ejus spiritus habet,’ in quem etiam venit cum separatus a corpore in alteram vitam transit; nam homo est spiritus corpore amictus; tales visiones fuerunt prophetarum. Cum aperitur hic visus, tunc videntur in clariore die quam est meridiana mundi, illa quae apud spiritus actualiter existunt, non solam repraesentativa, sed etiam ipsi spiritus, una cum perceptione quinam sunt, tum quales sunt, ubi sunt, undenam veniunt, quo abeunt, qua affectione, qua persuasione, immo qua fide sunt, n. 1388, 1394, confirmatis per vivam loquelam, prorsus ut humanam, et hoc absque omni fallacia.

1971. Visiones quae coram spiritibus bonis existunt, sunt repraesentativa illarum rerum quae in caelo; nam quod in caelo coram angelis {1} existit, cum delabitur in mundum spirituum, vertitur in repraesentativa, ex quibus et in quibus perspici potest quid significant: talia sunt perpetua apud bonos spiritus, cum pulchritudine et amoenitate vix enuntiabili.
@1 apud angelos.$

1972. Quod visiones, seu potius visa, attinet quae coram oculis spiritus non coram oculis corporis apparent, sunt interiora magis et magis; quae vidi in mundo spirituum, in clara luce vidi; at obscurius illa quae in caelo spirituum angelicorum; et adhuc obscurius (o)illa quae in caelo angelorum; nam usque eo raro apertus mihi fuit visus spiritus mei, sed perceptione quadam, quae qualis sit, non describi potest, datum est nosse quid loquerentur, saepius per intermedios spiritus; apparuerunt quandoque illa quae ibi, in umbra lucis caeli, quae umbra non similis est umbrae lucis mundanae, est enim lux tenuescens et fatiscens incomprehensibilitate aeque coram intellectu ac coram visu.

1973. Omnia genera visionum referre prolixum nimis foret, sunt enim plura; licet solum ad illustrationem referre binas visiones ex quibus constare potest quales etiam sunt; tum simul quomodo spiritus afficiuntur illis quae vident, et quomodo mali spiritus cruciantur cum surripitur illis videre illa quae alii vident et audiunt; non enim sufferre possunt quod illis tale quippiam auferatur; nam spiritibus non est sensus gustus, sed cupido quasi appetitus sciendi et discendi loco ejus; hic est quasi cibus illorum quo nutriuntur, n. 1480; quomodo itaque anguntur cum hic cibus iis aufertur, constare potest ab exemplo quod sequitur.

1974. Post somnum molestum, circa primam vigiliam, sistebatur visum amoenissimum; erant serta sicut laurea, virentia, in pulcherrimo ordine, mobilia sicut viva, talis formae et concinnitatis ut describi nequeant ob pulchritudinem et harmoniam, et inde profluentem affectionem beatitudinis; erant duplici serie inter se paulum distante, satis in longum consociata, et jugiter statum pulchritudinis variantia: hoc perspicuum erat spiritibus, etiam malis. Successit postea aliud visum adhuc pulchrius in quo felix caeleste, sed modo obscure visibile; erant infantes in ludis caelestibus, qui ineffabili modo afficiebant mentem. [2] Postea de visis illis locutus cum spiritibus, qui fassi quod similiter mecum viderint primum, sed non alterum nisi ita obscure ut non potuissent dicere quid esset; inde indignatio apud eos orta, postea {1} per gradus invidia ex eo quia dictum quod angeli et infantes illud viderint; quam eorum invidiam sensibiliter dabatur percipere, sic ut nihil me fugeret quantum ad instructionem; invidia talis erat ut apud eos non solum causaretur summam molestiam sed etiam angorem et interiorem dolorem, ex causa solum quod non ii viderint etiam alterum; ducebantur inde per invidiae varietates usque ut dolerent {2} praecordiis: [3] cum in eo statu essent, locutus [sum] cum illis de invidia, quod contenti possent esse quod primum viderint, et quod etiam potuissent alterum si boni fuissent; inde quoque indignatio exasperabat invidiam, quae adhuc crevit usque ad eum gradum ut postea ne quidem sustinerent minimum recordationis ejus quin dolore afficerentur; status et processus invidiae cum ejus gradibus, incrementis, variatis et mixtis aegritudinibus animi et cordis, non describi possunt: ostensum sic quantum cruciantur impii ex sola invidia, cum beatitudinem bonorum e longinquo vident, immo dum solum de illa cogitant.
@1 postmodum.$
@2 doleant.$

1975. Quod somnia attinet, notum est quod Dominus apud propheta non solum per visiones, sed etiam per somnia, arcana caeli revelaverit, et quod somnia aeque repraesentativa et significativa fuerint ac visiones, et quod fuerint fere unius generis; tum quod etiam apud alios, quam apud prophetas ventura per somnia detecta sint; ut per somnia quae habuit Josephus, quaeque illi qui in carcere cum Josepho, quae Pharaoh, quae Nebuchadnezzar, et alii; ex quibus constare potest quod somnia illius generis aeque ac visiones, e caelo influant, cum differentia quod somnia [sint] cum dormit corporeum, at {1} visiones cum non dormit. Quomodo somnia prophetica, et talia quae in Verbo, influunt {2}, immo descendunt e caelo, mihi ad vivum ostensum est; de quibus haec ab experientia licet referre.
@1 et.$
@2 influant I.$

1976. Sunt tria genera somniorum; Primum genus mediate per caelum a Domino venit; talia fuerunt somnia prophetica, de quibus in Verbo; Alterum, per spiritus angelicos, imprimis illos qui antrorsum supra ad dextrum sunt ubi paradisiaca; inde Antiquissimae Ecclesiae homines sua somnia habuerunt quae fuerunt instructiva, n. 1122; Tertium genus, per spiritus qui prope sunt cum dormit homo, quae quoque significativa sunt; somnia autem phantastica aliunde.

1977. Ut scirem prorsus quomodo somnia influxerint, in somnum missus, et somniavi quod navis veniret cum omnis generis deliciosis et sapidis ad esum, quae in navi non visa sed recondita erant; super navi stabant bini vigiles armati, praeter tertium qui erat praefectus navis; transibat navis in quoddam navale cameratum {1}; sic evigilatus, et cogitavi de somnio; tunc alloquebantur me spiritus angelici qui superne antrorsum ad dextrum, et dicebant quod introduxerint hoc somnium: utque scirem pro certo quod inde, in statum missus sicut in somni et simul vigiliae, et varia quae amoena et deliciosa, similiter inferebant, sicut animalculum ignotum, quod dissipatum instar radiorum nigrescentium et splendentium, qui mirabili pernicitate involabant in oculum sinistrum; sistebant etiam homines, tum infantes varie decoratos, praeter alia cum amoenitate inexpressibili; de quibus etiam cum illis locutus. Hoc factum non semel sed aliquoties, et toties ab illis viva voce instructus: [2] sunt illi spiritus angelici qui in limine ad paradisiaca sunt, qui talia somnia insinuant; quibus etiam munus vigilandi super quosdam homines cum dormiunt, injunctum est, ne a malis spiritibus tunc infestentur; hoc munus obeunt cum summa delectatione adeo ut aemulentur quinam adsint, et ament afficere hominem jucundis et deliciosis quae vident in ejus affectione et genio; sunt illi qui facti spiritus angelici ab illis qui in vita corporis delectati sunt et amaverant aliorum vitam facere jucundam omni modo et studio; quando aperitur auditus eo usque, auditur inde sicut e longinquo sonorum dulce modulans quasi cantus: dicebant quod non sciant unde iis talia et tam pulchra et amoena repraesentativa momento obveniant, sed dictum quod e caelo: pertinent ad provinciam cerebelli, quia cerebellum, ut instructus sum, tempore somni vigilat cum cerebrum dormit. Inde Antiquissimae Ecclesiae homines sua somnia habuerunt, cum perceptione quid significarent, a quibus quoad multam partem repraesentativa et significativa Antiquorum, sub quibus res alte reconditae sistebantur, [n. 1122.]
@1 Cp. SD 3380 where this dream is described in almost the same words, but there it reads navis transibat sic in cameram. Navale cameratum probably means `an arched dock.’$

1978. Praeterea sunt alii spiritus qui pertinent ad thoracis sinistri provinciam, a quibus saepius interpolantur; praeter ab aliis quos tamen non curant.

1979. Persaepe datum post somnia talia loqui cum spiritibus et angelis qui introduxerunt, ii narrantes quid introduxerint, et ego quid viderim, {1} quorum omnium experientiam adducere, nimis prolixum foret.
@1 i et audiverim.$

1980. Dignum memoratu est, postquam evigilatus cum referrem quid vidissem in somnio, et hoc longa serie, tunc quidam angelici spiritus, non ex illis de quibus supra, dicebant quod illa prorsus coinciderent et eadem essent cum illis rebus de quibus locuti inter se, et quod nihil prorsus differret, sed usque quod non essent illa de quibus sermonem habuerunt sed repraesentativa eorundem, in quae ideae illorum in mundo spirituum ita versae et mutatae essent; nam ideae angelorum in repraesentativa vertuntur in mundo spirituum; inde omnia et singula quae inter se locuti, ita repraesentata in somnio: dictum porro ab illis quod eadem loquela potuisset in alias repraesentationes verti, immo in similes et dissimiles cum indefinita varietate; quod in tales, fuisse secundum statum spirituum circum me, et inde secundum meum statum in quo tunc eram: verbo, quod perplura dissimilia somnia possint ex simili loquela, ita ab una origine, delabi et sisti, ex causa, ut dictum, quoniam illa quae memoria et affectione hominis, sunt vasa recipientia, in quibus variantur recipiuntur ideae repraesentative secundum formae eorum variationes et {1} status mutationes.
@1 i eorum.$

1981. Unum simile licet adhuc referre; somniavi somnium sed vulgare; dum vigil factus, narravi omnia a principio ad finem; angeli dicebant quod prorsus coinciderent cum illis quae inter se locuti, non quod essent illa quae somnio sed prorsus illa, in quae versa sunt eorum loquelae cogitata, sic tamen ut essent repraesentativa et correspondentia, immo singula ut nihil deesset: tum locutus cum illis de influxu, quomodo talia influunt et variantur; et persona de qua illam ideam habui quod esset in vero naturali, quam ideam cepi ex ejus vitae actis; apud angelos fuit loquela de veritate naturali, quare ille repraesentabatur mihi, et quae is loquebatur mecum in somnio et agebat, haec ordine repraesentative et correspondenter sequebantur ex eorum sermone mutuo; sed usque nihil erat quod prorsus simile seu idem fuit.

1982. Quaedam animae recentes e mundo, quae desiderant videre gloriam Domini {1}, priusquam tales sint ut possint admitti, sopiuntur quoad sensus exteriores et facultates inferiores dulci quodam somno, et tunc interiores eorum sensus et facultates in vigiliam eminentem expergiscuntur, et sic i caeli gloriam immittuntur; sed inducta sensibus et facultatibus exterioribus iterum vigilia, in statum pristinum redeunt {2}.
@1 i in caelo.$
@2 relabuntur.$

1983. Spiritus mali maximopere cupiunt et flagrant infestare et aggredi hominem cum dormit, sed tunc imprimis custoditur homo a Domino; nam amor non dormit: spiritus qui infestant, miserabiliter puniuntur; audivi saepius quam ut narrari possit, punitiones eorum, quae sunt discerptiones, de quibus n. 829, 957, 959, sub calcaneo pedis sinistri, et hoc quandoque per horaria tempora. Sirenes quae sunt praestigiatrices interiores, sunt quae tempore noctis imprimis insidiantur, et in cogitationes et affectiones interiores homini se infundere tunc tentant, sed toties arcentur per angelos a Domino, et per gravissimas punitiones tandem absterrentur. Locutae etiam cum aliis tempore noctis, prorsus sicut a me, mea quasi loquela, tam simili ut non internosceretur {1} ingerendo spurca et persuadendo falsa; [2] semel in suavissimo somno fui, in quo nihil praeter dulcem quietem habui; cum expergefactus, quidam boni spiritus coeperunt me increpare quod eos infestaverim, ita atrociter, sicut dicebant, ut putaverint se fuisse in inferno, in me rejiciendo culpam, quibus respondi, quod nihil quicquam de ea re scirem, sed quod quietissime dormiverim, si ut eis nullatenus potuissem infestus esse, quo obstupefacti apperceperunt tandem hoc praestigiis sirenum factum esse; simile etiam {2} ostensum postea ex causa ut scirem qualis sirenum turba sit; [3] sunt praecipue ex sexu feminino, quae in vita corporis per interiores astutias allicere `ad se studuerunt’ socios, per externa se insinuando, captando animos quocumque modo, intrando in cujusvis affectiones et jucunda, sed fine malo, cumprimis imperandi; inde iis talis natura in altera vita quod videantur {3} ex se omnia posse, hauriendo et excogitando varias artes quas arripiunt tam facile, sicut spongiae aquas aeque sordidas ac limpidas; ita illae tam profana quam sancta, quae insorbent et in actum mittunt fine, ut dictum, imperandi: datum interiora earum percipere, quam foeda sint, adulteriis et odiis conspurcata; tum etiam datum percipere quam efficax earum sphaera sit; interiora sua in statum persuasionis redigunt, ut in talia quae intendunt, conspirent interiora cum exterioribus, ita adigunt et violenter adducunt spiritus ad cogitandum prorsus sicut illae; [4] ratiocinia apud eas nulla patent, sed est simultaneum quoddam ratiociniorum malis affectionibus inspiratorum, ita operans, cum applicatione ad genios, et immissio sic in aliorum animos, quos inducunt et persuasione aut obruunt aut captant: nihil plus student quam conscientiam destruere, qua destructa interiora hominum possident, immo obsident, tametsi homo hoc ignorat; hodie non dantur obsessiones externae sicut olim, sed internae a talibus; qui nulla conscientia sunt, illi ita obsessi sunt, cogitationum eorum interiora non absimiliter insaniunt, sed celantur et obvelantur externo decora, et simulatorio honesto, ex causa sui honoris, lucri, famae; hoc iis, si ad cogitationes suas attendunt, etiam notum esse potest.
FINIS {4}.
@1 internosceatur.$
@2 quoque.$
@3 i sibi.$
@4 As Part Two was issued one chapter at a time we find Finis at the end of each chapter and a new Title-page to each chapter. These are omitted in this edition.$

1984. GENESEOS
CAPUT DECIMUM SEPTIMUM

Pauci possunt credere quod in Verbo sit sensus internus qui prorsus non elucet ex littera, et hoc quia tam remotus est a sensu litterae, ut {1} quasi distet sicut caelum a terra; sed quod sensus litterae in {2} se talia contineat, et quod sit repraesentativus et significativus arcanorum quae nemo videt quam Dominus et angeli a Domino, constat ab illis quae in Parte Prima passim dicta sunt: se habet sensus litterae ad sensum internum sicut hominis corpus ad ejus animam; homo dum in corpore est et ex corporeis cogitat, paene nescit aliquid de anima, nam corporis functiones aliae sunt quam animae, adeo ut si functiones animae detegerentur, non agnoscerentur quod tales; ita se habet quoque cum internis Verbi; in internis ejus est anima, hoc est, vita illius; haec, nempe interna, nihil aliud spectant quam Dominum, Ipsius Regnum, Ecclesiam, et illa quae Ipsius Regni et Ecclesiae sunt apud hominem; quae cum spectantur, est Verbum Domini, nam tunc est ipsa vita in illis; quod ita se habeat, multis confirmatum est in Parte Prima; et pro certo scire datum {3}; nusquam enim aliquae ideae de corporeis et mundanis transire possunt ad angelos, sed exuuntur illae et prorsus removentur in primo limine cum abeunt ab homine, ut {4} ab ipsa experientia videri potest in Parte Prima, n. 1769-1772 incl.; et quomodo mutantur n. 1872-1876: [2] Hoc quoque satis constare potest ex perplurimis in Verbo, quae nusquam intelligibilia sunt in sensu litterae, quae nisi illis anima seu vita talis inesset, non agnoscerentur pro Verbo Domini, nec ulli qui non ab infantia imbuit quod crederet Verbum esse inspiratum et sic sanctum, apparerent ut Divina. Quis ex sensu litterae sciret quod significant illa quae Jacobus locutus ad filios suos ante mortem, Gen. xlix?
Quod Dan serpens super via, aspis super semita, mordens calcaneos equi, et cadet eques ejus retrorsum, vers. 17. Quod Gadem turma depraedabitur [eum,] ille depraedabitur calcaneum, vers. 19. Quod Naphtali [sit] cerva dimissa, dans sermones elegantiae, vers. 21. Quod Jehudah ligabit ad vitem asininum pullum suum, et ad vitem nobilem filium asinae suae: lavabit in vino vestimentum suum, et in sanguine uvarum velamen suum: ruber oculis prae vino, et albus dentibus {5} prae lacte, vers. 11, 12.
Similiter in perplurimis locis apud Prophetas; at quid haec significant, nusquam patet nisi in {6} sensu interno, in quo omnia et singula pulcherrimo ordine cohaerent. [3] Similiter quae Dominus dixit de ultimis temporibus apud Matthaeum,
In consummatione saeculi, sol obscurabitur, et luna non dabit lucem suam; et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur; et tunc apparebit signum Filii hominis; et tunc plangent omnes tribus terrae, xxiv 29, 30;
haec nusquam significant obscurationem solis et lunae, nec delapsum stellarum de caelo, nec planctum tribuum, sed charitatem et fidem, quae in sensu interno sunt `sol’ et `luna’, et [ita] obscurabuntur; tum {7} cognitiones boni et veri, quae sunt `stellae’, et hic vocantur `virtutes caelorum’ quae ita decident et evanescent; et quod omnia fidei, quae sunt `tribus terrae’ ut quoque ostensum est in Parte Prima n. 31, 32, 1053, 1529-1531, 1808. Ex his paucis nunc constare potest quid sensus internus Verbi, tum quod remotus et aliquibus in locis remotissimus sit a sensu litterae: sed usque sensus litterae repraesentat vera, et sistit apparentias veri, in quibus homo esse potest dum non in luce veri.
@1 et.$
@2 i Verbi.$
@3 mihi.$
@4 i et mutantur in ideas caelestes et spirituales, ita in tales quae sunt sensu interni.$
@5 dentes.$
@6 a.$
@7 et.$

CAPUT XVII

1. ET fuit Abram filius nonaginta annorum et novem annorum, et apparuit JEHOVAH {1} ad Abramum, et dixit ad illum, Ego DEUS {1} Shaddai, ambula tibi coram me, et esto integer.
@1 In A there are no double underlinings to denote caps. in this chapter.$
2. Et dabo foedus Meum inter Me et inter te, et multiplicabo te in valde {1} valde.
@1 i et.$
3. Et cecidit Abram super facies suas; et locutus est cum illo DEUS, dicendo,
4. Ego, ecce foedus Meum cum te, et eris in patrem multitudinis gentium.
5. Et non vocabitur amplius nomine tuo Abram, et erit nomen tuum Abraham, quia patrem multitudinis gentium dedi te.
6. Et fructificabo temet in valde valde, et dabo te in gentes; et reges ex te exibunt.
7. Et erigam foedus Meum inter Me et inter te, et inter semen tuum post te in generationes illorum, in foedus aeternum, ad esse tibi in DEUM, et semini tuo post te.
8. Et dabo tibi, et semini tuo post te, terram peregrinationum tuarum, omnem terram Canaan, in possessionem aeternam, et ero illis in DEUM.
9. Et dixit DEUS ad Abraham, Et tu foedus Meum custodies, tu et semen tuum post te, in generationes eorum.
10. Hoc foedus Meum quod custodietis inter Me et inter vos, et inter semen tuum post te, circumcidi vobis omnem masculum.
11. Et circumcidetis carnem praeputii vestri, et erit in signum foederis inter Me et inter vos.
12. Et filius octo dierum circumcidetur vobis, omnis masculus, in generationes vestras, natus domus, et emptio argenti, ab omni filio alienigena, qui non e semine tuo ille.
13. Circumcidendo circumcidetur natus domus tuae, et emptio argenti tui, et erit foedus Meum in carne vestra in foedus aeternum.
14. Et praeputiatus masculus, qui non circumciditur carne praeputii sui, et excidetur anima illa ex populis suis, foedus Meum irritum fecit.
15. Et dixit DEUS ad Abraham, Sarai uxor tua non vocabis nomine ejus Sarai, quoniam Sarah nomen illius.
16. Et benedicam (c)illi, et etiam dabo ex illa tibi filium; et benedicam (c)illi, et erit in gentes, reges populorum ex illa erunt.
17. Et cecidit Abraham super facies suas, et risit, et dixit in corde suo, Num filio centum annorum nascetur? et an Sarah filia nonaginta annorum pariet?
18. Et dixit Abraham ad DEUM, Utinam Jishmael vivat coram Te.
19. Et dixit DEUS, Vere Sarah uxor tua pariens tibi filium, et vocabis nomen illius Jishak, et erigam foedus Meum cum illo in foedus aeternum semini illius post illum.
20. Et quoad Jishmaelem audivi te, ecce benedicam illi, et fructificari faciam illum, et multiplicari faciam illum in valde valde; duodecim principes gignet, et dabo illum in gentem magnam.
21. Et foedus Meum erigam cum Jishako, quem pariet tibi Sarah, ad statum tempus hoc in anno sequente.
22. Et absolvit ad loquendum cum illo, et ascendit DEUS desuper Abrahamo.
23. Et accepit Abraham Jishmaelem filium suum, et omnes natos domus suae, et omnem emptionem argenti sui, omnem masculum in viris domus Abrahami, et circumcidit carnem praeputii eorum in eodem die hoc, quemadmodum locutus cum illo DEUS.
24. Et Abraham filius nonaginta et novem annorum, in circumcidendo illo carnem praeputii sui.
25. Et Jishmael filius illius, filius tredecim annorum, in circumcidendo illi carnem praeputii ejus.
26. In eodem die hoc circumcisus est Abraham, et Jishmael filius ejus.
27. Et omnes viri domus ejus, natus domus, et emptio argenti, a filio alienigena, circumcisi sunt cum illo.

1985. CONTENTA

AGITUR hic de unione Divinae Essentiae Domini cum Humana, et Humanae cum Divina; ut et de conjunctione Domini per Humanam Essentiam cum genere humano.

1986. Quod Jehovah manifestatus Domino in Humano Ipsius, vers. 1. Praedicens unionem, vers. 2, 3, nempe Divini cum Humano, et Humani cum Divino, vers. 4, 5. Et quod ab Ipso omne bonum et verum, vers. 6. (t)Quod ita conjunctio fieret Divini cum humano genere per ipsum, vers. 7. Et quod regnum caeleste Ipsius foret, quod daturus illis qui fidem in Ipsum haberent, vers. 8, 9. Sed quod homo prius removebit amores et eorum {1} foedas cupiditates, ac ita purificabitur, hoc est quod repraesentatum est {2} et significatur per circumcisionem, vers. 10, 11. Ita conjunctio fieret, tam cum illis qui intra Ecclesiam quam cum illis qui extra, vers. 12. Quod omnino purificatio praecedet, aliter nulla conjunctio sed damnatio; et quod conjunctio usque non existere possit nisi in impuro hominis, vers. 13, 14. Praedicitur Humanae Essentiae unio cum Divina seu veri cum bono, vers. 15-17. Tum conjunctio cum illis qui in veris fidei, nempe sicut cum illis qui ab Ecclesia caelesti, ita cum illis qui ab Ecclesia spirituali, vers. 18, 19. Et quod hi quoque imbuerentur bonis fidei, vers. 20. Conclusio, quod haec per unionem Essentiae Humanae cum Divina in Domino, vers. 21. Finis praedictionis, vers. 22. Quod ita fieret et ita factum sit, vers. 23-27.
@1 spurcos: et ejus.$
@2 repraesentatur.$

1987. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et fuit Abram filius nonaginta annorum et novem annorum, et apparuit Jehovah ad Abraham, et dixit ad illum, Ego Deus Shaddai, ambula tibi coram Me, et esto integer. `Fuit Abram filius nonaginta annorum et novem annorum’ significat tempus antequam Dominus plene conjunxit Internum Hominem cum Rationali; `Abram’ significat Dominum in illo statu et in illa aetate: `et apparuit Jehovah ad Abramum’ significat manifestationem: `et dixit ad illum’ significat perceptionem: `Ego Deus Shaddai’ significat nomen Dei Abrami in sensu litterae, per quod primum coram illis repraesentatus Dominus: `ambula tibi coram Me’ significat verum fidei: `et esto integer’ significat bonum.

1988. `Fuit Abram filius nonaginta annorum et novem annorum’: quod significet tempus antequam Dominus plene conjunxit Internum Hominem cum Rationali, constat a significatione `novem’ cum praecedunt ante decem, seu quod idem, `nonaginta novem’ ante centum; nam Abram cum ei natus Isacus, erat aetate centum annorum. Qualis sensus internus Verbi est, constare imprimis potest a numeris sicut `nominibus; numeri quicumque sunt, in Verbo significant res, sicut etiam nomina, nam nihil usquam in Verbo est in quo non Divinum (o)est, seu quod non internum sensum habet; qui quam remotus sit a sensu litterae, cumprimis inde patet; nomina enim et numeri in caelo nusquam attenduntur, sed illa quae per nomina et numeros significantur; sicut pro exemplo, quoties numerus `septem’ occurrit, ilico loco septem, sanctum obvenit angelis, nam `septem’ significant sanctum ex eo quod caelestis homo sit septimus dies seu sabbatum, ita quies Domini, n. 84-87, 395, 433, 716, 881 similiter se habet cum reliquis numeris, sicut cum `duodecim,’ quoties duodecim occurrunt, obvenit angelis idea omnium quae sunt fidei, ex causa quia duodecim tribus [Israelis] illa significabant, n. 577 quod numeri significent res in Verbo, in Parte Prima ostensum videatur n. 482, 487, 488, 493, 575, 647, 648, 755, 813, 893. [2] Similiter se habet cum numero `nonaginta {1} novem,’ qui quod significet tempus antequam Dominus plene conjunxit Internum Hominem cum Rationali, constat a significatione `centum annorum,’ quos habuit Abram cum ei natus [est] Isacus, per quem repraesentatur et significatur Rationalis Homo Domini qui conjunctus Interno Ipsius, hoc est, Divino; `centum’ significant (t)idem in Verbo’ quod decem, quia (c)ille numerus compositus est a decem in decem multiplicatis, et `decem’ significant reliquias, quod in Parte Prima ostensum, n. 576; quid reliquiae apud hominem, videatur n. 468, 530, 561, 660, 1050, et quid reliquiae apud Dominum, n. 1906. Arcana haec non ulterius possunt exponi, sed quisque concludere potest, dum prius sibi notum fecerit quid sunt reliquiae; hodie enim quid sunt, ignoratur: modo hoc sciatur quod reliquiae apud Dominum significent Divina Bona quae Ipse sibi propria potentia comparavit, per quae Humanum Essentiam univit Divinae: [3] ex his constare potest quid significatur per `nonaginta novem,’ quae quia praecedunt centum, significant tempus antequam Dominus plene conjunxit Internum Hominem cum Rationali; per `Ismaelem’ repraesentatum est primum rationale apud Dominum, quod quale fuit, ostensum satis superque in capite praecedente xvi; at per `Isacum’ repraesentatur Rationale Domini Divinum, ut in {2} sequentibus constabit. Quod Abram tam diu moratus in terra Canaane, nunc viginti quattuor annis, decem annis antequam natus Ismael, et postea tredecim annis, et nondum ex Sarai uxore habuit filium, sed quod tunc primum promissio facta de filio cum {3} nonaginta novem annorum esset, [et quod filius nasceretur cum esset centum annorum,] quisque videre potest quod arcanum involvat; arcanum erat quod repraesentaret per illa unionem Divinae Essentiae Domini cum Ipsius Humana, et quidem Ipsius Interni Hominis, Qui Jehovah, cum Ipsius Rationali.
@1 et.$
@2 a.$
@3 i ex Sarai.$

1989. `Abram’: quod significet Dominum in illo statu et in illa aetate, constat ex illis quae prius de Abramo dicta sunt: Abram in sensu interno repraesentat Dominum, nam alius Abram cum nominatur in Verbo, in caelo non intelligitur: quid Abram, quidem illi qui intra Ecclesiam nati sunt et audiverunt ex Verbo de illo, cum veniunt in alteram vitam, norunt, sed quia est sicut alius, nec quicquam auxilii eis ferre potest, non amplius curant; et informantur quod per `Abramum’ in Verbo nullus alius intellectus sit quam Dominus; angeli vero qui in caelestibus ideis sunt, et non illas figunt in aliquo {1} homine, prorsus ignorant Abramum, quare dum legitur ab homine Verbum et nominatur Abram, non alium quam Dominum percipiunt, et ad haec verba, Dominum in illo statu et in illa aetate, nam hic Jehovah loquitur cum Abramo, hoc est, cum Domino.
@1 quodam.$

1990. `Apparuit Jehovah Abramo’: quod significet manifestationem, constat absque explicatione, nam, ut dictum, per `Abramum’ repraesentatur {1} Dominus. Nullus hominum in universo terrarum orbe, vidit Jehovam, Patrem Domini, sed Dominus solus, sicut Ipse dixit apud Johannem,
Deum nemo vidit unquam, Unigenitus Filius, qui in sinu Patris, ille exposuit, i 18:
apud eundem
Neque vocem Ipsius audivistis unquam, neque speciem Ipsius vidistis, v 37:
et iterum apud eundem,
Non quod Patrem vident quis, nisi qui apud Patrem, hic vidit Patrem, vi 46.

[2] Ipsum Infinitum quod supra omnes caelos, et super {2} intima apud hominem, non manifestari potest nisi per Divinum Humanum, quod solum apud Dominum; communicatio Infiniti cum finitis nusquam dabilis est aliunde; quae quoque causa est cum Jehovah apparuit Antiquissimae Ecclesiae hominibus, et postmodum Antiquae Ecclesia’ quae post diluvium, tum dein Abrahamo et prophetis, quod manifestatus illis sicut homo, Qui quod fuerit Dominus, Ipse aperte docet apud Johannem,
Abrahamus pater vester exsultavit, ut videret diem Meum, et vidit, et gavisus est:… amen, amen, dico vobis, priusquam Abrahamus fuit, Ego sum, viii 56, 58;
praeter apud Prophetas, ut apud Danielem, cui visus ut `filius hominis,’ vii 13. [3] Inde constare potest quod Infinitum Esse quod est Jehovah, nusquam manifestari potuit homini nisi per Humanum Essentiam ita nisi per Dominum; ac ita quod nulli manifestatum sit quam soli Domino: ut quoque adesse et conjungi potuisset homini, postquam se homo a Divino prorsus removit et foedis cupiditatibus et sic meris corporeis et terrestribus [se] immersit, ipsam Humanam Essentiam actualiter per nativitatem assumpsit, ut sic Infinitum Divinum, homini tam remoto usque {3} adjungere posset, alioquin periissent morte {4} damnatorum in aeternum. Reliqua arcana de manifestatione Jehovae in Humano Domini, quando in statu humiliationis fuit {5}, antequam Essentiam Humanam plene univit Divinae et Ipsam glorificavit, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus, quantum ad captum, exponentur.
@1 i et significatur.$
@2 supra.$
@3 i per ipsum Humanum.$
@4 i; nam removeri et abalienari a Divino est perire. An interesting deletion follows, viz., non quod usquam homo interire possit et non vivere post mortem, sed in interno esse, hoc est, damnari.$
@5 i hoc est.$

1991. `Dixit ad illum’: quod significet perceptionem, constat ex perceptione Domini quae fuit a Jehovah, de qua prius n. 1919; et quod `dicere Jehovah’ seu `Deus,’ in interno sensu significet percipere, n. 1602, 1791, 1815, 1819, 1822.

1992. `Ego Deus Shaddai’: quod significet nomen Dei Abrami in sensu litterae, per quod primum coram illis repraesentatus Dominus, constat ex illis quae in Verbo de Abramo et de domo patris ejus, quod alios deos adoraverint. In Syria, unde Abram, Ecclesiae Antiquae reliquiae manserunt, et ibi plures familiae retinuerunt cultum, ut constat ex Ebero qui inde, unde gens Hebraea, et similiter retinuerunt nomen Jehovae, ut patet {1} ex illis quae in Parte Prima ostensa sunt n. 1343, et ex Bileamo qui etiam ex Syria, et sacrificia obtulit, et Jehovam Deum suum appellavit; quod e Syria, Num. xxiii 7; quod sacrificia obtulit, Num. xxii 39, 40; xxiii 1-3, 14, 29; quod Jehovam Deum suum appellavit, Num. xxii 8, 13, 18, 31; xxiii 8, 12, 16. [2] Domus vero Terahi patris Abrami et Nahoris non ita; illa ibi inter familias gentium erat quae non solum perdiderunt nomen Jehovae sed etiam serviverunt aliis diis, et pro Jehovah coluerunt Shaddai, quem suum deum appellarunt; quod perdiderint nomen Jehovae, constat ab illi: quae allata sunt in Parte Prima n. 1343; et quod serviverint aliis diis aperte dicitur apud Joshuam,
Dixit Joshua ad omnem populum; Sic dixit Jehovah Deus Israelis, Trans fluvium habitarunt patres vestri a saeculo, Terahus Pater Abrahami et pater Nahoris, et serviverunt diis aliis:… nunc timete Jehovam, et servite Ipsi in integritate et veritate, et removete deos, quibus serviverunt patres vestri trans fluvium et in Aegypto, et servite Jehovae: et si malum in oculis vestris servire Jehovae, eligite vobis hodie cui serviatis, sive diis quibus serviverunt patre vestri qui trans fluvium, sive diis Emoraeis, xxiv 2, 14, 15;
quod etiam’ Nahor frater Abrami, et gens ex illo serviverit aliis diis: constat quoque ex Labane Syro, qui fuit in urbe Nahoris, et coluit imagines seu teraphim, quas abstulit Rachel, Gen. xxiv 10; xxxi 19: (x)30, 32, 34; videantur quae de illis in Parte Prima n. 1356; quod pro Jehovah coluerint Shaddai, quem suum deum appellarunt, manifeste dicitur apud Mosen,
Ego Jehovah apparui Abrahamo, Isaco et Jacobo, in deo Shaddai, et nomine Meo Jehovah non notus fui illis, Exod. vi (x)2, 3

[3] Ex his constare potest, qualis fuit Abram in juventute sua, quod nempe sicut alii gentiles idololatra et quod adhuc dum in terra Canaane fuit, non ex animo suo rejecerit deum Shaddai, quare hic dicitur, Ego Deus Shaddai, quo significatur nomen dei Abrami in sensu litterae, et quod per illius nomen coram illis, nempe Abrahamo {2}, Isaco et Jacobo, ut patet (c)ex loco citato, Exod. vi 3, primum repraesentatus Dominus: [4] quod Dominus primum repraesentari voluit coram illis per nomen Shaddai, causa est quia Dominus nusquam subito, minus momento, destruere vult inseminatum alicui ab infantia cultum, nam hoc foret evellere radicem et sic destruere sanctum adorationis et cultus alte implantatum, quod Dominus nusquam frangit sed flectit; sanctum cultus ab infantia irradicatum hoc secum habet quod non patiatur violentiam, sed flexionem lentam et clementem; simile fit cum gentilibus qui in vita corporis coluerunt idola, et tamen in charitate mutua vixerunt, sanctum eorum cultus, {3} quia ab infantia eorum irradicatum, in altera vita non momento tollitur sed successive; qui enim in charitate mutua vixerunt, eis implantari facile possunt bona et vera fidei, quae postea cum gaudio recipiunt; nam charitas est ipse humus: ita factum cum Abrahamo, Isaco et Jacobo, quod nempe passus Dominus, ut retinerent nomen dei Shaddai, usque adeo ut diceret Se esse deum Shaddai; et hoc ex significatione ejus. [5] Interpretes Shaddai reddunt omnipotentem, alii fulminatorem; sed proprie significat tentatorem, et post tentationes benefactorem, sicut constat apud Hiobum, qui toties eum, quia in tentationibus fuit, memorat, ut ex his locis apud eum constare potest,
Ecce beati, homo quem castigat Deus; et disciplinam Shaddai ne repudies, v 17:
Sagittae Shaddai mecum,… terrores Dei aciem instruunt mihi, vi 4:
Timorem Shaddai relinquet, vi 14:

Ego ad Shaddai loquar, et disceptare cum Deo volo, xiii 3:
Extendit adversus Deum manum suam, et adversus Shaddai confortat se, xv 25:
Videbunt oculi illius exitium illius, et de furore Shaddai bibet, xxi 20:
Shaddai non invenies eum, magnus potentia, et judicio, et magnitudine justitiae, non affliget, xxxvii 23:
tum apud Joelem,
Hei diei, quia propinquus dies Jehovae, et sicut devastatio a Shaddai veniet, i 15.
Quod etiam constare potest ab ipsa voce Shaddai, quae significat vastationem, ita tentationem, nam tentatio est species vastationis; sed quia originem tulit a gentibus in Syria, non vocatur Elohim Shaddai, sed El Shaddai, et apud Hiobum modo Shaddai, et El seu Deus separatim nominatur. [6] Quia post tentationes solatium, etiam eidem Shaddai tribuerunt bonum quod inde, ut apud Hiobum, xxii 17, 23, 25, 26; tum intellectum veri qui etiam inde, xxxii 8; xxxiii 4; et quia (o)sic pro deo veri habitus, nam vastatio, tentatio, castigatio, et increpatio nusquam est boni sed est veri; et quia coram Abrahamo {4}, Isaco, et Jacobo per eum repraesentatus Dominus, retentum fuit nomen, etiam apud Prophetas, sed ibi per Shaddai intelligitur verum, ut apud Ezechielem,
Audivi vocem alarum cheruborum, tanquam vocem aquarum multarum, tanquam vocem Shaddai, cum ibant, vocem tumultus {5}, tanquam vocem castrorum, i 24:
apud eundem,
Atrium impletum est splendore gloriae Jehovae, et vox alarum cheruborum audita est, usque ad atrium exterius, tanquam vox dei Shaddai, cum loquitur, x 4, 5;
ubi `Jehovah’ pro bono, `Shaddai’ pro vero {6}; per `alas’ in Verbo similiter illa quae sunt veri, in sensu interno significantur. [7] Etiam Isacus et Jacobus deum Shaddai nominant in simili sensu, qui nempe tentat et liberat a tentatione et postea benefacit; Isacus ad filium suum Jacobum cum fugeret pro Esavo,
Deus Shaddai benedicat tibi, et fructificet, et multiplicet te, Gen. xxviii 3:
Jacobus ad filios suos, cum proficiscerentur in Aegyptum ad emendum frumentum, cum tantum timuerunt Josephum,
Deus Shaddai det vobis misericordias coram viro, et dimittat vobis fratrem vestrum alterum, et Benjaminem, Gen. xlii 14:
Jacobus, ibi Israel, benedicens Josepho, qui prae suis fratribus in tentationum malis fuit, et inde liberatus,
A Deo patris tui, et juvabit te, et cum Shaddai, et benedicet tibi, Gen. xlix 25.
Inde nunc est quod Dominus primum voluit repraesentari per Deum Shaddai quem Abram coluit, dicens,
Ego Deus Shaddai,
similiter dein coram Jacobo,
Ego Deus Shaddai, fructificare et multiplicare, Gen. xxxv 11;
ex causa etiam quia in praecedentibus de tentationibus, in interno sensu, actum. [8] Cultus Shaddai apud illos inde originem duxit, quod sicut apud gentem quandam, de qua, ex Divina Domini Misericordia in sequentibus, etiam apud illos qui fuerunt ab Ecclesia Antiqua saepius auditi fuerint spiritus qui increparent, tum qui dein consolarentur; spiritus qui increparunt percepti ad latus sinistrum sub brachio, angeli tunc aderant a capite qui regebant spiritus et moderabantur increpationem; et quia nihil non quod per spiritus illis dicebatur putabant Divinum esse, spiritum illum increpatorem nominabant Shaddai; et quia etiam consolabatur postea, deum Shaddai: (c)illo tempore, sicut etiam Judaei, in ea religione fuerunt, quia sensum internum Verbi non intellexerunt, quod omne malum, ita omni tentatio, a Deo, sicut omne bonum, ita omne solatium, veniret; sed quod aliter se habeat, videantur quae in Parte Prima n. 245, 592, 696, 1093, 1874, 1875.
@1 constat.$
@2 Abramo.$
@3 i quod AI.$
@4 Abramo.$
@5 alarum AI, but tumultus (as Hebrew) in all other cases where quoted.$
@6 i quod increpat.$

1993. Quod `qua coram Me’ significet verum fidei, constat a significatione `ambulare’ quod sit vivere secundum verum fidei, de qua n. 519; tum a significatione `viae’ ex qua praedicatur ambulare quod sit verum, de qua n. 627.

1994. `Et esto integer’: quod significet bonum charitatis, constat a significatione `integri’ quod sit facere bonum ex vero, hoc est, bonum ex conscientia veri, ita ex charitate, nam haec conscientiam facit, de qua ejus significatione videatur n. 612; at quia de Domino in sensu interno agitur, per `integrum’ significatur bonum charitatis, nam ex charitate procedit bonum, adeo ut ipsum verum quod inde, sit bonum.

1995. Vers. 2. Et dabo foedus Meum inter Me et inter te, et multiplicabo te in valde valde. `Dabo foedus Meum inter Me et inter te’ significat unionem Interni Hominis, qui Jehovah, cum Interiore: `et multiplicabo te in valde valde’ significat fructificationem affectionis veri in infinitum.

1996. `Dabo foedus Meum inter Me et inter te’: quod significet unionem Interni Hominis, qui Jehovah, cum Interiore, constat ex significatione `foederis’ quod sit conjunctio; quoties enim foedus inter Jehovam et hominem in Verbo memoratur, non aliud per foedus in sensu interno, quam conjunctio Domini cum homine, significatur; foedera toties pacta inter Jehovam et posteros Jacobi, nihil aliud repraesentarunt; quod quia confirmatum in Parte Prima n. 665, 666, 1023, 1038, 1864, superfluum foret hic iterum conceptus; Internus Homo Domini fuit Jehovah quia ab Ipso conceptus; Interior autem repraesentatur hic per `Abramum’; quare `foedus inter Me et inter te’ significat unionem Interni Hominis seu Jehovae, cum Interiore, ita cum Humana Domini Essentia.

1997. `Multiplicabo te in valde valde’: quod significet fructificationem affectionis veri in infinitum, constare potest a significatione `multiplicari’ quod praedicetur de vero, de qua n. 43, 55, 913, 983; et quia de Domino, significat fructificationem veri ex bono in infinitum, de qua prius n. 1940. Sunt binae affectiones, nempe affectio boni et affectio veri; affectio boni est facere bonum ex amore boni, affectio veri est facere bonum ex amore veri; hae binae affectiones apparent primo intuitu sicut forent eaedem, sed sunt in se distinctae, tam quoad essentiam quam quoad originem; affectio boni, seu facere bonum ex amore boni, est proprie voluntatis; sed affectio veri, seu facere bonum ex amore veri, est proprie intellectus; ita binae hae affectiones inter se distinctae sunt sicut voluntas et intellectus: affectio boni est ex amore caelesti, sed affectio veri est ex amore spirituali; affectio boni non praedicari potest nisi de homine caelesti, sed affectio veri de homine spirituali; quid caeleste et homo caelestis et quid spirituale {1} seu homo spiritualis, in Parte Prima satis ostensum est. Antiquissima Ecclesia quae fuit ante diluvium, erat in affectione boni, sed Antiqua Ecclesia quae post diluvium, erat in affectione veri, illa enim erat Ecclesia caelestis, haec autem Ecclesia spiritualis; omnes angeli in caelis sunt distincti in caelestes et spirituales, caelestes sunt qui in affectione boni, spirituales qui in affectione veri; illis apparet Dominus ut Sol, his autem ut Luna, n. 1529-1531, 1838; hanc seu affectionem veri Dominus univit affectioni boni quae est facere bonum ex amore boni, cum Humanam Essentiam univit Divinae: inde per `multiplicari in valde valde’ significatur fructificatio veri ex bono in infinitum.
@1 et.$

1998. Vers. 3. Et cecidit Abram super facies suas, et locutus es cum illo Deus, dicendo. `Cecidit Abram super facies suas’ significat adorationem: `et locutus cum illo Deus, dicendo’ significat perceptioni’ gradum; `Deus’ dicitur quia per Deum Shaddai quem Abramus coluit: repraesentatur Dominus; tum quia de vero agitur quod uniendum: bono.

1999. `Cecidit Abram super facies suas’: quod significet adorationem, constat absque explicatione. Cadere super facies, fuit ritus adorandi Antiquissimae Ecclesiae, et inde antiquorum, ex causa quia `facies’ significabat interiora, quorum humiliationis status repraesentabatur per `cadere super facies’; inde in Ecclesia repraesentativa Judaica sollemne factum; adoratio vera seu humiliatio cordis prostrationem ad terram super facies coram Domino, ut gestum naturaliter inde profluentem, secum habet; in humiliatione enim cordi: est agnitio sui, quod nihil nisi spurcum sit, et simul agnitio infinitae misericordiae Domini erga tale; in quibus agnitionibus cum tenetur mens, ipsa mens versus infernum se demittit et prosternit corpus, nec se elevat priusquam a Domino elevatur; quod fit in omni ver humiliatione cum perceptione elevationis ex misericordia Domini; tali fuit humiliatio hominum Antiquissimae Ecclesiae; sed aliter se habet cum adoratione quae non ex humiliatione cordis, videatur n. 1153. [2] Quod Dominus (x)adoraverit et (x)oraverit Jehovam Patrem Suum, ex Verbo apud Evangelistas notum est, et hoc sicut Alium a Se, tametsi Jehovah in Ipso; sed status in quo tunc Dominus fuerat, status humiliationis Ipsius fuit, qui qualis fuit, in Parte Prima dictum est, nempe quod tunc in infirmo humano, quod a matre fuit {1}; at quantum hoc exuit et Divinum induit, tantum in alio statu fuit qui status dicitur status glorificationis Ipsius; in priore statu adoravit Jehovam sicut Alium a Se, tametsi in Se, nam, ut dictum, Internum Ipsius fuit Jehovah; sed in hoc, nempe statu glorificationis, locutus est cum Jehovah ut cum Se, nam fuit Ipse Jehovah. [3] At quomodo haec se habent, non capi potest nisi sciatur quid internum, et quomodo internum agit in externum; et porro quomodo internum et externum inter se distincta sunt, et usque conjuncta; sed tamen hoc illustrari potest per simile, nempe per internum apud hominem et ejus influxum et operationem in externum apud cum; quod homo internum habeat, quod interius seu rationale, et quod externum, videatur prius n. 1889, 1940; internum hominis est ex quo homo est homo et per quod distinguitur a brutis animalibus; per hoc internum vivit homo post mortem et in aeternum, et per illud a Domino inter angelos potest elevari; est ipsa prima forma ex qua homo fit et est homo; per internum hoc Dominus unitur homini; ipsum caelum Domino proximum est ab internis his humanis, sed usque supra caelum intimum angelicum, quare illa sunt Ipsius Domini; (m)ita omne humanum genus est praesentissimum sub oculis Domini; distantia quae apparet in sublunari orbe, nulla est in caelo, minus supra caelum, videantur quae ab experientia n. 1275, 1277(n): [4] interna illa hominum non habent vitam in se, sed sunt formae recipientes vitae Domini; quantum nunc homo est in malo, tam actuali quam hereditario, tantum quasi separatus est ab hoc interno quod est Domini et apud Dominum, ita tantum a Domino; nam illud tametsi adjunctum est homini, et ab eo inseparabile, usque tamen homo quantum recedit a Domino, (o)tantum se quasi separat ab illo, videatur n. 1594; sed separatio non est evulsio ab illo, tunc enim homo non amplius potuisset vivere post mortem, sed est dissensus et dissidium illarum ejus facultatum quae infra sunt, hoc est, rationalis et externi ejus hominis ab illo; (x)quantum est dissensus et dissidium, tantum disjungitur, at quantum non est dissensus et dissidium, tantum conjungitur homo per internum Domino, quod fit quantum est in amore et charitate, nam amor et charitas conjungit; [5] ita se habet apud hominem. Sed Domini Internum fuit Ipse Jehovah, quoniam conceptus a Jehovah, Qui non dividi et fieri alterius potest, sicut filius {2} qui conceptus a patre homine; Divinum {3} enim sicut humanum, non dividuum est, sed unum et idem est et manet; cum hoc Interno Dominus univit Essentiam Humanam; et quia Domini Internum fuit Jehovah, non fuit forma recipiens vitae, sicut internum hominis, sed fuit ipsa vita: Ipsius quoque Humana Essentia per unitionem similiter facta est vita, quare toties Dominus dixit quod sit Vita, ut apud Johannem,
Quemadmodum Pater habet Vitam in Se Ipso, ita dedit Filio habere Vitam in Se Ipso, v 26;
praeter alibi apud eundem i 4; v 21, vi 33, 35, 48; xi 25; `per `Filium’ intelligitur Humana Domini Essentia’; quantum itaque Dominus in humano fuit quod hereditario accepit a matre, tantum apparuit distinctus a Jehovah, et adoravit Jehovam sicut Alium a Se; at quantum exuit hoc humanum, tantum fuit Dominus non distinctus a Jehovah sed unus cum Ipso; ille status fuit, sicut dictum, status humiliationis Domini, hic vero status glorificationis Ipsius.
@1 in quod natus fuit.$
@2 filii.$
@3 So A but with Humanum. Both A and I seem ambiguous, but the context and careful examination of A suggest that the meaning is Divinum enim non est dividuum, sicut est humanum.$

2000. `Et locutus cum illo Deus, dicendo’: quod significet perceptionis gradum, constat ex significatione `dicere Jehovah’ quod sit percipere, n. 1898, 1899; hic significat perceptionis gradum, quia in humiliationis seu adorationis statu, in quo secundum gradum ejus conjunctior et unitior Jehovae, nam humiliatio hoc secum habet; quod perceptiones sint interiores et interiores, videatur n. 1616.

2001. Quod `Deus’ dicatur quia per `Deum Shaddai’ quem Abramus coluit, repraesentatur Dominus, tum quia de vero agitur quod uniendum bono, patet ab illis quae prius dicta sunt: in Verbo Dominus aliquoties nominatur Jehovah, aliquoties (o)Jehovah Deus, tum Dominus (x)Jehovih, aliquoties Deus, et hoc semper ex causa arcana in sensu interno; ubi de amore seu bono agitur, deque Ecclesia caelesti: `JEHOVAH’ dicitur; at vero ubi de fide seu vero, deque Ecclesia spirituali, `DEUS’ dicitur; et hoc constanter, ex causa quia ipsum Esse Domini est amoris, et Esse quod inde, est fidei, n. 709, 732; hic ideo Deus, quia de vero agitur, quod uniendum bono; altera causa hic est quod Dominus voluit repraesentari per deum Shaddai, quem Abramus coluit, quare nomen Deus {1} retinetur in sequentibus, nam in hoc capite modo semel nominatur Jehovah, et {2} aliquoties Deus, ut in vers. 7, 8, 15, 18, 19, 22, 23.
@1 Dei.$
@2 at.$

2002. Vers. 4. Ego, ecce foedus Meum cum te, et eris in patrem multitudinis gentium. `Ego, ecce foedus Meum cum te’ significat Divinae Essentiae unionem cum Humana: `et eris in patrem multitudinis gentium’ significat Humanae Essentiae unionem cum Divina; `pater’ significat quod ab Ipso; `multitudo’ significat verum; `gentium’ significat inde bonum.

2003. `Ego, ecce foedus Meum cum te’: quod significet Divinae Essentiae unionem cum Humana, constat a significatione `foederis’ quod sit conjunctio, de qua n. 665, 666, 1023, 1038; hic quod sit unio Divinae Essentiae cum Humana, patet inde et a sensu interno praecedentium, ita ab ipsis verbis quod `foedus Meum cum te.’

2004. `Et eris in patrem multitudinis gentium’: quod significet Humanae Essentiae unionem cum Divina, non ita constare potest (c)ab explicatione singularum vocum in sensu interno, nisi spectentur communi quadam idea, qua sistitur hic sensus; sensus internus aliquoties talis est: qui cum talis, dici potest universalior quia remotior; ab explicatione singularum vocum, hic proximus sensus resultat quod a Domino omne verum et omne bonum, nam, ut dicetur infra, `pater’ significat ab Ipso, hoc est, a Domino, `multitudo’ verum, et `gentium’ inde bonum; at haec, nempe vera et bona, quia sunt per quae Dominus univit Humanam Essentiam Divinae, sensus ille universalior et remotior, inde exsurgit {1}; angeli ita percipiunt haec verba; et simul tunc reciprocam unionem, nempe Essentiae Divinae Domini cum Humana, et Humanae cum Divina; nam ut dictum `Ego foedus Meum cum te’ significat Essentiae Divinae unionem cum Humana, haec inde, Essentiae Humanae cum Divina. [2] Quod unitio reciproce facta sit, est arcanum quod nondum detectum est, et tale ut vix ad captum (t)exponi possit, nam nondum alicui notum est qualis est {2} influxus; et absque cognitione influxus, nusquam aliqua idea potest capi quid unitio reciproca; at illustrari aliquatenus potest ab influxu apud hominem, nam etiam apud hominem est conjunctio reciproca: a Domino per internum hominis, de quo mox supra n. 1999, continue influit vita in hominis rationale et per hoc in externum et quidem in ejus scientifica et cognitiones, et non solum adaptat illa ad recipiendum vitam sed etiam in ordinem disponit, et sic facit ut homo cogitare possit, et denique ut rationalis sit; haec conjunctio est Domini cum homine, sine qua nusquam homo posset cogitare, minus rationalis esse; quod unicuique constare potest ex eo quod in cogitatione hominis innumerabilia arcana scientiae et artis analyticae sint, et tam innumerabilia ut in aeternum nequeant explorari, (m)quae nusquam influunt per sensus seu per externum hominem, sed per internum; homo autem a sua parte obviam it huic vitae quae a Domino, per scientifica et cognitiones, et sic reciproce se conjungit. [3] Sed quod unionem Divinae Essentiae Domini cum Humana Ipsius, et Humanae cum Divina, attinet, haec infinite ascendit; nam Internum Domini fuit Ipse Jehovah, ita Ipsa Vita; internum autem hominis non est Dominus, ita nec vita sed recipiens vitae: Domini cum Jehovah fuit unio, at hominis cum Domino non est unio sed conjunctio; Dominus ex propria potentia univit se Jehovae, quare etiam justitia factus, homo autem nusquam propria potentia sed Domini, sic ut Dominus Sibi conjungat hominem: reciproca illa unio est quae a Domino intelligitur, ubi Sua tribuit Patri, et quae Patris Sibi, ut apud Johannem,
Jesus dixit, Qui credit in Me, non credit in Me, sed in Ipsum Qui misit Me; [qui videt Me videt Ipsum Qui misit Me;] Ego lux in mundum veni, ut omnis qui credit in Me, in tenebris non maneat, xii 44-46;
in quibus verbis arcanissima illa latent, et quidem de unione boni cum vero, et veri cum bono, seu quod idem {3}, de unione Essentiae Divinae cum, Humanae cum Divina; quare dicit,’ qui credit in Me non credit in Me sed in Ipsum Qui misit me,’ et mox, `qui credit in Me’; interveniente de unione illa, ita, `qui videt Me, videt Ipsum Qui misit Me.’ [4] Apud eundem,
Verba, quae Ego loquor vobis, a Me Ipso non loquor, Pater Qui in Me manet, Ille facit opera: credite Mihi, quod Ego in Patre et Pater in Me:… amen dico vobis, qui credit in Me, opera quae Ego facio, [ille etiam faciet,] xiv 1012;
in his verbis eadem arcana sunt, nempe de unione boni cum vero, et veri cum bono, seu quod idem, Divinae Essentiae Domini cum Humana et Humanae cum Divina; quare dicit, `verba quae Ego loquor vobis,:
Me IPso non loquor; Pater Qui in Me, facit opera’; et mox, `opera quae Ego facio,’ interveniente de unione hic {4} similiter, ita, Ego in Patre, et Pater in Me {5}: haec est unio mystica de qua plures loquuntur. [5] Exinde constat quod non alius fuerit a Patre, tametsi de Patre sicut de alio locutus, et hoc ob causam reciprocae unitionis quae fieret, et quae {6} facta; nam aperte toties dicit quod unus sit cum Patre, ut in locis citatis,
Qui videt Me, videt Illum Qui misit Me, Joh. xii 45;
tum,
Pater, Qui in Me manet,… credite Mihi, quod Ego in Patre et Pater in Me, Joh. xiv 10, 11;
et apud eundem,
Si Me nossetis, (x)etiam Patrem Meum nossetis, viii 19;
apud eundem,
Si cognovistis Me, etiam Patrem Meum cognovistis,’ et ab hinc cognovistis Illum, et vidistis Illum. Dicit Illi {7} Philippus, Monstra nobis Patrem; dicit illi Jesus, Tantum tempus vobiscum sum, et non nosti Me, Philippe? qui vidit Me, vidit Patrem, quomodo ergo tu dicis, monstra nobis Patrem? nonne credis, quod Ego in Patre et Pater in Me sit? xiv 710;
et apud eundem,
Ego et Pater unum sumus, x 30.
Inde est quod in caelo non alium sciant Patrem quam Dominum, quia in Ipso Pater, et unus cum Patre, et cum Ipsum vident, Patrem vident, sicut Ipse dixit, (x)videatur n. 15.
@1 surgit.$
@2 sit.$
@3 i est.$
@4 i etiam.$
@5 A and I have qui videt Me, videt Ipsam Qui misit Me, but this seems to have been a confusion with the preceding reference.$
@6 dein.$
@7 Ipse.$

2005. Quod `pater’ significet quod ab Ipso, constat a significatione `patris,’ de quo in mox praecedentibus, nempe quod quicquid a Patre, hoc fuerit ab Ipso, quia unum: internum hominis cujuscumque est a patre, externum {1} a matre; seu quod idem, ipsa anima est a patre, corpus quo induitur anima, est a matre; anima cum corpore usque unum faciunt, nam anima est corporis, et corpus est animae, ideo inseparabilia: Internum Domini fuit a Patre, ita Ipse Pater, inde {2} est quod Dominus dicat quod `Pater in Ipso sit’; quod `Ego in Patre et Pater in Me’; `qui Me videt, Patrem videt’; quod `Ego et Pater unum simus,’ ut a locis supra allatis constat. In Verbo Veteris Testamenti etiam Pater dicitur, ut apud Esaiam,
Puer natus est nobis, filius datus est nobis, et erit principatus super humero illius, et vocabitur nomen illius, Mirabilis, Consiliarius, Deus, Heros, Pater aeternitatis, Princeps pacis, ix (x)5 [A.V.6];
cuivis constat quod `Puer natus nobis, et filius datus nobis’ sit Dominus: qui appellatur `Pater aeternitatis’: apud eundem,
Tu Pater noster, quia Abraham non cognoscit nos, et Israel non agnoscit nos, Tu Jehovah Pater noster, Redemptor noster: ab aeterno nomen Tuum, lxiii 16;
ubi quoque Dominus, Qui dicitur `Jehovah Pater noster,’ non enim alius Redemptor est: apud Malachiam,
Annon Pater unus omnibus nobis? annon Deus unus creavit nos? ii 10;
`creare’ pro regenerare, ut ostensum in Parte Prima n. 16, 88, 472; praeter quod ubivis per `Jehovam’ in Verbo Veteris Testamenti intelligatur Dominus, quia Ipsum repraesentarunt omnes ritus Ecclesiae; et Ipsum spectant in interno sensu omnia quae in Verbo.
@1 i est.$
@2 i nam a Jehovah conceptus, quare non alius a Patre.$

2006. Quod `multitudo’ significet verum, constat a significatione `multitudinis’ quod sit veram, de qua prius n. 1941; et (c)a significatione `multiplicari’ quod praedicetur de vero, de qua n. 43, 55, 913, 983.

2007. `Gentium’: quod significet inde bonum, constat a significatione `gentium’ (o)quod sit bonum, de qua in Parte Prima, n. 1159, 1258-(x)1260, 1416, 1849.

2008. Vers. 5. Et non vocabitur amplius nomine tuo Abram, et erit nomen tuum Abraham, quia patrem multitudinis gentium dedi te. `Non vocabitur amplius nomine tuo Abram’ significat quod exuet humanum’ `et erit nomen tuum Abraham’ significat quod induet Divinum: `quia patrem multitudinis gentium dedi te’ significat, hic ut prius, quod ab Ipso omne verum et inde bonum.

2009. Quod `non vocabitur amplius nomine tuo Abram’ significet quod exuet humanum, et quod `erit nomen tuum Abraham’ significet quod induet Divinum, constat a significatione `nominis,’ tum a significatione `Abrami,’ et dein `Abrahami’: in Verbo cum dicitur quo `nomen tuum erit,’ significat quoque, seu quod talis erit, ut constat a illis quae in Parte Prima allata sunt n. 144, 145, 1754; et quia `nomen’ significat quale, nomen comprehendit in uno complexu quicquid est in ipso, nam ad nomen alicujus nihil attenditur in caelo, {1} sed cum quis nominatur aut cum nomen dicitur, obvenit idea qualis, seu omnium quae ejus, apud illum, et in illo; inde `nomen’ in Verbo significat quale; ut hoc ad intellectum constare possit, licet (c)ex Verbo plura confirmantia adhuc adducere: sicut in Benedictione apud Mosen,

Benedicat tibi Jehovah, et custodiat te; lucere faciat Jehovah facies Suas super te, et misereatur tui; elevet Jehovah facies Suas ad te, et ponat tibi pacem: ita {2} ponent nomen Meum super filios Israelis, Num. vi 24-27:
inde quid nomen `sit’ et `ponere nomen Jehovae super filios Israelis,’ patet, quod nempe sit quod Jehovah benedicat, custodiat, illuminet, misereatur, det pacem; ita quod Jehovah seu Dominus talis sit. [2] In Decalogo,

Non feres nomen `Jehovae’ Dei tui in vanum, quia non habebit insontem Jehovah eum, qui tulerit nomen Ipsius in vanum, Exod. xx 7; Deut. v 11;
ubi ferre nomen Dei in vanum, non significat nomen sed omnia et singula quae ab Ipso {3}, ita omnia et singula quae sunt cultus Ipsius, quae non sunt contemnenda, minus blasphemanda et spurcis contaminanda: in Oratione Domini,
Sanctificetur nomen Tuum; veniat regnum Tuum; fiat voluntas Tua, sicut in caelo etiam in terra, Luc. xi 2;
ibi nec per `nomen’ intelligitur nomen, sed omnia quae sunt amoris et fidei, nam illa sunt Dei seu Domini, et illa sunt ab Ipso; haec quia sancta sunt, cum sancta habentur, venit regnum Domini, et fit voluntas Ipsius in terris sicut in caelis. [3] Quod `nomen’ significet talia, constat ab omnibus locis in Verbo Veteris et Novi Testamenti ubicumque nomen dicitur; ut apud Esaiam,
Dicetis [in] die illo, Confitemini Jehovae, invocate nomen Ipsius, nota facite in populis opera Ipsius, commemorate quod exaltatum sit nomen Ipsius, xii 4;
ubi `invocare nomen Jehovae,’ et `commemorare quod exaltatum sit’ nusquam est ponere {4} aliquem cultum in {5} nomine, et credere quod invocetur Jehovah per nomen Ipsius, sed per nosse qualis est, ita per omnia et singula quae ab Ipso: apud eundem,
Propterea in Urim honorate Jehovam; in insulis maris nomen Jehovae Dei Israelis, xxiv 15;
ubi `in Urim honorare Jehovam’ est ex sanctis amoris, `in insulis maris nomen Jehovae,’ Dei Israelis’ est ex sanctis fidei: apud eundem,
[4] Jehovah Deus noster,… tantum in te commemorabimus nomen Tuum, xxvi 13:
et apud eundem,
Excitabo a {6} septentrione, et veniet ab ortu solis, invocabit nomen Meum, xli 25;
ubi `commemorare et invocare nomen Jehovae’ est colere ex bonis amoris et veris fidei; `qui a septentrione’ sunt qui extra Ecclesiam et in ignorantia de nomine Jehovae, qui usque invocant nomen Ipsius, quando in charitate mutua vivunt, et adorant numen (t)universi Creatorem, nam in cultu et ejus qualitate, non in nomine consistit invocatio Jehovae; (m)quod Dominus etiam praesens sit apud gentes, videatur n. 932, 1032, 1059(n): [5] apud eundem,
(x)Videbunt gentes justitiam tuam, et omnes reges gloria tuam; et vocabitur tibi nomen novum, quod os Jehovae enuntiabit, lxii 2;
ubi `vocabitur tibi nomen novum’ pro quod alius, nempe e novo creatus seu regeneratus, ita quod talis: apud Micham,
Omnes populi (t)quisque ambulabunt’ in nomine dei sui; et nos ambulabimus in nomine Jehovae Dei nostri in saeculum, et in aeternum, iv 5;
`ambulare in nomine dei sui’ manifeste pro cultu profano; et `ambulare in nomine Jehovae’ pro cultu vero: apud Malachiam,
Ab ortu solis, et usque ad occasum ejus, magnum nomen Meum inter gentes, et in omni loco suffitus oblatus nomini Meo, minha munda, nam magnum nomen Meum inter gentes, i 11;
ubi non per `nomen’ significatur nomen sed cultus, qui est quale Jehovae seu Domini, ex quo adorari vult: [6] apud Mosen,
Locum quem elegerit Jehovah Deus vester ex omnibus tribubus, ad ponendum nomen Suum ibi,… et ad habitare faciendum nomen Suum ibi, eo adducetis omne, quod Ego praecipiens vobis, Deut. xii 5, 11, 14; xvi 2, 6, 11;
ubi etiam per `ponere nomen Suum,’ et `habitare facere nomen Suum ibi’ non significatur nomen sed cultus, ita quale Jehovae seu Domini, ex quo colendus; quale Ipsius est bonum amoris et verum fidei; apud eos qui in illis sunt `habitat nomen Jehovae’: apud Jeremiam,
Ite ad locum Meum, qui in Shilunte, quo habitare feci nomen Meum in principio {7}, vii 12;
ibi similiter pro cultu, ita pro doctrina verae fidei; quod non habitet Jehovah apud eum qui solam nomen Ipsius novit et nominat, cuivis constare potest, nam solum nomen absque idea qualis, cognitione qualis, et fide qualis, est mera vox; inde patet {8} quod nomen sit quale, et nosse qualis est: [7] apud Mosen,
In tempore illo separavit Jehovah tribum Levi,… administrandum Ipsi, et ad benedicendum in nomine Ipsius, Deut. x 8;
ubi `benedicere in nomine Jehovae’ `est non’ per nomen sed per illa quae sunt nominis Jehovae, de quibus supra: apud Jeremiam,
Hoc nomen Ipsius, quod vocabunt Ipsum, Jehovah justitia nostra, xxiii 6;
ibi `nomen’ pro justitia quae est quale Domini, de Quo agitur: apud Esaiam,
Jehovah ab utero vocavit Me, a visceribus matris meae (x)memorare fecit nomen Meum, xlix 1;
ubi etiam de Domino; `memorare nomen Ipsius’ est instruere qualis est. [8] Quod per `nomen’ significetur quale, adhuc manifestius patet apud Johannem in Apocalypsi,

Habes pauca nomina in Sardis, qui non polluerunt vestimenta sua, et ambulabunt Mecum in albis, quia digni sunt. Qui vicerit, hic induetur vestimentis albis, et non delebo nomen ejus e libro vitae; et confitebor nomen ejus coram Patre Meo, et coram angelis…. Qui vicerit… scribam super illum nomen Dei, et nomen civitatis Dei Mei, Novae Hierosolymae, quae descendit e caelo a Deo Meo, et nomen Meum novum, iii 4, 5, 12;
ubi quod `nomen’ non sit nomen, sed quod sit quale ejus, manifeste constat; `nomen in libro vitae’ non aliud est; pariter `confiteri nomen ejus coram Patre’; et `scribere super illum nomen Dei et civitatis, ac nomen novum’: similiter alibi nomina quae scripta dicuntur in libro vitae, (o)et in caelo,’ Apoc. xiii 8; xvii 8; `Luc. x 20′: [9] in caelo nusquam est nisi quale ex quo cognoscitur unus ab altero, quod in sensu litterae exprimitur per `nomen’; ut cuique quoque constare potest ex eo quod unusquisque in terra nominatus sistatur in idea alterius qualis est, per quam noscitur et distinguitur ab alio; in altera vita ideae manent sed nomina pereunt; et adhuc magis apud angelos; inde est quod `nomen’ sit quale seu nosse qualis est, in sensu interno: apud eundem,
Super capite Illius, Qui sedit super equo albo, diademata multa, habens nomen scriptum, quod nemo scit, nisi Ipse, indutus erat vestimento tincto sanguine, et vocatur nomen Ipsius Verbum Dei, Apoc. xix 12, 13;
hic quod `nomen’ sit Verbum Dei, ita quale Ipsius Qui sedit super equo albo, apertis verbis dicitur. [10] Quod nomen Jehovae sit nosse qualis est, nempe quod sit omne bonum amoris et omne verum fidei, (c)ex his Domini verbis clare {9} constat,
Pater juste,… Ego Te novi, etiamque hi cognoverunt quod Tu Me miseris, nam notum feci illis nomen Tuum, et notum faciam, ut amor quo amasti Me, in illis sit et Ego in illic Joh. xvii 25, 26.
[11] Et quod `nomen Dei’ seu Domini sit omnis doctrina fidei de amore e charitate, quae significatur per `credere in nomen Ipsius,’ ex his apud eundem evangelistam,
Quotquot receperunt, dedit illis potestatem ut filii Dei essent, credentibus in nomen Ipsius {10}, i 12:
Si quid petieritis in nomine Meo, Ego faciam; si amatis Me mandata Mea servate, xiv 13-15:
Quodcumque petieritis Patrem in nomine Meo, det vobis; haec praecipio vobis ut ametis vos invicem, xv 16, 17:
apud Matthaeum,
Ubi duo aut aes congregati in nomine Meo, ibi sum in medio eorum, xviii 20;

[12] ubi `congregati in nomine Domini’ significant illos qui in doctrina fidei de amore et charitate, ita qui in amore et charitate: apud eundem,
Eritis odio habiti ab omnibus gentibus propter nomen Meum, x 22; xxiv 9, 10; Marc. xiii (x)13;
ubi `propter nomen Meum’ manifeste propter doctrinam. Quod ipsum nomen nihil faciat sed illud quod nomen involvit, nempe omne charitati et fidei, constat clare ab his apud Matthaeum,
Nonne per nomen Tuum prophetavimus; et per nomen Tuum daemonia ejecimus; et in nomine Tuo virtutes multas fecimus Sed tunc confitebor illis, Non novi vos, discedite a Me operante iniquitatem, vii 22, 23;
inde constat quod qui ponunt cultum in nomine, ut Judaei in nomine Jehovae, et Christiani in nomine Domini, non ideo sint [aliis] digniores; quia nomen nihil facit; sed quod tales sint quales Ipse mandavit, quo est `credere in nomen Ipsius’; et quod dicunt non in alio nomine quam (o)in Domini esse salutem, est quod non in alia doctrina, hoc est, quod non in alio quam in amore mutuo, qui est vera doctrina fidei, ita non in alio quam in Domino, quia ab Ipso Solo omnis amor, et inde fides {11}.
@1 i proinde nec in sensu interno.$
@2 et.$
@3 sunt Ipsius Dei.$
@4 ponere after cultum.$
@5 i ipso.$
@6 e I.$
@7 Sch has olim. A d olim, i ita in principio.$
@8 constat.$
@9 i etiam.$
@10 ejus.$
@11 omnis.$

2010. Quia nunc `nomen’ significat quale, et nosse qualis est, constare potest quid per verba in hoc versu significatur, nempe, `non vocabitur amplius nomine tuo Abram, et erit nomen tuum Abraham,’ [1] scilicet quod non esset qualis fuit sed qualis futurus: quod Abram serviverit aliis diis et coluerit deum Shaddai, ostensum est supra n. 1992, sed quia repraesentaret Dominum, et quidem Ipsius Internum Hominem, ita {2} caeleste amoris Ipsius, ideo quale ejus prius delendum, hoc est, nomen Abram mutandum in quale aliud per quod potuisset Dominus repraesentari; ideo littera `H’ ex nomine Jehovae desumpta est, quae littera in nomine Jehovae est unica quae Divinum involvit, et significat SUM seu ESSE, et interjecta est et dictus Abraham; similiter se habet cum `Sarai,’ de qua in sequentibus, cujus nomini etiam adjecta est eadem littera, et dicta `Sarah’: inde quoque constare potest quod `Abraham’ in interno sensu Verbi repraesentet Jehovam seu Dominum: [2] sed sciendum quod in repraesentationibus nihil faciat qualis homo sit nam in illis nihil reflectitur super personam sed super rem quam repraesentat, ut dictum et ostensum prius n. 665, 1097 fin., 1361; inde nunc significatio illorum verborum in sensu interno est quod Dominus exuet humanum et induet Divinum, quod etiam est in serie a praecedentibus, tum etiam in serie sequentium, nam promissio fit nunc de Isaco filio, per (x)quem repraesentaretur Rationale (o)Domini Divinum.
@1 nempe.$
@2 i ac.$

2011. Quod `quia patrem multitudinis gentium dedi te’ significet, hic ut prius, quod ab Ipso omne verum et inde bonum, constat a significatione `patris’ quod sit ab Ipso; a significatione `multitudinis’ quod sit verum; tum a `gentium’ quod sit inde bonum, de quibus supra n. 2005, 2006, 2007: quod {1} eadem haec verba in sensu universaliore seu remotiore significent Humanae Essentiae unionem cum Divina, (o)videatur supra n. 2004; quale habet enim unio Humanae Essentiae Domini cum Divina, sicut veri cum bono, ac unio Divinae Ipsius Essentiae cum Humana, ut boni cum vero, quae reciproca est; immo in Domino fuit ipsum verum quod se univit bono, et bonum quod se univit vero, nam Infinitum Divinum non aliter dici potest quam ipsum Bonum et Verum; quare mens humana in nulla fallacia est cum cogitat quod Dominus sit ipsum Bonum et ipsum Verum(n).
@1 i et.$

2012. Vers. 6. Et fructificabo temet in valde valde, et dabo te in gentes, et reges ex te exibunt. `Fructificabo te in valde valde’ significat fructificationem boni in infinitum: `et dabo te in gentes’ significat quod ab Ipso omne bonum: `et reges ex te exibunt’ significat ab Ipso omne verum.

2013. `Fructificabo te in valde valde’: quod significet fructificationem boni in infinitum, constat a significatione `fructificari’ quo praedicetur de bono, de qua prius n. 43, 55, 913, 983; et quia dicitur `in valde valde’ et agitur de Domino, significat fructificationem ii infinitum.

2014. Quod `dabo te in gentes’ significet quod ab Ipso omne bonum, constat a significatione `gentium’ in suo genuino et primitivo sensu quod sit bonum, de qua in Parte Prima n. 1259, 1260, 1416, 1849.

2015. Quod `reges ex te exibunt’ significet quod ab Ipso omne verum, constat a significatione `regis’ in Verbo tam historico quam prophetico quod sit verum, ut dictum n. 1672, sed nondum ita ostensum; ex significatione `gentium’ quod sint bona, et (c)ex significatione `regum’ quod sint vera, constare potest qualis est sensu: internus Verbi, tum quam remotus sit a sensu litterae: qui legit Verbum cumprimis historicum, nusquam aliter credit quam quod `gentes’ ibi sint gentes, et `reges’ ibi sint reges, et sic quod agatur de {1} gentibus in ipsissimo Verbo quae nominantur, deque regibus; sed idea gentium tum regum, prorsus perit cum excipitur ab angelis, et loco eorum succedit bonum et verum; hoc non potest non apparere ut peregrinum immo ut paradoxon, sed usque ita se habet; constare quoque cuivis potest ex eo, si in Verbo significarentur gentes per `gentes,’ et rege: per `reges,’ tunc Verbum Domini {2} vix plus involveret quam aliud quoddam historicum aut aliud scriptum et sic foret mundanum, cum tamen in Verbo nihil non est Divinum, ita caeleste et spirituale; [2] ut solum in hoc versu, quod `Abraham fructificaretur, et daretur in gentes atque reges ex illo exirent,’ quid hoc nisi mere mundanum, et prorsus nihil caeleste; est enim in illis modo gloria mundi quae plane {3} nihil es in caelo; at si Verbum Domini, erit gloria caeli et nulla mundi; quare etiam sensus litterae prorsus obliteratur et evanescit cum transit in caelum, et purificatur ita {4} ut nihil mundani immixtum sit, nam per `Abraham’ non intelligitur Abraham sed Dominus, per `fructificari non posteritas ejus quae cresceret in valde valde sed bonum Humanae Essentiae Domini in infinitum; per `gentes’ non gentes sed bona; et per `reges’ non reges sed vera; manente usque historico secundum sensum litterae in sua veritate, nam verum erat quod ita dictum Abrahamo, tum quod ita fructificatus, et quod fuerint gentes ex eo, tum etiam reges. [3] Quod `reges’ significent vera, constare potest (c)ex his locis: apud Esaiam,
Aedificabunt filii alienigenae muros tuos, et reges eorum ministrabunt tibi;… suges lac gentium et uber regum suges, lx 10, 16;
quid `sugere lac gentium, et uber regum’, nusquam patet ex littera sed ex sensu interno, in quo est donari bonis et instrui veris: apud Jeremiam,
Intrabunt per portas civitatis hujus reges, et principes, sedentes super throno Davidis, equitantes curru et equis, xvii 25; xxii 4;
`equitare curru et equis’ est propheticum, quod significat abundantiam intellectualium, ut a permultis apud Prophetas constare potest; ita quod `per portas civitatis intrabunt reges’ (x)significetur in sensu interno quod imbuerentur veris fidei; hic Verbi sensus est caelestis in quem mundanus litterae transit: [4] apud eundem,
Jehovah sprevit in indignatione irae Suae regem et sacerdotem… subsiderunt in terram portae Zionis, perdidit et confregit vectes ejus; rex et principes inter gentes, non lex, Thren. ii 6, 9;
ibi `rex’ pro vero fidei: `sacerdos’ pro bono charitatis: `Zion’ pro Ecclesia, quae `perditur, et cujus vectes confringuntur’: inde `rex et principes inter gentes,’ hoc est, verum et illa quae sunt veri, exulabunt usque adeo ut `non sit lex,’ hoc est, aliquid doctrinae fidei {5}: apud Esaiam,
Antequam sciat puer reprobare malum, et eligere bonum, relinquetur humus, quam tu fastidis coram binis regibus suis, vii 16;
ubi de Adventu Domini: `humus quae relinquetur’ pro fide quae tunc nulla, cujus vera sunt `reges’ quae `fastidirentur’: [5] apud eundem,
Tollam ad gentes manum Meam, et ad populos exaltabo signum Meum, et afferent filios tuos in sinu, et filiae tuae super humero apportabuntur, erunt reges nutritii tui, et dominae eorum lactatrices tuae, xlix 22, 23;
`gentes et filiae’ pro bonis; `populi et filii’ pro veris, ut in Parte Prima ostensum; quod `gentes’ pro bonis, n. 1259, 1260, 1416, 1849: quod `filiae’ similiter, n. 489-491: `populi’ pro veris, n. 1259, 1260; quod `filii’ similiter, n. 489, 491, 533, 1147: `reges’ itaque pro veris in genere ex quibus nutrientur, et `dominae’ pro bonis ex quibus lactabuntur; sive dicas bona et vera, sive illos qui in bonis et veris, idem est: [6] apud eundem,
(x) Asperget gentes multas, super illo compriment reges os suum, quia quod narratum est illis, viderunt, et quod non audiverunt, intellexerunt, lii 15;
ubi de Adventu Domini; {6} `gentes’ pro illis qui bonis afficiuntur, `reges’ pro illis qui veris’: apud Davidem,
Nunc reges intelligentes sitis, erudimini judices terrae; servite Jehovae in timore, et exsultate in tremore; osculamini Filium, ne forte irascatur, et pereatis in via, Ps. ii 10-12;
`reges’ pro illis qui in veris sunt; qui quoque ex veris passim vocantur `filii regis’; `Filius’ hic pro Domino, Qui hic Filius dicitur {7}, quia est ipsum Verum, et ab Ipso omne verum: [7] apud Johannem,
Canent canticum novum, Dignus es qui accipias Librum, et aperias sigilla ejus;… fecisti nos Deo nostro reges et sacerdotes, ut regnemus super terra, Apoc. v 9, 10;
ubi qui in veris sunt, appellantur `reges’; Dominus etiam illos appellat filios regni, apud Matthaeum,
Qui seminat bonum semen est Filius hominis, ager est mundus, semen sunt filii regni, et zizania sunt filii mali, xiii 37, 38:
apud Johannem,
Sextus angelus effudit phialam suam super fluvium magnum Euphratem, cujus exsiccata est aqua, ut pararetur via regum, qui ab oriente solis, Apoc. xvi 12;
quod per `Euphratem’ non significetur Euphrates, nec per `reges ab oriente solis’ reges inde, constat; quid per `Euphratem,’ videatur n. 120, 1585, 1866; inde patet quid `via regum qui ab oriente solis’ quod sint vera fidei quae (c)a bonis amoris: [8] apud eundem,
Gentes quae salvantur, in luce ejus ambulabunt, et reges terrae afferent gloriam et honorem suum in eam, Apoc. xxi 24;
ubi `gentes’ pro illis qui sunt in bonis; `reges terrae’ pro illis qui sunt in veris, quod etiam inde liquet quia ibi prophetica sunt non historica: apud eundem,
Cum meretrice magna, sedente super aquis multis, scortati sunt reges terrae, et inebriati sunt vino scortationis ejus, Apoc. xvii 2:
et alibi,
Babylon ex vino [furoris] scortationis suae potavit omnes gentes, et reges terrae cum ea scortati sunt, Apoc. xviii 1, 3, 9;
ibi similiter quod per `reges terrae’ non significentur reges, constat, agitur enim de falsificatione et adulteratione doctrinae fidei, hoc est, veri, quae est `scortatio’; `reges terrae’ pro veris quae falsificata et {8} adulterata: [9] apud eundem,
Decem cornua quae vidisti, decem reges sunt, qui nondum regnum acceperunt, sed {9} potestatem tanquam reges {10} unam horam accipiunt cum bestia; hi unam mentem habebunt, et potentiam et potestatem suam tradent bestiae, Apoc. xvii 12, 13;
quod hic reges non sint reges, cuivis quoque patet, alioquin prorsus non {11} intelligibile foret quod `decem reges tanquam reges {10} unam horam potestatem {12} acciperent’; similiter quae apud eundem,
Vidi bestiam et reges terrae, et exercitus eorum congregatos ad faciendum bellum cum sedente super equo, et cum exercitu ejus, Apoc. xix 19;
quod `sedens super equo’ sit Verbum Dei, aperte dicitur, ibid. vers. 13, contra quod congregati dicuntur reges terrae; (m)`bestia’ pro bonis amoris profanatis, `reges’ pro veris fidei adulteratis; `reges terrae’ dicuntur quia intra Ecclesiam; quod `terra’ sit Ecclesia, n. 662, 1066, 1067, 1262; `equus albus’ pro intellectu veri; `sedens super equo’ pro Verbo. Adhuc manifestius apud Danielem, cap. xi, ubi agitur de bello inter `regem meridiei,’ et `regem septentrionis,’ per quae significantur vera et falsa quae pugnarunt; pugnae per bellum historice etiam ibi describuntur(n). [10] (s)Quia `rex’ significat verum, constare potest quid in sensu interno sit quod Dominus dicatur Rex, tum etiam Sacerdos, ut et quid apud Dominum repraesentarunt reges, et quid sacerdotes; `reges’ repraesentarunt Divinum Ipsius Verum, et `sacerdotes’ Divinum Ipsius Bonum; omnes leges ordinis quibus Dominus gubernat universum ut Rex, sunt vera; omnes autem leges quibus gubernat universum ut Sacerdos et quibus etiam ipsa vera regit, sunt bona; nam regimen ex solis veris damnaret unumquemvis ad infernum, sed regimen ex bonis, tollit inde, et elevat in caelum, videatur n. 1728; quia haec bina apud Dominum sunt conjuncta, etiam antiquitus repraesentabatur per regium conjunctum sacerdotali, ut apud Malchizedekum qui fuit rex Shalem et simul sacerdos Deo Altissimo, Gen. xiv 18; et postea apud Judaeos ubi Ecclesia repraesentativa, in sua forma instituta, per judices et sacerdotes, dein per reges; [11] at quia `reges’ repraesentarent vera, quae non imperare debuerunt, ex causa, ut dictum, quia damnant, ideo id {13} tantum displicuit ut increparentur, et descriptum quale sit verum in se spectatum, per jus regis, 1 Sam. viii 11-18, et prius per Mosen, Deut. xvii 14-18, mandatum quod eligerent verum genuinum quod ex bono, non spurium, et quod illud non ratiociniis et scientificis conspurcarent; haec sunt quae involvit praescriptio de rege apud Mosen loco citato, quod nusquam aliquis ex sensu litterae videre potest, sed usque patet ex singulis in sensu interno, et inde quod nihil aliud per `regem’ et `regium’ repraesentatum et significatum fuerit quam verum(s).
@1 i ibi.$
@2 Verbum Domini after involveret.$
@3 prorsus.$
@4 adeo.$
@5 i hic sensus est internus.$
@6 A transposes these two clauses.$
@7 vocatur.$
@8 seu.$
@9 A I o.$
@10 A 10 reges, but it is included in AR and AE$
@11 nullum.$
@12 potestatem before tanquam.$
@13 in.$

2016. Quod ad rem attinet, quod {1} a Domino omne bonum et inde verum, est constans veritas; angeli in illius perceptione sunt, adeo ut percipiant quantum a Domino quod sit bonum et verum, et quantum a semet quod sit malum et falsum; etiam confitentur illud coram animabus novitiis, et coram spiritibus, qui dubitant, immo adhuc plus quod detineantur a malo et falso quod {2} ex proprio eorum, et (o)quod teneantur in bono et vero, a Domino; ipsa detentio et ipse influxus etiam illis perceptibilis est, videatur n. 1614: at quod homo putet se bonum ex se facere et verum ex se cogitare, est apparentia, quia in statu nullius perceptionis est et in obscurissimo quoad influxum, quare ex apparentia, immo (c)ex fallacia concludit, a qua nusquam removeri se patitur quamdiu non credit nisi sensibus et quamdiu inde ratiocinatur num ita sit. Sed tametsi ita est, usque tamen debet homo facere bonum et cogitare veram ut a se, nam aliter non reformari et regenerari potest; causa cur ita, videatur n. 1937, 1947. [2] In hoc versu agitur de Humana Domini Essentia unienda Divinae, et quod omne bonum et verum sic a Divina Essentia per Ipsius Humanam ad hominem veniret, est arcanum Divinum quod pauci credunt quia non capiunt; putant enim Divinum Bonum posse ad hominem pertingere absque Humano Domini unito Divino, sed quod hoc fieri nequeat, paucis ostensum prius n. 1676, 1990; nempe, quod homo se tantum removerit a Divino Supremo per cupiditates quibus se immersit et per falsitates quibus se occaecavit, ut nusquam fuisset aliquis influxus Divini in rationale ejus mentis nisi per Humanum quod Dominus in Se uniret Divino; per Humanum Ipsius facta est communicatio; sic enim Supremum Divinum venire potuit ad hominem, quod Dominus aperte pluribus in locis dicit, nempe quod Ipse sit via; et quod ad Patrem non aditus sit quam per Ipsum; hoc {3} nunc est quod hic dicitur, quod ab Ipso, nempe Humano unito Divino, omne bonum et omne verum.
@1 nempe.$
@2 i est.$
@3 inde.$

2017. Vers. 7. Et erigam foedus Meum inter Me et inter te, et inter semen tuum post te, in generationes illorum, in foedus aeternum, ad esse tibi in Deum, et semini tuo post te. `Erigam foedus Meum inter Me et inter te’ significat unionem: `et inter semen tuum post te’ significat conjunctionem cum iis qui fidem in Ipsum habent: `in generationes illorum’ significat illa quae sunt fidei: `in foedus aeternum’ significat conjunctionem cum his: `ad esse tibi in Deum’ significat Divinum Domini in Ipso: `et semini tuo post te’ significat inde Divinum apud eos qui fidem in Ipsum habent.

2018. `Erigam foedus Meum inter Me et inter te’: quod significet unionem, constat a significatione `foederis’ quod sit unio, de qua prius n. 665, 666, 1023, 1038, de qua unione in {1} hoc capite et prius passim actum est, et ostensum quod Jehovah Qui hic loquitur, fuerit in Ipso, quia unus cum Ipso a prima conceptione et nativitate, nam conceptus fuit {2} a Jehovah, et inde Internum Ipsius fuit Jehovah; et hoc per simile apud hominem illustratum (o)n. 1999, quod nempe anima ejus unum sit cum corpore, seu internum ejus cum externo, tametsi inter se distincta sunt; et quandoque ita distincta ut unum pugnet cum altero, ut fieri solet in tentationibus in quibus internum increpat externum et malum quod in externo, rejicere vult {3}, et usque conjuncta aut unum sunt, quia tam anima quam corpus est ejusdem hominis: sit pro exemplo qui aliter cogitat quam vultu ostendit, ore loquitur, et gestu facit; est tunc interius quod dissentit cum externo, sed usque unum sunt, nam cogitatio aeque hominis est ac externum vultus, oris [et] gestus; at unio est, quando haec, seu vultus, loquela oris et gestus, cum cogitatione consentiunt: haec ad illustrationem.

2019. `Et inter semen tuum post te’: quod significet conjunctionem cum iis qui fidem in Ipsum habent, constat a significatione `seminis’ quod sit fides, de qua n. 1025, 1447, 1610; tum a significatione `post te’ quod sit sequi; in Verbo usitata formula est `ambulare post aliquem,’ ut Jer. vii 6; vii 2; Ezech. xx 16; tum Marc. viii 34; Luc. ix 23; xiv 27; quare hac `semen post te’ significat illos qui in fide sunt et sequuntur Ipsum; in sensu interno, qui nati ab Ipso.
@1 i supra.$
@2 est.$
@3 velit$

2020. `In generationes illorum’: quod significent illa quae sunt fidei, constat a significatione `generationum’ quod sint illa quae generantur et nascuntur a charitate, hoc est, omnia fidei, seu quod idem, omnes illi qui regenerati a Domino, ita in quibus est fides charitatis, de qua, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus; quod generationes, ut et nativitates, in sensu interno, sint illa, ostensum est in Parte Prima n. 613, 1041, 1145, 1330.

2021. `In foedus aeternum’: quod significet conjunctionem cum his, constat a significatione `foederis’ quod sit conjunctio, de qua prius n. 665, 666, 1023, 1038; et quod cum illis qui vocantur semen, constat ex eo quod immediate sequatur, et quod foedus iterum (o)in hoc versu dicatur, ita prius (t) se refert’ ad unionem Jehovae cum Essentia Humana, alterum ad conjunctionem cum his qui sunt semen. {1} Ut distinctior idea habeatur de unione Divinae Essentiae Domini cum Humana, et de conjunctione Domini cum humano genere per fidem charitatis, hic et in sequentibus licet illam `unionem’ appellare, hanc autem `conjunctionem’; Divinae etiam Essentiae Domini cum Humana fuit unio, Domini autem cum `genere humano’ per fidem charitatis est conjunctio; quod inde constat quia Jehovah seu Dominus est Vita, Cujus Humana Essentia etiam facta est Vita, ut supra ostensum; vitae cum vita est unio; at homo non est vita sed recipiens vitae, ut prius quoque {2} ostensum est; cum vita influit in recipiens vitae, est conjunctio, nam ei adaptatur sicut agens patienti, seu sicut vivum in se mortuo in se, quod inde vivit; principale cum instrumentali ut appellantur, quidem conjunctum apparet sicut forent unum, sed usque non sunt unum, per se enim est illud, et per se est hoc; homo ex se non vivit, sed Dominus ex misericordia eum Sibi adjungit, et sic eum vivere facit in aeternum; et quia ita distincti sunt, conjunctio dicitur.
@1 The remainder of this paragraph is crossed through (once) in A, possibly because it is a repetition of n. 2004, though the subject is here more fully treated.$
@2 etiam.$

2022. `Ad esse tibi in Deum quod significet Divinum Domini in Ipso, constat ex illis quae supra de Divina Domini Essentia, quod fuerit in Ipso, dicta sunt.

2023. `Et semini tuo post te’: quod significet inde Divinum apud eos qui fidem in Ipsum habent, constat ex significatione `Seminis’ quod sit fides charitatis, de qua n. 1025, 1447, 1610: tum ex significatione `post te’ quod sit sequi Ipsum, de qua mox supra n. 2019. Divinum apud {1} illos qui fidem in Ipsum habent, est amor et charitas; per `amorem’ intelligitur amor in Dominum; per `charitatem’ amor erga proximum; amor Dominum nusquam (t)separari potest’ ab amore erga proximum, nam amor Domini est erga universum genus humanum quod in aeternum salvare vult, et sibi prorsus adjungere ut nullus eorum pereat; quare qui habet amorem in Dominum, is habet amorem Domine, et sic non aliter potest quam amare proximum; [2] sed qui in amore erga proximum sunt, non ideo omnes sunt in amore in Dominum, sicut gentes probae quae in ignorantia sunt de Domino, apud quas usque Dominus in charitate praesens est, ut ostensum in Parte Prima n. 1032, 1059; tum etiam alii intra Ecclesiam; nam amor in Dominum est in gradu superiore: qui amorem habent in Dominum, sunt caelestes homines, at qui amorem erga proximum seu charitatem, sunt spirituales; Antiquissima Ecclesia quae post ante diluvium et caelestis spirituales, in amore in Dominum fuit; Antiqua vero Ecclesia quae post diluvium et spiritualis fuit, in amore erga proximum seu in charitate fuit: haec distinctio inter amorem et charitatem erit in sequentibus, quando nominantur.
@1 i quod.$

2024. Vers 8. Et dabo tibi, et semini tuo post te, terram peregrinationum tuarum, omnem terram Canaan, in possessionem aeternam, et ero illis in Deum. `Dabo tibi, et semini tuo post te, terram peregrinationum tuarum’ significat quod Dominus omnia Sibi propriis viribus acquisivit, quae sunt `terra peregrinationum’; `dabo tibi’ est quod Ipsius sint quae in caelis et in terris; `et semini tuo post te’ significat quod daturus illis qui fidem in Ipsum haberent: `omnem terram Canaan’ significat regnum caeleste: `in possessionem aeternam’ significat in aeternum: `et ero illis in Deum’ significat quod unus Deus.

2025. Quod `dabo tibi, et semini tuo post te, terram peregrinationum tuarum’ significet quod Dominus omnia Sibi propriis viribus acquisiverit quae sunt `terra peregrinationum,’ constat a significatione `peregrinari’ quod sit instrui, de qua n. 1463; et quia homo (t)vitam sibi acquirit imprimis per instructionem in scientificis, doctrinalibus, et cognitionibus fidei, peregrinatio inde est vita sic acquisita; applicate ad Dominum, est vita quam Ipse Sibi comparavit per cognitiones, pugnas tentationum, et in illis victorias, et quia illam Sibi propriis viribus {1}, hic per `terram peregrinationum’ illud significatur. [2] Quod Dominus omnia Sibi propriis viribus comparaverit, et propriis viribus univerit Essentiam Humanam Divinae et Divinam Humanae, et quod sic justitia solus factus, constat manifeste apud Prophetas, ut apud Esaiam,

Quis hic veniens ex Edom,… incedens in multitudine roboris Sui?… Torcular calcavi solus Ego, et de populis non quisquam Mecum:… Circumspexi, et nemo auxilians, et obstupui, et nemo suffulciens; ideo salutem praestitit Mihi brachium Meum, lxiii {2} 1, 3, 5;
`Edom’ pro Humana Domini Essentia, `robur et brachium’ pro potentia; quod ex propria, clare dicitur quod `nemo auxilians, nemo suffulciens’ quod `salutem Ipsi praestiterit brachium Ipsius’: [3] apud eundem,
Vidit quod non quisquam, et obstupuit quod nemo intercedens; et salutem praestitit Ipsi brachium Ipsius, et justitia Ipsius fulcivit Ipsum: et induit justitiam sicut loricam, et galeam salutis in capite Suo, lix 16, 17;
similiter quod propria potentia, et quod sic justitia factus. Quod Dominus justitia, apud Danielem,

Septimanae septuaginta decisae sunt… ad expiandum iniquitatem, et ad adducendum justitiam saeculorum, et ad obsignandum visionem et prophetam, et ad ungendum Sanctum Sanctorum, ix 24:
et apud Jeremiam,
Suscitabo Davidi germen justum, et regnabit rex, et intelligenter aget, et faciet judicium et justitiam in terra; in diebus Ipsius {3} salvabitur Jehudah, et Israel habitabit in fiducia; et hoc nomen Ipsius, quod vocabunt Ipsum, Jehovah Justitia nostra, xxiii 5, 6; xxxiii 15, 16;
ideo quoque appellatur `Habitaculum Justitiae,’ Jer. xxxi 23; l 7; [4] et apud Esaiam, `Mirabilis et Heros,’ ix 6. Quod Dominus toties tribuat Patri quod Ipsius est, explicatum est supra, n. 1999, 2004; Jehovah enim in Ipso fuit, proinde in singulis Ipsius; hoc ex simili tametsi non compari, potest illustrari apud hominem; anima hominis est in eo, et quia in eo, est in singularissimis ejus, nempe in singularissimis ejus cogitationis et in singularissimis ejus actionis; quicquid non habet animam ejus in se, non est ejus; Anima Domini fuit ipsa Vita seu ipsum Esse quod est Jehovah, nam conceptus a Jehovah, ita fuit in singularissimis Ipsius; et quia ipsa Vita seu ipsum Esse quod est Jehovah, fuit Ipsius, sicut anima est hominis, ita Ipsius fuit quod Jehovae, (m)quod est quod Dominus dicit, quod `sit in sinu Patris,’ Joh. i 18, et quod `omnia quae Pater habet, Sua essent,’ Joh. xvi 15; xvii 10, 11 (n). [5] Ex bono quod est Jehovae, univit Divinam Essentiam Humanae, (o)et ex vero univit Humanam Essentiam Divinae, ita omnia et singula ex Se Ipso; immo Humanum Ipsius fuit relictum Sibi ut pugnaret a Se contra omnia inferna et vinceret illa, et quia vitam habuit in Se, ut dictum, quae Ipsius fuit, Sua potentia et Suis viribus illa evicit; sicut etiam clare apud Prophetas in locis citatis {4} dicitur. Inde nunc quia propriis viribus omnia Sibi acquisivit, justitia factus, mundum spirituum vindicavit ab infernalibus geniis et spiritibus, et sic liberavit genus humanum ab interitu, nam genus humanum per spiritus regitur, et sic redemit illud; ideo toties in Verbo Veteris Testamenti Liberator et Redemptor dicitur, et Salvator, quod est nomen Ipsius Jesus.
@1 A had comparavit here, but it is deleted.$
@2 A and I have 1, 2, 5; in 9486 treating of the same subject and quoting the same passage S includes the final words of v. 1 which are Ego qui loquor in justitia; magnus ad salvandum.$
@3 Illius I.$
@4 i supra.$

2026. Quod `dabo tibi’ sit quod Ipsius sint quae in caelis et in terris, ex illis quae nunc dicta sunt, sequitur; `dare tibi’ in sensu litterae est quod Deus seu Jehovah Ipsi daret {1}, sicut etiam in Verbo evangelistarum, quod `Pater dederit ipsi omnia (o)quae in caelo et in terra’; sed in sensu interno in quo ipsum verum sistitur in sua puritate, est quod Dominus Sibi acquisiverit, quia {2} in Ipso et in singulis Ipsius fuit Jehovah, ut dictum est; quod per simile adhuc illustrari potest; sicut si interior seu rationalis homo aut cogitatio diceret, quod corporeum ejus haberet quietem seu tranquillitatem si desisteret hoc aut illud facere, tunc qui dicit est idem homo ac is ad quem dicitur, nam tam rationale est hominis quam corporeum {3}, quare cum illud dicitur, hoc intelligitur. Praeterea quod Domini sint quae in caelis et in terris, constat ex plurimis locis Verbi, praeter ex illis quae in Veteri Testamento, etiam ex his apud evangelistas, Matth. xi 27; (o)xxviii 18; Luc. x 22; Joh. iii 34, 35; xvii 2; et ex illis quae in Parte Prima ostensa sunt n. 458, 551, 552, 1607; et quia Dominus regit universum caelum, etiam regit omnia quae in terris, ita enim connexa sunt ut qui unum regit, omnia regat; a caelo enim angelorum, dependet caelum spirituum angelicorum, ab hoc mundus spirituum, ab hoc iterum genus humanum, et similiter a caelis omnia quae sunt in mundo et natura, nam absque influxu a Domino per caelos, nihil usquam quod in natura et triplici ejus regno est, existeret et subsisteret; (o)videatur n. 1632.
@1 dederit.$
@2 quippe.$
@3 i etiam.$

2027. Quod `semini tuo post te’ significet quod daturus illis qui fidem in Ipsum haberent, constat ex significatione `seminis’ quod sit fides, de qua n. 1025, 1447, 1610; nempe quod sit fides charitatis, de qua n. 379, 389, 654, 724, 809, 916, 1017, 1162, 1176, (x)1258. Fidem charitatis non habent, ita non sunt `semen’ hic intellectum, qui meritum ponunt in suae vitae actis, sic enim non ex Domini justitia, sed ex suamet salvari volunt; quod in illis nulla sit fides charitatis, hoc est, nulla charitas, constat exinde quod semet aliis praeferant, (m)ita se intuentur non alios, nisi quantum illis serviunt, et qui non hoc volunt, illos vel contemnunt vel odio habent(n); ita {1} per amorem sui dissociant et nusquam sociant, et sic destruunt quod caeleste est, nempe amorem mutuum qui est firmamentum caeli, nam {2} in illo ipsum caelum, et omnis ejus consociatio et unanimitas subsistit et consistit; quicquid enim destruit unanimitatem in altera vita, hoc contra ordinem ipsius caeli est, ita ad destructionem totius conspirat; tales sunt qui in vitae suae actis ponunt meritum, et justitiam sibi vindicant: [2] ex his sunt plures in altera vita; ii quandoque lucent facie sicut faculae, sed ex igne fatuo qui prodit ex sui justificatione, sed sunt frigidi; visi quandoque discurrere et confirmare sui meritum ex sensu litterali Verbi, odio habentes vera quae sunt sensus interni, n. 1877; (m)sphaera eorum est intuitiva sui, ita destructiva omnium idearum quae se non intuentur {3} instar cujusdam numinis; sphaera plurium talium simul est distractiva ita ut nihil sit ibi nisi inimicum et hostile, nam quisque cum idem vult, nempe ut serviatur, alterum corde necat(n): [3] quidam eorum sunt inter eos qui dicunt se laboravisse in vinea Domini, cum tamen jugiter tunc volverunt animo sui praeeminentiam, gloriam, et honores, tum etiam lucrum, et sic usque quod maximi fierent in caelo, immo quod servirentur ab angelis; alios prae se corde contemnentes, ita nullo amore mutuo in quo caelum consistit, imbuti, sed amore sui in quo ponunt caelum, nam nesciunt quid caelum, de quibus videatur n. 450-452, 1594, 1679; (m)hi sunt inter illos qui primi esse volunt, sed fiunt ultimi, [de quibus Dominus,] Matth. xix 30; (x)xx 16; Marc. x 31; et qui dicunt se per nomen Domini prophetavisse et multas virtutes fecisse, at quibus dicitur `Non novi vos,’ Matth. vii 22, 23 (n). [4] Aliter se habet cum illis qui ex simplicitate cordis autumarunt se mereri caelum, et in charitate vixerunt, [nec amore sui capti alios prae se contempserunt;] illi mereri caelum spectarunt ut promissum, et fatue agnoscunt id misericordiae Domini esse; nam vita charitatis hoc secum habet; ipsa charitas omne verum amat.
@1 et.$
@2 ita.$
@3 intueantur.$

2028. `Omnem terram Canaan’: quod significet regnum caeleste, constat ex significatione `terrae Canaanis’ quod sit regnum caeleste, de qua prius n. 1413, 1437, 1607.

2029. `In possessionem aeternam’: quod significet aeternum, constat absque explicatione: vocantur `possessores,’ tum heredes, non ex merito sed ex misericordia.

2030. Quod `ero illis in Deum’ significet quod unus Deus, constat ex eo quod hic agatur de Humana Domini Essentia unienda Divinae, et sic ipsa quoque fieret Deus, ita `ero illis in Deum’ significat in sensu interno unum Deum.

2031. Vers. 9. Et dixit Deus ad Abraham, Et tu foedus Meum custodies, tu et semen tuum post te, in generationes eorum. `Dixit Deus ad Abraham’ significat perceptionem: `et tu foedus Meum custodies’ significat unionem adhuc arctiorem: `tu et semen tuum post te’ significat quod ab Ipso conjunctio omnium qui fidem in Ipsum habent: `in generationes eorum’ significat illa quae sunt fidei.

2032. `Dixit Deus ad Abraham’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere Deus’ in sensu historico Verbi quod sit percipere, de qua prius n. 1602, 1791, 1815, 1819, 1822.

2033. `Tu foedus Meum custodies’: quod significet unionem adhuc arctiorem, constat a significatione `foederis’ quod sit unio et conjunctio, de qua prius ad vers. 2, 4, 7, et in Parte Prima n. 665, 666, 1023, 1038; repetitio hic foederis de quo toties prius, denotat unionem arctiorem: in sensu historico qui est de Abrahamo, non aliud praedicari potest quam ut custodiat foedus; in sensu autem interno in quo de Domino, evanescit historicum, et succedunt praedicabilia quae sunt uniri arctius. Unitio Humanae Essentiae Domini cum Divina Ipsius non simul facta est, sed per totum vitae Ipsius cursum ab infantia ad {1} ultimum vitae in mundo; ita ascendit continue ad glorificationem, hoc est, unionem, quod est quod apud Johannem dicitur,
Jesus dixit, Pater glorifica Tuum nomen; exiit vox e caelo: Et glorificavi, et rursus glorificabo, xii 28;
videantur quae prius n. 1690, 1864.
@1 i usque.$

2034. Quod `tu et semen tuum post te’ significet quod ab Ipso conjunctio omnium qui fidem in Ipsum habent, constat ex significatione `seminis’ quod sit fides, de qua aliquoties supra; et ex significatione `post te’ quod sit sequi Ipsum, de qua supra n. 2019. Prius actum est de unione Essentiae Divinae cum Humana et Humanae cum Divina: hic nunc agitur de conjunctione Domini cum illis qui credunt in Ipsum, quare etiam `tu’ iterum dicitur, nempe `tu’ foedus Meum custodies, `Tu’ et semen tuum, ex qua repetitione et {1} adjunctione ad semen constat quod in sensu interno conjunctio significetur, et quidem cum illis qui semen sunt, per quod significari fidem charitatis, ostensum n. 1025, 1447, 1610; et quod fides sit ipsa charitas, {3} in Parte Prima n. 30-38, 379, 389, 654, 724, 809, 916, 1017, 1076, 1077, 1162, 1176, 1258, 1798, 1799, 1834, 1844. [2] Dominus etiam cum loquitur de unione Ipsius cum Patre, ilico et continenter loquitur de conjunctione Ipsius cum genere humano, quia haec fuit causa unionis, ut constat apud Johannem,

Ut omnes unum sint, sicut Tu Pater in Me et Ego in Te, ut etiam illi in nobis unum sint:… Ego gloriam quam dedisti Mihi dedi illis ut sint unum sicut Nos unum sumus, Ego in illis et Tu in Me;… nam notum feci illis nomen Tuum, et notum faciam: ut amor quo amasti Me, in illis sit, xvii 21, 22, 26;
ex quibus patet quod Dominus, in unione Sui cum Patre Suo, spectaverit conjunctionem Sui cum genere humano; et quod haec fuerit Ipsi cordi quia fuit amor Ipsius; omnis enim conjunctio fit per amorem: est amor ipsa conjunctio: [3] alibi apud eundem,
Quia Ego vivo, et vos vivetis; in illa die cognoscetis vos, quod Ego in Patre, et vos in Me, et Ego in vobis; qui habet praecepta Mea, et facit illa, ille amat Me, xiv 19-21;
inde similiter patet quod Dominus in unione Humanae Suae Essentiae cum Divina, spectaverit Sui conjunctionem cum genere humano, et quod haec finis et haec amor Ipsius, qui talis quod intimum gaudium Ipsi fuerit salvatio generis humani spectata in unione Sui cum Patre ipsius; et describitur hic quoque quid unit, nempe habere praecepta et facere illa, ita {3} amare Dominum: [4] apud eundem,
Pater, glorifica (t)nomen Tuum; exiit igitur vox e caelo, Et glorificavi, et iterum glorificabo:… Jesus dixit, Non propter Me haec vox facta, sed propter vos: Ego vero dum {4} exaltatus fuero e terra, omnes traham post Me, xii 28, 30, 32;
per `glorificationem’ intelligitur unio, ut prius dictum; et quod in unione Sui cum Patre spectaverit conjunctionem Sui cum genere humano, aperte dicitur, nempe `dum exaltatus fuero, omnes traham post Me.’ [5] Quod conjunctio facta Infiniti seu Supremi Divini, per Humanum Domini factum Divinum, cum genere humano, et quod haec conjunctio fuerit causa Adventus Domini in mundum, est arcanum in quod plures apud se inquirunt, et quia non capiunt, non credunt; et quia non credunt ex eo quod non capiant, id illis scandalum fit; quod ita sit, ex multa experientia scire datum ab illis qui in alteram vitam veniunt; permulti eorum sunt, paene maxima pars ingeniosorum in mundo, dum modo cogitant quod Dominus factus homo et fuerit sicut alius homo externa forma, quodque {5} passus, et tamen regat universum, ilico opplent sphaeram scandalis, ex causa quia hoc illis scandalum fuit in vita corporis, tametsi (t)nihil tunc de eo evulgarunt, et tametsi Ipsum externa sanctitate adorarunt; in altera enim’ vita interiora patent et manifestantur per sphaeram ab illis diffusam, de qua in Parte Prima n. 1048, 1053, 1316, 1504; inde percipitur manifeste qua fide fuerunt et quid cogitarunt de Domino: [6] cum ita sit, paucis licet adhuc exponere quomodo se res habet; postquam omne caeleste apud hominem periit, hoc est, omnis amor in Deum, sic ut voluntas boni nulla amplius, tunc separatum est genus humanum a Divino; nihil enim conjungit quam amor, quo facto nullo, facta est disjunctio, et cum disjunctio, sequitur interitus et exstirpatio; quare tunc promissio facta de Adventu Domini in mundum, Qui uniret Humanum Divino et per hanc unionem conjungeret genus humanum in Se Ipso per fidem amoris et charitatis; [7] a tempore primae promissionis, de qua Gen. iii 15, fides amoris in venturum Dominum conjunxit, at cum nulla amplius fides amoris residua fuit in orbe terrarum, tunc Dominus venit, et Humanam Essentiam univit Divinae, ita ut prorsus unum essent, sicut Ipse clare dicit; et simul docuit viam veritatis quod omnis qui crederet in Ipsum, hoc est, amaret Ipsum et quae Ipsius sunt, et esset in amore Ipsius qui est erga (o)universum genus humanum, ita erga proximum, conjungeretur et [sic] salvaretur: [8] cum Humanum Divinum factum, et Divinum Humanum in Domino, tunc influxus Infiniti seu {6} Supremi Divini factus apud hominem, qui nusquam aliter potuisset existere; inde quoque discussae sunt dirae persuasiones falsi et dirae cupiditates mali quibus mundus spirituum oppletus fuit, et ab animabus e mundo alluentibus continue opplebatur; et ii qui in illis erant, conjecti in inferna, et sic separati; quod nisi factum fuisset, periisset humanum genus, nam hoc per spiritus regitur a Domino; nec aliter discuti potuerunt, nam nulla operatio dabatur Divini {7} per rationalia in sensualia interna hominis {8}, sunt enim longe intra Supremum Divinum non ita unitum: praeter arcaniora adhuc quae nusquam ad captum alicujus hominis edici possunt, videantur quae prius n. 1676, 1990, 2016; quod Dominus sicut Sol appareat in caelo caelestium et sicut Luna in caelo spiritualium angelorum, et quod Sol sit caeleste amoris Ipsius et quod Luna spirituale amoris, n. 1053, 1521, 1529-1531; et quod omnia et singula sint sub aspectu Ipsius {9}, n. 1274 fin., 1277 fin.
@1 i ut.$
@2 A marginal addition is here omitted: quia in illa omnia fidei sunt, et ex illa.$
@3 atque.$
@4 cum I.$
@5 et quod.$
@6 A d et, i aut.$
@7 i amplius.$
@8 i absque tali unione.$
@9 Domini.$

2035. `In generationes eorum’: quod significet illa quae sunt fidei, constat a significatione `generationum’ et `nativitatum’ quod sint illa quae sunt fidei, de qua n. 613, 1145, 1255, 1330; et quod illa quae sunt amoris et fidei se habeant sicut consanguinitates et affinitates generationum, n. 685, 917.

2036. Vers. 10. Hoc foedus Meum quod custodietis inter Me et inter vos, et inter semen tuum post te, circumcidi vobis omnem masculum. `Hoc foedus Meum quod custodietis inter Me et inter vos’ significat indicium conjunctionis omnium cum Domino: `et inter semen tuum post te’ significat illos qui fidem in Ipsum habent: `circumcidi vobis omnem masculum’ significat puritatem.

2037. `Hoc foedus Meum quod custodietis inter Me et inter vos’: quod significet indicium conjunctionis omnium cum Domino, constat ex significatione `foederis’ quod sit conjunctio, de qua prius; hic quod sit indicium conjunctionis, constat a versu sequente ubi appellatur `signum foederis’ ubi haec, `circumcidetis carnem praeputii vestri, et erit in signum foederis, inter Me et inter vos.’ `Signa foederis’ erant omnes ritus externi Ecclesiae, qui sancte habendi, quia per illos significabantur interna; circumcisio de qua hic agitur, nec fuit nisi ritus repraesentativus et significativus, de quo in sequentibus; sed usque tales ritus in Verbo passim vocantur `foedus,’ ex causa quia externa repraesentabant et sic significabant interna; interna sunt foederis quia conjungunt, non autem externa nisi per interna; externa erant solum signa foederis seu indicia conjunctionis, ex quibus recordarentur internorum et sic per haec conjungerentur; de signis foederis videatur n. (x)1038; omnia interna quae foederis sunt seu quae conjungunt, se referant ad amorem et charitatem, et ex amore et charitate procedunt, nam ex his binis, nempe amare Dominum {1} supra se et proximum ut se, omnis Lex et omnes Prophetae, hoc est, universa doctrina fidei pendet, Matth. xxii 34-39; Marc. xii 28-35.
@1 Deum.$

2038. `Et inter semen tuum post te’: quod significet illos qui fidem in Ipsum habent, constat a significatione `seminis’ quod sit fides ex charitate, de qua prius.

2039. `Circumcidi omnem masculum’: quod significet puritatem, constat a repraesentatione et inde significatione `circumcidere’ in sensu interno; circumcisio seu excisio praeputii non aliud significabat quam remotionem et abstersionem eorum quae impediebant et inquinabant amorem caelestem, quae sunt mala cupiditatum, imprimis cupiditatum amoris sui, et falsa inde; causa hujus significationis est quia genitalia utriusque sexus amorem caelestem repraesentant; sunt tria genera amorum {1} quae constituunt caelestia regni Domini, nempe amor conjugialis, amor erga infantes, et amor societatis seu mutuus; amor conjugialis est principalis omnium, nam in eo finis maximi usus, nempe propagatio generis humani, et inde regni Domini cujus est seminarium; amor erga infantes proxime succedit qui inde; et dein amor societatis seu mutuus; quicquid obtegit, impedit, et conspurcat hos amores, significatur per `praeputium,’ cujus excisio seu circumcisio ideo repraesentativa facta (o)est; quantum enim mala cupiditatum et falsa inde removentur, tantum purificatur homo, et tantum apparere potest amor caelestis: amor sui quam contrarius sit amori caelesti et quam spurcus, dictum et ostensum est n. 760, 1307, 1308, 1321, 1594, (o)2045, 2057; ex his liquet quod circumcisio in sensu interno significet puritatem. [2] Quod circumcisio sit modo signum foederis seu conjunctionis, constare potest manifeste ex eo quod circumcisio praeputii nihil prorsus sit absque circumcisione cordis; et quod circumcisio cordis quae est purificatio a spurcis illis amoribus, sit quae significatur; ut manifeste ab his in Verbo locis patet; apud Mosen,
Circumcidet Jehovah Deus cor tuum, et cor seminis tui, ad amandum Jehovam Deum tuum in toto corde tuo, et in tota anima tua, propterea ut vivas, Deut. xxx 6;
ex quibus constat quod `circumcidere cor’ sit purificari a spurcis amoribus, ut amari possit {2} Jehovah Deus seu Dominus, ex toto corde et ex tota anima: [3] apud Jeremiam,
Novate vobis novale, et ne seratis inter spinas, circumcidite vos Jehovae, et removete praeputia cordis vestri, vir Jehudae et habitatores Hierosolymae, iv 3, 4;
`circumcidere se Jehovae, et removere praeputia cordis’ nec aliud est quam removere talia quae impediunt amorem caelestem; inde etiam constat quod circumcisio cordis sit interius quod significatur per circumcisionem praeputii: apud Mosen,
Circumcidetis praeputium cordis vestri, et cervicem vestram ne induretis amplius,… faciens judicium orphani et viduae, et amans peregrinum ad dandum (c)illi panem et vestem, Deut. x 16, 18;
ubi etiam quod `circumcidere praeputium cordis’ sit purificari a malis amorum spurcorum et a falsis inde, liquet; caelestia amoris describuntur per opera charitatis, nempe per `facere judicium orphani et viduae’ et per `amare peregrinum ad dandum (c)illi panem et vestem’: [4] apud Jeremiam,
Ecce dies venientes, quibus visitabo super omnem circumcisum in praeputio, super Aegyptum, et super Jehudam, et super Edomum, et super filios Ammonis, et super Moabum, et super omnes abscissos anguli, habitantes in deserto, quia omnes gentes praeputiatae, et omnis domus Israelis praeputiati corde, ix 24, 25;
quod circumcisio significativum purificationis sit, inde quoque patet; vocantur `circumcisi praeputio,’ sed usque `gentes praeputiatae,’ inter ceteras etiam Jehudas; et Israel praeputiati corde: apud Mosen,
Vel tunc humiliabitur cor eorum praeputiatum, Lev. xxvi 41;
similiter. [5] Quod per praeputium et praeputiatum significetur immundum, constat apud Esaiam,
Excitare, excitare, indue robur tuum Zion, indue vestes decoris tui Hierosolyma, civitas sanctitas, quia non addet, veniet in te amplius praeputiatus et immundus, (x)lii 1;
per `Zionem’ intelligitur Ecclesia caelestis, per `Hierosolymam’ Ecclesia spiritualis, in quam praeputiatum quod est immundum, non intrabit. [6] Quod circumcisio sit `signum foederis’ seu indicium conjunctionis, manifeste constat ex eo quod simile repraesentatum per arborum fructus qui etiam circumciderentur, de quibus ita apud Mosen,
Quando veneritis in terram, et plantaveritis quamcumque arborem cibi, praeputiabitis praeputium ejus, fructum ejus; tribus annis erit vobis praeputiati, non comedetur, et in anno quarto erit omnis fructus ejus sanctitas laudum Jehovae, Lev. xix 23, 24;
`fructus’ similiter repraesentant et significant charitatem, ut a multis locis in Verbo constare potest, ita `praeputium’ eorum significat {3} immundum quod charitatem impedit et contaminat. [7] Quod mirabile, cum angeli qui in caelo, ideam purificationis a spurcis naturalibus habent {4}, tunc in mundo spirituum repraesentatur velocissime quoddam simile circumcisionis, nam ideae angelicae in repraesentativa in mundo spirituum evadunt. Fuerunt ritus repraesentativi in Ecclesia Judaica qui inde originem duxerunt, et fuerunt quoque qui non inde: illi apud quos in mundo spirituum repraesentabatur velox illa circumcisio, volebant admitti in caelum, et antequam admissi, hoc {5} repraesentatum erat; ex quo constare potest cur mandatum Joshuae quod circumcideret populum cum Jordanem transgressi intrarent in terram Canaanem; introitus populi in {6} terram Canaanem non aliud repraesentabat quam intromissionem fidelium in caelum, [8] ideo circumcisio secundo mandata erat, de qua ita apud Joshuam,
Jehovah dixit ad Joshuam, Fac tibi gladios petrarum, circumcide filios Israelis secundo; et fecit sibi Joshua gladios petrarum, et circumcidit filios Israelis ad collem praeputiorum:… et dixit Jehovah ad Joshuam, Hodie devolvi opprobrium Aegypti desuper vobis, et vocavit nomen loci illius Gilgal (devolutio), v 2, 3, 9;
`gladii petrarum’ significant vera quibus imbuerentur, ut sic spurcos amores castigare et discutere possent, nam absque cognitionibus veri nusquam aliqua purificatio; quod `lapis seu petra’ significet vera, prius n. 643, 1298, ostensum est, et quod `gladius’ praedicetur de veris quibus castigentur mala, ex Verbo constat.
@1 amoris.$
@2 queat.$
@3 denotat.$
@4 habent before purificationis.$
@5 id.$
@6 i Israelitici.$

2040. Vers. 11. Et circumcidetis carnem praeputii vestri, et erit in signum foederis inter Me et inter nos. `Circumcidetis carnem praeputii vestri’ significat remotionem amoris sui et mundi: `et erit in signum foederis inter Me et inter vos’ significat repraesentativum et significativum puritatis.

2041. `Circumcidetis carnem praeputii vestri’: quod significet remotionem amoris sui et mundi, constat ex repraesentatione et significatione `circumcisionis’ quod sit purificatio a spurcis amoribus, de qua mox supra n. 2039; tum a significatione `carnis’ quod sit proprium hominis, de qua prius n. 999; proprium hominis non est nisi amor sui et mundi, ita omnis cupiditas quae inde, quod quam spurcum sit, ostensum (o)est in Parte Prima n. 141, 150, 154, 210, 215, 694, 731, 874-876, 987, 1047; quia hoc proprium significatur quod removendum, hic dicitur `caro praeputii.’ [2] Sunt bini {1} amores ita dicti, et eorum cupiditates, quae impediunt influxum amoris caelestis a Domino; illi enim cum regnant in interiore et externo homine, et eum occupant, tunc influentem amorem caelestem vel rejiciunt vel suffocant, ut et pervertunt et contaminant, nam prorsus contrarii sunt amori caelesti; quod prorsus contrarii sint, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus demonstrabitur; at quantum removentur, tantum amor caelestis influens a Domino incipit apparere, immo illucescere in interiore ejus homine, et tantum incipit videre quod in malo et falso sit, (o)immo dein in immundo et spurco, denique quod hoc fuerit ipsius proprium; [3] sunt ii qui regenerantur apud quos illi removentur; hoc quoque a non regeneratis potest appercipi, apud quos dum amorum istorum cupiditates quiescunt, ut fit quandoque dum in meditatione sancta sunt vel dum sopiuntur, quod fit dum in infortuniis sunt, in aegritudinibus et morbis et maxime in momentis mortis, tunc quia corporea et mundana sopita sunt et quasi mortua, appercipiunt aliquid luminis caelestis, et solatii inde; sed apud hos non est remotio illarum cupiditatum, sed modo sopitio, nam ilico dum in statum pristinum redeunt, in cupiditates illas relabuntur: [4] apud malos etiam sopiri possunt corporea et mundana, et tunc elevari quasi in quoddam caeleste, ut quandoque fit cum animabus, imprimis recentibus in altera vita, qui intense cupiunt videre gloriam Domini quia tantum de caelo audiverunt in mundo cum vixerunt; illis tunc sopiuntur externa illa, et sic evehuntur in primum caelum, et fruuntur desiderio suo; sed non diu subsistere possunt, quia est modo quiescentia {2} corporeorum et mundanorum, non autem remotio ut apud {3} angelos, de quibus videatur n. 541, 542. Sciendum est quod amor caelestis a Domino continue influat apud hominem, et quod nihil aliud sit quod obstat, impedit, et facit quod {4} illum recipere nequeat, quam cupiditates amorum illorum et falsitates inde.
@1 i hi$
@2 sopitio.$
@3 `i regeneratos et.$
@4 ut.$

2042. `Et erit in signum foederis inter Me et inter vos’: quod significet repraesentativum et significativum puritatis, constat ex illis quae ostensa sunt mox supra n. 2039, nempe quod circumcisio non fuerit aliud quam repraesentativum purificationis ab amoribus spurcis; et quia solum externus ritus fuit qui repraesentabat et significabat internum, non erat foedus sed signum foederis.

2043. Vers. 12. Et filius octo dierum, circumcidetur vobis, omnis masculus, in generationes vestras, natus domus, et emptio argenti, ab omni filio alienigena, qui non e semine tuo ille. `Filius octo dierum’ significat principium purificationis quodcumque: `circumcidetur vobis’ significat purificationem: `omnis masculus’ significat eos qui in vero fidei: `in generationes vestras’ significat illa quae sunt fidei: `natus domus’ significat caelestes: `emptio argenti’ significat spirituales qui sunt intra Ecclesiam: `ab omni filio alienigena, qui non e semine tuo ille’ significat illos qui extra Ecclesiam.

2044. `Et filius octo dierum’: quod significet principium purificationis quodcumque, constat ex significatione `octavi diei’; `septimana’ quae est septem dierum, significat integram periodum cujuscumque status et temporis, ut reformationis, regenerationis, tentationis, tam hominis in particulari quam Ecclesiae in communi; ita septimana dicitur periodus sive foret mille annorum, sive centum, sive decem, ita dierum, horarum, mutorum, et sic porro, quod a locis in Parte Prima n. 728 citatis constare potest; (m)et quia dies octavus est dies primus sequentis septimanae, hic significat principium quodcumque (n). Inde quoque constat quod sicut ipsa circumcisio fuit repraesentativam purificationis, ita etiam tempus, nempe octavus dies; non quod tunc intrarent in statum puriorem et quod ideo purificati essent, sed quia sicut circumcisio significabat purificationem, ita `octavus dies’ quod fieri debeat omni tempore, et sic semper ut e novo principio.

2045. `Circumcidetur vobis’: quod significet purificationem constat a repraesentatione et significatione `circumcisionis’ quod sit purificatio ab amoribus spurcis, de qua supra n. 2039. Qui in amoribus sui et mundi sunt, nusquam credere possunt quod in tam spurcis et immundis sint, sicut actualiter sunt: quoddam enim volupe et jucundum est quod mulcet, favet, et adblanditur, et facit ut vitam eam ament: praeferant omni alii vitae, et sic putent nihil mali inesse; nam quicquid favet alicujus amori et inde vitae, creditur esse bonum; inde etiam rationale consentit et suggerit falsa quae confirmat, quae occaecant in tantum ut nihil {1} videant quid amor caelestis, et si viderent, corde suo dicerent esse quoddam miserum, aut (o)quoddam nihil, aut quoddam phantasiae simile, quod animum tenet sicut in aegritudine: [2] sed quod vita amoris sui et mundi cum ejus voluptariis et jucundis sit spurca et immunda, constare potest cuivis {2} si ex rationali facultate qua donatus est, cogitare velit; amor sui est ex quo omnia mala quae destruunt societatem civilem; ex illo ut ex immundo puteo scaturiunt omnia odia, omnes vindictae, omnes crudelitates, immo omnia adulteria; qui enim se amat, alios omnes qui sibi non serviunt aut honorem praestant aut favent, vel contemnit vel vituperat vel odio habet, et cum odio habet, non spirat nisi vindictas et crudelitates, et hoc quantum se amat; ita amor ille est destructivus societatis et generis humani; quod talis sit, videantur etiam quae in Parte Prima de eodem dicta sunt n. 693, 694, 760, 1307, 1308, 1321, 1506, 1594, 1691, 1862: quod amor sui sit spurcissimus in altera vita, et e diametro oppositus amori mutuo in quo caelum consistit, in sequentibus etiam, ex Divina Domini Misericordia, dicetur; [3] et quia inde sunt odia, vindictae, crudelitate: et adulteria, inde sunt omnia quae peccata, scelera, abominationes, et profanationes vocantur; quare cum ille in rationali hominis est, inque ejus externi hominis cupiditatibus et phantasiis, tunc influxus amori, caelestis a Domino continuo arcetur, pervertitur et contaminatur; est sicut foedum excrementum {3}, quod omnem odorem suavem dissipat: immo conspurcat; et est sicut objectum quod radios lucis continue influentes in tetros et nigros colores vertit; et est sicut tigris et serpens qui adblandimenta respuit, et eos qui cibos porrigunt, morsu et veneno necat; aut sicut homo facinorosus qui intentiones etiam optimas aliorum, ipsaque beneficia in vituperia et malitias vertit: inde constat quod amores illi, nempe sui et mundi, sint qui per praeputia repraesentantur et significantur quae abscindenda.
@1 nihilum.$
@2 qui.$
@3 excrementitium.$

2046. Quod `omnis masculus’ significet illos qui in vero fidei sunt, constat a significatione `masculi’ quod sit verum, de qua n. 672, 749; quod `masculus’ dicatur per quem significatur verum fidei, causa est quia nemo purificari potest ab amoribus illis spurcis nisi qui in vero est; ex vero cognoscit quid est purum et impurum, et quid sanctum et profanum; antequam hoc novit non sunt media in quae et per quae operari potest amor caelestis qui continue (t)influit a Domino, qui non recipi potest nisi in veris; quare per cognitiones veri reformatur et regeneratur homo, et hoc non prius quam cum illis imbutus est; ipsa conscientia per vera fidei formatur, nam conscientia est veri et recti qua regeneratus donatur, de qua videatur, n. 977, 986 fin., 1033, 1076, 1077; haec causa etiam est quod cultri lapidei seu gladii petrarum, ut vocantur, ad circumcisionem adhiberentur, per quos quod significentur vera, videatur supra n. 2039 ad fin.

2047. `In generationes vestras’: quod significet illa quae sunt fidei, constat a significatione `generationum et nativitatum’ quod sint illa quae sunt fidei, de qua {1} n. 613, 1145, 1255, 2020, 2035.
@1 quibus prius$

2048. Quod `natus domus’ significet caelestes et quod `emptio `argenti’ significet spirituales, ita qui intra Ecclesiam, constat a significatione `nati domus’ quod sint illi qui intra domum, `domus’ in Verbo significat caeleste, quia hoc intimum, unde per `domum Dei’ significatur in universali sensu regnum Domini, in minus universali, Ecclesia, in particulari, ipse homo in quo est regnum seu Ecclesia Domini; quando homo dicitur `domus,’ significatur caeleste fidei apud eum, quando `templum,’ significatur verum fidei apud eum; ita hic per `natum domus’ significantur {1} caelestes. Quod autem `emptio argenti’ seu `emptus argento’ significet spirituales, constat ex significatione `argenti’ quod sit verum, ita spirituale fidei, de qua in Parte Prima n. 1551: [2] caelestes dicuntur qui sunt in amore in Dominum, et quia Antiquissima Ecclesia quae ante diluvium, in illo amore fuit, erat Ecclesia caelestis: spirituales dicuntur qui in amore {2} erga proximum, et sic in vero fidei: talis fuit Antiqua Ecclesia quae post diluvium; de distinctione inter caelestes et spirituales pluries actum est in Parte Prima. Quisque videre potest quod hic arcana caelestia sint, nempe quod circumcidendi essent nati domus et empti argento, tum quoque filii alienigenae, et quod illi {3} nominentur, et hoc aliquoties, ut in vers. seq. 13, 23, 27, quae arcana non patent nisi ex sensu interno, nempe quod per `natos domus’ et `emptos argento’ significentur caelestes et spirituales, ita qui intra Ecclesiam, et per `filium alienigenam qui non e semine,’ illi qui extra Ecclesiam.
@1 intelliguntur.$
@2 charitate.$
@3 hi.$

2049. `Ab omni filio alienigena, qui non e semine tuo ille’: quod significet illos qui extra Ecclesiam sunt, constat a significatione `filii alienigenae’ quod sint illi qui non nati intra Ecclesiam, ita non in bonis et veris fidei quia non in cognitionibus illorum; `filii alienigenae’ etiam significant illos qui in externo cultu sunt, de quibus n. 1097, sed tunc agitur de illis qui intra Ecclesiam sunt; hic vero, quia de Ecclesia Domini in universali, sunt `filii alienigenae’ illi qui non nati intra Ecclesiam, sicut sunt gentes: gentes quae extra Ecclesiam, possunt esse in veris sed non in veris fidei; vera eorum sunt sicut praecepta decalogi, quod honorandi parentes, quod non occidendum, non furandum, non adulterandum, non concupiscenda quae sunt aliorum, tum quod numen colendum; sed vera fidei sunt omnia doctrinalia de vita aeterna, de regno Domini, et de Domino; haec illis non possunt nota esse quia Verbum non habent; [2] hi sunt qui per `filios alienigenas, qui non e semine,’ et qui {1} circumcidendi, hoc est, purificandi, significantur; inde {2} patet quod illi aeque purificari queant ac qui intra Ecclesiam, quod repraesentabatur per circumcidi; purificantur quando rejiciunt spurcos amores et vivunt inter se in charitate, tunc enim vivant in veris, nam omnia vera sunt charitatis, sed in veris de quibus prius; qui cum in his veris vivunt, facile hauriunt vera fidei, si non in vita corporis, usque in altera vita, quia vera fidei sunt interiora vera charitatis, nihil enim plus tunc amant quam in interiora vera charitatis admitti; interiora charitatis sunt, in quibus consistit regnum Domini, de illis videatur n. 932, 1032, 1059, 1327, 1328, 1366. [3] In altera vita nihil facit scientia cognitionum fidei, pessimi enim, immo infernales, possunt esse in scientia illarum, quandoque prae aliis, sed est vita secundum cognitiones, nam omnes cognitiones pro fine habent vitam; nisi addiscerentur propter vitam, nullius usus forent, praeter quod loqui possint de iis, et inde docti haberi in mundo, in honores evehi, et lucrari famam et opes; inde constat quod vita cognitionum fidei non alia sit quam vita charitatis, Lex enim et Prophetae, hoc est, universa doctrina fidei cum omnibus ejus cognitionibus, consistit {3} in amore in Dominum, et in amore erga proximum, ut manifestum est unicuivis ex Domini verbis apud Matth. xxii 34-39, (o)et apud Marc. xii 28-35; [4] (m)at doctrinalia seu cognitiones fidei usque maxime necessariae sunt ad formandam vitam charitatis, quae absque illis formari nequit(n); haec vita est quae salvat {4} post mortem; nusquam aliqua vita fidei absque illa, nam absque charitate non dabilis est vita fidei; qui in vita amoris et charitatis sunt, in Domini vita sunt; Ipsi conjungi nemo potest per aliam; (m)inde quoque constat quod vera fidei nusquam agnosci queant ut vera, hoc est, dari agnitio illorum, de qua loquuntur, quam exterius aut {5} ore, nisi sint implantata in charitate, interius enim aut corde negantur, nam, ut dictum, omnia pro fine habent charitatem, quae si non inest, interius rejiciuntur; interiora patent qualia sunt cum auferuntur exteriora, ut fit in altera vita, quod nempe prorsus contraria sint omnibus veris fidei(n); vitam charitatis seu amorem mutuum accipere in altera vita, cum nullum habuerint in vita corporis, nusquam datur, sed vita (x)eorum in mundo manet illis post mortem; nullum enim aversantur et odio habent; cum {6} modo approximant ad societatem ubi vita amoris mutui, tremunt, horrent et cruciatu afficiuntur(n): [5] tales tametsi intra Ecclesiam nati sunt, dicuntur `filii alienigenae praeputiati corde et praeputiati carne’ qui non admittendi in sanctuarium, hoc est, in regnum Domini, qui etiam intellecti apud Ezechielem,
Ullus filius alienigena, praeputiatus corde, et praeputiatus carne, non intrabit in sanctum, xliv 7, 9;
et apud eundem,
Cui similis factus es sic in gloria, et in magnitudine, inter arbores Edenis? et descendere factas fueris cum arboribus Edenis in terram inferiorem, in medio praeputiatorum cubabis cum confossis gladio, xxxi 18;
ubi de Pharaone per quem significantur scientiae in genere, n. 1164, 1165, 1186, 1462; per `arbores Edenis’ cum quibus descenderent in terram inferiorem, quoque scientiae sed scientiae cognitionum fidei inde nunc patet quid `praeputiatus’ sit in sensu interno, nempe qui in spurcis amoribus et illorum vita est.
@1 i cum I.$
@2 i quoque.$

@3 after proximum. $
@4 manet.$
@5 et I.$
@6 solum$

2050. Vers. 13. Circumcidendo circumcidetur natus domus tuae et emptio argenti tui; et erit foedus Meum in carne vestra in foedus aeternum. `Circumcidendo circumcidetur’ significat quod illi omnino removebunt a se amores sui et mundi: `natus domus tuae, et emptio argenti tui’ significat qui intra Ecclesiam utriusque generis: `et erit foedus Meum in carne vestra’ significat conjunctionem Domini cum homine in ejus impuritate, tum etiam significativum: `in foedus aeternum’ significat conjunctionem.

2051. Quod `circumcidendo circumcidetur’ significet quod illi omnino removebunt a se amores sui et mundi, nempe qui intra Ecclesiam qui significantur per `natum domus et emptum argento {1},’ constat a repraesentatione `circumcisionis’ quod sit purificatio ab amoribus sui et mundi, de qua supra n. 2039; hic repetitur iterum quod circumcidentur, et dicitur quod circumcidendo circumcidetur {2}, quo exprimitur necessitas, hoc est, quod omnino ab illis amoribus purificandi; et quia significantur illi qui intra Ecclesiam, hic filii alienigenae non memorantur, nam per hos, ut supra n. 2049 ostensum, significantur illi qui extra Ecclesiam sunt; [2]] ex repetitione eorum quae in versu praecedente dicta sunt de `natis domus’ et `emptis argento; quisque videre potest quod Divinum arcanum sit quod ex sensu litterae non patet, arcanum est quod purificatio a foedis illis amoribus maxime necessaria sit intra Ecclesiam, ex causa etiam quia qui intra Ecclesiam sunt, impura possunt reddere ipsa sancta, quod illi qui extra Ecclesiam, seu gentes, facere nequeunt; inde periculum damnationis illis majus est; praeterea illi qui intra Ecclesiam, principia falsi contra ipsa vera fidei possunt formare et iis imbui, qui autem {3} extra Ecclesiam sunt, id non possunt quia ignorant illa; ita illi profanare possunt sancta vera, hi vero non; de quibus plura videantur in Parte Prima n. 1059, 1327, 1328.
@1 emtionem argenti.$
@2 circumcidentur.$
@3 vero.$

2052. Quod `natus domus tuae, et emptio argenti tui’ significet illos qui intra Ecclesiam utriusque generis, nempe caelestes, qui sunt `natus domus,’ et spirituales qui sunt `emptio argenti,’ supra n. (x)2048, ostensum est.

2053. `Erit foedus Meum in carne vestra’: quod significet conjunctionem Domini cum homine in ejus impuritate, constat ex significatione `foederis’ quod sit conjunctio, de qua supra; et ex significatione `carnis’ quod sit proprium hominis, de qua etiam supra n. 2041; proprium quam impurum sit, ibi quoque dictum, et in Parte Prima ostensum n. 141, 150, 154, 210, 215, 694, 731, 874, 875, 876, 987, 1047. Quod `foedus Meum in carne vestra’ sit conjunctio Domini cum homine in ejus impuritate, ita se habet: apud hominem non datur aliquod verum intellectuale purum, hoc est, verum Divinum, sed vera fidei quae apud hominem, sunt apparentiae veri, quibus se adjungunt fallaciae quae sunt sensuum, et his falsa quae sunt cupiditatum amoris sui et mundi; talia vera apud hominem sunt, quae quam impura sunt constare potest ex eo quod iis adjuncta sint talia; [2] sed usque Dominus se conjungit cum homine in istis impuris, illa enim animat et vivificat innocentia et charitate et sic format conscientiam; vera conscientiae sunt varia, nempe secundum cujusvis religionem, quae violare Dominus non vult quia homo illis imbutus est et sanctitatem in illis posuit, modo non sint contraria bonis fidei; (m)Dominus neminem frangit sed flectit; quod constare exinde {1} potest, quod in unoquovis dogmate intra Ecclesiam sint qui conscientia donantur, quae usque eo melior est, quo vera ejus proprius accedunt ad vera genuina fidei; quia ex veris fidei ejuscemodi formatur conscientia, constat quod illa formata sit in parte hominis intellectuali, nam pars intellectualis est quae recipit illa; quam partem ideo Dominus miraculose separavit a parte voluntaria; quod est arcanum prius non notum, de quo videantur quae in Parte Prima, n. 863, 875, 895, 927, 1023(n). Quod `foedus in carne vestra’ etiam significativum sit, nempe purificationis, constat ab illis quae de circumcisione n. 2039 ostensa sunt.
@1 inde.$

2054. `In foedus aeternum’: quod significet conjunctionem, constat ex significatione `foederis’ quod sit conjunctio, de qua prius. Hic quia agitur de illis qui intra Ecclesiam sunt, iterum dicitur `foedus,’ et hic `foedus aeternum,’ ex causa, tam quia illis maxime necessarium circumcidi seu purificari ab amoribus sui et mundi, ut ostensum supra n. 2051, quam quia cum illis qui intra Ecclesiam, proxima (t)est conjunctio Domini (c)et Ipsius caeli, quoniam per bona et vera fidei: est quidem conjunctio etiam cum illis qui extra Ecclesiam, sed remotior quia non in bonis et veris fidei sunt, ut dictum supra n. (x)2049. Ecclesia in regno Domini se habet sicut cor et pulmones in homine; interiora hominis cum externis ejus per cor et pulmones conjunguntur, inde omnia viscera quae circumcirca sunt, vivunt; ita quoque se habet cum genere humano; conjunctio Domini et Ipsius caeli est proxima cum Ecclesia, remotior autem cum illis qui extra Ecclesiam, qui sunt sicut viscera quae medio corde et pulmone vivunt: caelestes sunt instar cordis, spirituales autem instar pulmonum: illius et hujus necessitatis causa hic agitur in specie de illis qui intra Ecclesiam, et his repetitur foedus.

2055. Vers. 14. Et praeputiatus masculus, qui non circumciditur carne praeputii tui, et excidetur anima illa ex populis suis, foedus Meum irritum fecit. `Praeputiatus masculus’ significat qui non in vero fidei `qui non circumciditur carne praeputii sui’ significat qui in amore sui et mundi: `et excidetur anima illa ex populis suis’ significat mortem aeternam: `foedus Meum irritum fecit’ significat quod conjungi non possit.

2056. `Et praeputiatus masculus’: quod significet qui non in vero fidei, constat a significatione `masculi’ quod sit verum fidei, de qua supra n. 2046, quare hic `praeputiatus masculus’ significat illum qui non in vero fidei, ita qui in falso; `praeputiatum’ praedicatur de e quod impedit et conspurcat, sicut prius dictum; cum id adjungitur `masculo,’ est id quod impedit et conspurcat verum; similiter cum a alicui rei adjungitur, significat ejusdem rei obfuscationem et contaminationem, ut `praeputiata auris’ apud Jeremiam,
Super quem loquar et testificabor, et audient? Ecce praeputiata auris eorum, et non possunt auscultare; ecce Verbum Jehovae factum est in opprobrium, non volunt illud, vi 10;
`praeputiata auris’ pro quod nulla auscultatio, et quod illis Verbum opprobrio [esset]. [2] Agitur in hoc versu etiam de illis qui intra Ecclesiam, qui non solum in falso sed etiam in impuro amorum sui et mundi, nam continuantur praecedentibus, quare dicitur `praeputiatus masculus, qui non circumciditur carne praeputii sui,’ ita est falsum conjunctum impuro vitae; quantum periculi damnationis aeternae illis sit, ex quae supra {1} n. 2051 dicta sunt, constare potest; hic imprimis significantur illi intra Ecclesiam qui bona et vera fidei profanant, de quibus dicitur quod `excidetur anima illa ex populis suis’: illi enim profanare possunt, non autem ii qui extra Ecclesiam sunt, ut in Parte Prima n. 593, 1008, 1010, 1059 ostensum est.
@1 prius.$

2057. `Qui non circumciditur carne praeputii sui’: quod significet qui in amore sui, constat ex illis quae supra de significatione `circumcidi (o)et praeputii’ n. 2039, 2049 fin., tum de significatione `carnis’ n. 2041, dicta sunt; `caro praeputii’ hic significat amorem sui; qui intra Ecclesiam in falso sunt et simul in amore sui, ii imprimis sancta profanant, non ita illi qui in alio quocumque amore (o)sunt, nam amor sui est omnium spurcissimus, quia destructivus societatis ita destructivus generis humani est, ut supra n. 2045 ostensum; quod etiam e diametro oppositus sit amori mutuo in quo caelum consistit, ita destructivus ipsius ordinis caelestis, constare potest a malis spiritibus et geniis in altera vita, tum ab infernis in quibus nihil est nisi amor sui qui regnat, et quia amor sui, etiam omnia odiorum, vindictarum et crudelitatum genera, quia haec sunt inde. [2] Amor mutuus in caelo consistit in eo ut proximum (t)ament plus quam se, inde totum caelum repraesentat sicut unum hominem, nam per mutuum amorem a Domino ita consociantur omnes; inde est quod omnium felicitates communicentur singulis et singulorum omnibus; ipsa forma caelestis inde talis est quod quisque quasi sit quoddam centrum, ita centrum communicationum proinde felicitatum ab omnibus, et hoc secundum omnes differentias amoris illius quae innumerabiles; et quia illi qui in amore illo sunt, summam felicitatem percipiunt ex eo quod communicare possint illud quod ad eos influit cum aliis, et hoc ex corde, inde perpetua et aeterna fit communicatio, ex qua quantum Domini regnum, tantum singulorum felicitas crescit; (m)angeli quia in societates et mansiones distincti sunt, de eo non cogitant, sed Dominus ita {1} omnia et singula disponit(n); tale est regnum Domini in caelis. [3] Sed hanc formam et hunc ordinem nihil aliud destruere conatur quam amor sui, ita omnes illi in altera vita qui {2} in amore sui sunt, profundius infernales prae aliis; {3} amor enim sui nihil communicat aliis, sed aliorum jucunda et felicia exstinguit et suffocat; quodcumque jucundum ad illos influens ab aliis, ad se recipiunt, in se concentrant, vertunt in spurcum sui, et faciunt ut non ulterius propagetur, ita destruunt omne unanimum et consociabile; inde disunio, et consequenter destructio; et quia unusquisque eorum ab aliis serviri, coli et adorari vult, et nullum amat quam semet, inde dissociatio quae determinatur et se exserit in lamentabiles status, ut nihil jucundius percipiant quam ex odio, vindicta et crudelitate alios diris modis et phantasiis cruciare; tales cum ad societatem quandam veniunt ubi amor mutuus, quia omne influens jucundum in illis terminatur, sicut impura et mortua pondera in pura et viva aura a semet dejiciuntur, et quia sui spurcam ideam exhalant, ibi vertitur jucundum eorum in fetorem cadaverosum, ex quo sui infernum sentiunt, praeter quod angore atroci corripiantur: [4] exinde constare potest qualis amor sui est, nempe quod non solum destructivus generis humani, ut supra n. 2045 ostensum, sed etiam quod sit destructivus ordinis caelestis, ac ita in illo nihil nisi impurum, spurcum, profanum, ac ipsum infernum; utcumque non talis apparet illis qui in eo sunt. Illi in amore sui sunt qui contemnunt alios prae se, et illos qui sibi non favent, serviunt et quendam cultum praebent, odio habent, et crudele jucundum capiunt in vindicta, et in aliorum honoris, famae, opum, et vitae deprivatione; qui in illo sunt, in his sunt, et qui in his, sciant quod in illo sint.
@1 sic.$
@2 qui in altera vita.$
@3 In A the rest of this paragraph is much altered and then deleted, with direction to a separate sheet which is, however, missing. Continuation in I has some resemblances to deleted passage.$

2058. `Et excidetur anima illa ex populis suis’: quod significet mortem aeternam, constat ex significatione `animae’ quod sit vita, de qua n. 1000, 1040, 1742; et ex significatione `populorum’ quod sint vera, de qua n. 1259, 1260, ita quod populi sint {1} viventes in veris, hoc est {2}, angeli, a quibus `exscindi anima’ est damnari seu perire morte aeterna.
@1 hic.$
@2 ita.$

2059. Quod `foedus Meum irritum fecit’ significet quod conjungi non possit, constat ex significatione `foederis’ quod sit conjunctio, de qua prius, ita `foedus irritum facere’ est se disjungere, adeo ut conjungi non possit.

2060. Vers. 15. Et dixit Deus ad Abraham, Sarai uxor tua non vocabis nomine ejus Sarai, quoniam Sarah nomen illius. `Dixit Deus ad Abraham’ significat perceptionem: `Sarai uxor tua’ significat, hic ut prius, verum conjunctum bono: `non vocabis nomine ejus Sarai’ significat quod exuet humanum: `quoniam Sarah nomen illius’ significat quod induet Divinum.

2061. `Dixit Deus ad Abraham’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere Deus’ in sensu historico quod sit in sensu interno percipere, de qua prius n. 1791, 1815, 1819, 1822, 1818, 1919; quia hic nunc de alia re agitur, nempe de illa quae significatur per `Sarai’ et `Sarah,’ tum quae per promissionem filii ex Sarah, et per Ismaelem quod in gentem magnam futurus, incohatur per novam perceptionem Domini quae exprimitur per `dixit Deus ad Abrahamum,’ sicut passim in aliis locis.

2062. `Sarai uxor tua’: quod significet verum conjunctum bono, constat a significatione `Sarai’ quod sit verum intellectuale, et quia `uxor’ hic additur, quod sit verum illud conjunctum bono; quod `Sarai’ et `Sarai uxor’ significet verum conjunctum bono prius n. 1468, 1901, et alibi passim ostensum (o)est.

2063. Quod `non vocabis nomine ejus Sarai, quoniam Sarah nomen illius’ significet quod exuet humanum, et induet Divinum, constat ex illis quae supra ad vers. 5 dicta sunt de Abrahamo {1}, ubi haec, `Non vocabitur amplius nomine tuo Abram, et erit nomen tuum Abraham,’ per quae similiter significatum, quod exuet humanum, (c)ac induet Divinum, de quibus n. 2009; littera enim `H’ quae adjecta est nomini Sarah, ex Jehovae nomine desumpta est, ob causam ut Sarah, sicut Abraham, repraesentaret Divinum Domini; nempe Divinum conjugium Boni cum Vero in Domino, `Abraham’ Divinum Bonum, et `Sarah’ Divinum Verum; [2] ex quo nasceretur Divinum Rationale quod est `Isacus.’ Divinum Bonum quod est amor, et respective ad universum genus humanum est misericordia, fuit Internum Domini, hoc est, Jehovah, Qui ipsum Bonum est; hoc repraesentatur per `Abrahamum’; verum quod conjungendum Divino Bono, repraesentatum est per `Sarai,’ quod cum etiam Divinum factum, repraesentatur per `Sarah,’ nam Dominus ad unionem cum Jehovah successive progressus est, ut supra passim dictum; verum nondum Divinum per `Sarai’ repraesentatum, erat cum adhuc non ita unitum Bono, ut ex Bono verum; at cum ita unitum Bono ut ex Bono procederet, tunc fuit Divinum, ac ipsum Verum tunc quoque Bonum quia Boni verum; aliud est verum quod tendit ad bonum, ut uniatur bono, et aliud [est,] quod unitum bono ita ut procedat prorsus a bono; verum quod tendit ad bonum, trahit adhuc aliquid ab humano; at quod prorsus unitum bono, hoc exuit omne quod (o)est humanum et induit Divinum: [3] hoc per simile, ut prius, apud hominem illustrari potest; cum regeneratur homo, hoc est, cum conjungendus Domino, ad conjunctionem per verum, hoc est, per vera fidei procedit, nemo enim regenerari potest nisi per cognitiones fidei, quae sunt vera per quae ad conjunctionem procedit; his Dominus obviam it per bonum, hoc est, per charitatem, et illam inaptat cognitionibus fidei, hoc est, veris ejus; omnia enim vera sunt vasa recipientia boni, quare quo genuina magis sunt vera et quo plus multiplicantur, eo plus bono datur copia recipiendi illa ut vasa, redigendique illa in ordinem, et se demum manifestandi, usque demum ut non appareant vera, nisi quantum per illa translucet bonum, ita verum fit caeleste spirituale; [et] quia in bono quod solius est charitatis, Dominus solum est praesens, ita homo conjungitur Domino et donatur per bonum, hoc est, per charitatem conscientia, ex qua dein cogitat verum {2} et facit rectum `, sed haec secundum vera et recta, quibus bonum seu charitas inaptatur.
@1 Abramo.$
@2 ip suum$

2064. Vers. 16. Et benedicam illi, et etiam dabo ex illa tibi filium; et benedicam illi, et erit in gentes, reges populorum ex illa erunt `Benedicam illi’ significat multiplicationem veri: `et etiam dabo ex illa tibi filium: significat Rationale: `et benedicam illi’ significat ejus multiplicationem: `et erit in gentes’ significat bona inde: `reges populorum ex illa erunt’ significat vera ex conjunctis veris et bonis quae sunt `reges populorum.’

2065. Quod `benedicam illi’ significet multiplicationem veri constat a significatione `benedici’ quod sit locupletari omni bono e vero, de qua in Parte Prima n. 981, 1096, 1420, 1422; hic quia ad Sarah dicitur quod Deus benediceret illi, significatur locupletatio seu multiplicatio veri, nam per `Sarah,’ ut prius ostensum, repraesentatur e significatur verum boni, quod est verum intellectuale, de quo vero e ejus multiplicatione hic agitur; quid verum intellectuale [sit,] videatur prius n. 1904.

2066. `Et etiam dabo ex illa tibi filium’: quod significet Rationale, constat ex significatione `filii’ quod sit verum, de qua n. 489, 491, 533, 1147; et quia omne rationale a vero incohat, hic per `filium’ significatur rationale: primum rationale Domini repraesentatum et significatum est per `Ismaelem, natum ex Hagare ancilla,’ de quo in cap. praec. xvi; alterum Rationale de quo hic agitur, repraesentatur et significatur per `Isacum qui nasceretur ex Sarah’; illud, nempe quod repraesentatum per `Ismaelem,’ fuit rationale quod domo postea expulsum est; hoc autem Rationale quod repraesentatur per `Isacum,’ est quod domo mansit quia Divinum: sed de hoc rationali in sequente capite, ubi de Isaco, ex Divina Domini Misericordia, dicendum.

2067. `Et benedicam illi’: quod significet ejus multiplicationem, nempe Rationalis per filium intellecti, constat ex significatione `benedici’ quod sit locupletari omni bono et vero, de qua mox supra [n. 2065].

2068. `Et erit in gentes’: quod significet bona inde, constat ex significatione `gentium’ quod sint bona, de qua in Parte Prima n. 1259, 1260, 1416, 1849.

2069. `Reges populorum ex illa erunt’: quod significet vera ex conjunctis veris et bonis, quae sunt `reges populorum,’ constat ex significatione `regum’ quod (t)sint in genere’ omnia vera, de qua supra n. 2015; et a significatione `populorum’ quod etiam sint vera, in genere omnia spiritualia; nam `reges’ praedicantur ex populis, non ita ex gentibus nisi dum gentes significant mala, de qua n. 1259, 1260. In Verbo prophetico reges et populi pluries nominantur, sed per illos nusquam intelligantur reges et populi, nam de regibus et populis nihil agitur in ipsissimo Verbo quod est sensus internus, sed de caelestibus et spiritualibus quae sunt regni Domini, ita de bonis et veris; sensus litterae modo praebet objecta, sicut voces humanae, ad intelligendum sensum qui inde. [2] Hic quia agitur de Sarah, quod `ex illa reges populorum erunt,’ et per `Sarah’ significatur Divinum Verum quod Domino, constat quod per `reges populorum’ significentur vera ex conjunctis veris et bonis, quae sunt omnia vera internae Ecclesiae seu interiora fidei; haec vera quia a Domino, passim in Verbo vocantur `reges,’ tum etiam `filii regis,’ ut supra n. 2015 ostensum. [3] Quisque (t)videre potest quod aliquod internum Divinum in his verbis, quod `reges populorum ex illa erunt,’ reconditum lateat, nam in hoc versu de Isaco agitur, et de illo dicitur {1} `benedicam ei, et erit in gentes,’ sed de Sarah, quod `reges populorum ex illa erunt’; tum quod etiam de Abrahamo supra vers. 6, simile paene dictum, quod `reges ex illo exibunt,’ non autem ut de Sarah, quod `reges populorum’; arcanum quod inibi, altius latet quam ut paucis possit evolvi et describi; a repraesentatione et significatione `Abrahami’ quod sit Divinum Bonum, et a repraesentatione et significatione `Sarah’ quod sit Divinum Verum, aliquantum patet, nempe quod ex Divino Bono Domini per `Abrahamum’ intellecto, omne caeleste verum, et ex Divino Vero Domini per `Sarah’ intellecto, omne spirituale verum, exibit et erit; caeleste verum est quod apud caelestes angelos, et spirituale verum, quod apud spirituales angelos; seu quod idem, caeleste verum erat quod apud homines Antiquissimae Ecclesiae quae ante diluvium, fuit, quae Ecclesia caelestis fuit, spirituale verum, quod apud homines Antiquae Ecclesiae quae post diluvium, et Ecclesia spiritualis fuit; angeli enim, sicut etiam homines Ecclesiae, distinguuntur in caelestes et spirituales; illi distincti sunt ab his per amorem in Dominum, hi distincti ab illis per amorem erga proximum: [4] sed de caelesti vero et (o)de spirituali vero non plura dici possunt priusquam sciatur quae distinctio sit inter caeleste et spirituale, seu quod idem est’, inter Ecclesiam caelestem et spiritualem, de qua videantur quae in Parte Prima n. 202, 337, 1577; tum qualis Antiquissima Ecclesia et qualis Antiqua, n. 597, 607, 640, 765, 1114-1125, et pluries in aliis locis; et quod habere amorem in Dominum, caeleste sit, et quod habere amorem erga proximum, spirituale, n. 2023. [5] Arcanum inde nunc patet, [nempe] quod per `reges qui ex Abrahamo exibunt,’ de quibus vers. 6, significentur caelestia vera quae a Domini Divino Bono influunt, et quod per `reges populorum qui ex Sarah erunt,’ de quibus in hoc versu, significentur spiritualia vera quae a Domini Divino Vero influunt; Divinum enim Bonum Domini non potest influere nisi apud caelestem hominem, quia influit in partem ejus voluntariam, ut apud Antiquissimam Ecclesiam; Divinum autem Verum Domini influit apud hominem spiritualem, quia solum in partem ejus intellectualem, quae in eo separata est a parte ejus voluntaria, (o)n. 2053 ad fin.’; seu quod idem, caeleste bonum influit apud hominem caelestem, spirituale bonum apud hominem spiritualem; quare Dominus caelestibus angelis apparet ut Sol, spiritualibus vero ut Luna, n. 1529, 1530.
@1 i quod.$

2070. Vers. 17. Et cecidit Abraham super facies suas, et risit, et dixit in corde suo, Num filio centum annorum nascetur? et an Sarah filia nonaginta annorum patiet? `Cecidit Abraham super facies suas’ significat adorationem: `et risit’ significat affectionem veri: `et dixit in corde suo’ significat quod sic cogitaverit: `num filio centum annorum nascetur?’ significat quod tunc Rationale Humanae Essentiae Domini uniretur Divinae: `et an Sarah filia nonaginta annorum pariet?’ significat quod verum conjunctum bono hoc faciet.

2071. `Cecidit Abraham super facies suas’: quod significet adorationem, constat a significatione `cadere super facies’ quod sit adorare, de qua supra n. 1999.

2072. `Et risit’: quod significet affectionem veri, constare potest ex origine et essentia risus; origo ejus non alia est quam affectio veri vel affectio falsi, inde hilaritas et laetitia quae exserit se in facie per risum; inde patet quod essentia risus non aliud sit; risus quidem est externum quid quod corporis quia faciei, sed in Verbo interiora per exteriora {1} exprimuntur et significantur, sicut omnes affectiones interiores animi et mentis per faciem, auditio interior et oboedientia per aurem, visus internus seu intellectus per oculum, potentia et robur per manum et brachium, et sic porro, ita affectio veri per risum: [2] in rationali hominis est verum, quod est praecipuum, in illo etiam est affectio boni, sed haec est in ipsa affectione veri, sicut ejus anima; affectio boni quae in rationali, non se exserit per risum sed per gaudium quoddam, et inde per jucundum voluptatis quod non (x)ridet; nam in risu communiter quoque aliquid est quod non ita bonum. Quod in rationali hominis verum sit praecipuum, causa est quia rationale formatur per cognitiones veri, nam nisi per illas, nusquam aliquis rationalis fieri potest; cognitiones boni sunt aeque vera ac cognitiones veri. [3] Quod `risus’ hic significet affectionem veri, constare potest ex eo quod hic memoretur Abraham risisse, et similiter {2} Sarah, tam antequam natus Isacus quam postquam natus, tum quod Isacus a `risu’ nominatus, nam `Isac’ significat `risum’; quod Abraham, cum audivit {3} de Isaco, riserit, ex hoc versu constat, nam dicitur quod Abraham, cum audivit {4} de filio ex Sarah, riserit; quod etiam Sarah, antequam natus Isacus, cum audivit a Jehovah quod pareret, de qua ita,
Sarah cum audivit ad ostium tentorii, risit Sarah intra seipsam, dicendo, Postquam consenui, eritne mihi voluptas, et dominus meus senex? et dixit Jehovah ad Abrahamum, Quare hoc risit Sarah, dicendo, Num etiam vere {5} pariam, et ego consenui?… Negavit Sarah, dicendo, Non risi, quia timuit; et dixit, Non, at risisti, Gen. xviii 12, 13, 15;
dein etiam cum Isacus natus esset,
Vocavit Abrahamus nomen filii sui,… {6} Jishak (risum)… dixit Sarah, Risum fecit mihi Deus, omnis audiens ridebit me {7}, Gen. xxi 3, 6;
nisi `ridere’ et `nomen Isaci’ quo significatur risus, illa involveret, nusquam haec memorata fuissent.
@1 externa.$
@2 i quod.$
@3 audiverit I.$
@4 audiverit A.$
@5 vero.$
@6 i qui natus est sibi, quem peperit ipsi Sarah.$
@7 Hebrew [ ] (li). A had super me but d, i mihi, d and i me.$

2073. Quod `dixit corde suo’ significet quod sic cogitaverit, constat absque explicatione.

2074. Quod `nam filio centum annorum nascetur?’ significet quod tunc Rationale Humanae Essentiae Domini uniretur Divinae, constat a significatione `centum,’ de qua supra n. 1988, quae videantur.

2075. Quod `an Sarah filia nonaginta annorum pariet?’ significet quod veram conjunctum bono hoc faciet, constat ex repraesentatione et significatione `Sarah’ quod sit verum conjunctum bono seu Verum Divinum; et ex significatione numeri `nonaginta,’ seu quod idem est, `novem’; quisque non potest non mirari quod numerus centum annorum qui fuerunt Abrahamo, significet quod Rationale Humanae Essentiae Domini uniretur Divinae, et quod numerus nonaginta annorum qui fuerunt Sarae, significet quod verum conjunctum bono hoc faceret; (m)sed quia nihil non caeleste et Divinum est in Verbo Domini, ita etiam in ipsis numeris qui ibi(n); quod numeri quicumque in Verbo significent res aeque ac nomina quaecumque, in Parte Prima ostensum est n. 482, 487, 488, 493, 575, 647, 648, 755, 813, 893, 1988; [2] nunc quod numerus novem significet conjunctionem, magis numerus nonaginta, qui compositus est a novem multiplicatis per decem, nam `decem’ significant reliquias per quas conjunctio, ut patet ex illis quae dicta sunt supra n. 1988 fin. constare potest etiam {1} a sequentibus his repraesentativis et significativis; mandatum quod
In decimo die mensis septimi esset dies expiationum,… et quod hoc sabbatum sabbati esset; inque nono mensis septimi in vespera, a vespera usque ad vesperam feriarentur sabbatum, Lev. xxiii 27, 32;
[3] in sensu interno haec significant conjunctionem per reliquias, nempe `novem’ conjunctionem, et `decem’ reliquias; quod arcanum Divinum in his numeris reconditum lateat, patet manifeste ex mensibus et diebus anni qui sancti habendi {2}; ut a quovis septimo die quod tunc sabbatum, a septimo mense, ut hic, quod tunc sabbatum sabbati, pariter a septimo anno, tum a septies septimo quod tunc {3} incoharetur jubilaeum; ita similiter se habet cum ceteris numeris in Verbo, ut cum tribus quae simile paene significant ac septem; cumque duodecim quod omnia fidei; cumque numero decem idem ac {4} decimae, quod reliquias, (o)n. 576, et sic porro; ita hic (o)in Lev.’ (m)nisi numerus decem et numerus novem involverent arcana, haudquaquam mandatum fuisset quod hoc sabbatum sabbati esset in decimo die mensis septimi, et in nono mensis feriarentur illud;(n) tale est Verbum Domini in sensu interno, tametsi in sensu historico tale quid non patet. [4] Similiter quod memoratur de Hierosolyma, quod obsessa fuerit a Nebuchadnezzare anno nono Zidkiae et quod perrupta anno undecimo, die nono mensis, de qua ita in Libro Secundo Regum,
Fuit in anno nono, ex quo regnavit Zidkiah, in mense decimo, in decimo mensis, venit Nebuchadnezzar, rex Babelis, contra Hierosolymam, (m)et venit urbs in obsidionem usque ad undecimum annum regis Zidkiae; (n)in nono mensis, et invaluit fames in urbe, et non fuit panis populo terrae, et perrupta est urbs, xxv 1, 3, 4;
per `nonum annum, mensem decimum,’ et per `undecimum annum et nonum mensis, cum fames in urbe, et non panis populo terrae’ in sensu interno significatur quod nulla amplius conjunctio per illa quae sunt fidei et charitatis; `fames in urbe, et non panis populo terrae’ significat quod nihil fidei et nihil charitatis residuum esset; hic est sensus internus horum verborum qui nusquam apparet in littera; et similia minus adhuc elucent ex historicis Verbi quam ex propheticis, quia historica captant animum, usque adeo ut vix credatur aliquid altius ibi latere, cum tamen omnia sunt repraesentativa, et ipsa verba ubivis significativa; haec (t)sunt incredibilia, sed usque (o)sunt vera, videantur n. 1769-1772.
@1 quoque potest.$
@2 haberentur.$
@3 cum.$
@4 i cum.$

2076. Vers. 18. Et dixit Abraham ad Deum, Utinam Jishmael vivat coram Te. `Dixit Abraham ad Deum’ significat perceptionem Domini ex amore: `utinam Jishmael vivat coram Te’ significat alios qui ex vero rationales sunt ut non pereant.

2077. `Dixit Abraham ad Deum’: quod significat perceptionem Domini ex amore, constat a significatione `dicere ad Deum’ quod sit percipere, de qua saepius prius: quod `Abraham’ significet hic Dominum in tali statu et in tali aetate, supra n. 1989 dictum est. Quod Dominus hoc {1} ex amore dixerit, patet, nam ex ipsis verbis elucet affectio amoris cum dicitur `utinam Jishmael vivat coram Te.’ Affectio seu amor Domini fuit Divinus, nempe erga universum genus humanum, quod per unionem Humanae Suae Essentiae cum Divina Sibi prorsus adjungere et salvare in aeternum voluit; de quo amore videatur in Parte Prima n. 1735; et quod Dominus ex amore hoc continue pugnaverit contra inferna, n. 1690, 1789, 1812; et quod in unione Humani Sui cum Divino, nihil nisi conjunctionem Divini cum humano genere spectaverit, supra n. 2034. [2] Amor qualis Domino, transcendit omnem intellectum humanum, et incredibilis est maxime illis qui non sciunt quid amor caelestis in quo sunt angeli; angeli illi pro salvanda anima ex inferno, nihili pendunt mortem, immo, si potuissent, pro illa infernum subirent; inde intimum eorum gaudii est aliquem ex mortuis resurgentem in caelum transferre; sed fatentur quod amor ille ne hilum sit (c)ex ipsis, sed omnia et singula ejus a solo Domino; immo succensent si quis aliud cogitat.
@1 haec.$

2078. `Utinam Jishmael vivat coram Te’: quod significet alios qui ex vero rationales sunt ut non pereant, constat ex repraesentatione et inde significatione `Jishmaelis’ quod sit rationale, de qua in capite praecedente, ubi de Ismaele actum. Sunt duo genera hominum intra Ecclesiam, nempe spirituales et caelestes, illi, nempe {1} spirituales, rationales (t)fiunt ex vero’, hi autem, seu caelestes, ex bono; quae distinctio sit inter spirituales et caelestes videatur supra n. 2069, et pluries in Parte Prima: illi, nempe spirituales qui per verum rationales fiunt, per `Ismaelem’ hic intelliguntur; rationale enim verum est `Ismael’ in genuino suo sensu, ut prius n. 1893, 1949-1951 ostensum est; hoc rationale veram cum adoptatur et desideratur a bono, ut hic a Domino per Abrahamum intellecto, significat spirituale, ita spiritualem hominem, seu quod idem, spiritualem Ecclesiam; cujus salvationem Dominus ex amore Divino, de quo mox supra n. 2077, desideravit; quod exprimitur per haec verba `utinam Jishmael vivat coram Te.’
@1 seu.$

2079. Vers. 19. Et dixit Deus, Vere Sarah uxor tua pariens tibi filium, et vocabis nomen illius Jishak, et erigam foedus Meum cum illo in foedus aeternum, semini illius post illum. `Dixit Deus’ significat responsum perceptum: `vere Sarah uxor tua’ significat Divinum Verum conjunctum Bono: `pariens tibi filium’ significat quod ex illo Rationale: `et vocabis nomen illius Jishak’ significat Rationale Divinum: `et erigam foedus Meum cum illo’ significat unionem: `in foedus aeternum’ significat unionem aeternam: `semini illius post illum’ significat illos qui fidem in Dominum haberent.

2080. `Dixit Deus’: quod significet responsum perceptum, constat ex significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua mox prius n. 2077; et quia in priore versu, `Abraham dixit,’ quo significabatur perceptio, et hic `Deus dixit’ seu respondit, sequitur quod significet responsum perceptum seu responsum perceptionis; in perceptione quacumque est tam propositio quam responsio, utriusque perceptio hic in sensu historico exprimitur per quod `dixit Abraham ad Deum’ et quod `Deus dixit’: quod `dicere Deus’ sit percipere, videatur n. 1791, 1815, 1819, 1822, 1898, 1919, et supra in hoc capite passim.

2081. `Vere Sarah uxor tua’: quod significet Divinum Verum conjunctum Bono, constat a repraesentatione et inde significatione `Sarah’ quod sit Divinum Verum conjunctum Bono, de qua supra n.2063.

2082. Quod `pariens tibi filium’ significet quod ex illo Rationale, constat (c)a significatione `filii’ quod sit verum, hic verum rationale, de qua etiam supra n. 2066.

2083. `Et vocabis nomen illius Jishak’: quod significet Rationale Divinum, constat ex repraesentatione `Isaci,’ tum a significatione nominis ejus in sensu interno. Ex repraesentatione Isaci: `Abraham,’ ut prius passim dictum, repraesentat Internum Hominem Domini; `Isacus’ autem Rationalem, et `Jacobus’ Naturalem; Internus Homo Domini fuit Ipse Jehovah; Rationalis quia conceptus ab influxu Interni Hominis in affectionem scientiarum Externi, n. 1896, 1902, 1910, fuit ex Divino ita conjuncto Humano, inde rationale primum per `Ismaelem’ repraesentatum {1} fuit humanum, sed a Domino factum Divinum, ac ita repraesentatur per `Isacum.’ A significatione nominis: Isacus nominatus est a `risu,’ et quia risus in sensu interno significat affectionem veri quae est rationalis, ut ostensum est supra n. 2072, ita hic Rationale Divinum. [2] Dominus ex propria potentia omne quod humanum apud Ipsum fuit, Divinum fecit; ita non solum rationale, sed etiam sensuale interius et exterius, ita ipsum corpus; sic univit Humanum Divino: quod non solum rationale {2}, sed etiam sensuale, ita totum corpus, etiam factum Divinum et Jehovah, prius ostensum; et constare potest unicuique ex eo quod solus quoad corpus resurrexerit ex mortuis, et ad dextram potentiae Divinae, tam quoad omne Divinum quam quoad omne Humanum, sedeat; `ad dextram potentiae Divinae sedere’ significat omnem potestatem habere in caelis et in terris.
@1 significatum.$
@2 i Ipsius.$

2084. `Et erigam foedus Meum cum illo in foedus aeternum’: quod significet unionem, et quidem unionem aeternam, constat a significatione `foederis’ quod sit conjunctio; et cum praedicatur de Domino, quod sit unio Divinae Ipsius Essentiae cum Humana et Humanae cum Divina: quod foedus illa significet, prius n. 665, 666, 1023, 1038, 1864 et passim in hoc capite ostensum est.

2085. `Semini illius post illum’: quod significet illos qui fidem in Dominum haberent, constat ex significatione `seminis’ quod sit fides, de qua prius n. 1025, 1447, 1620, 2034. Per, `semen’ hic significantur illi qui fidem amoris, hoc est, amorem in Dominum habent, proinde caelestes seu qui ab Ecclesia caelesti sunt, nam agitur de semine ex Isaco; qui autem fidem charitatis, hoc est charitatem erga proximum habent, proinde spirituales seu qui ab Ecclesia spirituali sunt, significantur per `Ismaelem,’ de quo in versu nunc sequente; quae distinctio inter caelestes et spirituales sit, videatur supra n. 2069, 2078; tum quae distinctio inter habere amorem in Dominum et habere charitatem erga proximum, n. 2023.

2086. Vers. 20. Et quoad Jishmaelem audiri te, ecce benedicam illi, et fructificari faciam illum, et multiplicari faciam illum in valde valde, duodecim principes gignet, et dabo illum in gentem magnam. `Quoad Jishmaelem audivi te’ significat ex vero rationales quod salvandi: `ecce benedicam illi’ significat quod imbuerentur et donarentur: `fructificari faciam illum’ significat bonis fidei: `et multiplicari faciam illum’ significat veris inde: `in valde valde’ significat immensum: `duodecim principes gignet’ significat primaria praecepta fidei quae (o)est charitatis: `et dabo illum in gentem magnam’ significat fruitionem bonorum et incrementa.

2087. `Quoad Jishmaelem audivi te’: quod significet ex vero rationales quod salvandi, constat ex repraesentatione `Ismaelis’ hic quod sint illi qui ex vero rationales sunt seu spirituales, de qua supra n. 2078, et quod salvandi, ex significatione `audire te,’ ut constare potest absque explicatione.

2088. `Ecce benedicam illi, fructificari faciam illum, et multiplicari faciam illum, in valde valde’: quod significent quod imbuerentur et donarentur bonis fidei et veris inde immensum, constat ex significatione `benedici, fructificari et multiplicari’; `benedici’ significat donari omnibus bonis, ut in Parte Prima ostensum n. 981, 1096, 1420, 1422; `fructificari’ significat bona fidei quibus donarentur, et `multiplicari’ vera inde, ut etiam in Parte Prima ostensum, n. 43, 55, 913, 983. [2] Quinam caelestes sunt et quinam spirituales, prolixum foret {1} hic describere; prius descripti sunt quae videantur, ut n. 81, 597, 607, 765, 2069, 2078, et pluries alibi: in genere caelestes sunt qui amorem in Dominum habent ac spirituales qui charitatem erga proximum; quae distinctio sit inter habere amorem in Dominum et charitatem erga proximum, videatur supra n. 2023: caelestes sunt qui in affectione boni ex bono sunt, at spirituales qui in affectione boni ex vero: omnes ab initio fuerunt caelestes quia in amore in Dominum, inde acceperunt perceptionem qua percipiebant bonum, non ex vero, sed ex affectione boni; [3] sed postea cum amor in Dominum non talis factus, successerunt spirituales, et spirituales homines tunc dicti, quando in amore erga proximum seu in charitate fuerant; sed amor erga proximum seu charitas implantabatur per {2} verum, et sic acceperunt conscientiam secundum quam agebant, non ex affectione boni sed ex affectione veri; charitas apud eos apparet sicut affectio boni sed est affectio veri; ex apparentia usque vocatur charitas etiam bonum sed est bonum fidei eorum; hi sunt qui intellecti sunt a Domino apud Johannem,

Ego sum ostium, per Me si quis introiverit, salvabitur, et ingredietur et egredietur, et pascuum inveniet:… Ego sum Pastor bonus, et cognosco Meos, et cognoscor a Meis;… et alias oves habeo, quae non sunt ex ovili hoc, etiam illas oportet Me adducere, vocemque Meam audient, et fiet unus grex, et unus Pastor, x 9, 14, 16.
@1 i nimis$
@2 i illis a Domino.$

2089. `Duodecim principes gignet’: quod significet primaria praecepta quae (o)sunt charitatis, constat a significatione `duodecim’ quod sint omnia fidei; et a significatione `principum’ quod sint primaria: rex et principes passim nominantur in Verbo, sed in sensu interno nusquam significant regem aut principes sed illa quae sunt primaria rei, de qua dicuntur; quod `reges’ significent in uno complexu vera, prius n. 2015 ostensum est; quod `principes’ primaria veri quae sunt praecepta, n. 1482; inde angeli dicuntur principatus, quia in veris, et quidem angeli spirituales; principes praedicantur ex veris quae sunt charitatis, nam, ut supra n. 2088 {1} dictum, spirituales, per vera apparentia iis ut vera, charitatem et per hanc, conscientiam accipiunt a Domino. [2] Quod `duodecim’ significent omnia fidei, hactenus orbi ignotum fuit, et usque quoties numerus duodecim in Verbo tam historico quam prophetico occurrit, nihil aliud significat; per duodecim filios Jacobi, et inde per duodecim tribus secundum illos nominatas, non aliud significatur: similiter per duodecim discipulos Domini; quilibet illorum et horum essentiale {2} et primarium fidei repraesentabat: quid quilibet filius Jacobi, et inde quid quaelibet tribus Israelis, repraesentaverit {3}, ex Divina Domini Misericordia,in sequentibus, ubi de filiis Jacobi, cap. xxix et xxx, Gen. dicetur.
@1 A has 2888, I 1482, T 1832, but 2088 seems to be the number intended.$
@2 i aliquid.$
@3 tum quid quilibet apostolus significaverit.$

2090. `Et dabo illum in gentem magnam’: quod significet fruitionem bonorum et incrementa, constat ex significatione `gentium’ quod sint bona, de qua in Parte Prima n. 1159, 1258-1260, 1416, 1849; quare hic `dare in gentem magnam’ significat tam fruitionem quam incrementa bonorum.

2091. Vers. 21. Et foedus Meum erigam cum Jishako, quem pariet tibi Sarah, ad statum tempus hoc in anno sequente. `Foedus Meum erigam cum Jishak’ significat unionem cum Divino Rationali: `quem pariet tibi Sarah’ significat Divinum Verum conjunctum Divino Bono ex quo existet: `ad statum tempus hoc in anno sequente’ significat statum tunc unionis.

2092. `Foedus Meum erigam cum Jishak’: quod significet unionem cum Divino Rationali, constat a significatione `foederis’ quod sit unio, de qua prius, et a repraesentatione `Isaci’ quod sit Divinum Rationale, de qua supra n. 2083.

2093. `Quem pariet tibi Sarah’: quod significet Divinum Verum conjunctum Divino Bono ex quo existet, constat ex repraesentatione `Sarah’ quod sit Divinum Verum, de qua prius n. 2063, 2081, et ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Divinum Bonum, de qua n. 2063, et passim alibi: [2] quomodo rationale primum {1} Domini conceptum et natum sit, in capite praecedente dictum est, ubi de Ismaele per quem rationale illud repraesentatum est; hic nunc et in sequenti capite agitur de Rationali illo quod Divinum factum a Domino, et hoc per conjunctionem, sicut per conjugium, Divini Boni cum Divino Vero; rationale primum non aliter concipi potest quam per influxum Interni Hominis in affectionem scientiarum Externi, nec aliter nasci quam ab affectione scientiarum, quae repraesentata est per `Hagarem ancillam Sarai,’ ut ostensum in capite praecedente, n. 1896, 1902, 1910, et alibi ibi; [3] sed Rationale alterum seu Divinum, non ita concipitur et nascitur, sed per conjunctionem Veri Interni Hominis cum Bono ejusdem, et inde influxum; apud Dominum ex propria potentia ex Ipso Divino, hoc est, Jehovah; Internus Ipsius Homo fuit, ut prius passim dictum, Jehovah; et ipsum Bonum, repraesentatum per `Abraham,’ fuit Interni Hominis, tum ipsum Verum, repraesentatum per `Sarah,’ etiam fuit Interni Hominis, ita utrumque Divinum; inde nunc Rationale Divinum Domini conceptum et natum; (m)et quidem ex influxu boni in verum, ita per verum, rationalis enim praecipuum est verum, ut supra n. 2072 dictum; quare hic dicitur `quem pariet tibi Sarah,’ quod significat Divinum Verum conjunctum Bono ex quo existet; et supra ad vers. 17 quod `Sarah filia nonaginta annorum’ significet quod Verum conjunctum Bono hoc faciet.(n) [4] Apud hominem quemcumque quia ad similitudinem et imaginem Dei creatus [est,] simile sed non compar existit, nempe quod rationale ejus primum etiam per influxum interni ejus hominis in vitam affectionis scientiarum externi ejus, concipiatur et nascatur, sed rationale ejus alterum, ex influxu boni et veri a Domino per internum ejus hominem; rationale hoc alterum accipit a Domino cum regeneratur, nam tunc in rationali suo sentit quid bonum et verum fidei: internus homo apud hominem est supra ejus rationale, estque Domini, de quo n. 1889, 1940.
@1 A. had Rationale humanum Domini ip primum seu above, but humanum is then deleted.$

2094. {1} In capite praecedente et in hoc huc usque actum est de conceptione et nativitate Rationalis apud Dominum; et quomodo Divinum factum, agitur etiam in sequentibus; sed autumare quidam possunt quod haec scire non ad fidem ita conducat, modo sciatur quod Humana Domini Essentia facta sit Divina et quod Dominus quoad utramque sit Deus; sed ita se res habet: qui simpliciter hoc credunt, non opus habent scire quomodo factum, nam scire quomodo factum, est solum ob finem ut credant quod ita sit; [2] sunt hodie plures qui nihil credunt nisi sciant ratione quod ita sit, quod manifeste constare potest ex eo quod pauci credant in Dominum, tametsi ore fatentur {2}, quia est secundum doctrinam fidei: at usque dicunt {3} intra se et inter se, si scirent quod ita esse possit, quod credituri; quod non credant, et ita dicunt, est causa quia Dominus natus est sicut alius homo, et externa forma fuit sicut alius; hi nusquam aliquam fidem accipere possunt, nisi prius aliquo modo capiant quomodo ita esse possit; ideo haec. Qui Verbo simpliciter credunt, non opus habent omnia haec scire, quia in fine sunt, ad quem illi de quibus dictum, non possunt venire nisi per cognitionem talium. Praeterea haec sunt quae in sensu interno continentur, et sensus internus est Verbum Domini in caelis; qui in caelis, percipiunt illud ita; quando homo in vero est, hoc est, in sensu interno, tunc cum illis in caelo unum facere potest quoad cogitationem, tametsi homo in communissima et obscurissima idea est respective: caelestes ibi, qui {4} in ipsa fide, spectant illa ex bono, quod ita sit; sed spirituales ex vero, qui etiam per talia quae continentur in sensu interno, confirmantur, et sic perficiuntur, sed hoc per millia rationum interiorum quae non in hominis ideam apperceptibiliter {5} influere possunt.
@1 This paragraph, on a separate sheet, seems to have been written after n. 2099, as original numbering of 2094-8 is altered to 2095-9.$
@2 i quod credant.$
@3 quod dicant.$
@4 quia.$
@5 perceptibiliter.$

2095. `Ad statum tempus hoc in anno sequente’: quod significet statum tunc unionis, constat ex illis quae dicta sunt de aetate Abrahami quod esset filius centum annorum, et de aetate Sarah quod esset filia nonaginta annorum cum nasceretur Isacus, quo significatum quod tunc Rationale Humanae Essentiae Domini uniretur Divinae et quod verum conjunctum bono hoc faciet, de quibus supra n. 1988, 2074, 2075; inde nunc `annus sequens’ est status unionis.

2096. Vers. 22. Et absolvit ad loquendum cum illo, et ascendit Deus desuper Abrahamo. `Absolvit ad loquendum cum illo’ significat finem hujus perceptionis: `et ascendit Deus desuper Abrahamo’ significat ingressum Domini in priorem statum.

2097. `Absolvit ad loquendum cum illo’: quod significet finem hujus perceptionis, constat a significatione `loqui et dicere’ quod in sensu interno sit percipere, de qua aliquoties prius; quare `absolvere ad loquendum’ est non amplius esse in perceptione tali.

2098. `Et ascendit Deus desuper Abrahamo’: quod significet ingressum Domini in priorem statum, constat inde, et sic absque explicatione. Quod bini status Domino fuerint {1} cum vixit in mundo, unus humiliationis, alter glorificationis, prius n. 1603, 2033 ostensum (o)est; quia bini status, constat quod quoque bini status perceptionis [Ipsi] fuerint; in statu glorificationis, hoc est, unionis Homini cum Divino fuit, cum haec quae in hoc capite huc usque in sensu interno continentur, percepit: et quod non amplius in perceptione tali, exprimitur per haec quod `absolverit ad loquendum cum illo, et (x)ascenderit Deus desuper Abrahamo.’
@1 Domini fuerit.$

2099. Vers. 23. Et accepit Abraham Jishmaelem filium suum, et omnes natos domus suae, et omnem emptionem argenti sui, omnem masculum in viris domus Abrahami, et circumcidit carnem praeputii eorum, in eodem die hoc, quemadmodum locutus cum illo Deus. `Accepit Abraham Jishmaelem filium suum’ significat illos qui vere rationales sunt: `et omnes natos domus suae, et omnem emptionem argenti sui, et omnem masculum in viris domus Abrahami’ significat, hic ut prius, illos qui intra Ecclesiam quibus vera fidei conjunguntur bonis: `et circumcidit carnem {1} praeputii eorum’ significat purificationem et justitiam eorum a Domino: `in eodem die hoc’ significat statum illum de quo dictum: `quemadmodum locutus cum illo Deus’ significat secundum perceptionem.
@1 i omnem AI.$

2100. `Accepit Abraham Jishmaelem filium suum’: quod significet illos qui vere rationales sunt, constat `ex significatione Ismaelis quod sint qui ex vero rationales, hoc est, spirituales sunt, de qua supra n. 2078, 2087, 2088.

2101. `Omnes natos domus suae, et omnem emptionem argenti sui, omnem masculum in viris domus Abrahami’: quod significet illos qui intra Ecclesiam quibus vera fidei conjuncta bonis, constat a significatione `natorum domus’ quod sint caelestes, a significatione `emptorum argento’ quod sint spirituales, et quod ii intra Ecclesiam sint, de quibus supra n. 2048, 2051, 2052; tum a significatione `masculi’ quod sint qui in vero fidei, de qua etiam supra n. 2046; ex quibus patet quod sint illi qui intra Ecclesiam, penes quos vera fidei conjuncta bonis.

2102. `Et circumcidet `carnem praeputii eorum’: quod significet purificationem et justitiam eorum a Domino, constat a significatione `circumcidi quod sit purificari ab amoribus sui et mundi, de qua supra n. 2039; (m)tum a significatione `carnis praeputii’ quod sit remotio amorum istorum, de qua etiam supra n. 2041, 2053, 2057; {1} quod amores illi solum obstent quin bonum et verum a Domino influere et operari queant, ibi quoque ostensum est, ita quin Justitia Domini possit homini applicari. Actum est in toto hoc capite de unione Essentiae Divinae Domini cum Humana, deque conjunctione Domini cum homine per Humanam Ipsius Essentiam factam Divinam, ut et de circumcisione, hoc est, de purificatione a spurcis apud hominem; haec in una serie sunt, et sequitur unum ab altero; unio enim Divinae Essentiae cum Humana in Domino facta est ob finem ut Divinum posset conjungi homini; sed Divini conjunctio cum homine non fieri potest nisi purificetur homo ab amoribus illis; ut primum vero ab illis purificatur, Divinum Domini Humanum influit, et sic conjungit hominem Sibi {2}; exinde patet quale est Verbum, nempe quod dum intelligitur quid significatur in sensu interno, sit connexum in decente et pulchra serie.
@1 i omnem A.$
@2 i, proinde Divino.$

2103. `In eodem die hoc’: quod significet statum illum de quo dictum, constat a significatione `diei’ quod in sensu interno sit status, de qua n. 23, 487, 488, 493, 893.

2104. `Quemadmodum locutus cum illo Deus’: quod significet secundum perceptionem, constat a significatione `dicere et loqui Deus’ quod sit percipere, de qua n. 1791, 1815, 1819, 1822, 1898, 1919, 2097.

2105. Vers. 24-26. Et Abraham filius nonaginta et novem annorum, in circumcidendo illo carnem praeputii sui. Et Jishmael filius illius, filius tredecim annorum, in circumcidendo illi carnem praeputii ejus. In eodem die hoc circumcisus est Abraham, et Jishmael filius ejus. `Abraham filius nonaginta et novem annorum’ significat statum et tempus ante unionem Essentiae Divinae Domini cum Ipsius Humana: `in circumcidendo illo carnem praeputii sui’ significat cum externi hominis mala prorsus expulit: `et Jishmael filius ejus’ significat illos qui ex veris fidei a Domino rationales fiunt: `filius tredecim annorum’ significat reliquias sanctas: `in circumcidendo illi carnem praeputii ejus’ significat, ut prius, purificationem: `in eodem die hoc’ significat quod tunc: `circumcisus est Abraham, et Jishmael filius ejus’ significat quod cum Dominus conjunxit Humanam Essentiam Ipsius Divinae, etiam conjunxit Sibi ceteros qui ex vero rationales fiunt, et salvavit.

2106. `Abraham filius nonaginta et novem annorum’: quod significet statum et tempus ante unionem Essentiae Divinae Domini cum Ipsius Humana, constat a significatione `nonaginta novem annorum’ quod sit tempus antequam Dominus plene conjunxit Internum Hominem cum Rationali, de qua supra n. 1988; Internus Homo Domini, ut dictum aliquoties prius, erat Ipse Jehovah, hoc est, Ipsum Divinum quod cum unitum Humano, est Rationali, nam in intimo rationalis incipit humanum, et inde ad externum hominis se extendit.

2107. `In circumcidendo illo carnem praeputii sui’: quod significet cum Externi Hominis mala prorsus expulit, constat ex significatione `circumcidi’ quod sit purificari ab amoribus sui et mundi, seu quod idem, a malis, nam omnia mala inde sunt, de qua supra n. 2039, 2041, 2053, 2057 et quod Dominus ex propria potentia expulerit mala, et sic Humanam Essentiam fecerit Divinam, in Parte Prima multis demonstratum est, (x)tum supra n. 2025.

2108. `Jishmael filius ejus’: quod significet illos qui ex veris fidei rationales fiunt, constat a repraesentatione Ismaelis hic, quod sint qui ex vero rationales, hoc est, spirituales fiunt, de qua etiam supra n. 2078, 2087, 2088.

2109. `Filius tredecim annorum’: quod significet reliquias sanctas, constare potest a significatione `decem’ quod sint reliquiae, de qua prius n. 576, 1988, et ex significatione `trium’ quod sit sanctum, de qua n. 720, 901 inde numerus `tredecim’ quia compositus est ex decem et tribus, significat reliquias sanctas; quod numeri in Verbo significent res, videatur n. 482, 487, 488, 493, 575, 647, 648, 755, 813, 893: quid reliquiae apud hominem, dictum est, n. 468, 530, 561, 660, 1050, 1906.

2110. `In circumcidendo illi carnem praeputii ejus’: quod significet purificationem, constat a significatione `circumcidi’ quod sit purificari ab amoribus sui et mundi, de qua n. 2039, et a significatione `carnis praeputii’ quod sit remotio istorum amorum, de qua n. 2041, 2053, 2057.

2111. Quod `in eodem die hoc’ significet quod tunc, constat a significatione `diei’ quod sit tempus et status, de qua etiam prius n. 23, 487, 488, 493, 893

2112. Quod `circumcisus est Abraham, et Jishmael filius ejus’ significet quod cum Dominus conjunxit Humanam Essentiam Ipsius Divinae, etiam (x)conjunxerit sibi ceteros qui ex vero rationales fiunt, et (x)salvaverit, constat (m)ex repraesentatione `Abrahami’ in hoc capite quod sit Dominus in illo statu et in illa aetate, de qua supra n. 1989; et ex repraesentatione Ismaelis hic quod sint qui ex vero rationales fiunt, de qua supra n. 2078, 2087, 2088; tum(n) ex significatione `circumcidi’ quod sit purificari, de qua supra n. 2039, et, praedicate ad Dominum, quod sit glorificari, ita quod sit exuere humanum et induere Divinum; quod glorificari sit induere Divinum, videatur supra n. 2033; et quod tunc conjunxerit Sibi etiam illos qui ex vero rationales, hoc est, spirituales fiunt, videatur supra n. 2034, 2078, 2088.

2113. Vers. 27. Et omnes viri domus, et natus domus, et emptio argenti, a filio alienigena, circumcisi sunt cum illo. `Omnes viri domus ejus, natus domus, et emptio argenti’ significat quod tunc omnes illi qui intra Ecclesiam: `a filio alienigena’ significat omnes qui rationales extra Ecclesiam: `circumcisi sunt ab {1} illo’ significat quod justificati sint a Domino.
@1 cum A. but evidently altered to agree with following a Domino. Heb. [ ] (`eth)= `with’ or `in respect of.’ In 2116 A and I have ab illo.$

2114. Quod `omnes viri domus ejus, natus domus, et emptio argenti’ significet quod tunc omnes illi qui intra Ecclesiam, constat a significatione `nati domus’ quod sint caelestes: et a significatione `emptorum argento’ quod sint spirituales, de quibus {1} supra n. 2048, 2051, 2052; et quod illi sint qui intra Ecclesiam, ibi etiam dictum; omnes enim qui intra Ecclesiam sunt, hoc est, omnes qui Ecclesiam constituunt, sunt vel caelestes vel spirituales; quinam autem caelestes et quinam spirituales sunt, videatur supra n. 2088. In ultimo hoc versu hujus capitis, est summarium omnium quae supra dicta sunt, nempe quod qui purificati sunt ab amoribus sui et mundi, tam qui intra Ecclesiam (x)quam qui extra Ecclesiam, sint justificati a Domino; illi et hi vocantur `viri domus,’ nam `domus’ in sensu interno significat regnum Domini, n. 2048.
@1 qua.$

2115. `A filio alienigena’: quod significet omnes qui rationales extra Ecclesiam, constat a significatione `filii alienigenae’ quod sint illi qui extra Ecclesiam, de qua supra n. 2049; ita quod sint gentes quae non habent Verbum, et ideo non aliquid de Domino norunt; qui quod aeque salventur cum rationales sunt, hoc est, in charitate seu amore mutuo inter se vivunt et secundum religiosum suum aliquid conscientiae acceperunt, in Parte Prima n. 593, 932, 1032, 1059, 1327, 1328 ostensum est.

2116. Quod `circumcisi sunt ab illo’ significet quod justificati sint a Domino, constare potest a repraesentatione et inde significatione `circumcidi’ quod sit purificari, de qua supra n. 2039 quod `circumcisi ab illo,’ hoc est, ab Abrahamo, etiam repraesentativum fuit, nempe quod purificati et sic justificati a Domino. Quod autem justificationem attinet, illa (t)se non habet secundum vulgarem opinionem, nempe quod omnia mala et peccata sint abstersa et prorsus deleta, quando, sicut {1} opinantur, credunt, etiamsi hoc foret in ultima mortis hora, utcumque per integrum vitae suae cursum in malis et flagitiis vixerunt; plene enim instructus sum quod ne quidem minimum malum quod homo cogitavit et actualiter fecit in vita corporis, abstergatur et prorsus deleatur, sed quod omne remaneat usque ad minimum ejus; [2] verum ita se habet: qui odia, vindictas, crudelitates et adulteria cogitarunt et exercuerunt, ac ita in nulla charitate vixerunt, vita inde tracta manet eos post mortem, immo omnia et singula vitae istius, quae {2} successive redeunt; inde cruciatus eorum in inferno: at qui in amore in Dominum et in charitate erga proximum vixerunt, illorum mala vitae etiam omnia manent, (m)sed temperantur bonis quae per vitam charitatis dum vixerunt in mundo, acceperunt a Domino, et sic elevantur in caelum, immo detinentur a malis quae secum habent sic ut non appareant; qui de eo dubitant in altera vita quod mala secum habeant, quia non apparent, remittuntur in illa, usque dum sciant quod ita se res habeat, et dein rursus in caelum elevantur;(n) [3] hoc nunc est justificari; sic enim (t)non justitiam sui sed justitiam Domini agnoscunt: quod dicant salvari eos qui fidem habent, hoc verum est, sed per fidem in Verbo nihil aliud intelligitur quam amor in Dominum et charitas erga proximum, ita vita inde; doctrinalia et dogmata fidei non sunt fides sed fidei {3}, nam omnia et singula sunt propter finem ut talis fiat homo sicut docent, quod manifeste {4} constare potest (c)a Domini verbis, quod in amore in Deum, et in amore erga proximum, [omnis] Lex et omnes Prophetae, hoc est, universa doctrina fidei, consistat, Matth. xxii 34-39; Marc. xii 28-35: quod nusquam alia fides quae fides, detur, in Parte Prima n. 30-38, 379, 389, 724, 809, 896 {5}, 904, 916, 989, 1017, 1076, 1077, 1121, 1158, 1162, 1176, 1258, 1285, 1316, 1608, 1798, 1799, 1834, 1843, 1844, et quod ipsum caelum consistat in amore in Dominum et in amore mutuo, n. 537, 547, 553, 1112, 2057 ostensum est.
@1 i id.$
@2 d quae, i et.$
@3 i sunt.$
@4 i cuivis.$
@5 i 854.$

2117. DE ULTIMO JUDICIO {1}

QUID Ultimum Judicium, pauci hodie sciunt; putant venturum {2} interitu mundi; inde conjecturae quod periturus orbis terrarum igne, una cum illis quae in mundo aspectabili sunt; et quod tunc primum resurgent mortui, et coram judicio sistentur; mali tunc in infernum conjiciendi et boni in caelum ascensuri; hae conjecturae sunt ex propheticis Verbi, ubi memoratur de novo caelo et de nova terra, tum quoque de Nova Hierosolyma; non scientes quod prophetica Verbi prorsus alia significent in sensu interno quam patent in sensu litterae, et quod per `caelum’ non intelligatur caelum, nec per `terram terra, sed Ecclesia Domini in communi, et apud unumquemvis in particulari.
@1 A. had further title tum de glorificatione Domini in caelo, but deleted this.$
@2 i cum.$

2118. Per `Ultimum Judicium’ intelligitur ultimum tempus Ecclesiae, tum ultimum vitae cujusvis: quod `ultimum tempus Ecclesiae’ attinet, fuit ultimum judicium Ecclesiae Antiquissimae quae fuerat ante diluvium, quando posteritas eorum periit, cujus interitus describitur per diluvium. Ultimum judicium Ecclesiae Antiquae quae post diluvium, fuit cum paene omnes qui fuerunt ab illa Ecclesia, facti sunt idololatrae, ac dispersi. Ultimum judicium Ecclesiae repraesentativae quae apud Jacobi posteros successit, fuit cum decem tribus in captivitatem abductae (o)et inter gentes dissipatae sunt, et dein Judaei post Adventum Domini, expulsi terra Canaane (o)et in universum orbem dispersi. Ultimum judicium hujus Ecclesiae quae Ecclesia Christiana vocatur, est quod apud Johannem in Apocalypsi, per `novum caelum et novam terram intelligitur.

2119. Quod `Ultimum vitae cujusvis hominis’ cum moritur, sit ei ultimum judicium, aliquos non latet, sed usque pauci credunt; cum tamen constans veritas est quod unusquisque homo post mortem in alteram vitam resurgat, et sistatur coram judicio: sed hoc judicium ita se habet: ut primum frigescunt corporea ejus, quod fit post aliquot dies, resuscitatur ille a Domino per angelos caelestes qui primum apud illum sunt; sed cum talis est ut cum illis esse nequeat, excipitur ab angelis spiritualibus, et successive postea a bonis spiritibus; nam omnes quotcumque in alteram vitam veniunt, sunt advenae grati et accepti; sed quia sequuntur illum desideria ejus qui malam vitam egerat, non diu morari potest apud angelos et bonos spiritus, sed successive semet ab illis separat, et hoc eousque dum venit ad spiritus similis et conformis vitae quam habuit in mundo; tunc apparet ei tanquam in vita corporis sui esset, in se etiam est continuatio vitae; ab hac vita incohat ejus judicium: qui malam vitam egerunt, per temporis moras descendunt in infernum; qui bonam, per gradus elevantur a Domino in caelum: tale est ultimum judicium cujusvis, de quo ab experientia in Parte Prima.

2120. Quae Dominus locutus est de ultimis temporibus, quod tunc mare et salum resonabit, sol obscurabitur, luna non dabit lumen suum, stellae cadent de caelo, gens contra gentem et regnum contra regnum excitabitur, et plura, Matth. xxiv 7, 29; Luc. xxi 25, omnia et singula significant statum Ecclesiae qualis futurus quando ultimum ejus judicium; et per quod `mare et salum resonabit,’ nihil aliud significatum est quam `quod’ haereses et controversiae, in communi intra Ecclesiam et in particulari in unoquovis, ita perstrepent; per `solem’ nihil aliud intellectum quam amor in Dominum et charitas erga proximum; per `lunam’ fides; et per `stellas’ cognitiones fidei, quae ultimis temporibus ita obscurabuntur; `non dabunt lumen, et cadent de caelo,’ hoc est, evanescent; `similiter etiam dictum a Domino apud Esaiam xiii 10;’ tum per `gentem contra gentem et regnum contra regnum’ non aliud quam mala contra mala et falsa contra falsa; et sic porro. Quod ita Dominus locutus, fuit ex multis arcanis causis. Quod maria, sol, luna, stellae, gentes et regna significent talia, pro certo scio; et in Parte Prima ostensum est.

2121. Quod ultimum judicium instet, non ita constare potest in terris et intra Ecclesiam ac in altera vita, quo omnes animae veniunt et confluunt; mundus spirituum hodie plenus est malis geniis et malis spiritibus, maxime ex orbe Christiano; et inter eos non regnant nisi odia, vindictae, crudelitates, obscenitates, tum machinationes dolosae: nec solum mundus spirituum quo animae recentes e mundo primum alluunt, sed etiam sphaera istius mundi interior, ubi sunt qui quoad intentiones et fines interius mali fuerant; haec similiter hodie adeo oppleta est ut miratus quod tanta copia usquam dari potuisset; omnes enim in inferna non momento dejiciuntur, quia secundum leges ordinis est ut quisque talis redeat in vitam suam quam habuit in corpore, et inde per gradus deferatur in infernum; Dominus nullum dejicit in infernum, sed quisque semet; inde mundi illi spirituum oppletissimi sunt copia alluentium talium et morantium ibi ad tempus; ex illis animae quae e mundo veniunt, atrociter infestantur; et praeterea, spiritus qui apud hominem, (nam quisque homo per spiritus et angelos regitur a Domino:) {1} plus quam prius excitantur ad inferenda homini maligna, et quidem in tantum ut angeli qui apud {2} hominem, vix possint avertere, sed cogantur remotius in hominem influere. Exinde in altera vita manifeste constare potest quod ultimum tempus instet.
@1 No parentheses in A.$
@2 i etiam.$

2122. Quod animas recentes e mundo alterius attinet, illae quae ex orbe Christiano alluunt, vix aliud cogitant et moliuntur quam ut maximi sint, utque omnia possideant, ita omnes inescati amore sui et mundi, qui amores prorsus sunt contra ordinem caelestem, n. 2057: praeter quod plerique nihil aliud cogitent quam spurca, obscena et profana, ac inter se nihil aliud loquantur; tum quod nihili faciant et prorsus contemnant omnia quae sunt charitatis et fidei, Ipsum Dominum non agnoscunt, immo odio habent omnes qui Ipsam profitentur; in altera enim vita cogitata et corda loquuntur; et praeterea quod mala hereditaria ex flagitiosa parentum vita, maligniora fiant, quae sicut incendia intus latentia et fota, ad profaniora contra honestum et pium exstimulant hominem quam prius; tales in alteram vitam hodie catervatim alluunt, ei opplent sphaeram exteriorem et interiorem mundi spirituum, ut dictum: {1} cum malum ita incipit praevalere, et aequilibrium a parte mali pendere, manifeste percipitur inde quod ultimum tempus instet, et quod aequilibrium veniat restituendum per rejectionem (c)eorum qui intra Ecclesiam, et receptionem aliorum qui extra.
@1 i et.$

2123. Quod ultimum tempus instet, etiam inde in altera vita constare potest quod omne bonum quod a Domino per caelum influit in mundum spirituum, momento ibi vertatur in malum, obscenum et profanum, et quod omne verum momento in falsum; ita amor mutuus in odium, sincerum in dolosum, et sic porro; ita ut non amplius receptibiles {1} sint alicujus boni et veri simile redundat in hominem qui regitur per spiritus, cum quibus communicationem habent illi qui ibi: hoc multa experientia mihi notissimum factum est, quam omnem si afferrem, multas paginas impleret; datum persaepe appercipere et audire bonum et verum quod e caelo, quomodo versum in malum et falsum, tum in quantum et in quale.
@1 perceptibiles I.$

2124. Dictum mihi quod in antediluvianis deperditum sit bonum voluntarium quod fuit apud homines Antiquissimae Ecclesiae; at quod hodie apud homines Ecclesiae Christianae incipiat perire bonum intellectuale, adeo ut parum ejus residuum sit: ex causa quod nihil credant nisi quod sensibus capiunt, et quod hodie non solum ratiocinentur {1} ex illis, sed etiam per philosophiam antiquis ignotam, de arcanis Divinis, per quae lux intellectualis prorsus obtenebratur, quae obtenebratio talis fit ut vix possit discuti.
@1 Before non.$

2125. Quales sunt homines Ecclesiae Christianae hodie, per repraesentationes mihi videndum exhibebatur: apparebant spiritus tam nigri ut horrescerem, in nube atra; et postea alii non ita horrendi; et significabatur mihi quod aliquid visurus: primum tunc visi pueri qui pecterentur a matribus tam crudeliter ut sanguis circumflueret; quo repraesentatum, quod talis sit hodie educatio infantum. Postea apparuit arbor, et perceptum sicut foret arbor scientiae, in quam visa est magna vipera exsurgere, talis ut horrorem incuteret; apparebat illa secundum trunci longitudinem: evanescente arbore cum vipera, apparuit canis; et tunc aperta est janua in cameram ubi flavum luminosum sicut ex carbonibus, et ibi mulieres binae; perceptum quod esset culina, sed quae ibi visa, non memorare licet: dictum mihi, quod arbor in quam exsurgebat vipera, repraesentaret statum hominum Ecclesiae quales hodie sunt, quod loco amoris et charitatis iis sint internecina odia, etiam simulationibus honesti atque dolis circumobsessa; tum nefanda cogitata de illis quae sunt fidei; at quae visa in culina, repraesentabant odia illa (o)et cogitata qualia porro essent {2}.
@1 sunt.$

2126. Porro etiam repraesentatum quomodo hodie illi qui intra Ecclesiam sunt, contra ipsam Innocentiam sunt {1}: visus est infans pulcher et innocens; quo viso vincula externa quibus tenentur mali genii et spiritus a flagitiosis, paulum remittebantur; tunc inceperunt infantem pessime tractare, illum conculcare, et velle occidere, unus sic et alter sic; innocentia enim in altera vita repraesentatur per infantes; at dixi, quod similia non appareant apud eos in vita corporis eorum; sed responsum, quod interiora eorum talia sint, et nisi leges civiles impedirent, tum alia vincula externa quae sunt timor jacturae lucri, honoris, famae, ac timor vitae, quod ita ruerent insane contra omnes innocentes: ii cum hoc responsum audiebant, etiam illud subsannabant. Quales itaque hodie sunt, ex illis quae dicta, constare potest; tum quod ultima tempora instent.
@1 sint.$

2127. In altera vita quandoque apparet sicut quoddam ultimi judicii coram malis cum dissociantur societates illorum, et coram bonis cum intromittuntur in caelum; de illis et his referre licet quae ab experientia.

2128. Idea ultimi judicii coram malis, quae his et ter mihi visa, talis fuit: cum spiritus circum me conjunxerunt se in societates perniciosas sic ut praevalerent, nec ex lege aequilibrii secundum ordinem se regi ita paterentur quin alias societates insolenter lacesserent et damnum illis inferre vi praevalente inciperent, tunc apparuit spirituum cohors satis magna a plaga anteriore paulum ad dextrum superne, ex qua adventante auditus tumultus quasi fluctuans et grandisonans; quo audito facta est inter spiritus {1} consternatio cum terrore, et inde confusio, et tunc qui in illos societatibus {2} erant, dissipabantur, unus huc alter illuc, sic ut diffluerent a mutuo et non sciret socius ubi socius; cum hoc perstabat, non aliter apparuit spiritibus quam sicut ultimum judicium cum interitu omnium; quidam lamentabantur, quidam prae terrore absque quasi corde erant, verbo, omnes occupabat discrimen quasi ultimi cujusdam; [2] sonitus adventantium a plaga anteriore illis auditus varie, quibusdam tanquam sonitus equitum armatorum, quibusdam aliter, secundum statum timoris et inde phantasiae [eorum]; mihi apperceptus ut susurrus continuus cum undulatione alterna, et quidem plurima simul: instruebar ab illis qui prope {3} me, quod tales cohortes ab illa plaga veniant quando societates ita male confarctae sunt, ut dictum, et quod illi sciant dissociare et discindere unum ab altero, et simul incutere terrorem ut nihil aliud cogitent quam fugam; et quod, per tales disjunctiones et dissipationes, omnes dein redigantur in ordinem a Domino; tum etiam quod tale in Verbo significetur {4} per `ventum orientalem.’
@1 inter spiritus facta est.$
@2 i conjuncti.$
@3 apud.$
@4 i quoque.$

2129. Sunt alia genera quoque tumultuum seu potius conflictuum, quae ideam quoque ultimi judicii sistunt, et quibus societates male conjunctae quoad interiora dissolvuntur; de quibus haec licet memorare: adiguntur spiritus tales in illum statum ut non ut solitum {1}, in societate seu communione cogitent, sed quilibet pro se; ex variantibus sic cogitationibus, et murmurantibus diversimode loquelis, quidam strepitus auditus quasi multarum aquarum, et inter eas conflictus, qualis describi nequit, oriundus ex confusione opinionum de certis veritatibus, quae tunc sunt objecta cogitationum et loquelae, qui talis est ut vocari possit chaos spirituale. [2] Sonus murmurum confligentium ei confusorum erat triplex; unus influebat circum caput, et dictum quod is esset cogitationum; alter influebat versus sinistrum tempus; dictum quod hic esset conflictio ratiocinationum de veritatibus quibusdam quibus fidem habere non vellent; tertius influebat desuper ad dextrum, qui erat stridens non ita confusus, qui stridor versabatur cis et retro; dictum quod inde hoc, quod pugnarent veritates quae ita cis et retro per ratiocinia(6) versarentur: cum hi conflictus perstabant, erant usque spiritus qui mecum loquebantur, dicentes quid singula significarent, loquela eorum per sonitus illos distincte penetrante. [3] Objecta ratiocinationum eorum erant cumprimis haec, num secundum litteram intelligendum quod duodecim apostoli sederent super duodecim thronis et judicarent duodecim tribus Israelis: tum etiam, num alii in caelum admittendi quam qui persecutiones et miserias passi sunt; quisque secundum suam phantasiam quam in vita corporis aucupavit, ratiocinabatur: sed quidam eorum qui in communionem et in ordinem redacti sunt, postea instruebantur quod aliter prorsus intelligendum, nempe quod per `apostolos’ non intellecti sint apostoli, nec per `thronos’ throni, nec per `tribus’ tribus, immo nec duodecim per `duodecim,’ sed per illos, tam apostolos, quam thronos, et tribus, ut et per duodecim significata primaria {3} fidei, (o). 2089, et quod ex his et secundum haec judicium super unumquemvis fiat; et insuper ostensum quod apostoli ne quidem unum hominem judicare possint, sed quod omne judicium sit solius Domini. [4] Et quoad alterum, hoc nec ita intelligendum quod solum illi venturi in caelum qui persecutiones et miserias passi, sed quod aeque divites ac pauperes, aeque in dignitate constituti ac qui in vili conditione sunt, et quod Dominus misereatur omnium, imprimis qui in miseriis spiritualibus et tentationibus, quae sunt persecutiones a malis, fuerunt; ita qui agnoscunt se ex se miseros esse et credunt solius misericordiae Domini esse quod salventur.
@1 i est.$
@2 per ratiocinia before ita.$
@3 i sint.$
@4 queant.$

2130. Quod alterum attinet, nempe ideam ultimi judicii coram bonis cum intromittuntur in caelum, quomodo se habet, licet referre: dicitur in Verbo quod clausa sit janua ut non amplius intromitti possint; et quod oleum defecerit, ac serius venerint, et ideo non admissi, per quae etiam status ultimi judicii significatur; quomodo haec se habent et quomodo intelligenda, mihi ostensum est. [2] Audivi societates spirituum, unam post alteram, dicentes voce clara quod lupus voluisset eos auferre sed quod Dominus eripuerit eos, et sic quod restituti sint Domino, inde gavisi ex intimo corde; fuerunt enim in desperatione, ita in timore, quod clausa esset janua, et quod sero venissent ut non possent intromitti; talis cogitatio illis infusa fuit ab iis qui lupi vocantur, sed evanuit per id quod intromitterentur, hoc est, quod reciperentur a societatibus angelicis; intromissio in caelum non aliud est; intromissio visa mihi, quasi facta et continuata per societates usque ad duodecim, et quod duodecima aegrius quam undecim priores intromitteretur, hoc est, reciperetur; postea quoque admittebantur octo quasi societates quae quod fuerint ex sexu feminino, mihi indicatum est: quibus visis, dicebatur, quod hic processus admissionis, hoc est, receptionis, in societates caelestes ita appareat, et hoc continue, ordine ab uno loco in alterum; tum quod caelum nusquam in aeternum oppleatur, minus quod janua claudatur, sed quo plures eo veniunt, eo illis qui in caelo beatius et felicius, quia inde unanimum fortius. [3] Postquam illi intromissi sunt, tunc apparebat {1} tanquam clauderetur caelum; erant enim plures qui dein etiam volebant intromitti, hoc est, recipi; sed responsum tulerunt quod non possent adhuc; quod significatur per `serius venientes,’ per quod `janua clausa,’ per `pulsantes’ et per quod `oleum illis defecerit in lampadibus’; quod illi non admissi, erat ob causam quia nondum praeparati ut interesse possent societatibus angelicis ubi amor mutuus, nam ut supra n. 2119 ad finem dictum, qui in charitate erga proximum in mundo vixerunt, per gradus in caelum a Domino elevantur. [4] Erant etiam alii spiritus, qui ignorabant quid caelum, quod sit amor mutuus, qui etiam tunc intromitti volebant putantes quod solum sit intromissio, sed responsum tulerunt quod iis nondum tempus, sed quod alio tempore, cum praeparati: quod duodecim societates apparuerint, erat causa quia `duodecim’ significant omnia fidei, ut supra (o)n. 2129 ad finem dictum.
@1 quasi.$

2131. Qui intromittuntur, a societatibus angelicis recipiuntur cum intima charitate et ejus gaudio, ac illis omnis amor et amicitia exhibetur; at dum in societatibus illis ad quas primum veniunt, non libenter esse volunt, tunc ab diis societatibus recipiuntur, et hoc successive usque dum ad (t)illam societatem veniunt cum qua concordant secundum vitam amoris mutui {1} quae illis, ac ibi manent tamdiu dum adhuc perfectiores evadunt, et inde tunc in majorem felicitatem elevantur et exaltantur, et hoc ex misericordia Domini secundum vitam amoris et charitatis quam in mundo receperunt: sed translatio ab una societate in alteram nusquam fit per rejectionem a societate ubi sunt, sed per voluntarium quoddam apud eos, secundum desiderium, quod illis insinuantur a Domino, et quia secundum desideria, nihil non fit ex libero.
@1 sui.$

2132. (s) Quod in Verbo dicatur quod `intraverit etiam unus qui non indutus veste nuptiali,’ Matth. xxii 11-13, et quod is ejectus sit, quomodo hoc se habet, etiam ostensum: sunt qui {1} illo dolo in vita eorum corporis imbuti ut simulare possint lucis angelos, et tunc cum in illo statu hypocritico in altera vita sunt, etiam se insinuare possunt in societates proximas caelestes; at non diu ibi persistunt, ilico enim dum percipiunt amoris mutui sphaeram ibi, timore et horrore corripiuntur et se inde praecipitant, ac tunc in mundo spirituum apparet sicut quod dejecti sint, quidam versus stagnum, quidam versus gehennam, quidam in aliud quoddam infernum.(s)
@1 quidam$

2133. Bis et ter, ex Divina Domini Misericordia, eousque caelum mihi apertum fuit ut audiverim glorificationem Domini communem, quae talis est ut plures {1} societates simul et unanimiter, sed usque quaelibet societas per se distinctis affectionibus et de ideis, glorificarent Dominum; erat caelestis vox audita in longum et latum in tam immensum ut auditus deficeret absque fine, sicut visus dum spectat universum; et hoc erat cum intimo gaudio ac intima felicitate. Etiam percepta glorificatio Domini quandoque instar radiationis defluentis et afficientis interiora mentis. Glorificatio haec fit quando in statu tranquillitatis et pacis sunt, nam tunc ex intimis eorum gaudiis ac ex ipsis felicitatibus illa effluit.
@1 innumerabiles.$

2134. Ad finem capitis sequentis, ex Divina Domini Misericordia, de statu Infantum (o)in altera vita, dicetur.

GENESEOS
CAPUT DECIMUM OCTAVUM
PRAEFATIO

AD finem capitis praecedentis actum est de Ultimo Judicio, et ostensum quid per illud significatur, nempe quod non interitus mundi sed ultimum tempus Ecclesiae; quando hoc instat, dicit Dominus,
Quod venturus in nubibus caelorum, cum virtute et gloria, Matth. xxiv 30; Marc. xiii 26; Luc. xxi 27.
Nemini hactenus notum est quid per `nubes caelorum’ intellectum, sed patefactum mihi quod nihil aliud intelligatur quam sensus litteralis Verbi, et quod per `virtutem et gloriam’ sensus internus Verbi; in sensu enim interno Verbi est gloria, nam quicquid ibi {1}, est de Domino et Ipsius regno; videatur in Parte Prima n. 1769-1772. Similiter per `nubem’ quae circumdedit Petrum, Jacobum, et Johannem, cum Dominus in gloria illis apparuit, de qua ita apud Lucam,
Vox facta est e nube, dicens, Hic est Filius Meus dilectus, Hunc audite: cum autem facta esset vox, inventus est Jesus Solus, ix 35, 36;
per Mosen et Etiam ibi qui locuti sunt cum Domino, repraesentatum fuit Verbum Veteris Testamenti quod etiam vocatur `Moses et Prophetae’: per `Mosen’ ejus libri tum historici: per `Etiam prophetam’ omnes Prophetae: per `Petrum autem, Jacobum et Johannem’ repraesentata sunt, sicut alibi ubicumque nominantur in Libris Evangelistarum, fides, charitas, et bonum charitatis; et [per] quod illi soli {2} ibi adessent, significatum quod non alii videre possint gloriam Domini quae in Ipsius Verbo, quam qui in fide, ejus charitate, et hujus bono sunt; ceteri quidem possunt videre, sed usque non vident quia non credunt; hic est sensus internus quoad bina illa; apud Prophetas quoque passim `nubes’ significat Verbum in littera, et `gloria’ Verbum in vita. Quid sensus internus Verbi et qualis, multis locis dictum est, et in explicatione quoad singula verba ostensum. Legisperiti tempore Domini fuerunt qui omnium minime crediderunt quod aliquid in Verbo scriptum fuisset de Domino; legisperiti hodie quidem sciunt, sed fortassis illi omnium minime credituri quod alia gloria sit in Verbo quam quae apparet in littera, quae tamen est nubes in qua gloria.
@1 i agitur.$
@2 solum.$

2135. CAPUT DECIMUM OCTAVUM

Ex hoc capite imprimis constare potest qualis est sensus internus Verbi ac quomodo percipiunt illud angeli cum legitur ab homine: ex sensu litterae historico non aliud intelligitur quam quod Abrahamo apparuerit Jehovah sub forma trium virorum; et quod Sarah, Abrahamus, et puer ejus, paraverint cibum pro illis, nempe ex farina similaginis placentas, filium bovis, tum butyrum et lac: quae tametsi historica vera sunt quod ita factum, usque non percipiuntur ita ab angelis, sed prorsus abstracte a littera {1} quae repraesentant et significant, secundum illa quae in Contentis {2} sunt {3}; nempe pro illis quae ibi historice dicta, status perceptionis Domini in Humano et communicatio tunc cum Divino, ante unionem perfectam Divinae Ipsius Essentiae tum Humana et Humanae cum Divina; qui status etiam est de quo Dominus haec dicit,
Deum nemo vidit unquam, Unigenitus Filius, Qui in sinu Patris est, Ille exposuit, Joh. i 18;
et per cibos ibi memoratos nihil nisi caelestia et spiritualia bona; de quibus in explicatione: et porro dein quod dicitur de filio quem pareret Sarah ad tempus statum alterius anni, nihil aliud percipiunt quam quod rationale humanum Domini fieret Divinum: demum per illa quae locutus Abraham cum Jehovah {4} de eversione Sodomae et Amorae, nihil aliud quam intercessionem Domini pro humano genere; ac ibi per `quinquaginta, quadraginta quinque, quadraginta, triginta, viginti et decem’ intercessionem pro illis apud quos vera essent adjuncta bonis, et quibus bona per tentationes et pugnas, aut per alios status: {5} ita se habet cum ceteris in Verbo; ut melius constare potest ab explicatione singularum vocum, ubi ostensum quod singulis vocibus similia involvantur in {6} Verbo tam historico quam prophetico. Quod talis sensus internus ubivis in Verbo sit, in quo agitur modo de Domino, de Ipsius regno in caelis, de Ipsius Ecclesia in terris, et in particulari apud unumquemvis, ita de bonis amoris et veris fidei, constare etiam unicuique potest ex illis quae ex Veteri Testamento apud Evangelistas citantur, ut apud Matthaeum,
Dixit Dominus Domino Meo, Sede a dextris Meis, donec ponam inimicos Tuos scabellum pedum Tuorum, xxii 42 [A.V.44]; Ps. cx 1;
quae quod agant de Domino, nec a litterali sensu apud Davidem in loco citato apparere potest, sed usque quod non alius intelligatur quam Dominus, Ipse ibi docet: apud eundem,
Tu Bethlehem, terra Jehudae, nequaquam minima es in ducibus Jehudae, ex te enim exibit dux, qui pascet populum Meum Israelem, ii 6; Mich. v 1;
qui in sensu litterali manent, ut Judaei, quidem inde sciunt quod ibi nasceretur Dominus, sed quia ducem et regem exspectant, qui in terram Canaanem reducet eos, ideo secundum litteram ibi verba explicant, nempe per `terram Jehudae’ terram Canaanem, per `Israelem’ etiam Israelem, tametsi ignorant ubi est, et per `ducem’ adhuc Messiam suum; cum tamen alia per Jehudam et Israelem intelliguntur, nempe per `Jehudam’ caelestes, per `Israelem’ spirituales, in caelo et in terra, et per `ducem’ Dominus: apud eundem,
Vox in Ramah {7} audita est, lamentatio, clamor, et ejulatus multus, Rachel deplorans liberos suos, et non volebat consolationem admittere, quia non sunt, ii 18; Jer. xxxi 15;
qui in sensu litterali manent, nusquam inde capiunt illum sensum qui internus eorundem verborum est; qui tamen quod sit, patet apud Evangelistam: apud eundem,
Ex Aegypto vocavi filium Meum, ii 15; Hos. xi 1;
apud hunc prophetam ita dicitur,
Cum puer Israel, et amavi illum, et ex Aegypto vocavi filium meum: vocarunt illos, sic iverunt a faciebus eorum {8};… et Ego feci ire Ephraimum, ibid. 1-3;
qui ignorant dari sensum internum, non aliter possunt scire quam quod hic intelligatur Jacobus, cum ingressus Aegyptum, et ejus posteri, cum inde egressi, et quod per `Ephraimum’ tribus Ephraimi, ita eadem illa quae in historicis Verbi; sed usque clarum est ex Verbo Evangelistae quod significent Dominum: at quid significat unumquodvis, nisi retegeretur per sensum internum, nusquam sciri posset.
@1 i nempe$
@2 i.e. n. 2136-41.$
@3 i quae videantur.$
@4 Jehova.$
@5 i quod haec in sensu interno contineantur, nusquam ex litera apparere potest, sed usque quod illa sint, verum est.$
@6 i ubivis.$
@7 A has Rama as Gk.$
@8 Heb. is obscure. In 8869 this is rendered vocaverunt seipsos, sic iverunt propter se ipsos; in 10406 vocaverunt seipsos et iverunt e faciebus suis.$

CAPUT XVIII

1. Et apparuit illi JEHOVAH, in quercetis Mamre, et ille sedens ad januam tentorii, incalescente die.
2. Et sustulit oculos suos, et vidit, et ecce tres viri stantes super illum; et vidit, et cucurrit obviam illis, a janua tentorii, et incurvavit se versus terram.
3. Et dixit, Domine mi, si quaeso inveni gratiam in oculis tuis, ne quaeso transeas desuper servo tuo.
4. Accipiatur quaeso parum aquae, et lavate pedes vestros, et incumbite sub arbore.
5. Et accipiam frustum panis, et fulcite cor vestrum, postea transeatis, nam quamobrem transiistis ad servum vestrum; et dixerunt, Ita facias quemadmodum locutus es.
6. Et festinavit Abraham versus tentorium ad Sarah, et dixit, Festina tria sata farinae similaginis, pinse, et fac placentas.
7. Et ad armentum cucurrit Abraham, et accepit filium bovis tenerum et bonum, et dedit ad puerum, et festinavit ad faciendum illum.
8. Et accepit butyrum et lac, et filium bovis, quem fecit, et dedit coram illis; et ille stans ante illos sub arbore, et comederunt.
9. Et dixerunt ad illum, Ubi Sarah uxor tua? et dixit, Ecce in tentorio.
10. Et dixit, Revertendo revertar ad te juxta tempus hoc vitae et ecce filius Sarae uxori tuae; et Sarah audiens ad januam tentorii et ea post illum.
11. Et Abraham et Sarah senes, intrantes in dies, desiit esse Sarae via sicut mulierum.
12. Et risit Sarah intra se, dicendo, Postquam consenui, num erit mihi voluptas, et dominus meus senex?
13. Et dixit JEHOVAH ad Abraham, Cur hoc risit Sarah, dicendo, Num etiam vere pariam, et ego consenui?
14. Nam mirabile erit pro JEHOVAH quicquam? Ad tempus statum revertar ad te, juxta tempus hoc vitae, et Sarae filius.
15. Et negavit Sarah, dicendo, Non risi; quia timuit, et dixit, Non, quod risisti.
16. Et surrexerunt inde viri, et prospexerunt ad facies Sodomae, et Abraham vadens cum illis, ad dimittendum illos.
17. Et JEHOVAH dixit, Num celans Ego ab Abrahamo, quod Ego faciens?
18. Et Abraham essendo erit in gentem magnam et numerosam; et benedicentur in illo omnes gentes terrae.
19. Quia novi illum, propterea quod praecipiet filiis suis, et domui suae post se, et custodient viam JEHOVAE ad faciendum justitiam et judicium; propterea ut adducat JEHOVAH super Abrahamum illud quod locutus est super illum.
20. Et dixit JEHOVAH, Clamor Sodomae et Amorae, quod magnus factus sit, et peccatum eorum quod grave factam valde.
21. Descendam quaeso, et videbo, num secundum clamorem ejus, qui venit ad Me, fecerint consummationem; et si non, cognoscam.
22. Et prospexerunt inde viri, et iverunt versus Sodomam; et Abraham adhuc ille stans coram JEHOVAH.
23. Et accessit Abraham, et dixit, Num etiam delebis justum cum impio?
24. Forte sint quinquaginta justi in medio urbis; num etiam delebis, et non parces loco propter quinquaginta justos, qui in medio ejus?
25. Absit Tibi a faciendo secundum rem hanc, ad mori faciendum justum cum impio, et sit sic justus sicut impius; absit Tibi, num Judex totius terrae non faciet judicium?
26. Et dixit JEHOVAH, Si invenero in Sodoma quinquaginta justos in medio urbis, et parcam toti loco propter eos.
27. Et respondit Abraham, et dixit, Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum, et ego pulvis et cinis.
28. Forte defuerint quinquaginta justis quinque, num disperdes in quinque totam urbem? Et dixit, Non perdam, si invenero ibi quadraginta quinque.
29. Et addidit adhuc loqui ad Ipsum, et dixit, Forte inventi fuerint ibi quadraginta; et dixit, Non faciam propter quadraginta.
30. Et dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar; forte inventi fuerint ibi triginta; et dixit, Non faciam, si invenero ibi triginta.
31. Et dixit, Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum, forte inventi fuerint ibi viginti; et dixit, Non perdam propter viginti.
32. Et dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar tantum hac vice; forte inventi fuerint ibi decem; et dixit, Non perdam propter decem.
33. Et ivit JEHOVAH, quando absolvit loqui ad Abrahamum; et Abraham reversus ad locum suum.

2136. CONTENTA

PRIMO agitur hic de statu perceptionis Domini in Humano, et communicationis tunc cum Divino, ante unionem perfectam Humanae Ipsius Essentiae cum Divina; qui status etiam est de quo Dominus haec dicit,
Deum nemo vidit unquam, Unigenitus Filius, qui in sint Patris est `ille exposuit,’ Joh. i 18.

2137. Status perceptionis Domini in Humano tunc, significatur per `querceta Mamre,’ vers. 1: in quo quod apperciperet Divinum quod se coram Humano (o)Ipsius’ manifestaret, vers. 2: quo gavisus vers. 3: et quod vellet ut Divinum ad Ipsius Humanum propius accederet, induendo aliquid naturale, vers. 4: et quod Humanum Ipsius propius ad Divinum, induendo caeleste, vers. 5: caeleste e inde spirituale quod induit, significatur per `tria sata farinae similaginis ex quibus placentae,’ vers. 6: et quod etiam induerit conforme naturale `quod’ significatur per `filium bovis,’ vers. 7: inde conformatio, e communicatio Divini cum Humano et Humani cum Divino, vers. 8

2138. SECUNDO agitur de perceptione Domini in illo statu de Rationali apud Ipsum, quod exueret humanum et fieret Divinum.

2139. Quod Rationale fieret Divinum, significatur per `filium, quem Sarah pareret,’ vers. 9: quod verum rationale humanum apud Dominum id non perciperet, ita non crederet, significatur per `risum Sarae ad januam tentorii, quae post illam,’ vers. 10-13, 15: confirmatum quod Dominus etiam illud exueret, et loco ejus Verum Divinum indueret, vers. 14.

2140. TERTIO agitur de dolore et anxietate Domini super humanum genus quia tantum amore sui, et inde cupiditate imperandi super alios ex malo et {1} falso, imbutum esset, pro quo in illo statu intercessit, et obtinuit ut salvarentur illi apud quos bona et vera essent; at quinam sint, ordine recensetur.
@1 i ex.$

2141. Perceptio Domini de humano genere quod in malo et {1} falso; `Sodoma’ est amor sui et inde cupiditas imperandi ex malo, `Amora’ est ex falso, vers. 16, 20: quod non celari potuerit Domino in illo statu, quia per Ipsam et ab Ipso omnis salvatio, vers. 17-19 nempe quod visitandi, quando ad summum malitia eorum pervenit, vers. 20, 21 cum in perceptione illa esset, vers. 22 quod intercesserit pro illis; primam pro illis apud quos vera, et ea plena bonis, qui significantur per `quinquaginta,’ vers. 23-26: tam pro illis apud quos minus boni, sed hoc usque conjunctum veris, qui significantur per `quadraginta quinque,’ vers. 27, 28: dein pro illis qui in tentationibus fuerunt, qui significantur per `quadraginta,’ vers. 29: ut et pro illis qui in aliquibus pugnis contra mala [fuerunt], qui significantur per `triginta,’ vers. 30: post pro illis apud quos aliunde status affectionis boni, qui significantur per `viginti,’ vers. 31: demum pro illis apud quos status affectionis veri, qui significantur per `decem,’ vers. 32: et jugiter responsum, quod illi salvarentur, vers. 26, 28-32: his peractis, quod Dominus in pristinum statum perceptionis redierit, vers. 33. Haec arcana in hoc capite sunt in sensu interno, quae ex littera non patent {2}.
@1 i in.$
@2 In A there are interesting notes on these last verses, as follows:

Sodoma Amora
Amor imperandi ex malo et amor imperandi ex falso.

50 45 40 30
Si multum boni, adjunctum, per tentationes aut pugnas, aut alios

20 10
status affectionis boni aut affectionis veri. They are followed by a shorter and much corrected form of n. 2136-2141.$

2142. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et apparuit illi Jehovah, in quercetis Mamre, et (o)ille’ sedens ad januam tentorii, incalescente die. `Apparuit illi Jehovah’ significat perceptionem Domini: `in quercetis Mamre’ significat qualitatem perceptionis: `(o)ille sedens ad januam tentorii’ significat sanctum quod tunc Ipsi: `incalescente die’ significat ex amore.

2143. `Apparuit illi Jehovah’: quod significet perceptionem Domini, constare potest ex eo quod historica Verbi non sint nisi repraesentativa et verba ibi significativa illarum rerum quae in sensu interno; hic agitur in sensu interno de Domino ac de Ipsius perceptione, quae repraesentata fuit per quod `apparuerit Jehovah Abrahamo’; omnis apparitio, omnis sermo et omne factum in historicis Verbi, talia sunt; quid (o)vero repraesentant, non patet nisi historica non attendantur aliter ac objecta, sicut quae visus, ex quibus datur ansa aut {1} copia cogitandi de rebus sublimioribus, pro exemplo ex hortis dum videntur, de fructibus, horum usibus, tum de jucunditate vitae ex illis, et adhuc sublimius, de felicitate paradisiaca, seu caelesti; quae cum cogitantur, objecta singula hortulana quidem videntur, sed ita leviter ut non attendantur: ita quoque se habet cum historicis Verbi, in quibus cum caelestia et spiritualia quae in interno sensu sunt, cogitantur, tunc historica et ipsa verba non aliter attenduntur.
@1 et.$

2144. `In quercetis Mamre’: quod significet qualitatem perceptionis, constat ex repraesentatione et significatione `quercetorum,’ tum ex repraesentatione et significatione `Mamre’: quid querceta in genere repraesentaverunt {1} et significaverunt,’ {2} in Parte Prima n. 1442, 1443, ostensum; et quid querceta Mamre in specie, n. 1616, nempe quod perceptiones, sed quales sunt humanae ex scientificis, et ex primis rationalibus quae inde; [2] quid perceptio, hodie ignotissimum est quia nullus hodie in perceptione est in quali fuerunt Antiqui et imprimis Antiquissimi; hi ex perceptione noverunt num bonum esset et consequenter num verum; erat influxus in rationale (c)eorum a Domino per caelum, ex quo ilico cum cogitarunt de aliquo sancto, percipiebant: num ita esset vel non ita esset: periit dein talis perceptio apud hominem cum non amplius in caelestibus ideis sed solum in mundanis et corporeis coepit esse {3}: et loco ejus successit conscientia, quae quoque est species perceptionis, nam agere contra conscientiam et secundum conscientiam, non aliud est quam appercipere inde, num ita vel non ita sit aut faciendum; [3] sed conscientiae perceptio non est ex bono quo influit {4}, sed est ex vero quod secundum sanctum cultus eorum implantatum est rationali ab infantia, ac postea confirmatum, hoc tunc unice bonum esse credunt: inde est conscientia species perceptionis, sed ex vero tali, cui cum insinuatur charitas et innocentia a Domino, existit bonum (o)istius conscientiae {5}; ex his paucis constare potest quid perceptio; (m)sed inter perceptionem et conscientiam est multa differentia;(n) videantur quae de perceptione in Parte Prima dicta n. 104, 125, 371, 483, 495, 503, 521, 536, 597, 607, 784, 865, 895, 1121, 1616: (o)quae de perceptione spirituum et angelorum, n. 202, 203, 1008, 1383, 1384, 1390-1392, 1394, 1397, 1504: (o)et quod eruditi non sciant quid perceptio, n. 1387. [4] Quod Dominum attinet, dum vixit in mundo, omnis Ipsius cogitatio fuit ex perceptione Divina quia solus Divinus et Caelestis Homo, nam solus in quo Ipse Jehovah, ex quo Ipsius perceptio, de qua etiam in Parte Prima n. 1616, 1791. Perceptiones Ipsius fuerunt interiores magis et magis, quo propius accessit ad unionem cum Jehovah; nunc qualis Ipsius perceptio fuit, constare potest ex illis quae de `quercetis Mamre’ in Parte Prima n. 1616 dicta sunt; et qualis facta, cum percepit illa quae in hoc capite continentur, in mox sequentibus describitur.
@1 A has subjunctive.$
@2 et$
@3 Before sed.$
@4 i sicut apud antiquissimos.$
@5 i illius.$

2145. `Sedens ad januam tentorii’: quod significet sanctum quod tunc Ipsi, nempe sanctum amoris, qui significatur per `incalescentem diem,’ de quo sequitur, constat ex significatione `tentorii’ quod sit sanctum, de qua n. 414, 1102, 1566; et causa cur per `tentoria’ significata sint sancta, ibi videatur: quia tunc Dominus fuit in perceptione quae significatur per `querceta Mamre,’ quae est inferior rationalis sed usque interior quam quae significatur per `quercetum Moreh,’ de qua n. 1442, 1443, hic repraesentatur et sic significatur per id quod `sederit ad januam tentorii,’ hoc est, ad introitum ad sanctum: quomodo se habet cum perceptionibus quod minus et magis interiores sint, illustrari potest ab Antiquissimorum perceptionibus, ex quibus audivi quod quo plus essent in scientificis ex illis quae erant objecta auditus et visus, eo perceptiones eorum fuissent inferiores; at quo plus ab illis elevabantur ad caelestia charitatis et amoris, eo fuerint interiores, quia tunc propius erant Domino.

2146. `Incalescente die’: quod significet ex amore, constat ex significatione `caloris’ quod in sensu interno sit amor; et quia calor est vel diei vel anni, repraesentatur amor vel per calorem diei vel per calorem anni, secundum illa quae in historicis memorantur: qua `calor’ significet amorem, ex eo constare potest quod amor dicatur calor spiritualis et quod omnis affectio significetur per incalescentiam, etiam in sermone vulgari; et praeterea ex eo quod amor et ejus affectiones, in interioribus hominis, tum quoque in exterioribus ejus inque ipsis corporeis, manifestum se sistant per speciem caloris; immo nec aliunde est origo ejus apud hominem, cum ex interioribus ejus effluit: sed qualis amor, talis calor; amor caelestis et amor spiritualis sunt {1} qui genuinum calorem sistunt; omnis alius calor, qui nempe ex amoribus sui et mundi, tam ex aliis amoribus spurcis, est immundus, et fatiscit in altera vita in excrementitium, videatur n. 1773. Praeterea sciendum quod sanctum nusquam praedicetur nisi ex amore et charitate, (non autem ex fide nisi quantum amoris aut charitatis fidei veris inest; fidei vera non sancta sunt nisi inde; videantur quae prius n. 2049.
@1 est.$

2147. Vers. 2. Et sustulit oculos suos, et vidit, et ecce tres vii stantes super illum; et vidit, et cucurrit obviam illis, a janua tentorii, et incurvavit se versus terram. `Sustulit oculos suos’ significat quod viderit intra se: `et ecce tres vili stantes super illum’ significat Divinum Ipsum, Divinum Humanum et Sanctum procedens: `et vidit’ significat cum hoc apperciperet: `et cucurrit obviam illis’ significat quod propius cogitatione accesserit ad illa quae percipiebantur: `a janua tentorii’ significat a sancto quod tunc Domino: `et incurvavit se versus terram’ significat effectum humiliationis ex gaudio inde.

2148. Quod `sustulit oculos suos’ significet quod viderit intra se, constat a significatione `tollere oculos’; per `oculos’ in Verbo significatur visus interior seu {1} intellectus, ut constare potest a locis n. 212 citatis inde `tollere oculos’ est videre et {2} percipere illa quae supra se; qua interiora sunt, in Verbo exprimuntur per superiora, sicut sursum spectare, tollere oculos ad caelum, alta cogitare {3}, et hoc ex causa qui homo putat {4} caelum in alto esse seu supra se, cum tamen non in alto est sed in internis; (m)ut cum homo in caelestibus amoris est, caelum ejus tunc est intra illum, videatur n. 450;(n) inde liquet quod `tollere oculos’ significet videre intra se.
@1 aut.$
@2 seu.$
@3 Before tollere.$
@4 putavit.$

2149. `Ecce tres viri stantes super illum’: quod significet Divinum Ipsum, Humanum Divinum et Sanctum procedens, constare potest absque explicatione, nam unicuivis notum est quod Trinum sit, et hoc Trinum Unum; quod Unum sit, in hoc capite manifeste patet, nempe vers. seq. 3, ubi dicitur, `Dixit, Domine mi, si quaeso inveni gratiam in oculis Tuis, ne quaeso transeas {1},’ quae dicta ad tres viros: insuper vers. 20, `Et dixit, Revertendo revertar ad te {2}: vers. 13, `Et dixit Jehovah ad Abraham’: vers. 15, Dixit {3}, Non, quod risisti’: vers. 17, `Et Jehovah dixit, Num celans Ego ab Abrahamo, quod Ego faciens?: vers. 19, `Quia novi illum’: vers. 20, `Et dixit Jehovah’: vers. 21, `Descendam et {4} videbo, num secundum clamorem ejus, qui venit ad Me, fecerint consummationem, et si non, cognoscam’: vers. 23, `{5} Abraham dixit, Num etiam delebis justum cum impio?: vers. 25, `Absit Tibi, a faciendo {6} secundum rem hanc, absit Tibi’: vers. 26, `Et dixit Jehovah, Si invenero quinquaginta justos, parcam toti loco propter eos’: vers. 27, `Suscepi ad loquendum ad Dominum meum’: vers. 28, `Num disperdes in quinque totam urbem? et dixit, Non perdam, si invenero ibi (x)quadraginta quinque’: vers. 29, `{5} Addidit adhuc loqui ad Ipsum: dixit, Non faciam propter quadraginta’: vers. 30, `Ne succenseatur {4} Domino meo, dixit, Non faciam, si invenero ibi triginta’: vers. 31, `Suscepi ad loquendum ad Dominum meum; dixit, Non perdam propter viginti’: vers. 32, `Ne quaeso succenseatur Domino meo: et dixit, Non perdam propter decem’: vers. 33, `Et ivit Jehovah, quando absolvit loqui ad Abraham’ Exinde constare potest quod per `tres viros, qui apparuerunt Abrahamo’ significatum sit Divinum Ipsum, (t)Humanum Divinum et Sanctum procedens, et quod Trinum in se Unum sit: in sensu interno agitur hic de Jehovah quod apparuerit Domino et quod Dominus hoc perceperit, sed non per apparitionem, qualis fuit Abrahamo; nam quod tres viri visi Abrahamo, est historicum verum, sed repraesentat Divinam Perceptionem seu perceptionem ex Divino quae fuit Domino cum in humano, de qua perceptione in sequentibus agitur.
@1 i desuper servo tuo.$
@2 i juxta tempus hoc vitae.$
@3 i Negavit Sarah et.$
@4 i quaeso.$
@5 i Et.$
@6 ad faciendum I.$

2150. `Et vidit’: quod significet cum hoc apperciperet, constat a significatione `videre’ in sensu interno quod sit intelligere, et appercipere, tum illuminari, de qua n. 1584; quod `videre’ illa significet, nihil communius est in Verbo; hic significatur quod apperceperit perceptionem ex Divino affore {1}, ut modo dictum.
@1 A. had esse but changed to affore.$

2151. Quod `cucurrit Abraham obviam illis’ significet quod propius accesserit ad illa quae percipiebantur, constat ex serie rerum in sensu interno, agitur enim in versu praecedente de perceptione Domini in qua fuit; in hoc versu, quod animadverteret perceptione: ex Divino, hic nunc quod propius accesserit ad (c)eam, repraesentatur et sic significatur per quod `cucurrit obviam illis.’

2152. `A janua tentorii’: quod significet a sancto quod tui Domino, constat a significatione `tentorii’ quod sit sanctum; et significatione `januae’ quod sit introitus ad sanctum, de quibus supra n. 2145.

2153. `Et incurvavit se versus terram’: quod significet effectum humiliationis ex gaudio inde, constat ex significatione `incurvare se’ quod sit humiliare; sicut omnes affectiones interiores correspondenti sibi gestus habent in externis, seu in corporeis, qui gestus sunt effectus affectionum ut suarum causarum efficientium, ita affectio humiliationis habet humiliationem, ut et prostrationem; quod hoc {1} fuerit ex gaudio, constat, quia appercepit, ut dictum {2}, perceptionem ex Divino. De statu humiliationis Domini cum fuit in Humano, passim prius actum est, et in sequentibus hujus capitis, ex Divina Domini Misericordi agendum.
@1 hic.$
@2 i est.$

2154. Vers. 3. Et dixit, Domine mi, si quaeso inveni gratiam in oculis tuis, ne quaeso transeas desuper servo tuo. `Et dixit’ significat quod ita cogitavit: `Domine mi’ significat Trinum in Uno: `si quae’ inveni gratiam in oculis tuis’ significat respectivum status Domini cum perceptionem illam animadvertit: `ne quaeso transeas desuper servo tuo significat quod impense desideraverit ne illud quod incepit percipere, transiret; `servus’ est humanum apud Dominum antequam Divinum factum.

2155. Quod `dixit’ significet quod ita cogitavit, constat e significatione `dicere’ in sensu historico quod sit percipere, de qua prius n. 1898, 1919, (x)2080.

2156. `Domine mi’: quod significet Trinum in Uno, nempe Divinum Ipsum, Humanum Divinum, Sanctum procedens, quod Trinum in Uno est, quare hic dicitur Dominus in singulari; similiter vers. 27, 31, `Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum {1}’: et vers. 30, 32, `Ne quaeso succenseatur Domino meo.’ Tum etiam tres illi {2} viri dicuntur Jehovah: vers. 13, `Dixit Jehovah ad Abraham’: vers. 14, `Num mirabile erit pro jehovah quicquam?’: vers. 22, `Abraham adhuc stans coram Jehovah’: vers. 33, `Et ivit Jehovah, quando absolvit loqui ad Abrahamum’: inde constat quod tres viri, hoc est, (t)Divinum Ipsum, Humanum Divinum et Sanctum procedens sint idem ac Dominus, (c)et Dominus idem ac Jehovah; in Christiana fide, quae Symbolica appellatur, idem agnoscitur ubi haec apertis verbis, `Non tres Increati sunt, non tres Infiniti, non tres Aeterni, non tres Omnipotentes, non tres Domini, sed Unus.’ Non alii sunt qui separant hoc Trinum quod in Uno, quam qui dicunt se agnoscere unum Ens Supremum, creatorem universi, quod ignoscitur illis qui extra Ecclesiam sunt; sed qui ita {3} intra Ecclesiam dicunt, ne quidem agnoscunt aliquem Deum, tametsi id aiunt, et quandoque putant; minus agnoscunt Dominum.
@1 cum Domino meo I.$
@2 hi.$
@3 After Ecclesiam.$

2157. `Si quaeso inveni gratiam in oculis tuis’: quod significet respectivum status Domini cum perceptionem illam animadvertit, constare potest ab affectione humiliationis quae in ipsis his verbis, tum quoque in mox sequentibus his, `ne quaeso transeas desuper servo tuo,’ in quibus etiam humiliatio: in singulis quae in Verbo, inest et affectio et res; caelestes angeli Verbum percipiunt quale est in sensu interno quoad affectionem; at `spirituales angeli’ quale est in sensu interno quoad rem; qui percipiunt Verbum in sensu interno quoad affectionem, nihil attendunt ad voces, quae sunt rei, sed formant sibi ideas ex affectione et ejus serie, et hoc cum varietate indefinita; ut hic ad verba `Si quaeso inveni gratiam in oculis tuis, ne quaeso transeas desuper servo tuo’ percipiunt statum humiliationis Domini in Humano, sed unice affectionem humiliationis, inde ineffabili modo, varietate et copia, formant sibi ideas caelestes quae vix dici queunt ideae, sed totidem affectionum et perceptionum luces, quae in continua serie sequuntur secundum seriem affectionis rerum quae in Verbo quod legitur; [2] inde constare potest quod perceptio, cogitatio et loquela angelorum caelestium sit ineffabilior et multo opulentior perceptione, cogitatione et loquela angelorum spiritualium, nam haec modo determinatur ad rem secundum seriem dictionum; de loquela (t)angelorum caelestium quod talis, videatur in Parte Prima n. 1647; inde est quod haec, `si quaeso inveni gratiam in Oculis tuis,’ in sensu caelesti, significent respectivum status Domini cum perceptionem illam animadvertit: praeterea `invenire gratiam in Oculis tuis’ fuit formula sollemnis in omni respectivo; ut constare potest ex Labanis respectivo ad Jacobum,
Dixit ad eum Laban, Si quaeso inveni gratiam in oculi tuis, Gen. xxx 27;
Jacobi ad Esavum,
Dixit Jacobus, Ne quaeso, si quaeso inveni gratiam in oculis tuis, Gen. xxxiii 10;
et similiter alibi in Verbo.

2158. `Ne quaeso transeas desuper servo tuo’: quod significet quod impense desideraverit, se habet similiter, sicut modo dictum [est,] quod nempe sit respectivum quoque hic, quod ita exprimitur, et simul affectio desiderii ne illud quod incepit percipere, transiret.

2159. Quod `servus’ sit humanum apud Dominum antequam Divinum factum, constare potest ex pluribus locis apud Propheta’ causa est, de qua aliquoties prius, quod humanum apud Dominum non aliud fuerit, antequam illud exuerit, et Divinum fecerit: humanum apud Ipsum fuit ex matre, ita infirmum, secum habens inde hereditarium, quod per tentationum pugnas {1} evicit et prorsus expuli usque adeo ut nihil reliqui de infirmo et hereditario (c)ex matre habuerit, immo tandem nec quicquam a matre; sic ut exuerit prorsus maternum ut non amplius filius ejus; quemadmodum etiam Ipse dicit, apud Marcum,
Dixerunt Jesu, Ecce mater Tua, et fratres Tui foris quaerunt Te; et {2} respondit illis, dicens, Quae est mater Mea, aut fratres Me et circumspiciens circumcirca, qui circum Ipsum sedebant, dixi Ecce mater Mea, et fratres Mei; quisquis namque fecerit voluntatem Dei, hic frater Meus, et soror Mea, et mater Mea, iii 32-35; Matth. xii 46-49 [A.V. 46-50]; Luc. viii 20, 21.
[2] Cumque exuerit hoc humanum, induit Humanum Divinum, ex quo appellavit Se `Filium hominis,’ ut pluries in Verbo Novi Testamenti, tum etiam `Filium Dei’; et per `Filium hominis’ significavit ipsum verum et per `Filium Dei’ ipsum bonum, quod fuit Humanae Ipsius Essentiae cum facta Divina; prior status fuit humiliationis Domini, hic autem glorificationis Ipsius, de quo prius, n. 1999: [3] in statu priore, nempe humiliationis, cum adhuc habuit {3} apud se’ humanum infirmum, adoravit Jehovam sicut alium a Se, et quidem sicut servus, nam humanum `infirmum’ non aliud est respective; quare etiam in Verbo de humano illo praedicatur `servus’; ut apud Esaiam,
Protegam super civitatem hanc ad servandum illam propter Me, et propter Davidem servum Meum, xxxvii 35;
ubi de Assyriis, in quorum castris ab angelo percussi sunt centum et octoginta quinque omnia; `David’ pro {4} Domino Qui quia venturus, quoad humanum dicitur `servus’; quod `David’ in Verbo pro Domino, videatur n. 1888: [4] apud eundem Prophetam,
Ecce, servus Meus, cui innitar, electus Meus, beneplacet anima Mea, dedi spiritum Meum super illum; judicium gentibus proferet, xlii 1;
ubi manifeste de Domino de quo `servus et electus,’ cum fuit in humano, praedicatur: apud eundem,
Quis caecus, nisi servus Meus et surdus sicut angelus [Meus, quem] mittam? quis caecus sicut perfectus, et caecus sicut servus Jehovae? xlii 19;
ubi etiam de Domino de quo similiter `servus et angelus,’ cum fuit in humano, praedicatur: [5] apud eandem,
Vos testes Mei, dictum Jehovae, et servus Meus, quem elegi; propterea ut sciatis et credatis Mihi, et intelligatis, quod Ego Ipse, xliii 10:
apud eundem,
Dixit Jehovah formator meus ab utero in servum sibi, ad reducendum Jacobum ad Ipsum, et Israel Ipsi congregetur:… et dixit, Leve est {5}, ut sis Mihi servus ad erigendum tribus Jacobi,… dedi te in lucem gentium, ad esse salutem Meam usque ad extremitatem terrae, xlix 5, 6;
ubi etiam manifeste de Domino, ac de humano Ipsius, antequam factus `lux gentium,’ et `salus ad extremitatem terrae ‘{6}: `apud eundem,
Quis inter vos timens Jehovae, audiens vocem servi Ipsius, qui ambulat in tenebris, et non splendor ei? confidat in nomine Jehovae, et innitatur Deo suo, l 10;
`servus’ etiam pro humano apud Dominum, in quo cum fuit et docuit viam veritatis, est `vox servi Jehovae’: [6] apud eundem,
Vadens coram vobis Jehovah, et colligens vos Deus Israelis, ecce prudenter aget servus Meus, (x)extolletur et exaltabitur et evehetur valde, lii 12, 13;
quod de Domino cum fuit in humano praedicetur `servus,’ constat nam de illo dicitur, quod `extolletur, exaltabitur et evehetur’: apud eundem,

Non forma illi, et non honor, vidimus illum, sed non aspectus,… contemptus, vir dolorum, notus morbo; Jehovah voluit conterere illum, infirmum fecit: si posuerit reatum animam suam, videbit semen, prolongabit dies, et voluntas Jehovae per manum Ipsius prosperabitur: ex labore animae suae videbit, saturabitur, per cognitionem suam justificabit justus servus Meus multos; iniquitates eorum Ipse portavit, liii 2, 3, 10, 11;
ubi aperte, sicut in toto hoc capite {7} agitur de statu humiliationis Domini; quod tunc in infirmo humano, etiam dicitur, nempe quo `vir dolorum, notus morbo, infirmus, in labore animae suae fuerit praeter plura, in quo statu praedicatur `servus.’
@1 i et victorias.$
@2 at.$
@3 apud se haberet.$
@4 i ibi.$
@5 es I.$
@6 i hoc est Deus et Jehovah.$
@7 i apud prophetam.$

2160. Vers. 4. Accipiatur quaeso parum aquae, et lavate pedes vestros, et incumbite sub arbore. `Accipiatur quaeso parum aquae’ significat quod accederent, seque demitterent a Divinis ad intellectualia Illius propius: `et lavate pedes vestros’ significat quod induerent {1} aliquid naturale, ut in statu illo in quo tunc fuit, melius percipere `et incumbite sub arbore’ significat ad perceptionem Sui status in quo erat; `arbor’ est perceptio.
@1 In 2161-2 both A and I have indueret.$

2161. Quod `accipiatur quaeso parum aquae’ significet quo accederent seque demitterent a Divinis ad intellectualia Illius propius, non ita constare potest ex his verbis solum quod `acciperent parum aquae,’ sed ex serie rerum quae in hoc versu, et earum nexu cum illis quae antecedunt et sequuntur; ex his quae in hoc versu, nusquam aliquis sciret quod `accipiatur quaeso parum aquae, et lavate pedes vestros, et incumbite sub arbore’ significarent quod Divinum se demitteret propius ad perceptionis statum in quo tunc fuit Dominus, ac indueret aliquid naturale ut melius perciperet; non enim patet vestigium hujus arcani in {1} vocibus historice intellectis; sed quod usque significent illa in sensu interno, ac ita illa {2} percipiant angeli, pro certo scio; [2] exinde {3} constare potest quanta et quam alte arcana in Verbo latent; praeterea patere {4} potest (c)a significatione vocum in sensu interno, nempe ex significatione `aquae’ quod sint intellectualia; (c)a significatione `pedum’ quod sint naturalia; et (c)a significatione `arboris’ quod sit perceptio; ex quibus intellectis, quid in sensu interno significant, a serie rerum et earum nexu cum antecedentibus et consequentibus constare potest, nempe quod illa quae dicta sunt: quod `aquae’ significent scientifica et rationalia, proinde intellectualia, in Parte Prima n. (x)28, 680 ostensum est {5}; et ex perplurimis aliis locis in Verbo constare potest {6}, quae producere, prolixum nimis foret.
@1 A d verbis, i vocibus.$
@2 eadem.$
@3 inde.$
@4 constare.$
@5 Before in Parte.$
@6 Before ex perplurimis.$

2162. Quod `lavate pedes vestros’ significet quod indueret aliquid naturale, ut in statu illo in quo tunc fuit, melius perciperet, constare potest (c)a significatione `pedum’ quod sint naturalia, tum similiter ex serie rerum; quod arcana hic lateant, aliquantum constare potest ex eo quod Abrahamus precatus tres viros, ut acciperent parum aquae et lavarent pedes, utque inniterentur sub arbore, cum tamen novit quod Dominus seu Jehovah esset; etiam ex eo quod talia alioquin non memorata fuissent. [2] Quod {1} `pedes’ significent naturalia, constare potest a repraesentativis in altera vita, et inde repraesentativis apud
antiquissimos, ac ita in Verbo; caelestia (o)et spiritualia repraesentantur per `caput,’ et per quae capitis sunt; per `pectus’ et quae pectoris sunt, rationalia et quae rationalium sunt; per `pedes’ et quae pedum sunt, naturalia et quae naturalium {2}; inde est quod `planta et calcaneum pedis’ significet infima naturalia, de quibus videatur n. 259; et quod `calceus’ omnium infima quae sordent, de quo n. 1748. [3] Similia significantur per illa quae {3} repraesentata sunt in somniis et visionibus (o)apud Prophetas,
Ut statua visa Nebuchadnezzari, cujus caput aurum bonum, pectus et brachia argentum, venter et femora aes, crura ferrum, pedes ex parte ferrum et ex parte argilla; Dan. ii 32, 33;
ubi `caput’ significat caelestia, quae intima, et {4} sunt aurum, ut ostensum n. 113, 1551, 1552; `pectus et brachia,’ spiritualia seu rationalia, quae sunt argentum, ut ostensum n. 1551: `pedes’ autem inferiora quae sunt’ naturalia, quorum vera significantur per `ferrum,’ et bona per `argillam seu lutum,’ quod ferrum sit verum {5}, videatur n. 425, 426, et quod lutum sit bonum {6}, n. 1300, (o)utrumque hic naturale’; ita quoque sibi succedunt in regno Domini in caelis, inque Ecclesia quae est regnum Domini in terris, tum in unoquovis qui est {7} regnum Domini. [4] Similiter se habet cum visione, quae Danieli, de qua haec,
Sustuli oculos meos et vidi, ecce vir unus indutus linteis, e lumbi `illius cincti auro Uphasi, et corpus sicut Tarshish, et facie (c)illius sicut aspectus fulguris, ac oculi `illius sicut lampades igni et brachia et pedes (c)illius, sicut splendor aeris levigati, x 5, 6;
per haec significantur in specie interiora Verbi quoad bona et vera `brachia et pedes’ sunt ejus exteriora, quae sunt sensus litterae, quia ibi naturalia, a naturalibus enim desumpta [sunt]: praeterea quid unum quodvis significat, nempe lumbi, corpus, facies {8}, oculi, et plura qua’ apud hominem, constare potest a repraesentativis in altera vita, de quibus, ex Divina Domini Misericordia, dicetur ubi de Maximo Homine, qui est caelum Domini, ac de repraesentativis inde in mundo spirituum. [5] Quod legitur
De Mose, Aharone, Nadab, Abihu, et septuaginta senioribus quod viderint Deum Israelis, sub Cujus pedibus erat quasi opus lapidis sapphiri, et quasi substantia caeli quoad puritatem, Exod. xxiv 9, 10,
significant {9} quod viderint modo externa Ecclesiae, repraesentata in naturalibus; tum (o)etiam sensum litteralem Verbi, in quo etiam externa repraesentantur per naturalia, ut dictum; quae sunt `pedes,’ sub quibus sicut opus lapidis sapphiri, et quasi substantia caeli; quod Dominus fuerit Qui illis visus, sed solum in illis inferioribus seu naturalibus constat, nam dicitur `Deus Israelis,’ Quem omnia Ecclesiae repraesentabant, et omnia Verbi in sensu interno significabant; nam Dominus sistitur videndus secundum illa quae tunc significantur, sicut apud Johannem, sicut {10} vir super equo albo, ibi {11} quod significaverit Verbum, claris verbis dicitur, Apoc. xix 11, 13. [6] Animalia visa Ezechieli qua fuerunt cherubi, sunt descripti {12} quoad caelestia et spiritualia, per facies et alas, (o)ut et plura, at quoad naturalia ita,
Pedes eorum, pes rectus, et planta pedum illorum, quasi planta pedis vituli, et micantes sicut splendor aeris levigati, Ezech. i 7;
quod pedes dicantur `micuisse instar aeris levigati,’ hoc est, naturalia, est quia `aes’ significat bonum naturale, de quo n. 425, 1551. Similiter quod apparuit Johanni,
Ut Filius hominis,… cujus oculi essent sicut flamma ignis, et pedes similes chalcolibano, Apoc. i 14, 15; ii 18.
Quod `pedes’ significent naturalia, porro patet a sequentibus; [7] apud Johannem,
Vidit {13} angelum fortem descendentem e caelo, circumdatum nube, et iris circum caput, et facies illius sicut sol, et pedes illius sicut columnae ignis; habentem in manu sua libellum apertum, et ponentem pedem suum dextrum super mare, sinistrum super terram, Apoc. x 1, 2;
per quem angelum similiter significatur Verbum: quale est in interno sensu, per `iridem circum caput, et per faciem sicut sol’; at sensus externus seu litterae, per `pedes’; `mare’ sunt naturalia vera, `terra’ naturalia bona; inde constat quid significat quod `posuerit pedem dextrum super mare, et sinistrum super terram.’ [8] Memoratur passim in Verbo `scabellum pedum,’ sed ignoratur quid in sensu interno significat; ut apud Esaiam,
Dixit Jehovah, Caeli thronus Meus, et terra scabellum pedum Meorum; ubi illa domus, quam aedificabitis Mihi, et ubi ille locus quietis Meae? lxvi 1;
`caeli’ sunt caelestia et spiritualia, ita intima, tam regni Domini in caelis, quam regni Domini in terris {14}, seu in Ecclesia, tum apud unumquemvis hominem qui est regnum Domini seu Ecclesia; ita {15} etiam caelestia et spiritualia in se spectata quae sunt amoris et charitatis et inde fidei, ita omnia quae sunt cultus interni, similiter omnia quae sunt sensus interni Verbi, haec sunt `caeli,’ et vocantur `thronus Domini’: `terra’ autem sunt inferiora omnia illis correspondentia, ut sunt inferiora rationalia et naturalia, de quibus ex correspondentia etiam caelestia et spiritualia praedicantur, qualia sunt illa quae in caelis inferioribus, tum quae in Ecclesia, quaeque in cultu externo, tum quae in sensu litterali Verbi; verbo omnia quae procedunt ab internis et sistuntur in externis, haec quia naturalia, vocantur `terra’, et `scabellum pedum Domini’; (m)quid caelum et terra in sensu interno [Verbi,] videatur etiam n. 82, 1733: {16} quid novum caelum et nova terra, n. 2117, 2118 fin.’; et quod homo sit exiguum caelum, n. 911, 978, 1900: [9] similiter apud Jeremiam,
Obnubilat in ira Sua Dominus filiam Zionis, projicere fecit e caelis in terram decorem Israelis, et, non recordatus scabelli pedum Suorum in die irae Suae, Thren. ii 1:
tum etiam {17} apud Davidem,
Exaltate Jehovam Deum nostrum, et incurvate vos scabello pedum Ipsius, sanctus Ille, Ps. xcix 5:
alibi apud eundem,
Intrabimus in habitacula Ipsius, incurvabimus nos scabello pedum Ipsius, Ps. cxxxii 7;
putarunt in Ecclesia repraesentativa, ita Judaei, quod domus Dei et templum esset scabellum pedum nescientes quod per `domum Dei et templum’ significatus sit {18} cultus repraesentativus externus; quid interna Ecclesiae quae significabantur {19} per `caelum,’ (o)seu thronum Dei, prorsus ignorabant: [10] apud eundem,
Dictum Jehovae Domino meo, Sede ad dextram Meam, usque dum posuero inimicos tuos scabellum pedibus tuis, Ps. cx 1; Matth. xxii 42 [A.V. 44]; Marc. xii 36; Luc. xx 42, 43;
per `scabellum pedum’ hic similiter significantur naturalia, tam sensualia quam scientifica, et inde rationalia hominis, quae `inimici’ dicuntur quando pervertunt cultum, et hoc ex sensu litterali Verbi; sic ut sit cultus solum in externis, et nullus seu foedus internus, de quo n. 1094, 1175, 1182 {20}; cum ita perversa sunt et foedata, vocantur `inimici’; at quia in se spectata se referunt ad cultum internum, qui cum restituitur, fiunt, ut prius dictum, tam illa quae sunt cultus externi quam quae sunt sensus litterae Verbi, `scabellum pedum’: [11] apud Esaiam,
Gloria Libani ad te veniet; abies, taeda, buxus simul, ad decorandum locum sanctuarii Mei, et locum pedum Meorum honorabilem reddam, lx 13;
ibi agitur de regno Domini et Ecclesia, cujus caelestia spiritualia sunt `gloria Libani seu cedri,’ caelestia autem naturalia sunt `abies, taeda, buxus,’ sicut etiam alibi in Verbo; ita quae externa cultus sunt, de quibus dicitur quod `locum pedum Meorum honorabilem reddam,’ qui non honorabilis fieri potest per abietem, taedam, buxum, sed per illa quae significant; [12] quod `pedes’ illa significent, constat quoque ex repraesentativis in Ecclesia Judaica, ut per quod
Lavarent Aharon et filii ejus manus et pedes, antequam intrarent in tabernaculum {21}, Exod. xxx 19, 20; xl 31, 32;
quae quod repraesentaverint arcana, nullus non videre potest, nam quid lavatio manuum et pedum nisi externum quid, quod nihil facit nisi internum sit mundum et purum? (m)Nec internum per lavationem illam mundari et purificari potest; sed quia omnes ritus istius Ecclesiae significabant interna quae sunt caelestia et spiritualia, ita hic quoque, nempe munditiem {22} externi cultus, qui tunc mundus est quando in externo internus est {23}; inde lavacra eorum fuerunt ex aere, ut quoque magnum {24} illud quod `mare aeneum’ dictum, cum decem labris minoribus ex aere, circa templum Salomonis, 1 Reg. vii 23, 38; quia `aes” repraesentabat bonam externi cultus, quod idem est ac bonum naturale, de qua `aeris’ significatione videatur n. 425, 1551. [13] Similiter repraesentativam fuit quod
Vir, in quo esset fractura pedis aut fractura manus,… e semine Aharonis, non accederet ad offerendum ignita Jehovae, Lev. xxi 19, 21;
per `fractos pedibus (o)et manibus repraesentabantur illi qui in cultu perverso externo sunt; [14] quod `pedes’ significent naturalia, patet etiam alibi passim apud Prophetas, ut (o)prophetica haec apud Mosen,
Benedictus prae filiis Asher, sit acceptus fratrum suorum, et intingens in oleam pedem suum, ferrum et aes calcei tui, Deut. xxxiii 24, 25;
haec nulli intellecta erant nisi sciatur quid in sensu interno significant oleum, pes, ferrum, aes, calceus; quod `pes’ sit naturale, `calceus’ adhuc inferius naturale, quale (o)est sensuale corporeum, videatur {25} n. 1748; et quod `oleum’ sit caeleste, n. 886; `ferrum’ verum naturale, n. 425, 426; et `aes’ bonum naturale, n. 425, 1551, inde patet quid involvunt: [15] apud Nahum,
Jehovae in procella et tempestate via, et nubes pulvis pedum Ipsius, 1 3;
ubi `pulvis pedum’ significat naturalia et corporea quae apud hominem, ex quibus nubes. Idem etiam apud Davidem significatur per haec,
Jehovah inclinavit caelos, atque descendit, et caligo sub pedibus Ipsius, Ps. xviii 10 [A.V. 9].
[16] Quando bona et vera fidei per naturale lumen, ut vocant, pervertuntur, in Verbo describitur per pedes, et ungulas {26} bestiae, quibus turbantur aquae, et quibus cibi proculcantur, ut apud Ezechielem,
Prodiisti in flumina, et turbasti quas pedibus tuis, et proculcavit flumina earum;… perdam omnem bestiam ejus desuper aquis multis, et non conturbabit eas pes hominis amplius, nec ungula bestiae, xxxii 2, 13;
agitur hic de Aegypto per quam quod significatae sint scientiae, ostensum est n. 1164, 1165, 1462; ita per `pedes et ungulas, quibus turbantur flumina et aquae,’ scientifica ex sensualibus et ex naturalibus, ex quibus ratiocinantur de arcanis fidei, nec prius quam per illa capiuntur, credunt, quod est nusquam credere, nam quo magis ratiocinantur tales, eo minus credunt; videantur quae n. 128-130, 215, 232, 233, 1072, 1385. Ex his omnibus nunc patet quod per `pedes’ in Verbo significentur naturalia; sed quid significatur amplius, ex serie rerum patet.
@1 i itaque.$
@2 quae infra illa sunt, ut sunt rationalia, et quae rationalium, per pectus, et quae pectoris sunt; quae autem adhuc inferiora sunt, ut sunt naturalia, per pedes, et quae pedum sunt.$
@3 i prophetis.$
@4 quae.$
@5 de ferro.$
@6 de luto.$
@7 in quo.$
@8 In the citation preceding `facies… fulguris’ was a later insertion, hence A omits facies here.$
@9 significarunt.$
@10 ut.$
@11 sic.$
@12 i etiam.$
@13 Johannes vidit.$
@14 Ipsius in terra.$
@15 tum.$
@16 A has this clause after 1900.$
@17 Similiter.$
@18 significetur.$
@19 significantur.$
@20 i et alibi.$
@21 tentorium.$
@22 munditiem, et quidem.$
@23 sit.$
@24 A had mare aeneum ad templum Salomonis, quia aes… but alters to quoque, omitting minoribus and with ad for circa.$
@25 ostensum est.$
@26 pedem et ungulam.$

2163. `Incumbite sub arbore’: quod significet ad perceptionem Sui status in quo fuit, constat ex significatione `arboris’ quod sit perceptio, de qua n. 103; ipse sensus inde ex serie rerum, quod sit ille: quod `arbores’ significaverint perceptiones, inde fuit quia caelestis homo comparatus et assimilatus fuit paradiso seu horto in Edene, inde perceptiones caelestium apud eum `arboribus’ ibi.

2164. Vers. 5. Et accipiam frustum panis, et fulcite cor vestrum, postea transeatis, nam quamobrem transiistis ad servum vestrum; ei dixerunt, Ita facias quemadmodum locutus es. `Accipiam frustum panis’ significat aliquid caeleste adjunctum: `fulcite cor vestrum’ significat quantum convenit: `postea transeatis’ significat cum absolverit percipere quod sic contentus esset: `nam quamobrem transiistis ad servum vestrum’ significat quod ideo venerint: `et dixerunt, Ita facias quemadmodum locutus es’ significat quod ita fieret.

2165. `Accipiam frustum panis’: quod significet aliquid caeleste adjunctum, constat a significatione `panis’ quod sit caeleste, de qua prius n. 276, 680, 681, 1798; quod `panis’ significet caeleste, est quia panis significat in genere omnem cibum, ita in sensu interno, omnem cibum caelestem; cibus caelestis quid sit, in Parte Prima n. 5658: 680, 681, 1480, 1695 dictum est: quod `panis’ (t)significet in genere omnem cibum, ex his locis Verbi constare potest; de Josepho legitur;
Quod dixerit ad illum qui super domum suam {1}, quod deduceret viros, hoc est, fratres suos domum, et mactaret mactanda et praepararet;… et postea cum praeparata erant, et comederent; dixit, Ponite panem, Gen. xliii 16, (x)31,
quod erat ut praepararent mensam, ita `panis’ pro omnibus cibis: de Jethro legitur, quod
Veniret {2} Aharon et omnes seniores Israelis ad comedendum panem cum socero Mosis coram Deo, Exod. xviii 12;

ibi etiam `panis’ pro omnibus cibis: de Manoaho in Libro Judicum,
Dixit Manoahus ad angelum Jehovae, Detineamus quaeso te, et faciamus coram te haedum caprarum; et dixit angelus Jehovae ad Manoahum, Si detinueris me, non comedam panem tuum, xiii 15, 16;
ibi `panis’ pro haedo caprarum:
Cum Jonathan comedit de favo mellis, dixerunt ei, quod Shaul adjuraverit populum, dicendo, Maledictus vir, qui comederit panem hodie, 1 Sam. xiv 27, 28;
ubi `panis’ pro omni cibo: alibi de Shaule,

Cum Shaul assedit ad comedendum panem,…. dixit ad Jonathan, Quare non venit filius Jishaii, etiam heri etiam hodie ad panem? 2 Sam. xx 24, 27;
pro {3} `ad mensam,’ ubi omnis generis cibi: de Davide qui dixit ad Mephiboshethum filium Jonathanis,
Tu comedes panem super mensa mea jugiter, 2 Sam. ix 7, 10:
similiter de Evil Merodacho qui dixit
Quod Jehoiachin rex Jehudae comederet panem jugiter coram illo, omnibus diebus vitae suae, 2 Reg. xxv 29:
de Salomone ita,
Erat panis Shelomonis in diem quemvis, triginta cori similaginis, et sexaginta cori farinae, decem boves saginati, et viginti boves pascui, et centum pecudes, praeter cervum et capream et damam, et gallos saginatos, 1 Reg. v 2, 3 (A.V. iv 22, 23);
[2] ubi manifeste `panis’ pro omnibus illis; nunc quia panis significat in genere omnes cibos, inde significat in sensu interno omnia illa quae cibi caelestes vocantur; quod adhuc melius constare potest ab holocaustis et sacrificiis, quae fiebant ex agnis, bovibus, capris, haedis, hircis, juvencis, bovibus, quae una voce vocabantur `panis igniti Jehovae,’ ut ab his locis manifeste constat apud Mosen ubi agitur de variis sacrificiis, de quibus dicit,
Quod illa adoleret sacerdos super altari, panis igniti Jehovae … in odorem quietis, Lev. iii 11, 16;
omnia illa sacrificia et holocausta ita vocabantur: apud eundem,
Filii Aharonis sancti erunt Deo suo, neque profanabunt nomen Dei sui, quia ignita Jehovae, panem Dei sui, illi offerentes…. Sanctificabis illum, quia panem Dei tui ille offerens…. de semine Aharonis,… in quo fuerit macula, non accedet ac offerendum panem Dei sui, Lev. xxi 6, 8, 17, 21;
ubi etiam sacrificia et holocausta sunt `panis’; ut quoque Leo. xxii 25 alibi,
Praecipe filiis Israelis, et dicas ad eos, Oblationem Meam, panem Meum, in ignita odoris quietis, observabitis, ut offeratis. Mihi in stato tempore suo, Num. xxviii 2;
ibi etiam `panis’ pro sacrificiis omnibus quae ibi recensentur: apud Malachiam,
Offerentes super altari Meo panem pollutum, i 7;
ubi etiam de sacrificiis. Sanctificata ex sacrificiis quae comedebant etiam `panis’ dicebantur, ut constat (c)ab his apud Mosen,
Qui tetigerit immundum,… non comedet de sanctificatis quin immo lavabit carnem suam in aqua, et occideret sol, mundus erit, et postea comedet de sanctificatis, quia panis ejus hoc Lev. xxii 6, 7.

[3] Holocausta et sacrificia in Ecclesia Judaica nihil aliud repraesentabant quam caelestia quae regni Domini in caelis, et regni Domini in terti.’ seu in Ecclesia, tum quae regni Domini seu Ecclesiae apud unum quemvis, in genere omnia illa quae sunt amoris et charitatis, nam haec sunt caelestia; ac unumquodvis genus sacrificii aliquid peculiare haec omnia vocabantur tunc temporis `panis’: cum itaque sacrificia abolebantur, (m)et loco illorum pro externo cultu succederent alia,’ mandatum est ut panis et vinum adhiberentur; [4] quid itaque `panis significat, inde nunc constat, nempe omnia illa quae repraesentabant sacrificia, ita in sensu interno Ipsum Dominum, et quia Ipsum Dominum, significat `ipsum amorem erga universum genus humanum et quae amoris sunt; ut et reciprocum hominis in Dominum et erga proximum; ita significat omnia caelestia, et sic `vinum’ omnia: spiritualia; quod etiam claris verbis Dominus docet apud Johannem,

Dixerunt, Patres nostri man comederunt in deserto, sicut scriptum, Panem e caelo dedit illis ad edendum; dixit illis Jesus, Amen amen dico vobis, Non Moses dedit vobis panem e caelo sed Pater Meus dat vobis panem e caelo verum, Panis namque, Dei est, Qui descendit e caelo, et vitam dat mundo: dixerunt Ipsi Domine, semper da nobis panem hunc; dixit illis Jesus, Ego sum Panis vitae, qui venit ad Me, non esuriet, et qui credit in Me, non sitiet unquam, vi 31-35;
et apud eundem,
Amen dico vobis, Qui credit in Me, habet vitam aeternam, Ego sum Panis vitae, patres vestri comederunt man in deserto, et mortui sunt; hic est Panis, qui e caelo descendit, ut quis ex eo comedat, non morietur {6}: Ego sum Panis vivens, qui e caelo descendit, si quis comederit ex hoc Pane, vivet in aeternum, vi 47-51.
[5] Quia `Panis’ nunc est Dominus, est caelestium quae sunt amoris et sunt Domini, Dominus enim est ipsum caeleste, quia est ipse amor, hoc est, ipsa misericordia: et quia ita, est etiam `panis’ omne caeleste, hoc est, omnis amor et charitas apud hominem, {7} sunt enim a Domino; quare qui non in amore et charitate sunt, non habent Dominum apud se, ita non donantur bonis et felicibus quae per `panem’ in sensu interno significantur. Externum hoc symbolicum mandatum est quia maxima pars generis humani in externo cultu sunt {8}, ideo absque externo aliquo, vix sanctum aliquod apud eos foret; quare cum in amore in Dominum vivunt et in charitate erga proximum, usque internum apud se habent, tametsi non sciunt quod hoc ipsissimum internum cultus sit; ita in externo suo cultu confirmantur in bonis quae per `panem’ significantur: [6] apud Prophetas quoque per `panem’ {9} significantur caelestia quae sunt amoris, ut apud Esai. iii 1, 7; xxx 23; xxxiii 15, 16; lv 2; lviii 7, 8; Thren. v 9; Ezech. iv 16, 17; v 16; xiv 13; Amos iv 6; viii 11; Ps. cv 16; (m)similiter per `panes facierum super mensam,’ de quibus Lev. xxiv 5-9; Exod. xxv 30; xl 23; Num. iv 7; 1 Reg. vii 48.(n)
@1 illius.$
@2 venit.$
@3 i ita.$
@4 Before omnia.$
@5 Ipsius.$
@6 moriatur.$
@7 i haec.$
@8 i immo maxima pars vix sciunt quid internum sit.$
@9 i ubivis.$

2166. `Fulcite cor vestrum’: quod significet quantum convenit, non ita constare potest a proxima significatione verborum in sensu interno, sed usque ex serie rerum; agitur enim de perceptione Divina, ut haec propius accederet ad perceptione in humani quod tunc apud Dominum, utque se demitteret ad intellectualia Ipsius, per id quod influeret aliquid naturale, tum aliquid caeleste ei adjunctum quantum convenit, quod est `fulcire cor;’ in sensu proximo `fulcire cor per panem’ est recreari, ita frui tantillo caelesti quantum convenit.

2167. `Postea transeatis’: quod significet cum absolverit percipere, quod sic contentus esset, ex serie similiter constat.

2168. `Nam quamobrem transiistis ad servum vestrum’: quod significet quod ideo venerint, etiam absque explicatione constat.

2169. Quod `dixerunt, Ita facias, quemadmodum locutus es’ significet quod ita fieret, pariter nec opus habet explicatione.

2170. Vers. 6. Et festinavit Abraham versus tentorium ad Sarah, et dixit, Festina tria sata farinae similaginis, pinse et fac placentas. `Festinavit Abraham versus tentorium ad Sarah’ significat rationale bonum Domini conjunctum vero Ipsius; `Abraham’ est hic Dominus in illo statu quoad bonum, `Sarah’ quoad verum, `tentorium’ quoad sanctum (o)amoris: `et dixit’ significat perceptionis statum tunc respective: `festina tria sata farinae similaginis, pinse, et fac placentas’ significat caeleste amoris Ipsius in illo statu; `tria’ sunt sancta, `farina similaginis’ est spirituale et caeleste rationalis quod tunc apud Dominum, `placentae’ similiter cum utrumque conjunctum.

2171. `Festinavit Abraham versus tentorium ad Sarah’: quod significet rationale bonum Domini conjunctum vero Ipsius, constat ex repraesentatione `Abrahami,’ tum `Sarae,’ et a significatione `tentorii,’ de qua mox. Sicut omnia et singula se habent ad rem de qua agitur in sensu interno, ita haec, nempe ad perceptionem Divinam in illo venit Dominus, cum esset in perceptione humani; sed qui ignorant quid perceptio, nec scire possunt quomodo se cum perceptione habet, minus quod detur perceptio interior magis et magis, nempe perceptio naturalis, tum perceptio rationalis, demum perceptio interna quae Divina {1} et sola fuit Domino; qui in perceptione sunt, ut angeli, sciunt quam optime in qua sunt, num in naturali, vel in rationali, vel in interiore adhuc, quae illis est Divina; quid non Dominus, Cui fuit perceptio ab Ipso Supremo et Infinito Divino, de qua n. 1616 ad fin., 1791, in qua nusquam aliqui angeli, nam in illos influit perceptio a Supremo aut Infinito Divino Domini per Humanum Ipsius Essentiam: quod describatur perceptio Domini, causa est quia cum fuit in Humano: ita notum Ipsi factum quomodo in Ipso uniretur Divinum Ipsum: Humanum Divinum, et Sanctum procedens, dein quomodo Rationale Ipsius fieret Divinum, demum quale sit genus humanum, quod per Ipsum, hoc est, per unionem Humanae Essentiae cum Divina in Ipso: salvaretur; de quibus in hoc capite agitur; propter haec describitur {2} primum perceptio Domini, tum etiam propter ipsam unitionem quae fieret.
@1 quae.$
@2 i hic.$

2172. Quod `Abraham’ sit hic Dominus in illo statu quoad bonum, constat ex repraesentatione `Abrahami’; Abraham repraesentat Dominum in humano quando loquitur cum Jehovah, ut hic, sicut etiam prius n. 1989, ubi repraesentabat Dominum in illo statu et in illa aetate, quia tunc etiam cum Jehovah locutus [o]est; alioquin repraesentat `Abraham” Divinum Bonum Domini, et `Sarah’ Divinum Verum, inde {1} nunc rationale bonum.
@1 hic.$

2173. Quod `Sarah’ sit hic Dominus quoad verum, constat (c)ex repraesentatione `Sarae’ quod sit verum intellectuale adjunctum bono, hic quod sit verum rationale, ex eadem causa, ut modo de `Abrahamo’ dictum; quod `Sarah’ repraesentet verum, videatur prius n. 1468, 1901, 2063, 2065; bonum et verum in historicis Verbi non aliter possunt quam repraesentari per `conjugium,’ se enim ita habent; est enim Divinum Conjugium inter caelestia et spiritualia; seu quod idem, inter illa quae sunt amoris et quae sunt fidei; seu quod adhuc idem, inter illa quae sunt voluntatis et intellectus; illa sunt boni, haec sunt veri: tale conjugium est in regno Domini in caelis, tale etiam in regno Domini in terris seu in Ecclesia, tale in unoquovis homine, in singulis ejus, immo in omnium singularissimis; quae non in tali conjugio sunt, non vivunt; immo tale conjugium inde est in universa natura inque singulis ejus, sed sub alia forma et specie, alioquin nihil usquam ibi subsisteret: quia tale `conjugium est’ in singulis, apud Prophetas unaquaevis res duplici modo exprimitur, imprimis apud Esaiam, et una expressio se refert ad caeleste seu bonum, altera ad spirituale seu verum, de quo n. 683, 793, 801: quod sit instar conjugii in singulis, videatur n. 718, 747, 917, 1432; (m)inde est quod per `Abrahamum’ repraesentetur bonum Domini et per `Sarah’ verum.(n)

2174. Quod `tentorium’ sit quoad sanctum amoris, constat ex significatione `tentorii’ quod sit sanctum, de qua prius n. 414, 1102, (x)1566, 2145.

2175. `Et dixit’: quod significet perceptionis statum tunc respective, constat ex significatione `dicere’ in sensu historico quod sit percipere, de qua prius n. 1898, 1919, 2080.

2176. `Festina tria sata farinae similaginis, pinse, et fac placentas’: quod significet caeleste amoris Ipsius in illo statu, constat ex significatione `farinae, similaginis et placentae,’ de quibus in mox sequentibus; quod haec involvantur, nusquam aliquis qui in sensi litterali seu vocum, minus qui in historicis per illas descriptis animum tenet, credere potest; nam cogitat non solum de paratu hoc, sed etiam de viris qui ad Abrahamum venerunt, non autem de eo quod arcaniora involvant; quae causa est quod minus credere possit quod in singuli Verbi historicis {1} recondita sint arcana, aeque ac in propheticis; historica enim maxime ad se mentem attrahunt et interiora obfuscant; sed usque quod arcana illis insint, etiam penitus abscondita, ex eo solo constare potest quod Verbum Domini sit, scriptum non solum pro homine sed etiam simul pro caelo, et quidem ita ut cum homo illud legit, angeli tunc habeant inde caelestes ideas, ut {2} sic per Verbum conjunctum sit caelum cum humano genere. Quid per `farinam similaginem, et placentas’ intelligatur in sensu interno, nunc sequitur.
@1 historici.$
@2 et.$

2177. Quod `farina similaginis’ sit spirituale et caeleste quo tunc apud Dominum, et quod `placentae’ similiter cum utrumque conjunctum, constat manifeste ex sacrificiis Ecclesiae repraesentativae, et ex minha quae tunc adhibebatur, quae constabat ex similagine mixta oleo et facta in placentas; primarium cultus repraesentativi consistebat in holocaustis et sacrificiis, quae quid repraesentaverunt, dictum est supra, ubi de pane, n. 2165, nempe quod caelestia qui sunt regni Domini in caelis, et regni Domini in terris seu in Ecclesia tum quae regni Domini seu Ecclesiae apud unumquemvis, in genere omnia illa quae sunt amoris et charitatis, quia haec sunt caelestia, quae omnia tunc temporis vocabantur `panis,’; his sacrificiis adjungebatur etiam minha, quae, ut dictum, constabat ex similagine mixta oleo, cui quoque tus adjiciebatur, tum quoque libamen ex vino; [2] quid hae repraesentabant, etiam constare potest, nempe quod similia ac sacrificia, sed in minore gradu, ita quae sunt Ecclesiae spiritualis, tum quae sunt Ecclesiae externae; unicuique constare potest quod talia nusquam mandata fuissent nisi repraesentarent Divina, tum quod unumquodvis aliquid peculiare; nam nisi repraesentavissent Divina, non aliud fuissent quam similia quae apud gentiles, apud quos {1} quoque sacrificia, minhae, libamina, tura, tum quoque ignes perpetui, et plura quae a illos derivata fuerunt ab Ecclesia Antiqua, imprimis ab Hebraea; quibus quia separabantur interna, hoc est, Divina, quae repraesentabantur, nihil aliud fuerunt quam idololatrica; sicut etiam apud Judaeos facta sunt, quare etiam in omnia idololatriae genera lapsi sunt: inde manifestum cuivis esse potest quod arcana caelestia unicuivis ritui, imprimis sacrificiis et singulis eorum, inessent. [3] Quod minham attinet, describitur illa qualis esset et quomodo praepararetur in placentas, in toto capite apud Mosen, Lev. ii, ut et Num. xv, ac alibi. Lex minhae his verbis describitur in Levitico,

Ignis jugiter accensus erit super altari, non exstinguetur: et haec lex minhae; afferre illam filios Aharonis coram Jehovah ad facies altaris, et tollet ab illa pugillo suo de similagine minhae,: et de oleo ejus, et omne, tus quod super minha, et adolebit super altari; odor quietis, (o)in memoriale Jehovae; et residuum de illa comedent Aharon et filii ejus; azyma comedentur in loco sancto; in atrio tentorii conventus comedent eam; non coquetur fermentata; partem illorum dedi eam de ignitis Meis, sanctum sanctorum illa, vi 6-10, [A.V.13-17];
[4] `ignis qui jugiter accensus erit super altari’ repraesentabat amorem, hoc est, misericordiam Domini, perpetuam et aeternam; quod `ignis’ significet amorem in Verbo, videatur n. 934; inde `ignita in odorem quietis’ significant Domini beneplacitum in illis quae sunt amoris et charitatis; quod `odor’ sit beneplacitum, hoc est, gratum, videatur n. 925, 1519; quod `acciperent pugillo’ repraesentabat quod omnibus viribus seu omni anima amarent; `manus’ enim seu `vola’ significat potentiam, ut ostensum n. 878, inde etiam `pugillus’; `similago cum oleo et ture’ repraesentaverunt omnia charitatis, `similago’ spirituale ejus, `oleum’ autem caeleste, `tus’ quod ita gratum; quod `similago’ spirituale, ex his et sequentibus patet; quod `oleum’ caeleste seu bonum charitatis, videatur n. 886, quodque `tus’ ab odore gratum et acceptum, n. 925; [5] quod `azymum’ seu non fermentatum esset, significat quod sincerum, ita ex corde sincero et absque immundis; quod `residuum comederent Aharon et filii ejus’ repraesentabat reciprocum hominis, et appropriationem, ita conjunctionem per amorem et charitatem, quare mandatum ut `comederent illud in loco sancto’; inde appellatur `sanctum sanctorum’; haec fuerant quae repraesentata sunt per `minham,’ ac ipsa repraesentativa ita percepta fuerunt in caelo; cumque homo Ecclesiae ita capiebat illa, tunc fuit in idea simili perceptioni angelorum {2}, ita in ipso regno Domini in caelis, tametsi erat in terra. [6] De minha porro agitur qualis esse debuit circa unumquodvis genus sacrificii, tum quomodo in placentas coqueretur, (o)ut et qualis offerretur ab illis qui mundabantur, etiam {3} in aliis occasionibus quae omnia adducere et explicare, (t)nimis prolixum foret, videantur quae de illa, Exod. xxix 39-41; Lev. v 11-13; vi 9, 10, 12-14 {4}; x 12, 13 xxiii 10-13, 16, 17; Num. v 15 seq.; vi 15-17, 19, 20; vii passim; xxviii 5 (x)8, 9, 12, 13, 20, 21, 28, 29; xxix 3, 4, 9, 10, 14, 15, 18, 21, 24, 27, 30, 33, 37. [7] `Similago facta in placentas’ in genere idem repraesentabat ac panis, nempe caeleste amoris, et `farina’ ejus spirituale, ut a locis supra citatis constare potest. Panes qui dicebantur `panis facierum’ aut `panis propositionis’ fiebant ex similagine, quae praeparabatur in placentas et ponebantur super mensa, in repraesentationem jugem amoris, hoc est, misericordiae Domini erga universum genus humanum et reciprocum hominis, de quibus ita apud Mosen,
Sumes similaginem, et coques illam duodecim placentas duarum decimarum erit placenta una; et pones eas in duo: ordines, senas ordine, super mensa munda, coram Jehovah’ et dabis super ordinem tus purum, et erit ad panem {5} in memoriale ignitum Jehovae, in die sabbati unoquoque ordinabit eum coram Jehovah jugiter, a cum filiis Israelis foedere aeternitatis; et erit Aharoni et illis ejus, et comedent eum in loco sancto, quia sanctitas sanctitatum [ille] illi, de ignitis Jehovae, statuto aeternitatis, Lev. xxiv 5-9;
singula {6} et singularissima repraesentabant sanctum amoris et charitatis et `similago’ idem ac farina similaginis, nempe caeleste et ejus spirituale, ac `placenta’ utrumque conjunctum; [8] inde constat {7} qualis sanctitas Verbi est illis qui in caelestibus ideis sunt; immo qualis sanctitas ipsi huic ritui repraesentativo inerat; inde est quod dicatur `sanctitas sanctitatum’; ac vicissim, qualis nulla sanctitas illis qui putant nihil caeleste illis inesse, ac in externis solum manent, ut qui hic {8} `farinam’ percipiunt (t)ut mere farinam, `similaginem’ ut similaginem, et `placentam’ ut placentam, ac quod dicta ea fuissent absque quod singula aliquid Divini involverent; ii similiter faciunt ac qui putant {9} panem et vinum Sacrae Cenae non esse nisi quendam ritum, in quo non sanctum intus, cum tamen tale sanctum est ut mentes humanae per illam conjungantur mentibus caelestibus, cum cogitant ex affectione interna quod illa significent amorem Domini et reciprocum hominis, et ex interiore sic in sanctitate sunt: [9] simile involvebat quod filii Israelis cum venirent in terram, `de primitiis massarum darent placentam, sublationem Jehovae,’ Num. xv 20; quod talia significentur, constare etiam potest apud Prophetas, e quibus pro tempore solum licet adducere quod apud Ezechielem,
Ornata es auro et argento, et vestis tua byssus et sericum, et acupictum; similaginem, mel, et oleum comedisti, et pulchra facta es in valde valde, et prosperata es ad regnum, xvi 13,
(m)ubi agitur de Hierosolyma, per quam significatur Ecclesia, quae tali ornatu fuit in suo primo tempore, nempe Ecclesia Antiqua, quae describitur per `vestes,’ et plures ornatus; tum ejus affectiones veri et boni per `similaginem, mel et oleum’; unicuique constare potest quod omnia illa significent in sensu interno prorsus alia quam in sensu litterae; ita etiam haec quod Abrahamus dixerit ad Sarah, `festina tria sata farinae similaginis, pinse, et fac placentas’; quod `tria’ significent sancta prius n. 720, 901 ostensum est.(n)
@1 etiam.$
@2 cum angelis.$
@3 ut et.$
@4 [A V 1, 17, 19-21.]$
@5 panes I.$
@6 haec.$
@7 constare potest.$
@8 A is obscure, but perhaps ac hic.$
@9 After Cenae.$

2178. Vers. 7. Et ad armentum cucurrit Abraham, et accepit filium bovis tenerum et bonum, et dedit ad puerum, et festinavit ad faciendum illum. `Ad armentum cucurrit Abraham’ significat bonum naturale: `et accepit filium bovis tenerum et bonum’ significat caeleste naturale quod conforme, quod rationale sibi adscivit, ut perceptioni ex Divino se {1} conjungeret: `et dedit ad puerum, et festinavit ad faciendum illum’ significat conjunctionem hujus boni cum bono rationali; `puer’ est hic homo naturalis.
@1 sibi I.$

2179. `Ad armentum cucurrit Abraham’: quod significet bonum naturale, constat a significatione boum et {1} juvencorum, qui sunt `armenti,’ de qua mox: quod `bestiae’ quae fuerunt armenti et quae fuerunt gregis significent talia quae sunt apud hominem, constare potest ab illis quae in Parte Prima, n. 45, 46, 142, 143, 246, 714, 715, 719, 776, ostensa sunt, et praeterea videantur quae de bestiis in sacrificiis, n. 1823 dicta: quisque mirari potest quod animalia nominata in Verbo, tum {2} oblata in sacrificiis, significaverint bona et vera, seu quod idem, caelestia et spiritualia, sed paucis licet dicere unde est. [2] Repraesentativa sistuntur in mundo spirituum varia, et ibi coram oculis spirituum multoties etiam animalia, sicut equi varie phalerati, boves, oves, agni, et diversi generis alia, quandoque quae nusquam visa in tellure sed sunt modo repraesentativa; (m)talia quoque visa sunt prophetis, de quibus {3} in Verbo, quae etiam fuerunt inde;(n) animalia quae ibi apparent, sunt repraesentativa affectionum boni et veri, tum (o)etiam mali et falsi; spiritus boni quam optime sciunt quid significant, tum etiam colligunt inde quid inter se loquuntur angeli, nam sermo angelorum {4} cum delabitur in mundum spirituum, aliquoties ita sistitur; ut pro exemplis, cum apparent equi, sciunt quod sermo angelis sit de intellectualibus; cum boves ac juvenci, quod de bonis naturalibus; cum oves, quod de bonis rationalibus ac de probitate cum agni, quod de bonis adhuc interioribus ac de innocentia, et sic porro. [3] Antiquissimae Ecclesiae homo quia communicabat cum spiritibus et angelis, ac visiones tum somnia jugiter habuit, qualia {5} prophetae, inde ut primum viderunt aliquam bestiam, obvenit illis idea quid significaret; ex illis orta (t)sunt primum repraesentativa et significativa; post illorum tempora manserunt illa diu; et tandem venerata ex antiquitate ita ut per mera repraesentativa scriberent, et qui libri non ita scripti nullius aestimationis essent, immo qui intra Ecclesiam, nullius sanctitatis; inde, ut et ex arcanis aliis causis de quibus, ex Divina Domini Misericordia, alibi, etiam libri Verbi ita scripti sunt.
@1 tum.$
@2 i quae.$
@3 i passim.$
@4 i eorum.$
@5 quales.$

2180. Quod `accepit filium bovis tenerum et bonum’ significet caeleste naturale quod rationale sibi adscivit ut perceptioni ex Divina se conjungeret, constat ex significatione `juvenci’ seu `filii bovis’ in Verbo quod sit bonum naturale, et quia agitur de Rationali Domini, dicitur `tener’ ex caelesti spirituali seu boni vero, ac `bonus’ ex ipsa caelesti seu ipso bono; in rationali genuino est affectio veri et est affectio boni, sed primarium ejus est affectio veri, ut prius n. 2072 ostensum, inde `tenerum’ praemittitur; at usque utrumque dicitur: ut solitum est in Verbo, propter conjugium veri et boni, de quo supra n. 2173. [2] Quod `juvencus seu filius bovis’ significet caeleste naturale; seu quod idem est, bonum naturale, imprimis constare potest a sacrificiis, quae praecipua repraesentativa cultus Ecclesiae Hebraeae et postea Judaicae fuerunt; sacrificia illorum fiebant vel ex armento vel ex grege, ita ex varii generis animalibus quae munda fuerunt, ut es bovibus, juvencis, hircis, ovibus, arietibus, capris, haedis, et agnis, praeter a turturibus et pullis columbarum: omnia illa significabant interna cultus, hoc est, caelestia et spiritualia, n. 2165, 2177, et quidem illa quae de armento, caelestia naturalia, et quae de grege, caelestia rationalia; illa et haec, nempe naturalia et rationalia quia interiora magis et magis sunt ac varia, ideo tot genera ac tot species illorum animalium in sacrificiis adhibebantur; quod etiam inde constare potest quod praescriptum, ut in holocaustis, tum in sacrificiis diversi generis, ut in quotidianis, sabbatorum et festorum, in voluntariis, eucharisticis et votivis, expiatoriis reatus et peccati, tum in purificatoriis et mundatoriis ut et in inauguratoriis, quaenam animalia offerrentur et quod expresse nominata sint, tum quot illorum, in unoquovis genere sacrificii; quod nusquam factum nisi unumquodvis aliquid peculiare significavisset, ut manifeste patet (o)ab illis locis ubi de sacrificiis agitur, ut Exod. xxix; Lev. i; iii; iv; ix; xvi; xxiii; Num. vii; viii; xv; xxix; quid autem (t)unumquodvis significavit, non hujus loci est exponere; similiter se habet apud Prophetas, ubi nominantur; ex illis constare potest quod juvenci {1} significaverint caelestia naturalia; [3] quod non alia quam caelestia significata sint, constare potest etiam ex cherubis visis Ezechieli, et ex animalibus coram throno visis Johanni: de cherubis ita propheta,
Similitudo facierum illorum, facies hominis, et facies leonis, ad dextram quatuor illis, et facies bovis ad sinistram quatuor illis, ac facies aquilae quatuor illis, Ezech. i 10;
de quatuor animalibus coram throno, ita Johannes,
Circa thronum quatuor animalia, primum animal simile leoni, alterum animal simile juvenco, tertium animal habens faciem sicut homo, quartum animal simile aquilae volanti;… dicentia, Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus, Omnipotens, Qui erat, et Qui est, et Qui venturus, Apoc. iv 7, 8;
quod per `cherubos’ et per `animalia illa’ repraesentata sint sancta unusquisque videre potest, ita quoque per boves et juvencos {2} (o)ibi similiter quae in prophetia Mosis de Josepho, de quo ita,
Veniat capiti Josephi et vertici naziraei fratrum illius: primogenito bovis ejus, honos illi, et cornua monocerotis cornua ejus, his populos feriet una, ad fines terrae, Deut. xxxiii 16, 17;
haec nulli intelligibilia forent nisi sciatur quid in sensu interno significat bos, monoceros, cornua, et plura. [4] Quod in genere sacrificia attinet, fuerunt quidem mandata per Mosen populo Israelitico; sed Antiquissima Ecclesia quae ante diluvium, nusquam aliquid novit de sacrificiis, nec in mentem eorum usquam venit ut per mactationes animalium colerent Dominum; Antiqua Ecclesia quae post diluvium, etiam ignoravit; haec quidem in repraesentativis fuit sed non in sacrificiis; verum primum instituta (o)sunt in Ecclesia sequente qua Hebraea dicta, ac inde emanavit ad gentes, (m)inde (o)etiam a Abrahamum, Isacum, et Jacobum, et sic ad hujus posteros; quo gentes in cultu sacrificiorum fuerint, ostensum est n. 1343, et quo Jacobi posteri antequam egressi Aegypto, ita antequam (o)sacrificia per Mosen super monte Sinai mandata,(n) constare potest ex Exod. v 3; x 25, 27; xviii 12; xxiv 4, 5; [5] imprimis ex idololatrico illorum coram vitulo aureo, de quo ita apud Mosen,
Aharon aedificavit altare coram vitulo, et proclamavit Aharon, et dixit, Festum Jehovae cras; et surrexerunt mane a crastino, e obtulerunt holocausta, et adduxerunt pacifica; et sedit populus ad edendum et bibendum, et surrexerunt ad ludendum, Exod. xxxii 5, 6;
et hoc factum cum Moses fuit super monte Sinai, (c)ac ita antequam mandatum ad (c)eos pervenit de altari et sacrificiis; quod mandatum idcirco venit, quia cultus sacrificiorum apud eos, sicut apud gentiles, in idololatricum versus erat, a quo cultu non {3} removeri potuerunt quia principale sanctum in illo posuerunt, et quod ut sanctum semel implantatum est, ab infantia, magis a patribus, et sic irradicatum, hoc nisi sit contra ipsum ordinem, Dominus nusquam frangit, sed flectit illa causa fuit quod praescriptum fuerit ut ita instituerentur, sicut in libris Mosis legitur; [6] (m)quod sacrificia nusquam accepta fuerint Jehovae ita quod (o)modo permissa et tolerata ob causam de qua dictum, patet manifeste apud Prophetas; de illis ita apud Jeremiam,(n)
Dixit Jehovah Zebaoth, Deus Israelis, Holocausta vestra addite supra sacrificia vestra, et comedite carnem; non locutus sum cum patribus vestris, et non praecepi eis in die quo eduxi eos e terra Aegypti, super verbis holocausti et sacrificii; sed verbum hoc praecepi iis, dicendo, Oboedite voci Meae, et ero vobis in Deum, (x)vii 21-23:
apud Davidem,
Jehovah, sacrificium et munus non voluisti,… holocaustum et sacrificia peccati non petiisti, facere voluntatem Tuam, Deus mi desideravi, Ps. xi 7, 9 [A.V. 6, 8]:
apud eundem,
Non delectaris sacrificio ut dem, holocaustum non acceptas; sacrificia Dei, spiritus contritus, Ps. li 18, 19 [A.V. 16, 17]:
apud eundem,
Non accipiam e domo tua juvencum, e caulis tuis hircos, sacrifica Deo confessionem, Ps. l 9, (x)14; (m) 21, 22; cxvi 17; Deut. xxiii 19:(n)
apud Hosheam,
Misericordiam volo, et non sacrificium, et cognitionem {4} Dei prae holocaustis, vi 6:
Samuel ad Schaulem,
Num complacentia Jehovae in holocaustis et sacrificiis? ecce obtemperare prae sacrificio bonum, oboedientia {5} prae adipe arietum, 1 Sam. xv 22:
apud Micham,
In quo praeveniam Jehovam? incurvabo me Deo excelsi? num praeveniam Ipsum holocaustis, vitulis filiis anni, num complacebit Jehovah in millibus arietum, in myriadibus rivorum olei?… indicavit tibi, homo, quid bonum, et quid Jehovah requirens a te, tantum facere judicium, et amare misericordiam, et humiliare se, ambulando cum Deo tuo? vi 6-8.
[7] Inde nunc patet quod sacrificia non mandata sint sed permissa, tum quod in sacrificiis nihil aliud spectatum quam internum; et quod internum fuerit, non autem externam, quod placuit; quare etiam Dominus illa abrogavit; sicut etiam {6} praedictum per Danielem his verbis,
In medio septimanae cessare faciet sacrIficium et oblationem, ix 27,
ubi de Adventu Domini, videantur quae de illis dicta sunt in Parte Prima, n. 922, (o)923, 1128, 1823. (m)Quod attinet `filium bovis’ quem Abraham pro tribus viris fecit seu paravit, similiter se habuit ac cum illo in sacrificiis; quod similia significaverit, etiam inde constare potest quod dixerit ad Sarah ut `acciperet tria sata similaginis’; de similagine ad unum juvencum, ita apud Mosen,
Cum venerint in terram; cum feceris filium bovis holocaustum aut sacrificium, nuncupando votum, aut pacifica Jehovae, {7} offeres super filium bovis minham de similagine tres decimas mixtas oleo, Num. 8, 9;
ubi similiter `tria,’ hic tres decimae, ibi tria sata; at vero ad arietem modo duae decimae, ad agnum decima {8}, ibid. (x)xv 4-6.(n)
@1 i boves et.$
@2 i per.$
@3 nec.$
@4 cognitiones 1.$
@5 obedire.$
@6 quoque.$
@7 i et.$
@8 i una.$

2181. `Et dedit ad puerum, et festinavit ad faciendum illum’ quod significet conjunctionem hujus boni cum bono rationali et quod `puer’ sit homo naturalis, constat ex significatione `pueri’ quod si qui ministrat et administrat, et quod ministratur aut fit, est facere nempe filium bovis, quo significatur bonum naturale, ut ostensum est. Ut percipiatur melius quomodo hoc se habeat, sciatur quod apud unumquemque {1} hominem detur internum, detur rationale quod medium, et detur naturale, et quod haec distincta inter se sint, de quibus n. 1889, 1940, et quod conformanda ut unum faciant, ita bonum rationale cum bono naturali, et quod absque conformatione et sic conjunctione, perceptio Divina dari nequeat; quia de Perceptione Divina Domini hic agitur, in sensu interno per haec significatur conformatio et conjunctio utriusque.
@1 unumquemvis.$

2182. Vers. 8. Et accepit butyrum et lac, et filium bovis, quem fecit, et dedit coram illis; et ille stans ante illos sub arbore, et comederunt `Accepit butyrum et lac, et filium bovis, quem fecit’ significat omni illa ita conjuncta; `butyrum’ est caeleste rationalis, `lac’ est spirituale inde, `filius bovis’ est naturale correspondens: `et dedit coram illis significat quod sic (x)praeparaverit se ad recipiendum: `et ille stans ante illos sub arbore’ significat perceptionem inde; `arbor,’ ut prius est perceptio: `et comederunt’ significat communicationem sic.

2183. `Accepit butyrum et lac, et filium bovis, quem fecit’: quo’ significet omnia illa sic {1} conjuncta, constare potest a significatione `butyri, lactis et filii bovis,’ de quibus sequitur: in versibus qui praecedunt, actum est de Rationali Domini quod instructum caelesti e inde spirituali, quae significata sunt per `farinam similaginis factam in placentam,’ n. 2176, 2177; tum de caelesti naturali quod significatur est per `filium bovis,’ n. 2180; eadem nunc aliis vocibus exprimuntur, nempe per `butyrum, lac, et filium bovis,’ per quae significantur omnia illa conjuncta: [2] sed ad intellectum vulgarem haec aegre possunt: describi, ex causa quia ignotum est plerisque quod homini unicuique sit internum, sit rationale, et sit naturale, et quod haec in se distinctissima sint, immo tam distincta ut dissidere queat unum a altero, nempe rationale quod rationalis homo vocatur, a naturale quo est homo naturalis, immo ut rationalis homo possit videre et percipere malum quod in naturali, et si genuinum rationale est, id castigare, videatur n. 1904 antequam haec bina conjuncta sunt, homo non potest esse integer homo, nec in tranquillitate pacis, nam unum pugnat cum altero; angeli enim qui apud hominem sunt, ejus rationale regunt, sed {2} spiritus mali qui apud eundem, ejus naturale; inde est pugna; [3] si rationale tunc vincit, naturale subjugatur, et sic donatur homo conscientia; at si naturale vincit, tunc nihil conscientiae recipere potest: si rationale vincit, tunc fit ejus naturale tanquam etiam illud esset rationale; at si vincit naturale, tunc fit rationale tanquam illud {3} esset naturale: adhuc, si vincit rationale, tunc angeli propius in hominem accedunt, (c)et insinuant ei charitatem, quae est caeleste, quod per angelos a Domino, ac tunc spiritus mali se ad distantiam removent; si vero naturale vincit, tunc angeli longius se removent, hoc est, versus (t)ejus interiora magis, et spiritus mali propius versus rationale accedunt, et illud continue oppugnant, ac inferiora ejus opplent odiis, vindictis, dolis, et similibus; nisi rationale vincit, tunc venit homo in tranquillitatem pacis, ac in altera vita in pacem caeli; at si naturale vincit, tunc cum vivit, apparet sicut in tranquillitate sit, sed in altera vita in irrequiem et cruciatum inferni venit(n): [4] inde qualis est status hominis quoad ejus rationale, et quoad ejus naturale, sciri potest, quare nihil aliud est quod facere possit hominem beatum et felicem quam ut rationali `sit conforme’ naturale, et utrumque {4} conjunctum, quod unice fit per charitatem, et charitas unice est a Domino.
@1 ita, as in 2182.$
@2 at.$
@3 sicut illud etiam.$
@4 i sic.$

2184. Quod `butyrum’ sit caeleste rationalis, quod `lac’ sit spirituale inde, et quod `filius bovis’ sit naturale correspondens, constat a significatione `butyri,’ et a significatione `lactis,’ tum a significatione `filii bovis’; quod `butyrum’ attinet, illud in Verbo significat caeleste, et hoc ex pinguedine; quod `pingue’ sit caeleste, in Parte Prima n.’ 353 ostensum est; et quod `oleum,’ quia pingue, sit ipsum caeleste, n. 886; quod etiam `butyrum,’ constare potest apud Esaiam,
Ecce virgo pariens filium, et vocabit nomen ejus Immanuel, butyrum et mel comedet, ad sciendum ipsum reprobare malum et eligere bonum, vii 14, 15;
ubi agitur de Domino, Qui est Immanuel; et quod per `butyrum’ non significetur butyrum, nec mel per `mel,’ quisque videre potest; sed per `butyrum’ significatur caeleste Ipsius, et per `mel’ illud quod ex caelesti: [2] apud eundem,
Et erit prae multitudine faciendi lac, comedet butyrum, nam butyrum et mel comedet omnis residuus in medio terrae, vii 22;
ubi de regno Domini, et de illis qui in terris (o)qui in regno Domini sunt; `lac’ ibi pro bono spirituali, `butyrum’ pro bono caelesti, et `mel’ pro felici inde: [3] apud Mosen,
Jehovah solus ducit eum, et non cum illo deus alienus, equitare facit illum super excelsis terrae, et cibat proventibus agrorum, et sugere facit eum mel e petra, et oleum e silice rupis: butyrum armenti, et lac gregis, cum adipe agnorum, et arietum filiorum Bashanis, et hircorum, cum adipe renum tritici, et sanguinem uvae bibes merum, Deut. xxxii 12-14;
quid haec sunt, nemo intelligere potest nisi sciat sensum internum cujusvis; apparet sicut congeries expressionum, quales sunt eloquiorum apud sapientes mundi, sed usque unumquodvis significat caeleste et ejus spirituale, tum inde beatum et felix, et haec in concinna serie; `butyrum armenti’ est caeleste naturale, `lac gregis’ est caeleste spirituale rationalis. [4] Quod autem `lac’ attinet, ut dictum, hoc significat spirituale ex caelesti, seu caeleste spirituale; quid caeleste spirituale, videatur in Parte Prima n. 1577, 1824, et alibi passim; quod `lac’ sit spirituale quod ex caelesti, inde est quia `aqua’ significat spirituale, n. 680, 739; lac autem quia in illo pingue, caeleste spirituale {1}, seu quod idem, boni verum, aut quod idem, amoris seu charitatis fidem, aut {2} quod `etiam’ idem, boni voluntatis intellectuale, (m)adhuc idem, affectionem veri in qua intus affectio boni, et adhuc (o)quod idem, affectionem cognitionum ac scientiarum ex affectione charitatis erga proximum, qualis est apud eos qui amant proximum et se confirmant in eo ex cognitionibus fidei, tum {3} ex scientificis, et haec inde amant(n); haec omnia eadem sunt ac caeleste spirituale, et praedicantur secundum rem de qua agitur: [5] quod illud significetur, patet etiam ex Verbo, ut apud Esaiam,
Omnis sitiens, ite ad aquas, et cui non argentum, ite, emite, et comedite; et ite, emite absque argento, et sine pretio vinum et lac; cur appenditis argentum pro non pane? lv 1, 2;
ubi `vinum’ pro spirituali quod est fidei, `lac’ pro spirituali quod est amoris: apud Mosen,
Lavit in vino vestimentum suum, et in sanguine uvarum operimentum suum: ruber oculis prae vino, et albus dentibus {4} prae lacte, Gen. xlix [11], 12;
ubi prophetia Jacobi, tunc Israelis, de Jehuda, et per `Jehudam’ ibi describitur Dominus; et per `album dentibus {5} prae lacte’ significatur caeleste spirituale quod Ipsius Naturali: [6] apud Joelem,
Erit in die illo stillabunt montes mustum, et colles ibunt lacte; et omnes rivi Jehudae ibunt quis, iv 18;
ubi de regno Domini, et `lac’ ibi pro caelesti spirituali. In Verbo etiam terra Canaan, per quam repraesentatur et significatur regnum Domini, dicitur `terra lacte et melle fluens,’ ut Num. xiii 27; xiv 8; Deut. xxvi 9, 15; xxvii 3; Jer. xi 5; xxxii 22; Ezech. xx 6, 15; et ibi per `lac’ nihil aliud intelligitur quam abundantia caelestium spiritualium, et per `mel’ abundantia felicitatum inde; `terra’ est ipsum caeleste regni, ex quo illa. [7] Quod `filium bovis’ concernit {6}, quod per (c)illum significetur caeleste naturale, mox supra n. 2180 ostensum; (m)caeleste naturale est idem ac bonum naturale, seu bonum in naturali; naturale hominis, sicut ejus rationale, habet suum bonum et suum verum, nam ubivis est conjugium boni et veri, ut supra n. 2173 dictum; bonum naturalis est jucundum quod percipitur ex charitate seu ex amicitia quae charitatis est, ex quo jucundo existit volupe seu voluptas, quae proprie est corporis; verum naturalis est scientificum quod illi jucundo favet; inde constare potest quid caeleste naturale.(n)
@1 spirituale caelestis, hoc est.$
@2 adhuc.$
@3 i etiam.$
@4 dentes.$
@5 dentes.$
@6 attinet.$

2185. Quod `dedit coram illis’ significet quod sic praeparaverit se ad recipiendum, constare potest (c)a significatione `dare coram illis’ in sensu interno, cum agitur de praeparatione rationalis ad recipiendum perceptionem ex Divino, ita absque ulteriore explicatione.

2186. `Et ille stans ante illos sub arbore’: quod significet perceptionem inde, sequitur ex significatione `arboris’ quod sit perceptio, de qua n. 103, 2163; supra vers. 4 dictum quod `tres viri qui venerunt ad Abrahamum, incumberent sub arbore,’ quibus significatum quod Divinum accederet ad perceptionem illius statu” in quo tunc fuit Dominus; hic autem dicitur quod `Abraham steterit sub arbore,’ quo significatur quod Dominus accesserit ad perceptionem Divinam, postquam Se praeparaverit, quod reciprocum est; quisque videre potest quod non absque causa sit, quod dictum de tribus viris et de Abrahamo, quod `steterint sub arbore,’ proinde quod dictum propter arcana illa quae in illis latent.

2187. `Et comederunt’: quod significet communicationem sic, constare potest a significatione `comedere’ quod sit communicari, tum conjungi, quod ex Verbo quoque patet {1}: quod `comederent sanctificata sacrificiorum, in loco sancto, Aharon, filii ejus, Levitae, tum populus,’ nihil aliud significavit quam communicationem, conjunctionem, et appropriationem, ut dictum ad locum Lev. vi 9, 10, supra n. 2177; erat enim cibus caelestis et spiritualis qui significabatur per sanctificata quae comedebant, ita appropriatio ejus. Sanctificata erant ex sacrificiis quae non adolebantur super altari, et comedebantur vel a sacerdotibus, vel a populo qui obtulit, ut constare potest a pluribus locis, ubi de sacrificiis agitur; quae comederentur a sacerdotibus, Exod. xxix 32, 33; Lev. vi 9, 19 [A.V. 16, 26]; vii 6, 15, 16, 18; viii 31; x 12, 13; Num. xviii 9-11: quae comederentur a populo, Lev. xix 5, 6; Deut. xii 27; xxvii 7, et alibi: et quod immundi non comederent de illis, Lev. vii 19-21; xxii 4-7 convivia illa fiebant in loco sancto, juxta altare, vel ad ostium, aut in atrio tentorii; nec aliud significabant quam communicationem, conjunctionem et appropriationem bonorum caelestium; nam per illa repraesentabatur cibus caelestis; quid cibus caelestis, videatur n.56-58, 680, 681, 1480, 1695; et dicebantur omnia illa `panis,’ per quem quid significatur, videatur supra n. 2165; simile repraesentabatur per quod `Aharon et filii ejus comederent panes propositionis seu facierum in loco sancto’; [2] Lev. xxiv 9; lex pro naziraeo {2} lata quod
(c)Ex omni quod ex uva, unde vinum, ab acinis usque ad cutem, diebus naziraeatus sui non comederet, Num. vi 4,
erat quia `naziraeus’ repraesentabat caelestem hominem, et caelestis homo talis est, ut spiritualia ne quidem nominare velit, ut in Parte Prima n. 202, 337, 880 ad fin., 1647 videatur; et quia `vinum’ et `uva,’ tum quicquid ex uva significabat spirituale, inde naziraeo prohibitum fuit de illis comedere, hoc est, communicationem cum illis habere, se illis conjungere, ac sibi illa appropriare: [3] simile per `comedere’ intelligitur apud Esaiam,
Omnis sitiens, ite ad aquas, et cui non argentum, ite, emite, et comedite; et ite, emite absque argento, et absque pretio, vinum et lac: quare appenditis argentum pro non pane, et laborem pro non ad satietatem? audite audiendo ad Me, et comedite bonum, et deliciabitur in pinguedine anima vestra, lv 1, 2:
tum quoque quod apud Johannem,
Qui vincit, dabo ut comedat de arbore vitae, quae est in medio Paradisi Dei, Apoc. ii 7;
`arbor vitae’ est ipsum caeleste, et in supremo sensu Ipse Dominus quia ab Ipso omne caeleste, hoc est, omnis amor et charitas; ita `comedere de arbore vitae’ est idem ac manducare Dominum; (c)et `manducare Dominum’ est donari amore et charitate, ita illis quae sunt vitae caelestis; sicut Ipse Dominus loquitur apud Johannem,

Ego sum panis vivens, qui e caelo descendit, si quis comederit ex hoc pane, vivet in aeternum; qui manducat Me, ille vivet per Me, vi 51, 57:
sed dixerunt, Durus est hic sermo;… verum dixit Jesus, Verbo quae Ego loquor vobis, spiritus sunt et vita sunt, ibid. vers. 60, 63;
inde patet quid per `comedere’ intelligitur in Sacra Cena, Matth. xxvi 26-28; Marc. xiv 22, 23; Luc. xxii 19, 20, nempe communicationem habere, conjungi, et appropriare sibi. [4] Inde (t)etiam liquet quid intelligitur {3} per quod Dominus dixit,
Quod multi ab oriente et occidente venient, et accumbent cum Abrahamo, Isaco et Jacobo, Matth. viii 11;
non quod cum illis in regno Dei comesturi sint, sed quod fruituri bonis caelestibus, quae per `Abrahamum, Isacum et Jacobum’ significantur; nempe caelestibus amoris tam intimis, quae sunt `Abrahamus,’ quam inferioribus quae sunt media, ut sunt rationalis, quae sunt `Isacus,’ et adhuc inferioribus quae sunt caelestia naturalia, qualia sunt in primo caelo, quae per `Jacobum’ intellecta sunt; haec sunt sensus interni bonum verborum; quod haec `Abrahamus, Isacus et Jacobus’ sint, videatur n. 1893, et ubivis alibi ubi de illis agitur; nam sive dicatur, frui caelestibus illis, sive dicatur frui Domino, Qui per illos repraesentatur, idem est, nam a Domino omnia illa, et Dominus est Omne in omnibus illorum.
@1 confirmari possit.$
@2 naziraeis.$
@3 significatur.$

2188. Vers. 9. Et dixerunt ad illum, Ubi Sarah uxor tua? et dixit, Ecce in tentorio. `Dixerunt ad illum, Ubi Sarah uxor tua?’ significat rationale verum, quod tunc non apparuit quia in bono rationali fuit: `et dixit, Ecce in tentorio’ significat quod in sancto.

2189. `Dixerunt ad illum, Ubi Sarah uxor tua?’: quod significet rationale verum, quod tunc non apparuit quia in bono rationali fuit, constat a repraesentatione `Sarae’ hic quod sit rationale verum, de qua supra n. 2173. Quomodo haec se habent, tum quoque sequentia ubi de statu Rationalis apud Dominum, qui [status] repraesentatur per `Sarah,’ non ita ad intellectum explicari potest nisi sciatur qualis in genere sit status rationalis quoad bonum et quoad verum; tum apud Dominum quoad Divinum et quoad Humanum in quo tunc fuit: [2] primarium rationalis apud hominem est verum, ut prius n. 2072 dictum, proinde est affectio veri, ob causam ut reformari possit homo: et sic regenerari, quod fit per cognitiones et scientifica quae sunt veri; quae continue {1} implantantur in bono, hoc est, in charitate, ut sic accipiat vitam charitatis; ideo est quod affectio veri apud hominem praedominetur in ejus rationali; se enim ita habet cum vita charitatis quae est ipsa vita caelestis, quod apud illos qui reformantur (c)et regenerantur, illa continue nascatur et adolescat, et incrementa capiat, et hoc per vera, ideo quo plus veri `insinuatur, eo plus perficitur vita charitatis, quare secundum veri qualitatem et quantitatem, se habet charitas apud hominem. [3] Ex his constare aliquatenus potest quomodo se habet cum rationali hominis: at in vero non est vita, sed in bono; verum est modo recipiens vitae, hoc est, boni; verum est sicut indumentum aut vestimentum boni; ideo etiam vera in Verbo vocantur `indumenta,’ ut et `vestes’; cum autem bonum constituit rationale, tunc disparatur verum, et fit sicut sit bonum, {2} bonum tunc translucet per verum, quemadmodum fit apud angelos qui cum induti apparent, est splendor inducens speciem vestis, quales etiam apparuerunt angeli coram prophetis. [4] Haec nunc sunt quae intelliguntur per quod rationale verum tunc non apparuerit quia in bono rationali fuit, quae significata per quod `dixerunt ad illum, Ubi Sarah uxor tua?’ sed quia Bonum Rationale Domini tunc fuit Divinum, quale apud nullum angelum potest esse, non describi potest aliter ac per comparationem, ita per illustrationem a quodam simili quod non est idem.
@1 i a Domino.$
@2 i nam.$

2190. Quod `dixit, Ecce in tentorio’ significet quod in sancto. constat a significatione `tentorii’ quod sit sanctum, de qua n. 414: 1102, 1566, 2145; `in sancto’ dicitur quia in bono; omne bonum vocatur sanctum, ex eo quod sit amoris et charitatis, quae unice a Domino; sed sicut sunt bona, ita sunt sancta; bona formantur, hoc est; nascuntur et adolescunt per vera fidei, seque habent ideo secundum qualitatem et quantitatem veri fidei implantati in charitate, ut mox supra n. 2189 dictum; inde constare potest quod bona seu sancta differant apud unumquemvis; et tametsi apparent in externa forma sicut similia, usque in internis formis sunt dissimilia; et hoc tam apud illos qui `sunt extra Ecclesiam’ quam qui intra Ecclesiam: in bono charitatis apud hominem plura insunt quam usquam homo credere potest; insunt omnia fidei ejus, proinde in sancto cultus ejus; sanctum cultus ejus angelis apparet sicut in clara die quale est, tametsi homo nihil sciat praeter quod in quodam sancto sit; myriades myriadum cogitationum ejus de bonis et veris fidei, et affectionum inde, sunt in sancto ejus: sed de sancto cultus quale sit in genere, ex Divina Domini Misericordia, alibi.

2191. Vers. 10. Et dixit, Revertendo revertar ad te juxta tempus hoc vitae, et ecce filius Sarae uxori tuae; et Sarah audiens ad januam tentorii, et ea post illum. `Et dixit’ significat perceptionem: `revertendo revertar ad te juxta tempus hoc vitae’ significat conjunctionem Divini cum Humano Domini: `et ecce filius Sarae uxori tuae’ significat Rationale Divinum futurum: `et Sarah audiens ad januam tentorii’ significat verum rationale tunc juxta sanctum: `et ea post illum’ significat juxta bonum in quo tunc rationale, ita separatum ab illo quantum humani ei inerat.

2192. `Et dixit’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere’ in sensu historico quod sit percipere, de qua prius n. 1898, 1919, 2080.

2193. `Revertendo revertar ad te juxta tempus hoc vitae’: quod significet conjunctionem Divini cum Humano, constat ex eo quod adventus Jehovae ad Abrahamum repraesentaverit Perceptionem Divinam, ad quam recipiendam se praeparavit Dominus, ita conjunctionem, ut supra ostensum; ita per quod `revertendo reverteretur ad ipsum’ significatur simile, nempe conjunctio Divini cum Humano: `ad tempus hoc vitae’ est ad tempus praesens sequentis anni.

2194. `Et ecce filius Sarae uxori tuae’: quod significet Rationale Divinum futurum, constat ex significatione `filii,’ tum `Sarae,’ ut et `Isaci’ qui ei nasceretur; tam filius, quam Sarah, tum quoque Isacus, significat illud quod est Rationalis Domini; quod `filius’ verum, videatur n. 489, 491, 533, 1147; quod `Sarah’ verum rationale, n. 2173; quodque `Isacus’ Rationale Divinum, n. 1893, 2066, 2083. Humanum apud unumquemvis hominem incohat in intimo ejus rationalis, ut n. 2106 dictum, ita quoque Humanum Domini; quod supra illud, fuit Ipse Jehovah, secus ac apud alium quemlibet hominem: quia in intimo rationalis incohat humanum, et Dominus omne humanum apud se Divinum fecit, ita ipsum rationale primo ab intimo ejus; quod cum Divinum factum, repraesentatur et significatur, ut dictum, per `Isacum.’

2195. `Et Sarah audiens ad januam tentorii’: quod significet verum rationale tunc juxta sanctum, constat ex repraesentatione `Sarae’ quod sit verum rationale, de qua n. 2173, 2194; tum a significatione `tentorii’ quod sit sanctum, de qua n. 414, 1102, 1566, 2145; et sic a significatione `januae tentorii’ quod sit introitus ad sanctum, ita juxta sanctum, de qua supra n. 2145; quomodo haec se habent, nunc sequitur.

2196. `Et ea post illum’: quod significet juxta bonum in quo tunc rationale, et separatum ab illo quantum humani ei inerat, constat inde quod dicatur de janua ubi Sarah, quod `fuerit post illum’; `esse post illum’ significat non conjunctum esse, sed a tergo ejus; quod separatur ab aliquo, hoc repraesentatur per rejectionem quandam quasi in tergum, ut constare potest a repraesentativis {1} in altera vita, de quibus ab experientia n. 1393, 1875; hoc nunc exprimitur per quod `janua ubi Sarah, esset post illum.’ [2] Quod verum rationale mere humanum quod tunc apud Dominum, ab Ipso separatum sit cum se conjunxit cum Divino, ita se habet: verum rationale humanum non capit Divina quia haec supra ejus intellectus sphaeram sunt, verum enim hoc communicat cum scientificis quae in naturali homine, et quantum ex his intuetur illa quae supra se sunt, tantum non agnoscit; est enim verum hoc in apparentiis quas exuere nequit; et apparentiae sunt illa quae nata sunt ex sensualibus, quae inducunt fidem sicut ipsa Divina quoque talia sint, cum tamen sunt omnibus apparentiis exempta, quae cum dicuntur, rationale hoc verum nusquam potest credere quia non potest capere. [3] Sicut pro exemplis: quod nulla vita homini nisi quae a Domino; rationale ex apparentiis putat tunc non vivere posse sicut a se, cum tamen tunc primum vere vivit cum percipit quod a Domino {2}: [4] rationale ex apparentiis putat bonum quod facit, esse ex semet, cum tamen nihil boni a se sed a Domino: [5] rationale ex apparentiis putat quod mereatur salutem cum bonum facit, cum tamen homo nihil a se mereri possit, sed omne meritum sit {3} Domini: [6] homo ex apparentiis putat quod cum detinetur a malo et tenetur in bono a Domino, nihil nisi bonum, et justum, immo sanctum, apud eum, cum tamen in homine nihil nisi malum, injustum, et profanum [est]: [7] homo ex apparentiis putat, cum facit bonum ex charitate, quod ex voluntario in se faciat, cum tamen non ex voluntario ejus, sed ex intellectuali cui implantata est charitas: [8] homo ex apparentiis putat non dari posse gloriam absque gloria mundi, cum tamen in gloria caeli ne hilum gloriae mundi sit: [9] homo ex apparentiis putat quod nemo possit amare proximum plus quam se, sed quod omnis amor incipiat a se, cum tamen in amore caelesti {4} nihil amoris sui insit: [10] homo ex apparentiis putat quod nulla lux dari queat nisi quae ex luce mundi, cum tamen in caelis ne hilum lucis mundi sit, et usque tanta lux ut {5} lucem meridianam mundi millies excedat: [11] homo ex apparentiis putat quod Dominus non lucere possit coram universo caelo sicut sol, cum tamen omnis lux caeli ab Ipso: [12] homo ex apparentiis non capere potest quod progressiones sint in altera vita, cum tamen apparent sibi progredi prorsus sicut homo in terris, ut in suis habitaculis, atriis, paradisis; minus si dicatur quod haec sint mutationes status quae sic apparent: [13] homo ex apparentiis nec capere potest quod spiritus et angeli, quia inconspicui coram oculis, non videri queant, nec quod possint loqui cum homine, cum tamen apparent manifestius coram visu interno seu spiritus quam homo homini in terra; et quoque audiuntur loquelae eorum similiter: praeter millia millia talium quae rationale hominis nusquam ex suo lumine nato ex sensualibus, et inde obfuscato, potest {6} credere: (m)immo in ipsis naturalibus caecutit rationale, sicut quod capere nequeat quomodo illi qui e diametro oppositi sunt incolae, possint pedibus insistere et ambulare, praeter in perplurimis aliis; quid non {7} in spiritualibus et caelestibus, quae longe supra naturalia sunt?(n) [14] Quia rationale humanum tale est, hic dicitur de tali quod separatum fuerit, cum Dominus unitus Divino in Perceptione Divina fuit, quod significatur per quod `Sarah’ quae hic est tale verum rationale, `steterit ad januam tentorii, et ea esset’post illum.’
@1 i quae.$
@2 i nec scire potest, unde tunc malum vitae.$
@3 esse AI.$
@4 i prorsus.$
@5 , et.$
@6 possit.$
@7 tunc.$

2197. Vers. 11. Et Abraham et Sarah senes, intrantes in dies, desiit esse Sarae via sicut mulierum. `Abraham et Sarah senes’ significat humanum apud Dominum quod exueretur: `intrantes in dies’ significat quod tempus adesset: (c)desiit esse Sarae via sicut mulierum’ significat statum veri rationalis quod amplius non posset ita manere.

2198. `Abraham et Sarah senes’: quod significet humanum apud Dominum quod exueretur, constat ex repraesentatione `Abrahami et Sarae,’ tum a significatione `senum seu senectutis’; `Abraham’ hic repraesentat Dominum quoad bonum rationale, et `Sarah’ repraesentat Dominum quoad verum rationale, ut passim supra in hoc capite dictum; ita uterque repraesentat hic humanum apud Dominum, ex causa, ut dictum supra, quod nunc Jehovah adesset et locutus cum Abrahamo, et Jehovah erat ipsum Divinum Domini, et non separatum ab Ipso, tametsi ut separatum in repraesentativis historicis sistitur; per historica (t)non repraesentari aliter potest. Quod autem dicatur quod `Abraham et Sarah senes essent’ significat quod humanum illud exueretur; senectus non aliud involvit quam ultimum tempus; in Verbo passim memoratur senectus, tum etiam quod mortui sint, sed in sensu interno nusquam aliqua senectus nec mors qualis est corporis, percipitur, sed aliud quod ex serie rerum constat, nam quid senium et quid mors, ignorant in altera vita; quid hic, constat, ut dictum, ex serie, nempe quod Dominus exueret humanum.

2199. Quod `intrantes in dies’ significet quod tempus adesset, sequitur nunc inde; `dies’ in Verbo, sicut etiam `annus,’ immo in genere `tempus,’ significat statum, ut n. 23, 487, 488, 493, 893 ostensum; ita hic `intrare in dies’ significat in sensu interno, in illum statum quod exueret humanum, ita quod tempus adesset.

2200. Quod `desiit esse Sarae via sicut mulierum’ significet quod amplius non posset ita manere, constat ex illis quae nunc dicta sunt, ita absque explicatione.

2201. Vers. 12. Et risit Sarah intra se, dicendo, Postquam consenui, num erit mihi voluptas, et dominus meus senex? `Risit Sarah intra se’ significat affectionem veri istius rationalis quod ita fieret: `dicendo, Postquam consenui, num erit mihi voluptas?’ significat quod veri illius affectio non esset ut mutaret statum: `et dominus meus senex’ significat quod affectio veri mirata quod rationale bonum cui adjunctum verum, etiam exueret humanum.

2202. `Risit Sarah intra se’: quod significet affectionem veri istius rationalis quod ita fieret, constat a significatione `ridere seu risus’ quod sit affectio veri, de qua prius n. 2072 quid haec involvunt, nunc sequitur.

2203. `Dicendo, Postquam consenui, num erit mihi voluptas?’: quod significet quod veri illius affectio non esset ut mutaret statum, constat `a significatione `consenescere’ quod sit exuere humanum, ita mutare statum, de qua supra n. 2198: et ex significatione `num erit mihi voluptas’ quod sit non desiderare, ita quod illud non esset affectio ejus. Quomodo haec se habent, constare potest ab illis quae supra n. 2196 dicta de Sarah, quod `steterit ad januam tentorii, et ea post illum,’ nempe quod rationale humanum quoad verum tale sit ut non intelligere possit quid Divinum est, ex causa quia verum illud in apparentiis est, quare quod non intelligere potest, nec credit, et quod non credit, eo nec afficitur; apparentiae in quibus rationale est, tales sunt ut afficiant, nam in ipsis apparentiis est delectatio; quare si (x)privaretur apparentiis, putat nihil delectationis plus esse; cum tamen caelestis affectio non est in apparentiis sed in ipso bono et vero; {1} quia verum rationale tale est, etiam ignoscitur ei, et admittitur ut in apparentiis sit, et in illis delectationem habeat. Tale verum quod in apparentiis fuit, repraesentatur {2} per `Sarah,’ cum Dominus conjunxit Se cum Divino, quare dicitur quod `illa steterit ad januam, et quod riserit et dixerit, Postquam consenui, num erit mihi voluptas?’ quibus significatur quod non illius affectio esset ut mutaret statum.
@1 i et.$
@2 i hic.$

2204. Quod `dominus meus senex’ significet quod affectio veri mirata quod rationale bonum cui adjunctum verum, etiam exueret humanum, constat ex repraesentatione `Abrahami’ qui hic est `dominus meus,’ quod hic sit rationale bonum; et (c)ex repraesentatione `Sarae’ quod sit rationale verum, de qua supra n. 2198, et alibi; tum a significatione `consenescere’ quod sit exuere humanum, de qua etiam n. 2198. Bonum rationale humanum tale est quod habeat in se multum ex jucundis mundanis, nam formatum est non solum ex veris sed etiam ex jucundis sensualium et ex pluribus jucundis quae in mundo; quibus jucundis cum reformatur et regeneratur homo, bonum spirituale a Domino insinuatur, et tunc per id mundanum temperatur, et sic in illo dein suum felix habet. At Dominus prorsus expulit omne mundanum e rationali, `et sic Divinum fecit; quod est quod verum rationale per `Sarah’ intellectum, miratum.

2205. Vers. 13. Et dixit Jehovah ad Abraham, Cur hoc risit Sarah, dicendo, Num etiam vere pariam, et ego consenui? `Dixit Jehovah ad Abraham’ significat perceptionem Domini ex Divino: `cur hoc risit Sarah?’ significat cogitationem veri rationalis ex ejus affectione: `Num etiam vere pariam?’ significat quod miratum quod rationale fieret Divinum: `et ego consenui’ significat postquam non amplius tale esset.

2206. `Dixit Jehovah ad Abrahamum’: quod significet perceptionem Domini ex Divino, constat ex significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua prius n. 1898, 1919, 2080; et ex eo quod `Jehovah dixit,’ quod est percipere ex Divino, nam, ut saepius prius ostensum (o)est, ipsum Internum Domini fuit Jehovah.

2207. `Cur hoc risit Sarah?’: quod significet cogitationem veri rationalis ex ejus affectione, constat ex significatione `ridere seu risus’ quod sit affectio quae est veri, de qua supra n. 2072; et es repraesentatione `Sarae’ quod sit verum rationale, de qua aliquoties prius in hoc capite. Haec interrogatio involvit quod Dominus perceperit quod in Rationali Ipsius adhuc humanum esset.

2208. `Num etiam vere pariam?’: quod significet quod miratum quod rationale fieret Divinum, constat ex significatione `parere’ hic in sensu interno, nempe quia Divinum Rationale Domini repraesentatur per `Isacum,’ ut prius dictum et ex sequentibus patebit, ita `parere’: hic significat Isacum, hoc est, Rationale quod Divinum fieret; quod verum rationale per `Sarah’ repraesentatum non comprehendere potuit.

2209. `Et ego consenui’: quod significet postquam non amplius tale esset, nempe non Divinum sed humanum, et quod hoc exueretur constat a significatione `consenescere’ quod sit exuere humanum, de qua supra n. 2198, 2203. Quod rationale in genere attinet, cum cogitat de Divinis, imprimis ex vero quod ei, nusquam credere potest quod talia sint, tam quia illa non capit quam quia apparentiae quae natae: fallaciis sensuum, adhaerent, per quas et ex quibus cogitat, ut constare potest `ex illis exemplis quae allata sunt supra n. 2196; quibus etiam illustrationis causa sequentia addere licet: [2] an rationale si consulatur, credere potest quod sensus internus Verbi detur, et is tam remotus a sensu literali, ut {1} ostensum est; et sic quod Verbum sit quod conjungit caelum cum terra, hoc est, regnum Domini in caelis cum regno Domini in terris? An rationale credere possit quod animae post mortem inter se loquantur distinctissime, et tamen absque loquela vocum, et usque tam plene ut per minutum plura exprimant quam homo per {2} suam loquelam’ per horam; et quod angeli similiter, sed loquela adhuc perfectiore et {3} spiritibus imperceptibili; tum quod omnes animae dum in alterum vitam veniunt, ita loqui sciant, tametsi nusquam ad (t)ita loquendum instruuntur? Num rationale credere potest quod in una affectione hominis, immo in uno ejus suspirio, tam indefinita insint quae angeli percipiunt ut nusquam describi possint; et quod unaquaevis affectio hominis, immo unaquaevis idea cogitationis ejus, sit imago ejus, et talis ut ei insint mirabiliter omnia vitae ejus, praeter millia millia talium? [3] Rationale quod ex sensualibus sapit et sensualium fallaciis imbutum est, dum cogitat de illis, non credit ita esse posse, quia sibi formare aliquam ideam nequit {4}, nisi ex talibus quae aliquo sensu externo aut {5} interno percipit. Quid non cum cogitat de Divinis caelestibus et spiritualibus, quae adhuc superiora sunt? Erunt enim semper aliquae apparentiae ex sensualibus, quibus innititur {6} cogitatio, quae apparentiae cum abstrahuntur, perit idea; quod etiam constare mihi potuit a spiritibus novitiis, qui maximopere apparentiis quas e mundo secum traxerunt, delectantur, dicentes, si illae eis subducerentur, quod non scirent an cogitare possent: tale est rationale in se spectatum.
@1 tam remotus sit a literali sensu, sicut hactenus.$
@2 sua loquela.$
@3 ac imo.$
@4 de illis non est.$
@5 et I.$
@6 innitura I$

2210. Vers. 14. Num mirabile erit Jehovah quicquam? Ad tempus statum revertar ad te, juxta tempus hoc vitae, et Sarae filius. `Num mirabile erit pro Jehovah quicquam?’ significat quod omne sit possibile Jehovae: `ad tempus statum revertar ad te’ significat statum futurum: `juxta tempus hoc vitae, et Sarae filius’ significat quod tunc Dominus exueret rationale humanum et indueret Rationale Divinum.

2211. Quod `num mirabile erit pro Jehovah quicquam’ significet quod omne sit possibile Jehovae, constat absque explicatione.

2212. `Ad tempus statum revertar ad te’: quod significet statum futurum, constat ex significatione `temporis’ quod {1} sit status, ut supra n. 2199 dictum: hic dicitur quod Jehovah reversurus `ad tempus statum,’ mox `ad tempus hoc vitae,’ seu quod idem, `ad tempus praesens sequentis anni’; utrumque aliquid peculiare involvit, nempe `tempus statum’ commune illius status qui significatur per `tempus hoc vitae’; commune est quod futurum, quomodo autem futurum significatur per `tempus hoc vitae’: in Verbo imprimis apud Prophetas sollemne est describere status per binas expressiones quasi similes, cum tamen unum involvit commune, alterum determinatum quoddam in communi.
@1 i in Verbo.$

2213. Quod `juxta tempus hoc vitae, et Sarae filius’ significet quod tunc Dominus exueret rationale humanum et indueret Rationale Divinum, constat ex significatione `revertendi ad tempus hoc vitae’ seu `ad tempus hoc praesens sequentis anni,’ quod sit conjunctio Divini cum Humano Domini, de qua supra n. 2193, et ex significatione `filii Sarae’ quod sit Rationale Divinum futurum, de qua etiam supra n. 2194 `tempus hoc vitae,’ seu `tempus praesens sequentis anni’ denotat tempus quando Abraham ingrederetur in centesimum annum, per quem annum significatur unitio Humani Domini cum Divino ac Divini cum Humano, ut supra n. 1988 ostensum est; intercessit tunc annus, quia per `annum’ in Verbo non {1} significatur annus, sed integrum tempus, ita tota periodus, sive mille annorum sit, sive centum, sive decem, sive horarum, ut quoque `ostensum prius,’ n. 482, 487, 488, 493, 893: sicut etiam septimana {2}, de qua n. 2044.
@1 i in interno sensu.$
@2 septima I.$

2214. Vers. 15. Et negavit Sarah, dicendo, Non risi, quia timuit; et dixit, Non, quod risisti. `Et negavit Sarah, dicendo, Non risi, quia timuit’ significat quod verum rationale humanum vellet excusare se, quia appercepit quod non esset tale quale esse deberet: `et dixit, Non, quod risisti’ significat quod usque esset tale.

2215. Quod `negavit Sarah, dicendo, Non risi, quia timuit’ significet quod verum rationale humanum vellet excusare se, quia appercepit quod non esset tale quale esse deberet, constare potest absque explicatione.

2216. Quod `et dixit, Non, quod risisti’ significet quod usque (t)tale esset,’ constat etiam absque explicatione. Quomodo haec se habent, constare potest ab illis quae supra n. 2072 de significatione `ridere seu risus’ dicta sunt, quod nempe sit affectio rationalis, et quidem affectio veri aut falsi in rationali, inde est omnis risus; quamdiu talis affectio in rationali est quae se in risum exserit, tamdiu est aliquid corporeum aut mundanum, ita mere humanum; bonum caeleste et bonum spirituale non ridet, sed jucundum et hilare suum in facie, loquela et gestu alio modo depromit; in risu enim sunt permulta, ut plurimum aliquid contemptus qui tametsi non apparet, usque sublatet, seque distinguit facile ab hilaritate animi quae quoque aliquod simile risus producit. Describitur status rationalis humani apud Dominum per quod `Sarah risit,’ et significatum per id, qua affectione verum rationalis tunc a bono separatum spectaret {1} illud quod (o)dicebatur, quod exueretur et Divinum indueretur; non quod riserit, sed quod ex Divino perceperit quale adhuc {2} esset, et quantum humani adhuc {3} inesset quod expelleret; hoc significatur per `risum Sarae’ in sensu interno.
@1 spectavit.$
@2 i rationale apud Se.$
@3 ei.$

2217. Vers. 16. Et surrexerunt inde viri, et prospexerunt ad facies Sodomae; et Abraham vadens cum illis, ad dimittendum illos. `Surrexerunt inde viri’ significat quod perceptio illa finiretur: `et prospexerunt ad facies Sodomae’ significat statum humani generis; `Sodoma’ est omne malum ex amore sui: `et Abraham vadens cum illis’ significat quod etiam Dominus adhuc cum illis in perceptione maneret, sed de genere humano: `ad dimittendum illos’ significat quod vellet discedere ab illa.

2218. Quod `surrexerunt viri’ significet quod perceptio illa finiretur, constare potest a significatione `surgere’ quod sit abire; et a `virorum’ de quibus supra: per adventum trium virorum seu Jehovae ad Abrahamum repraesentata fuit Perceptio Divina Domini, ut supra ostensum; Perceptio Domini ex Divino tunc fuit primum de Trino Divino, quod est Divinum Ipsum, Humanum Divinum (c)et Procedens; postea fuit de Humano Ipsius quod indueret Divinum; nunc sequitur Perceptio ex Divino de genere humano quale esset. Haec tria sunt, de quibus in hoc capite agitur, (m)et sequuntur ordine, nempe quod Divinum assumeret Humanum et hoc faceret Divinum, ut salvaret genus humanum(n): de prioribus binis dicitur quod Perceptio finita [sit], quod in sensu interno intelligitur per quod `surrexerunt viri’; at Perceptio de genere humano quale esset, significatur in sensu interno per quod `prospexerunt ad facies Sodomae, et Abraham vadens cum illis’; et quod in illa perceptione non vellet manere, significatur per quod `vaderet cum illis ad dimittendum illos’; quomodo se haec habent, melius videri potest a Contentis quae praemissa (o)sunt, tum ab explicatione sequentium.

2219. `Prospexerunt ad facies Sodomae’: quod significet statum humani generis, constat a significatione `prospicere ad facies,’ et hic `ad facies Sodomae’; per `facies’ significantur {1} `omnia interiora hominis, tam mala quam bona, ex causa quia illa elucent ex facie, ut in Parte Prima n. 358 ostensum, hic itaque `facies’ quia praedicantur de Sodoma, significant interiora mala quae sunt amoris sui, quae mala in genere per `Sodomam’ intelliguntur, ut a mox sequentibus patebit. Quod omnium {2} pessima mala ex amore sui originem trahant, est quia amor sui est destructivus societatis humanae, ut ostensum supra n. 2045, et {3} destructivus societatis caelestis, n. 2057; et quia perversitas generis humani inde cognoscitur, hic per `facies Sodomae’ significatur status generis humani. [2] Ostensum praeterea est in Parte Prima variis in locis qualis amor sui est {4}, quod nempe prorsus contrarius sit ordini in quem creatus est homo; homini prae {5} bestiis rationale datum est, ob finem ut quisque alteri bene velit et bene faciat, sic in particulari ut in communi, hic est ordo in quem creatus est homo; proinde est amor in Deum et amor erga proximum, quae vita foret hominis, per quam distingueretur a brutis animalibus; hic etiam est ordo caeli, in quo foret cum {6} vivit in mundo {7}, et sic in regno Domini; ac in idem transiret, cum exuit corpus quod ei inserviit super terra, (c)et ibi in statum continue perfectiorem caelestem assurgeret: [3] sed amor sui est primarium, immo unicum quod destruit haec, non ita amor mundi, nam hic quidem spiritualibus fidei, sed amor sui caelestibus amoris e diametro oppositus est; (t)qui enim se amat, omnes alios non amat, sed quoscumque qui illum non colunt, destruere conatur, nec alicui bene vult et bene facit, nisi qui in illo est, aut {8} (x)captari potest, ut in illo sit, sicut quoddam ejus cupiditatibus et phantasiis quasi inoculatum’; inde patet quod ex amore sui (o)scaturiant omnia odia, (o)omnes vindictae (o)et crudelitates, tum {9} omnes infames simulationes et doli, ita omnia nefanda contra ordinem societatis humanae, et contra ordinem societatis caelestis: [4] (o)quin immo tam nefandus est amor sui ut cum vincula ei relaxantur, hoc est, cum `ei datur’ copia exspatiandi, etiam apud eos qui infimae sortis sunt, ruat ita ut non solum dominari velit super proximos et vicinos, sed etiam super universum, immo super ipsum Supremum Divinum, quod quidem ignorat homo quia in vinculis non ita sibi notis tenetur, sed quantum haec vincula, ut dictum, {10} remittuntur, tantum ruit; quod a multa experientia in altera vita mihi scire datum est: {11}quia in amore sui illa latent, etiam illi qui in amore sui sunt et non donati vinculis conscientiae, prae omnibus aliis odio habent Dominum,(m) {12} ita omnia vera fidei, nam haec sunt ipsae leges ordinis in regno Domini; haec tales respuunt ita ut abominentur, quod etiam se manifestat coram in altera vita(n); hic amor etiam est caput serpentis, quod semen mulieris, hoc est, Dominus proculcat {13}, de quo videatur in Parte Prima, n. 257. [5] Sed amor sui non est semper ille qui in externa forma apparet sicut fastus et superbia, quandoque enim ii {14} possunt charitate habere proximum; `quibusdam enim tale externum connascitur, et a quibusdam in aetate puerili adsciscitur, sed postea subjugatur {15}, remanente usque externo; sed sunt illi qui alios prae se contemnunt ac prae se nihili faciunt, nec commune bonum quicquam curant nisi sit pro illis et ii quasi sint illud; imprimis qui omnes illos qui sibi non favent et serviunt, odio habent, illos persequuntur, et quantum possunt, deprivant possessionibus, honore, fama, immo vita; qui talia spirant animo, illi sciant quod in amore sui sint prae aliis.
@1 i in Verbo.$
@2 omnia.$
@3 i quia.$
@4 sit.$
@5 i enim.$
@6 dum.$
@7 terra.$
@8 hoc est, in ejus amoris cupiditatibus, sicut pars ei quasi insita ejusque affectionibus mali et phantasiis sicut inoculata.$
@9 verbo omnia mala flagitia et abominationes.$
@10 i ei.$
@11 i et.$
@12 A has in margin ita vera fidei, quae respuunt usque ut abominentur, hoc etiam nescit homo, sed in altera vita, hoc quoque se coram manifestat.$
@13 conculcat, as Sch., but 257 has proculcat.$
@14 hi.$
@15 nam aliquibus connascitur, ab aliquibus in aetate puerili adsciscitur, sed postea ipse amor sui subjugatur (in margin).$

2220. Quod `Sodoma’ sit omne malum ex amore sui, constat ex significatione `Sodomae’ in Verbo; tametsi in capite sequente appareat sicut per `Sodomam’ significetur malum pessimi adulterii, usque tamen per eam in sensu interno, nihil aliud quam malum ex amore sui significatur; in Verbo etiam abominationes ex amore sui scaturientes, per adulteria diversi generis repraesentantur. Quod `Sodoma’ significet in genere omne malum ex amore sui, et `Amora’ omne falsum inde, in Parte Prima n. 1212, 1663, 1682, 1689 ostensum est; et porro constare potest ex his locis in Verbo: apud Jeremiam,
Gladius super Chaldaeos,… et super habitatores Babelis,… juxta eversionem Dei, Sodomam et Amoram, et vicinas ejus, dictum Jehovae, Non habitabit ibi vir, et non commorabitur in ea filius hominis, l 35, 40;
agitur ibi de illis qui significantur per `Chaldaeos,’ qui sunt in quorum cultu falsum profanum, [est,] ut prius n. 1368 ostensum; tum de (c)illis qui per `Babelem,’ qui sunt in quorum cultu est malum profanum, n. 1182, 1326; illorum damnatio describitur per eversionem Sodomae, hoc est, mali in genere, et per eversionem Amorae, hoc est, falsi in genere, quia etiam in illorum cultu est malum amoris sui et falsum inde: [2] apud Amos,
Subverti vos juxta eversionem Dei, Sodomam et Amoram, et facti sicut torris erutus ex incendio, iv 11;
ubi de Samaria, per quam significatur perversa Ecclesia spiritualis quae quoad mala in genere contra bona charitatis vocatur `Sodoma’ et quoad falsa in genere contra vera fidei vocatur `Amora’; et quoad utrumque, hic ut prius, `eversio Dei’: apud Zephaniam,
Moab sicut Sodoma erit, et filii Ammonis sicut Amora, locus derelictus urticae, et fovea salis, et desolatio usque in aeternum:… hoc illis propter superbiam eorum, quod opprobrio affecerunt, et dilatarunt super populum Jehovae Zebaoth, ii 9, 10;
ubi `Sodoma’ pro malo ex amore sui, et `Amora’ pro falso inde, de quibus hic praedicatur `desolatio,’ sicut prius eversio; `superbia’ est amor sui; `opprobrio afficere populum Jehovae Zebaoth’ est malum inferre veris, et `dilatare super populum’ est falsum: [3] apud Ezechielem,
Soror tua major Samaria, ipsa et filiae ejus, habitans administram tuam; et soror tua minor prae te, habitans a dextra tua, Sodoma et filiae ejus:… non fecit Sodoma soror tua, ipsa et filiae ejus, quemadmodum fecisti tu et filiae tuae: ecce haec fuit iniquitas Sodomae sororis tuae, superbia, saturitas panis, et securitas otii, fuit illi et filiabus ejus, et manum miseri et egeni non confirmavit; et elatae factae sunt, et fecerunt abominationem coram Me {1}, xvi 46, 48-50;
agitur ibi de abominationibus Hierosolymae, et describitur per Samariam et Sodomam, per `Samariam’ quoad falsa loco Amorae, et per `Sodomam’ quoad mala; et dicitur quid in specie per `Sodomam’ significatur; nam ait `haec fuit iniquitas Sodomae,’ nempe quod amor sui, qui significatur ibi per `superbiam’; qui quod aversati bona charitatis, significatur per `saturitatem panis’; et quod in illis acquieverint, significatur per `securitatem otii’; et {2} quod illis non misericordia, describitur per quod `non confirmaverint manum miseri et egeni’; et quod omnes cupiditates inde sint amore sui imbutae, per quod `elatae factae filiae’; (t)cupiditates sunt `filiae’; [4] inde constat manifeste quid Sodoma, (m)ita quod non sit secundum sensum historicum in capite sequente, sed quod per illum ibi significentur in sensu interno talia quae hic apud Prophetam describuntur, nempe quae sunt amoris sui(n); (o)sed Sodoma (t)mitius hic describitur quia de abominationibus Hierosolymae agitur, quod hujus fuerint majores quam Sodomae {3}; ut patet quoque a Domini verbis apud Matthaeum,
Amen dico vobis, tolerabilius erit terrae Sodomae et Amorae {4} in die judicii quam urbi illi, x 15; Marc. vi 11; Luc x 12:
apud Johannem,
Corpora eorum super platea urbis magnae, quae vocatur spiritualiter Sodoma et Aegyptus, Apoc. xi 8;
ibi quod per `Sodomam’ non intelligatur Sodoma nec per `Aegyptum’ Aegyptus constat, nam dicitur quod `vocetur spiritualiter Sodoma et Aegyptus’; `Sodoma’ pro omni malo ex amore sui, et `Aegyptus,’ loco Amorae, pro omni falso inde.
@1 te AI, but Heb. and A.E. 653 have Me.$
@2 tum.$
@3 i nam gradus dantur malorum et falsorum ex amore sui, but d et falsorum ex amore sui.$

2221. Quod `Abraham vadens cum illis’ significet quod {5} Dominus adhuc cum illis in perceptione maneret, sed de genere humano, constare potest ex serie rerum in sensu interno, nam `vadere cum {6} tribus viris,’ hoc est, cum Jehovah, est in perceptione adhuc esse {7}.
@1 A follows Gk. in spelling this Gomorrhae.$
@2 i etiam as in 2217.$
@3 i ut supra passim ostensum.$

2222. Quod `ad dimittendum illos’ significet quod vellet discedere ab illa, constat absque explicatione; causa quoque patet, nempe quod perceptio ex Divino, et inde cogitatio de genere humano quod tale esset, horrorem incuteret; amor enim Domini fuit erga universum genus humanum tantus ut omnes per unitionem Essentiae Humanae cum Divina et Divinae cum Humana, salvare in aeternum vellet; quare cum perciperet tale esse, a perceptione et cogitatione inde voluit discedere, quod significatur per quod `vellet dimittere illos.’

2223. Vers. 57. Et Jehovah dixit, Num celans Ego ab Abrahamo, quod Ego faciens? `Et Jehovah dixit’ significat perceptionem: `num celans Ego ab Abrahamo, quod Ego faciens’ significat quod nihil celari debuit coram Domino.

2224. `Jehovah dixit’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua prius n. 1898, 1919, 2080; hic quia Jehovah dixit, est quod Dominus perceperit ex Divino.

2225. Quod `num celans Ego ab Abrahamo quod Ego faciens’ significet quod nihil’ celari debuit coram Domino, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus in illo statu de qua aliquoties supra in hoc capite; quod cetera significent, non celari debere, patet; sensus litterae hic similis est cum sensu interno, ut alibi passim, imprimis ubi agitur de essentialibus fidei, quae quia necessaria sunt ad salutem, ita dicuntur in littera qualia sunt in sensu interno, sicut hoc apud Mosen,
Jehovah Deus noster Jehovah unus; et amabis Jehovam Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex omnibus viribus tuis; et erunt verba illa… super corde tuo, Deut. vi [4], 5, 6;
praeter similia alia.

2226. Vers. 18. Et Abraham essendo erit in gentem magnam et numerosam, et benedicentur in illo omnes gentes terrae `Abraham essendo erit in gentem magnam et numerosam’ significat quod a Domino erit omne bonum, et omne verum inde: `et benedicentur in illo omnes gentes terrae’ significat quod ab Ipso omnes qui in charitate sunt, salvabuntur.

2227. Quod `Abraham (x)essendo erit in gentem magnam et numerosam’ significet quod a Domino erit omne bonum et omne verum inde, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepius supra; tum a significatione `gentis’ quod sit bonum, de qua n. 1159, 1258-1260, 1416, 1849, hic `gentis magnae et numerosae,’ qua significatur bonum et verum inde; quod {1} `magnum’ praedicetur de bono et `numerosum’ de vero, ex locis aliis in Verbo constare potest, sed illa nunc adducere, supersedendum. Verum inde seu verum ex bono, in sensu genuino est bonum spirituale: sunt duo bona inter se distincta, nempe bonum caeleste et bonum spirituale; bonum caeleste est amoris in Dominum, bonum spirituale est amoris erga proximum; ex illo bono seu caelesti est hoc seu spirituale, nam nemo amare potest Dominum, nisi etiam amet proximum; in amore in Dominum est amor erga proximum; nam amor in Dominum est a Domino, ita ab Ipso Amore erga diversum genus humanum; in amore in Dominum esse, est idem ac esse in Domino, et qui in Domino, non potest aliter quam esse in amore Ipsius qui est erga genus humanum, ita erga proximum; ita est ille in utroque bono, nempe in caelesti et spirituali, illud est ipsissimum bonum, hoc autem verum ejus seu verum inde, quod verum est bonum spirituale, ut dictum; illud est quod significatur per `magnum,’ hoc autem per `numerosum.’
@1 i `gens magna’ est bonum, et `gens numerosa’ est verum inde.$

2228. Quod `benedicentur in illo omnes gentes terrae’ significet quod ab Ipso omnes qui in charitate sunt, salvabuntur, constat a significatione `benedici’ quod sit domini omnibus bonis quae sunt a caelesti origine, de qua n. 981, 1096, 1420, 1422: qui donantur bonis a caelesti origine, hoc est, bonis caelestibus et bonis spiritualibus, de quibus mox supra n. (x)2227, illi quoque donantur salute aeterna, hoc est, salvantur: per `omnes gentes terrae’ intelliguntur in sensu interno illi qui in bonis amoris et charitatis sunt, ut constat a significatione `gentis’ quod sit bonum, [de qua] n. 1159, 1258-1260, 1416, 1849: quod per `omnes gentes terrae’ non significentur omnes in universo terrarum orbe, constare potest cuivis, quia permulti inter illos sunt qui non salvantur, sed modo illi qui in charitate sunt, hoc est, qui charitatis vitam adepti sunt. [2] Ne quemquam lateat quomodo se habet cum salvatione hominum post decessum, paucis dicendum; sunt plures qui dicunt quod salvetur homo per fidem aut, ut aiunt, si modo fidem habeat, sed inter illos plurima pars est qui non sciunt quid fides; putant aliqui quod sit mera cogitatio, aliqui quod sit agnitio alicujus credendi, alii quod sit tota doctrina fidei, quae credenda, alii aliter; ita in sola cognitione quid sit fides, errant, consequenter in eo quid sit quo salvetur homo: sed usque non est mera cogitatio, nec est agnitio credendi, nec cognitio omnium quae sunt doctrinae fidei; ex illis nemo salvari potest, nam non altius radicem possunt agere quam in cogitationem; cogitatio non aliquem salvat, sed est vita quam sibi in mundo comparavit per cognitiones fidei; haec vita manet, at omnis cogitatio quae non convenit vitae ejus, perit, usque adeo ut fiat nulla; consociationes caelestes sunt secundum vitas et nusquam secundum cogitationes quae non sunt vitae; cogitationes quae non sunt vitae, sunt simulatoriae quae prorsus rejiciuntur: [3] in genere duplex est vita, una infernalis, altera caelestis; vita infernalis contrahitur ex omnibus illis finibus, cogitationibus et operibus quae fluunt ex amore sui, consequenter ex odio contra proximum; vita caelestis ex omnibus illis finibus, cogitationibus et operibus quae sunt amoris erga proximum; haec vita est quam spectant omnia quae `fides’ vocantur, et comparatur per omnia fidei; inde constare potest quid fides {1}, nempe quod sit charitas, nam ad illam ducunt omnia quae doctrinae fidei vocantur, in illa sunt omnia illa, et ex illa derivantur omnia illa: anima {2} post vitam corporis [talis] est qualis ejus amor.

2229. Vers. 19. Quia noti illum, propterea quod praecipiet filiis suis, et domui suae post se, et custodient viam Jehovae ad faciendum justitiam et judicium; propterea ut adducat Jehovah super Abrahamum illud quod locutus est super illum. `Quia novi illum’ significat verum esse: `propterea quod praecipiet filiis suis, et domui suae post se, et custodient viam Jehovae ad faciendum justitiam et judicium’ significat quod ab Ipso omnis doctrina charitatis et fidei; `filii’ sunt qui in veris; `domus’ qui in bonis; `via’ est doctrina’; `justitia’ est de bono; `judicium’ de vero: `propterea ut adducat Jehovah super Abrahamum illud quod locutus est super illum’ significat quod ideo Humana Essentia adjuncta erit Divinae.

2230. `Quia novi illum’: quod significet verum esse, constare potest a significatione `nosse’; cognoscere aliquem est proprie scire quod talis sit; similiter applicate ad rem, seu ad aliud aliquod, est scire quod tale sit; quare `nosse’ se refert ad illud quod praedicatur, et significat illud quod secundum seriem rerum intelligitur, quod ita sit, `vel quod verum sit.

2231. `Propterea quod praecipiet filiis suis, et domui suae post se, et custodient viam Jehovae ad faciendum justitiam et judicium’: quod significet quod ab Ipso omnis doctrina charitatis et fidei, constare potest a significatione `filii, domus, viae, justitiae, et judicii’ quae in summam seu in unum sensum redacta significant omnem doctrinam charitatis et fidei; per `filios’ enim significantur omnes qui sunt in veris, per `domum’ omnes qui in bonis, per `viam’ doctrina’ qua instruuntur, quae doctrina de bono significatur per `justitiam,’ et de vero per `judicium’; doctrina de bono est doctrina charitatis et doctrina de vero est doctrina fidei: [2] in genere est modo una doctrina, nempe doctrina charitatis, nam charitatem, ut dictum n. 2228, spectant omnia fidei; inter charitatem et fidem non alia intercedit differentia quam quae est inter velle bonum et cogitare bonum; qui vult bonum, is quoque cogitat bonum; ita quae est inter voluntatem et intellectum; qui reflectunt, sciunt quod aliud sit voluntas et aliud intellectus; in orbe erudito hoc etiam {3} notum est, et apparet manifeste {4} apud (c)eos qui volunt male et tamen ex cogitatione loquuntur bene; ex quibus cuivis patet quod aliud sit voluntas et aliud intellectus, et sic quod mens humana sit in binas partes distincta quae non unum faciunt; homo tamen ita creatus est, quod illae binae partes unam mentem constituerent, nec alia distinctio esset quam ut comparative {5} dicatur, qualis est inter flammam et lucem inde; amor in Dominum et charitas erga proximum foret sicut flamma, et omnis perceptio et cogitatio foret sicut lux inde, ita quod amor et charitas foret omne perceptionis et cogitationis, hoc est, in omnibus et singulis ejus; perceptio aut {6} cogitatio de qualitate amoris et charitatis est quod vocatur fides: [3] sed quia genus humanum coepit malum velle, odio habere proximum, et exercere vindictas et crudelitates, usque adeo ut illa pars mentis quae voluntas dicitur, prorsus deperdita sit, (m)(t)coeperunt distinguere’ inter charitatem (c)et fidem, et ad fidem referre omnia doctrinalia, quae religionis (c)illorum fuerunt, et illa una voce appellare fidem, et tandem eo usque processerunt ut dicerent quod salvari possent per solam fidem, per quam intellexerunt doctrinalia sua, si modo illa crederent, utcumque viverent; ita separata est charitas a fide, quae tunc usque non aliud est, (n)ut comparative dicatur, quam lux quaedam absque flamma, qualis solet esse lux solis tempore hiemis, quae frigida et gelida (o)est in tantum ut vegetata telluris torpescant et emoriantur; cum tamen fides ex charitate est sicut lux tempore veris et aestatis, per quam omnia germinant et florent: [4] hoc sciri potest (o)etiam ex eo quod amor et charitas sit flamma caelestis et quod fides sit lux spiritualis inde; similiter etiam {7} se sistunt percipienda et videnda in altera vita, nam ibi caeleste Domini se manifestat coram angelis per flammeum jubar sicut solis, et spirituale Domini per lucem inde, quibus etiam afficiuntur angeli et spiritus quoad interiora secundum amoris et charitatis vitam apud eos; inde gaudia et felicitates cum illos differentiis in altera vita: ex his constare potest quomodo se habet cum hoc quod dicitur quod sola fides salvet.
@1 i quae salvat.$
@2 i quae vivit.$
@3 before erudito.$
@4 i hoc.$
@5 comparativa I.$
@6 haec seu.$
@7 enim.$

2232. Quod `filii’ sint qui in veris, constat a significatione `filii’ in Verbo quod sit verum, de qua n. 489, 491, 533, 1147; per `filios’ in sensu abstracto significantur vera, sed applicate ad hominem, sunt `filii’ omnes qui in veris sunt.

2233. Quod `domus’ sint qui in bonis, constat a significatione `domus’ quod sit bonum, de qua n. 710, 1708, 2048: per `domum’ seu `natos domus’ similiter in sensu abstracto significantur bona, sed applicate ad hominem sunt omnes qui in bonis sunt.

2234. Quod `via’ sit doctrina, constat a significatione `viae’; via praedicatur in Verbo de veris, quia vera ducunt ad bonum et procedunt a bono, ut constare potest a locis allatis in Parte Prima n. 627; et quia via praedicatur de illis, est `via’ doctrina, quia doctrina in uno complexu omnia illa comprehendit quae ducunt ad bonum, hoc est, ad charitatem.

2235. Quod `justitia’ sit de bono, et `judicium’ de vero, constare potest (c)a significatione `justitiae’ et a significatione `judicii’: pluries in Verbo justitia et judicium simul nominantur, sed quid in sensu interno significant, nondum notum est; in sensu proximo justitia praedicatur de justo, et judicium de recto; justum est cum aliquid judicatur ex bono, et hoc secundum conscientiam; rectum autem cum judicatur ex lege, et sic ex justo legis, ita quoque secundum conscientiam, quia lex illi pro nomina est; in sensu autem interno est justitia quod ex bono, et judicium quod ex vero; bonum est omne quod est amoris et charitatis, verum est omne quod est fidei inde; (m)verum ducit essentiam suam a bono, et vocatur verum ex bono, sicut fides ex amore, ita (o)quoque judicium (c)a justitia.(n) Quod justitia et judicium illa {1} significent, constat ex his locis in Verbo; [2] apud Jeremiam,

Sic dixit Jehovah, Facite judicium et justitiam; et eripite spoliatum e manu oppressoris:… vae aedificanti domum suam in non justitia, et hyperoa sua in non judicio.’ pater tuus nonne comedit et bibit, et fecit judicium et justitiam? tunc bonum illi, xxii 3, 13, 15;
judicium pro illis quae (o)sunt veri, et `justitia’ quae sunt boni: apud Ezechielem,

Si impius reversus fuerit a peccato suo, et fecerit judicium et justitiam,… omnia peccata ejus quae peccavit non memorabuntur ei, judicium et justitiam fecit, vivendo vivet; enim revertendo se impio ab impietate sua, et fecerit judicium et justitiam, propter illa is vivet,(n) xxxiii 14, 16, 19;
similiter `judicium’ pro vero quod est fidei, et `justitia’ pro bono quod est charitatis: [3] apud Amos,
Fluat sicut aquae judicium, et justitia sicut fluvius fortis, v 24;
similiter: apud Esaiam,
Sic dixit Jehovah, Custodite judicium, et facile justitiam, quia propinqua salus Mea ad veniendum, et justitia Mea ad revelandum se, lvi 1:
apud eundem,
Paci non erit finis, super throno Davidis et super regno Ipsius, ad stabiliendum illud, et ad sciendum illud in judicio et justitia, a nunc et usque in aeternum, ix 6;
pro quod in veris fidei, et in bonis charitatis: apud eundem,
Exaltatus Jehovah, quia inhabitat altum, implevit Zionem judicio et justitia, xxxiii 5;
`judicium’ pro fide, `justitia’ pro amore, `Zion’ pro Ecclesia; praecedit judicium quia per fidem amor, at cum praecedit justitia, est quod ex amore fides; sicut apud Hosheam,
Desponsabo te Mihi in aeternum, et desponsabo te Mihi in justitia et judicio, et in misericordia et in miserationibus, et desponsabo te Mihi in fide, et cognosces Jehovam, ii 19, 20;
ubi `justitia’ praecedit, sicut etiam `misericordia’ quae sunt amoris, et sequitur `judicium,’ sicut etiam `miserationes’ quae sunt fidei ex amore; utcumque vocatur fides seu fidelitas: [4] apud Davidem,
Jehovah, in caelis est misericordia Tua, veritas Tua usque ad aetheres; justitia Tua sicut montes Dei, judicia Tua abyssus magna, Ps. xxxvi 6, 7 [A.V. 5, 6];
ibi `et’ misericordia et justitia similiter sunt amoris, ac veritas et judicia sunt fidei: apud eundem,
Veritas e terra germinet, et justitia e caelo prospiciat; Jehovah dabit bonum, et terra nostra dabit proventum suum, Ps. lxxxv 12, 13 [A.V. 11, 12];
ibi veritas quae fidei pro judicio, et justitia pro amore seu misericordia: apud Zachariam,

Adducam eos, et habitabunt in medio Hierosolymae, et erunt Mihi in populum, et Ego ero iis in Deum in veritate et in justitia, viii 8;
inde etiam patet quod `judicium’ sit verum, et `justitia’ bonum, quia loco judicii hic veritas: similiter apud Davidem,
Qui ambulat {2} integer, et operans justitiam, et loquens veritatem, Ps. xv 2.
[5] Fides quia est charitatis, seu verum quia est boni, inde vera boni passim vocantur `judicia justitiae,’ et sic (o)judicia paene simile significant ac praecepta, ut apud Esaiam,
Me die die quaerant, et scientiam viarum Mearum desiderent, quasi gens quae justitiam facit, et judicium Dei sui non derelinquit: interrogent Me judicia justitiae, appropinquationem Dei desiderent, lviii 2:
quod praecepta, apud Davidem,
Septies in die laudavi Te super judiciis justitiae Tuae, omnia praecepta Tua justitia, Ps. cxix 164, 172.
(m)De Domino imprimis dicitur quod faciat judicium et justitiam, cum {3} hominem e novo creat, ut apud Jeremiam,
De {4} hoc glorietur qui gloriatur, intelligere et nosse Me, quod Ego Jehovah faciens misericordiam, judicium et justitiam in terra quia in illis beneplacet Mihi, ix 23;
ibi {5} misericordia quae est amoris, describitur per `judicium et justitiam’ apud eundem,
Suscitabo Davidi germen justum, et regnabit rex, et intelligenter aget, et faciet judicium et justitiam in terra, xxiii 5; xxxiii 15(n)
[6] hinc apud Johannem,

Si abivero, mittam Paracletum ad vos, cumque venerit ille arguet mundum de peccato, [et] de justitia, et de judicio: de peccato quod non credunt in Me; de justitia quod ad Patrem Meum abeo, et non amplius videbitis Me; de judicio, quod princeps hujus mundi judicatus est, xvi 7-11;
`peccatum’ ibi pro omni infidelitate; quod `arguet de justitia’ est de omni quod est contra bonum, cum tamen Dominus Humanum univit Divino ut salvaret mundum {6}, quod est quod `ad Patrem abeo et non videbitis Me amplius’; `de judicio’ est de omni quod est contra verum, cum tamen dejecta sunt {7} mala in sua inferna, ut illa non `possint amplius’ damnum inferre, quod est quod `princeps mundi judicatus est’ {8}: in genere quod `arguet de peccato, justitia et judicio’ est quod de omni infidelitate contra bonum et verum, ita quod nulla charitas et fides, nam per justitiam et judicium intellecta fuit antiquis temporibus quoad Dominum omnis misericordia et gratia, et quoad hominem omnis charitas et fides.
@1 haec.$
@2 Ambulans.$
@3 i quia dat omnia quae sunt fidei et amoris.$
@4 In.$
@5 ubi$
@6 omnes.$
@7 sint.$
@8 sit.$

2236. `Propterea ut adducat Jehovah super Abrahamum illud quod locutus est super illum’: quod significet quod ideo Humana Essentia adjuncta erit Divinae, non ita constat ex significatione vocum, sed ex eo quod omnia illa quae in Verbo dicta sunt, involvant Adventum Domini ut uniret Humanam Essentiam Divinae, per quam unitionem salvaret genus humanum; haec sunt quae significantur in sensu interno per quod `adduceret super {1} Abrahamum illud quod locutus est super illum.’
@1 i Jehovah.$

2237. Vers. 20. Et dixit Jehovah, Clamor Sodomae et Amorae quod magnus factus sit, et peccatum eorum quod grave factum valde. `Dixit Jehovah’ significat perceptionem: `clamor Sodomae et Amorae quod magnus factus sit, et peccatum eorum quod grave factum valde’ significat quod falsum et malum amoris sui usque ad consummationem creverit; `clamor’ est falsum, `peccatum’ est malum.

2238. `Dixit Jehovah’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere’ in sensu historico quod sit percipere, de qua aliquoties prius: cum `dicere Jehovah’ in historicis Verbi occurrit, significat perceptionem, quae non prorsus continua est cum priore, sed aliqua sequens, et quandoque nova; videatur etiam n. 2061. {1}
@1 At the end of this [ ] is a line probably deleted which reads quae causa est quod toties ibi legatur quod dixit Jehovah.$

2239. Quod `clamor Sodomae et Amorae quod magnus factus sit, et peccatum eorum quod grave factum valde’ significet quod falsum et malum amoris sui usque ad consummationem creverit, constat a significatione `Sodomae’ quod sit malum ex amore sui, et `Amorae’ quod sit falsum inde, quod supra n. 2220 ostensum; tum a significatione `clamoris’ quod sit falsum, et `peccati’ quod sit malum, de quibus mox sequitur; ex quibus patet quod `magnus factus sit’ nempe clamor, et {1} `grave factum sit {2}’ nempe peccatum, significet quod falsum et malum ad summum seu ad consummationem venerit: id melius patet a sequentibus ubi dicitur, `si inventi fuerint ibi decem, quod parceretur urbs,’ vers. 32, per quae significatur, si aliquae reliquiae usque essent; hoc est, si aliquid boni (c)et veri; cum enim non aliquid boni et veri amplius intus apud hominem, tunc vastitas {3} et desolatio, proinde consummatio; de qua in versu mox sequente.
@1 i quod.$
@2 i valde.$
@3 i est.$

2240. Quod `clamor’ sit falsum, et `peccatum’ sit malum, constare potest a significatione `clamoris’ in Verbo; quod `clamor’ falsum significet, nemini constare potest nisi internum sensum Verbi sciat; aliquoties occurrit apud Prophetas, et ibi cum agitur de vastatione et desolatione, dicitur quod `ejulent et clament,’ et significat quod bona et vera vastata sint, estque ibi vox per quam in sensu interno describitur falsum, ut apud Jeremiam,
Vox clamoris pastorum, et ejulatus potentum gregis, quia vastans Jehovah pascuum eorum, xxv 36;
[2] ubi `clamor pastorum’ est quod sint in falso, ex quo vastatio: apud eundem,
Ecce aquae ascendentes a septentrione, et erunt in flumen inundans, et inundabunt terram et plenitudinem ejus, urbem et habitantes in ea, et clamabunt homo {1} et ejulabit omnis habitator terrae,… super diem venientem ad vastandum, xlvii 2, 4;
ubi agitur de desolatione fidei quae fit per falsa; `flumen inundans’ est falsum, ut in Parte Prima (t)ostensum n. 705, 790: [3] apud Zephaniam,

Vox clamoris a porta piscium, et ejulatio a secundaria, et confractio magna a collibus, et erant opes eorum in direptionem, et domus eorum in desolationem, i 10, 13;
ubi etiam `clamor’ praedicatur de falsis quae vastant: [4] apud Esaiam,
Via Horonaim clamorem confractionis excitabunt, quia aquae Nimrim desolationes erunt, quoniam aruit gramen, consummata est verba, olus non est, xv 5, 6; Jer. xlviii 3;
ibi desolatio fidei, et consummatio describitur per clamorem: [5] apud Jeremiam,
Luxit Jehudah, et portae ejus languescentes factae, atrati sunt in terram, et clamor Hierosolymae ascendit; et illustres eorum miserunt minores suos ad aquas, venerunt ad foveas, non invenerunt aquas, reversi sunt vasis eorum vacuis, xiv 2, 3;
ubi `clamor Hierosolymae’ pro falsis, nam quod `non invenerint aquas,’ est quod non cognitiones veri, quae quod `aquae’ sint, in Parte Prima n. 28, 680, 739 ostensum est: [6] apud Esaiam,
Exsultabo in Hierosolymae, et laetabor in populo Meo, et non audietur in ea amplius vox fletus, et vox clamoris, lxv 19;
ubi quod `non audietur {2} vox fletus’ est quod non malum, et `non vox clamoris’ est quod non falsum. Pleraque haec ex sensu litterae non intelligi possunt, nec quid sit `clamor,’ sed ex sensu interno: [7] apud eundem,
Exspectavit Jehovah judicium, sed ecce scabies, justitiam sed ecce clamor, v 7;
ubi etiam de vastatione boni et veri agitur; hic est reciprocationis species, ut passim quoque apud Prophetas, quae talis, quod loco veri inveniatur malum, quod est quod `pro judicio scabies,’ et loco boni falsum, quod est (o)quod `pro justitia clamor,’ nam quod `judicium’ sit verum et `justitia bonum, supra n. 2235 ostensum est; [8] similis reciprocatio est ubi de Sodoma et Amora agitur apud Mosen,
De vite Sodomae vitis eorum, et de agris Amorae uvae eorum; uvae fellis, botri amaritudinem illis, Deut. xxxii 32;
ubi {3} similis locutio, nam `vitis’ praedicatur de veris et falsis, ac `agri et uvae’ de bonis et malis,’ ita quod `vitis Sodomae’ sit falsum ex malo, (c)ac `agri (o)et uvae’ Amorae’ sint mala ex falsis, nam sunt duo genera falsi {4}, de quibus in Parte Prima n. 1212, ita etiam sunt duo genera mali; utrumque genus falsi et mali in hoc versu per `clamorem Sodomae et Amorae quod magnus factus, et peccatum eorum quod grave factum valde’ significatur, quod inde constat quia primo loco `clamor’ et secundo `peccatum’ nominatur, et usque primo dicitur `Sodoma’ quae est malum ex amore sui, et secundo `Amora’ quae est falsum inde.
@1 Heb. is [ ](Adam) = `man,’ or `mankind.’ In Heb. such forms may have a plural verb.$
@2 audiatur.$
@3 ubi similis est loquutio, nam vitis praedicatur de veris et de falsis et agri et uvae de bonis ut et de malis.$
@4 falsorum.$

2241. Vers. 21. Descendam quaeso, et videbo, num secundum clamorem ejus, qui venit ad Me, fecerint consummationem; et si non, cognoscam. `Descendam quaeso, et videbo’ significat visitationem: `num secundum clamorem ejus, qui venit ad Me, fecerint consummationem; et si non, cognoscam’ significat num malum ad summum pervenerit.

2242. `Descendam quaeso, et videbo’: quod significet visitationem, constare potest ex significatione `descendere ad videndum’ quod sit judicium, de qua in Parte Prima n. 1311, proinde quod sit visitatio; ultimum tempus Ecclesiae in communi, et ultimum tempus cujusvis in particulari, in Verbo vocatur visitatio, ac praecedit judicium, estque sic visitatio non aliud quam exploratio qualis est, nempe qualis Ecclesia {1} in communi, vel homo in particulari, quae exploratio exprimitur in sensu litterae per quod `descendat Jehovah et videat’; [2] sensus litterae qualis sit, inde constare potest, non enim descendit Jehovah, nam de Domino non praedicari potest descendere quia semper in supremis est; nec videt Jehovah num ita sit, nam nec de Domino praedicari potest videre num ita sit quia omnia et singula ab aeterno novit; sed usque ita dicitur quia apud hominem apparet sicut ita fieret; homo enim est in inferioribus, et cum ibi aliquid existit, non cogitat, ne quidem scit, quomodo se superiora habent, ita nec quomodo influunt, non (t)enim ultra quam ad proxima cogitatio {2} ejus vadit, inde non potest aliter percipere quam quod sit aliquid tale quod simile est descendere et videre; et eo magis cum putat quod nemo sciat quod cogitat; praeter quod non aliam ideam habeat {3} quam quod sit ab alto, et cum a Deo quod sit ab altissimo, cum tamen non ab altissimo, sed ab intimo; [3] inde constare potest qualis sit qualis litterae, quod nempe sit secundum apparentias, qui si non foret secundum apparentias, Verbum nemo intelligeret et agnosceret, ita non {4} reciperet; sed angeli non ita in apparentiis sunt sicut homo, quare Verbum cum quoad litteram est pro homine, quoad sensum internum est pro angelis, tum etiam pro illis hominibus quibus, ex Divina Domini Misericordia, donatum est, cum {5} vivunt in mundo, esse sicut angeli. [4] (s)Visitatio passim memoratur in Verbo, et per (c)eam significatur vel vastatio quae est Ecclesiae aut cujusvis, vel liberatio, ita exploratio qualis est; pro vastatione, apud Esaiam,
Quid facietis die visitationis {6}?… E longinquo veniet, ad quem fugietis pro auxilio, et ubi relinquetis gloriam vestram? x 3:
apud eundem,
Stellae caelorum et sidera eorum non lucebunt luce sua, obtenebrabitur sol in egressu suo, et luna non splendere faciet lucem suam, et visitabo super orbem malum,’ et super impios iniquitatem eorum, xiii 10, 11;

quod per `stellas et sidera quae non lucebunt, et solem qui obscurabitur, et lunam quae non splendere faciet lucem suam’ significetur quod nullus amor {7} et nulla charitas, videatur n. 2120, et quia id est vastatio, est `dies visitationis’: [5] apud Jeremiam,

Cadent inter cadentes, et tempore visitationis eorum impingent, viii 12;
pro tempore cum vastati sunt, seu cum nulla charitas et fides: apud Ezechielem,
Appropinquarunt visitationes urbis, et vir instrumentum perditionis ejus in manu ejus, ix 1;
ibi etiam {8} de vastatione agitur, inde `instrumentum perditionis viro’: apud Hosheam,
Venerunt dies visitationis, venerunt dies retributionis, ix 7;
similiter: apud Micham,
Dies speculatorum tuorum, visitatio tua venit, nunc erit perplexitas eorum, vii 4;
etiam pro vastata charitate: apud Mosen,
In die visitandi Me {9}, et visitabo super eos peccatum eorum, Exod. xxxii 34;
ubi de populo in deserto postquam fecerunt sibi vitulum aureum. Quod per visitationem significetur liberatio, patet {10} a sequentibus locis,’ Exod. iii 16; iv 31; Jer. xxvii 22; xxix 10; Luc. i 68, 78; xix 41, 42.(s)
@1 i vel.$
@2 i quae percipit.$
@3 possit habere.$
@4 nec.$
@5 dum.$
@6 i et devastationis.$
@7 amplius.$
@8 quoque.$
@9 A alters visitationis mei to visitandi Me.$
@10 passim in Verbo, ut.$

2243. `Num secundum clamorem ejus, qui venit ad Me, fecerint consummationem; et si non, cognoscam’: quod significet num malum ad summum pervenerit, constat ex significatione `clamoris’ quod sit falsum, de qua mox supra n. 2240; sunt duo genera falsi, ut ibi ad finem dictum, nempe falsum quod {1} ex malo, et falsum quod producit malum; falsum quod est ex malo, est omne quod cogitat homo dum in malo est, nempe quod favet malo, ut pro exemplo cum in adulterio est, quod tunc cogitat de adulterio quod licitum, quod decorum, quod jucundum vitae, quod procreatio sobolis inde {2} promoveatur, et plura talia, illa sunt omnia falsa ex malo; [2] falsum autem quod producit malum, est cum (o)homo aliquod principium ex religioso suo capit, et inde credit quod sit bonum aut sanctum, cum tamen in se est malum {3}, ut pro exemplo, qui ex religioso suo credit quod aliquis homo possit salvare, et illum ideo colit et adorat, is ex falso illo facit malum; ita ex quovis alio religioso quod in se est falsum; quia falsum est ex malo, et falsum producit malum, ideo hic `clamor’ dicitur, ac ut commune quoddam significat id quod involvit, nempe malum, (m)quod etiam patet ex eo quod dicatur `num secundum clamorem ejus, qui venit ad Me, fecerint consummationem,’ ubi `qui clamor’ in singulari dicitur, et `fecerint consummationem’ in plurali.(n) [3] Quid sit consummatio; in Parte Prima n. 1857 ostensum est; praeterea quid consummatio, comprehendi potest ab Ecclesiis; Antiquissima Ecclesia quae `homo’ dicta, omnium caelestissima fuit; haec temporis tractu a bono amoris ita degeneravit ut tandem nihil caeleste remanserit, et tunc fuit ejus consummatio quae describitur per statum eorum ante diluvium. [4] Antiqua Ecclesia quae post diluvium, et `Noahus’ vocata est, et fuit minus caelestis, illa quoque temporis tractu a bono charitatis ita defecit ut nihil charitatis remanserit, versa enim est partim in magiam, partim in idololatriam, partim in quoddam dogmaticum separatum a charitate, et tunc fuit ejus consummatio. [5] Successit alia Ecclesia quae `Hebraea’ vocata est, et adhuc minus caelestis et spiritualis fuit, in externis ritibus aliquem sanctum cultum ponens; haec temporis tractu {4} varie deformata fuit, et cultus ille externus versus est in idololatricum, et tunc fuit ejus consummatio. [6] Quarta Ecclesia dein instaurata {5} fuit apud Jacobi posteros, quae nihil caeleste et spirituale habuit, sed modo repraesentativum ejus, quare illa Ecclesia erat Ecclesia repraesentativa caelestium et spiritualium, nam quid ritus repraesentabant et significabant, non sciebant; sed instituta fuit ut usque aliquis nexus esset inter hominem et caelum qualis est inter repraesentativa boni et veri, et inter ipsum bonum et verum; haec Ecclesia in falsa et mala ita demum abivit ut omnis ritus (t)factus si idololatricus’, et tunc fuit ejus consummatio; [7] quare cum post Ecclesia: ita successive decrescentes, in ultima prorsus disruptus esset nexus inter humanum genus et caelum, usque adeo ut periisset humanum genus quia nulla Ecclesia per quam nexus et vinculum, videatur n. 468 637, 931, 2054; tunc venit Dominus in mundum, et per unitionem Essentiae Divinae cum Humana in Se conjunxit caelum cum terra et simul tunc novam Ecclesiam, quae dicta Ecclesia Christiana, instauravit, quae primitus in bono fidei fuit ac inter se ut fratres in charitate vixerunt, sed haec temporis successu diversimode abscessit, et hodie talis facta ut ne quidem sciant quod fundamentale fidei sit amor in Dominum et charitas erga proximum, et tametsi ex doctrina dicant Dominum esse Salvatorem generis humani, eos resurrecturos post mortem, caelum et infernum esse, usque tamen pauci credunt; quia talis facta est haec Ecclesia, non procul est ejus consummatio. [8] Ex his constare potest quid consummatio, nempe quod sit cum malum ad summum pervenit: similiter se habet in particulari, nempe apud unumquemvis hominem; sed quomodo consummatio in particulari apud unumquemvis se {6} habeat, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus dicetur. In Verbo passim agitur de consummatione, et describitur status qui praecedit, per vastationem et desolationem, quam sequitur visitatio.
@1 i est.$
@2 ita.$
@3 i et profanum et ex illo falso facit malum.$
@4 etiam.$
@5 restaurata I.$
@6 A has se before consummatio and before habeat. I retains only the former, but se habeat seems preferable.$

2244. Vers. 22. Et prospexerunt inde viri, et iverunt versus Sodomam; et Abraham adhuc ille stans coram Jehovah. `Prospexerunt inde viri’ significat cogitationem Domini ex Divino: `et iverunt versus Sodomam’ significat de humano genere {1}, quod in tanto malo: `et Abraham adhuc ille stans coram Jehovah’ significat cogitationem Domini ex humano quod adjunctum modo ut supra dictum.
@1 humanum genus.$

2245. `Prospexerunt inde viri’: quod significet cogitationem Domini ex Divino, constat ex significatione `prospicere’ quod sit cogitare; `videre’ enim in sensu interno, sicut in communi sermonis, est intelligere, est enim intellectus visus internus; ita’ `prospicere’ est cogitare, quod est visus interni seu intellectus: tum ex significatione `virorum’ quod sit Divinum: in hoc capite passim viri, passim pro viris Jehovah nominatur; cum viri, significatur Trinum, nempe {1} Divinum Ipsum, Divinum Humanum, et Procedens; cogitatio Domini ex hoc Divino significatur per quod `prospexerunt inde viri’ (m)cogitatio fuit ex Humano conjuncto cum Divino, de qua conjunctione in principio hujus capitis actum, at perceptio ex qua cogitatio, fuit ex Divino, quare dicitur mox (o)in eodem hoc versu’, Jehovah, quod `stans ille coram Jehovah’; cumque Humanum conjunctum Divino, etiam fuit una Procedens {2}.(n)
@1 i de quo supra.$
@2 et cum ex humano conjuncto Divino etiam fuit una procedens.$

2246. `Iverunt versus Sodomam’: quod significet de {1} humano genere quod in tanto malo, constat (c)a significatione `Sodomae’ quod sit malum ex amore sui, de qua supra n. 2220, et `prospicere ad facies Sodomae’ quod sit ad statum `generis humani’, n. 2219; quod `Sodoma’ significet statum humani generis quod in tanto malo, inde est quia per `Sodomam’ non intelligitur Sodoma sed omnes illi in universa terrarum orbe qui sunt in amore sui, et per descriptionem Sodomae repraesentatur status omnium qui in illo malo sunt, ut a sequentibus constare potest: quod amor sui sit omnium malorum fons, ita ipsum malum, constat ab (c)illis quae de illo prius n. 2045, 2057, 2219 dicta et ostensa sunt; quare hic dicitur quod in tanto malo.
@1 humanum genus AI but see 2244.$

2247. `Abraham adhuc ille stans coram Jehovah’: quod significet cogitationem Domini ex Humano quod adjunctum modo ut dictum {1} constat ex repraesentatione `Abrahami’ in hoc capite quod sit Dominus quoad Humanum, et quod `steterit coram Jehovah’; inde sequitur absque explicatione quod fuerit cogitatio ex Humano quod adjunctum modo quo dictum in principio hujus capitis, tum {2} supra n. 2245.
@1 i supra.$
@2 et.$

2248. Vers. 23. Et accessit Abraham, et dixit, Num etiam delebis justum cum impio? `Accessit Abraham et dixit’ significat cogitationem Domini ex Humano quae propius adjunxit se Divino: `num etiam delebis justum cum impio’ significat dolorem Domini ex amor’ erga genus humanum, et intercessionem, quod usque bonum si’ adjunctum, tametsi malum.

2249. `Accessit Abraham et dixit’: quod significet cogitationem Domini ex Humano quae propius adjunxit se Divino, sequitur ex illi quae praecedunt, ubi agitur de cogitatione Domini de genere humana ita absque explicatione. (s)Quod {1} in hoc capite in sensu interno tantum describatur status cogitationis et perceptionis Domini, et in principio tantum status conjunctionis Humani cum Divino Domini, quidem coram homine forte appariturum, sicut non foret tanti; sed usque maximi momenti est; [2] nam coram angelis quibus sensus internus est Verbum, sistuntur haec ad vivum cum suis repraesentativis in pulcherrima forma, praeter innumerabilia quae consequentia sunt et similitudinem ducentia, de conjunctione Domini cum caelo et receptione Divini Ipsius in eorum humano; ideae enim angelicae tales sunt quod illa prae omni alio sapiant ac ut amoenissima percipiant; inde etiam illustrantur et confirmantur magis et magis de unitione Humanae Domini Essentiae cum Divina; angeli enim sunt qui homines fuerunt, et cum homines, non potuerunt aliter quam cogitare de Domino ut homine, et de Domino ut Deo, tum de Trino Divino, et sibi varias ideas, tametsi non sciverunt tunc quales, formare; [3] arcana enim caelestia hoc secum habent, quae tametsi superant omnem captum, usque quisque de illis {2} aliquam ideam sibi facit, nam nihil usquam memoria teneri potest, minus intrare in aliquid cogitationis, nisi per aliquam ideam utcumque formatam; et quia ideae non potuerunt aliter quam ex illis quae in mundo sunt, vel ex analogis eorum quae in mundo, formari, et tunc ex non intellectis fallaciae se insinuarunt, [4] quae in altera vita cogitationis ideas tunc interiores abalienant a vero et bono fidei, ut talia discutiantur, tantum in hoc capite in sensu ejus interno agitur de conjunctione Humani cum Divino Domini, deque Ipsius perceptione et cogitatione, et tunc cum legitur Verbum, sistuntur illa ad perceptionem angelorum ita ut priores ideae ex alienis et inde nascentibus facile scrupulis formatae sensim dissipentur, et novae quae luci veritatis in qua angeli, conformes sunt, insinuentur; haec magis apud angelos spirituales quam caelestes; nam secundum purificationem idearum perficiuntur ad receptionem caelestium; quod caelum non sit purum coram Domino, notum est; et quod continue perficiantur, verum est.(s)
@1 Remainder of this [ ] was very different in A and finally deleted. A new version was then written on a separate sheet, but I differs considerably from it (see Appendix volume).$
@2 aliquis de iis.$

2250. `Num etiam delebis justum cum impio?’: quod significet dolorem Domini ex amore erga genus humanum, et intercessionem quod usque bonum sit adjunctum, tametsi malum, constare potest ex zelo amoris qui elucet, et magis in versu sequente 25, ubi dicitur `absit Tibi a faciendo secundum rem hanc, ad mori faciendum justum cum impio, et sit sic justus sicut impius, absit Tibi, num judex totius terrae non faciet judicium?’; constat praeterea ex significatione `justi’ quod sit bonum, de qua n. 612, 2235; et ex significatione `impii quod sit oppositum justo, hoc est, oppositum bono, ita malum; patet etiam ex his verbis, tum a sequentibus hujus capitis, quod sit intercessio; intercessio Domini pro humano genere fuit tunc cum in mundo fuit et quidem cum in statu humiliationis; tunc enim, ut prius dictum, locutus est cum Jehovah sicut cum alio; at vero in statu glorificationis, cum Essentia Humana Divinae unita facta, et illa quoque Jehovah tunc non intercedit sed miseretur, et ex Divino Suo opem fert, e salvat; est ipsa misericordia quae est intercessio, nam illius essentia talis est.

2251. Vers. 24. Forte sint quinquaginta justi in medio urbis, num etiam delebis, et non parces loco propter quinquaginta justos, qui i; medio ejus? `Forte sint quinquaginta justi in medio urbis’ significat quod vera possint esse plena bonis: `num etiam delebis, et non parces loco propter quinquaginta justos qui in medio ejus’ significat inter cessionem ex amore quod tunc non perirent.

2252. Quod `forte sint quinquaginta justi in medio urbis significet quod vera possint esse plena bonis, constat ex signification’ `quinquaginta’ quod sit plenum, ex significatione `justi’ quod si bonum, de qua n. 612, 2235, ex `medii’ quod sit intus, n. 1074, et ex `urbis’ quod (o)sit verum, n. 402; ita `(t)quinquaginta justi in medio urbis’ sunt in sensu interno quod vera possint (o)intus esse plena bonis quod ille sensus in his verbis sit, nemo ex littera potest videre, nam historica sensus litteralis prorsus aliunde seu aliter cogitare ferunt mentem, at usque quod haec verba {1} ita percipiantur ab illis qui in sensu interno sunt, pro certo scio; ipsi etiam numeri, ut hic quinquaginta, et in sequentibus, quadraginta quinque, quadraginta, triginta viginti, et decem, ab illis qui in sensu interno sunt, nusquam percipiuntur ut numeri, sed ut res aut status, ut n. 482, (x)487, 575, 647, 648, 755, 813, 1963, 1988, 2075 ostensum est. [2] Antiqui enim Ecclesiae suae status etiam per numeros designabant, qui eorum computus qualis fuit, constare potest a significatione numerosum in locis citatis numerorum significationem habuerunt ex repraesentativis quae existunt in mundo spirituum, ubi cum aliquid apparet sicut numeratum non significat aliquod determinatum per numeros, sed rem, aut statum ut constare potest ex illis quae allata sunt n. 2129 et 2130, tum n. 2089: de duodecim {2}, quod sint omnia fidei; similiter se habet cum numeri: qui nunc sequuntur; inde patet quale est Verbum in sensu interno. [3] Quod `quinquaginta’ significent plenum, est inde quod sit numerus qui sequitur post septem in septem, seu quadraginta novem, sic ut is sit impletio eorum; quare in Ecclesia repraesentativa septem sabbatorum festum erat die quinquagesimo, et jubilaeum anno quinquagesimo; de septem sabbatorum festo ita apud Mosen,
Numerabitis vobis a crastino sabbati, a die afferre vos manipulum motitationis, septem sabbata integra erunt, usque `ad a crastino’ sabbati septimi numerabitis quinquaginta dies, et offeretis munus novam Jehovae, Lev. xxiii 15, 16.
De jubilaeo apud eundem,
Numerabis tibi septem sabbata annorum, septem annos septem vicibus, et erunt tibi dies septem sabbatorum annorum, novem et quadraginta anni,… et sanctificabitis annum quinquagesimum, et proclamabitis libertatem in terra omnibus habitatoribus ejus, jubilaeus ille erit vobis, Lev. xxv 8, 10;
[4] inde {4} patet quod `quinquagesimum’ sit plenum sabbatorum: praeterea, ubicumque nominantur (t)quinquaginta in Verbo, significant plenum; ut quod
Recensiti Levitae a filio triginta annorum et supra usque ad filium quinquaginta annorum, Num. iv 23, (x)35, 39, 43, 47; viii 25;
pro pleno seu ultimo statu obeundi tunc ministerii: quod
Vir concumbens cum puella virgine, daret patri puellae quinquaginta argenti, et esset illi in uxorem, nec posset repudiare eam, Deut. xxii 29;
pro plena mulcta, et plena restitutione:

Quod David Arafnae pro area, ubi altare Jehovae exstruxit, dederit quinquaginta siclos argenti, 2 Sam. xxiv 24;
pro pleno pretio, et pleno empto:
Quod Absalom fecerit sibi currum et equos, et habuerit quinquaginta viros currentes ante illum, 2 Sam. xv 1;
similiter Adonijah currus et equites, et quinquaginta viros currentes ante illum, 1 Reg. i 5, pro plena excellentia et magnitudine. Ab antiquis enim habuerunt certos numeros repraesentativos et significativos quos observabant, qui etiam in ritibus eorum mandati sunt, sed plerique nesciebant quid significarent; [5] et sic quia `quinquaginta’ significant plenum, et is numerus etiam repraesentativus fuit, ut dictum, significatur per illum idem in parabola Domini de oeconomo qui dixit ad debitorem olei,
Quantum debes domino meo? hic dixit, Centum batos olei; tum dixit ei, Sume syngrapham tuam, et sedens ocius scribe {5} quinquaginta, Luc. xvi 6;
`quinquaginta’ pro plena solutione; quia est numerus, quidem apparet quod nihil praeter numerum involvat, cum tamen in sensu interno ubivis per illum numerum, plenum sit intellectum: sicut etiam apud Haggaeum,
Venit ad torcular ad hauriendum quinquaginta e torculari, fuit viginti, ii 16;
nempe quod pro pleno non fuerit multum; `quinquaginta’ ibi apud Prophetam non dicta fuissent nisi illa {6} significavissent.
@1 After percipiantur.$
@2 Before allata.$
@3 Heb. is [ ] (`ad mimmochorath) which S renders literally.$
@4 ibi.$
@5 sede ocius et scribe.$
@6 illud.$

2253. `Num etiam delebis, et non parces loco propter quinquaginta justos, qui in medio ejus’: quod significet intercessionem ex amore quod non perirent, constat ex significatione `quinquaginta,’ tum `justi,’ ut et `medii ejus seu urbis,’ de qua mox supra n. 2252, quae omnia involvunt intercessionem ex amore, et quod illi non perirent; quod intercessionem attinet, videatur supra n. 2250; quod ex amore, etiam patet: apud Dominum cum fuit in mundo, non fuit alia vita quam vita amoris erga universum genus humanum, quod in aeternum salvare arderet; illa vita est ipsissima caelestis, per quam univit Se Divino et Divinum Sibi; ipsum enim Esse, seu Jehovah, non aliud est quam misericordia, quae est amoris erga universum genus humanum; et vita illa fuit puri amoris quae nusquam dabilis est apud aliquem hominem: qui nesciunt quid vita, et quod talis vita sit qualis amor, id non capiunt; inde patet quod quantum aliquis amat proximum, tantum a vita Domini habeat.

2254. Vers. 25. Absit Tibi a faciendo secundum rem hanc, ad mori faciendum justum cum impio, et sit sic justus sicut impius; absit Tibi, num Judex totius terrae non faciet judicium? `Absit Tibi a facienda secundum rem hanc’ significat horrorem Domini: `ad mori faciendum justum cum impio, et sit sic justus sicut impius’ significat quod bonum non mori possit quia malum inde separari potest: `absit Tibi’ significat horroris gradum majorem: `num judex totius terrae non faciet judicium significat quod Divinum Bonum non possit secundum verum separatum a bono hoc facere.

2255. `Absit Tibi a faciendo secundum rem hanc’: quod significet horrorem Domini, constat absque explicatione.

2256. Quod `ad mori faciendum justum cum impio, et sit sic justus sicut impius’ significet quod bonum non mori possit quia malum inde separari potest, constat ex significatione `justi’ quod sit bonum, ac `impii’ quod sit malum, de qua supra n. 2250, inde `ad mori faciendum justum cum impio’ est bonum cum malo; haec, quia fieri non debent, tum quia id cogitare horrorem facit, removentur in sensu interno, et tunc sistuntur haec, quod bonum non mori possit quia malum inde separari potest. [2] Quomodo haec se habent, paucis si ullis notum est; sciendum quod omne bonum quodcumque cogitavit et fecit homo ab infantia usque ad ultimum vitae ejus, remaneat; similiter omne malum adeo ut ne minimum ejus prorsus pereat; inscripta sunt ejus libro vitae, hoc est, ejus memoriae utrique, et ejus naturae, hoc est, ejus indoli et genio; ex illis vitam sibi formavit ac, ut ita dicatur, animam, quae talis [est] post mortem; sed bona nusquam commiscentur ita cum malis et mala cum bonis quin separari possint; si enim commiscerentur, periret homo in aeternum; hoc providet Dominus; cum homo in aeternum vitam venit, si in bonis amoris et charitatis vixit, tunc separat Dominus mala, et per bona apud eum elevat illum in caelum: si autem in malis vixit, nempe in contrariis amori et charitati, tunc separat Dominus bona ab illo, et mala eum ferunt in infernum; talis est sors cujusvis post mortem; sed est separatio, nusquam plenaria ablatio. [3] Praeterea etiam, quia voluntas hominis quae est altera pars vitae ejus, prorsus deperdita est, separat Dominus partem illam deperditam a parte altera quae intellectualis ejus, et in hoc bonum charitatis et per hoc novam voluntatem, apud illos qui regenerantur, implantat; hi sunt qui conscientiam habent; sic etiam Dominus in communi separat malum a bono: haec sunt arcana quae in sensu interno intellecta sunt per quod bonum non possit mori quia malum inde separari potest.

2257. `Absit Tibi’: quod significet horroris gradum majorem [constat], nam iterum dicitur, ita hoc quoque nec eget explicatione.

2258. Quod `num Judex totius terrae non faciet judicium’ significet quod Divinum Bonum non possit secundum verum separatum a bono hoc facere, constat a significatione `Judicis totius terrae,’ tum a significatione `judicii’; `Judex totius terrae’ in sensu interno significat ipsum bonum ex quo verum, quod etiam repraesentabatur per sacerdotes qui simul judices fuerunt, in Ecclesia repraesentativa; illi ut `sacerdotes’ repraesentabant Divinum Bonum, ac ut `judice Divinum Verum; at `judex totius terrae’ utrumque, et hoc ex significatione `terrae,’ de qua in Parte Prima passim; sed haec confirmare nunc ex repraesentativis illius Ecclesiae, prolixum nimis foret `judicium’ autem significat verum, ut supra n. 2235 ostensum; e significatione horum, simul ac ex serie rerum in sensu interno constare potest quod `num Judex totius terrae non faciet judicium’ significet quod Divinum Bonum non possit secundum verum separatum a bono hoc facere. [2] Quomodo haec intelligenda sint, sciendum quod duo sint quae constituunt ordinem universi caeli, et inde in universo, nempe bonum et verum; bonum est essentiale ordinis, cujus omnia sunt misericordiae; verum est secundarium ordinis, cujus omnia sunt veritates; Divinum Bonum omnes judicat ad caelum; Divinum autem Verum omnes damnat ad infernum; quare nisi misericordia Domini aeterna foret, quae est Boni, omnes quotcumque sunt, homines damnat forent; id est quod significatur {1} per quod Divinum Bonum non possit secundum verum separatum a bono, hoc facere; videantur etiam quae de his in Parte Prima n. 1728: quod tamen mali damnati sint ac infernum, hoc non est ex eo quod Divinum Bonum sit separatum a Divino Vero, sed quia homo seipsum separat a Divino Bono; Dominus enim nusquam aliquem in infernum demittit, sed homo semet, ut aliquoties prius dictum: tum quoque in eo Divinum Bonum conjunctum est Divino Vero quod nisi separarentur mali a bonis, mali inferrent damnum bonis, et continue ordinem destruere conarentur; ita ne boni laedantur, est misericordiae: se habet hoc sicut in regnis terrae; nisi mala punirentur, totum regnum inficeretur malis et sic periret; quare apud reges et judices plus misericordiae est punire mala et eos e societate expellere quam intempestiva clementia pro iisdem uti.
@1 i hic.$

2259. Vers. 26. Et dixit Jehovah Si invenero in Sodoma quinquaginta justos in medio urbis, et parcam toti loco propter eos. `Dixit Jehovah’ significat perceptionem: `si invenero in Sodoma quinquaginta justos in medio urbis’ significat, hic ut prius, si vera sint plena bonis: `et parcam toti loco propter eos’ significat quod salvabuntur.

2260. `Dixit Jehovah’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere Jehovah’ in sensu historico quod repraesentativam sit perceptionis Domini ex Divino, et quod sit quoddam sequens cogitationis inde, ac quoddam responsum; de `dicere Jehovah’ videatur quod supra n. 2238.

2261. `Si invenero in Sodoma quinquaginta justos in medio urbis’: quod significet si vera sint plena bonis, constat a significatione `quinquaginta’ quod sit plenum, et a significatione `medii urbis’ quod sit intus in vero, seu in vero, de qua supra n. 2252, quae videantur nam sunt eadem verba. Autumari potest quod homo non possit non salvari, si vera sint plena bonis; sed sciendum quod apud hominem paucissima vera sint, et si quae sunt, quod nullam vitam habeant nisi in illis sint bona, et si in illis bona, quod salvetur, sed ex misericordia; nam ut dictum, paucissima vera sunt apud hominem, et tam quae in illis, secundum vera et vitam hominis suam qualitatem habent, Vera in se spectata non dant vitam, sed bona; [2] sunt vera modo recipientia vitae, hoc est, boni; quare nusquam aliquis dicere potest quod per vera, seu ut communis sermo est, per fidem solam salvari possit, nisi in veris quae sunt fidei, sit bonum; bonum quod inerit, erit bonum charitatis {1}, inde ipsa fides in sensu interno non aliud est quam charitas, ut supra n. 2231 ostensum; quod dicant quod agnitio veri sit fides quae salvat, sciendum quod apud eos qui in contrariis charitati vivunt, nusquam dari queat {2} agnitio, sed aliqua persuasio cui adjuncta est vita amoris sui aut mundi, ita in agnitione illa non est vita fidei quae est charitatis; omnium pessimi ex amore sui aut mundi, seu ex causa prae aliis eminendi intelligentia et sapientia, ut vocatur, et sic aucupandi honores, famam, lucra, possunt arripere vera fidei et illa multis confirmare, sed usque apud eos vera illa sunt mortua: vita veri, ita fidei, unice est a Domino, Qui `est’ Ipsa Vita; [3] Vita Domini est misericordia, quae est amoris erga universum genus humanum; ex Vita Domini nusquam (t)possunt habere illi qui tametsi vera fidei profitentur {3} alios contemnunt prae se, et cum vita amoris sui et mundi eorum tangitur, odio habent proximum, et jucundum percipiunt in ejus opum, honoris, famae, et vitae, jactura: sed ita se habet cum veris fidei quod per illa regeneretur homo, nam sunt ipsissima vasa recipientia boni; qualia itaque sunt vera, et qualia sunt bona in {4} veris, et qualis conjunctio et inde facultas, ut illa perficiantur in altera vita, talis (o)est status beatitudinis et felicitatis post {5} mortem.
@1 i inde vita fidei.$
@2 possit.$
@3 i usque.$
@4 i quae.$
@5 i hominis est.$

2262. Quod `parcam toti loco propter eos’ significet quod salvabuntur, sequitur ex serie ut conclusum, ita absque explicatione: `locus’ significat statum, ut n. 1273, 1378 ostensum, ita hic pro urbe dicitur `locus,’ ut significetur quod qui in tali statu sunt, salvarentur.

2263. Vers. 27. Et respondit Abraham, et dixit, Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum, et ego pulvis et cinis. `Respondit Abraham, et dixit’ significat cogitationem Domini ex humano: `ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum, et ego pulvis et cinis’ significat humiliationem humani {1} quale esset respective.
@1 humanum.$

2264. `Respondit Abraham et dixit’: quod significet cogitationem Domini ex humano, constat ex repraesentatione `Abrahami’ in hoc capite quod sit Dominus quoad humanum, de qua aliquoties supra.

2265. `Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum, et ego pulvis et cinis’ quod significet humiliationem humani {1} quale esset respective, [constat]: de statu Domini in humano, seu (o)statu humiliationis Ipsius, et de statu Domini in Divino, seu glorificationis Ipsius, prius aliquoties actum est; tum quod in statu humiliationis locutus cum Jehovah sicut cum alio, at {2} in statu glorificationis cum Se Ipso, videatur n. 1999 hic quia `Abrahamus’ repraesentat Dominum in humano, ut dictum, in illo statu dicitur {3} quod humanum sit respective ad Divinum (x)ut pulvis et cinis, quare etiam status ille vocatur status humiliationis; humiliatio est ex agnitione sui quod respective talis sit Per humanum hic {4} non intelligitur Humanum Divinum, sed humanum quod traxit (c)a matre, quod prorsus expulit et loco ejus induit Humanum Divinum; illud humanum nempe maternum est de quo hic praedicatur {5} pulvis et cinis; videantur quae supra n. 2159 dicta sunt {6}.
@1 humanum.$
@2 ut I.$
@3 dixit.$
@4 i Domini.$
@5 haec praedicantur quod.$
@6 i et ostensa.$

2266. Vers. 28. Forte defuerint quinquaginta justis quinque, num disperdes in quinque totam urbem? Et dixit, Non perdam, si invenero ibi quadraginta quinque. `Forte defuerint quinquaginta justis quinque significat si aliquid minus esset: `num disperdes in quinque totam urbem?’ significat num pro parvo quod de est, peribit homo?: `et dixit, Non perdam, si invenero ibi quadraginta quinque’ significat quod non periret si conjungi {1} possint.
@1 From 2141, 2269 and 2272 it is evident that the subject of conjungi possint is bona et vera.$

2267. `Forte defuerint quinquaginta justis quinque’: quod significet si aliquid minus esset, constat ex significatione `quinque’ quod sit parum seu minus, de qua illius numeri significatione in Parte Prima n. 649; quid `quinquaginta justi’, supra n. 2252 ostensum est.

2268. `Num disperdes in quinque totam urbem?’: quod significet num pro parvo quod deest, peribit homo, constat ex significatione `quinque’ quod sit parum, de qua mox supra, et ex significatione `urbis’ quod sit verum, de qua etiam prius: mens humana quoad vera, in Verbo comparatur `urbi’ et appellatur quoque urbs; et {1} quoad bona quae in veris, comparatur `habitatoribus’ ibi et vocantur etiam habitatores; similiter enim se habent si vera quae in memoriis hominis, inque mentis ejus cogitationibus, sunt {2} sine bonis, sunt sicut urbs sine incolis, ita vacua et inanis; immo etiam de angelis praedicari potest quod habitent quasi in veris hominis, et insinuent affectiones boni a Domino, cum homo in amore in Dominum et in charitate erga proximum vivit; nam ita delectantur habitare, hoc est, vivere apud tales homines: aliter apud eos qui in veris aliquibus sunt et in nullis bonis charitatis.
@1 at.$
@2 cogitatione, sint.$

2269. `Et dixit, Non perdam, si invenero ibi quadraginta quinque’: quod significet quod non periret si `conjungi possint, constat ex significatione numeri `quadraginta quinque’ quod sit conjunctio; ostensum prius est quod numeri simplices significationem [suam] retineant etiam cum multiplicantur, et sic majores numeri similem ac minores; ita quoque `quadraginta quinque,’ qui numerus per multiplicationem compositus est ex quinque in novem, et quia compositus est ex quinque in novem, significat idem ac quinque et novem {1}; quod `quinque’ significent parum, n. 649 ostensum est, et quod `novem’ conjunctionem seu conjunctum, n. 2075; ita hic si aliquantum bona sint conjuncta veris. Quod numeri in Verbo significent res aut {2} status, constat ex illis quae supra n. 2252, de quinquaginta dicta sunt, (x)tum ex illis quae de numeris prius n. 482, 487, 575, 647, 648, 755, 813, 1963, 1988 ostensa: [2] quia `quinque’ significant parum, et `quadraginta quinque’ conjunctionem, ipsa expositio numerorum istorum in hoc versu talis est; dicitur enim `forte defuerint quinquaginta justis quinque,’ quo significatur si aliquid minus esset, et dein `num disperdes in quinque totam urbem?’ quo significatur num pro parvo quod deest, peribunt? quia enim `quinque’ significant parum, non assumuntur dein quinque, sed dicitur, `non perdam si invenero ibi quadraginta quinque,’ quo significatur quod non perirent si conjungi possent; quod hic dicantur quadraginta quinque, et non `si desint quinque in quinquaginta’ etiam causa est quia `quinque’ non solum significant parum, ut ostensum n. 649, sed etiam disjunctionem, ut quoque ostensum in Parte Prima n. 1686, quare ne significaretur disjunctio sed conjunctio, hic numerus, nempe quadraginta quinque nominatur, nam `quadraginta quinque’ est aliqua conjunctio, ut supra dictum; ita pulchre sequuntur singula in sua serie in sensu interno. [3] Quod conjunctionem boni cum vero attinet, est arcanum quod non ita describi potest ut captu vulgari comprehendi queat; paucis modo dicendum; quo verum magis genuinum est et purum, eo bonum quod a Domino ei ut vasi recipienti melius inaptari potest, at quo verum minus genuinum et purum est, eo bonum a Domino minus (t)inaptari potest’; correspondebunt enim sibi mutuo; secundum correspondentiam fit conjunctio: bona nusquam possunt insinuari falsis, nec mala possunt veris ut vasis recipientibus, nam sunt contrariae indolis et naturae rejicit unum alterum, ut suum inimicum, immo si conarentur se conjungere, exspueret unum alterum, bonum nempe malum sicut venenum, et malum bonum sicut quoddam vomitale; talis inimicitia inter malum et bonum a Domino provisa est ne unquam commiscerentur, nam si commiscerentur, periret homo: in dolosis e hypocritis non procul ab est quin conjuncta sint, sed usque a Domino praecavetur ne conjungantur; quae causa est quod {3} dolosi et hypocritae {4} in altera vita prae omnibus aliis dira patiantur.
@1 A has ac quinque et (deleted) ac novem.$
@2 et.$
@3 i qui.$
@4 i sunt.$

2270. Vers. 29. Et addidit adhuc loqui ad Ipsum, et dixit, Forte inventi fuerint ibi quadraginta; et dixit, Non faciam propter quadraginta. `Addidit adhuc loqui ad Ipsum’ significat cogitationem: `et dixit, Forte inventi fuerint ibi quadraginta’ significat illos qui in tentationibus (x)fuerunt: `et dixit, Non faciam propter quadraginta’ significat quod salvabuntur.

2271. `Addidit adhuc loqui ad Ipsum’: quod significet cogitationem, constat a significatione `loqui’ in sensu interno; loqui seu locutio non aliud est quam illud quod ex cogitatione fluit, et quia {1} interna significantur per externa, sicut intelligere per `videre,’ intellectus per `oculum,’ oboedientia per `aurem,’ et sic porro, ita cogitare per `loqui.’
@1 i in Verbo.$

2272. `Et dixit, Forte inventi fuerint ibi quadraginta’: quod significet qui in tentationibus fuerunt, constat a significatione numeri `quadraginta’ quod sint tentationes, de qua in Parte Prima n. 730. Quomodo haec in serie sequuntur, constare potest a tentationibus; tentationes existunt ob finem, non solum ut confirmetur homo in veris, sed etiam ut vera bonis arctius conjungantur, pugnat enim tunc pro veris contra falsa; et quia tunc in interiore dolore est, et in cruciatu, jucunda vitae cupiditatum et inde voluptatum cessant, et tunc influunt bona a Domino, et tunc simul mala spectantur ut abominabilia, inde novae et prioribus contrariae cogitationes, ad quas postea flecti potest, (o)et sic a malis ad bona, et haec conjungi veris; et quia per tentationes conjunctio boni cum vero fit, et in priore versu dictum est quod salvarentur ii apud quos bona conjungi possunt veris, ideo hoc sequitur, et quidem ita quod conjungi possint per tentationes; hic nexus rerum est illis qui in sensu interno sunt.

2273. Quod `dixit, Non faciam propter quadraginta’ significet quod salvabuntur, constat absque explicatione: de illis qui significantur per `quadraginta quinque’ in versu praecedente, dictum est quod `non perdam si invenero quadraginta quinque,’ et significatum quod non perirent, si bona veris conjungi possent; hic nunc sequitur de `quadraginta,’ et dicitur `non faciam propter quadraginta,’ quo non significatur quod salvarentur propter tentationes, nam quidam etiam tentationes subeunt qui in iis succumbunt, ita non conjunguntur apud eos bona [veris]; immo nec propter tentationes salvatur homo si aliquid meriti in iis ponit, nam si aliquid meriti in tentationibus ponit, est ex amore sui, quod se inde jactet et credat se prae aliis meruisse caelum, et simul de praeeminentia sui prae aliis cogitat, contemnendo alios prae se, quae omnia amori mutuo et inde beatitudini caelesti contraria sunt; [2] tentationes in quibus homo vincit, secum habent quod omnes alios se digniores credat, et quod potius infernalis sit quam caelestis, talia enim ei obveniunt in tentationibus; cum itaque post tentationes in contrarias illis cogitationes venit, indicium est quod non vicerit, nam cogitationes quas habuit in tentationibus, sunt ad quas flecti possint cogitationes quas habet post tentationes, et si hae ad illas non flecti possint, vel succubuit in tentatione, vel recurrit in similes, et quandoque in graviores, usque dum redactus sit ad illam sanitatem quod credat se nihil meruisse: inde constat quod per `quadraginta’ hic significentur illi apud quos per tentationes bona conjuncta sint veris.

2274. Vers. 30. Et dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar; forte inventi fuerint ibi triginta; et dixit, Non faciam si invenero ibi triginta. `Et dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar’ significat anxietatem de statu generis humani {1}: `forte inventi fuerint ibi triginta’ significat aliquid pugnae: `et dixit, Non faciam si invenero ibi triginta’ significat quod illi salvabuntur.
@1 humano genere I.$

2275. `Et dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar’: quod significet anxietatem de statu generis humani, non ita ex verbi’ sed ex affectione eorundem constare potest: sunt bina in sensu interno Verbi, nempe spirituale et caeleste; spirituale est quod comprehendantur res abstracte a littera, quibus litteralis sensus inservit pro objecto, sicut sunt illa quae videt oculus cum inserviunt pro objectis cogitandi de sublimioribus; caeleste est quod solum percipiatur affectio rerum quae in sensu interno; in illo sunt angeli spirituales, in hoc autem angeli caelestes; qui in hoc sunt seu in affectione, percipiunt ilico quid littera involvit cum legitur ab homine, ex sola affectione, et ex ea formant sibi ideas caelestes, et hoc cum innumerabili varietate, (m)et ineffabili modo secundum consensum succedentem caelestium amoris qui in affectione {1} (n); inde constare potest quid Verbum Domini in recessu habet: cum itaque haec leguntur, `ne quaeso succenseatur Domini meo, et loquar,’ angeli caelestes ilico percipiunt anxietatem quandam et quidem anxietatem amoris erga genus humanum, et simul tunc innumerabilia et {2} ineffabilia de anxietate amoris quae Domino, cum cogitavit de statu generis humani, illis insinuantur.
@1 quae.$
@2 imo.$

2276. `Forte inventi fuerint triginta’: quod significet aliquid pugnae, constat ex significatione numeri triginta: quod `triginta’ significent aliquid pugnae, ita parum pugnae, est inde quia numerus ille per multiplicationem compositus est ex `quinque,’ quibus significatur aliquid parum, et ex `sex,’ quibus significatur labor seu pugna, ut in Parte Prima n. 649, 720, 737, 900, 1709 ostensum est: [2] inde etiam numerus ille, ubicumque in Verbo legitur, significat aliquid parum respective, sicut apud Zachariam,
Dixi ad illos, Si bonum in oculis vestris, date mercedem [meam,] et si non, omittite; et appenderunt mercedem meam, triginta argenteos; et dixit Jehovah ad me, Projice illud ad figulum, magnificentiam pretii, qua aestimatus sum ab apud (c)eos; et sumpsi triginta argenteos, et projeci illud in domum Jehovae ad figulum, xi 12, 13;
pro quod tam parum aestimaverant meritum Domini, (c)ac redemptionem (c)et salvationem ab Ipso; `figulus’ pro reformatione et regeneratione: [3] inde de iisdem triginta argenteis {1} apud Matthaeum,
Sumpserunt triginta argenteos [pretium aestimati], quem emerant a filiis Israelis, et dederunt pro agro figuli, sicut praecepit mihi Dominus, xxvii [9,] 10;
ex quibus manifeste constat, quod `triginta’ ibi pro pretio aestimati parvo: {2} aestimatio servi {3} qui pro vili habebatur, erat triginta siclorum, ut constat apud Mosen,
Si servum ferierit bos, aut ancillam, argentum triginta siclorum dabit domino ejus, et bos lapidabitur, Exod. xxi 32;
quam vilis habebatur servus, constat ibi vers. 20, 21; `servus’ in sensu interno pro labore.
[4] Quod Levitae assumerentur ad obeundum ministerium, quod describitur per venientem ad exercendum militiam, et faciendum opus in tentorio, a filio triginta annorum ad quinquaginta, Num. iv 3, 23, 30, 35, 39, 43,
erat quia per `triginta’ significabantur qui initiarentur, ita qui parum adhuc exercere militiam in spirituali sensu intellectum possent; [5] praeter alibi, ubi `triginta’ in Verbo nominantur;
Sicut quod offerrent super filium bovis minham tres decimas, Num. xv 9,
quod erat (x)quia sacrificium de bove repraesentabat bonum naturale, ut supra n. 2180 ostensum, et bonum naturale parum est respective ad bonum spirituale, quod repraesentabatur per sacrificium arietis, et adhuc minus respective ad bonum caeleste, quod repraesentabatur per sacrificium agni, circa quae alia ratio decimarum minhae fuit, ut constat ibi vers. 4-6; tum Num. xxviii 12, 13, 20, 21, 28, 29; xxix 3, 4, 9, 10, 14, 15; quae rationes decimarum seu proportiones nusquam mandatae fuissent nisi involvissent arcana caelestia. {4}`Triginta’ pro parvo etiam apud Marcum,
Semen, quod cecidit in terram bonam, dedit fructum ascendentem, et crescentem, et tulit unum triginta, et alterum sexaginta, et alterum centum, iv 8;
`triginta’ pro parvo proventu, et pro quod parum laboravit; numeri illi non designati fuissent nisi involvissent illa quae significant.
@1 i ita.$
@2 In Verbo alibi etiam triginta occurrunt, et ibi significant parum, sicut apud Mosen.$
@3 enim.$
@4 i Quod.$

2277. Quod `dixit, Non faciam si invenero ibi triginta’ (x)significet quod illi salvabuntur, constat ex serie rerum in sensu interno, absque explicatione. {1}
@1 i Per illos quibus parum pugnae, significantur illi qui non tentationes passi sunt, et usque vitam caelestem, per charitatis exercitia, sibi comparaverunt. Probably this omission is explained by 2280, l. 25.$
2278. Vers. 31. Et dixit, Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum, forte inventi fuerint ibi viginti, et dixit, Non perdam propter viginti. `Dixit, Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum’ significat, hic ut prius, humani humiliationem coram Divino: `forte inventi fuerint ibi viginti’ significat si non aliquid pugnae sed usque bonum: `et dixit, Non perdam propter viginti’ significat quod salvabuntur.

2279. `Dixit, Ecce quaeso suscepi ad loquendum ad Dominum meum’: quod significet humani humiliationem coram Divino, constat ex illis quae supra n. 2265 dicta sunt, ubi eadem verba.

2280. `Forte inventi fuerint ibi viginti’: quod significet si non aliquid pugnae sed usque bonum, constat ex significatione `viginti’: sicut omnes numeri qui in Verbo nominantur, significant res et status, ut prius passim dictum et ostensum, videatur n. 2252, ita quoque viginti, quae quid significant, constare potest a derivatione ejus, nempe a bis decem: `decem’ in Verbo, sicut etiam `decimae,’ significant `reliquias,’ per quas significatur omne bonum et verum quod Dominus apud hominem ab infantia usque ad ultimum ejus aestatis insinuat, de quibus in versu sequente; `bis decem’ seu `binae decimae,’ hoc est, viginti, simile significant sed in superiore gradu, nempe bonum. [2] Triplicis generis bona per reliquias significantur, nempe bona infantiae, bona ignorantiae, et bona intelligentiae; bona infantiae sunt quae insinuantur homini a prima ejus nativitate usque ad aetatem qua incipit instrui et aliquid scire; bona ignorantiae sunt quando instruitur, et aliquid scire incipit; bona intelligentiae sunt quando reflectere potest quid bonum et quid verum: bonum infantiae est ab infantia hominis usque ad decimum annum aetatis ejus; [3] bonum ignorantiae ab hac aetate usque ad annum ejus vigesimum; ab hoc anno incipit homo rationalis fieri, et facultatem reflectendi super bonum et verum habere {1}, et sibi bonum intelligentiae comparare {2}: bonum ignorantiae est quod significatur per `viginti,’ quia illi qui in bono ignorantiae sunt, non in aliquam tentationem veniunt; nemo enim tentatur priusquam reflectere potest, et percipere suo modo quid bonum et verum; de his qui bona acceperunt per tentationes, actum est in versibus binis qui proxime praecedunt, de illis nunc in hoc versu qui non in tentationibus, et usque bonum habent: [4] quia per `viginti’ significantur hi {3}, qui hoc bonum quod bonum ignorantiae vocatur, habent, inde est quod omnes illi qui exierunt Aegypto recensiti sint a filio viginti annorum et supra, ac, ut dicitur, omnis exiens in exercitum, per quos intellecti illi qui non amplius in bono ignorantiae essent, de quibus, Num. i, 20, 24, 26, 28, 30, 32, 34, 38, 40, 42, 45; xxvi 4; et quod omnes illi qui supra viginti annos, mortui sint in deserto, Num. xiv 29; xxxii 10, 11 {4}; (m)quia illis imputari potuit malum, et repraesentabant eos qui succumbunt in tentationibus(n): tum quod aestimatio facta sit masculi a filio quinque annorum ad filium viginti annorum, viginti sicli, Lev. xxvii 5; et alia aestimatio a filio viginti annorum ad sexaginta, quinquaginta sicli, ibid. vers. 3. [5] Cum bonis illis, nempe infantiae, ignorantiae et intelligentiae, ita se habet: bonum intelligentiae est optimum, nam hoc est sapientiae; bonum quod praecedit, nempe ignorantiae, est quidem bonum, sed quia parum intelligentiae inest, non vocari potest bonum sapientiae; bonum autem infantiae est quidem in se bonum, sed usque est minus bonam quam priora, nam adhuc non adjunctum (o)est ei aliquid verum intelligentiae, ita non factum aliquod bonum sapientiae, sed est modo planum ut fieri possit; cognitiones boni et veri faciunt ut homo sicut homo sapiat; ipsa infantia per quam significatur innocentia, non est infantiae sed est sapientiae, ut melius constare potest ex illis quae de infantibus in altera vita, ad finem hujus capitis dicentur. [6] Per `viginti’ in hoc versu non aliud bonum, ut dictum, significatur quam bonum ignorantiae; quod bonum non solum praedicatur esse apud eos qui sunt intra annum vigesimum, ut dictum, sed etiam apud omnes qui in bono charitatis sunt et simul in ignorantia veri, ut sunt illi intra Ecclesiam qui in bono charitatis, nec sciunt quid verum fidei, ex quacumque causa, ut sunt perplurimi ex illis qui sancte {5} de Deo et bene de proximo cogitant; tum quoque sunt omnes extra Ecclesiam qui gentes appellantur, et similiter in bono charitatis vivant; hi et illi, tametsi in veris fidei non sunt, usque quia in bono, in facultate sunt recipiendi vera fidei in altera vita, aeque ac infantes; intellectuale enim eorum nondum infectum est principiis falsi, nec voluntarium vita mali ita confirmatum [est], quia ignorant quod falsum et malum; et charitatis vita secum habet quod falsum et malum ignorantiae possit {6} facile flecti ad verum et bonum; non ita apud eos qui in contrariis vero se confirmarunt, et simul in contrariis bono vitam egerunt. [7] Alioquin `binae decimae’ in Verbo bonum, tam caeleste quam spirituale, significant; bonum caeleste et inde spirituale per `duas decimas,’ ex quibus unusquisque panis dispositionis et {7} facierum conficiebatur, Lev. xxiv 5; et bonum spirituale per `duas decimas’ minhae super sacrificium arietis, Num. xv 6; xxviii 12, 20, 28; xxix 3, 9, 14; de quibus, ex Divina Domini Misericordia, alibi.
@1 Before reflectendi.$
@2 After sibi.$
@3 i nempe.$
@4 A has Lev. xxxii 10, 11; Num. xiv 29. I has Lev. xxxii 10, 11.$
@5 i in externo cultu sunt, et.$
@6 S frequently uses a singular verb after bonum et verum or falsum et malum, and similar pairs of words.$
@7 aut.$

2281. Quod `dixit, Non perdam propter viginti’ significet quod salvabuntur, constat ex serie rerum in sensu interno, ita absque explicatione.

2282. Vers. `32. Et dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar tantum hac vice; forte inventi fuerint ibi decem; et dixit, Non perdam propter decem. `Dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar tantum hac vice’ significat anxietatem adhuc de statu generis humani: `forte inventi fuerint decem’ significat si reliquiae usque essent: `et dixit, Non perdam propter decem’ significat quod salvabuntur.

2283. `Dixit, Ne quaeso succenseatur Domino meo, et loquar tantum hac vice’: quod significet anxietatem adhuc de statu generis humani, constat ex affectione horum verborum, de qua supra n. 2275, ubi eadem verba.

2284. `Forte inventi fuerint ibi decem’: quod significet si reliquiae usque essent, constat a significatione numeri `decem’ quod sint reliquiae, de qua in Parte Prima n. 576, 1738; quid autem reliquiae sunt, in variis locis prius, ut n. 468, 530, 560, 561, 660, 661, 1050, 1738, 1906 dictum et ostensum est, nempe quod sit omne bonum et omne verum apud hominem quod reconditum latet in ejus memoriis, et in ejus vita; [2] notum est quod nihil bonum et nihil verum nisi a Domino; tum quod bonum et verum continue a Domino apud hominem influat, sed quod recipiatur diversimode; et quidem hoc secundum vitam mali, `et secundum principia falsi, in quibus se homo confirmavit; haec sunt quae bona et vera a Domino continue influentia vel exstinguunt, vel suffocant, vel pervertunt; ne itaque bona malis et vera falsis commisceantur, si enim commiscerentur, periret homo in aeternum, Dominus separat illa, et bona ac vera quae accepit, recondit in interiore ejus homine, unde Dominus nusquam permittet ut prodeant (quamdiu in malo et falso est, sed tunc solum cum in aliquo statu sancto est {1}, vel in quadam anxietate, vel {2} in morbis, et similibus; haec quae Dominus ita recondidit apud hominem, sunt quae vocantur `reliquiae,’ quarum mentio plurima fit in Verbo, sed nondum alicui notum, quod illa significent; [3] homo secundum qualitatem et quantitatem reliquiarum, hoc est, boni et veri apud eum, fruitur beatitudine et felicitate in altera vita, nam ut dictum, reconditae sunt in interiore ejus homine, et tunc patent cum homo corporea et mundana reliquit; Dominus solus novit, quales et quantae hominis reliquiae sunt; homo nusquam hoc scire potest; nam hodie homo talis est ut mentiri possit bonum, cum tamen intus nihil nisi malum est; tum quoque homo apparere potest sicut malus, cum tamen intus habeat bonum; quare nusquam homini licet judicare de altero qualis {3} ejus vita spirituale est, solus enim Dominus, ut dictum, hoc novit; sed unicuique licet judicare de altero qualis est quoad vitam moralem et civilem, hoc enim societatis interest: [4] communissimum est quod illi qui opinionem captarunt, de aliquo vero fidei, de aliis judicent quod salvari nequeant nisi similiter credant ac illi, quod tamen Dominus prohibuit, Matth vii 1, 2; cum tamen ex multa experientia mihi notum factum sit quod ex omni religione salventur, modo per charitatis vitam reliquias boni (c)et apparentis veri receperint; haec sunt quae intellecta per `si inventi fuerint decem, quod non perderentur propter decem,’ quibus significatum, si reliquiae essent, quod salvarentur. [5] Charitatis vita es bene cogitare de alio et ei bene velle, et percipere apud se gaudium ex eo quod alii etiam salventur; at charitatis vitam non habent qui volunt quod nulli alii salventur quam qui credunt sicut ii, (m)et magi: qui indignantur quod aliter sit(n): hoc constare potest solum ex eo quod plures ex gentibus quam ex Christianis salventur; qui erunt eorum bene cogitarunt de proximo et ei bene voluerunt, melius quam qui Christiani vocantur, vera fidei in altera vita recipiunt, et prae Christianis agnoscunt Dominum; angelis enim nihil jucundius e felicius est quam instruere illos qui ex tellure in alteram vitam veniunt
@1 After similibus.$
@2 aut.$
@3 quae.$

2285. Quod `non perdam propter decem’ significet quod salvabuntur, constat ex serie rerum in sensu interno, ita absque explicatione.

2286. Vers. 33. Et ivit Jehovah, quando absolvit loqui ac Abraham; et Abraham reversus ad locum suum. `Et ivit Jehovah quando absolvit loqui ad Abrahamum’ significat quod hic status perceptionis in quo fuit Dominus, tunc absolverit talis esse: `et Abraham reversus ad locum suum’ significat quod Dominus in statum in quo fuit antequam haec percepit, rediret.

2287. Quod `ivit Jehovah, quando absolvit loqui ad Abrahamum significet quod hic status perceptionis in quo fuit Dominus, tunc absolverit talis esse, constat ex significatione `loqui’ et ex repraesentatione `Abrahami’; `loqui’ in sensu interno significat cogitare, ut ostensum supra n. (x)2271, hic autem percipere quia praedicatur de Jehovah quod `absolverit loqui ad Abrahamum’; cogitatio enim fuit ex perceptione, ut prius dictum, et perceptio ex Interno Domini quod fuit Jehovah: `Abrahamus’ autem repraesentat in hoc capite Dominum in statu humano, ut saepius supra dictum, inde constare potest [quod] per quod `ivit Jehovah, quando absolvit loqui ad Abrahamum’ nihil aliud in sensu interno significetur quam quod ille status perceptionis in quo fuit Dominus, tunc absolverit esse. (m)Causa cur in hoc capite tam multum in sensu interno agatur de perceptione et cogitatione Domini, videatur supra n. 2249.(n)

2288. Quod `Abraham reversus ad locum suum’ significet quod Dominus in statum in quo fuit antequam haec percepit, rediret, constat ex repraesentatione `Abrahami’ in hoc capite quod sit Dominus in statu humano, et ex significatione `loci’ quod sit status, de qua in Parte Prima n. 1273, 1378; ita hic `reverti ad locum suum’ in sensu interno est redire ad statum in quo prius fuit. Quod bini `status fuerint’ Domino cum vixit in mundo, nempe status humiliationis et status glorificationis, prius dictum et ostensum est; status humiliationis Ipsius fuit cum in humano, quod traxit hereditario a {1} matre; status glorificationis cum in Divino, quod habuit a Jehovah Patre Ipsius; illum statum, nempe humanum `a matre, prorsus exuit Dominus, et induit Humanum Divinum cum transivit e mundo, et rediit ad Ipsum Divinum in quo fuit ab aeterno, Joh. xvii 5, una cum Humano Divino facto, ex quo utroque est Sanctum {2} quod universum caelum implet: ita ex Divino Ipso, Humano Divino {3} per Sanctum procedens regit universum.
@1 ex.$
@2 i Procedens.$
@3 T i et, and translators have accepted this insertion, but neither A nor I has it, nor is it needed if Humano Divino be regarded as an impersonal instrumental ablative. A had at first ita ex Divino Ipso, Humano Divino et Procedente regit universum. The amended form is far more exclusive.$

2289. De Statu Infantum in altera vita {1}

Pro certo scire datum quod omnes infantes qui moriuntur in universo terrarum orbe, a Domino resuscitentur, et in caelum auferantur, et ibi apud angelos qui curam eorum habent, educentur ac instruantur, tum sicut [in] intelligentia et sapientia proficiunt, adolescant: exinde constare potest quam immensum sit caelum Domini solum ex infantibus; nam omnes illi instruuntur in veris fidei et bonis amoris mutui, et fiunt angeli.
@1 A had for title (I) De Statu Infantum post mortem; tum de statu Innocentiae et Pacis, et de choris in altera vita; this was altered to (2) De Statu Infantum post mortem, cum aliquibus de statu Innocentiae.$

2290. Qui nihil de statu vitae post mortem sciunt, opinari possunt quod infantes, ilico dum in alteram vitam veniunt, in intelligentia et sapientia angelica sint; sed quod aliter se habeat, per multam experientiam instructus sum; qui non diu post nativitatem obeunt, sunt infantili mente paene sicut {1} in terra nec quicquam plus sciunt, modo enim secum habent facultatem sciendi, ex {2} hac intelligendi, et ex hac sapiendi, quae facultas perfectior est quia non in corpore sunt sed sunt spiritus: quod tales sint cum primum in caelum veniunt, non modo mihi dictum est sed etiam ostensum; aliquibus enim vicibus, ex Divina Domini Misericordia, ad me infantes in choris missi sunt, et concessum quoque praelegere illis Orationem Domini, et simul tunc datum percipere quomodo angeli in quorum consortio fuerunt, in teneras et novitias illorum ideas sensum rerum quae in Oratione Domini, insinuarent, et illas quantum recipere potuerunt, implere; et dein quomodo illis data copia cogitandi similia sicut ex se.
@1 sunt.$
@2 i et.$

2291. Qualis illorum tener intellectus sit, etiam ostensum mihi cum ego Orationem Domini orarem, et illi tunc in ideas cogitationis meae ex suo intellectuali influerent, quod tam tenerum fuit ut vix illis aliquid praeter sensum verborum; sed usque quod ideae eorum in illa teneritudine essent apertiles usque ad Dominum, hoc est, usque a Domino; nam Dominus in infantum ideas praeprimis ab intimis influit; nihil enim adhuc illorum ideas clausit sicut apud adultos, nulla principia falsi ad intelligendum verum, nec vita mali ad recipiendum bonum, et sic ad sapiendum.

2292. Ex his constare potest quod infantes non ilico post mortem in statum angelicum veniant sed quod per cognitiones boni et veri successive introducantur, et hoc secundum omnem ordinem caelestem; nam omnium minima eorum indolis ibi exquisitissime percipiuntur, et secundum omnia et singula momenta eorum inclinationis aguntur ad recipiendum vera boni et bona veri, et hoc sub continuo Domini auspicio.

2293. Imprimis initiantur jugiter in id quod non alium Patrem sciant, et dein agnoscant, quam solum Dominum, et quod ab Ipso vitam habeant; nam quod vitae sint, nempe vere humanae et angelicae, est ab intelligentia veri, et sapientia boni, quam unice habent {1} a Domino: inde est quod non sciant aliter quam quod nati sint in caelo.
@1 i in caelo.$

2294. Pluries cum infantes apud me fuerunt in choris, cum adhuc prorsus infantiles essent, auditi sunt sicut tenerum inordinatum {4}, sic ut nondum sicut unum agerent quemadmodum dein cum adultiores facti; et quod miratus, spiritus apud me {2} non potuerunt se retinere quin eos ducerent, nempe ad cogitandum et ad loquendum {3}; innata est spiritibus talis cupido; sed observatum toties quod infantes repugnarent, non volentes ita cogitare nec ita loqui; renuentiam et repugnantiam cum quadam specie indignationis saepius appercepi; cumque illis datum esset aliquid copiae loquendi, dicebant modo quod (t)non ita’ sit; instructus sum quod talis sit infantum tentatio in altera vita ut adsuescant et inaugurentur non solum ad resistendum falso et malo, sed etiam ut non ab alio cogitent, loquantur et agant, ita non ab alio patiantur se duci quam a solo Domino.
@1 i quoddam.$
@2 qui tunc aderant.$
@3 i ex se.$

2295. Quando infantes non in illo statu sunt, sed in interiore sphaera, nempe angelica, tunc nihil usquam infestari possunt a spiritibus, immo tametsi in medio (c)eorum. Quandoque etiam infantes qui in altera vita sunt, a Domino mittuntur ad infantes in terra, tametsi infans in terra id prorsus nescit; his quam maxime delectantur.

2296. Quomodo omnia illis insinuantur per jucunda et amoena quae genio eorum conveniunt, mihi etiam ostensum est; datum enim videre infantes decoratissime amictos, circum pectus sertis florum ex amoenissimis et caelestibus coloribus splendescentium, et praeterea circum tenera eorum brachia: quondam etiam videre datum infantes cum virginibus eorum educatricibus in horto paradisiaco, non ita ex arboribus sed ex transtris quasi laureis, et sic porticibus, ornatissimo cum viis adituum versus interiora; et ipsos infantes similiter tunc amictos, et cum intrabant, floretum supra introitum laetissime exsplendescebat; inde quales illis deliciae, constare potest, tum {1} quod per amoena et jucunda’ introducantur in bona innocentiae et charitatis, quae jucundis illis et amoenis jugiter a Domino insinuantur.
@1 et quomodo per jucunda et amoena.$

2297. Praeterea infantes sicut perficiuntur, etiam circumdantur atmosphaeris secundum statum perfectionis eorum; quod atmosphaerae in altera vita dentur innumerabili varietate et ineffabili pulchritudine, ab experientia videatur in Parte Prima n. 1621; illis imprimis sistantur atmosphaerae sicut ludentium infantum in minimis inconspicuis, sed perceptibilibus modo intima idea, formis, ex quibus ideam capiunt illam caelestem, quod omnia et singula circum eos vivant, et quod sint in vita Domini quae intima eorum afficit felicitate.

2298. Ostensum mihi per modum communicationis in altera vita familiarem, quales infantum ideae sunt, cum vident aliqua objecta, erant sicut omnia et singula viverent; sic ut in cogitationis {1} suae ideis singulis haberent vitam: et perceptum, quod similes fere ideae sint infantibus in tellure cum in suis lusoriis sunt; nam nondum iis reflexio qualis adultis, quid inanimatum.
@1 eorum.$

2299. Instruuntur infantes imprimis per repraesentativa geniis eorum adaequata, quae quam pulchra et simul sapientia ab interiore plena sint, nusquam aliquis credere potest; ita illis insinuatur per gradus intelligentia quae suam animam trahit a bono: unum solum repraesentativum quod videre datum, licet hic referre, ex quo concludi potest ad reliqua; repraesentabant Dominum e sepulcro ascendentem, (c)et simul Humani; Ipsius unitionem cum Divino quod fiebat modo tam sapiente ut excederet omnem sapientiam humanam et simul (o)modo innocente infantili; sistebant etiam’ ideam sepulcri, sed non simul ideam Domini nisi ita remote ut vix perciperetur quod Dominus nisi quasi e longinquo, ex causa quia ideae sepulcri inest aliquid funeris, quod si removebant; postea admittebant prudentissime in sepulcrum quoddam atmosphaericum apparens usque ut tenue aqueum, quo significabant, etiam per remotionem decentem, vitam spiritualem in baptismo: postea vidi repraesentari ab iis Domini descensum ad vinctos et ascensum cum vinctis in caelum, et hoc incomparabili prudentia et pietate; et quod infantile erat, cur repraesentarent Dominum apud vinctos in inferiore terra, funiculos fere inconspicuos, molliusculos et tenerrimos demittebant quibus Dominum allevarent in ascensu, semper in sancto timore ne quicquam in repraesentativo attingeret aliquid in quo non spirituale caeleste: praeter alia repraesentativa, in quibus sunt, et per quae in {1} cognitiones veri et affectiones boni, sicut per ludos infantum animis conformes, perducuntur.
@1 ad.$

2300. Praeterea sunt infantes diverso genio (c)et diversa indole, et hoc e hereditario quod trahunt a parentibus et per successionem ab avis et atavis; actuale enim parentum assuetudine confirmatum induit naturam, et implantat: hereditario infantibus, inde (c)illorum inclinationes diversae.

2301. In genere sunt infantes genio vel caelesti vel spirituali; qui genio caelesti sunt, probe dignoscuntur ab illis qui genio spirituali; illi molliuscule cogitant, loquuntur et agunt, sic ut vix quidquam {1} appareat nisi fluens (o)quid ex amore boni {2} in Dominum et erga infantes alios, hi autem non ita molliter, sed quoddam quasi alatum {3} vibratile se manifestat in singulis (c)illorum; tum etiam patet ab indignatione eorum; praeter alia; ita unusquisque infans ab alio quocumque diversae {4} indolis est, et quisque secundum indolem educatur.
@1 quicquam aliquid.$
@2 perhaps this should be bono amoris.$
@3 allatum T.$
@4 distinctae.$

2302. Sunt certae et plures societates angelorum quae curam habent infantum; imprimis sunt ex sexu feminino, quae in vita corporis earum {1} tenerrime amarunt infantes: infantes qui probiores aliis (o)sunt, certo more offerunt Domino.
@1 eorum I.$

2303. Spiritus angelici qui (t)superne antrorsum, mecum locuti loquela angelica, non distincta in voces, dicentes quod status eorum esset status tranquillitatis pacis, et quod apud eos essent quoque infantes, et quod ab eorum consortio perciperent beatitudinem; erant quoque illi spiritus ex sexu feminino. Locuti porro de infantibus in tellure, quod apud eos statim post nativitate’ sint angeli e caelo innocentiae; succedente aetate angeli e caelo tranquillitatis pacis; postea qui e societatibus charitatis; et dein, sicut innocentia et charitas apud infantes liberos decrescit, alii angeli; et tandem cum adultiores fiunt et intrant in vitam a charitate alienam, quod (t)quidem angeli adsint sed remotius, et hoc secundum fines vitae quos angeli imprimis regunt, bonos jugiter insinuando et malos avertendo; at {1} quantum hoc possunt aut non possunt, [tantum] propius aut remotius influunt.
@1 et.$

2304. Multi autumare possunt quod infantes maneant infantes in altera vita et quod sint sicut infantes inter angelos; qui in ignorantia sunt quid angelus, in opinione illa potuerint confirmari a simulacris hic et ibi in templis, ac alibi, ubi infantes ut angeli {1} exhibentur; sed res se prorsus aliter habet; intelligentia et sapientia facit angelum, quam quamdiu infantes nondum habent, sunt quidem apud angelos sed non sunt angeli; cum vero intelligentes et sapientes facti sunt, tunc primum fiunt angeli; immo quod miratus, tunc non {2} apparent sicut infantes sed sicut adulti, nam tunc non amplius infantili genio sunt, sed angelico adultiore; intelligentia et sapientia hoc secum habet, nam quod intellectus et judicium et inde vita faciant ut quisque appareat sibi et aliis sicut adultus, cuivis constare potest. Quod ita sit, non solum ab angelis informatus sum, sed etiam cum quodam locutus qui infans mortuus (o)est, et dein usque ut adultus apparuit; idem quoque locutus est’ cum fratre suo qui in adulta aetate decessit, et hoc {3} ex tanto amore fraterno mutuo ut frater nequaquam potuisset resistere quin lacrimaret, dicens quod non aliud perceperit quam quod ipse amor esset qui loqueretur; praeter alia exempla quae memorare non opus.
@1 HH 340 alters to angeli ut infantes.$
@2 i amplius.$
@3 i cum.$

2305. Quidam sunt, qui autumant innocentiam (t)idem esse cum infantia, ex causa quia Dominus de infantibus dixit, quod talium sit caelum, et qui non fiunt sicut infantes, [quod] non possint intrare in regnum caelorum; sed qui ita autumant, non sciunt internum sensum Verbi, et sic quid per infantiam intelligitur; per `infantiam’ intelligitur innocentia intelligentiae et sapientiae, quae talis est ut agnoscant se a Domino solum vitam habere, et Dominum esse unicum eorum Patrem, nam quod homo sit homo, est ab intelligentia veri et sapientia boni, quam unice habent a Domino; ipsa Innocentia, quae {1} vocatur in Verbo infantia, nusquam est et habitat quam in sapientia, usque adeo ut quo sapientior quis est, eo sit innocentior; quare Dominus est Ipsa Innocentia quia Ipsa Sapientia.
@1 The remainder to end of 2309 is missing in A.$

2306. Quod infantum innocentiam attinet, illa quia absque intelligentia et sapientia adhuc, est modo planum quoddam ad recipiendum genuinam innocentiam, quam recipiunt secundum gradus prout sapientes fiunt. Repraesentatum est mihi qualis est innocentia infantum, per ligneum quoddam fere expers vitae, quod vivificatur, sicut per cognitiones veri et affectiones boni perficiuntur: et postea repraesentatum qualis est genuina innocentia, per pulcherrimum infantem prorsus vivum, et nudum; ipsi enim innocentes qui sunt in intimo caelo, et sic proximi Domino, coram oculis aliorum angelorum non apparent aliter ac infantes, et quidem nudi, nam innocentia repraesentatur per `nuditatem quam non pudent,’ ut legitur de primo homine et ejus uxore in paradiso. Verbo, quo sapientiores angeli, eo innocentiores, et quo innocentiores, eo plus apparent sibi sicut infantes; inde est quod innocentia Verbo significetur per infantiam: sed de innocentiae statu, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus.

2307. Locutus cum angelis de infantibus, num puri sint a malis, quia illis nullum actuale malum sicut adultis; sed dictum mihi quod illi aeque malo sint, immo quod illi quoque nihil nisi malum sint, sed quod ii, sic’ omnes angeli, detineantur a malo et teneantur in bono a Domino usque adeo ut appareat iis sicut in bono ex se sint; quare etiam infantes postquam adulti facti in caelo, ne in falsa opinione de se sint quod bonum apud eos sit ex iis et non ex Domino, remittuntur quandoque in mala sua quae hereditario acceperunt, et in illis relinquuntur usque dum sciunt, agnoscunt et credunt quod ita se habeat. Quidam etiam qui infans mortuus, sed qui adolevit in caelo in simili opinione fuit, quare in vitam malorum sibi innatam remissus, et tunc percipere mihi datum ex sphaera ejus quod animum haberet imperandi aliis et quod lasciva pro nihilo aestimaret, quae fuerunt mala ei hereditario ex parentibus; at postquam agnovit quod talis esset, tunc iterum receptus inter angelos inter quos prius fuit.

2308. Nusquam aliquis in altera vita luit poenam propter malum hereditarium quia ejus non est, ita non in culpa quod talis sit, sed propter malum actuale quod ipsius est, ita quoque quantum ex malo hereditario per actualem vitam sibi appropriavit, ut prius n. 966 dictum est: quod infantes adulti facti remittantur in statim mali sui hereditarii, non est ideo ut poenam luant sed ut sciant quod ex se non nisi malum sint, et quod ab inferno quod apud eo ex misericordia Domini in caelum auferantur, et quod in caelo non sint ex merito sui sed ex Domino; et sic ne ex bono quod apud eos, se coram aliis jactent; nam hoc est contra bonum amoris mutui, sicut est contra verum fidei.
2309. Ex his quae allata, constare potest qualis est educatio infantum in caelo, nempe quod per intelligentiam veri et sapientiam boni introducantur in vitam angelicam, quae est amor in Dominum et amor mutuus in quibus est innocentia: sed quam contraria sit educatio infantum in terra apud plures, constare potuit ab unico hoc exemplo. Eram in platea urbis magnae et vidi puerulos inter se dimicantes; affluebat turba quae hoc multa voluptate aspectabat; et instructus quod ipsi parentes excitent puerulos liberos ad tales pugnas. Spiritus boni et angeli qui illa per oculos meos videbant, illa ita aversabantur ut horrorem perciperem, et maxime ex eo quod parentes eos a talia incitent; dicentes quod sic in prima aetate exstinguant omnem amorem mutuum et omnem innocentiam quae infantibus a Domino, et illos in odia et vindictas initient; consequenter quod liberos suos suo studio ex caelo excludant ubi nihil nisi amor mutuus: caveant itaque a talibus parentes qui infantibus suis bonum volunt.
Ad finem capitis praecedentis xvii Gen. agitur de `ultimo Judicio,’ ad finem hujus capitis xviii Gen. de statu infantum in altera vita, utrumque ab experientia illorum, quae visa et audita sunt in mundo spirituum et caelo angelorum.

2310. GENESEOS
CAPUT DECIMUM NONUM

DE SENSU INTERNO Verbi pluries prius actum est; sed scio quod pauci possint credere quod talis sensus sit in singulis Verbi, non solum in Propheticis, sed etiam in Historicis: quod talis sensus sit in Propheticis, facilius credi potest quia in illis non talis series est, et simul in illis sunt locutiones peregrinae; inde quod aliquod arcanum involvant, quisque autumare potest: sed quod similiter in Historicis, non ita facile apparet, tam quia hactenus nemini in mentem venit, quam quia Historica talia sunt ut animum detineant in se, et sic abstrahant mentem ad cogitandum quod altius quoddam ibi reconditum sit; tum quoque quia Historica vere talia sunt, qualiter relata: [2] at usque nullus non concludere potest quod interius etiam in illis caeleste et Divinum sit quod non elucet, ex eo: Primo, quod Verbum sit a Domino per caelum ad hominem demissum, et sic quod aliud sit in sua origine; qualis origo sit, et quod haec differat et distet a litterali sensu ita ut ne quidem videatur, proinde ab illis qui mere mundani sunt, non agnoscatur, multis in sequentibus ostendetur: Secundo quod Verbum quia Divinum, non solum scriptum sit pro homine sed etiam pro angelis apud hominem, ut inserviat non modo usui generi humano sed etiam usui caelo; et quod sic Verbum sit medium uniens caeli et terrae; unio est per Ecclesiam, et quidem per Verbum in Ecclesia, quod ideo tale est, et {1} ab omni alio scripto distinguitur. [3] Quod in specie Historica attinet, nisi ea similiter Divina et caelestia abstracte a littera continerent, nusquam agnosci potuissent ab aliquo qui ultra cogitat, pro Verbo inspirato, et hoc quoad unamquamvis iotam; an quisquam diceret quod memoraretur in Divino Verbo de re abominabili filiarum Loti, de quibus ad finem hujus capitis? de Jacobo quod baculos decorticaverit et denudaverit ad album, et posuerit in aqualiculis ut pareret grex diversicolores, punctatos et maculosos? praeter plura alia in Libris ceteris Mosis, in Joshuae, Judicum, Samuelis, et Regum, quae nullius rei forent, et perinde si scirentur vel non scirentur, nisi Divinum arcanum altius involverent; nisi hoc, nihil differrent ab historicis aliis, quae quandoque ita scripta sunt ut plus videantur posse afficere. [4] Quia orbis eruditus ignorat quod Divina et caelestia intus etiam in historicis Verbi lateant, nisi foret ex sancta veneratione quae ab infantia illis pro Libris Verbi impressa est, etiam facile animo dicerent quod Verbum non sit sanctum, nisi solum inde, cum tamen non inde est, sed quia sensus internus, et is caelestis et Divinus, inest, qui facit ut uniat caelum cum terra, hoc est, mentes angelicas cum humanis, et sic has cum Domino.
@1 ut.$

2311. Quod Verbum tale sit, et sic distinctum ab omni alio scripto, constare potest etiam ex eo quod non solum omnia nomina significent res, ut ostensum prius n. 1224, 1264, 1876, 1888, sed etiam omnes voces sensum spiritualem habeant, ac ita quod aliud significent in caelo quam in terra et hoc constantissime tam in Propheticis quam in Historicis; quae nomina et quae voces cum in sensum caelestem secundum significationem eorum in toto Verbo constantem exponuntur, prodit sensus internus qui est Verbum angelicum: duplex hic sensus Verbi se habet instar corporis et animae; sensus litteralis est instar corporis, et sensus internus instar animae; et sicut corpus per animam vivit, ita sensus litteralis per internum; per hunc vita Domini influit in illum secundum affectionem illius qui legit: inde patet quam sanctum sit Verbum, tametsi coram mundanis mentibus non ita apparet.

CAPUT XIX
1. ET venerunt duo angeli Sodomam in vespera, et Lot sedens in porta Sodomae, et vidit Lot, et surrexit obviam illis, et incurvavit se facies in terram.
2. Et dixit, Ecce quaeso Domini mei, declinate quaeso ad domum servi vestri, et pernoctate, et lavate pedes vestros, et mane surgatis, et eatis in viam vestram; et dixerunt, Non, quia in platea pernoctabimus.
3. Et urgebat eos valde, et declinaverunt ad eum, et venerunt ad domum ejus, et fecit eis convivium, et azyma coxit, et comederunt.
4. Vix adhuc cubuerunt, et viri urbis, viri Sodomae, circumdederunt domum, a puero et usque ad senem, omnis populus ab extremo.
5. Et clamaverunt ad Lot, et dixerunt ei, Ubi viri qui venerunt ad te noctu? Educ eos ad nos, et cognoscamus eos.
6. Et exivit ad eos Lot ad januam, et ostium clausit post se.
7. Et dixit, Ne quaeso, fratres mei, malefaciatis.
8. Ecce quaeso mihi duae filiae, quae non cognoverunt virum, educam quaeso eas ad vos, et faciatis eis sicut bonum in oculis vestris; tantum viris illis ne faciatis quicquam, quia propterea venerunt in umbram trabis meae.
9. Et dixerunt, Accede ultra, et dixerunt, Num unus venit ad peregrinandum, et judicabit judicando? Nunc malefaciemus tibi prae illis; et urserunt in virum, in Lot valde, et accesserunt ad effringendum ostium.
10. Et emiserunt viri manum suam, et introduxerunt Lotum ad se in domum, et ostium clauserunt.
11. Et viros, qui januae domus, percusserunt caecitatibus, a parvo et usque ad magnum, et laboraverunt ad inveniendum januam.
12. Et dixerunt viri ad Lotum, Adhuc quis tibi hic? generum, et filios tuos, et filias tuas, et omnem qui tibi in urbe, educ e loco.
13. Quia perdentes nos locum hunc, quia magnus factus est clamor eorum coram JEHOVAH, et misit nos JEHOVAH ad perdendum eum.
14. Et exivit Lot, et locutus est ad generos suos accipientes filias suas, et dixit, Surgite, exite e loco isto, quia perdens JEHOVAH urbem; et fuit sicut ludens in oculis generorum ejus.
15. Sicuti aurora ascendit, et ad festinandum adigebant angeli Lotum, dicendo, Surge, accipe uxorem tuam, et duas filias tuas inventas, ne forte consumaris in iniquitate urbis.
16. Et moratus, et apprehenderunt viri manum ejus, et manum uxoris ejus, et manum duarum filiarum ejus, in clementia JEHOVAH super eum, et eduxerunt eum, et statuerunt eum extra urbem.
17. Et fuit, cum educerent ii illos foras, et dixit, Eripe te super anima tua, ne respicias post te, et ne consistas in omni planitie; in montem eripe te, ne forte consumaris.
18. Et dixit Lot ad eos, Ne quaeso, Domini mei.
19. Ecce quaeso invenit servus tuus gratiam in oculis tuis, et magnam fecisti misericordiam tuam, quam fecisti mecum, ad vivificandum animam meam; et ego non potero eripere me in montem, ne forte adhaereat mihi malum, et moriar.
20. Ecce quaeso urbs haec propinqua ad fugiendum illuc, et ea parva, eripiam me quaeso illuc, annon parva ea? et vivat anima mea.
21. Et dixit ad eum, Ecce acceptavi faciem tuam, etiam quoad verbum hoc, quod non evertam urbem, de qua locutus [es.]
22. Festina, eripe te illuc, quia non possum facere quicquam usque venire te illuc; propterea vocavit nomen urbis Zoar.
23. Sol egressus super terram, et Lot venit Zoarem.
24. Et JEHOVAH pluere fecit super Sodomam et super Amoram sulphur et ignem a cum JEHOVAH e caelo.
25. Et evertit urbes illas, et Omnem planitiem, et omnes habitatores urbium, et germen agri.
26. Et respexit uxor ejus post eum {1}, et facta statua salis.
@1 A. alters post se to post eum, see n. 2454.$
27. Et surrexit Abraham in matuta, ad locum quo steterat ibi coram JEHOVAH.
28. Et prospexit contra facies Sodomae et Amorae, et contra Omnes facies terrae planitiei; et vidit, et ecce ascendit fumus terrae, sicut fumus fornacis.
29. Et fuit in perdendo DEUS urbes planitiei, et recordatus est DEUS Abraham, et emisit Lotum e medio eversionis, in evertendo urbes, in quibus habitavit Lot.
30. Et ascendit Lot e Zoar, et habitavit in monte, et duae filiae ejus cum eo, quia timuit habitare in Zoar; et habitabat in spelunca is, et duae filiae ejus.
31. Et dixit Primogenita ad minorem, Pater noster senex, et vir nullus in terra, ad veniendum ad nos, secundum viam totius terrae.
32. Veni, propinemus patri nostro vinum, et cubemus cum eo, et vivificemus de patre nostro semen.
33. Et Propinaverunt patri suo vinum in nocte illa, et venit primogenita et cubuit cum patre suo, et non cognovit in cubare ejus in surgere ejus.
34. Et fuit a crastino, et dixit primogenita ad minorem, Ecce cubui heri cum patre meo, propinemus ei vinum etiam nocte hac, et veni, cuba cum eo, et vivificemus de patre nostro semen.
35. Et propinaverunt etiam in nocte illa patri eorum vinum, et surrexit minor, et cubuit cum eo, et non cognovit in cubare ejus et in surgere ejus.
36. Et conceperunt binae filiae Loti de patre suo.
37. Et peperit primogenita filium, et vocavit nomen ejus Moab; is pater Moabi usque ad diem hunc.
38. Et minor etiam illa peperit filium, et vocavit nomen ejus Ben-ammi; is pater filiorum Ammonis usque ad diem hunc.

2312. CONTENTA

IN hoc capite in sensu interno, per `Lot’ describitur status Ecclesiae spiritualis, quae in bono charitatis est (o)sed in cultu externo, quomodo illa progressu temporis decrescit.

2313. Primus Status Ecclesiae illius, quod in bono charitatis sint et Dominum agnoscant; et quod ab Ipso in bono confirmentur, vers. 1-3, et salventur, vers. 12 Secundus Status, quod apud eos mala incipiant agere contra bona, at quod detineantur potenter a malis et teneantur in bonis, a Domino, vers. 14-16: imbecillitas eorum describitur, vers. (x)18: quod salventur, vers. 19: Tertius Status, quod non amplius ex affectione boni, sed ex affectione veri, cogitent et agant, vers. 18-20; et quod salventur, vers. 23: Quartus Status, quod affectio veri pereat, quod est `uxor Loti facta statua salis,’ vers. 26: Quintus Status, quod bonum impurum seu bonam falsi succedat, quod est `Lot in spelunca montis,’ vers. 30: Sextus Status, quod etiam hoc bonum adhuc magis adulteretur et falsificetur, vers. 31-33 pariter verum, vers. 34, 35: quod inde concipiatur et nascatur quoddam instar Ecclesiae, cujus bonum ita vocatum est `Moab,’ et cujus verum etiam ita vocatum est `filius Ammonis’ [vers. 36-38].

2314. Porro in sensu interno per `habitatores Sodomae’ describitur status eorum intra eandem Ecclesiam qui contra bonum charitatis sunt; et quomodo malum et falsum apud eos progressu temporis accrescit, usque dum iis nihil nisi malum et falsum.

2315. Primus Status eorum, quod contra bonum charitatis sint, et contra Dominum, vers. 4, 5: Secundus Status, quod tametsi informati de bono charitatis, et de affectionum ejus jucundis quibus fruituri, usque obstinent se, et bonum rejiciant, vers. 6-8: quod etiam ipsum bonum charitatis destruere conentur, sed quod Dominus illud tutetur, vers. 9, 10: Tertius Status, quod tandem tales fiant ut ne quidem videre possint verum et bonum, minus quod verum ducat ad bonum, vers. 11: quod (x)sic occupati a malo et falso ut non possint non perire: vers. 13: Quartus Status, interitus eorum, vers. 24: et quod ab iis separentur omnia bona et vera, vers. 25.

2316. Quod boni a malis separentur, et quod boni salventur, per Humanum Domini factum Divinum, vers. 27-29. {1}
@1 In A (vol. i, p. 212) there is another version of the contents of this chapter, probably an earlier draft (see Appendix volume).$

2317. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et venerunt duo angeli Sodomam in vespera, et Lot sedens in porta Sodomae, et vidit Lot, et surrexit obviam illis et incurvavit se facies in terram. `Venerunt duo angeli Sodomam in vespera’ significat visitationem quae praecedit judicium; `duo angeli significant Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, Cui judicium; `Sodoma,’ malos, imprimis qui intra Ecclesiam; `vespera est tempus visitationis: `et Lot sedens in porta Sodomae’ significat illos qui in bono charitatis at in cultu externo, qui hic sunt `Lot,’ qui inter malos sed separati ab illis, quod est `sedere in porta Sodomae’ `et vidit Lot’ significat conscientiam eorum: `et surrexit obviam illis’ significat agnitionem et charitatis affectum: `et incurvavit se facies in {1} terram’ significat humiliationem.
@1 ad I, but cp. 2327.$

2318. `Venerunt duo angeli Sodomam in vespera’: quod significet visitationem quae praecedit judicium, constare potest ab illis quae tribus viris seu Jehovah dicta sunt in capite praecedente; tum ab illis quae in hoc capite sequuntur; ut et a significatione `vesperae’; in capit praecedente dixit Jehovah, `Descendam et videbo, num secundum clamorem qui venit ad Me, fecerint habitatores Sodomae et Amorae consummationem, et si non, cognoscam,’ vers. 20, 21; per quae verba quod significetur visitatio quae praecedit judicium, ibi ostensum est: in hoc capite describitur ipse visitationis actus, dein {1} judicium, ut a sequentibus patet. Quod `vespera’ significet tempus visitationis, videbitur infra: quid visitatio, et quod visitatio praecedat judicium, videatur n. 2242. In capite praecedente actum est de statu perverso generis humani, et de dolore (c)ac intercessione Domini pro illis qui in malo, sed usque in aliquo bono et vero; quare nunc sequitur de salvatione eorum qui in aliquo bono et vero sunt; hi sunt qui in hoc capite repraesentantur per `Lotum’; tum simul de interitu eorum qui prorsus in malo et falso sunt; hi sunt qui hic significantur per `Sodomam et Amoram.’
@1 i et.$

2319. {1} `Duo angeli’: quod significent Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, Cui judicium, constat tam (c)a significatione angelorum in Verbo quam ex eo quod hic `duo angeli’ dicantur: quod `angeli’ in Verbo significent quoddam essentiale Divinum apud Dominum, sed quid, ex serie constare posse, prius n. 5925 ostensum est; quod hic significent Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, ex eo patet quia per `tres viros’ qui fuerunt apud Abrahamum, intellectum est Divinum Ipsum, Humanum Divinum et Sanctum procedens Domini, n. 2149, 2156, 2288; inde {2}, (m)et ex eo quod Jehovah dicuntur, vers. 24,(n) tum ex significatione `angelorum,’ n. 1925, liquet quod per `duos angelos’ hic intelligatur Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini.
@1 2319-2321 were written in A as one paragraph, but then divided by insertion of 2320 and 2321 in the text.$
@2 i hic nunc non tres viri nominantur, sed duo angeli, qui quod fuerint iidem, qui apud Abrahamum, ex praecedente capite constat.$

2320. Cur hic modo bini angeli essent, cum apud Abrahamum tres viri, est arcanum quod paucis non potest exponi, constare potest aliquatenus ex eo quod in hoc capite agatur de judicio, nempe de salvatione fidelium et damnatione infidelium; et ex Verbo constat quod Divino Humano et Sancto procedenti Domini, sit {1} judicium; quod Divino Humano, apud Johannem,
Non Pater judicat quemquam, sed judicium omne dedit Filio, v 22;
per `Filium’ intelligitur Divinum Humanum, videatur n. 2559: quod Sancto procedenti a Domini Divino Humano judicium, etiam apud Johannem,

Si abivero, mittam Paracletum ad vos; cumque venerit Ille {2}, arguet mundum de peccato, et de justitia, et de judicio, xvi 8;
et quod Sanctum procedat a Domino, apud eundem,
Non loquetur ex se, sed de Meo accipiet, et annuntiabit xvi 13, 15;
et hoc cum Humanum Divinum factum, hoc est, cum Dominus glorificatus est, apud eundem,
Nondum erat Spiritus Sanctus, quia Jesus nondum glorificatus est, vii (x)39
@1 i per duos angelos intellecti.$
@2 ille.$

2321. Quod judicium sit Divino Humano et Sancto procedenti Domini, ita se habet: quod salvari non potuerit genus humanum amplius, nisi Dominus venerit in mundum et univerit Essentiam Divinam Essentiae Humanae; nam absque Humano Domini Divino facto non ad {1} hominem magis pertingere potuit salus, n. (x)1990, 2016, 2034, 2035; ipsum Sanctum procedens a Divino Humano Domini es quod separat malos a bonis, mali enim timent et horrent adeo Sanctum Domini ut non approximare possint ad illud, sed inde longe fugiunt quisque secundum profanum apud illos, in sua inferna.
@1 i usque.$

2322. Quod `Sodoma’ significet malos, imprimis qui intra Ecclesiam, constat a significatione `Sodomae’ quod sit malum amoris sui, de qua n. 2220, 2246, proinde quod sint illi qui in isto malo sunt. Qui Verbum ex solo sensu litterae capiunt, putare possunt quod per `Sodomam’ intelligatur foeditas quae contra naturae ordinem est, se in sensu interno per `Sodomam’ significatur malum amoris sui; ex hoc malo omnia mala cujuscumque generis scaturiunt; et quae inde scaturiunt, vocantur in Verbo adulteria et describuntur per illa, quo constabit ab illis locis Verbi quae ad finem hujus capitis adducentur.

2323. Quod `vespera’ sit tempus visitationis, constat a significatione `vesperae’: status Ecclesiae in Verbo comparantur et temporibus anni et temporibus diei; temporibus anni, nempe ejus aestati, autumno, hiemi et veri; temporibus diei, nempe ejus meridie vesperae, nocti et mane; similiter enim se habent. Status Ecclesiae qui `vespera’ dicitur, est cum nulla amplius charitas, proinde cum nulla fides, incipit esse, ita cum Ecclesia desinit esse; haec vespera est quam sequitur nox, videatur n. 22; et est quoque cum charitas elucet, proinde cum fides, ita cum Ecclesia nova exoriatur; haec vespera est diluculum ante mane, videatur n. 883; ita `vespera’ significat utrumque. Providetur enim a Domino, cum Ecclesia desinit esse, quod nova exoriatur, et hoc eodem tempore, nam absque Ecclesia alicubi in orbe, non subsistere potest genus humanum, quia nulla foret ejus conjunctio cum caelo, ut n. 468, 637, 931, 2054 ostensum est. [2] In hoc capite agitur de utroque statu Ecclesiae, nempe de ortu novae Ecclesiae, quae repraesentatur per `Lotum,’ ac de interitu veteris, quae significatur per `Sodomam et Amoram,’ ut constare potest a contentis [n. 2312-6]; inde est quod hic dicatur quod duo angeli venerint (o)Sodomam in vespera; et quod memoretur quid factum in vespera, vers. 1-3, quid in nocte vers. 4-14, quid mane seu surgente aurora vers. 15-22, et quid postquam sol egressus vers. 23-26. [3] Quia `vespera’ illos status Ecclesiae significat, etiam significat visitationem quae praecedit judicium, nam cum imminet judicium, hoc est, salvatio fidelium et damnatio infidelium, tunc praecedit visitatio seu exploratio quales sunt, hoc est, num aliqua charitas et fides; haec visitatio fit `in vespera,’ quare etiam ipsa visitatio vocatur vespera, ut apud Zephaniam,
Vae habitatoribus tractus maris, genti Kerethim, verbum Jehovae contra vos, Canaan, terra Philistaeorum, et perdere faciam te, usque ut nullus habitator; reliquiae domus Jehudae pascent in domibus Ashkelonis, in vespera cubabunt, quia visitabit eos Jehovah Deus eorum, et reducet captivitatem eorum, ii 5, 7.

2324. `Et Lot sedens in porta Sodomae’: quod significet illos qui in bono charitatis sunt at in cultu externo, qui hic sunt `Lot,’ qui inter malos sed separati ab illis, quod est `sedere in porta Sodomae,’ constare potest a repraesentatione `Loti,’ et a significatione `portae,’ tum `Sodomae.’ A repraesentatione Loti: `Lot’ quando fuit cum Abrahamo, repraesentavit sensuale Domini, ita Ipsius Externum, ut in Parte Prima, n. 1428, 1434, 1547 ostensum; nunc cum separatus est ab Abrahamo, non amplius retinet repraesentationem Domini, sed repraesentationem eorum qui apud Dominum sunt, nempe externum hominem Ecclesiae, qui sunt illi qui in bono charitatis sunt at in cultu externo; immo Lot in hoc capite non solum repraesentat externum hominem Ecclesiae, seu quod idem, Ecclesiam externam, qualis est in principio, sed etiam qualis est in progressu, tum quoque in fine; finis illius Ecclesiae est qui significatur per `Moabum et filium Ammonis,’ ut a sequentium serie, ex Divina Domini Misericordia constabit; in Verbo commune est quod unus repraesentet plures status qui succedunt, qui describuntur per vitae ejus successivos actus. A significatione `portae’: porta est per quam intratur in urbem, et per quam exitur ab urbe, proinde `sedere in porta’ significat hic quidem esse apud malos, sed usque separatum esse ab illis, sicut solent homines Ecclesiae qui in bono charitatis sunt; ii tametsi cum malis sunt, usque sunt ab illis separati, non quoad societatem civilem sed quoad vitam spiritualem. Quod `Sodoma’ significet malum in genere, seu quod idem {1}, malos, imprimis intra Ecclesiam, supra n. 2322 dictum.
@1 i est.$

2325. `Et vidit Lot’: quod significet conscientiam, nempe eorum qui in bono charitatis sunt at in cultu externo, constare potest a significatione `videre’; `videre’ in Verbo significat intelligere, videatur n. 897, 1584, 1806, 1807, 2150; in sensu autem interno significat fidem habere, de qua ejus significatione, ex Divina Domini Misericordia, ad vers. 32 {1}, xxix Gen. dicetur. Quod hic conscientiam, inde est quia qui fidem, etiam conscientiam habent, illa ab hac inseparabilis est: et quidem ita inseparabilis, ut sive dicas fidem sive conscientiam: perinde sit: per fidem intelligitur fides per quam charitas, et quae ex charitate, ita ipsa charitas, nam fides absque charitate nulla fides est et sicut fides non dabilis est absque charitate, ita nec conscientia.
@1 This verse refers to Reuben. In n. 3861, 3862, 3863 S. states that Reuben is named from `he saw.’$

2326. `Et surrexit obviam illis’: quod significet agnitionem, ut et charitatis affectum, constare potest ex eo quod Lot, cum venerunt agnoverit ilico quod angeli essent, non autem viri Sodomae, de quibus ita, `Clamaverunt ad Lot, et dixerunt, Ubi viri qui venerunt ad te noctu? Adduc eos ad nos, ut cognoscamus eos,’ vers. 5; in sensu interno significant haec, quod qui in bono charitatis sunt intra Ecclesiam agnoscant Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, per `duos angelos’ intellectum, non autem illi qui non in bono charitatis. Quod etiam eadem verba involvant charitatis affectum, constat etiam inde quod Lot, per quem repraesentantur illi qui in bono charitati sunt, immo significatur ipsum bonum charitatis, invitaverit illos in domum suam.

2327. `Incurvavit se facies in terram’: quod significet humiliationem, constare potest absque explicatione. Quod olim imprimis in Ecclesiis repraesentativus, incurvaverint se usque adeo ut demiserint faciem in terram, causa fuit quia `facies’ significabat interiora hominis, n. 358, 1999; et quod `in terram,’ quia `terrae pulvis’ significabat profanum et damnatum, n. 278; proinde sic repraesentabant, quod ex se profani et damnati essent, ideo prosternebant se faciem premendo in terram, immo se in pulvere et {1} cinere volutando, tum quoque pulverem aut cinerem super caput spargendo, ut constare potest ex Thren. ii 10; Ezech. xxvii 30; Mich. i 10; Jos. vii 6; Apoc. xviii 19, et alibi. [2] Per haec repraesentabant statum verae humiliationis, qui nusquam dari potest nisi agnoscant quod ex se profani et damnati sint, et sic quod non spectare possint ex se ad Dominum, ubi nihil nisi Divinum et Sanctum; quare quantum homo in agnitione sui est, tantum potest in vera humiliatione esse, et tantum in adoratione cum est in cultu; nam in omni cultu erit humiliatio, quae si inde separatur, nihil adorationis est, ita nihil cultus. Quod status humiliationis sit essentialis ipsius cultus, inde est quia quantum cor humiliatur, tantum amor sui et omne malum inde cessat, et quantum hoc cessat, tantum influit bonum et verum, hoc est, charitas et fides, a Domino; nam quod obstat quin recipiantur, est principaliter amor sui, in hoc enim est contemptus aliorum prae se, est odium et vindicta si non colatur, estque immisericordia et crudelitas, ita omnium pessima mala in quae nusquam inferri potest bonum et verum, sunt enim opposita.
@1 aut.$

2328. Vers. 2. Et dixit, Ecce quaeso Domini mei, declinate quaeso ad domum servi vestri, et pernoctate, et lavate pedes vestros, et mane eatis, et eatis in viam vestram; et dixerunt, Non, quia in platea pernoctabimus. `Et dixit, Ecce quaeso Domini mei’ significat interiorem agnitionem et confessionem Divini Humani et Sancti procedentis Domini: `declinate quaeso ad domum servi vestri, et pernoctate’ significat invitationem ut apud se mansionem habeat; `ad domum servi vestri’ est in bono charitatis: `et lavate pedes vestros’ significat applicationem ad ejus naturale: `et mane surgatis, et eatis in viam vestram’ significat confirmationem sic in bono et vero: `et dixerunt, Non’ significat dubitationem quae solet esse tentationis: `quia in platea pernoctabimus’ significat quod ex vero quasi vellet judicare.

2329. `Dixit, Ecce quaeso Domini mei’: quod significet interiorem agnitionem et confessionem Divini Humani et Sancti procedentis Domini, constat ex agnitione et humiliatione, de qua mox prius; hic confessio immediate sequitur, (s)nam confessio est quod dicat, `ecce quaeso Domini mei’: confessio interior est cordis, et existit in humiliatione et simul in affectione boni; confessio autem exterior est oris et existere potest in ficta humiliatione, et in ficta affectione boni, quae est nulla, ut apud eos qui confitentur Dominum sui honoris seu potius sui cultus, ac sui lucri causa; ii quod confitentur ore, negant corde.’ [2] Quod dicatur in plurali, Domini mei {1}, est ex eadem causa ex qua in (t)praecedente capite dicuntur tres viri, quia sicut ibi `tres’ significant Ipsum Divinum, Humanum Divinum et Sanctum procedens, ita hic `duo’ significant Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, ut supra dictum est; illa quod unum sint, unicuique intra Ecclesiam notum est; et quia unum sunt, etiam in sequentibus nominantur in singulari, ut vers. 17 `Fuit, cum educerent ii illos, et dixit, Eripe te super anima tua’: vers. 19 `Ecce quaeso invenit servus tuus gratiam in oculis tuis, et magnam fecisti misericordiam tuam, quam fecisti mecum’: vers. 21 `Et dixit ad eum, Ecce acceptavi faciem tuam etiam quoad verbum hoc, quod non evertam urbem’: vers. 22 `Quia non possum facere quicquam, usque venire te illuc.’ [3] Quod Divinum Ipsum, Divinum Humanum et Sanctum procedens sit Jehovah, constat ex capite praecedente, ubi tres viri passim dicuntur Jehovah, nempe ibi vers. 13 `Dixit Jehovah ad Abrahamum’: vers. 14 `Num mirabile erit pro Jehovah quicquam’: vers. 22 `Abraham adhuc stans coram Jehovah’: vers. 33 `ivit Jehovah, quando absolvit loqui ad Abrahamum.’ Consequenter est Divinum Humanum et Sanctum procedens Jehovah, ut quoque nominatur in hoc capite, vers. 24 `Et Jehovah pluere fecit super Sodomam et Amoram sulphur et ignem a cum Jehovah e caelo,’ de quorum sensu interno videbitur in sequentibus; quod Dominus sit Ipse Jehovah Qui toties nominatur {2} in Historicis et Propheticis Veteris Testamenti, videatur n. 1736. [4] Qui vere homines Ecclesiae sunt, hoc est, qui in amore in Dominum e in charitate erga proximum sunt, Trinum norunt et agnoscant, se usque coram Domino se humiliant, et Ipsum solum adorant, ex causa quia sciunt quod nullus accessus sit ad Ipsum Divinum quod Pater dicitur, quam per Filium, et quod omne Sanctum quod Spiritus Sancti est, ab Ipso procedat; in qua idea cum sunt, non alium adorant quam per quem et a quo omnia, ita Unum, nec diffundunt ideas in tres ut multi alii intra Ecclesiam solent; [5] quod constare potest a pluribus in altera vita, etiam ab eruditis, qui prae aliis fidei arcana se possedisse in vita corporis putarunt; ii in altera vita explorati, quam ideam habuerint de Deo uno, num tres Increati, num tres Infiniti, num tres Aeterni, num tres Omnipotentes, et num tres Domini, et apperceptum manifeste quod ideam trium habuerint, nam idearum datur ibi communicatio; cum tamen ex fide symbolica, ubi apertis verbis dicitur, sit quod non tres Increati, non tres Infiniti, non tres Aeterni, non tres Omnipotentes, non tres Domini, sed Unus, sicut etiam est; ita fassi, quod ore quidem dixerint, Unum esse Deum, sed usque cogitaverint, et quidam crediderint tres, quos separare idea, non conjungere, possent; [6] causa inde est quia arcana quaecumque, immo arcanissima, secum habent ideam, nam absque idea nihil cogitari potest, ne quidem aliquid memoria teneri: inde in altera vita, sicut in clara die patet qualem unusquisque sibi cogitationem, et inde fidem, de Uno Deo formavit. Immo Judaei in altera vita, cum audiunt Dominum esse Jehovam, et non esse nisi Unum Deum, nihil possunt dicere; at cum percipiunt Christianorum ideas partitas esse in tres, dicunt se colere Unum Deum, sed illos tres; ac eo magis cum tres in idea separatos non possint alii conjungere quam qui in fide charitatis sunt, nam horum mentem Dominus applicat Sibi.
@1 Domini mei, in plurali.$
@2 nominatus est.$

2330. `Declinate quaeso ad domum servi vestri, et pernoctate’: quod significet invitationem ut apud se mansionem habeat, cogitat absque explicatione.

2331. `Ad domum servi’: quod sit in bono charitatis, constat a significatione `domus’ quod sit bonum caeleste, quod solius est amoris et charitatis, de qua n. 2048, (x)2233.

2332. `Lavate pedes vestros’: quod significet applicationem ad ejus naturale, constat ab illis quae in capite praecedente n. 2162 dicta sunt, ubi eadem verba. Olim cum viderunt angelum Jehovae, crediderunt se morituros, Exod. xix 12, 21, 24; xx (x)19; Jud. vi 22, 23; xiii 22, 23; ex causa quia Sanctum Divinum influens in profanum quod apud hominem, talis efficaciae est ut sit sicut ignis edens et consumens; quapropter Dominus coram homine cui Se sistit videndum, etiam coram angelus, miraculose moderatur et temperat Sanctum ab Ipso procedens ut sustinere possint, seu quod idem, applicat ad eorum naturale: hoc nunc est quod in sensu interno significatur per haec quae dixit Lot ad angelos, `Lavate pedes vestros.’ Inde qualis sensus internus est, patet, nam quod haec significatio sit, a sensu litterae non videri potest.

2333. `Et mane surgatis, et eatis in viam vestram’: quod significet sic confirmationem in bono et vero, constare potest a significatione `mane surgere,’ tum a significatione `ire in viam.’ `Mane’ in Verbo significat regnum Domini, et quicquid est regni Domini, ita principaliter bonum amoris et charitatis, quod ex Verbo confirmabitur ad vers. 15: `via’ autem significat verum, videatur n. 627; inde sequitur quod postquam fuerint: in domo ejus et ibi pernoctaverint, quo significatum quod mansionem in bono charitatis apud eum haberent, `mane surgerent et irent in viam suam,’ quo significatur ita confirmatum esse in bono et vero. [2] Ex his, sicut ex reliquis, patet quam remotus est sensus internus a sensu litterae, et inde quam inconspicuus, imprimis in historicis Verbi, et quod non pateat nisi singulae voces secundum constantem earum in Verbo significationem explicentur; quare cum in sensu litterae tenentur ideae, sensus internus non aliter apparet quam obscurum (c)et tenebrosum quid; at, vicissim cum in sensu interno tenentur ideae, apparet similiter sensus litterae obscurus, immo ab angelis sicut nihil, nam angeli non amplius sunt in {1} mundanis et corporeis quales sunt hominis, sed in {1} spiritualibus et caelestibus, in quas mirabiliter mutantur voces sensus litterae, cum ab homine qui legit Verbum, ad sphaeram in qua sunt angeli, hoc est, ad caelum ascendit, et hoc ex correspondentia spiritualium cum mundanis, et {2} caelestium cum corporeis, quae correspondentia constantissima est: sed qualis, nondum detectum, modo nunc in explicatione vocum, nominum et numerorum, quoad sensum internum, in Verbo; [3] ut sciatur qualis illa correspondentia est, seu quod idem, quomodo ideae mundanae et corporeae transeunt in correspondentes ideas spirituales et caelestes, cum illae elevantur ad caelum, sit pro exemplo `mane,’ et `via’: cum legitur mane, ut hic `mane surgere,’ tunc angeli non ideam alicujus mane diei capiunt, sed ideam mane in sensu spirituali. ita similem ac apud Samuelem,
Petra Israelis,… ille sicut lux mane cum oritur sol, mane non nubes, 2 Sam. xxiii (x)3, 4:
et apud Danielem,
Sanctus dixit ad me, Usque ad vesperam, cum fit mane bis mille trecenta, (x)viii 14, 16;
ita pro `mane’ percipiunt Dominum, aut regnum Ipsius, aut caelestia amoris et charitatis, et quidem illa cum varietate secundum seriem rerum in Verbo quod legitur. Similiter ubi legitur `via,’ ut hic `ire in viam vestram,’ non habere possunt aliquam ideam viae, sed spiritualem aut caelestem aliam, nempe similem ac apud Johannem, quod Dominus dixit,
Ego sum via et veritas, xiv 6;
et quae apud Davidem,
Viam tuas Jehovah notas fac mihi, duc viam meam in veritate, Ps. xxv 4, 5:
et apud `Esaiam,
Viam intelligentiarum nosse fecit ipsi, xl 14;
ita pro `via’ percipiunt verum, et hoc tam in historicis quam propheticis Verbi; historica enim non amplius curant angeli, quia ideis eorum prorsus non adaequata sunt, quare loco eorum talia quae sunt Domini et Ipsius regni percipiunt; quae etiam in pulchro ordine et concinna serie in sensu interno consequuntur; propterea, ut quoque pro angelis sit Verbum, omnia historica ibi sunt repraesentativa, et singula verba significativa talium, quod peculiare habet Verbum prae omni alio scripto.
@1 i ideis.$
@2 tum.$

2334. `Et dixerunt, Non’: quod significet dubitationem quae solet esse tentationis, constare potest a negatione, et quod usque iverint in domum ejus; in omni tentatione est dubitativum, de `praesentia et misericordia’ Domini, deque salvatione, et similibus; sunt enim in anxietate interiore, usque ad desperationem, in qua ut plurimum tenentur, ob causam ut confirmentur tandem in eo quod omnia sint misericordiae Domini, quod per Ipsum solum salventur, et quod apud se nihil nisi malum sit, de quibus per pugnas in quibus vincunt, confirmantur: manent post tentationem inde plures status veri et boni, ad quos flecti dein possunt a Domino cogitationes, quae alioquin ruerent in vesana, et contra verum et bonum traherent mentem: quia hic per `Lotum’ agitur de primo statu Ecclesiae quae in bono charitatis est at in cultu externo, et antequam homo in hunc statum venit, reformandus est, quod fit etiam per quandam speciem tentationis, sed qui in cultu externo, (o)ii modo levem tentationem subeunt, ideo haec dicta sunt, quae involvunt tentationis quoddam, nempe quod angeli primum dicerent {1} quod `pernoctarent in platea,’ et quod Lot urgeret illos, et sic quod `declinaverint ad illum, et venerint in domum ejus.’
@1 i Non, et.$

2335. `Quia in platea pernoctabimus’: quod significet quod ex vero quasi vellet judicare, constare potest a significatione `plateae’ et a significatione `pernoctare’: `platea’ in Verbo passim nominatur, (c)et in sensu interno simile significat ac `via,’ nempe verum, nam platea est via in urbe, ut a locis mox sequentibus constabit: quod `pernoctare’ hic sit judicare, constare potest a significatione `noctis’: ostensum (o)est supra, n. 2323, quod `vespera’ significet statum Ecclesiae ante ultimum, cum nulla fides incipit esse, tum quoque visitationem quae praecedit judicium; inde patet quod nox quae succedit, sit status ultimus quando nulla fides, tum quod sit judicium; inde liquet quod `in platea pernoctare’ in sensu interno sit ex vero judicare. [2] Quod judicium attinet, est illud duplex, nempe ex bono et ex vero; fideles judicantur ex bono, at infideles ex vero; quod fideles ex bono, constat manifeste apud Matthaeum xxv 34-40; et quod infideles ex vero, ibi vers. 41-46; judicari ex bono est salvari, quia illud receperunt; at judicari ex vero est damnari, quia bonum rejecerunt; bonum est Domini; hoc qui agnoscunt vita et fide, sunt Domini, quare salvantur, at qui non agnoscunt vita proinde non fide, illi non possunt esse Domini, ita nec salvari; judicantur ideo secundum vitae suae acta et secundum cogitationes et fines, et cum secundum haec, non possunt non damnari, nam verum est, quod homo ex se non {1} nisi malum faciat, cogitet et intendat, et ex se ruat ad infernum, quantum non inde detinetur a Domino. [3] Sed ita se habet judicium ex vero: Dominus nusquam aliquem judicat quam ex bono, omnes enim, quotcumque sunt, in caelum attollere vult, immo si posset usque ad Semet, est enim Dominus ipsa misericordia ac ipsum bonum; ipsa misericordia et ipsum bonum nusquam potest aliquem damnare, sed est homo, quia rejicit bonum, qui se damnat; sicut homo {2} in vita corporis fugerat bonum, ita in altera vita fugit, proinde caelum et Dominum; Dominus enim non nisi quam in bono potest esse; in vero quoque est, sed non in vero separato a bono. Quod Dominus non aliquem damnet, seu judicet ad infernum, Ipse dicit apud Johannem,
Non misit Deus Filium Suum in mundum, ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per Ipsum:… hoc est judicium, quod lux venit in mundum, sed dilexerunt homines magis tenebras quam lucem, erant enim opera eorum mala, iii 17, 19:
et apud eundem,
Si quis Mea audiverit verba, non tamen crediderit, Ego non judico illum; non enim veni ut judicem mundum, sed ut salvem mundum, xii 47;
[4] praeterea videantur quae de his prius, n. 223, 245, 592, 696, 1093, 1683, 1874, 2258; ubi de judicio supra n. 2320, 2321 actum, ostensum est quod Humano Divino et Sancto procedenti Domini sit omne judicium, secundum Domini verba apud Johannem,
Non Pater judicat quemquam, sed judicium omne dedit Filio, v 22;
et tamen nunc dicitur quod `Dominus non judicet damnando aliquem’: inde patet quale Verbum est in littera, quod nisi intelligeretur ex alio sensu, nempe ex interno, non comprehenderetur; ex sensu interno solo patet quomodo se habet cum judicio.
@1 nihil.$
@2 nam sicut.$

2336. Quod `platea’ significet verum, constare potest a pluribus locis in Verbo, ut apud Johannem ubi de Nova Hierosolymam,
Duodecim portae, duodecim margaritae, unaquaevis porta erat margarita una, et platea civitatis aurum purum sicut {1} vitrum pellucidum, Apoc. xxi 21;
[2] `Nova Hierosolymam’ est regnum Domini, quod quia describitur quoad bonum et verum, describitur per muros, portas, plateas; per has, nempe per `plateas,’ intelliguntur omnia veli quae ducunt ad bonum, seu omnia fidei quae ducant ad amorem et charitatem, et quia vera tunc fiunt boni, ita pellucentia a bono, dicitur `platea aurum quasi vitrum pellucidum’: apud eundem,
E medio plateae ejus et fluvii, hic illic arbor vitae faciens fructus duodecim, Apoc. xxii 2;
ubi etiam de Nova Hierosolyma seu regno Domini; `medium plateae’ est verum fidei, per quod bonum et quod dein a bono: `fructus duodecim’ sunt qui vocantur fructus fidei, nam `duodecim’ significant omnia fidei, ut ostensum n. 577, 2089, 2129, 2130 [3] apud Danielem,
Scito et percipito, ab exitu Verbi ad restituendum et ad aedificandum Hierosolymam, usque ad Messiam Ducem, septimanae septem, et septimanae sexaginta {2} et duae, et restituetur et aedificabitur platea et fossa, ix 25;
ubi de Adventu Domini; quod `restituetur platea et fossa’ est quod tunc verum et bonum; quod Hierosolyma tunc non restituenda sit et aedificata, notum est, et quod non restituenda et aedificanda denuo, quisque etiam nosse potest, si non detineat ideas in regno mundano, sed in regno caelesti per `Hierosolymam’ in sensu interno intellecto: [4] apud Lucam,
Paterfamilias dixit servo suo, Abi ocius in plateas et vicos urbis, et pauperes, mancos, claudos et caecos introduc illuc, xiv 21;
qui manent in sensu litterae, non aliud inde capiunt quam quod (o)servus iret ubivis, et quod hoc significetur per plateas et vicos; quodque adduceret quoscumque, et quod hoc significetur per pauperes, mancos, claudos et caecos; sed singula verba involvunt arcana, sunt enim Domini; `quod iret in plateas et vicos’ significat quod quaereret ubicumque aliquod veram genuinum, (o)seu verum quod lucet ex bono, seu {3} per quod pellucet bonum; quod `introduceret pauperes, mancos, claudos et caecos’ significat quod tales qui in Antiqua Ecclesia ita vocati sunt, et tales fuerunt quoad fidem, sed in vita boni, qui sic informarentur de regno Domini, ita gentes quae nondum instructae: [5] quia `plateae’ significabant vera, inde ritus repraesentativus apud Judaeos, docere in plateis, ut patet apud Matthaeum vi 2, 5; et apud Lucam xiii 26, 27: apud Prophetas `plateae,’ ubicumque nominantur: in sensu interno significant vel vera, vel contraria veris, ut apud Esaiam:
Rejectum est retro judicium, et justitia e longinquo stetit, nam impegit in platea veritas, et rectitudo non potest advenire lix 14:
apud eundem,
Filii tui defecerunt, et jacuerunt in capite omnium platearum li 20:
apud Jeremiam,
Ascendit mors in fenestras {4}, venit in palatia nostra, ad exscindendum parvulum e platea, juvenes e vicis, ix 20:
[6] apud Ezechielem,
Nebuchadnezzar per ungulas equorum suorum conculcabit omnes plateas tuas, xxvi 11;
ubi de Tyro, per quam cognitiones veri significantur, n. 1201; `ungulae equorum’ sunt scientifica pervertentia verum: apud Nahum,
In plateis insaniunt currus, discurrunt in vicis, ii 5;
`currus’ pro doctrina veri, qui `insanire in plateis’ dicitur quando falsum loco veri: apud Zachariam,
Adhuc habitabunt senes mares, et senes mulieres in plateis Hierosolymae,… et plateae civitatis implebuntur pueris et puellis, ludentibus in plateis, viii 4, 5;
de affectionibus veri, et inde laetitiis et gaudiis: praeter alibi, ut Esai. xxiv 11; Jer. v 1; vii 34; xlix 26; Thren. ii 11, 19; iv 8, 14; Zeph. iii. 6.
@1 quasi.$
@2 septuaginta AI, but in the three other places where S quotes this text he has 62, as Heb. AE 684 gives internal sense of 62.$
@3 et.$
@4 i nostras.$

2337. Vers. 3. Et urgebat eos valde, et declinaverunt ad eum, et venerunt ad domum ejus, et fecit eis convivium, et azyma coxit, et comederunt. `Urgebat eos valde’ significat statum tentationis cum vincit: `et declinaverunt ad eum’ significat mansionem: `et venerunt ad domum ejus’ significat confirmationem in bono: `et fecit eis convivium’ significat cohabitationem: `et azyma coxit’ significat purificationem: `et comederunt’ significat appropriationem.

2338. `Urgebat eos valde’: quod significet statum tentationis cum vincit, non constare potest nisi illis qui in tentationibus fuerunt; tentationes secum habent, ut dictum, dubitationem de praesentia et misericordia Domini, tum de salvatione; spiritus mali qui tunc apud hominem, et inducunt tentationem, negativum fortiter inspirant, sed spiritus boni et angeli a Domino dubitativum hoc omni modo discutiunt, et in spe continuo {1} tenent, ac demum affirmativum confirmant; inde homo qui in tentatione, haeret inter negativum et affirmativum; qui succumbit, in dubitativo manet, et in negativum cadit; at qui vincit, in dubitativo quidem est, sed usque qui {2} spe patitur se erigi, in affirmativo perstat; quia in pugna illa homo urgere videtur Dominum, imprimis per preces, ut adsit, misereatur, opem ferat, a damnatione liberet, hic ubi de tentatione illorum qui fiunt homines Ecclesiae, agitur, describitur illa per quod angeli dixerint primum `non,’ et quod `pernoctarent in platea,’ at quod Lot urgeret eos valde, et sic quod `declinaverint ad eum, et venerint in domum ejus.’
@1 S does not seem to distinguish between continuo (= forthwith) and continue (= continually). The latter meaning seems probable here.$
@2 quia or qui a.$

2339. `Et declinaverunt ad eum’: quod significet mansionem, constat a significatione eorundem verborum supra n. 2330, ita absque ulteriore explicatione.

2340. `Et venerunt ad domum ejus’: quod significet confirmationem in bono, constat ex significatione `domus’ quod sit caeleste bonum, de qua prius, n. (x)2233 {1}, 2331; et inde, tum a serie rerum in sensu interno, quod sit confirmari in bono.
@1 i 2048$

2341. `Et fecit eis convivium’: quod significet cohabitationem, constat a significatione `convivii’: in Verbo memorantur passim `convivia,’ et ibi in sensu interno significant cohabitationem; ut apud Jeremiam,
Verbum Jehovae ad illum; domum convivii non intrabis, ad sedendum cum illis, ad comedendum et ad bibendum, xvi 8;
ubi ad prophetam dicuntur plura, per quae repraesentaret quod bonum cum malo, et verum cum falso, nullam communicationem haberet, et inter alia, quod `non intraret in domum convivii,’ quo significabatur quod bonum et verum non cohabitarent cum malo et falso: [2] apud Esaiam,
Faciet Jehovah Zebaoth omnibus populis in monte hoc convivium pinguium, convivium vinorum suavium, pinguium medullatorum, vinorum defecatorum, xxv 6;
(o)ibi `mons’ pro amore in Dominum, n. 795, 1430, in quo qui sunt, cohabitant cum Domino in bono et vero, quod significatur per `convivium’; `pinguia et medullata’ sunt bona, n. 353, `vina suavia et defecata’ sunt vera inde, n. 1071. [3] Convivia ex sanctificatis cum sacrificabant, in Ecclesia Judaica nec aliud repraesentabant quam cohabitationem Domini cum homine, in sanctis amoris significatis per sacrificia, n. 2187; similiter dein per Sacram Cenam, quae in Primitiva Ecclesia convivium dicebatur. [4] In cap. seq. xxi Gen. memoratur quod `Abrahamus fecerit convivium magnum die quo ablactatus est Isacus,’ vers. 8; per illud repraesentabatur et inde significabatur cohabitatio et prima conjunctio Divini Domini cum Humano Rationali Ipsius. Idem etiam {1} aliis in locis per `convivia’ in sensu interno significatur; quod etiam concludi potest inde, quod convivia sint inter plures qui in amore et charitate simul sunt, seque animis conjungunt, et mutuo laetitias quae sunt affectus amoris et charitatis, consociant.
@1 quoque.$

2342. `Et azyma coxit’: quod significet purificationem, constat a significatione `azymi seu infermentati.’ `Panis’ in Verbo significat in genere omnem cibum caelestem et spiritualem, ita in genere omnia caelestia et spiritualia, videatur n. 276, 680, 1798, 2165, 2177; quae ut essent absque impuris et profanis, repraesentabatur per `panem azymum’; `fermentum’ enim significat malum et falsum, ex quibus impura et profana redduntur caelestia et spiritualia; ob hanc repraesentationem mandatum est illis qui ab Ecclesia repraesentativa erant, quod in sacrificiis non offerrent alium panem, seu minham, quam infermentatam seu animam, ut constat apud Mosen,
Omnis minha, quam afferetis Jehovae, non conficietur fermentata, Lev. ii 11:
apud eundem,
Non sacrificabis super fermentato sanguinem sacrificii Mei, Exod. xxiii 18; xxxiv 25.
[2] Ac ideo quoque mandatum quod diebus septem Paschatis non ederent alium panem quam infermentatum seu {1} animum, de quo ita apud Mosen,
Septem diebus azyma comedetis, etiam in die primo cessare facietis fermentum e domibus vestris, quia quisque comedens fermentatum, exscindetur anima ea ex Israele, a die primo usque ad septimum…. In primo, in die quarto decimo mensis in vespera comedetis azyma, usque ad diem primum et vigesimum mensis in vespera: septem diebus fermentum non invenietur in domibus vestris, quia quisquis comedens fermentatum, et exscindetur anima ea e coetu Israelis, in peregrino, et indigena terrae, Exod. xii 15, 18-20;
praeter alibi, ut Exod. xiii 6, 7; xxiii 15; xxxiv 18; Deut. xvi 3, 4; inde Pascha est dictum festum azymorum, Lev. xxiii 6, Num. xxviii 16, 17; Matth. xxvi 17; Luc. xxii 1, 7. [3] Quod Pascha repraesentaret glorificationem Domini, et sic conjunctionem Divini cum humano genere, alibi, ex Divina Domini Misericordia, ostendetur; et quia conjunctio Domini cum humano genere fit per amorem et charitatem, ac inde fidem, caelestia et spiritualia illa {2} repraesentabantur per `panem azymum,’ quem diebus Paschatis comederent, quae (o)ideo ne contaminarentur ullo profano, tam severe interdictum fuit fermentatum ut qui illud comederent, exscinderentur; qui enim caelestia et spiritualia profanant, non possunt non perire: quisque videre potest quod absque hoc arcano, nusquam hoc ceremoniale cum tam severa injuncta poena latum esset: [4] omnia quae in Ecclesia illa mandata fuerunt, arcanum repraesentabant, immo ipsa coctio; sicut singula illa quae fecerunt filii Israelis, cum exirent Aegypto, (t)nempe quod
Comederent nocte illa… carnem assam igne, et azyma super amaroribus,… non comederent crudum, nec coctum aquis caput super crura;… (o)quod non relinquerent de eo usque ad mane, residuum igne comburerent, Exod. xii 8-10;
singula haec repraesentabant, nempe quod `nocte comederent,’ quod `carnem assam igne,’ `azyma super amaroribus,’ `caput super crura,’ (o)`non crudum,’ `non coctum aquis,’ quod `non relinquerent ad mane,’ `et quod `residuum igne comburerent’; sed arcana illa nusquam patent nisi detecta per sensum internum; inde quod omnia Divina sint, solum constare potest. [5] Similiter rituale cum naziraeo,
Quod sacerdos acciperet armum coctum de ariete, et placentam azymam unam e canistro, et laganum azymum unum, et daret super volas naziraei, postquam totonderit naziraeatum ejus, Num. vi 19;
qui nescit quod `naziraeus’ repraesentaret ipsum caelestem hominem, nescit quoque quod omnia et singula illa involvant caelestia, ita arcana, quae non apparent in littera, nempe `armus coctus de ariete,’ `placenta azyma,’ `laganum azymum,’ `tonsio capillorum’; inde constare potest qualem opinionem possunt capere de Verbo illi qui non credunt sensum internum dari, nam absque interno sunt singula nullius momenti; at remoto ceremoniali seu rituali, fit ibi omne Divinum et sanctum; ita quoque se habet cum reliquis, ac ita cum `azymo,’ quod sit sanctum amoris, seu sanctum sanctorum, ut quoque vocatur apud Mosen,
Azyma residua, ab Aharone et filiis ejus comedentur in loco sanctitatis,… quia sanctum sanctorum illa, Lev. vi 9, 10.
`Panis azymus’ itaque est amor purus, et `coctio azymi’ purificatio.
@1 aut.$
@2 caelestia illa et spiritualia.$

2343. `Et comederunt’: quod significet appropriationem, constat a significatione `comedere’ quod sit communicari et conjungi, ita appropriari, de qua prius n. 2187. Ex dictis nunc et explicatis constare potest quomodo illa quae in versu praecedente et in hoc continentur, se in sensu interno habent et cohaerent, ex eo quod per `angelos’ significetur Divinum Humanum et Sanctum procedens Dominum; per `declinare ad eum’ mansionem habere; per `venire ad domum ejus’ confirmari in bonos; per `facere convivium’ cohabitare; per `azyma coquere’ purificari; et per `comedere’ appropriari; inde qualis sit series rerum in sensu interno, patet, tametsi nihil prorsus ejus apparet in sensu historico; [2] talis est ordo et series in omnibus et singulis Verbi, sed ipsa series non potest elucescere qualis est, in explicatione singularum vocum, inde enim ut discreta apparent, et dissipatur continuum sensus, sed cum omnia simul spectantur una idea, aut percipiuntur uno intuitu cogitationis, sicut fit apud illos qui in sensu interno sunt, et simul in luce caelesti a Domino; apud hos sistitur in illis verbis videndus integer processus reformationis ac regenerationis eorum qui fiunt homines Ecclesiae hic per `Lotum’ repraesentati; nempe quod primum percipiant aliquid tentationis, sed cum persistunt et vincunt, quod Dominus mansionem apud eos habeat, et confirmet eos in bono, introducat eos ad Se in regnum Suum, et cum iis cohabitet, ac ibi eos purificet et perficiat, et simul appropriet iis bona et felicia, et hoc per Divinum Humanum et Sanctum procedens Ipsius. [3] Quod a solo Domino omnis regeneratio seu nova vita, proinde salus, notum quidem est in Ecclesia, sed a paucis creditur; quod non credatur, est causa quia non in bono charitatis sunt; qui non in hoc sunt, illis tam impossibile est hoc credere quam est camelo intrare per foramen acus, nam bonum charitatis est ipsa humus seminum fidei; verum et bonum concordant, sed verum et malum nusquam; sunt contrariae indolis, et aversatur unum alterum, quare quantum homo est in bono, tantum potest esse in vero, seu quantum in charitate, tantum in fide, cumprimis in hoc principali fidei, quod a Domino omnis salus; [4] quod hoc principale fidei sit, constat a pluribus in Verbo: ut apud Johannem,
Adeo dilexit Deus mundum, ut Filium Suum unigenitum dederit, ut omnis qui credit in Ipsum, non pereat, sed habeat vitam aeternam, iii 16:
apud eundem,
Qui credit in Filium, habet vitam aeternam, qui vero non credit Filio, non videbit vitam, sed ira Dei manet super illo, iii 36:
apud eundem,
Hoc (o)est opus Dei, ut credatis in Ipsum Quem misit Pater, vi 29:
apud eundem,
Haec est voluntas Ipsius, Qui misit Me, ut omnis qui videt Filium, et credit in Ipsum, habeat vitam aeternam, et resuscitem illum in extremo die, vi 40:
apud eundem,
Nisi credideritis quod Ego sim, moriemini in peccatis vestris, viii 24:
apud eundem,
Ego sum resurrectio et vita, qui credit in Me, etsi moriatur, vivet; omnis vero qui vivit, et credit in Me, non morietur in aeternum, xi 25, 26.

[5] Quod nemo credere possit in Dominum nisi in bono sit, hoc est, quod nullus (t)possit habere fidem nisi sit in charitate, constat etiam apud Johannem,
Quotquot receperunt, dedit illis potestatem, ut filii Dei essent, credentibus in nomen Ipsius, qui non ex sanguinibus, neque e voluntate carnis, neque e voluntate viri, sed ex Deo nati sunt, i 12, 13
et apud eundem,
Ego sum vitis, vos palmites, qui manet in Me, et Ego in illo, hic fert fructum multum, quia sine Me non potestis facere quicquam; nisi quis manserit in Me, ejectus est foras sicut palmes, et arefactus:… quemadmodum amavit Me Pater, ita Ego amavi vos, manete in amore Meo;… hoc est mandatum Meum, ut ametis vos invicem, sicut amavi vos, xv 5, 6, 9, 12.
[6] Ex his constare potest quod amor in Dominum et charitas erga proximum sit vita fidei: qui autem in malo sunt, hoc est, in vita mali, quod nusquam credere possint quod a Domino omnis salus [sit,] constare mihi potuit ab illis qui e Christiano orbe in alteram vitam venerunt, etiam ex illis qui in vita corporis secundum doctrinale fidei ore fassi [sunt], immo docuerunt, quod absque Domino nulla salus, et tamen vitam mali egerunt; illi cum modo nominatus est Dominus, ilico oppleverunt sphaeram meris scandalis; nam quod solum cogitant in altera vita, appercipitur, et diffundit a se sphaeram, in qua se manifestat quali fide sunt, videatur n. 1394: [7] apud eosdem cum modo nominatus amor seu charitas, perceptum ab illis sicut tenebricosum quoddam, et simul grumosum, ex amore quodam spurco, quod talis naturae erat ut exstingueret, suffocaret et perverteret omne perceptivum amoris in Dominum et charitatis erga proximum; talis est fides hodie quam dicunt salvare absque bonis charitatis: [8] iidem quoque interrogati quam fidem habuerint, cum non illam quam in vita corporis fassi, dixerunt, {2} (nam celare quod cogitat, in altera vita nemo potest:) quod crediderint in Deum Creatorem universi; sed explorati num ita esset, et compertum [est] quod non in aliquem Deum crediderint, sed cogitaverint omnia naturae esse, ac vana quaecumque de vita aeterna dicta sunt; talis fides est omnium illorum intra Ecclesiam qui non credunt in Dominum, sed dicunt se credere in Deum Creatorem universi; aliunde enim non influere potest verum quam a Domino, nec potest verum inseminari quam in bono quod a Domino. [9] Quod Humanum Divinum et Sanctum procedens Domini sit, per quod et ex quo vita et salus, scitur manifeste a verbis Sacrae Cenae, `Hoc est corpus Meum, hic est sanguis Meus,’ quod est Divinum Humanum Domini, et quod inde sit omne Sanctum, constat; sive dicas Divinum Humanum, sive Corpus, sive Carnem, sive Panem, sive Divinum Amorem, idem est; Divinum enim Humanum Domini est purus Amor, et Sanctum est solius amoris, at Sanctum fidei est inde.
@1 at.$
@2 A c ().$

2344. Vers. 4. Vix adhuc cubuerunt, et viri urbis, viri Sodomae, circumdederunt domum, a puero et usque ad senem, omnis populus ab extremo. `Vix adhuc cubuerunt’ significat tempus primum visitationis: `viri urbis’ significant illos qui in falsis: `viri Sodomae’ significant illos qui in malis: `circumdederunt domum’ significat quod contra bonum charitatis: `a puero et usque ad senem’ significat falsa et mala recentia et confirmata: `omnis populus ab extremo’ significat omnia et singula eorum.

2345. `Vix adhuc cubuerunt’: quod significet tempus primum visitationis, constat ab illis quae de vespera et nocte supra n. 2323, (x)2335 dicta sunt, quod nempe per illas in Verbo significetur visitatio et judicium; hic quidem non nominatur vespera aut nox, sed dicitur `vix dum cubuerunt,’ ac ita significatur tempus procedentis vesperae ad noctem seu incohantis noctis, proinde tempus primum visitationis super malis, ut quoque a sequentibus patet; nam inquisitio de malis intra Ecclesiam per `Sodomam’ intellectis hic incohat.

2346. `Viri urbis’: quod significet illos qui in falsis, et `viri Sodomae’ illos qui in malis, constat a significatione `urbis’ et `Sodomae’; quod `urbs’ significet vera, tum {1} falsa seu contraria veris, prius n. 402, et quod `Sodoma’ omnis generis mala, n. 2220, 2246 ostensum est: quia fuerunt tam falsa quam mala, de quibus inquisitum seu visitatum, dicitur `viri urbis viri Sodomae’: si non utrumque intellectum, modo dictum fuisset `viri Sodomae.’
@1 quoque.$

2347. Quod `circumdederunt domum’ significet quod contra bonum charitatis, constat a significatione `domus’ quod sit bonum caeleste, quod non aliud est quam bonum `circumdare’ quod sit contra n. 2048, (x)2233; tam a significatione `circumdare’ quod sit contra illud esse, seu hostili animo illud aggredi et impugnare.

2348. `A puero et usque ad senem’: quod significet falsa et mala recentia et confirmata, constare potest a significatione `pueri’ et `senis’ cum praedicantur de falsis et malis; quod nempe `pueri’ sint quae nondum adoleverunt, ita recentia, `senes’ {3} quae ad multam aetatem pervenerunt, ita confirmata; alibi etiam puer et senex in simili sensu {1} in Verbo occurrunt, ut apud Zachariam,
Adhuc habitabunt {2} senes mares, et senes mulieres in plateis Hierosolymae,… et plateae civitatis implebuntur pueris et puellis, ludentibus in plateis, viii 4, 5;
ubi `Hierosolyma’ pro regno Domini et Ecclesia, n. 402, 2117; `plateae’ pro veris ibi, n. 2336; ita `senes mares’ pro confirmatis veris, `senes mulieres’ pro confirmatis bonis, `pueri ludentes in plateis’ pro recentibus veris, et `puellae’ pro recentibus bonis ac eorum affectionibus et inde laetitiis; inde patet quomodo caelestia et spiritualia mutantur in historica dum in mundana quae sunt sensus litterae, delabuntur, in quo sensu vix aliter apparet, quam quod intelligendi sint senes, pueri {3}, mulieres, puellae {3}: [2] apud Jeremiam,
Effunde super parvulum in platea Hierosolymae, et super coetum juvenum pariter, quia etiam vir cum muliere capientur, senex cum pleno dierum, vi 11;
ibi `platea Hierosolymae’ pro falsis quae regnant in Ecclesia, n. 2336, quorum recentia et adulta vocantur `parvulus et juvenes’; vetusta et confirmata vocantur `senex et plenus dierum’: apud eundem,
Dispergam in te equum et equitem ejus, et dispergam in te currum et vectum in eo; et dispergam in te virum et mulierem: et dispergam in te senem et puerum, li 21, 22;
[3] ibi similiter `senex et puer’ pro vero confirmato et recenti: apud eundem,
Ascendit mors in fenestras, venit in palatia nostra, ad exscindendum parvulum in platea, juvenes e vicis, ix 20;
ubi `parvulus’ pro veris quae primum nascuntur, quae exscinduntur cum `mors venit in fenestras et {4} palatia,’ hoc est, in intellectualia et voluntaria; quod `fenestrae’ sint intellectualia, videatur n. 655, 658; quod `palatia seu domus’ voluntaria, n. 710.
@1 Before puer et senex.$
@2 habitabant I.$
@3 i et.$
@4 i in$

2349. `Omnis populus ab extremo’: quod significet omnia et singula eorum, constat ab illis quae praecedunt, quod per `pueros et senes’ significentur falsa et mala tam recentia quam confirmata, inde nunc `populus ab extremo’ omnia et singula eorum; `populus’ in genere etiam significat falsa, videatur n. 1259, 1260. [2] Hic nunc describitur primus status eorum intra Ecclesiam qui contra bonum charitatis sunt et consequenter contra Dominum, nam unum involvit alterum; nemo enim conjungi potest Domino nisi per amorem et charitatem; amor est ipsa conjunctio spiritualis, ut constare potest ab essentia amoris, et qui Ipsi non conjungi potest, Ipsum nec potest agnoscere; quod qui non in bono sunt, nec possint Dominum agnoscere, hoc est, fidem in Ipsum habere, constat apud Johannem,
Lux venit in mundum, sed dilexerunt homines tenebras magis quam lucem, erant enim opera eorum mala; qui mala facit, odit lucem, et non venit ad lucem, ne coarguantur opera ejus; qui autem facit veritatem, venit ad lucem, ut manifestentur opera ejus, quoniam in Deo facta sunt, iii 19-21;
ex quibus patet quod qui contra bonum charitatis sunt, contra Dominum sint, seu quod idem, qui in malo sunt, quod odio habeant lucem nec veniant ad lucem; quod `lux’ sit fides in Dominum, et Ipse Dominus, patet apud Johannem i 9, 10; xii 35, 36, 46: [3] similiter alibi apud eundem,
Non potest mundus odisse vos, Me autem odit, quia Ego testor de illo, quod opera ejus mala sint, vii 7:
manifestius adhuc apud Matthaeum,

Dicet iis qui e sinistris, Discedite a Me, maledicti, nam esurivi et non dedistis Mihi quod ederem; sitivi et non potastis Me; peregrinus eram et non collegistis Me; nudus, et non circuminduistis Me; aegrotus et in custodia, et non visitastis Me;… amen dico vobis, in quantum non fecistis uni ex istis minimus, neque mihi fecistis, xxv 41-43, 45.
[4] Inde patet quomodo contra Dominum sunt qui contra bonum charitatis; tum quod unusquisque judicetur secundum bonum quod est charitatis, non secundum verum quod est fidei dum hoc separatum est a bono; ut quoque alibi apud Matthaeum,
Venturus Filius hominis in gloria Patris Sui cum angelis Suis, et tunc reddet unicuique juxta facta ejus, xvi 27;
`facta’ pro bonis quae procedunt a charitate; quae {1} charitatis sunt, etiam fructus fidei vocantur.
@1 i dum.$

2350. Vers. 5. Et clamaverunt ad Lot, et dixerunt ei, Ubi viri qui venerunt ad te noctu? Educ eos ad nos, et cognoscamus eos. `Clamaverunt ad Lot, et dixerunt ei’ significat falsum ex malo irascens contra bonum: `Ubi viri qui venerunt ad te?’ significat negationem Divini Humani et Sancti procedentis Domini: `noctu’ significat ultimum tempus, quando amplius non agnoscuntur: `educ eos ad nos, et cognoscamus eos’ significat quod ostendere vellent, quod sit falsum agnoscere quod sint.

2351. `Clamaverunt ad Lot, et dixerunt ei’: quod significet falsum ex malo irascens contra bonum, constare potest (c)ex significatione `clamare,’ tum `Loti,’ et sic ab affectu; quod vox `clamare’ praedicetur de falso, n. 2240 ostensum est; quod `Lot’ repraesentet homine’ Ecclesiae qui in bono, ita ipsum bonum, n. 2324; inde et ex affectu irae qui in his verbis, constat quod sit falsum ex malo irascens contra bonum. Quod plura genera falsi sint, in genere {1} autem duo, nempe falsum quod producitur ex malo, et quod producit malum, videatur n. 1188, 1212, 1295, 1679, 2243; [2] falsum ex malo quod intra Ecclesiam, imprimis est falsum quod favet malis vitae, ut est illud quod bonum: hoc est, charitas, non faciat hominem Ecclesiae, sed verum, hoc est: fides; et quod salvetur homo utcumque per omnem vitae suae cursum in malis vixerit, modo in statu sopitionis corporeorum, ut solet fieri brevi ante mortem, aliquid fidei cum apparente affectione enuntiaverit: hoc falsum est quod imprimis irascitur contra bonum, et significatur per quod `clamaverint ad Lot.’ `Causa irae est omne id quod destruere conatur jucundum alicujus amoris; `ira’ vocatur quando malum impugnat bonum, `zelus’ autem quando bonum increpat malum.
@1 A has imprimis with in genere written above it, neither is deleted.$

2352. `Ubi viri qui venerunt ad te’: quod significet negationem Divini Humani et Sancti procedentis Domini, constat ex significatione `duorum virorum,’ de {1} qua supra n. 2320; tum etiam ex affectu qui in hujus irae verbis latet, exque mox sequentibus ubi dicitur `Educ eos ad nos et cognoscamus eos’; inde quod negatio involvatur, patet. Qui contra bonum charitatis sunt, quod sint contra Dominum ac Ipsum negent corde, tametsi amoris sui et mundi causa profitentur ore, videatur supra n. 2343, 2349.
@1 i quod sint Divinum et Sanctum procedens Domini.$

2353. `Noctu’: quod significet ultimum tempus, quando amplius non agnoscuntur, constat a significatione `noctis’ quod sit tempus tenebrarum, quando non amplius conspiciuntur illa quae lucis sunt: angeli non venerunt noctu sed vespera, sed quia sunt viri Sodomae qui locuti et clamaverunt, hoc est, qui in falso et malo sunt, non dicitur vespere, sed `noctu’; `nox’ enim in Verbo significat tempus et statum quando nulla amplius lux veri sed mere falsum et malum, ita ultimum, quando judicium; [2] in qua {1} significatione legitur passim {2}, ut apud Micham,
Contra prophetas seducentes populum;… nox vobis ex visione, et obtenebrescit vobis ex divinatione, et occidit sol super prophetis, et nigrescit super iis dies, iii 5, 6;
`prophetae’ hic pro iis qui docent falsa; `nox, obtenebratio, occasus solis, nigrescens dies’ pro falsis et malis: [3] apud Johannem,
Si quis ambulat in die, non offendit,… si quis autem ambulat in nocte, offendit, quia lux non est in illo, xi 9, 10;
ubi `nox’ pro falso ex malo; {3} `lux’ pro vero ex bono; sicut enim omnis lux veri est ex bono, ita omnis nox falsi est ex malo: [4] apud eundem,
Me oportet operari opera Ipsius, Qui misit Me, quousque dies est, venit nox quando nemo potest operari, ix 4;
`dies’ pro tempore et statu quando bonum et verum, `nox’ autem quando malum et falsum: [5] apud Lucam,

Dico vobis, ea nocte erunt duo super lecto uno, unus acceptabitur, alter deseretur, xvii 34;
(o)ibi nox pro ultimo tempore quando non amplius verum fidei. [6] Quia in Aegypto cum exibant inde filii Israelis, repraesentabatur vastatio boni et veri intra Ecclesiam, et quod amplius nihil nisi falsum et malum regnaret, mandatum erat ut `media nocte exirent,’ Exod. xi 4; et factum, quod `media nocte omnia primogenita Aegypti occisa sint,’ Exod. xii 12, 29, 30: et quia illi qui in bono et vero, repraesentati per filios Israelis, inter falsa et mala, sicut Lot Sodomae, custoditi sunt, nox illa respective ad eos `nox custodiarum Jehovae’ dicitur, ibid. vers. 42.
@1 simili.$
@2 i alibi in Verbo.$
@3 i et.$

2354. Quod `educ eos ad nos, et cognoscamus eos’ significet quod ostendere vellent quod sit falsum agnoscere quod sint, nempe Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, constat a significatione `duorum angelorum,’ de qua supra n. 2320; tum etiam ab affectu irae in quo haec dicta sunt, in quo quod dicitur est negativum. [2] Hic primus status Ecclesiae vastatae, hoc est, cum nulla fides, qui nulla charitas, incipit esse, describitur; qui status est, ut dictum, quo quia contra bonum charitatis sunt, etiam in nulla fide sint, imprimis in nulla agnitione Divini Humani et Sancti procedentis Domini; hoc {1} corde negant omnes illi qui in vita mali sunt, nempe omnes illi qui alios prae se contemnunt, odio habent omnes {2} qui se non colunt, qui in vindictis contra eosdem, immo in crudelitate, jucundum sentiunt quique adulteria pro nihilo reputant; melius suo tempore fecerunt Pharisaei qui negarunt aperte Divinum Domini, quam tales hodie qui, sui cultus et foedi lucri causa, Ipsum exterius sancte colunt, at interius profanum illud recondunt; hi quales successive fiunt describitur in sequentibus per `viros Sodomae,’ et demum per eversionem ejus, vers. 24, 25. [3] Se habet cum homine, ut prius aliquoties dictum, quod sint apud eam spiritus mali, et simul angeli; per spiritus malos communicat ille cum inferno, et per angelos cum caelo, n. 687: 697; quantum itaque vita ejus accedit ad malum, tantum influit infernum, quantum autem vita accedit ad bonum, tantum influit caelum, ita Dominus: inde constat quod qui in vita mali, non possint agnoscere Dominum, sed quod innumera sibi fingant contra Ipsum, quia influunt {3} phantasiae inferni, quas recipiunt; at qui in vita hoc sunt, ii agnoscunt Dominum quia influit caelum, in quo amor et charitas principale est, quia caelum est Domini, a Quo omnia amoris et charitatis, videatur n. 537, 540, 547, 548, 552, 553, 685, 2130.
@1 haec.$
@2 eos.$
@3 influant I.$

2355. Vers. 6, 7. Et exivit ad eos Lot ad januam, et ostium clausit post se. Et dixit, Ne quaeso, fratres mei, malefaciatis. `Exivit ad eos Lot ad januam’ significat quod prudenter se applicaret: `et ostium clausit post se’ significat ne violarent bonum charitatis, et negarent Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini: `et dixit’ significat exhortationem: `Ne quaeso, fratres mei, malefaciatis’ significat ne violent illa; `fratres’ dicit, quia ex bono ex quo exhortatus.

2356. {1} Quod `exivit ad eos Lot ad januam’ significet quod prudenter se applicaret, constat ab interiore sensu `januae,’ et `exire ad januam’; `janua’ in Verbo significat id quod introducit seu intromittit vel ad verum, vel ad bonum, vel ad Dominum; inde est quod etiam `janua’ significet ipsum verum, tum ipsum bonum, ut et Ipsum Dominum, nam verum ducit ad bonum, et bonum ad Dominum; talia repraesentabant `janua et vela tentorii,’ tum quoque templi, videatur n. 2145, 2152, 2576; [2] quod illa significatio sit januae, patet a Domini verbis apud Johannem,
Qui non est ingrediens per januam in caulam ovium, sed ascendit aliunde, is est fur et latro; qui vero ingrediens est per januam, pastor est ovium; huic janitor aperit. Ego
sum janua ovium, … per Me si quis introiverit, salvabitur, x 1-3, 7, 9;
ibi `janua’ pro vero et bono, ita pro Domino, Qui est ipsum verum et bonum. Inde patet quid significatur per `intromitti per januam’ in caelum, proinde quid per `claves’ quibus aperitur. [3] Hic autem per `januam’ significatur aliquod bonum, genio eorum qui obsiderunt domum, adaequatum, nam `janua’ distinguitur hic ab `ostio,’ et erat ante domum, quod patet ex ea quod Lot exiverit et quod ostium clauserit post se; et quod bonum illud esset beatum vitae, constat ab illis quae mox sequuntur, quo persuaderet illis qui in falso et malo erant; nam tales non persuaderi se patiuntur per ipsissimum bonum, id enim rejiciunt; ex quibus patet quod per `exire ad januam’ hic significetur, quod prudenter se applicaret.
@1 A has two versions of 2356-9, the former of which is deleted (see Appendix volume).$

2357. `Et ostium clausit post se’: quod significet ne violarent bonum charitatis, et negarent Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, constat ab illis quae nunc dicta sunt; `claudere ostium {1}’ est ne intrent, hic ne in bonum significatum per `domum,’ ac ita ad Divinum et Sanctum Domini. [2] Involvunt haec etiam arcaniora, in quorum sensum et ideam veniunt angeli cum haec leguntur, nempe quod illi qui in vita mali sunt, non ulterius admittantur quam ad cognitionem boni et Domini, non autem usque ad ipsissimam agnitionem et fidem; ex causa quia, quamdiu in malo sunt, non simul in bono esse possint; servire simul duobus dominis nemo potest; qui semel agnoscit et credit, si redit ad vitam mali, profanat bonum, et sanctum, qui autem non agnoscit et credit, is nec profanare potest; ideo ex Providentia Domini cavetur, ut {2} homo admittatur ulterius in ipsam agnitionem et fidem cordis quam quantum dein teneri in illa potest; et hoc ob causam poenae profanationis, quae in inferno gravissima est; [3] (m)haec causa est quod tam paucis hodie concedatur ex corde credere quod bonum amoris et charitatis sit caelum in homine, et quod omne Divinum sit in Domino, in vita enim mali sunt:’ hoc nunc est quod interius significatur per quod `Lot clausit ostium post se’; ostium enim erat interior janua per quam in ipsam domum ubi angeli, intrabatur, hoc est, in bonum in quo Dominus.
@1 i ad domum.$
@2 A d ne i ut, I has ut which T changes unnecessarily to ne; cavetur is used in the sense of `guard against.’$

2358. `Et dixit’: quod significet exhortationem, constat ex illis quae nunc sequuntur, ita absque ulteriore explicatione.

2359. `Ne quaeso, fratres mei, malefaciatis’: quod significet ne violarent illa, nempe bonum charitatis ac Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, constat a significatione `malefacere’ quod `sit violare. Ex his, quod agatur de illis qui intra Ecclesiam, et quod ii sint qui per `viros Sodomae’ intelliguntur, patet, nam violare illa nemo potest nisi qui Verbum habet. Quod haec sanctissima sint, constare potest ex eo quod nemo admitti queat in regnum Domini, hoc est, in caelum, nisi sit in bono amoris et charitatis, et nemo in bono amoris et charitatis esse potest nisi agnoscat Domini Divinum et Sanctum; ab Ipso Solo illud influit, et quidem in ipsum bonum quod ab Ipso; Divinum non potest influere nisi in Divinum, nec communicari homini nisi per Divinum Humanum et inde Sanctum Domini; inde intelligi potest quid sit quod Dominus sit Omne in omnibus Sui regni, tum quod nihil boni quod apud hominem, sit hominis, sed Domini.

2360. Quod `fratres’ dicat quia ex bono ex quo exhortationem, constat a significatione `fratris’; `frater’ significat idem in Verbo ac proximus, ex causa quia quisque amare debet proximum sicut seipsum, ita fratres dicti ex amore seu, quod idem, ex bono; haec nominatio et salutatio proximi venit inde quod Dominus in caelo omnium Pater sit, (c)et quod omnes amet ut filios; et sic quod amor sit conjunctio spiritualis; refert inde universum caelum sicut unam generationem ex amore et charitate, n. 685, 917; [2] ideo omnes filii Israelis quia regnum Domini caeleste, hoc est, amoris et charitatis, repraesentabant, inter se `fratres’ dicti sunt, tum quoque `socii,’ sed hoc, seu socii, non ex bono amoris sed ex vero fidei; ut apud Esaiam,
Vir socium suum adjuvant, et fratri suo dicit, Confirma te, xli 6:
apud Jeremiam,
Sic dicetis vir ad socium suum, et vir ad fratrem suum, Quid respondit Jehovah? et quid locutus est Jehovah? xxiii 35:
apud Davidem,
Propter fratres meos et socios meos loquar, Age pacem in te, Ps. cxxii 8:
apud Mosen,
Non urgebit socium suum et fratrem suum, quia proclamata intermissio Jehovae, Deut. xv 2, 3:
apud Esaiam,
Confundam Aegyptum cum Aegypto, et pugnabunt vir contra fratrem suum, et vir contra socium suum, xix 2:
apud Jeremiam,
Vir a socio suo cavete, et super ullo fratre ne fidatis, omnis namque frater supplantando supplantabit, et omnis socius calumniabitur, ix 3 [A.V. 4].
[3] Quod omnes ab Ecclesia illa dicti sint uno nomine fratres, apud Esaiam,
Adducent omnes fratres vestros de omnibus gentibus munus, et Jehovae, super equis, et super curru, et super rhedis cameratis, et super mulis, et super dromadibus, ad montem sanctitatis Meae, Hierosolymam, lxvi 20;
qui non sciunt praeter sensum litterae, ut judaei, non alios significari credunt quam Jacobi posteros, tum quod illi super equis, et super curru, et super rhedis cameratis, super mulis reducentur ab illis quos gentes vocant, ad Hierosolymam; sed per `fratres’ intelliguntur omnes qui in bono, et per `equos, currus, rhedas’ illa quae sunt veri et boni, et per `Hierosolymam’ regnum Domini: [4] apud Mosen,
Cum fuerit inter te egenus de uno fratrum tuorum, in una portarum tuarum,… non obfirmabis cor tuum, et non claudes manum tuam e fratre tuo egeno, Deut. xv 7, 11:
apud eundem,
E medio fratrum tuorum pones super te regem, non poteris dare supra te vinum alienigenam, qui non frater tuus ille;… et non efferet {1} se cor (c)ejus prae fratribus suis, Deut. xvii 15, 20:
apud eundem,
Prophetam e medio tui, de fratribus tuis, sicut me, suscitabit tibi Jehovah Deus tuus, Huic oboedietis, Deut. xviii 15, 20.
[5] Exinde patet quod judaei et Israelitae se omnes dixerint fratres, (m)foederatos autem socios (n); at quia illi nihil praeter historica et mundana Verbi sapiebant, inde fratres se dixisse credebant quia omnes filii unius patris seu Abrahami essent; at in Verbo non dicti sunt fratres inde, sed a bono quod repraesentabant; `Abrahamus’ etiam in sensu interno non {2} aliud est quam ipse amor, hoc est, Dominus, n. 1893: 1965, 1989, 2011, Cujus filii, et sic fratres, sunt qui in bono, immo omnes qui `proximus’ dicuntur, ut Dominus docet apud Matthaeum,
Unus est vester Magister, Christus, omnes vos fratres estis: xxiii 8:
[6] apud eundem,

Quisquis irascitur fratri suo temere, obnoxius erit judicio quicumque dixerit fratri suo Raka, obnoxius erit synedrio… Si obtuleris munus [tuum] super altari, et apud hoc recordatus fueris. quod frater tuus habeat aliquid contra te, relinque ibi munus coram altari, et abi prius reconciliare fratri, v 22-24:
apud eundem,
Cur cernis festucam, quae in oculo fratris tui?… quomodo dices fratri tuo, Sine festucam ejiciam ex oculo tuo? vii 2-4:
apud eundem,
Si peccaverit in te frater tuus, abi et argue eum inter te e ipsum solum: si te audiverit, lucratus es fratrem tuum, xviii 15:
apud eundem,
Accedens Petrus ad Ipsum, dixit, Domine, quoties peccabit in me frater meus, et remittere debeo? xviii 21:
apud eundem,
Sic et Pater Meus caelestis faciet vobis, si non remiseritis suo quisque fratri ex cordibus delicta eorum, xviii 35.

[7] Ex his liquet quod omnes in universo dicantur fratres qui proximus et hoc inde quia quisque amare debet proximum ut seipsum, ita ei amore seu bono: et quia Dominus est Ipsum Bonum, et omnes spectat ex bono {3}, et est Ipse Proximus in supremo sensu, Ipse quoque illo: vocat fratres, ut apud Johannem,
Dixit Jesus ad Mariam,… Abi ad fratres Meos, xx 57:
et apud Matthaeum,
Respondens rex dicet illis, Amen dico vobis, in quantum fecistis uni ex his fratribus Meis minimis, Mihi fecistis, xxv 40.
Inde nunc constat quod `frater’ sit vox amoris.
@1 efferat.$
@2 nec.$
@3 After sensu.$

2361. Vers. 8. Ecce quaeso mihi duae filiae, quae non cognoverunt virum, educam quaeso eas ad vos, et faciatis eis sicut bonum in oculi vestris, tantum viris illis ne faciatis quicquam, quia propterea venerunt in umbram trabis meae. `Ecce quaeso mihi duae filiae quae non cognoverunt virum’ significat affectiones boni et veri: `educam quaeso eas ad vos’ significat beatitudinem ex illis: `et faciatis eis sicut bonum in oculis vestris’ significat fruitionem quantum perciperent ex bono: `tantum viris illis ne faciatis quicquam’ significat quod non Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini violarent: `quia propterea venerunt in umbram trabis meae’ significat quod in bono charitatis sint; `umbra trabis’ est in ejus communi obscuro.

2362. `Ecce quaeso mihi duae filiae, quae non cognoverunt virum’: quod significet affectiones boni et veri, constat (c)a significatione `filiarum’ quod sint affectiones, de qua {1} n. 489-491; `quod non cognoverint virum’ significat quod non falsum contaminaverit illas, `vir’ enim significat rationale verum, tum quoque in opposito sensu falsum, n. 265, 749, 1007: sunt binae affectiones, nempe boni et veri, videatur n. 1997; illa seu affectio boni, constituit Ecclesiam caelestem, et vocatur in Verbo `filia Zionis,’ ut et `filia virgo Zionis’; haec autem, seu affectio veri, constituit Ecclesiam spiritualem, et vocatur in Verbo `filia Hierosolymae’; [2] ut apud Esaiam,
Sprevit te, subsannavit te filia virgo Zionis, post te caput movit filia Hierosolymae xxxvii 22; 2 Reg. xix 21:
apud Jeremiam,
Quid assimilabo tibi o filia Hierosolymae? quid aequabo tibi, et consolabor te, virgo filia Zionis? Thren. ii 13:
apud Micham,
Tu o turris gregis, clive filiae Zionis usque ad te veniet et veniet dominium prius, regnum filiae Hierosolymae, iv 8:
apud Zephaniam,
Jubila filia Zionis, clangite Israel, laetare et exsulta in toto corde filia Hierosolymae, iii 14:
apud Zachariam.
Exsulta valde filia Zionis, clange filia Hierosolymae, ecce rex tuus veniet tibi, ix (x)9; Matth. xxi 5; Joh. xii 15.
[3] Quod Ecclesia caelestis, seu regnum caeleste Domini, ex affectione boni, hoc est, ex amore in Ipsum Dominum, dicatur `filia Zionis’ videatur adhuc, Esai. x 32; xvi 1; lii 2; lxii 11; Jer. iv 31; vi 2, 23; Thren. i 6; ii 1, 4, 8, 10; Mich. iv 10, 13; Zach. ii 14; Ps. ix 15 [A.V. 14]; et quod Ecclesia spiritualis, seu regnum spirituale Domini, ex affectione veri, et sic ex charitate erga proximum, dicatur `filia Hierosolymae,’ Thren. ii 15. De utraque illa Ecclesia; qualis una et qualis altera: pluries in Parte Prima actum est. [4] Ecclesia caelestis ex eo quod ex amore in Dominum sit in amore erga proximum, assimilatur imprimis filiae innuptae seu virgini, immo etiam vocatur virgo, ut apud Johannem,
Hi sunt qui cum mulieribus non polluti sunt, virgines enim sunt: hi sunt qui sequuntur Agnum, quo vadit,… immaculati enim sunt coram throno Dei, Apoc. xiv 4, 5;
ut quoque repraesentaretur hoc in Ecclesia Judaica, injunctum fuit sacerdotibus, ut `non viduas, sed virgines in uxores acciperent,’ Lev. xxi 13-15; Ezech. xliv 22. [5] Ex his quae in hoc versu sunt, constare potest quam purum sit Verbum in sensu interno, tametsi aliter in littera apparet; dum enim haec leguntur, `Ecce quaeso mihi duae filiae, quae non cognoverunt virum, educam quaeso eas ad vos, e faciatis eis sicut bonum in oculis vestris, tantum viris illis ne faciatis quicquam,’ non aliud quam quoddam impurum subit ideas, imprimis in illorum qui in vita mali sunt; sed usque quam casta haec sint in sensu interno, patet ab explicatione, nempe quod significent affectione: boni (c)et veri, (c)ac beatitudinem quam perciperent ex fruitione earum illi qui Divinum et Sanctum Domini non violant.
@1 prius.$

2363. `Educam quaeso eas ad vos’: quod significet beatitudinem ex illis, nempe ex affectionibus boni et veri, constat a sensu eorum verborum, cum praedicantur de affectionibus, quae per `filias’ hic intelliguntur. Quod ipsam rem attinet, nempe quod beatitudo e felicitas solum sit in affectione boni et veri, alte ignorant omnes qui in malo et ejus jucundo sunt; beatitudo in affectione boni et veri illi: apparet vel sicut quoddam nullum, vel sicut quoddam triste, quibusdam ut quoddam dolorificum, immo ut mortiferum; genii et spiritus infernales tales sunt; putant hi et credunt, si illis auferretur jucundum amoris sui et mundi, consequenter malorum inde, quod nihil vitae ii: superesse possit; at cum iis ostenditur quod tunc ipsa vita cum beato et felici incipiat, triste quoddam ex jactura sui jucundi sentiunt {1} et cum adducuntur inter (c)eos qui in tali vita sunt, dolor et cruciatu eos occupat; praeter quod tunc quoque sentire incipiant in se cadaverosum quoddam ac dirum infernale, quare vocant caelum in quo illud beatum et felix, suum infernum, et quantum se a facie Domini removere et abscondere possint {2}, aufugiunt. [2] Quod tamen usque omne beatum et felix consistat in affectione boni quod est amoris et charitatis, (c)ac veri quod fidei, quantum hoc ducit ad illud, constare potest ex eo quod caelum, hoc est, vita angelica in eo consistat, tum quod ab intimis afficiat, quia per intima influit a Domino, videatur n. 540, 541, 545; tunc etiam sapientia et intelligentia intrat et opplet ipsius mentis adyta, et incendit bonum caelesti flamma, (c)et verum caelesti luce, et hoc cum perceptione beati et felicis, de qua non nisi quam ineffabile praedicari potest; qui in hoc statu sunt, ii percipiunt quam nulla et quam tristis et quam lamentabilis vita sit illorum qui in malis amoris sui et mundi sunt. [3] Sed ut sciat homo qualis haec vita sit respective, nempe vita amoris sui et mundi seu, quod idem, vita fastus, avaritiae, invidiae, odii, vindictae, immisericordiae, adulterii, qui aliqua ingenii dote pollet, characterem alicujus illorum sibi faciat, aut si possit, coram se, secundum ideas quas ab experientia, scientia et ratione de illis capere possit, depingat, tunc videbit quantum instat describendo vel depingendo, quam horrenda sint, et quod sint formae diabolicae in quibus nihil humanum; ejuscemodi formae fiunt omnes illi post mortem qui jucundum vitae in talibus percipiunt, ac eo horribiliores quo plus jucundi: [4] vicissim autem si characterem sibi faciat amoris et charitatis, aut quoque per formam sibi illum exprimat, videbit quantum instat describendo aut delineando, quod forma sit angelica, plena beatis et pulchris, in qua caeleste et Divinum. An quisquam credere possit quod binae illae formae simul esse possint; et {3} quod exui diabolica illa forma, et transcribi in formam charitatis queat, et hoc per fidem, cui contraria est vita? Post mortem enim manet unumquemvis vita seu, quod idem, affectio; secundum hanc est (o)tunc omnis cogitatio, proinde fides, quae se sic manifestat qualis corde fuerat.
@1 i in se.$
@2 possunt.$
@3 aut.$

2364. `Et faciatis eis sicut bonum in oculis vestris’: quod significet fruitionem quantum ex bono, etiam constare potest ex sensu verborum, tum a serie, cum ea praedicantur de affectionibus {1}, quae per `filias’ significantur. Quod prudenter se applicuerit, significatum est per quod `exivit ad eos Lot ad januam,’ n. 2356; ipsa prudentia ex his dictis et reliquis in hoc versu patet, nempe quod fruerentur beatitudine affectionum boni et veri, quantum ex bono, quod significatur per quod `facerent eis sicut bonum in oculis eorum’; frui quantum ex bono, hic est quantum scirent quod sit bonum, ultra nemo obligatur flectuntur enim omnes a Domino ad bonum vitae per bonum fide eorum, ita aliter gentes quam Christiani, aliter simplices quam docti aliter infantes quam adulti: qui malo imbuerunt vitam, ii flectuntur per quod abstineant a malo ac intendant bonum, et hoc faciant secundum captum eorum; intentio seu finis tunc apud eos spectatur, et tametsi actus non sint boni in se, usque a fine trahunt aliquid boni (c)ac inde vitae, quod facit beatum eorum.
@1 i boni et veri.$

2365. Quod `tantum viris illis ne faciatis quicquam’ significet quod non Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini violarent constat ex significatione virorum et {1} angelorum, de qua supra.
@1 aut.$

2366 `Quia propterea venerunt in umbram trabis meae’: quod significet quod in bono charitatis sint, constat ex significatione `domus quod sit bonum, n. 710, 2233 {1}, 2234, quae hic vocatur `umbra trabis,’ ex causa de qua mox.
@1 Probably 2231 is meant.$

2367. Quod `umbra trabis’ sit in communi obscuro, ita se habet perceptio boni et veri non est nisi in obscuro apud hominem, etiam regeneratum, magis apud eum qui in externo cultu est qui per `Lotum hic repraesentatur; affectiones sicut perceptiones, quando in corporei est homo, hoc est, cum in corpore vivit, sunt communissimae, proinde obscurissimae, utcumque homo putat quod non ita sit; sunt myriades myriadum in unaquavis ejus affectiuncula, etiam in unaquavis ejus perceptionis idea, quae sicut una ei apparet, quod ex Divina Domini Misericordia ostendendum venit ubi de affectionibus et ideis agetur; homo pauca ex iis quae insunt, per reflexionem quandoque potes explorare ac describere, sed innumerabilia, immo indefinita, latent, quae nusquam ad ejus cognitionem veniunt, nec venire possunt quamdiu in corpore vivit, sed patent postquam corporea et mundana exstincta sunt; [2] quod satis constare potest ex eo quod homo qui in bono amoris et charitatis fuit, cum in alteram vitam transit, a vita obscura in clariorem, sicut a quadam nocte in diem, veniat, et quantum in caelum Domini, tantum in clariorem, usque ad lucem in qua sunt angeli, quorum lux intelligentiae et sapientiae ineffabilis est; ipsum lumen in quo est homo respective est sicut tenebricosum: inde hi dicitur quod `venerint in umbram trabis suae,’ quo significatur quo in suo communi obscuro sint, hoc est, quod parum sciat de Divino {1} et Sancto Domini, sed usque quod agnoscat {2} et fidem habeat, quod sit {3}, et quod illud in bono charitatis sit, hoc est, apud eos qui in illo bono sunt.
@1 i Humano.$
@2 illa.$
@3 d sint, i sit.$

2368. Vers. 9. Et dixerunt, Accede ultra, et dixerunt, Num unus venit ad peregrinandum, et judicabit judicando? Nunc malefaciemus tibi prae illis; et urserunt in virum, in Lot valde, et accesserunt ad effringendum ostium. `Et dixerunt’ significat responsum ex ira: `accede ultra’ significat minas irae eorum: `et dixerunt, Num unus venit ad peregrinandum’ significat qui alia doctrina et alia vita: `et judicabit judicando?’ significat num illi docebunt nos? `Nunc malefaciemus tibi prae illis’ significat quod bonum charitatis magis rejicerent quam Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini: `et urserunt in virum’ significat quod vim inferre vellent vero: `in Lot valde’ significat quod maxime bono charitatis: et accesserunt ad effringendum ostium’ significat quod venirent usque ad conatum destruendi utrumque.

2369. `Et dixerunt’: quod significet responsum ex ira, constare potest ab illis quae praecedunt et quae sequuntur, ita absque explicatione.

2370. `Accede ultra’: quod significet minas irae {1}, nempe contra bonum charitatis, constat a significatione `Loti’ quod sit bonum charitatis, ad quem et de quo haec dicta sunt, quae quod minae irae sint, ab ipsis verbis patet, et a sequentibus, quod etiam involvant quod prorsus illud rejicerent, si plura de eo loqueretur et suaderet, quod est `accede ultra.’
@1 i eorum, as 2368.$

2371. `Et dixerunt, Num unus venit ad peregrinandum’: quod significet qui alia doctrina et alia vita sunt, constat a significatione `peregrinari’ quod sit instrui et vivere, ita doctrina et vita, de qua n. 1463, 2025. Hic, status Ecclesiae describitur qualis est circa ultima tempora quando nulla amplius fides quia nulla charitas, quod nempe bonum charitatis quia secessit prorsus e vita, etiam rejiciatur ex doctrina; [2] hic non de illis agitur qui bonum charitatis falsificant, in sui favorem explicando, (c)et propter se ut maximi sint, et propter mundi bona ut omnia possideant, [meritorium faciunt]; ac dispensationes mercedum sibi arrogant, et sic bonum charitatis variis artibus et illusoriis modis conspurcant: sed de illis qui nihil de bonis charitatis seu de bonis operibus, sed solum de fide ab illis separata, audire volunt, et hoc ex ratiocinatione quod non nisi quam malum sit in homine et quod bonum quod ab ipso etiam in se malum sit, in quo sic nihil salutis, et quod mereri caelum per aliquod bonum nemo possit, ita non per illud salvari, sed solum per fidem, qua agnoscant meritum Domini; haec doctrina est quae ultimis temporibus quando exspirare incipit Ecclesia, viget et ardenter docetur et faventer arripitur; [3] se concludere inde, quod aliquis vitam habere possit {1} malam, et fidei bonam, falsum est; tum quoque, quia non nisi malum {2} in homine, non dari queat bonum a Domino, in quo quia Dominus est, caelum est, et quia caelum, est beatum et felix: demum, quia nemo per aliquod bonum mereri queat {3}, quod non detur bonum caeleste a Domino’ in quo spectatur meritum ut quoddam enorme; in tali bono sui omnes angeli, in tali omnes regenerati, et in tali qui jucundum, immo beatum in ipso bono seu in ejus affectione percipiunt; de hoc bono seu de hac charitate, ita Dominus apud Matthaeum.
Audivistis quod dictum sit, Amabis proximum tuum, odio habebis inimicum tuum: Ego dico vobis, [Amate inimicos vestros, benedicite maledicentibus vobis], benefacite odio vos habentibus, et orate pro laedentibus et persequentibus vos, sitis filii Patris vestri, Qui in caelis:… nam si amaveritis amant vos, quod praemium habetis? et si salutatis fratres vestros tantum, quid abundantius facitis? nonne etiam publicani sic faciunt? v (x)43-48:
similiter apud Lucam cum his adjectis,
Benefacite atque mutuo date, nihil inde sperantes, tunc ei merces vestra multa, et eritis filii Altissimi, vi 27-36;
[4] ubi describitur bonum quod a Domino, et quod sit absque omni fine retributionis, quare qui in illo, vocantur `filii Patris Qui in caelis,’ ac `filii Altissimi’; et quia in illo est Dominus, etiam est merces: apud Lucam,

Quando feceris prandium aut cenam, ne voca amicos tuos, neque fratres tuos, neque cognatos tuos, neque vicinos divites, ne forte illi te vicissim vocent, fiatque tibi retributio; sed quando feceris convivium, voca pauperes, mancos, caecos, tunc beatus eris, quia non habent ad retribuendum, retribuetur tibi resurrectione mortuorum {4}, xiv 12-14;
`prandium, cena, convivium’ est bonum charitatis, in quo cohabitatio Domini cum homine, n. 2341, quare per illud describitur, et manifeste patet, quod retributio sit in ipso bono, quia in illo Dominus, nam dicitur, `retribuetur in resurrectione mortuorum.’ [5] Qui bonum ex se, quia Dominus ita mandavit, facere student, ii sunt qui tandem accipiunt hoc bonum, et qui dein instructi agnoscunt fide quod omne bonum sit a Domino, n. 1712, 1937, 1947, et tunc aversantur ita meritum sui, ut cum modo cogitant de merito, contristentur, et percipiant beatum et felix apud eos in tantum diminui; aliter qui id non faciunt, sed agunt vitam mali, docendo et profitendo quod in fide separata sit salus; ii nec sciunt quod tale bonum dabile sit; et quod mirum; iidem in altera vita, quod a multa experientia scire datum, ex bonis quibuscumque quorum reminiscuntur, mereri volunt caelum, quia tunc primum sciunt quod in fide separata a charitate non sit salus; sed tunc sunt illi, de quibus Dominus apud Matthaeum,
Dicent Mihi in illa die, Domine, Domine, nonne per nomen quum prophetavimus, et per nomen Tuum daemonia ejecimus, et in nomine Tuo virtutes multas fecimus? Sed tunc confitebor illis, Non novi vos, discedite a Me, operantes iniquitatem, vii 22, 23;
apud eosdem etiam apparet quod nihil prorsus attenderint ad omnia illa, quae Ipse Dominus de bono amoris et charitatis toties docuit, sed quod illa fuerint [iis] sicut nubes quae praetervolant, aut sicut visa in nocte, ut quae apud Matthaeum iii 8, 9; v 7-48; vi 1-20; vii 16-20, 24-27; ix 13; xii 33; xiii 8, 23; xviii 21, 22, 23 ad fin.; xix 19; xxii 34-39; xxiv 12, 13; xxv 34 ad fin.; Marc. iv 18-20; xi 13, 14, 20; xii 28-35; Luc. iii 8, 9; vi 27-39, 43 {4} ad fin.; vii 47; viii 8, 14, 15; (x)25-28; xii 58, 59; xiii 6-10; Joh. iii 19, 21; v 42; xiii 34, 35; xiv 14, 15, 20, 21, 23; xv 1-8, 9-19; xxi 15-17 {5}. Haec nunc et similia sunt quae significata sunt per quod `viri Sodomae,’ hoc est, illi qui in malo, n. 2220, 2246, 2322, `dixerint ad Lotum, Num unus venit ad peregrinandum, et judicabit judicando?’ hoc est: Qui alia doctrina et alia vita, num illi docebunt nos?
@1 possit after bonam.$
@2 i quam.$
@3 est d queat.$
@4 Sch. justorum, Gk. [ ] (dikaion). There is no record of any other reading. In 6393 and 9263 S has justorum, in 9263 to illustrate justus, but in AE 695 and AR 639 he has mortuorum, in the latter to illustrate mortuus.$
@4 AI i iv 43-49, probably a confusion with vi 43-49.$
@5 i praeter alia.$

2372. `Et judicabit judicando’: quod significet Num illi docebunt nos? constat a significatione `judicare’ quod sit docere; quod `justitia’ praedicetur de exercitio boni, `judicium’ autem de instructione veri n. 2235 ostensum est; inde est quod `judicare’ in sensu interno sit instruere seu docere: docere verum est idem ac docere quid bonum quia omne verum spectat bonum.

2373. Quod `nunc malefaciemus tibi prae illis’ significet quod bonum charitatis magis rejicerent quam Divinum Humanum Sanctum procedens Domini, constare potest a significatione `Loti quod sit bonum charitatis, Lot enim repraesentat eos qui in bono charitatis sunt, n. 2324, 2351, 2371; et a significatione virorum {1} seu angelorum, quod sit Dominus quoad Divinum Humanum et Sanctum procedens, de qua supra; inde patet quod `malefacere tibi prae illis’ sit ille sensus. Quod illi qui in malo sunt {2} intra Ecclesiam, rejiciant magis charitatem quam negent Dominum, causa est quod sic concupiscentiis suis favere possint per religiosum quoddam, ac habere cultum externum interno nullo, hoc est, cultum oris non cordis, quem cultum quo magis Divinum et Sanctum faciunt, eo magis in dignitate sunt et in lucro; praeter plures alias causas quae latent, sed usque patent: cum tamen ita se res habet quod, qui rejicit unum, nempe doctrina et simul vita, etiam rejiciat alterum; si non ausit ore, usque facit corde; quod etiam exprimitur in sensu litterae per quod `accesserint ad effringendum ostium,’ quo significatur quod venerint usque ad conatum destruendi utrumque; sed quid conatum ibi quin in actum erumpat, nec latet.
@1 i duorum.$
@2 After Ecclesiam.$

2374. Quod `urserunt in virum’ significet quod vim inferre vellent vero, constat a significatione `viri’ quod sit intellectuale rationale apud hominem, et quia hoc, est verum, de qua n. 158, 1007. `Vim inferre’ vero est pervertere illa quae sunt fidei, quae pervertuntur cum separantur a charitate, et cum negatur, quod non {1} ducant bonum vitae.
@1 So AI but T d. This repetition of negative is an occasional classical construction. Negatur may be regarded as meaning `is denied, saying.’$

2375. Quod `in Lot valde’ significet quod maxime bono charitatis constat a significatione `Loti’ quod sit bonum charitatis, de qua supra n. 2324, 2351, 2371, 2373 ex ipsis his verbis, quod `urserint in virum, in Lot valde,’ constare potest quod aliud quid significetur per `virum,’ et aliud per `Lot valde,’ alioquin unum satis fuisset.

2376. Quod `accesserunt ad effringendum ostium’ significet quod venirent usque ad conatum destruendi utrumque, constat ex significatione `accedere’ quod sit conari; et (c)a significatione `ostii’ quod sit id quod introducit ad bonum et ad Dominum, tum quod sit ipsum bonum, et Ipse Dominus, de qua n. 2356, 2357; haec quomodo se habent, videatur supra n. 2373.

2377. Vers. 10. Et emiserunt viri manum suam, et introduxerunt Lotum ad se in domum, et ostium clauserunt. `Emiserunt viri manum suam’ significat Domini potentem opem: `et introduxerunt Lotum ad se in domum’ significat quod Dominus tutetur eos qui in bono charitatis sunt: `et ostium clauserunt’ significat quod etiam omnem aditum ad eos praecludat.

2378. `Emiserunt viri manum’: quod significet Domini potentem opem, constat a significatione `virorum’ quod sit Dominus, de qua supra; et a significatione `manus’ quod sit potentia, de qua n. 878.

2379. Quod `introduxerunt Lotum ad se in domum’ significet quod Dominus tutetur eos qui in bono charitatis sunt, constat a repraesentatione `Loti’ quod sint qui in bono charitatis sunt, de qua supra; et a significatione `introducere ad se in domum’ quod sit tutari; `introduci in domum’ est in bonum, et qui in bonum, introducuntur in caelum, et qui in caelum, est ad Dominum, inde tuti ab omni infestatione quoad animas: quod homo qui in bono, quoad animam sit in societate cum angelis, et sic cum vivit in corpore, usque in caelo, tametsi id (t)tunc non novit, nec potest angelicum gaudium percipere quia est in corporeis et in praeparatione, videatur n. 1277.

2380. Quod `ostium clauserunt’ significet quod etiam omnem aditum ad eos praecludat, constat a significatione `ostii’ quod sit id quod introducit, n. 2356, 2357, 2376, ita aditus; inde est quod `claudere ostium’ sit praecludere aditum: in altera vita praecluditur aditus per quod separentur boni a malis, ut a sphaeris persuasionum falsi et cupiditatum mali non infestari queant, nam penetrare exhalatio interni ad caelum nequit; in vita corporis praecluditur aditus, [per] quod principia et persuasiones falsi nihil efficere possint apud eos qui in bono; angeli qui apud eos, ilico dum infunditur aliquod falsum mali aut malum falsi, sive in sermone ab homine malo sive in cogitatione a spiritu seu {1} genio malo, avertunt, et ad aliquod verum et bonum in quo confirmati sunt, flectunt; et hoc utcumque infestarentur quoad corpus, quia hoc nihili aestimant respective ad animam. [2] Homo dum in corporeis adhuc est, in tam communi obscura idea et perceptione est, n. 2367, ut vix sciat num in bono charitatis sit vel non, etiam ex causa quia non scit {2} quid charitas et quid proximus; sed sciendum quinam sunt; omnes illi in bono charitatis sunt qui conscientiam habent, hoc est, qui a justo et aequo, bono et vero nihil discedere volunt, propter ipsum justum et aequum, bonum et verum; hoc enim est ex conscientia; ac qui inde bene cogitant de proximo et ei bene volunt etiamsi foret inimico, et hoc absque omni retributione; hi sunt qui in bono charitatis sunt, sive extra Ecclesiam sive intra Ecclesiam, sint; qui intra Ecclesiam, iidem adorant Dominum, (c)et libenter audiunt et faciunt illa quae docuit. [3] Vicissim, qui in malo, nullam conscientiam habent; justum et aequum non curant nisi quantum inde lucra possint famam quod tales videantur; quid bonum et verum, quod vitam spiritualem afficiat, non sciunt, etiam rejiciunt sicut nullam {3} praeterea male cogitant de proximo, et ei male volunt, etiam male faciunt etiamsi foret amico si eis {4} non faveat, et jucundum in percipiunt; si quid boni, est ex fine retributionis; tales intra Ecclesia Dominum negant in occulto, et quantum honor, lucrum, fama aut vita non periclitantur, aperte. [4] Sed usque sciendum quod quidam putent se non esse in bono cum sunt, et quidam se esse in bono, cum non sunt; quod quidam putent se non esse in bono cum sunt, est causa quia dum reflectunt super id apud se, ilico ab angelis tunc in quorum societate sunt, insinuatur quod non in bono, ne sibi bonum tribuant et flectatur cogitatio in sui meritum et sic in praeferentiam sui prae aliis, si {5} aliter caderent in tentationes: [5] quod autem quidam putent esse in bono cum non sunt, est causa quia dum reflectunt super ilico a malis geniis et spiritibus in quorum consortio sunt, infundi quod sint in bono, jucundum enim mali credunt bonum, immo suggeritur quicquid boni aliis fecerint ex causis amoris sui et mundi bonum esse quod retribuendum, etiam in altera vita, ita quod mereantur prae aliis, quos contemnunt prae se, immo nihili aestimant; et quod mirum, ii si cogitarent aliter, caderent in tentationes, in quibus succumberent.
@1 aut.$
@2 quod non sciat.$
@3 nullum$
@4 ei.$
@5 sin.$

2381. Vers. 11. Et viros, qui januae domus, percusserunt caecitatibus, a parvo usque ad magnum, et laboraverunt ad inveniendum januam. `Viros, qui januae domus’ significat rationalis et inde doctrinalia per quae vis infertur bono charitatis: `percusserunt caecitatibus’ significat quod opplerentur falsitatibus: `a parvo usque ad magnum’ significat in particulari et communi: `et laboraverunt ad inveniendum januam’ significat usque ut non videre possent aliquid verum quod duceret ad bonum.

2382. `Et viros, qui januae domus’: quod significet rationalia et inde doctrinalia per quae vis infertur bono charitatis, constat a significatione `virorum’ quod sint rationalia, de qua n. 158, 1007; a significatione `januae’ quod sit introductio seu aditus {1}, qui ducit vel ad verum vel ad bonum, ita doctrinale, de qua supra n. 2356; et a significatione `domus’ quod sit bonum charitatis, de qua supra passim: hic quia agitur de illis, qui `accesserunt ad effringendum ostium,’ hoc est, qui conati destruere tam bonum charitatis quam Divinum et Sanctum Domini, n. 2376, intelliguntur rationalia mala et inde doctrinalia falsa, per quae vis infertur bono charitatis.
@1 i primus.$

2383. Quod `percusserunt caecitatibus’ significet quod opplerentur falsitatibus, constat a significatione `caecitatis’: caecitas praedicatur in Verbo de iis qui in falso sunt, tum quoque de iis qui in ignorantia veri; utrique vocantur `caeci,’ sed quinam intelliguntur, a serie rerum, imprimis in sensu interno, constare potest: quod `caeci’ vocentur {1} qui in falso, constat ab his locis; apud Esaiam,
Speculatores ejus caeci, omnes ii non sciunt, omnes ii canes muti, non possunt latrare, lvi 10;
`speculatores caeci’ pro iis qui ex ratiocinatione sunt in falso: apud eundem,
Exspectamus lucem, et ecce tenebrae; splendores, in caliginibus ambulamus; palpamus sicut caeci parietem, lix 9, 10:
apud Jeremiam,
Errarunt caeci in plateis, polluerunt se sanguine, ea quae non possunt, tangunt vestimentis [suis], Thren. iv 14;
pro quod omnia vera polluta sint, `platea’ pro veris in quibus errarunt, n. 2336: [2] apud Zachariam,
In die illo percutiam omnem equum stupore, et equitem ejus furore,… omnem equum populorum percutiam caecitate xii 4;
`equus’ hic et alibi in Verbo pro intellectuali, inde dicitur quod `equus percuteretur stupore,’ et quod `equus populorum percuteretur caecitate,’ hoc est, oppleretur falsitatibus: [3] apud Johannem,
In judicium Ego in mundum veri, ut non videntes videant, videntes vero caeci fiant: audiverunt ex Pharisaeis haec, dixerunt, Num etiam nos caeci sumus? Dixit illis Jesus, Si caeci essetis, non haberetis peccatum; jam autem dicitis, quod videamus {2} ideo peccatum vestrum manet, ix 39-41;
hic caeci in utroque sensu, qui nempe in falso et qui in ignorant veri; qui intra Ecclesiam et sciunt quid verum, `caecitas’ apud eos e falsitas; at qui non sciunt quid verum, ut qui extra Ecclesiam, `caecitas’ apud eos est ignorantia veri, qui inculpati: [4] apud eundem,
Occaecavit (c)eorum oculos, et obturavit eorum cor, ut non videant oculis tuis, et intelligant corde, et sanem eos, xii 40; Esai. vi 9-11;
pro quod satius foret ut in falsitatibus essent quam in veris, quia in vita mali qui si instruerentur in veris, ea non solum adhuc falsificarent, sed etiam malis conspurcarent; ex simili causa qua viri Sodomae percussi sunt caecitatibus, hoc est, doctrinalia opplerentur falsitatibus; cur hoc fiat, ostensum est, n. 301-303, 593, 1008, 1010, 1059, 1327, 1328, 2426; [5] (m)quia `caecum’ significabat falsum, ideo Ecclesia repraesentativa Judaica prohibitum fuit sacrificare aliquod caecum, Lev. xxii 22; Deut. xv 21; Mal. i 8; tam vetitum quod caecus ex sacerdotibus accederet ad offerendum super altari, Lev. xxi 18, 21.(n) [6] Quod `caecitas’ praedicetur de ignorantia veri, in quali sunt gentes, constat apud Esaiam,
Audient in die illa surdi verba Libri, et ex caligine, eque tenebris oculi caecorum videbunt, xxix 18;
`caeci’ pro illis qui in ignorantia veri, praecipue qui extra Ecclesiam apud eundem,
Educ populum caelum, et oculi erunt; et surdos, et aures eis, xliii 8;
ubi de Ecclesia gentium: apud eundem,

Ducam caecos in via non noverunt,… ponam tenebras coram iis in lucem, xlii 16:
[7] et apud eundem,
Dabo Te in lucem populi, ad aperiendum oculos caecos, ad educendum e claustro vinctum, e domo carceris sedentes tenebris, xiii 6, 7;
ubi de Adventu Domini, quod tunc instruerentur illi qui in ignorantia veri; qui enim in falsitate sunt, ii se non ita patiuntur instrui, quia norunt verum, et confirmarunt se contra illud, et verterunt lucem in {3} tenebras, quae non discutiuntur: (m)apud Lucam,
Dixit paterfamilias servo suo, Abi ocius in plateas {4} et vicos urbis, ac pauperes et mancos, et claudos, et caecos, introduc huc, xiv 21;
ubi de regno Domini; quod pauperes, manci, claudi, caeci non significentur, patet, sed qui in sensu spirituali tales sunt(n): [8] apud eundem,
Dixit Jesus, ut renuntiarent Johanni: quod caeci videant, claudi ambulent, leprosi mundentur, surdi audiant, mortui resurgant, pauperibus evangelium praedicetur, vii 22;
secundum sensum litterae, per `caecos, claudos, leprosos, surdos, mortuos, pauperes’ non alii intelliguntur quam tales, quia ita etiam factam, nempe quod caeci receperint visum, surdi auditum, leprosi sanitatem, mortui vitam, [9] sed usque in sensu interno intelliguntur iidem qui apud Esaiam,
Tunc aperientur oculi caecorum, et aures surdorum aperientur, et saliet sicut cervus claudus, et cantabit lingua mutus, xxxv 5, 6;
ubi de Adventu Domini et de nova tunc Ecclesia quae vocatur gentium, de quibus praedicatur quod essent `caeci, surdi, claudi, muti,’ ita dicti quoad doctrinam et vitam; nam sciendum, quod omnia miracula quae a Domino facta sunt, semper involverint talia, et inde significaverint quae per `caecos, claudos, leprosos, surdos, mortuos, pauperes’ in sensu interno intelliguntur; inde miracula Domini fuerunt Divina, sicut etiam illa quae facta sunt in Aegypto, in deserto, et reliqua de quibus in Verbo; quod est arcanum.
@1 dicantur.$
@2 quia videmus.$
@3 i veri.$
@4 ocyus in plateis I.$

2384. `A parvo usque ad magnum’: quod significet in particulari et communi, constat (c)a significatione eorum in sensu interno quando praedicantur de rationalibus et inde doctrinalibus, quae per `viros qui januae domus’ significantur; particularia enim et communia similiter se habent, sunt enim particularia sicut `parva,’ et communia particularium sicut `magna’; quid particularia respective ad communia, et quomodo se habent, videatur n. 920, 1040, 1316.

2385. `Et laboraverunt ad inveniendum januam’: quod significet usque ut non videre possent aliquid verum quod duceret ad bonum, constat a significatione `januae’ quod sit introductio et aditus, et quod sit ipsum verum quia hoc introducit ad bonum, de qua supra n. 2356; hic autem per `januam’ significantur cognitiones quae introducunt {1} ad verum; nam janua, ut supra n. 2356 dictum, erat ante domum, nam {2} dicitur quod Lot `exiverit ad januam, et ostium clauserit post se,’ vers. 6, inde `laborare ad inveniendum januam’ est non videre aliquid verum quod duceret ad bonum: tales fiunt illi, imprimis ultimis temporibus, qui ex ratiocinatione excludunt doctrinalia, ac nihil credunt nisi prius capiant; [2] vita mali tunc continue in rationale eorum influit, et quoddam lumen fallax ex igne affectionum mali infundit et facit ut videant falsa sicut ver quemadmodum solent qui in lumine nocturno vident phantasmata; eadem dein confirmantur multis, et fiunt doctrinalia; sicut sunt illorum qui dicunt quod vita quae est affectionis, nihil faciat, sed solum fides quae est cogitationis: [3] quod principium unumquodvis qualecumque sit, si vel foret ipsum falsum, semel captum, innumeris possit confirmari ac ita in externa forma sisti, sicut foret ipsum veram, cuivis non esse potest; inde haereses, a quibus semel confirmatis nusquam receditur: sed ex falso principio non nisi quam falsa profluunt, quibus si interjecta sunt vera, usque cum principium falsum per illa confirmatur, fiunt vera falsificata, quia inquinata ab essentia principii: [4] aliter prorsus si ipsum verum pro principio accipitur, et hoc confirmatur, ut pro exemplo quod amor in Dominum, et charitas erga proximum, sint a quibus pendet omnis lex et de quibus loquantur omnes prophetae, ac ita quod illa sint essentialia omnis doctrinae et cultus, tunc illuminaretur mens ab innumerabilibus quae in Verbo quae alioquin latent occultata in obscuro principii falsi; immo tunc dissiparentur haereses, et ex pluribus fieret una Ecclesia, utcumque doctrinalia inde fluentia aut illuc ducentia, tum ritualia, differrent; [5] talis fuit Antiqua Ecclesia, quae per {3} plura regna erat extensa, nempe per Assyriam, Mesopotamiam, Syriam, Aethiopiam, Arabiam, Lybiam, Aegyptum, Philistaeam usque ad Tyrum et Zidonem, per terram Canaanem cis et trans Jordanem; apud eos doctrinalia et ritualia differebant, sed usque Ecclesia una fuit quia charitas iis essentialis; et tunc fuit regnum Domini in terris sicut in caelis, nam caelum tale est, videatur n. 684, 690; si ita regerentur omnes sicut unus homo a Domino, forent enim sicut membra et organa unius corporis quae tametsi non simili forma nec simili functione, usque se referant ad unum cor, a quo omnia et singula in sua forma, quae ubivis varia, pendent; tunc quisque diceret [de alio]: {4} In quacumque doctrina, et in quocunque cultu externo foret, hic frater meus’, video quod colat Dominum et quod sit bonus.
@1 introducant I.$
@2 i ostium autem ad domum.$
@3 i primo tempore.$
@4 A had Non possum damnare illum quod aliter sentiat, video etc. This ii deleted and the above inserted, but with est, not hic.$

2386. Vers. 12. Et dixerunt viri ad Lotum, Adhuc quis tibi hic? generum, et filios tuos, et filias tuas, et omnem qui tibi in urbe, educ e loco. `Dixerunt viri ad Lotum’ significat quod Dominus advertat eos qui in bono charitatis sunt: `adhuc quis tibi hic? generum, et filios tuos, et filias tuas, et omnem qui tibi in urbe, educ e loco’ significat quod omnes qui in bono charitatis, et omnia quae ejus, salvarentur, etiam qui in vero fidei, si a malo recederent; `generi’ sunt vera associata affectionibus boni, hic associanda; `filii’ sunt vera; `filiae’ affectiones boni et veri; `omnis qui in urbe’ est quicquid trahit aliquid de vero; `locus’ est status mali.

2387. Quod `dixerunt viri ad Lotum’ significet quod Dominus advertat eos qui in bono charitatis sunt, constat a significatione `virorum’ quod sit Dominus, de qua n. 2378; a significatione `dicere’ quod sit advertere; et a repraesentatione `Loti’ quod sint illi qui in bono charitatis (o)sunt, de qua n. 2324, 2351, 2371; inde `quod viri dixerint ad Lotam’ significat quod Dominus advertat eos qui in bono charitatis sunt.

2388. `Adhuc quis tibi hic? generum, et filios tuos, et filias tuas, et omnem qui tibi in urbe, educ e loco’: quod significet quod omnes qui in bono charitatis, et omnia quae ejus, salvarentur, etiam qui in vero fidei, si recederent a malo, constat ex significatione `generorum, filiorum, filiarum, urbis, et loci,’ de qua sequitur. [2] Quod illi qui in vero fidei sunt, si recedant a malo, salventur, ita se habet: vera fidei sunt ipsa vasa recipientia boni, n. 1900, 2063, 2261, 2269, et recipiunt bonum quantam homo recedit a malo; bonam enim continue influit a Domino, sed est malum vitae quod impedit quin {1} recipiatur in veris quae apud hominem in ejus memoria vel scientia; inde quantum recedit homo a malo, tantum intrat bonum et inapplicat se ejus veris; tunc veram fidei apud eum fit bonum fidei: homo quidem scire verum potest, etiam confiteri, incitante quadam causa mundana, immo etiam persuaderi quod sit verum, sed usque hoc verum non vivit quamdiu est in vita mali; est enim talis homo sicut arbor in qua folia, sed nihil fructus; et est verum illud sicut lux in qua nullus calor, qualis est tempore hiemis quando nihil crescit; at cum calor inest, tunc fit lux `qualis tempore veris quando omnia crescunt; verum in Verbo comparatur luci et vocatur lux, amor autem comparatur calori {2}, et vocatur quoque calor spiritualis; (m)in altera vita etiam verum se manifestat per lucem, bonum autem per calorem; (o)at verum absque bono per lucem frigidam, sed {3} cum bono per lucem vernali similem.(n) Inde patet quid verum fidei absque bono charitatis; exinde {4} est quod generi e filii, per quos significata sunt talia vera, non salvati sint, sed solum Lot cum filiabus. [3] (m)Quia hic dicitur quod etiam qui in vero fidei si a malo recedant, salventur, sciendum quod sint illi qui profitentur fidem, ac nihil cogitant de charitate, ex causa quod sic instructi, e quod non sciant quid charitas, putantes quod solum sit dare aliis quod suum est, et misereri cujusvis, tum quod non sciant quid proximus, in erga quem charitas, putantes quod sint in genere omnes, fere absque discrimine, et usque iidem in vita charitatis erga proximum vivunt, quia in vita boni; iis nihil nocet quod fidem cum ceteris profiteantur nam eorum fidei inest charitas, haec enim significat omne bonum vitae in genere et in specie; quid itaque charitas, et quid proximus, in sequentibus, ex Divina Domini Misericordia, dicetur.(n)
@1 i bonum.$
@2 i illa.$
@3 AI have calor… amori.$
@4 at.$
@5 inde.$

2389. Quod `generi’ sint vera associata affectionibus boni veri, hic associanda, constat a significatione `generorum’; `vir, in Verbo significat verum, et `uxor’ bonum, n. 265, 749, 915, 1007, ex causa quia est instar conjugii inter veram et bonum, n. 1432, 1904, 2173; inde `generi’ significant cognitiones veri quibus (x)associatae affectiones boni, quae sunt `filiae,’ hic autem associandae, nam dicitur vers. seq. quod `exivit Lot, et locutus est ad generos accipientes,’ hoc est, accepturos `filias suas.’

2390. Quod `filii’ sint vera, seu quod idem, sint illi qui in veris, constat a significatione `filiorum’ quod sint vera, de qua n. 489, 491, 533, 1147.

2391. Quod `filiae’ sint affectiones boni et veri seu quod idem, sint (c)ii qui in affectionibus illis sunt, constat a significatione `filiorum’ quod sint affectiones illae, de qua n. 2362.

2392. Quod `omnis qui in urbe’ sit quicquid trahit aliquid de vero, constat a significatione `urbis’ quod sit doctrinale, ita verum in suo complexu, de qua n. 402, 2268.

2393. Quod `locus’ sit status mali, constat a significatione `loci’ quod sit status, de qua n. 1273-1275, 1377; hic status mali, quia erat Sodoma, per quam significatur malum in genere, n. 2220, 2246, 2322.

2394. Vers. 13. Quia perdentes nos locum hunc, quia magnus factus est clamor eorum coram Jehovah, et misit nos Jehovah ad perdendum eum. `Quia perdentes nos locum hunc’ significat quod status mali in quo erant, damnaret eos: `quia magnus factus est clamor eorum coram Jehovah’ significat quia falsum ex malo tantum est: `et misit nos Jehovah ad perdendum eum’ significat quod non possint quin perirent.

2395. `Quia perdentes nos locum hunc’: quod significet quod status mali in quo erant, damnaret eos, constat a sensu `perdere’ cum praedicatur de Domino, quod in significatu interno sit perire a malo hoc est, damnari; tum a significatione `loci’ quod sit status mali, n. 2393. Multoties in Verbo occurrit quod `Jehovah perdat,’ sed in sensu interno intelligitur quod homo semet perdat, Jehovah enim seu Dominus nullum perdit, sed quia apparet sicut foret a Jehovah seu Domino, quia omnia et singula videt, et omnia et singula regit, ita passim locutum est in Verbo ob causam ut inde homines teneantur in communissima idea, quod omnia sub oculis Domini sint, et omnia sub Ipsius auspicio, in qua idea cum primum tenentur, dein possunt facile instrui; explicationes enim Verbi quoad sensum internum, non sunt nisi quam singularia quae communem ideam elucidant: causa etiam est quod qui in nullo amore sunt, teneantur in timore, et sic vereantur Dominum et ad Ipsum propter liberationem fugiant; inde patet quod nihil noceat quod credatur sensui litterae, tametsi internus aliud docet, modo illud fiat ex simplici corde; sed de his plenius in sequentibus ad vers. 24, n. 2447, ubi dicitur quod `Jehovah pluere fecit super Sodomam et Amoram sulphur et ignem’; tantum abest ut angeli quia in sensu interno sunt, cogitent quod Jehovah seu Dominus aliquem perdat, ut solam ejus rei ideam non sustineant, quare cum haec et similia in Verbo ab homine leguntur, rejicitur quasi ad tergum sensus litterae, et abit tandem in illum, quod ipsum malum sit quod perdit hominem, {1} et quod Dominus neminem perdat, ut constare potest ab exemplo, de quo n. 1875.
@1 A i et sic damnat illum. This should probably have been deleted for it continues et quod Dominus neminem perdat, minus damnet, quia nihil nisi bonum ab Ipso. From minus to Ipso is then deleted.$

2396. `Quia magnus factus est clamor eorum coram Jehovah’ quod significet quia falsum ex malo tantum est, constare potest ex significatione `clamoris,’ de qua n. 2240, quod praedicetur de falso et hic quod de falso ex malo, n. 2351.

2397. Quod `misit nos Jehovah ad perdendum eum’ significet quod non possint quin perirent, se habent similiter ac illa qua supra n. 2395 dicta sunt. Quod `nos’ seu viri aut angeli sint Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, supra ostensum est; per illud salvati sunt boni, et perierunt mali, at hi illa lege quod ipsum malum eos perderet; et quia inde perierunt et hoc per Adventu Domini in nondum, secundum apparentiam dicitur quod `missi ad perdendum, eos.’ [2] Aliquoties in Verbo de Domino dicitur quod `missus a Patre, ut quoque hic, `misit nos Jehovah,’ at ubivis per `mitti’ significatur in sensu interno exire, ut apud Johannem,
Illi acceperunt et cognoverunt vere quod a Te est exiverim, crediderunt quod Tu Me miseris, xvii 8:
similiter alibi, ut apud eundem,
Non misit Deus Filium Suum in mundum, ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per Ipsum, iii 17:
apud eundem,
Qui non honorat Filium, non honorat Patrem, Qui misit Ipsum, v 23;
praeter multoties alibi, ut Matth. x 40; xv 24; Joh. iii 34; iv 34; v 30, 36-38; vi 29, 39, 40, 44, 57; vii 16, 18, 28, 29; viii 16, 18, 29, 42; ix 4; x 36; xi 41, 42; xii 44, 45, 49; xiii 20, xiv 24; xvii 18; xx 21; Luc. iv 43; ix 48; x 16; Marc. ix 37; Esai. lxi 1. [3] Similiter dicitur de Sancto Spiritus, quod missum, hoc est, quod exeat a Divino Domini, ut apud Johannem,
Jesus dixit, Quando venerit Paracletus, quem Ego missurus sum vobis a Patre, spiritus veritatis qui `a Patre exit, ille testabitur de Me, xv 26:
apud eundem,
Si abivero, mittam Paracletum ad vos, xvi 5, 7.
Inde `missi’ dicebantur prophetae, quia verba quae locuti, ex Sancto Spiritus Domini exiverunt. Et quia ex Divino Bono omne Divinum Verum exit, vox `mitti’ proprie de Divino Vero praedicatur. Quid autem sit `exire,’ etiam patet, nempe quod ille qui exit, seu illud quod exit, sit illius, a quo exit.

2398. Vers. 14. Et exivit Lot, et locutus est ad generos suos, accipientes filias suas, et dixit, Surgite, exite e loco isto, quia perdens Jehovah urbem; et fuit sicut ludens in oculis generorum ejus. `Exivit Lot’ significat illos qui in bono charitatis, tum ipsum bonum charitatis; `locutus est ad generos suos accipientes filias suas’ significat quod cum illis qui in veris quibus adjungi potuissent affectiones boni: `et dixit, Surgite, exite e loco isto’ significat quod non manerent in statu mali: `quia perdens Jehovah urbem’ significat quod non potuissent non perire: `et fuit sicut ludens in oculis generorum ejus’ significat irrisionem.

2399. `Exivit Lot’: quod significet illos qui in bono charitatis, tum ipsum bonum charitatis, prius aliquoties ostensum (o)est: qui enim repraesentat illos qui in bono, etiam significat ipsum illud bonum in quo sunt.

2400. Quod `locutus ad generos suos accipientes filias suas’ significet quod cum illis qui in veris quibus conjungi potuissent affectiones boni, constat ex significatione `generorum’ quod sint cognitiones veri, proinde vera, de qua supra n. 2389, et a significatione `filiarum’ quod sint affectiones boni, de qua etiam supra n. 2362; et quia dicitur quod locutus ad generos (o)suos accipientes filias (o)suas, significatur quod cum illis qui in veris quibus conjungi potuissent affectiones boni; quia conjungi potuissent, dicitur `generi sui,’ at quia non conjunctae essent, dicitur `accipientes filias.’ [2] Hic agitur de tertio genere hominum qui intra Ecclesiam, nempe de illis qui vera sciunt, sed usque in malo vivunt; sunt enim triplicis generis homines intra Ecclesiam: primum, qui in bono charitatis vivunt, hi repraesentantur per `Lotum’; alterum, qui prorsus in falso et malo, ac respuunt verum et bonum, hi sunt qui repraesentantur per `viros Sodomae tertium, qui quidem vera sciunt, sed usque in malo sunt, hi significantur hic per `generos’; sunt ii imprimis qui docent, sed verum quod docent, non altius radicem egit quam solet scientia solius memoriae, nam addiscitur et venditatur solum honoris et lucris causa: et quia humus apud tales in qua verum, sic est sui amor et mundi amor, iis nulla fides veri est nisi quaedam persuasiva inde, quae qualis sit, alibi, ex Divina Domini Misericordia, dicetur; describuntur hic per `genera quod nihil crediderint de eversione Sodomae, sed quod irriserint’; fides eorum cordis etiam talis est.

2401. Quod `dixit, Surgite, exite e loco isto’ significet quod non manerent in statu mali, constat a significatione `surgere’ et `exire tum `loci’; surgere in Verbo saepe legitur, sed parum cogitatur quid ulterius significat, quia inter familiares voces est, sed in sensu interno involvit elevationem, ut hic a malo ad bonum, mens enim elevat cum {1} recedit a malo, n. 2388: `exire’ est recedere, seu non manere: `locus’ autem est status mali, n. 2393; inde patet quod illa significentur. [2] Quales ii sunt qui in cognitionibus veri, sed simul in vitam ab, aliquod prius dictum est, nempe quamdiu in vita mali, quod nihil credat nam velle malum et inde facere malum, ac fide agnoscere verum nusquam datur; inde quoque patet quod non salvari queat homo per cogitare et loqui verum, immo bonum, cum non aliud vult, et ex suo velle non aliud facit quam malum; ipsum velle hominis est quod vivit post mortem, non ita ejus cogitare aliud quam quod fluit ex ejus velle; [3] cum itaque talis est qualis {2} ejus velle, constare potest, quid cogitare possit de veris fidei quae hausit, immo quae docuit, quia illa damnarent eum; tantum abest ut tunc ex illis cogitet, ut aversetur illa, immo, quantum permittitur, sicut diaboli turba, blasphemet. Putare possunt qui non instructi de vita post mortem, quod fac possint tunc recipere fidem cum vident quod Dominus regat universum caelum, et cum audiunt quod caelum sit amare Ipsum et proximum; sed tantum abest ut mali possint recipere fidem {3} hoc est, ex velle credere, quantum infernum abest a caelo; sunt enim prorsus in malo et inde in falso; ex falso solo adventu eorum, seu praesentia, cognoscitur et percipitur quod contra Dominum sint, ac contra proximum, ita contra bonum et inde contra verum; est sphaera nefanda quae ex vita eorum voluntatis, et inde cogitationis exhalat, n. 1048, 1053, 1316, 1504. [4] Si hoc potuisset fieri, quod crederent et boni fierent, ex sola instructione in illa vita, ne unus esset in inferno, nam Dominus, quotcumque sunt, ad Se in caelum vult elevare. Ipsius enim misericordia est infinita quia est ipsa Divina, et quidem erga universum genus humanum, ita erga tam malos quam bonos.
@1 quando.$
@2 i post mortem.$
@3 hanc.$

2402. `Quia perdens Jehovah urbem’: quod significet quod non potuissent non perire, constat ab explicatione eorundem fere verborum, n. 2395, 2397.

2403. `Et fuit sicut ludens in oculis generorum ejus’: quod significet irrisionem, constat a significatione `ludere’ quod sit esse quasi jocus, fabula, nugae {1}, ita tale quod irriderent: `in oculis eorum’ significat quod coram rationali eorum, ut constat (c)a significatione `oculorum,’ n. 212: inde patet qualis sunt qui in vero fidei et non simul in bono vitae.
@1 i aut.$

2404. Vers. 15. Sicuti{2} aurora ascendit, et ad festinandum adigebant angeli Lotum, dicendo, Surge, accipe uxorem tuam et duas filias tuas inventas, ne forte consumaris in iniquitate urbis. `Sicuti aurora ascendit’ significat cum regnum Domini appropinquat: `ad festinandum adigebant angeli Lotum’ significat quod Dominus detineret eos a malo et teneret in bono: `dicendo, Surge, accipe uxorem tuam, et duas filias inventas’ significat verum fidei et affectiones veri et boni; `inventae’ sunt quod separatae a malo: `ne forte consumaris in iniquitate urbis’ significat ne perirent a malis falsi.
@2 Et sicut I.$

2405. `Sicuti aurora ascendit’: quod significet cum regnum Domini appropinquat, constat a significatione `aurorae’ seu mane in Verbo.{3} Quia agitur in hoc capite de successivis statibus Ecclesiae, primum actum est de eo quod factum in vespera, dein quod in nocte, nunc sequitur quid diluculo, et mox quid postquam sol egressus; diluculum exprimitur hic per `sicuti aurora ascendit,’ et tunc est cum probi separantur a malis, de qua separatione agitur in {2} hoc versu usque ad vers. 22, per quod Lot cum uxore et filiabus eductus sit {3}, et salvatus: quod separatio praecedat judicium, constat a Domini: verbis apud Matthaeum,

Congregabuntur coram Ipso omnes gentes, et separabit eas {4} ab invicem, sicut pastor separat oves ab hircis, xxv 32.
[2] Tempus hoc, seu status hic, in Verbo dicitur `aurora,’ quia tunc venit Dominus, seu quod idem, tunc appropinquat regnum Ipsius; se habet enim similiter apud bonos, nam effulget tunc apud eos instar diluculi matutini seu aurorae; inde in Verbo adventus Domini comparatur `mane’; et quoque dicitur mane; quod comparetur, apud Hosheam,
Jehovah vivificabit nos a biduo, in die tertio eriget nos, et vivemus coram Ipso, et cognoscemus, et persequemur ad cognoscendum Jehovam, sicut aurora egressus Ipsius, vi 2, 3;
`biduum’ pro tempore et statu qui praecedit; `dies tertius’ pro judicio seu adventu Domini, ita pro appropinquatione regni Ipsius, n. 720, 901; qui adventus, seu quae appropinquatio comparatur `aurorae’: [3] apud Samuelem,
Deus Israelis sicut lux mane oritur sol, mane non nubes, splendore, a pluvia germen e terra, 2 Sam. xxiii 4;
`Deus Israelis’ pro Domino, non enim alius Deus Israelis in Ecclesia illa intellectus fuit, nam Is repraesentatus in omnibus et singulis ejus apud Samuelem
Venit dies Jehovae, quia propinquus, dies tenebrarum et caliginis, dies nubis et obscuritatis, sicut aurora expansa super montes, ii 1, 2;
ibi quoque de adventu Domini et regno Ipsius; `dies tenebrarum et caliginis’ [dicitur], quia tunc separantur boni a malis, ut hic Lotus a viris Sodomae, ac postquam boni separati sunt, intereunt mali. [4] Quod adventus Domini seu appropinquatio regni Ipsius non comparetur mane, sed dicatur mane, apud Danielem,
Dixit unus sanctus, Quousque visio, juge, et praevaricatio vastans? Dixit ad me, Usque ad vesperam mane, bis mille trecenta, et justificabitur Sanctus…. Visio vesperae et mane, quae dicta, veritas est, viii 13, 14, 26;
`mane’ hic manifeste pro adventu Domini: in apud Davidem,

Populus tuus spontaneorum, in die fortitudinis tuae, in honoribus sanctitatis, ab utero ex aurora tibi ros nativitatis tuae: Ps. cx (x)3
ubi in toto psalmo de Domino, et de victoriis Ipsius in tentationibus, quae sunt `dies fortitudinis, et honores sanctitatis Ipsius’; `ab utero ex aurora’ est Ipse, ita Divinus Amor ex quo pugnavit(n): [5] apud Zephaniam,
Jehovah justus in medio ejus, non faciet perversitatem, in mane, in mane judicium [Suum] dabit in lucem, iii 5;
`mane’ pro tempore et statu judicii, quod est idem cum adventu Domini, et hoc idem cum appropinquatione regni Ipsius. [6] Quia `mane’ illa significabat, ut idem repraesentaretur, mandatum est,

Ut Aharon et filii ejus ascendere facerent lucernam,… et disponerent a vespera usque ad mane coram Jehovah, Exod. xxvii 21;
`vespera’ ibi est diluculum ante mane, n. 2323 similiter
Quod ignis super altari accenderetur singulis auroris, Lev. vi 5:
tum quoque
Quod de pecude paschali, et de sanctificatis sacrificiorum nihil relinqueretur ad mane, Exod xii 10; xxiii 18; xxxiv 25; Lev. xxii 29, 30; Num. ix 12;
quo significatum, quod cum veniret Dominus, sacrificia cessarent. [7] (m)In communi sensu mane dicitur, tam cum aurora apparet quam cum sol exoritur, et tunc accipitur `mane’ pro judicio tam de bonis quam super malis, sicut in hoc capite, `Sol egressus super terram, et Lot venit Zoarem: et Jehovah pluere fecit super Sodomam et Amoram sulphur et ignem,’ vers. 23, 24; similiter pro judicio super malis,(n) apud Davidem,
In matutinis perdam omnes impios terrae, ad exscindendum ex urbe Jehovae omnes operantes iniquitatem, Ps. ci, 8:
et apud Jeremiam,
Vir iste, sicut urbes quas evertit Jehovah, et non paenitet Ipsum, et audiat clamorem in mane, xx 16.
[8] Quia `mane’ in proprio sensu significat Dominum, Ipsius adventum, ita regni Ipsius appropinquationem, constare potest quid mane praeterea significat, nempe {5} exortum novae Ecclesiae, nam haec est regnum Domini in terris, et hoc tam in communi quam in particulari, immo etiam in singulari; in communi, quando exsuscitatur e novo aliqua Ecclesia in orbe; in particulari, quando regeneratur homo, et fit novus, nam tunc in illo exoritur regnum Domini, et ille fit Ecclesia; in singulari, quoties apud eum operatur bonum amoris et fidei, nam in hoc est Domini adventus: inde resurrectio Domini die tertio mane, Marc. xvi 2, 9; Luc. (x)xxiv 1; Joh. (x)xx 1, omnia illa involvit etiam in particulari et singulari, quod in mentibus regeneratorum quotidie; immo singulis momentis, resurgat.
@3 i de qua sequitur$
@2 ab.$
@3 i foras.$
@4 eos I.$
@5 i quod.$

2406. Quod `ad festinandum adigebant angeli Lotum’ significet quod Dominus detineret eos a malo et teneret in bono, constat a significatione `festinare et adigere’ quod sit urgere, per quae quod significetur detineri a malo, constat tam ex sensu interno istorum verborum quam ex sequentibus: sensus internus est quod cum Ecclesia desciscere incipit a bono charitatis, tunc a Domino fortius detineantur {1} a malo, quam cum in bono charitatis est: a sequentibus idem patet nempe quod tametsi angeli adigerent Lotum ad exeundum urbe, usque moratus sit, et quod apprehenderint manum ejus, uxoris et filiarum, et eduxerint {2} et statuerint extra urbem, per quae significatur et describitur qualis est homo in illo statu: hic enim agitur de secundo statu (o)hujus Ecclesiae; primus status descriptus est versibus 1-3 hujus capitis, qui talis quod in bono charitatis sint et Dominum agnoscant et quod [ab] Ipso in bono confirmentur; secundus status hic describitur qui est quod apud ipsos homines Ecclesiae mala incipiant agere contra bona, et quod tunc detineantur potenter a malis et teneantur in boni a Domino, de quo statu agitur in hoc versu et in sequentibus 15-17. [2] Quod ipsam rem attinet, pauci, si ulli, sciunt quod omnes, quotcumque sunt, homines {3} detineantur a malis a Domino, et hoc vi fortiore quam usquam homo credere possit; conatus enim cujusvis hominis perpetuus est in malum, et hoc tam ex hereditario in quod natus est, quam ex actuali quod ipse sibi comparavit, usque adeo ut si non detineretur a Domino, rueret quovis momento praeceps versus infimum infernum sed misericordia Domini tanta est ut unoquovis momento etiam minimo elevetur, ac ne illuc ruat, detineatur; hoc quoque apud bonos, sed cum differentia secundum vitam charitatis et fidei eorum; ita continue pugnat Dominus cum homine, et pro homine cum inferno tametsi non ita apparet homini; quod ita sit, a multa experientia scire datum est, de qua, ex Divina Domini Misericordia, alibi; videatur etiam n. 929, 1581.
@1 A ip homines Ecclesiae after tunc and homines after detineantur, but both insertions are deleted. Perhaps this should be detineantur to agree with est.$
@2 et manum uxoris ejus, et manum duarum filiarum ejus.$
@3 i continue.$

2407. Dicendo, Surge, accipe uxorem tuam, et duas filias inventas’: quod significet verum fidei, et affectiones veri et boni, et quod `inventae’ sint separatae [a malo], constat a significatione `surgere’ quod sit elevari a malo, n. 2401; tum a significatione `uxoris’ hic, quod sit verum fidei, de qua ad vers. 26, ubi agitur de uxore Loti quod versa in statuam salis; ut et {1} a significatione `duarum filiarum’ quod sint affectiones veri et boni, de qua n. 2362: quod `inventae’ sint separatae a malo, etiam constare potest, quia vindicatae. His paucis secundus hic status Ecclesiae describitur, quod nempe non ex bono se duci patiantur ad verum ut prius, sed per verum ad bonum, sed usque quod sint in affectione obscura boni; nam quantum verum fit dux, tantum obscurescit bonum; et {2} quantum bonum fit dux, tantum in luce sua patet verum.
@1 tum.$
@2 at.$

2408. `Ne forte consumaris in iniquitate urbis’: quod significet ne perirent in malis falsi, constat a significatione `iniquitatis’ quod sit malum, et a significatione `urbis’ quod sit doctrinale, etiam falsum {1}; de qua n. 402. Quid malum falsi, constare potest ab illis quae in Parte Prima n. 1212, 1679 dicta sunt.
@1 i ut hic.$

2409. Vers. 16. Et moratus, et apprehenderunt viri manum ejus, et manum uxoris ejus, et manum duarum filiarum ejus, in clementia Jehovae super eum, et eduxerunt eum, et statuerunt eum extra urbem. `Et moratus’ significat repugnantiam a natura mali: `et apprehenderunt viri manum ejus, et manum uxoris ejus, et manum duarum filiarum ejus’ significat quod Dominus potenter detinuerit a malis, et sic corroboraverit bona et vera significata per `Lotum, uxorem, et filias ejus’: `in clementia Jehovae super eum’ significat ex gratia et misericordia: `et eduxerunt eum, et statuerunt extra urbem’ significat statum ejus tunc.

2410. `Et moratus’: quod significet repugnantiam ex natura mali, constat ex illis quae supra n. 2406 dicta sunt: malum enim quod in homine, continue reagit contra bonum quod a Domino, adhaerescit malum ex hereditario et ex actuali homini in singulis ejus cogitationibus, immo in cogitationum minimus; hoc trahit eum deorsum, Dominus autem per bonum quod insinuat, detinet eum et tollit eum; ita suspensus tenetur homo inter malum et bonum, quare si vel minimo momento non (t)a Domino detineretur a malis, ex se rueret deorsum; et hoc magis in hoc statu in quo homo Ecclesiae quem `Lot’ nunc repraesentat quam in statu priore; status ille est quod non ita ex bono quam e vero incipiat cogitare et agere, sic e distantia quadam a bono.

2411. Quod `apprehenderunt viri manum ejus, et manum uxoris ejus, et manum duarum filiarum ejus’ significet quod Dominus potenter detinuerit a malis, et sic corroboraverit bona et vera significat per `Lotum, uxorem ejus, et filias ejus,’ constat (c)a significatione `virorum’ quod sit Dominus, de qua supra; ex significatione `manu quod sit potentia, de qua n. 878; tum a significatione `Loti’ quod sit bonum charitatis, de qua n. 2324, 2351, 2371, 2399; ex significatione `uxoris’ quod sit verum fidei, de qua in sequente vers. 26; et a significatione `filiarum’ quod sint affectiones veri et boni, de qua n. 489-49 2362; tum denique (c)ab illis quae dicta sunt n. 2388, nempe quod tantum influat bonum et verum a Domino, quantum detinetur homo a malo, proinde quod tantum corroborentur bona et vera significata per `Lotum, uxorem ejus, et duas filias ejus’; [2] hoc quoque quisque ex propria experientia, si reflectit, scire potest; quantum enim removetur a corporeis et mundanis, tantum in idea spirituali est, hoc est, elevatur versus caelum, ut fit, quando est {1} in aliquo cultu sancto quando in aliqua tentatione, tum quando in infortuniis aut in morbis; quod tunc remota sint corporea et mundana, hoc est, amores eorum, notum est; causa est, quae dicta, quod caeleste et spirituale a Domino continue influat, sed est malum et inde falsum, et est falsum et in malum, quae a corporeis et mundanis influunt, quae obstant quin recipiatur.
@1 est after sancto.$

2412. `In clementia Jehovae super eum’: quod significet gratia et misericordia, constat ex significatione clementiae Jehovae, quae non alia esse potest quam gratia et misericordia; (m)quod homo detineatur a malo, et teneatur in bono a Domino, sit ex pura misericordia, videatur n. 1049. Quod dicatur et gratia et misericordia, ex causa de qua n. 598, 981, nempe, quod qui in vero sunt et inde bono, modo gratiam, at qui in bono et inde in vero, misericordiam Domini implorent; quod venit ex dissimili humiliationis et in adorationis statu apud unum quam apud alterum.

2413. `Et eduxerunt eum, et statuerunt eum extra urbem’: quod significet statum ejus tunc, constat ex significatione `educere’ quod sit detinere, et a significatione `statuere extra urbem’ quod sit a falso; status itaque tunc fuit quod per detentionem a malis, corroborata sint bona et vera a Domino.

2414. Vers. 17. Et fuit, cum educerent ii illos foras, et dixit, Eripe te super anima tua, ne respicias post te, et ne consistas in omni planitie; in montem eripe te, ne forte consumaris. `Et fuit, cum educerent ii illos foras’ significat statum cum detinerentur a falso et malo: `et dixit, Eripe te super anima tua’ significat quod consuleret vitae suae in aeternum: `ne respicias post te’ significat ne spectaret ad doctrinalia: `et ne consistas in omni planitie’ significat quod in nullo eorum moraretur: `in montem eripe te’ significat ad bonum amoris et charitatis: `ne forte consumaris’ significat si aliter, periret.

2415. `Et fuit, cum educerent ii illos foras’: quod significet statum cum detinerentur a falso et malo, constat ab illis quae mox supra n. 2413 dicta sunt, tum ab illis quae n. 2388, 2411.

2416. Quod `dixit, Eripe te super anima tua’ significet quod consuleret vitae suae in aeternum, constat absque explicatione: quomodo autem consuleret vitae suae, nunc sequitur.

2417. `Ne respicias post te’: quod significet ne spectaret ad doctrinalia, constat ex significatione `respicere post se {1},’ cum urbs erat post eum et mons erat ante eum; per `urbem’ enim significatur doctrinale, n. 402, 2268, 2451 {2}, per `montem’ autem amor et charitas, n. 795, 1430; quod ea significatio sit, patebit in explicatione ad vers. 26, ubi dicitur quod `respexit uxor ejus post eum, et facta statua salis’: quisque scire potest quod in his, nempe `respicere post se,’ arcanum quoddam Divinum sit, et hoc quod altius lateat quam ut videri possit; in respiciendo enim post se, nihil criminosum apparet, sed usque quod tanti momenti sit, ut dicatur, quod `eriperet se super anima sua,’ hoc est, quod consuleret vitae suae in aeternum, non respiciendo post se; quid autem sit, spectare ad doctrinalia, in sequentibus videbitur: hic modo dicendum quid doctrinale; [2] doctrinale est duplex, unum amoris et charitatis, alterum fidei; omnis Ecclesia Domini in suo initio dum adhuc puella et virgo est, non aliud doctrinale habet, nec aliud amat quam charitatis, nam hoc est vitae; at Ecclesia successive se flectit ab hoc doctrinali, usque ut incipiat illud vilipendere, et tandem rejicere, et tunc nihil aliud doctrinale agnoscit quam quod vocatur fidei, quam cum separat a charitate, conspirat doctrinale cum vita mali. [3] Talis fuit Ecclesia primitiva seu gentium, post Adventum Domini; illa in suo initio non aliud doctrinale habuit quam amoris et charitatis, hoc enim docuit Ipse Dominus, videatur n. 2371 ad fin.; at post Ipsius tempus successive, sicut frigescere coepit amor et charitas, incepit doctrinale fidei, et cum illo dissensiones et haereses, quae auctae sicut huic incumbebant. [4] Similiter Antiqua Ecclesia, quae post diluvium, et per tot regna extensa fuit, n. 2385, illa in suo initio nec aliud doctrinale novit quam doctrinale charitatis, quia id spectabat et imbuebat vitam, et sic consulebant sibi in aeternum; at usque post aliquod tempus apud quosdam quoque excoli coepit doctrinale fidei, quam tandem separarunt a charitate, sed hos vocabant `Ham,’ quia in vita mali, videatur n. 1062, 1063, 1076. [5] Antiquissima Ecclesia quae ante diluvium, et prae ceteris `Homo’ dicta, in ipsa perceptione amoris in Dominum et charitatis erga proximum fuit, ita doctrinale amoris et charitatis habuit sibi inscriptum; sed fuerunt etiam tunc qui fidem excoluerunt, quam cum tandem separabant a charitate, dicti sunt `Cain,’ nam per Cain significatur talis fides, et per `Habelem’ quem occidit, charitas, videatur explicatio ad cap. iv Gen. [6] Inde constare potest quod duplex doctrinale sit, unum charitatis, alterum fidei, tametsi utrumque unum est in se, nam doctrinale charitatis involvit omnia fidei; at cum doctrinale fit ex illis solis quae sunt fidei, tunc dicitur doctrinale duplex quia separatur fides a charitate; quod hodie separata sint, constare potest inde quod nesciatur prorsus quid sit charitas et quid proximus; qui in solo doctrinali fidei sunt, nihil aliud charitatem erga proximum sciunt esse, quam dare ex suo aliis et misereri cujusvis, nam unumquemvis dicunt proximum absque distinctione; cum tamen charitas sit omne bonum quodcumque apud hominem, in ejus affectione, et in ejus zelo, et inde in ejus vita; [7] ut proximus omne bonum apud alios quo afficitur, proinde illi qui in bono sunt, et hoc cum omni distinctione; ut pro exemplo, ille in charitate et misericordia est qui justitiam et judicium exercet, puniendo malos et remunerando bonos; in puniendo malos est charitas, nam sic zelo fertur emendandi illum, et simul tutandi alios, ne inde iis malum; sic enim consulit et bene vult ei qui in malo seu inimico, (c)ac sic consulit et bene vult aliis ac ipsi reipublicae, et hoc ex charitate erga proximum; similiter se habet cum reliquis bonis vitae, bonum enim vitae nusquam dabile est, nisi sit ex charitate erga proximum, nam hanc spectat et hanc involvit. [8] Quia in tanto obscuro est, ut dictum, quid charitas et quid proximus, inde liquet quod doctrinale charitatis, postquam primas occupavit doctrinale fidei, inter res perditas sit; cum tamen illud solum erat quod excolebatur in Ecclesia Antiqua, usque adeo ut referrent in classes {3} omnia bona quae charitatis erga proximum, hoc est, omnes qui in bono erant, et hoc cum multa distinctione, quibus etiam nomina indebant, et vocabant, pauperes, miseros, oppressos, aegrotos, nudos, esurientes, sitientes, captivos seu in carcere, peregrinos, pupillos, viduas; quosdam etiam claudos, caecos, surdos, mutos, mancos, praeter alia plura; secundum hoc doctrinale locutus est Dominus in Verbo Veteris Testamenti, quare toties (t)ibi talia occurrunt; et secundum idem locutus est Ipse Dominus, ut apud Matth. xxv 35, 36, 38-40, 42-45; Luc. xiv 13, 21; ac multoties {4} alibi; inde est quod nomina illa aliud in sensu interno significent. Ut itaque doctrinale charitatis restauretur, in sequentibus, ex Divina Domini Misericordia, dicetur quinam illi sunt, (c)ac in genere (c)et in specie quid charitas et quid proximus.
@1 te$
@2 AI have 2450, but 2451 has the reference to urbs. T suggests 2392.$
@3 i suas.$
@4 ubivis.$

2418. Quod `ne consistas in omni planitie’ significet quod non in ullo eorum moraretur, constat a significatione `planitiei’ quod sit omne doctrinalis, de qua mox: quomodo se habet quod non moraretur in ullo eorum, dicetur ad vers. 26, ubi de uxore Loti, quod respexerit post eum. Quod `planities’ in Verbo significet omnia doctrinalis, constat apud Jeremiam,
Veniet vastator ad omnem urbem, et urbs non evadet, et peribit vallis, et perdetur planities, xlviii 8;
`urbs’ pro doctrinali falso, `planities’ pro omnibus quae sunt istius doctrinalis: apud Johannem,
Quando consummati {1} fuerint mille anni, solvetur Satanas e custodia sua, et exibit ad seducendum gentes [quae in quatuor angulis terrae’, Gogum et Magogum, ut congreget eos in bellum, quorum numerus sicut arena maris; ascenderunt itaque super omnem planitiem terrae, et circumdederant castra sanctorum, sed descendit ignis a Deo e caelo, et consumpsit eos, Apoc. xx 7-9;
ubi `Gogus et Magogus’ pro iis qui in cultu externo absque {2} interno, sic facto idololatrico, n. 1151; `planities terrae’ pro Ecclesiae doctrinalibus quae illi vastant {3}, `castra sanctorum’ pro bonis (o)amoris et charitatis; `consumpti igne a Deo e caelo’ similiter se habet ac cum viris `Sodomae et Amorae,’ vers. 24: praeterea doctrinalia charitatis vocantur `urbes montis,’ et doctrinalia fidei `urbes planitiei,’ apud Jeremiam xxxiii 13.
@1 consumti I.$
@2 separato ab.$
@3 vastabunt.$

2419. `In montem eripe te’: quod significet ad bonum amoris et charitatis, constat a significatione `montis’ quod sit amor et charitas. de qua n. 795, 1430.

2420. `Ne forte consumaris’: quod significet si aliter, periret’ {1} constat absque explicatione.
@1 i quod.$

2421. Vers. 18, 19. Et dixit Lot ad eos, Ne quaeso Domini mei Ecce quaeso invenit servus tuus gratiam in oculis tuis, et magnam fecisti misericordiam tuam, quam fecisti mecum ad vivificandum animam meam; et ego non potero eripere me in montem, ne forte adhaereat mihi malum, et moriar. `Dixit Lot ad eos, Ne quaeso Domini mei’ significat imbecillitatem quod non posset: `ecce quaeso invenit servus tuus gratiam in oculis tuis’ significat humiliationem ex affectione veri `magnam fecisti misericordiam tuam’ significat humiliationis instar ex affectione boni: `quam fecisti mecum ad vivificandum animam meam’ significat pro eo quod vellet salvare eum: `et ego non potest eripere me in montem’ significat dubitationem quod non posse habere bonum charitatis: `ne forte adhaereat mihi malum, et moriar’ significat tunc non aliter fieri posset quam quod simul ex {1} malo, et si damnaretur.
@1 2426 has in.$

2422. Quod `dixit Lot ad eos, Ne quaeso Domini mei’ significet imbecillitatem quod non posset, constat ex affectione in ipsis verbi’ tum a sequentibus. Hic nunc agitur de tertio statu Ecclesiae, quae per `Lotum’ in hoc capite repraesentatur, qui est quod non amplius cogitent et agant ex affectione boni sed ex affectione veri; qui status succedit quando affectio boni incipit diminui, et quasi recedere; bonum quidem adest, sed retraxit se magis versus interiora, inde in obscuro est, at se manifestat in quadam affectione quae dicitur affectio veri; quid affectio boni et quid affectio veri, videatur n. 1997, et (t)in mox seq. n. 2425. Status hi quod sint, non apparent homini, minus quales sunt, sed apparent angelis ut in clara luce, nam angeli sunt in omni bona affectione hominis; apparent etiam ipsi homini, dum in alteram vitam venit; secundum affectiones illas, et secundum quale earum, distincti sunt boni in societates, n. 685.

2423. `Ecce quaeso invenit servus tuus gratiam in oculis tuis’: quod significet humiliationem ex affectione veri, `et magnam fecisti misericordiam tuam’, quod significet humiliationis instar ex affectione boni, constare potest ex illis quae de gratia et misericordia prius n. 598, 985 dicta sunt: qui enim in affectione veri sunt, non possunt eo usque se humiliare ut ex corde agnoscant omnia esse misericordiae, quare loco ejus gratiam dicunt; immo quo minus affectionis veri apud eos est, eo minus humiliationis in nominatione gratiae inest; vicissim autem, quo plus affectionis boni apud aliquem est, eo plus humiliationis est ei in nominatione misericordiae: ex eo patet quantum differt adoratio, proinde cultus, apud eos qui in affectione veri sunt, ab eorum qui in affectione boni; nam ut cultus sit, erit adoratio, et ut adoratio, erit humiliatio, et hoc in omnibus et singulis cultus; inde patet cur hic dicatur et gratia et misericordia.

2424. `Quum fecisti mecum ad vivificandum animam meam’: quod significet pro eo quod vellet salvare eum, constat absque explicatione.

2425. `Et ego non potero eripere me in montem’: quod significet dubitationem quod posset habere bonum charitatis, hoc est, cogitare et agere ex illo bono, constat a significatione `montis’ quod sit amor et charitas, de qua n. 795, 1430. [2] Quod dubitationem attinet, ita se habet: qui in affectione veri sunt, apud eos in affectione eorum veri inest affectio boni, sed tam obscure ut non percipiant, ita nec sciunt quid affectio boni, et quid genuina charitas; putant quidem se scire, sed ex vero, ita ex scientia, non autem ex ipso bono; sed usque faciunt bona charitatis, non ut inde aliquid mereantur, sed ex oboedientia, et hoc quantum capiunt quod verum sit; se enim duci patiuntur a Domino ex obscuro boni per verum quod iis apparet ut verum: ut pro exemplo, quia ignorant quid proximus, unicuique faciunt bonum quem putant proximum esse, imprimis pauperibus, quia hi quod destituti opibus mundanis se pauperes vocant; pupillis et viduis quia ita nominantur; peregrinis quia tales sunt; ita in ceteris; et hoc quamdiu ignorant qui significatur per pauperes, pupillos, viduas, peregrinos, et plure verumtamen, quia in affectione eorum veri apparentis latet obscure, ut dictum, affectio boni, per quod Dominus eos ducit ad ita faciendum, simul quoad interiora in bono sunt, in quo apud eos sunt angeli, et ibi delectantur eorum veri apparentiis quibus sciuntur; [3] at qui in boni {1} charitatis sunt et male in affectione veri, ii faciunt omnia cum distinctione, sunt enim in luce, nam aliunde non lux veri quam e bono quia per bonum influit Dominus; ii pauperibus, pupillis, viduis, peregrinis non benefaciunt ex causa solum quia ita nominantur, sciunt enim quod qui boni sunt, sive pauperes sint sive divites, proximi sint prae aliis, nam a bonis bonum fit aliis, et ideo quantum iis benefaciunt, tantum per illos aliis; sciunt etiam distinguere inter bona, ita inter bonos: ipsum commune bonum adhuc magis proximum suum dicunt, nam in eo (t)adhuc plurium bonum spectatur. Regnum Domini terris, quod est Ecclesia, adhuc magis pro proximo suo agnoscunt, erga quem charitas; ipsum regnum Domini in caelis, adhuc magi qui autem Dominum praeferunt omnibus illis, Ipsum Solum adorant et super omnia amant; ii ab Ipso derivationes proximi deducunt; nam in supremo sensu Solus Dominus est Proximus, ita omne bonum quantum ab Ipso est. [4] Qui autem in contrariis sunt, ii proximi derivationes deducunt a seipsis, et pro proximo agnoscunt solum illos qui sibi favent et serviunt, nec alios fratres et amicos appellant, et hoc cum differentia, quantum cum illis unum {2} faciunt. Inde constare potest quid proximus, nempe cuique secundum amorem in quo est; et quod vere proximus, qui in amore in Dominum et (o)in charitate erga proximum, et hoc cum omni differentia; ita ipsum bonum est apud unumquemvis quod determinat.
@1 i ipso.$
@2 Before cum.$

2426. `Ne forte adhaereat mihi malum et moriar’: quod significet tunc non aliter fieri posset quam quod simul in malo, et sic damnaretur, constat absque explicatione. Quid haec involvunt, sciri potest ab illis quae prius n. 301-303, 571, 582, 1001, 1327, 1328 dicta et ostensa sunt nempe quod Dominus jugiter provideat ne malum cum bono commisceatur, sed quantum homo est in malo, tantum removetur a bono; satius enim est ut prorsus in malos sit quam in malo et simul in bono; si enim in malo et simul in bono, non potest quin damnatus sic in aeternum: sunt dolosi et hypocritae intra Ecclesiam, qui in hoc periculo prae aliis sunt: hoc nunc est in sensu interno `ne adhaereat mihi malum, et moriar.’

2427. Vers. 20. Ecce quaeso urbs haec propinqua ad fugiendum illuc, et ea parva, eripiam me quaeso illuc, annon parva ea? et vivat anima mea. `Ecce quaeso urbs haec propinqua ad fugiendum illuc’ significat quod liceret ex vero fidei: `et ea parva’ significat quod ex parvo quod haberet: `eripiam me quaeso illuc’ significat quod ex illo liceret spectare bonum: `annon parva ea?’ significat annon aliquantulum haberet: `et vivat anima mea’ significat quod sic fortassis salvaretur.

2428. `Ecce quaeso urbs haec propinqua ad fugiendum illuc’: quod significet quod liceret ex vero fidei, constat a significatione `urbis’ quod sit doctrinale, ita verum fidei, de qua n. 402, 2268: `propinqua’ dicitur quia verum affine est bono, quare `fugere illuc’ significat quod {1} liceret ex illo, quia non posset ex bono, n. 2422.
@1 i ut.$

2429. Quod `ea parva’ significet quod ex parvo quod haberet, constare potest a significatione `urbis’ quod sit verum, de qua mox supra, quae quod `parva,’ significat quod parum veri, hic quod ex parvo quod haberet, ut constat ab illis quae praecedunt et quae sequuntur. Quod ipsam rem attinet, nempe quod parum veri sit illis qui in affectione veri, respective ac illis qui in affectione boni, constare potest ex eo quod (m)ex pusillo et obscuro bono quod apud illos, spectent verum; [2] verum apud hominem se prorsus habet secundum bonum apud eum; ubi parum boni, ibi parum veri; in simili ratione sunt et in simili gradu, seu pari passu, ut dicitur, ambulant; quod quidem ut paradoxon videri potest, sed usque ita se habet; bonum est ipsa essentia veri, verum absque sua essentia non est verum, tametsi apparet sicut foret, est modo sonans quid, et sicut vas vacuum; [3] ut quis verum apud se habeat, non solum debet scire illud sed etiam agnoscere et ei fidem habere; cum hoc, tunc primum habet verum, quia tunc id afficit eum et manet; aliter cum modo scit verum et non agnoscit ac ei fidem habet, tunc non habet in se verum; ut fit apud plures qui in malo sunt; ii scire possunt vera et quandoque prae aliis, sed usque non habent illud, immo tanto minus habent quia corde suo illud negant; [4] providetur a Domino ut nemo plus veri habeat, hoc est agnoscat et credat quam quantum boni recipiat: inde est quod hic dicatur de urbe, per quam significatur verum, quod `ea parva,’ ac iterum in hoc versu, `annon parva ea?’ tum vers. 22, quod `vocavit nomen urbis Zoar,’ per quod in lingua originali {1} significatur parvum, ex causa quia hic agitur de illis qui in affectione veri sunt, et non ita in affectione boni.
@1 etiam.$

2430. Quod `eripiam me quaeso illuc’ significet quod ex illo liceat {1} spectare bonum, constare potest ex iis quae antecedunt et quae sequuntur; dictum est quod `se eriperet ad montem,’ per quem significatur bonum amoris et charitatis, n. 2419, at responsum quod hoc non posset, sed quod `ad urbem,’ per quam significatur verum fidei, n. 2428, ita quod ex vero spectare posset bonum, seu quod idem, ex fide charitatem; urbs etiam illa sita erat sub monte, et ex illa dei ascendit et habitavit in monte, sed in spelunca ibi, vers. 30.
@1 2427 has liceret.$

2431. `Annon parva ea?’: quod significet annon aliquantulum habeat? constat ab illis quae supra n. 2429 dicta sunt, ita absque ulteriore explicatione: haec interrogatio est ideo quia solus Domini novit quantum boni est in vero, ita quantum veri est apud hominem.

2432. Quod `vivat anima mea’ significet quod sic fortassis salvaretur, constat quoque absque explicatione; quod etiam salvatus sit quia in vero ejus esset bonum, constat ab illis quae sequuntur, nempe a responso `Ecce acceptavi faciem tuam etiam quoad verbum hoc, quod non evertam urbem de qua locutus,’ vers. 21; et dein, `Se egressus super terram, et Lot venit Zoarem,’ vers. 23, per qui intelligitur quod salventur illi qui in affectione veri, hoc est, qui i fide, modo sit fides boni.

2433. Vers. 21. Et dixit ad eum, Ecce acceptavi faciem tuam etiam quoad verbum hoc, quod non evertam urbem, de qua locutus [es]. `Dixit ad eum, Ecce acceptavi faciem tuam, etiam quoad verbum hoc’ significat annuentiam si interiora in vero trahant aliquid ex bono: `quod non evertam urbem de qua locutus [es] significat quod sic non periret.

2434. `Dixit ad eum, Ecce acceptavi faciem tuam etiam quoad verbum hoc’: quod significet annuentiam si interiora in vero trahant aliquid a bono, constat a significatione `faciei;’ facies in Verbo pluries occurrit, et ibi significat interiora, ut n. 358, 1999 ostensum; etiam cum facies tribuitur Jehovae seu Domino, significat misericordiam, pacem, bonum {1}, n. 222, 223; hic itaque bonum quod interius est in vero; quare `acceptare faciem’ est annuere si interiora in vero trahunt aliquid de bono: `quoad verbum hoc’ est quoad hanc rem. Quod verum non sit nisi intus in eo sit bonum, videatur n. 1496, 1832, 1900, 1904, 1928, 2063, 2173, 2269, 2401, (x)2403, 2429; et quod beatitudo et felicitas homini post mortem non sit ex vero, sed ex bono quod in vero, n. 2261, inde tanto beatius et felicius ei, quanto plus boni in vero. Quod bonum sit intus in vero et faciat ut verum sit, constare etiam potest ex bonis et veris in ipsis mundanis; cum homo in his aliquid ut bonum arripit et agnoscit, tunc quicquid huic bono favet, hoc dicit verum; quicquid autem non favet, hoc rejicit et vocat falsum: dicere etiam potest quod verum sit {2} quod non favet isti bono, sed tunc simulat, et aliud cogitat: ita quoque in spiritualibus.
@1 et.$
@2 non I.$

2435. Quod `non evertam urbem de qua locutus [es] significet quod sic non periret, nempe homo apud quem verum in quo intus est bonum, constat a significatione `urbis’ quod sit verum, de qua n. 402, 2268, 2428. Ab antiquissimis temporibus controversum est quid primogenitum Ecclesiae, an charitas vel an fides, ex causa quia per vera fidei regeneratur homo et fit Ecclesia; sed qui praetulerunt fidem, et eam primogenitum fecerunt, lapsi sunt omnes in haereses et falsitates, et tandem charitatem prorsus exstinxerunt; sicut legitur de `Caino’ per quem talis fides significatur, quod tandem `occiderit fratrem Habelem’ per quem significatur charitas; similiter post {1} de `Reubene,’ filio primogenito Jacobi, per quem quoque significatur fides, sed `is polluit patris sui cubile,’ Gen. xxxv 22, xlix 4, quare indignus factus, et primogenitura data [est] Josepho, Gen. (x)xlviii 5; 1 Chron. v 1. [2] Inde lites omnes, tum leges, de primogenitum in Verbo. Causa quod ita controversum fuerit, erat quia nesciebant, sicut (t)hodie etiam nescitur, quod tantum fidei sit homini quantum charitatis, et dum regeneratur homo quod charitas occurrat fidei, seu quod idem, bonum occurrat vero, et singulis ejus se insinuet et inaptet, ac faciat quod fides sit fides; et sic quod charitas sit ipsum primogenitum Ecclesiae, tametsi coram homine aliter apparet, videatur etiam n. 352, 367. Sed quia de his agitur multum in sequentibus, plura, ex Divina Domini Misericordia, ibi.
@1 postea.$

2436. Vers. 22. Festina, eripe te illuc, quia non possum facere quicquam, usque venire te illuc; propterea vocavit nomen urbis Zoar `Festina, eripe te illuc’ significat quod maneat in illo, quia ulterius non potest: `quia non possum facere quicquam usque venire te illuc significat antequam judicium super malos quod salvandi qui in affectione veri: `propterea vocavit nomen urbis Zoar’ significat affectionem veri.

2437. Quod `festina, eripe te illuc’ significet quod maneat in illo, quia ulterius non potest, nempe in vero fidei et ejus affectione: quia in ipso bono charitatis et ejus affectione non posset, constat ab iis quae praecedunt.

2438. `Quia non possum facere quicquam usque venire te illuc’: quod significet quod antequam judicium super malos salvandi qui in affectione veri, constare potest ex eo quod `non facere possim quicquam’ significet judicium super malos, quod describitur mox per eversionem Sodomae et Amorae, et quod `usque venire te illuc’ significet quod prius salvandi qui in affectione veri, qui per `Lotum’ hic repraesentantur, quod et intelligitur per quod `Lot venit Zoarem {1},’ vers. 23. [2] Quod prius salventur boni et justi quam pereunt mali et injusti, constat etiam alibi {2} in Verbo, ut ubi agitur de ultimo judicio apud Matthaeum,
Quod separatae sint oves ab hircis, et prius dictum ovibus quod intrarent in regnum Domini quam dictum hircis quod discederent in ignem aeternum, xxv 32, 34, 41.
Simile etiam repraesentatum fuit per filios Israelis cum exirent Aegypto, quod illi prius salvati sint quam Aegyptii in mari Suph submersi. [3] Idem quoque significatur per illa, de quibus passim Prophetae, quod postquam a captivitate reducti sunt fideles, hostes eorum dein luerent poenas ac perirent: hoc etiam continue fit in altera vita, quod nempe primum salventur fideles et dein puniantur infideles, seu quod idem, illi in caelum a Domino eleventur, hi autem se dein in infernum praecipitent: quod non simul fiat, causa est (m)nisi boni surriperentur a malis, a cupiditatibus mali et persuasionibus falsi quae mali sicut venena continue circumspargunt, facile perirent; in genere autem, antequam {3} hoc fit,(n) ut apud bonos separentur mala, et apud malos separentur bona, ut {4} illi per bona attollantur in caelum a Domino, (c)et hi per mala se dejiciant in infernum, de qua re in sequentibus, ex Divina Domini Misericordia, ad n. 2449, 2451, dicetur.
@1 ad Zoarem venit.$
@2 i passim.$
@3 Both A and I are obscure but it would seem that fit is understood before the second ut. The first ut will then introduce a final clause and the second a consecutive.$
@4 et.$

2439. `Propterea vocavit nomen urbis Zoar’: quod significet affectionem veri, constat a significatione ejus quod sit affectio boni nempe scientiae, hoc est, affectio veri, de qua n. 1589; et a significatione `vocare nomen’ quod sit nosse qualis est, de qua n. 144, 145, 1754, 2009, hic nempe quod sit parum veri, nam per `Zoar’ in lingua originali significatur parum, seu parvum; qui enim in affectione veri sunt, parum veri quia parum boni habent respective ad illos qui in affectione boni sunt, videatur supra n. 2429. [2] Quod et vera quae in se vera sunt, apud unum magis vera sint, apud alium minus vera, apud quosdam prorsus non vera, immo falsa, constare potest paene ab omnibus quae in se vera sunt, nam illa apud hominem, apud quem sunt, variantur secundum ejus affectiones; ut pro exemplo, facere bonum opus seu bonum charitatis, hoc in se verum est quod faciendum; id apud unum est bonum {1} charitatis quia procedit a charitate, apud alium est opus oboedientiae quia procedit ab oboedientia, apud aliquos est meritorium quia per illud mereri volunt et salvari, apud quosdam autem est hypocriticum ut sic videantur, et sic porro; ita in omnibus reliquis quae vera fidei vocantur; inde quoque constare potest quod multum veri sit apud eos qui in affectione boni sunt, et minus veri apud eos qui in affectione veri, nam hi spectant bonum ut remotius a se, illi autem bonum ut praesens in se.
@1 opus.$

2440. Vers. 23. Sol egressus super terram, et Lot venit Zoarem. `Sol egressus super terram’ significat tempus ultimum quod ultimum judicium vocatur: `et Lot venit Zoarem’ significat illos qui [in] affectione veri quod salvati.

2441. `Sol egressus super terram’: quod significet tempus ultimum quod ultimum judicium vocatur, constat (c)ex significatione `exortus solis’ cum agitur de temporibus et statibus Ecclesiae; quod tempora diei, sicut quoque tempora anni significent in sensu interno successivos status Ecclesiae, prius n. 2323 ostensum est; et quod `aurora seu mane adventum Domini seu appropinquationem regni Ipsius, n. 2405; 11 nunc `exortus solis’ seu egressus ejus super terram, ipsam praesentiam; et hoc ex causa quia tam sol quam oriens significat Dominam; quo `sol,’ videatur n. 31, 32, 1053, 1521, 1529-1531, 2120; et quod `oriens,’ n. 101. [2] Quod praesentia Domini sit idem cum ultimo tempore quo judicium vocatur, inde est quia praesentia Ipsius separat bonos a mali et secum habet quod boni eleventur in caelum et mali se conjiciant in infernum; nam in altera vita ita se habet: Dominus est Sol universo caelo, videatur n. 1053, 1521, 1529-1531, est enim Divinum Caeleste Amoris Ipsius quod ita coram oculis eorum apparet, et ipsam lucem caeli effective facit; quantum itaque in caelesti amore sunt, tantum in caelestem illam lucem quae a Domino, elevantur; quantum autem a caelesti amore remoti sunt, tantum (t)inde a luce in infernales tenebras se conjiciunt: [3] inde nunc est quod `exortus solis’ per quem significatur praesentia Domini, involvat tam salvationem bonorum quam damnationem malorum; et nunc dicatur primum quod `Lot venit Zoarem hoc est, quod salvati sint qui per `Lotum’ hic repraesentantur, et (o)mox quod `Jehovah pluere fecit super Sodomam et {1} Amoram (t)sulphur et ignem,’ hoc est, quod mali damnati sint. [4] Qui in malis amoris sui e mundi sunt, hoc est, `qui’ in odiis contra omnia amoris in Dominum et charitatis erga proximum, illis lux caeli effective apparet sicut caligo, quare dicitur in Verbo quod `sol iis atratus sit,’ per quod significatur quod rejecerint omne amoris et charitatis, (c)et receperint omne quod contrarium est; ut apud Ezechielem,
Obtegam, cum exstinxero te, caelos, et atrabo stellas eorum solem nube obtegam, (o)et luna non lucere faciet lucem suam, omnia luminaria lucis in caelis atrabo super te, [et] dabo tenebras super terra tua, xxxii 7, 8;
quisque videre potest quod per `obtegere caelos, atrare stellas, obtegere solem, atrare luminaria lucis’ alia significentur: [5] similiter apud Esaiam,
Obtenebratus sol in egressu suo, et luna non splendere facie lucem suam, xiii 9, 10:
et apud Joelem,
Sol et luna atrantur, et stellae retrahunt splendorem suum ii 2, 10.
Constare itaque potest quid per haec Domini verba significatur, ubi de ultimo tempore Ecclesiae quod judicium vocatur, apud Matthaeum,
Statim post afflictionem dierum istorum, sol obscurabitur, et luna non dabit lucem suam, et stellae cadent de caelo, xxiv 29;
quod nempe non sol per `solem,’ non luna per `lunam,’ nec stellae per `stellas,’ sed quod per `solem’ amor et charitas, per `lunam’ fides inde, perque `stellas’ cognitiones boni et veri, significentur, quae tunc obscurata dicuntur, {2} amittere lucem, (c)et cadere de caelo, cum nulla amplius agnitio Domini et nullus amor in Ipsum et nulla charitas erga proximum, quibus factis nullis, occupat hominem amor sui cum {3} falsis inde; unum enim est consequens alterius: [6] inde etiam apud Johannem ita,

Quartus angelus effudit phialam suam in solem, et datum illi est aestu adurere homines per ignem, itaque aestuarunt homines aestu magno, et blasphemarunt nomen Dei, Apoc. xvi 8, 9;
ubi etiam de ultimis temporibus Ecclesiae agitur cum exstinguitur omnis amor et charitas, aut, secundum communem modum loquendo, quando nulla amplius fides; exstinctio amoris et charitatis intelligitur per quod `effusa sit phiala in solem,’ ac inde tunc amor sui et ejus cupiditates per quod `adurerentur homines per ignem,’ et quod `aestuarent aestu magno’; blasphematio nominis Dei inde est. [7] Antiqua Ecclesia nihil aliud per `solem’ intellexit quam Dominum, et Divinum caeleste amoris Ipsius, quare ritus iis (t)orandi fuit versus orientem solis, tunc ne quidem cogitando de sole; at postquam posteri perdiderunt cum reliquis repraesentativis et significativis etiam hoc, tunc coeperunt ipsum solem et lunam colere, qui cultus emanavit ad plures gentes, usque adeo ut illis templa dicarent, et statuas ponerent, et quia tunc {4} sol et luna oppositum sensum acceperunt {5}, significant amorem sui et mundi, qui prorsus contrarii sunt amori caelesti et spirituali; inde in Verbo per `cultum solis et lunae’ intelligitur cultus sui et mundi, [8] ut apud Mosen,
Ne forte tollas oculos tuos ad caelum, et videas solem et lunam, et stellas, omnem exercitum caelorum, et impellaris, et incurves te illis, et servias illis, Deut. iv 19;
et apud eundem,
Si iverit, et serviverit diis aliis, [et incurvaverit se illis], et soli aut lunae, aut omni exercitui caelorum, quod non praecepi,… tunc lapidabis eos lapidibus, et morientur, Deut. xvii 3, 5;
in tale idololatricum versus est cultus antiquus, cum nihil internum significari in ritibus Ecclesiae amplius crediderunt, sed modo externum: [9] similiter apud Jeremiam,
In tempore isto ossa regum Jehudae, principum sacerdotum, prophetarum, et habitatorum Hierosolymae, expandent soli lunae, et omni exercitui caelorum, quae amaverunt, et quibus serviverunt, viii 1, 2;
(m)`sol’ pro amore sui et ejus cupiditatibus: `quod expanderent ossa’ significat infernalia quae talibus(n): apud eundem,
Confringet statuas domus solis, quae in terra Aegypti, domos deorum Aegypti comburet igne, xliii 13;
`statuae domus {6}’ pro cultu sui.
@1 i super$
@2 i et.$
@3 i et amor mundi.$
@4 tunc after luna.$
@5 accipiunt.$
@6 solis.$

2442. `Et Lot venit Zoarem’: quod significet illos qui: affectione veri quod salvati, constat a significatione `Zoaris’ quod sit affectio veri, de qua n. 2439; inde quoque constare potest quod salventur etiam qui in fide sunt, modo in fide eorum sit bonum, hoc est, afficiantur veris fidei propter bonum, quod est ex bono; omnis vita fidei non e aliunde: quod charitas sit essentiale fidei, immo ut sit ipsa fides, quia est ipsum fidei, videatur n. 379, 389, 654, 724, 809, 916, 1162, 1176, (x)1798, 1799, 1834, 1844, 2049, 2116, 2189, 2190, 2228, 2261, (x)2343, 2349, (x)2417.

2443. Vers. 24. Et Jehovah pluere fecit super Sodomam super Amoram sulphur et ignem a cum Jehovah e caelo. `Jehovah pluere fecit super Sodomam et super Amoram sulphur et ignem’ significat infernum quod iis qui in malis amoris sui et falsis inde; `pluere’ est damnari; `sulphur’ est infernum [malorum] amoris sui; `ignis’ est infernum falsorum inde: `a cum Jehovah e caelo’ significat quod legibus ordinis quoad verum, quia se separant a bono.

2444.`Jehovah pluere fecit super Sodomam et super Amoram sulphur et ignem’: quod significet infernum quod iis qui in malis amoris sui et falsis inde, constat a significatione `pluere’ quod damnari `sulphuris’ quod sit infernum malorum amoris sui, et `ignis’ quod sit infernum falsorum inde, de quibus mox sequitur; tum significatione `Sodomae’ quod sit malum amoris sui, et `Amorae’ quod sit falsum quod inde, de qua n. 2220, 2246, 2322. Hic etiam Amora memoratur, cujus mentio prius in hoc capite non facta est, ex causa quia `Amora’ significat falsum quod ex malo amoris sui; intra Ecclesiam: enim, de cujus ultimo tempore seu judicio hic agitur, hoc malum est quod praecipue agit contra bonum, et inde falsum quod (o)agit contra verum; quae duo ita conjuncta sunt ut qui in uno, etiam sit in altero, et quidem in simili ratione et simili gradu; apparet quidem aliter, sed tamen se manifestat quod ita sit, si non in mundo, usque in altera vita. De amore sui, qualis sit, et quanta inde mala, et quod inde inferna, videantur n. 693, 694, 760, 1307, 1308, 1321, 1594, 1691, 2041, 2045, 2051, 2057, 2219.

2445. Quod `pluere’ sit damnari, constat a significatione pluviae; `pluvia’ in Verbo in genuino sensu significat benedictionem, inde etiam salvationem, sed in opposito sensu maledictionem, inde etiam damnationem; quod benedictionem et inde salvationem ex pluribus locis constat, at quod in opposito sensu maledictionem et inde damnationem, patet ab his; apud Esaiam,

Tabernaculum erit in umbram interdiu ab aestu, et in refugium et in latibulum ab inundatione et (o)a pluvia, iv 6:
apud Ezechielem,
Dic ad incrustantes ineptum, et cadet, erit pluvia inundans, qua vos lapides grandinis cadetis:… pluvia inundans in ira Mea erit, et lapides grandinis in excandescentia ad consummationem, xiii 11, 13
apud Davidem,
Dedit pluvias eorum grandinem, ignem flammarum in terra eorum, et percussit vitem eorum, et ficum eorum, Ps. cv 32, 33;
ubi de Aegypto, de qua ita apud Mosen,

Jehovah dedit tonitrua et grandinem, et vibrabat se ignis super terra, et pluere fecit Jehovah grandinem super terra Aegypti, Exod. ix 23, 24.

2446. Quod `sulphur’ sit infernum malorum amoris sui, et `ignis’ sit infernum falsorum inde, constat a significatione `singulis’ et inde `ignis’ in Verbo quod sit amor sui cum ejus cupiditatibus (c)et inde falsitatibus, ita quod sit internum, hoc enim a talibus constitit: quod `sulphur et ignis’ illa significent, constat apud Davidem,
Jehovah pluet super impios, laqueos, ignem et sulphur, Ps. xi 6;
quod hic non sit ignis et sulphur, sed quod aliud quid, quod per `ignem et sulphur’ significatur, constare potest etiam ex eo quod dicatur quod `Jehovah pluet laqueos’: apud Ezechielem,
Disceptabo cum eo peste et sanguine, et pluviam inundantem, et lapides grandinis, ignem et sulphur pluere faciam super eum, et super alas ejus, et super populos multos, qui cum eo, xxxviii 22;
ubi de Gogo qui vastat terram Israelis, hoc est, Ecclesiam; quid Gogus, videatur n. 1151; `ignis’ pro falsis, `sulphur’ pro malis inde, et simul pro infernis eorum qui vastant: apud Johannem,
Qui adorabant bestiam, conjecti sunt in stagnum ardens sulphure, [Apoc.] xix 20,
pro inferno: apud eundem,

Diabolus conjectus est in stagnum ignis et sulphuris, ubi bestia et pseudopropheta, et cruciabuntur dies et noctes in saecula saeculorum, Apoc. xx 10;
manifeste pro interno: apud eundem,

Abominabilibus et homicidis, et adulteris,… et incantatoribus, et idololatris, et omnibus mendacibus, pars eorum in stagno ardente igne et sulphure, Apoc. xxi 8;
[2] etiam `ignis et sulphur’ manifeste pro inferno. Quod pro malis amori sui et falsis inde, ex quibus inferna, apud Esaiam,
Dies ultionis Jehovae, annus retributionum ad litem Zionis et convertentur flumina ejus in picem, et pulvis ejus in sulphur, et erit terra ejus in picem ardentem, xxxiv 8, 9;
ubi `pix ardens’ pro densis et diris falsis, loco ignis, `sulphur’ pro malis quae ex amore sui: apud eundem,
Rogus ejus, ignis et ligna multa, flatus Jehovae sicut flumen sulphuris ardentis in ea, xxx 33;
ubi de Tophet, `flumen sulphuris ardentis’ pro falsis ex malis amor sui: apud Lucam,
Qua die egressus est Lotus (c)a Sodoma, pluit igne et sulphure caelo, perdiditque omnes: juxta haec fiet, qua die Filius hominis revelabitur, xvii 29, 30;
[3] quod tunc non ignis et sulphur pluent, quisque videre potest, sed quod regnaturae falsitates et cupiditates amoris sui {1}, quae per `igne et sulphur’ significantur, et faciunt inferna. Quod `ignis’ in Verbo significet cupiditates, et simul inferna, sed tunc fumus qui ab igne significat falsum quod inde, et quod est in illis infernis, videatur n. 1861; et apud Johannem,
Vidi equos in visione, et sedentes super iis, habentes thoraces igneos… et sulphureos; et capita equorum sicut capita leonum, et ex ore eorum exibat ignis, fumus, et sulphur: a tribus his occisi sunt tertia pars hominum, ab igne, et a fumo et a sulphure, Apoc. ix 17, 18;

`ignis, fumus et sulphur’ pro malis et falsis omnis generis, ex quibus, ut dictum, inferna.
@1 cupiditates amoris sui et inde falsitates.$

2447. Quod `a cum Jehovah e caelo’ significet quod ex legibus ordinis quoad verum, quia se separant a bono, non constare potest nisi a sensu interno, per quem detegitur quomodo se habet cum punitionibus et damnationibus, quod nusquam a Jehovah, hoc est a Domino, veniant, sed ab ipso homine, malo spiritu, et diabolo, et hoc ex legibus ordinis quoad verum, quia se separant a bono: [2] omnis ordo est a Jehovah, hoc est, Domino, secundum quem ab Ipso reguntur omnia et singula, sed cum multiplici differentia, nempe ex voluntate, ex beneplacito, ex venia, et ex permissione; quae ex voluntate et beneplacito, illa sunt ex legibus ordinis quoad bonum, etiam plura quae ex venia, aliqua etiam quae ex permissione; {1} at cum homo separat se a bono, tunc conjicit se in leges ordinis quae sunt veri separati a bono, quae tales sunt ut damnent; nam omne verum damnat hominem et dejicit in infernum, at Dominus ex bono, hoc est, ex misericordia salvat, et attollit in caelum; inde constat quod ipse homo sit, qui semet damnat. [3] Quae ex permissione fiunt, pleraque talia sunt, ut pro exemplo, quod unus diabolus puniat et cruciet alterum, praeter innumerabilia alia; haec sunt ex legibus ordinis quoad verum separatum a bono, nam aliter non potuissent in vinculis teneri, nec retineri quin ruerent in omnes probos et bonos, et eos in aeternum perderent; hoc ne fiat, est bonum quod spectatur a Domino; se similiter hoc habet ac in tellure, ubi rex clemens et mitis, qui nihil nisi bonum intendit et facit; nisi toleraret quod leges ejus punirent malos et scelestos, tametsi ille neminem punit, sed potius dolet quod tales sint ut mala eos punire debeant, ipsum suum regnum in praedam talibus relinqueret, quod summae inclementiae, et summae immisericordiae foret: [4] inde patet quod Jehovah nusquam pluere fecerit sulphur et ignem, hoc est, damnaverit ad infernum, sed quod ipsi {2} qui in malo et inde in falso fuerant, id fecerint, ex causa quia se separarunt (c)a bono et sic conjecerunt in leges ordinis ex solo vero: inde nunc sequitur quod ille sit sensus internus horum verborum. [5] Quod in Verbo tribuatur Jehovae seu Domino, malum, punitio, maledictio, damnatio, et plura, ut hic quod `pluere fecit sulphur et ignem’: apud Ezechielem,
Disceptabo cum eo peste et sanguine,… ignem et sulphur pluere faciam super eum, xxxviii 22
apud Esaiam,
Flatus Jehovae sicut flumen sulphuris ardentis, xxx 33:
apud Davidem,
Jehovah pluet super impios, laqueos, ignem et sulphur, Ps. xi 6:
apud eundem,
Ascendit fumus e naso Ipsius, et ignis ex ore Ipsius [comedit] prunae arserunt ex Ipso, Ps. xviii 9, 10 [A.V. 8, 9]:
apud Jeremiam,
Ne exeat sicut ignis furor Meus, et ardeat, et nemo exstinguens, xxi 12:
apud Mosen,
Ignis accensus in ira Mea, et ardebit usque ad infernum infimum, Deut. xxxii 22;
praeter similia multis aliis in locis. Quod talia in Verbo tribuantur Jehovae seu Domino, ut dictum {3}, explicatum est in Parte Prima n. 223, 245, 589, 592, 696, 735, 1093, {4}, 1683, 1874; tantum enim abest ut talia a Domino veniant, quantum abest bonum a malo, seu caelum ab interno, seu Divinum a diabolico; malum, infernum et diabolus illa faciunt, nusquam Dominus, Qui est ipsa misericordia, et ipsum bonum; sed quia ita apparet, inde ex causis de quibus in locis citatis tribuuntur. [6] Quod in hoc versu dicatur quod `Jehovah pluere fecit cum Jehovah e caelo’ apparet in sensu litterae, sicut quod duo essent, unus in terra, et unus in caelo; sed sensus internus docet quomodo etiam hoc intelligendum, nempe quod per Jehovam primo nominatum intelligatur Divinum Humanum et Sanctum procedens Domini, i hoc capite intellectum per `duos viros,’ et quod per Jehovam secundo nominatum intelligatur Ipsum Divinum quod Pater dicitur, de quo in capite praecedente, tum quod hoc Trinum in Domino sit {5}, sicut Ipse dicit apud Johannem,
Qui vidit Me, vidit Patrem;… credite Mihi, quod Ego Patre, et Pater in Me, xiv 9-11;
et de Sancto procedente, apud eundem,
Paracletus non loquetur a seipso,… ex Meo accipiet et annuntiabit vobis, xvi 13-15;
ita unus Jehovah, tametsi duo hic nominantur; quod duo, est causa quia omnes leges ordinis sunt ex Divino Ipso, Divino Humano, et Sancto procedente Domini.
@1 similiter quae ex vero, sed tunc verum est boni.$
@2 illi.$
@3 Before tribuantur.$
@4 AI i 1638.$
@5 est.$

2448. Vers. 25. Et evertit urbes illas, et omnem planitiem, et omnes habitatores urbium, et germen humi. `Evertit urbes illas’ significat quod ab illis separarentur omnia vera ut modo falsa iis essent: `et omnem planitiem’ significat omnia quae ad vera pertinerent: `et omnes habitatores urbium’ significat quod ab illis separarentur omnia bona ut non nisi quam mala iis essent: `et germen humi’ significat omne quod Ecclesiae {1}.
@1 Ecclesia I.$

2449. Quod `evertit urbes illas’ significet quod ab illis separarentur omnia vera ut modo falsa iis essent, constat ex significatione `urbium’ quod sint doctrinalia, ita vera, nam haec sunt doctrinalium, de qua n. 402, 2268, 2428, quae `everti’ dicuntur cum falsa pro veris sunt, hic cum separata ab illis omnia vera, tum quoque omnia bona de quibus etiam in hoc versu, quia agitur de statu ultimo eorum qui intra Ecclesiam in falsis et malis sunt; status eorum quoque talis fit: ut sciatur qualis, paucis dicendum; [2] qui in alteram vitam veniunt, omnes in similem vitam quam habuerunt in corpore, reducuntur; et dein apud bonos separantur mala et falsa, ut per bona et vera eleventur a Domino in caelum; at apud malos separantur bona et vera, ut per mala et falsa ferantur in infernum, videatur n. 2119, prorsus secundum verba Domini apud Matthaeum,
Quicumque habet, dabitur illi, ut abundantius habeat; quicumque vero non habet, etiam quod habet, auferetur ab eo, xiii (x)12:
et alibi apud eundem,

Habenti omni dabitur, ut abundet; ab eo autem qui non habet, auferetur ab eo, xxv (x)29; Luc. viii 18; xix 24-26; Marc. iv 24, 25;
quae etiam significantur per haec quae apud Matthaeum,
Sinite una crescere utraque usque ad messem, et erit in tempore messis dicam messoribus, Colligite prius zizania, et colligate {1} ea in fasciculos ad comburendum ea; triticum vero congregate in horreum meum:… messis consummatio saeculi est, quemadmodum colliguntur Zizania, et igne comburuntur sic erit in consummatione saeculi, xiii 30, 39, 40:
tum quae dicta sunt de
Sagena jacta in mare, et varii generis pisces contrahente, quod dein colligerentur bona in vasa, et mala foras ejicerentur, et quod sic futurum in consummatione saeculi, ibid. vers. 47-50;
quid `consummatio’ et quod simile involvat quoad Ecclesiam, videatur n. 1857, 2243. [3] Causa separationis malorum et falsorum apud bonos est, ne pendeant inter mala et bona, sed ut per bona eleventur in caelum; et causa separationis bonorum et verorum apud malos es ne per aliqua bona quae apud eos, seducant probos, utque secedant per mala inter malos qui in inferno; nam talis est communicatio omnium idearum cogitationis et affectionum in altera vita, ut bona communicentur cum bonis, mala cum malis, n. 1388-1390, quare nisi separarentur, inde damna innumerabilia, praeter quod aliter nulla consociatio fieret; cum tamen exquisitissime omnia consociata sunt, in caelis secundum omnes differentias amoris in Dominum ac amoris mutui, et inde fidei, n. 685, 1394, et in infernis secundum omnes differentias cupiditatum, et inde phantasiarum, n. 695, 1322. (m)Sed sciendum quod separatio non sit plenaria ablatio, nulli enim prorsus aufertur quod habuit.(n)
@1 So A, colligite I.$

2450. `Et omnem planitiem’: quod significet omnia quae ad vera illa pertinerent, constat a significatione `planitiei’ quod sit omne doctrinalis, ita omne quod ad vera pertinet, de qua n. 2418.(1)
@1 In A the following was inserted after No. 2452 with marks for its placing here: Ad quodlibet verum pertinent plura, praeter quod omnia vera inter se quendam nexum habeant; pertinent confirmantia ex Verbo, ex doctrina quae inde, tunc rationes, per quas rationale inducit quod ita sit, et conducit; accedunt etiam ex scientificis per quae rationale ideas suas illustrat; haec omnia pertinent ad vera, quatenus illa confirmant; sed apud malos fiunt haec nulla et vel non videntur, vel pervertuntur, vel negantur.$

2451. Quod `omnes habitatores urbium’ significet quod ab illis separarentur omnia bona ut non nisi quam mala iis essent, constat significatione `habitatorum’ cum praedicantur de urbe quod sint bona, ut a pluribus in Verbo confirmari potest; etiam inde patet quod cum `urbs’ significat verum, ut ostensum, `habitator’ sit bonum, nam verum est in quo bonum habitat; et verum in quo non bonum, est sicut urbs vacua seu absque habitatore. Praeterea quod a malis separentur etiam omnia bona ut non nisi quam mala iis sint, videatur supra n. 2449.

2452. Quod `germen humi’ significet omne quod est Ecclesiae, constat a significatione `germinis’; per germen intelligitur tam seges, quam viride quodcumque, per quae quod significentur bona et vera, ex Verbo ubivis patet: et ex significatione `humi’ quod sit Ecclesia, de qua n. 566, 1068. Quod bona et vera sint omne Ecclesiae, notum est.

2453. Vers. 26. Et respexit uxor ejus post eum, et facta statua salis. `Respexit uxor ejus post eum’ significat quod verum averterit se a bono et spectaverit ad doctrinalia: `et facta statua salis’ significat quod omne bonum veri vastatum sit.

2454. Quod `respexit uxor ejus post eum’ significet quod verum averterit se a bono et spectaverit ad doctrinalia, constat a significatione `respicere post eum,’ et a significatione `uxoris’; respicere post eum quod sit ad doctrinalia, quae sunt veri, non autem ad vitam secundum doctrinalia, quae est boni, supra n. 2417 dictum est; id enim dicitur `post eum’ quod posterius (o)est, et id ante eum quod prius; quod verum sit posterius et bonum prius, saepius ostensum est; verum enim est boni, nam essentia et vita veri est bonum; quare `respicere post eum’ est ad verum quod est doctrinalis, non autem ad bonum quod est vitae secundum doctrinale: quod haec significentur, constat manifeste a Domini verbis, ubi etiam, de ultimo tempore Ecclesiae seu consummatione saeculi loquitur, apud Lucam,
In ista die, quicumque erit super domo, et vasa illius in domo, ne descendito ad tollendum ea: et quicumque in agro, similiter ne revertatur ad post eum: mementote uxoris Loti, xvii 31, 32;
[2] haec Domini verba nusquam intelligibilia sunt absque sensu interno, ita nisi sciatur quid significant `esse super domo,’ quid `vasa in domo,’ quid `descendere ad tollendum ea,’ et quid `ager,’ et demum quid `reverti ad post eum’; secundum sensum internum, `esse super domo’ est esse in bono; quod `domus’ sit bonum, videatur n. 710, (x)2231, 2233; `vasa in domo’ sunt vera quae sunt boni; quod vera sint vasa boni, videatur n. 1496, 1832, 1900, 2063, 2269; `descendere ad tollendum ea’ est se avertere a bono ad verum, quod patet, bonum enim sicut est prius etiam est superius, et verum sicut est posterius etiam est inferius; quod `ager’ sit Ecclesia, ita dicta a semine quod recipit, proinde quod illi sint `agri’ qui in bono doctrinae sunt, ex multis in Verbo locis constat; inde patet quid significat `reverti ad post eum,’ nempe avertere se a bono, et spectare ad doctrinalia, quare quia illa significantur per `uxorem Loti,’ additur `mementote uxoris Loti’; non dicitur respexit `post se,’ sed `post eum,’ quia `Lot’ significat bonum, videatur n. 2324, 2351, 2371, 2399, inde est cum dicebatur ad Lotum, vers. 17 quod dictum `ne respicias post te’; [3] (m)quod apud Lucam dicatur `ne revertatur ad post cum,’ non `ad illa quae post eum,’ est quia caeleste ne quidem nominare volunt aliquid quod est doctrinalis, videatur n. 202, 337, quae causa est quod nec nominatum, sed dictum `ad post eum.’ [4] Eadem haec ita describuntur apud Matthaeum,
Cum videritis abominationem desolationis, praedictam a Daniele propheta;… tunc qui in Judaea sunt, fugiant in monte: qui super domo est, ne descendat ad tollendum quid e domo sua; et qui in agro, ne revertatur retro ad tollendum vestimenta sua, xxiv 15-17;
ubi `abominatio desolationis’ est status Ecclesiae cum nullus amor et nulla charitas, quibus desolatis regnant abominabilia; quod `Judaea’ sit Ecclesia, et quidem caelestis, a Verbo tam historico quam prophetico Veteris Testamenti ubivis patet; quod `montes’ in {1} quos fugerent, sint amor in Dominum et inde charitas erga proximum, videatur n. 795, 1430, 1691; `qui super domo’ quod sit bonum amoris, mox supra dictum; `descendere ad tollendum quid e domo sua’ quod sit se avertere a bono ad verum, etiam supra dictum; `qui in agro’ quod sint illi qui in Ecclesia spirituali, patet a significatione `agri’ in Verbo; `ne revertatur retro ad tollendum vestimenta’ quod sit ne avertat se a bono ad verum quod doctrinalis; quod `vestimenta’ significent vera, quia vera induunt bonum ut {2} vestes, videatur n. 1073 quisque videre potest quod omnia illa quae Dominus de consummatione saeculi ibi locutus est, significent prorsus alia, ac involvant arcana, ut quod `qui in Judaea fugerent montes,’ quod `qui super domo non descenderet ad tollendum quid domo,’ et quod `qui in agro non reverteretur retro ad tollendum vestimenta sua’; similiter quod `Lot non respiceret post se,’ vers. 17, et hic quod `uxor ejus respexerit post eum {3}.’ Porro constat hoc significatione `uxoris’ quod sit verum, de qua n. 915, 1468; et a significatione `Loti’ quod sit bonum, de qua n. 2324, 2351, 2371, 2399; inde dicitur `post eum.’ [5] Verum dicitur avertere se a bono et spectare doctrinalia, cum non amplius cordi est quali vita sit {4} homo Ecclesiae, sed quali doctrina, cum tamen vita secundum doctrinam faciat homini Ecclesiae, non autem doctrina separata a vita; cum enim doctrina separatur a vita, tunc quia vastatum est bonum quod est vitae, etiam vastatur verum quod est doctrinae, hoc est, fit `statua salis’; quod quisque scire potest qui solum doctrinam spectat non vitam, num, tametsi doctrina docet, credat resurrectionem, caelum, infernum, immo Dominum, ita reliqua quae sunt doctrinae.
@1 ad.$
@2 sicut.$
@3 i et facta statu salis.$
@4 fit I.$

2455. Quod `facta statua salis’ significet quod omne bonum veri vastatum sit, constare potest a significatione `statuae’ et a significatione `salis’: statua in lingua originali exprimitur per vocem qua significatur statio, non qua statua quae erigebatur vel in cultum, vel in signum, vel in testem, sic ut per `statuam salis’ hic significetur quod constiterit vastatum, nempe verum quod significatur per uxorem Loti {1}, (o)n. 2454. Verum tunc dicitur vastatum quando non bonum amplius in illo est; [2] ipsa vastatio significatur per salem; sicut {2} pleraque in Verbo duplicem sensum habent, nempe genuinum et ei oppositum, ita etiam `sal’; hoc in genuino sensu significat affectionem veri, in opposito vastationem affectionis veri, hoc est, boni in vero; quod affectionem veri, videatur Exod. xxx 35; Lev. ii 13; Matth. V 13; Marc. ix 49, 50; Luc. xiv 34, 35; quod vastationem affectionis veri, seu boni in vero, constat ex his locis’; apud Mosen,
Sulphur erit, et sal, combustio tota terra, non seretur, non germinabit, nec ascendet in ea ulla herba, juxta eversionem Sodomae et Amorae, Admae et Zeboim, Deut. xxix 22;
ubi `sulphur’ est vastatio boni, et `sal’ vastatio veri; quod vastatio sit, patet a singulis: [3] apud Zephaniam

Moab sicut Sodoma erit, et filii Ammonis sicut Amora, locus derelictus urticae, et fovea salis, ac desolatio in aeternum, ii 9;
ubi `locus derelictus urticae’ pro vastatio bono, et `fovea salis’ pro vastato vero; locus enim urticae se refert ad Sodomam per quam malum seu vastatum bonum, et fovea salis ad Amoram per quam falsum seu vastatum verum, significari ostensum est; quod vastatio sit, patet, nam dicitur `desolatio in aeternum’: apud Jeremiam,

Qui ponit carnem brachium suum,… erit sicut virgultum nudatum in solitudine, et non videbit cum venit bonum, et habitabit exustis locis in deserto, terra salsa, et non habitatur, xvii [5], 6;
ibi `exusta loca’ pro vastatis bonis, `terra salsa’ pro vastatis veris: [4] apud Davidem,
Jehovah ponit fluvios in desertum, et exitus aquarum in siccitatem, terram fructus in salsugineam, ob malitiam habitantium in ea, Ps. cvii 33, 34;
`terram fructus in salsugineam’ pro vastatione boni in vero: apud Ezechielem,
Caenosa ejus et paludes ejus, et non sanantur, in salem dabuntur, xlvii 11;
`in salem dari’ pro vastari prorsus quoad verum. Quia `sal’ significabat vastationem, et `urbes’ doctrinalia veri, ut ostensum n. 402, 2268, 2428, (x)2451, olim urbes destructas, ne reaedificarentur, conserebant sale, Jud. ix 45. Hic nunc est quartus status Ecclesiae quae per `Lotum’ repraesentatur, qui est quod omne verum quoad bonum vastatum sit.
@1 A had this but altered to quod est uxor Lothi.$
@2 These seven lines were written in A at end of [ ] after Jud. ix 45, but transferred to this position by markings, to take the place of deleted words quod constare potest ab his in Verbo locis.$

2456. Vers. 27-29. Et surrexit Abraham in matuta, ad locum quo steterat ibi coram Jehovah. Et prospexit contra facies Sodomae Amorae, et contra omnes facies terrae planitiei; et vidit, et ecce ascendit fumus terrae, sicut fumus fornacis. Et fuit in perdendo Deus urbes planitiei, et recordatus est Deus Abrahami, et emisit Lotum e medio eversionis in evertendo urbes, in quibus habitavit Lot. `Surrexit Abraham i matuta’ significat Domini cogitationem de ultimo tempore; `Abrahamo est hic, ut prius, Dominus in illo statu: `ad locum quo steterat ibi coram Jehovah’ significat statum perceptionis et cogitationis in quo fuit prius; `locus’ est status: `et prospexit contra facies Sodomae et Amorae’ significat cogitationem (x)de statu eorum interiore quoad malum et falsum: `et contra omnes facies terrae planitiei significat status omnes interiores qui inde: `et vidit, et ecce fumus terrae sicut fumus fornacis’ significat statum falsi, qui est `fumus,’ ex statu mali qui est `fornax,’ intra Ecclesiam quae est `terra’: `et fuit in perdendo Deus urbes planitiei’ significat cum perirent per falsa mali, quae sunt `urbes planitiei’: `et recordatus est Deus Abrahami’ significat salvationem per unitionem Essentiae Divinae Domini cum Humana Ipsius: `et emisit Lotum e medio eversionis’ significat salvatione eorum qui in bono, et qui in vero in quo bonum, qui omnes hic sunt `Lot’: `in evertendo urbes’ significat cum perirent illi qui in falsis a malis: `in quibus habitavit Lot’ significat tametsi in talibus etiam essent, qui salvati.

2457. Singula haec explicare non opus est, quia quoad maximam partem in capite praecedente, et prius, explicata sunt: haec addita et interjecta sunt ob finem ut constaret quod separati sint boni a malis, ac illi salvati, hi autem damnati, unice per unitionem Essentiae Divinae Domini cum Humana Ipsius; alioquin omnes illi qui per `Lotum’ hic repraesentantur, etiam una periissent; quod intelligitur per haec verba, `Fuit in perdendo Deus urbes planitiei, et recordatus est Deus Abrahami, et emisit Lotum e medio eversionis, in evertendo urbes, in quibus habitavit Lot,’ quod est in sensu interno quod salvati sint per unitionem Essentiae Divinae Domini cum Humana Ipsius omnes qui in bono, ut et qui in vero in quo bonum, hic repraesentati per `Lotum,’ cum perirent illi qui in falsis a malis, tametsi illi qui salvati sunt, etiam in falsis et malis essent. Ita nunc conjuncta sunt haec quae in hoc capite, cum illis quae in praecedente, nempe quod `Abrahamus,’ hoc est, Dominus in illo statu, intercesserit pro illis Sodomae et Amorae, qui significantur per `quinquaginta,’ per `quadraginta quinque,’ per `quadraginta,’ per `triginta,’ per `viginti’ et per `decem,’ qui quod sint omnes illi in suo ordine qui in bono sunt, tum qui in vero in quo aliquid boni, ibi explicatum est.

2458. Vers. 30. Et ascendit Lot e Zoar, et habitavit in monte, et duae filiae ejus cum eo, quia timuit habitare in Zoar: et habitabat in spelunca is, et duae filiae ejus. `Ascendit Lot e Zoar’ significat cum non amplius in affectione veri essent: `et habitavit in monte’ significat quod tunc ad quoddam bonum se conferrent: `et duae filiae ejus cum eo’ significant quod affectiones inde similiter: `quia timuit habitare in Zoar’ significat quia ex affectione veri non amplius spectare bonum possent: `et habitabat in spelunca is’ significat bonum falsi: `et duae filiae ejus’ significat affectiones inde, quae sunt talis boni et talis falsi.

2459. `Ascendit Lot e Zoar’: quod significet cum non amplius in affectione veri essent, constat a significatione `Zoaris’ quod sit affectio veri, de qua n. 2439, et quia sequitur quod `habitavit in monte, quoniam timuit habitare in Zoar,’ significatur cum non amplius in affectione veri essent, et hoc quia omne bonum veri vastatum est, ut constat a vers. 26. Hic nunc quintus status Ecclesiae quae per `Lotum’ repraesentatur, describitur, qui est quod postquam nulla amplius affectio veri, bonum quoddam impurum, seu bonum falsi, se infundat.

2460. Quod `habitavit in monte’ significet quod tunc ad quoddam bonum se conferrent, constat a significatione `montis’ quod sit amor in omni sensu, nempe amor caelestis et spiritualis, n. 795, 1430, ut amor sui et mundi, n. (x)1691, et hoc quia pleraque in Verbo etiam sensum oppositum habent: et quia omne bonum est cujusdam amor: per `montem’ hic significatur bonum; sed quale bonum in sequentibus describitur, nempe quod esset obscurum et factum impurum, nam mox dicitur quod `habitaret in spelunca,’ et dein quod profana ibi facta sint.

2461. Quod `duae filiae ejus cum eo’ significet quod affectiones ejus similiter, constat a significatione `filiarum’ quod sint affectione de qua n. 489-491; sed quale bonum, tales affectiones; etiam bonum spurium et impurum suas affectiones habet, omnes enim afficiunt illis quae bona esse autumant {1}, qualiacumque sunt {2}, nam sunt eorum amoris.
@1 putant.$
@2 sint.$

2462. `Quia timuit habitare in Zoar’: quod significet quia ex affectione veri non amplius spectare bonum posset, constat a {1} significatione `Zoaris’ quod sit affectio veri, n. 2439; quae cum vastata inde non amplius spectare bonum potest; timor etiam tunc est pro omni vero, nam hoc contrariatur bono amoris impuri.
@1 constare potest ex.$

2463. `Et habitabat in spelunca is’: quod significet bonum falsi, constat (c)a significatione `speluncae’; spelunca est quoddam domicilium in monte, sed obscurum; et quia domicilia quaecumque, sicut domi significant bona, n. (x)2231, 2233, sed talia bona qualia sunt, hic itaque `spelunca,’ quia domicilium obscurum, significat bonum tale. Speluncae montium etiam passim nominantur in Verbo, ac ibi in sensu interno similiter significant talia, ut Esai. ii 19; xxxii 14; etiam in historicis ut quod Elias fugiens Isabelem
Venerit ad speluncam in monte Horebo, quo pernoctavit ac ibi verbum Jehovae ad eum,… quod exiret et consisteret in monte ante Jehovam;… et quod tunc obvolverit facies toga sua, et exiverit, et steterit ad ostium speluncae, 1 Reg. xix 9, 13;
ibi per `speluncam’ in sensu interno significatur bonum obscurum sed quale est in tentationibus, quod quia non sustineret Divinum {1}, obvolvit facies toga: similiter alibi in historicis,
Quod filii Israelis propter Midianem fecerint sibi speluncas in montibus, Jud. vi 2,
tum propter Philistaeos, I Sam. xiii 6; historica ibi similiter se habent ac historica haec apud Mosen, quod alia in sensu interno significent.
@1 i videre.$

2464. `Et duae filiae ejus’: quod significent affectiones inde, quae sunt talis boni et talis falsi, constat a significatione `filiarum’ quod sint affectiones, n. 2461. Bonum ex quo affectiones, seu pater ex quo filiae, est {1} `Lot’; at verum ex quo illae, seu mater, erat `uxor Loti,’ quae cum facta statua salis, hoc est, cum bonum veri vastatum {2}, tunc tale bonum quod significatur per `Lotum in spelunca,’ et tales affectiones inde quae significantur per `filias,’ existunt.
@1 i hic.$
@2 cum verum vastatur.$

2465. Vers. 31-36. Et dixit primogenita ad minorem, Pater noster senex, et vir nullus in terra, ad veniendum ad nos, secundum viam totius terrae. Veni, propinemus patri nostro vinum, et cubemus cum eo, et vivificemus de patre nostro semen. Et propinaverunt patri suo vinum in nocte illa, et venit primogenita, et cubuit cum patre suo, et non cognovit in cubare ejus et in surgere ejus. Et fuit a crastino, et dixit primogenita ad minorem, Ecce cubui heri cum patre meo, propinemus ei vinum etiam nocte hac, et veni, cuba cum eo, et vivificemus de patre nostro semen. Et propinaverunt etiam in nocte illa patri eorum vinum, et surrexit minor, et cubuit cum eo, et non cognovit in cubare ejus et in surgere ejus. Et conceperunt binae filiae Loti de patre suo. [2] `Dixit primogenita ad minorem’ significat, hic ut prius, affectiones, `primogenita’ affectionem talis boni, `minor’ affectionem talis falsi: `pater noster senex, et vir nullus in terra’ significat quod non sciatur amplius quid bonum et quid verum: `ad veniendum ad nos’ significat quibus conjungerentur: `secundum viam totius terrae’ significat secundum doctrinalia; `terra’ est Ecclesia: `veni, propinemus patri nostro vinum’ significat quod imbuerent bonum tale falsis, quae sunt vinum: `et cubemus cum eo’ significat quod sic conjungerentur: `et vivificemus de patre nostro semen’ significat quod sic novum cujusdam Ecclesiae: [3] `et propinaverunt patri suo vinum’ significat quod imbuerint tale bonum falsis: `in nocte illa’ significat cum omnia essent in tanto obscuro: `et venit primogenita’ significat affectionem talis boni: `et cubuit cum patre suo’ significat quod sic adaptarentur: `et non cognovit in cubare ejus et in surgere ejus’ significat quod bonum tale commune non sciverit aliter quam quod ita esset: `et fuit a crastino’ significat postea: `et dixit primogenita ad minorem’ significat quod affectio talis boni persuaderet falsum: `ecce cubui heri cum patre meo’ significat quod ita conjuncta essent: `propinemus ei vinum etiam nocte hac’ significat, hic ut prius, quod imbuerent tale bonum falsis cum singula essent in tanto obscuro: `et veni, cuba cum eo’ significat quod haec quoque conjungerentur: [4] `et vivificemus de patre nostro semen’ significat, hic ut prius, quod sic novum cujusdam Ecclesiae: `et propinaverunt etiam in nocte illa patri eorum vinum’ significat quod obscuro illo statu imbuerint tale bonum falsis: `et surrexit minor cubuit cum eo’ significat quod affectio falsi similiter fecerit ut falsa sicut vera apparerent, et sic conjungebantur: `et non cognovit: cubare ejus et in surgere ejus’ significat [hic ut prius], quod bonum tale commune non sciverit aliter quam quod ita esset: `et conceperunt binae filiae Loti a patre suo’ significat quod inde origo talis religio quod per `Moabum’ et `filium Ammonis’ significatur.

2466. Quod in sensu interno significentur illa quae exposita sunt, confirmari potest, et quidem quoad singula verba, sed praeter quod pleraque prius confirmata sint, etiam sunt talia quae laedunt ideas, et castas aures; ex summaria explicatione id constare potest quod per illa describatur origo talis religiosi, quod per `Moabum’ et `filium Ammonis’ in Verbo significatur; quod quale sit, in sequentibus ubi de Moabo et filio Ammonis, dicetur; quod sit adulteratum bonum et falsificatum verum, constat. Adulterationes boni et falsificationes veri, in Verbo communiter describuntur per adulteria et scortatione ac ita quoque vocantur; causa inde est quod bonum et verum inter conjugium forment, n. 1904, (x)2173; {1} immo quod vix aliquis crede potest, inde, ut a suo genuino principio, est sanctitas conjugiorum terra, etiam sunt leges conjugiorum de quibus in Verbo: [2] nam ita habet; caelestia cum spiritualibus, cum e caelo {2} descendunt in sphaera inferiorem, prorsus ibi vertuntur in simile conjugiorum, et hoc ex correspondentia quae est inter spiritualia et naturalia, de qua correspondentia, ex Divina Domini Misericordia, alibi; cum autem illa pervertuntur in sphaera inferiore, ut fit ubi mali genii et mali spiritus sunt, tunc eadem vertuntur in talia qualia adulteriorum et scortationum sunt {3}; inde est quod contaminationes boni et perversiones veri describantur in Verbo per adulteria et scortationes, ac quod ita quoque appellentur; ut manifeste constare potest ab his locis; apud Ezechielem,

Scortata es propter nomen tuum; et effudisti scortationes tuas super omnem transeuntem:… sumpsisti de vestibus tuis, et fecisti tibi excelsa variegata, et scortata es super illis:… accepisti vasa ornatus tui ex auro Meo et ex argento Meo, quod dederam tibi, et fecisti tibi imagines masculi, et scortata es cum eis: sumpsisti filios tuos et filias tuas, quas peperisti Mihi, et sacrificasti illos eis. Num parum de scortationibus tuis?… scortata es cum filiis Aegypti vicinis tuis, magnis carne, et multiplicasti scortationem tuam ad irritandum Me;… Scortata es cum filiis Asshuris,… et scortata eis {4}, et non saturata: et multiplicasti scortationem tuam, usque ad terram negotiationis, Chaldaeam, et tamen in hoc non satiata es, xvi 15-17, 20, 26, 28, 29, seq.;
ubi de Hierosolyma, per quam ibi significatur Ecclesia perversa quoad vera; quod omnia illa `prorsus alia’ significent, quisque videre potest; quod perversum Ecclesiae dicatur `scortatio,’ patet; [3] `vestes’ ibi sunt vera quae pervertuntur; inde falsa quae coluntur, sunt `excelsa variegata, cum quibus scortatio’; quod `vestes’ sint vera, videatur n. 1073, et quod `excelsa’ sint cultus, n. 796; `vasa ornatus ex auro et argento quod dederam’ sunt cognitiones boni et veri a Verbo per quas confirmant falsa, quae cum apparent sicut vera, vocantur `imagines masculi, cum quibus scortatio’; quod `vasa ornatus ex auro et argento’ sint cognitiones boni et veri, patet a significatione `auri’ quod sit bonum, n. 113, 1551, 1552, et `argenti’ quod sit verum, n. 1551, 2048; `imagines masculi’ quod appareant sicut vera, n. 2046; quod `filii et filiae, quas pepererunt et sacrificarunt eis’ sint vera et bona quae perverterunt, patet a significatione `filiorum et filiarum,’ n. 489-491, 533, 2362; quod `scortari cum filiis Aegypti’ sit pervertere illa per scientifica, patet a significatione `Aegypti’ quod sit scientificum, n. 1164, 1165, 1186, 1462; `scortari cum filiis Asshuris’ quod sit pervertere per ratiocinia, patet a significatione `Asshuris’ quod sit ratiocinatio, n. 119, 1186; `multiplicare scortationem usque ad terram Chaldaeam’ quod sit usque ad profanationem veri, quae est `Chaldaea,’ n. 1368; inde liquet qualis sensus internus Verbi est in ipso sensu litterae. [4] Similiter alibi apud eundem Prophetam,

Duae mulieres, filiae unius matris, scortatae sunt in Aegypto in adolescentia sua scortatae sunt;… Ohola Samaria, Oholiba Hierosolyma; scortata est Ohola sub Me, et dilexit amasios {5} suos Assyrios propinquos,… dedit scortationes suas super illos: delectum filiorum Asshuris omnium;… scortationes suas ex Aegypto non deseruit, nam cum illa concubuerunt in adolescentia ejus…. Oholiba corrupit amorem suum prae illa, et scortatione.’ suas supra scortationes sororis suae, filios Asshuris adamavit;… addidit {6} ad scortationes suas, et vidit imagines Chaldaeorum,… adamavit eos ad aspectum oculorum suorum; venerunt ad illam filii Babelis ad concubitum amorum, xxiii (x)25, 7, 8, 11, 12, 14, 16, 17;
`Samaria’ est Ecclesia quae in affectione veri, `Hierosolyma’ quae in affectione boni, quarum `scortationes cum Aegyptiis et filiis Asshuris sunt perversiones boni et veri per scientifica et ratiocinia quibus falsa confirmantur, ut patet a significatione `Aegypti,’ n. 1164, 1165, 1186, 1462, et `Asshuris,’ n. 119, 1186; et quod usque ad profanum cultum qui quoad verum est `Chaldaea,’ n. 1368, et quoad bonum sunt `filii Babelis,’ n. 1182, 1326: [5] apud Esaiam,
Et erit a fine septuaginta annorum, visitabit Jehovah Tyrum et redibit ad quaestum meretricium suum, et scortabitur cum omnibus regnis terrae, xxiii 17;
est venditatio falsi, quae per `quaestum meretricium et scortationem Tyri’ significatur; quod `Tyrus’ sint cognitiones veri, videatur n. 1201 quod `regna’ sint vera cum quibus scortatio, n. 1672: [6] apud Jeremiam,
Tu scortata es cum sociis multis; et revertere ad Me; tolle oculos tuos ad colles, et vide ubi non constuprata fueris, super viis sedisti eis, sicut Arabs in deserto, et profanasti terram scortationibus tuis, et malitia tua, iii 1, 2;
`scortari et scortationibus profanare terram’ est pervertere et falsificare vera Ecclesiae; [7] quod `terra’ sit Ecclesia, videatur n. 662, 1066, 1067: apud eundem,

A voce scortationis suae profanavit terram, moechata cum lapide et ligno, iii. 9;
`moechari cum lapide et ligno’ est pervertere vera et bona cultus externi; quod `lapis’ sit tale verum, videatur n. 643, 1298, quod `lignum tale bonum, n. 643: [8] apud eundem,
Propterea quod fecerant stultitiam in Israele, et adulterati sunt cum uxoribus sodalium suorum, et locuti sunt verbum in nomine Meo, falsum, quod non praecepi, xxix 23;
[9] `adulterari cum uxoribus sodalium’ est docere falsum sicut ab illis: apud eundem,
In prophetis Hierosolymae vidi turpitudinem, adulterando et eundo in falso, xxiii 14;
ubi `adulterari’ spectat bonum quod contaminatur, `ire in falso’ spectat verum quod pervertitur: apud eundem,

Adulteria tua, et hinnitus tui, foeditas scortationis tuae super collibus, in agro, vidi abominationes tuas; vae tibi Hierosolyma, non mundaris posthac, quousque adhuc, xiii 27:
[10] apud Hosheam,

Scortatio, et vinum, et mustum occupavit cor; populus Meus lignum interrogat, et baculus ejus indicabit id, quia spiritus scortationis seduxit; et scortati sunt de sub deo suo; super verticibus montium sacrificant, et super collibus suffiunt, sub quercu, {7} populo et robore, propterea scortantur filiae vestrae, et nurus vestrae adulterantur. Nonne visitavero super filias vestras quia scortantur, et super nurus vestras quia adulterantur, quia hi cum scortis dividunt, et cum prostibulis sacrificant? iv 11-14;
quid singula haec in sensu interno significant, constare potest a significatione `vini’ quod sit falsum, `musti’ quod sit malum inde, `ligni quod interrogatur’ quod sit bonum jucundi alicujus cupiditatis, `baculi qui indicabit’ quod sit potentia imaginaria sui intellectus, tum `montium et collium’ quod sint amores sui et mundi, `quercus, populi (o)et roboris’ quod sint totidem crassae, quibus fidunt, perceptiones inde {8}, `filiarum et nuruum’ quod sint affectiones tales; inde patet quid per `scortationes, adulteria, et prostibula’ ibi significantur: [11] apud eundem,
Israel scortatus es super Deo tuo, dilexisti quaestum meretricium super omnibus areis frumenti, ix 1;
`quaestus meretricius’ pro venditatione falsi: apud Mosen,
Ne pangas foedus habitatori terrae, et scortentur post deos eorum, ac sacrificent diis eorum, et vocet te, et comedas de sacrificiis ejus, et accipias de filiabus ejus filiis tuis, et scortentur filiae ejus post deos `eorum, et scortari faciant filios tuos post deos eorum {9}, Exod. xxxiv 15, 16:
apud eundem,

Exscindam omnes scortantes post eum, scortando post Molechum, e medio populi eorum: et anima, quae respicit ad pythones et ad hariolos, ad scortandum post eos, dabo facies Meas contra animam hanc, et exscindam eum e medio populi ejus, Lev. xx 5, 6:
apud eundem,
Filii vestri erunt pascentes in deserto quadraginta annis, e portabunt scortationes vestras; usque ad consumi corpora vestra in deserto, Num. xiv 33:
apud eundem,

Recordemini omnium praeceptorum Jehovae, et faciatis ea, et non pervestigetis post cor vestrum, et post oculos vestros, post quos vos scortamini, Num. xv 39:
[12] adhuc manifestius apud Johannem,
Unus angelus dixit, Veni, monstrabo tibi judicium meretricis magnae sedentis super aquis multis, cum qua scortati sunt reges terrae, et inebriati sunt vino scortationis ejus inhabitantes terram, Apoc. xvii 1, 2;
`meretrix magna’ pro (c)iis qui in profano cultu sunt; `aquae multae super quas sedet’ sunt cognitiones, n. 28, 739; `reges terrae qui cum ea scortati’ sunt vera Ecclesiae, n. 1672, 2015, 2069; `vinum quo inebriati’ est falsum, n. 1071, 1072; quia `vinum et inebriatio’ illa significant, de filiabus Loti dicitur, quod `propinaverint patri suo vinum,’ vers. 32, 33, 35: [13] apud eundem,
Babylon ex vino furoris scortationis suae potavit omnes gentes, et reges terrae cum ea scortati sunt, Apoc. xviii 3;
`Babylon seu Babel’ pro cultu cujus externa apparent sancta, sed interiora sunt profana, n. 1182, 1295, 1326; `gentes quas potat’ sunt bona quae profanantur, n. 1259, 1260, 1416, 1849, `reges qui {10} cum ea scortati’ sunt vera {11}, n. 1672, 2015, 2069: apud eundem,
Vera et justa judicia Domini Dei, quia judicavit meretricem magnam, quae corrupit terram scortatione sua, Apoc. xix 2;
`terra’ pro Ecclesia, n. 566, 662, 1066, 1067, 2117, 2118. [14] Quia `scortationes’ talia significabant, ac `filiae’ affectiones, ideo tam severe prohibitum erat, ut filia sacerdotis scortaretur, de qua ita apud Mosen,
Filia viri sacerdotis, quod coeperit ad scortandum, patrem ea profanans, igne comburetur, Lev. xxi 9:
tum quod non inferrent quaestum meretricium… in domum Jehovae, quia abominatio, Deut. xxiii 19;
et ideo talis processus inquisitorius de uxore, de qua vir suspicionem adulterii captavit, Num. v 12-31, in quo omnia et singula se referunt ad adulterationes boni. Praeterea adulteriorum et scortationum plura sunt genera et (t)adhuc plures species, de quibus in Verbo; hoc genus quod describitur per concubitum filiarum Loti cum patre, est quod vocatur `Moabus et filius Ammonis,’ de qua mox sequitur.
@1 i et quod sit ipsum conjugium caeleste,$
@2 caelestia et spiritualia, quae in caelo, cum.$
@3 After qualia.$
@4 In n 10648 scortata es cum eis.$
@5 i super.$
@6 addit AI.$
@7 i et.$
@8 A had exclusa ex suis perceptionibus exclusa ex is deleted and crassae quibus fidunt written above suis; perceptionibus is unaltered.$
@9 In 10652 S has earum, as Hebrew.$
@10 i terrae.$
@11 quae pervertuntur.$

2467. Vers. 37, 38. Et peperit primogenita filium, et vocavit nomen ejus Moab; is pater Moabi usque ad diem hunc. Et minor etiam illa peperit filium, et vocavit nomen ejus Benammi; is pater filiorum Ammonis usque ad diem hunc. `Peperit primogenita filium’ significat religiosum Ecclesiae istius quoad bonum: `et vocavit nomen ejus Moab’ significat quale ejus: `is pater Moabi usque ad diem hunc’ significat quod inde tales: `et minor etiam illa peperit filium’ significat Ecclesiae istius falsificatum verum: `et vocavit nomen ejus Benammi’ significat quale ejus: `is pater filiorum Ammonis usque ad diem hunc’ significat quod inde tales.

2468. Haec nec opus est confirmare, ab ipsa enim explicatione et ab illis quae praecedunt et quae sequuntur, patet quod talia significentur: quid (o)autem et quale religiosum est quod per `Moabum et filios Ammonis’ significatur, constare potest ab origine (c)illorum quae descripta est, tum a pluribus locis in Verbo tam historico quam prophetico ubi nominantur; sunt in genere illi qui sunt in externo cultu {1} qui apparet aliqualiter sanctus, sed non in interno, et qui illa quae externi cultus sunt, arripiunt pro bonis et veris, at quae {2} interni cultus, rejiciunt et contemnunt: [2] talis cultus et tale religiosum cadit in eos qui in bono naturali sunt, sed qui contemnunt alios prae se: sunt illi non absimiles fructibus in externa forma non impulchris, sed qui intus mucidi vel putidi sunt; et non absimiles vasis marmoreis in quibus impura, quandoque foeda; aut non absimiles feminis quae facie, corpore, et gestibus non indecorae, sed intus morbosae, (c)et foedis oppletae; est enim commune bonum quod apud eos, quod non impulchrum apparet, sed particularia quae intrant, sunt spurca; principio quidem non ita, sed successive, nam facile (t)se imbui patiuntur quibuscumque quae bona vocantur, et inde quibuscumque falsis, quae quia confirmant, vera putant, et hoc quia interiora cultus contemnunt, et haec quia in amore sui sunt: existunt et derivantur illi ab iis qui in solo externo cultu sunt, qui in hoc capite per `Lotum’ repraesentantur, et hoc quando bonum veri {3} desolatum est. Describuntur in Verbo, tam quales sunt in principio quando adhuc bonum eorum non ita conspurcatum est, quam dein quando conspurcatur; ut et postea quando prorsus conspurcatum est; et quod interiora cultus et doctrinae rejiciant. [3] Quales sunt in principio quando adhuc bonum eorum non `ita’ conspurcatum est, apud Danielem,
In tempore finis collidetur cum eo rex meridiei, ideo quasi procella irruet in eum rex septentrionis, curru, et equitibus, et navibus multis, et veniet in terras, et inundabit, et transibit, et veniet in terram decoris, et multae corruent: hae eripientur e manu ejus, Edom, et Moab, et primitiae filiorum Ammonis, xi 40, 41;
`rex meridiei’ pro illis qui in bonis et veris sunt, `rex septentrionis’ pro illis qui in malis et falsis, `rex septentrionis curru, equitibus, navibus, veniens in terras, inundans, et transiens’ pro quod mala et falsa significata per `currus, equites, naves’ praevalitura, `eripiendi e manu ejus Edom, {4} Moab, et primitiae filiorum Ammonis’ pro illis qui in tali bono sunt nondum ita falsis conspurcato, quare vocantur `primitiae filiorum Ammonis’: [4] apud Mosen,
Transivimus via deserti, et dixit Jehovah ad Mosen, Ne angustes Moabum, nec misceas te cum eis bello, quia non dabo tibi de terra ejus hereditatem, quia filiis Loti dedi Ar hereditatem, Deut. ii, 8, 9;
et de filiis Ammonis,
Locutus Jehovah ad Mosen, Tu transiens hodie terminum Moabi Arem, et accedes e regione filiorum Ammonis, nec angusta illos, nec misceas te cum illis, quia non dabo de terra filiorum Ammonis tibi hereditatem, quia filiis Loti dedi eam hereditatem, Deut. ii 17, 18, 19;
{5} `Ar’ pro bono tali, `Moabus et filii Ammonis’ pro illis qui in tali bono, sed in principio, quare jubetur ut `non angustentur.’ [5] Inde est quod Moabus expulerit Emim, et Rephaim qui sicut Enakim, et quod filii Ammonis expulerint etiam Rephaim quos Zamzumim vocarunt, Deut. ii 9-11, 18-21; per `Emim, Rephaim Enakim, Zamzumim’ significantur qui imbuti persuasionibus mali et falsi, videatur n. 581, 1673; per `Moabum et filios Ammonis’ hic illi qui nondum imbuti sunt; sed hi cum quoque imbuti, hoc est, bonum eorum falsis conspurcatum, etiam expulsi sunt, Num. xxi 21-31; Ezech. xxv 8-11. [6] Describuntur quales sunt quando bonum eorum conspurcatur, apud Jeremiam,
Ad Moabum sic dixit Jehovah; Vae super Nebo, quia devastata est, pudefacta est, capta est Kiriathaim, pudefacta est Misgab et consternata; non amplius laus Moabi:… date alam Moabo, quia avolando avolabit, et urbes ejus in desolationem erunt, nemo habitans in iis…. Relinquite urbes, et habitate in petra habitatores Moabi, et estote sicut columba, nidificat in transitibus oris foveae…. Ego novi, dictum Jehovae, iram ejus, et non firmus, falsa ejus, non rectum fecerunt. Propterea super Moabo ejulabo, et ad {6} Moabum totum clamabo…. A fletu Jaeseris flebo tibi, vitis Sibmae; propagines tuae transiverunt mare, usque ad mare Jaeseris pertigerunt; super fructus aestivos tuos, et super vindemiam tuam vastator cecidit…. Propterea cor Meum super Moabo, sicut tibiae, movetur…. Vae tibi Moabe,… periit populus Kemoshi, nam capti sunt filii tui in captivitatem, et filiae tuae in captivitatem. Et reducam captivitatem Moabi in posteritate dierum, xlviii 1, 2, 9, 28, 30-32, 36, 46, 47;
[7] ibi in toto capite de Moabo, sed per eum de illis qui in bono tali sunt, quomodo se patiuntur imbui falsis; quare dicitur ut `dent alam Moabo ut avolet,’ et quod `urbes ejus in desolationem erunt’: at quod `relinquerent urbes, et habitarent in petra, et sicut columba nidificarent in transitibus oris foveae,’ et plura, quibus suadentur ut in communibus suis bonis et veris manerent {7}; et si tunc a falsis ignorantiae seducerentur, quod in posteritate dierum a captivitate reducentur; sed apud quos hoc non fit, dicitur `super Moabo ejulabo {8}, et ad {9} Moabum totum clamabo {8}, et cor Meum super Moabo movetur’; falsa quibus imbuuntur, significantur per Nebo, Kiriathaim, Misgab, Sibmam, Jaeserem, Kemosh, et plura nomina quae in illo capite: [8] apud Esaiam,

Nidus emissus erunt filiae Moabi:… proferte consilium, facite judicium; pone totam umbram tuam in medio meridiei; absconde expulsos, vagum ne revela, commorentur in te expulsi Mei, Moabe, esto latibulum iis coram vastatore…. Audivimus elationem Moabi, elatus valde, superbia ejus, et elatio ejus; et ira ejus, non sic mendacia ejus; ideo ejulabit Moabus Moabo, totus ejulabit…. Ideo viscera Mea propter Moabum sicut cithara commoventur, et medium Meum propter urbem Heres. Erit cum visus fuerit, quod defatigatus, Moabus super excelso, et veniet ad sanctuarium suum ad orandum, et non poterit…. In tribus annis, tanquam annis mercenariis, et evilescet laus Moabi, in omni multitudine magna, et residuum parum pusillum, non validum, xvi 11-13{10}, 15, 16, 20, 21, 23;
etiam in toto hoc capite de Moabo, et per illum de iis qui in tali bono sunt, et ibi describuntur passim similibus verbis ac apud Jeremiam xlviii, ac suadentur pariter ut in communibus suis bonis et veris maneant, nec falsis se imbui (x)patiantur; communia bona et vera significantur per quod (x)proferrent consilium, facerent judicium, absconderent expulsos, vagum ne revelarent, (x)forent latibulum expulsis pro {11} vastatore, quae omnia significant externa cultus; sed quia se falsis imbui patiuntur, dicitur, `in tribus annis, tanquam annis mercenariis, [et] evilescet laus Moabi in omni magnitudine magna, et residuum parum pusillum, non validum.’ [9] Quia facile seducuntur, vocatur Moabus `emissio manus Philistaeorum,’ et filii Ammonis `oboedientia eorum,: apud Esaiam,

Radix Jishaii, quae stans in signum populorum, illam gente quaerent, et erit quies Ipsius gloria,… recedet aemulatio Ephraimi, et hostes Jehudae exscindentur, Ephraim non aemulabitur cum Jehuda, et Jehudah non angustabit Ephraimum; e involabunt in humerum Philistaeorum versus mare, una depraedabuntur filios orientis, Edomum, Moabum emissionem manus eorum, et filios Ammonis oboedientiam eorum, xi 10, 13, 14;
`radix Jishaii’ pro Domino, `Jehudah’ pro iis qui in caelesti bono `Ephraim’ pro illis qui in spirituali vero, `Philistaei’ pro (c)illis qui in scientia cognitionum veri, et non in charitate, `filii orientis’ pro ii qui in scientia cognitionum boni, etiam non in charitate, quorum `emissio manus’ dicitur Moabus, et `oboedientia’ filii Ammonis, quia falsis ab iis imbuuntur. [10] Quales autem fiunt, qui Moabus et filii Ammonis vocantur, quando bonum eorum falsis prorsus conspurcatum est describitur apud Davidem,

Deus locutus in sanctitate Sua,… Mihi Gilead, et Mihi Menasheh, et Ephraim robur capitis Mei, Jehudah legislator Meus, Moabus pelvis lotionis Meae, Ps. lx 8-10 [A. V. 6-8];
similiter apud eundem, Ps. cviii 8-10 [A.V. 7-9]; `pelvis lotionis’ pro bono conspurcato falsis: [11] apud Jeremiam,

Non amplius laus Moabi, in Heshbone cogitarunt super eum malum, ite exscindamus eum de gente:… pacatus erat Moabus ab adolescentiis suis, et quiescens ille in faecibus suis, nec evacuatus e vase in vas, et in exilium non abivit; propterea constitit gustus ejus in eo, et odor ejus non mutatus…. Super omnibus tectis Moabi, [et in plateis ejus], totus luctus, quia fregi Moabum sicut vas, in quo non beneplacitum, xlviii 2, 11, 38;
falsa, quibus conspurcatur bonum, quod Moabus, hic vocantur `faeces,’ in quibus consistit `gustus et odor,’ si non reformatur, quod hic est `evacuari e vase in vas’; ipsum bonum vocatur `vas in quo non beneplacitum,’ sicut apud Davidem `pelvis in quo lotio’: apud Esaiam,
Requiescit manus Jehovae in monte hoc, et triturabitur Moabus sub eo, sicut conculcatur palea in sterquilinio, xxv 10.
[12] Quod qui in tali bono, solum externa curent, et interna cultus et doctrinae contemnant, rejiciant, immo respuant, inde falsa iis pro veris, apud Ezechielem,

Fili hominis, pone facies tuas ad filios Ammonis, et propheta super eos, et dicas filiis Ammonis, Audite verbum Domini Jehovih, sic dixit Dominus Jehovih, Propterea quod dicis, Euge ad sanctuarium Meum quod profanatum est, et ad humum Israelis quia desolata est, et ad domum Jehudae quia abiverunt in captivitatem, … dabo Rabbam in habitaculum camelorum, et filios Ammonis in cubile gregis…. Dixit Dominus Jehovih, Quia {12} complosisti manum, et plausisti pede, et laetata es in omni contemptu tuo in anima ad humum Israelis, idcirco ecce Ego extendam manum Meam super te, et dabo te in praedam gentibus, et exscindam te de populis, et perdam te de terris, xxv 2-7;
`euge ad sanctuarium quod profanatum, ad humum Israelis quia desolata, ad domum Jehudae quia abiverunt in captivitatem, complosisti manum, plausisti pede, et laetata in omni contemptu in anima ad humum Israelis’ sunt verba contemptus, irrisionis, et rejectionis interiorum cultus et doctrinae, quibus rejectis externa nihil valent, sed `in praedam dantur gentibus,’ hoc est, occupantur a malis, et `exscinduntur de populis,’ hoc est, a falsis, et `perduntur de terris,’ hoc est, fiunt nullius Ecclesiae: [13] apud Zephaniam,
Audivi opprobrium Moabi, et blasphemias filiorum Ammonis, qui opprobrio affecerunt populum Meum, [et] dilatarunt super terminum eorum: propterea vivens Ego, quod Moab sicut Sodoma futura sit, et filii Ammonis sicut Amora, locus derelictus urticae, et fovea salis, ac desolatio erunt in aeternum:… hoc illis propter superbiam eorum, quod opprobrio affecerunt, et dilatarunt super populum Jehovae Zebaoth, ii 8-10;
`opprobrio afficere populum, et dilatare super terminum eorum, et super populum Jehovae Zebaoth’ est vilipendere et rejicere interiora vera, quae sunt `populus Jehovae Zebaoth’; inde bona fiunt mala falsi, quae sunt `Sodoma’ et `locus derelictus urticae,’ et vera fiunt falsa, quae sunt `Amora’ et `fovea salis’; ab internis enim habent externa ut sint bona et vera: [14] apud Davidem,

Hostes super populum tuum insidiose cogitant arcanum, consultant super absconditos tuos, Ite, exscindamus eos de gente, et non memoretur nomen Israelis amplius, nam consultant corde una, super te foedus excidunt tentoria Edomi, et Jishmaelitae, Moabus, et Hagraei, Gebal et Ammon, et Amalek, Philistaea cum habitatoribus Tyri, etiam Asshur associatur illis, sunt brachium filiis Loti, Ps. lxxxiii 3-9 [A.V. 2-8];
`consultare super absconditos, exscindere eos de gente, ut non memoretur nomen Israelis amplius’ est interiora prorsus respuere; `tentoria Edomi, Jishmaelitae, Moabus, Hagraei, Gebal et Ammon sunt ii qui in cultus et doctrinae externis, `Philistaea cum Tyro’ sunt qui {13} de internis loquuntur sed in iis non sunt, `Asshur qui brachium filiis Loti’ est ratiocinatio qua pugnant pro externis et impugnant interna: [15] apud Mosen,
Non accipiet vir uxorem patris sui, et non violabit alam patris sui, non veniet contritus contritione, aut contusus teste, in congregationem Jehovae;… non veniet Moabita et Ammonita {14} i congregationem Jehovae, etiam
generatio decima non veniet illi in congregationem Jehovae in aeternum, Deut. xxiii i-8 [A.L. xxii 30-xxiii 7];
inde quid Moabus et Ammon in fine dierum, seu cum prorsus falsi imbuti sunt, patet, nempe illi {15} apud quos adulteratur bonum e falsificatur verum per id quod contemnant, rejiciant, et tandem respuant omnia interiora; quare etiam hic nominantur post foeda adulteria, quae sunt `accipere uxorem patris, violare alam patris, paene sicut {16} de filiabus Loti, a quibus Moabus et Ammon, memoratur {17}; tum post, `contritos contritione, et contusos teste,’ per quos significantur qui respuunt quicquid est amoris et charitatis; `congregatio Jehovae est caelum, in quod venire nequeunt quia non iis reliquiae, qua solum ab interioribus bonis et interioribus veris sunt, quae per `decimam generationem’ significantur, n. 576, 1738, 2280. [16] Illi etiam erant inter gentes qui sacrificabant filios et filias Molecho, per quae in sensu interno significatur quod exstinxerint {18} vera et bona; Deus enim Moabi fuit Kemosh, et deus filiorum Ammonis Molech et Milchom, 1 Reg. xi 7, 33; 2 Reg. xxiii 13, quibus sacrificarunt, 2 Reg. iii (x)27 quod per `filios et filias’ significentur vera et bona, videatur n. 489-491, 533, 1147. [17] Haec nunc sunt Moab et Ammon, sed genera eorum falsi quibus adulterant bona et exstinguunt vera, sunt plura, quae recensentur apud Jeremiam, sed per mera nomina haec nempe,

Judicium venit ad terram planitiei, ad Holonem, et ad Jahzam et ad Mephaatam. Et super Dibonem, et super Nebonem, et super Bethdiblathaim. Et super Kiriathaim, et super Bethgamul, et omnes urbs terrae Moabi, longinquas et propinquas. Excisum super Bethmeon. Et super Kirioth, et super Bozram, et super est cornu Moabi, et brachium ejus confractum est…. Inebriate eum, quia super Jehovam se magnificavit; et complodat Moabus in vomitu suo, xlviii 21-26;
haec genera falsi sunt, quae concurrunt in illis qui Moabus et Ammon vocantur; quaenam autem sunt et qualia, constare potest a significatione singulorum nominum in sensu interno; quod nomina in Verbo nihil aliud significent quam res, pluries ostensum est.
@1 intra Ecclesiam qui in cultu externo sunt.$
@2 qui I.$
@3 verum.$
@4 i et.$
@5 i ibi.$
@6 A d ob, i ad.$
@7 maneant.$
@8 A had ejulabo and clamo, but altered to ejulo and clamabo.$
@9 ob.$
@10 AI have 1, 2, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 23. In Heb. cap. xvi;=A.V. cap. xv and xvi, so A.V. ref. is xvi 2-4, 6, 7, 11, 12, 14; verses 1, 2 were quoted in A but deleted.$
@11 coram.$
@12 Propterea quod.$
@13 quae I.$
@14 A (as Heb.), Ammonita et Moabita.$
@15 i quod.$
@16 ut.$
@17 etiam legitur.$
@18 After bona.$

2469. De Memoria remanente hominis post mortem, et reminiscentia
eorum quae egerat in vita corporis.

Vix adhuc alicui notum est quod unicuique homini sint binae memoriae, una exterior, altera interior; et quod exterior sit propria ejus corporis, at interior propria ejus spiritus.

2470. Homo dum vivit in corpore, vix scire potest quod memoriam interiorem habeat, quia tunc memoria interior paene unum agit cum memoria ejus exteriore; ideae enim cogitationis quae sunt memoriae interioris, influunt id res quae in memoria exteriore sicut in sua vasa, ac ibi conjunguntur: se habet hoc similiter ac cum angeli et spiritus loquuntur cum homine, tunc ideae eorum per quas inter se loquuntur, influunt in voces linguae hominis, et cum iis se conjungunt ita ut non sciant aliter quam quod ipsi loquantur vernacula homini propria, cum tamen ideae sunt illorum, et voces in quas influunt, sunt hominis: de qua re cum spiritibus aliquoties locutus sum.

2471. Sunt hae binae memoriae prorsus inter se distinctae; ad memoriam exteriorem quae hominis propria est cum vivit in mundo, pertinent omnes voces linguarum, tum objecta sensualium externorum, ut et scientifica quae mundi sunt: ad memoriam interiorem pertinent ideae loquelae spirituum quae sunt visus interioris, et omnia rationalia ex quorum ideis ipsa cogitatio existit. Quod haec distincta inter se sint, homo non novit, tam quia non reflectit super id, quam quia in corporeis est, et tunc abducere ab his mentem non ita potest.

2472. Inde est quod homines dum vivunt in corpore, non inter se loqui possint quam per linguas in sonos articulatos hoc est, in voces discretas, et se mutuo intelligere nequeant nisi linguas istas calleant, ex causa quia hoc fit ex memoria exteriore: at quod spiritus inter se loquantur per linguam universalem, in ideas quales sunt ipsius cogitationis, distinctam, et sic quod conversari possint cum unoquovis spiritu, cujuscumque linguae et nationis in mundo fuerat, ex causa quia hoc fit ex memoria interiore; in hanc linguam venit unusquisque homo statim post mortem, quia in hanc memoriam, quae, ut dictum, est propria ejus spiritus; videantur n. 1637, 1639, 1757, 1876.

2473. Memoria interior prae exteriore immensum excellit, et se habet sicut aliquot myriades ad unum, aut sicut lucidum ad tenebrosum; myriades enim idearum memoriae interioris influunt in unum memoriae exterioris, (c)et ibi sistunt aliquod commune obscurum; inde omnes facultates spirituum, et magis angelorum, in perfectiore statu sunt, nempe tam eorum sensationes quam cogitationes et perceptiones. Qualis excellentia sit memoriae interioris prae exteriore, constare potest ab exemplis; aliquis homo qui quoad ejus quale ex plurium annorum conversatione notus est, amicus vel inimicus, dum homo ejus recordatur, sistitur illud quod tunc cogitat de (c)illo, ut unum obscurum, et hoc quia ex memoria exteriore; at cum idem homo factus spiritus, ejus recordatur, sistitur illud quod tunc cogitat de illo, quoad omnes ideas qui usquam cepit de illo, et hoc quia ex memoria interiore: similiter se habet cum unaquavis re; ipsa res de qua plura novit, se sistit in memoria exteriore ut unum quoddam commune; at in memoria interiore quoad singula, quorum ideam usquam de illa re sibi comparavit, et hoc in forma mirabili.

2474. Quaecumque homo audit et videt, et quibus afficitur, haec quoad ideas et fines insinuantur, homine nesciente, in memoriam ejus interiorem, et in illa remanent, sic ut non pereat quicquam; tametsi eadem obliterantur i memoria {1} exteriore. Talis itaque est memoria interior ut ei inscripta sint singula, immo singularissima, quae usquam homo cogitavit, locutus est, egit, immo quae ei sicut umbra apparuerunt, cum minutissimis, a prima infantia ad ultimum senectae. Omnium horum memoriam secum habet homo cum venit in alteram vitam, et in omnem illorum recordationem successive perducitur; hic est LIBER EJUS VITAE qui aperitur in altera vita, secundum quem judicatur; hoc vix homo credere potest, sed usque est verissimum; omnes fines qui ei in obscuro fuerunt, et omnia cogitata, tum omnia locuta et facta inde, ad omnium minimum apicem, in Libro illo, hoc est, in memoria interiore sunt, et patent, quoties Dominus {2} concedit, coram angelis sicut in clara die: hoc mihi aliquoties ostensum est, et tam multis experientiis testatum ut ne minimum dubii relictum sit.
@1 i ejus.$
@2 i id.$

2475. Nulli adhuc notum est, quis status animarum post mortem quoad memoriam; ex multa et diuturna nunc per plures annos experientia scire datum est quod homo post mortem ne hilum amittat ab illis quae in ejus memoriis, tam quae in exteriore quam quae in interiore fuerunt, adeo ut nusquam tam pusillum aut tam minimum cogitari possit, quod non homo secum habeat; sic ut nihil prorsus post mortem relinquat quam solum ossa et carnem, quae dum vixit in mundo, non animata fuerunt a se, sed a vita spiritus ejus, quae purior ejus substantia annexa corporeis fuit.

2476. Sed ita se habet cum memoria ejus exteriore quod omnia et singula ejus secum habeat, sed illa ei tunc uti non licet, verum modo interiore; causae sunt plures: prima est, quae dicta, quod ex memoria interiore (o)in altera vita loqui et conversari possit cum omnibus in universo: secunda, quod haec memoria propria sit spiritus, et adaequata ejus statui in quo tunc est; nam exteriora, nempe scientifica, mundana et corporea adaequata sunt homini, et correspondent ejus statui, cum est in mundo et corpore; at vero interiora, nempe rationalia, spiritualia et caelestia, adaequata sunt et correspondeat spiritui.

2477. Quondam audivi spiritus inter se loquentes de eo quod quicquid pro principio arripitur, qualecumque sit, possit innumeris confirmari, et tandem apud eum qui se conformavit, usque ut appareat prorsus sicut verum tametsi falsum sit, et quod de falso potius quam de vero possint persuaderi; ut de eo convincerentur, proponebatur illis hoc ut inter se cogitarent et loquerentur, num conducat spiritibus uti memoria exteriore. (Spiritus inter se de talibus loquuntur multo excellentius, quam homo credere, immo capere potest, sed quisque secundum suam affectionem.) {1} Spiritus qui pro corporeis et mundanis erant, confirmabant hoc multis, ex his causis: quod sic nihil amisissent quin post mortem aeque forent homines ac fuerunt ante; quod sic potuissent iterum per hominem venire in mundum; quod in memoria exteriore sit jucundum vitae; quodque in nulla alia facultate et dote sit intelligentia et sapientia; praeter plura alia, quibus se confirmabant in principio suo, usque ut hoc appareret illis ut verum. Sed alii tunc ex principio opposito cogitarunt et locuti sunt, scientes quod verum, quia ex ordine Divino; dicebant, si liceret spiritibus uti memoria exteriore, quod tunc in simili imperfectione forent, in qua prius cum fuerunt homines: quod sic in crassis et obscuris ideis prae illis qui sunt in memoria interiore: et sic non modo stultescerent magis et magis, sed etiam descenderent non ascenderent, ita nec viverent in aeternum; immergere {2} enim (o)se iterum mundanis et corporeis, foret se iterum dare in statum mortis: tum si spiritibus uti liceret memoria exteriore, quod humanum genus periret, unusquisque enim homo regitur a Domino per spiritus et angelos, si spiritus ex memoria exteriore influerent in hominem, non potuisset homo ex sua memoria, sed ex spiritus, cogitare, ita homo non suae vitae et sui juris fieret amplius, sed foret obsessus; obsessiones olim non aliud fuisse; praeter plura.
@1 A o parentheses.$
@2 immergi.$

2478. Ut scirem quomodo se haberet, quod homo ex sua memoria non possit cogitare si spiritus influerent ex memoria exteriore, bis et ter permissum erat ut hoc fieret; et tunc non aliter scivi, quam quod id meum esset quod non erat meum sed spiritus, et quod cogitavissem illa prius quae non cogitari; et hoc non potui appercipere priusquam recesserunt.

2479. Quidam recens spiritus, indignatus quod non meminisset plurium quae in vita corporis novit, dolens ob jucundum quod amisit, quo maxime delectatus fuerat; sed dictum ei quod prorsus nihil amiserit, et quod sciat omnia et singula, sed quod in altera vita non liceat ei talia depromere; et quod satis sit quod nunc possit multo melius et perfectius cogitare et loqui, nec rationale suum immergere, ut prius, densis obscuris, materialibus et corporei quae nullius usus sunt in regno in quod nunc venit, et quod illa quae in regno mundi fuerunt, relicta sint, et nunc habeat quicquid ad usum vitae aeternae conducat, et quod sic non aliter possit beatus et felix fieri: ita quod ignorantiae sit credere quod in altera vita cum non usurpatione memoriae corporea intelligentia pereat, cum tamen ita se habet quod quantum abduci potest memoriae a sensualibus et corporeis, tantum elevetur ad spiritualia et caelestia.

2480. Quia homines post mortem in memoria interiore quae eorum rationalis fuit, sunt, inde est quod qui linguas prae aliis calluerunt in mundo, ne quidem unam voculam earum possint depromere; qui in scientiis prae aliis non quicquam ex scientificis; et quod hi quandoque stupidiores sint aliis: se quicquid imbuerunt per linguas, et quicquid per scientias, hoc, quia rationale eorum formavit, in usum producunt; rationale inde comparatum, est ex quo cogitant et loquuntur; qui falsa per linguas et scientias hausit et in iis confirmavit, non nisi ex falsis ratiocinatur, qui autem vera, ille ex veris loquitur; ipsa affectio est quae vitam dat, affectio mali quae vitam falsis, et affectio boni quae vitam veris; ex affectione unusquisque cogitat, et absque affectione nullus.

2481. Quod homines post mortem, hoc est, spiritus, ne hilum amiserint ex illis quae sunt memoriae eorum exterioris seu corporeae, sed quod omnia ejus, seu quod omnem, secum habeant, tametsi ex illa particularia vitae suae producere non licet, ex multa experientia mihi nosse datum est: ut constare potest a sequentibus. Bini quos novi {1} in vita corporis eorum, convenerunt, qui inter se inimici, audivi unum describentem alterius genium cum multis {2} circumstantiis, tum qualem opinionem de eo habuerat, recitans integram epistolam quam ad eum scripsit, et plura in serie, quae particularia et memoriae exterior erant, quae alter agnovit et ad quae conticuit.
@1 noveram.$
@2 pluribus.$

2482. Audivi quendam {1} increpantem alterum, quod pecunias suas reservaverit et quod noluerit reddere {2}, et hoc cum circumstantiis quae erant memoriae exterioris, usque ad pudorem alterius; audivi etiam alterum respondentem ac causas recensentem cur id fecerit, quae omnia particularia mundana erant.
@1 i etiam.$
@2 i ei.$

2483. {1} Quaedam in statum missa, in quo fuit dum in mundo cum molita facinus, et tunc singula cogitationum et singula colloquii cum alia sicut in claram diem prodibant. Quaedam ex sirenum turba, quia sustinuit negare quod talis fuerat in vita corporis, in statum memoriae corporeae missa est, et tunc adulteria et flagitia ejus, quae vix alicui nota fuerunt dum vixit, aperiebantur, et recitabantur in serie, paene ad centena, ubinam fuerat, cum quibus adulterata quid tunc molita, et haec omnia ita ad vivum sicut in aperta die, ita convicta: talia producuntur cum quis se exculpare vult quod talis fuerit, et quidem ad vivum cum sanguinis circumstantiis.
@1 A has 2484, 2485, missing 2483; I as here.$

2485. {1} Quidam apud me fuit quem in vita corporis ejus non cognovi; cum quaererem, num sciret undenam esset, hoc nesciebat, sed per interiorem visum ducebatur a me per urbes ubi fueram, et tandem per urbem unde ille, et tunc per plateas et fora, quae omnia cognovit, et tandem in plateam ubi ille habitavit, sique novissem domos {2} quomodo sitae, potuissem etiam scivisse domum.
@1 A has 2484, 2485, missing 2483; I as here.$
@2 i ibi$

2486. Quod homines omnia et singula memoriae corporeae secum habeant, constare mihi saepissime etiam potuit ex illis quos notos habui in vita corporis eorum, quod cum locutus cum iis, recognoverint omnia et singula quae me praesente fecerant quaeque locuti sunt et quae tunc cogitaverunt. Ex his et pluribus aliis experientiis, pro certo scire datum est quod homo omnia memoriae exterioris seu corporeae secum in alteram vitam ferat.

2487. Instructus sum quod memoria exterior in se spectata, non sit nisi quoddam organicum formatam ex objectis sensuum, cumprimis risus et auditus, in substantiis quae sunt principia fibrarum, et quod secundum impressiones ab illis {1} fiant variationes formae, quae reproducuntur, et quod formae illae varientur et mutentur secundum mutationes status affectionum et persuasionum. Tum quod memoria interior sit similiter organicum, sed purius et perfectius, formatum ex objectis risus interioris, quae objecta in certas series ordine incomprehensibili disposita sunt.
@1 in illis.$

2488. Autumavi, antequam per vivas experientias instructus fui, ego sicut alii, quod nusquam aliquis spiritus posset scire quae in memoria mea, et quae in cogitatione, (m)sed quod illa solam penes me essent, et abscondita; (n)sed asseverare possum quod spiritus qui apud hominem, minima ejus memoriae et cogitationum sciant et animadvertant, et hoc multo clarius quam ipse homo; et quod angeli ipsos fines, quomodo se flectunt a bono in malum, et a malo in bonam, et multo plura quam homo novit, prout illa quae immersit jucundis, et sic quasi natura et indoli {1}, quod cum fit, non amplius apparent quia supra ea non amplius reflectit. Ne itaque credat homo amplius quod cogitationes ejus sint occultae, et quod non cogitationum rationem redditurus, et factorum {2} quantam et quale cogitationum in illis fuerunt; facta enim a cogitationibus (habent suum quale, et cogitationes a finibus.
@1 naturae et indolis.$
@2 ipsa cogitata sunt quae aperiuntur in altera vita, et facta. Facta was later changed to factorum.$

2489. Quae sunt memoriae interioris, se manifestant in altera vita per sphaeram quandam, ex qua ad distantiam cognoscuntur spiritus, quales sunt, qua nempe affectione, et qua persuasione; illa sphaera existit ex activitate rerum in memoria interiore; de sphaeris istis videatur n. 1048, 1053, 1316, 1504, seq.

2490. Cum memoria interiore (t)ita se habet, quod non solum in illa retineantur omnia et singula quae usquam homo ab infantia vidit et audivi ac quae cogitavit, locutus est, et egit, sed etiam illa quae in altera vita videt audit, ac quae cogitat, loquitur, et agit; sed fit cum differentia; qui in persuasione falsi et cupiditate mali sunt, hauriant et retinent omnia quae illis conveniunt, intrant enim sicut aquae in spongias; cetera quidem etiam alluunt, se retinentur tam leviter ut vix sciant quod aliquid; at qui in fide veri et affectione boni sunt, retinent omnia quae vera et bona sunt, et inde continue perficiuntur; inde est quod instrui possint et instruantur in altera vita.

2491. Sunt spiritus, de quorum natali solo, ex Divina Domini Misericordia, alibi dicendum, qui {1} referunt memoriam interiorem; hi per cohortes circumvagantur, et modis mirificis eliciunt quicquid alii sciunt, et quicquid audiunt cum suis communicant.
@1 See 6925.$

2492. Quales sunt memoriae, quandoque in altera vita sistitur videndum, in formis ibi solum apparentibus, (ad visum ibi plura sistuntur quae alioquin apud homines `solum cadunt’ in ideas.) {1} Memoria exterior sistitur ita a apparentiam instar calli, interior instar substantiae medullosae qualis in cerebro humano; inde quoque scire datur quales sunt. Qui in vita corporis soli memoriae studuerunt, et sic rationale suum non excoluerunt, callositas eorum apparet dura, ac intus striata. Qui impleverunt memoriam falsitatibus, apparet capillacea et hirsuta, et hoc ex congerie inordinata rerum. Qui memoriae studuerunt amoris sui et mundi causa, apparet conglutinata et indurata. Qui per scientifica, imprimis per philosophica, in arcana Divina penetrare voluerunt, nec prius credere quam cum per illa persuaderentur, apud eos apparet illa tenebricosa quae talis naturae est ut radios lucis absorbeat et in tenebras vertat. Qui dolo: et hypocritae fuerunt, apud eos apparet illa sicut ossea et ebena, quae reflectit radios lucis. Qui autem in bono amoris et vero fidei fuerunt, apud eos talis callus non apparet, quia memoria eorum interior lucis radios transmittit in exteriorem, in cujus objectis seu ideis, sicut in sua basi aut sicut in sua humo, radii terminantur, et ibi deliciosa receptacula inveniunt; nam memoria exterior est ultimum ordinis, in quo spiritualia et caelestia molliter terminantur et resident quando ibi bona et vera.
@1 A o parentheses.$

2493. Locutus cum angelis de memoria praeteritorum, et inde anxietate futurorum, et instructus sum quod quo interiores et perfectiores angeli sunt, eo minus praeterita curent et de futuris cogitent, et quod inde etiam felicitas eorum; dicendo quod Dominus iis quovis momento det quid cogitent, et hoc cum beato et felici, et quod sic absque curis et sollicitis sint, tum quod hoc in sensu interno intellectum sit per quod mannam `quotidie’ acceperint e caelo et per `quotidianum’ {1} panis in Oratione Domini; tum quod non solliciti erunt quid edant et bibant, et quibus vestiantur: at {2} tametsi praeterita non curant et de futuris non solliciti sunt, quod usque perfectissimam reminiscentiam praeteritorum et intuitionem futurorum habeant, quia in omni eorum praesenti inest tam praeteritum quam futurum; ita habent memoriam perfectiorem quam usquam cogitari et exprimi potest.
@1 A had panem quotidianum but changed to quotidianum panis.$
@2 et.$

2494. Homines cum vivunt in mundo, qui in amore in Dominum et in charitate erga proximum sunt, apud se et in se habent intelligentiam et sapientiam angelicam, sed reconditam in intimis eorum memoriae interioris; quae intelligentia et sapientia eis nusquam apparere potest, priusquam corporea exuunt; tunc memoria particularium, de qua dictum, sopitur, et evigilantur in memoriam interiorem, et successive dein in ipsam angelicam.

2495. {1} LIBRI GENESEOS
CAPUT VIGESIMUM
QUOD in Verbo sensus internus sit, qui non apparet in littera, prius multis in locis dictum et ostensum est, et qualis es patet ex illis quae a primo capite Geneseos huc usque explicata sunt: verumtamen, quia pauci illi hodie qui credunt Verbo, usque non sciunt quod talis sensus sit, licet adhuc idem confirmare: [2] Dominus Consummationem saeculi, hoc est, ultimum tempus Ecclesiae, ita describit,
Statim post afflictionem dierum istorum sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur, Matth. xxiv 29; Marc. xiii 24 [25];
quod `sol’ hic non significet solem, non `luna’ lunam, nec `stellae’ stellas, sed quod `sol’ amorem in Dominum et charitatem erga proximum, `luna’ amoris et charitatis fidem, et `stellae’ cognitiones boni e veri, ostensum est, n. 31, 32, 1053, 1521, 1529-1531, 2120, 2441 ita per illa Domini verba significatur quod in consummatione saeculi, seu in ultimo tempore, nullus amplius amor et nulla charitas, proinde nulla fides, erit; quod ille sensus sit, patet a similibus Domini verbis apud Prophetas, ut apud Esaiam,
Ecce dies Jehovae venit,… ad ponendum terram in solitudinem, et peccatores ejus perdet ex ea; nam stellae caelorum, et sidera eorum non lucebunt luce sua; obtenebrabitur sol in ortu suo, et luna non splendere faciet lucem, xiii 2, 10;
ubi etiam de ultimo tempore Ecclesiae, seu quod idem, de consummatione saeculi, agitur: [3] apud Joelem,
Dies tenebrarum et caliginis, dies nubis et obscuritatis,… coram Ipso commota est terra, contremuerunt caeli, sol et luna atrati sunt, et stellae collegerunt {2} splendorem suum, ii 2, 10,
similiter: alibi apud eundem,
Sol vertetur in tenebras, et luna in sanguinem, antequam venit dies Jehovae magnus et terribilis, iii 4:
(o)adhuc apud eundem,
Propinquus dies Jehovae,… sol et luna atrati sunt; et stellae retraxerunt {2} splendorem {3}, iv 14, 15:
apud Ezechielem,
Obtegam, cum exstinxero te, caelos, et atrabo stellas eorum, solem nube obtegam, et luna non lucere faciet lumen suum, omnia luminaria lucis in caelis atrabo (t)super te, et dabo tenebras super terra tua, xxxii 7, 8:
pariter apud Johannem,
Vidi, cum aperuit sigillum sextum, cum ecce terrae motus magnus factus, et sol factus niger sicut saccus pilosus, et luna tota facta [est] sicut sanguis, et stellae ceciderunt in terram, Apoc. vi 12, 13;
apud eundem,
Quartus angelus clanxit, ita ut percussa sit tertia pars solis, et tertia pars lunae, et tertia pars stellarum, et obtenebraretur tertia pars eorum, Apoc. viii 12;
[4] ex his locis constare potest quod Domini verba apud Evangelistas simile involvant ac Domini verba apud Prophetas, quod nempe ultimis temporibus nulla charitas, sed fides erit; et quod ille sit sensus internus; ut quoque patet adhuc apud Esaiam,
Erubescet luna, et pudefiet sol, quia regnabit Jehovah Zebaoth in monte Zionis, et in Hierosolyma, xxiv 23;
hoc est, quod `erubescet’ fides, quae est `luna,’ et `pudefiet’ charitas, quae est `sol,’ quia talis; de luna et sole non dici potest quod erubescent et pudefient: et apud Danielem,
Hircus cornu crevit versus meridiem, et versus ortum,… et crevit usque ad exercitum caelorum, et dejecit in terram de exercitu, et de stellis, et conculcavit eas, viii 9, 10,
ubi quod `exercitus caelorum’ non significet exercitum, nec `stellae’ stellas, cuivis patet.
@1 In A there are two drafts of n. 2495-2516. The differences between them are not great. Important ones will be noted in the following pages otherwise notes refer to second draft.$
@2 In Heb. collegerunt (Joel ii)and retraxerunt (Joel iv) are the same word, which Sch renders by contraxerunt; S alters to collegerunt in both cases, but in the latter, alters again to retraxerunt.$
@3 i suum.$

CAPUT XX
1. ET profectus est inde Abraham versus terram meridiei, et habitavit inter Kadesh et inter Shur, et peregrinatus est in Gerar.
2. Et dixit Abraham ad Sarah uxorem suam, Soror mea haec; et misit Abimelech rex Geraris, et accepit Saram.
3. Et venit DEUS ad Abimelech in somnio noctu, et dixit ei Ecce tu morieris propter mulierem, quam accepisti, et illa maritata marito.
4. Et Abimelech non appropinquaverat ad illam, et dixit, DOMINE, num gentem etiam justam occides?
5. Nonne ille dixit mihi, Soror mea haec? et ipsa etiam illa dixit, Frater meus ille. In rectitudine cordis mei, et in immunitate manuum mearum, feci hoc.
6. Et dixit ad eum DEUS in somnio, Etiam Ego novi, quod in rectitudine cordis tui feceris hoc, et prohibui etiam Ego te a peccando Mihi, propterea non dedi tibi ad attingendum ad illam.
7. Et nunc reduc uxorem viri, quia propheta ille, et orabit pro te, et vives; et si non tu reducas, scito, quod moriendo moriaris tu, et omnis qui tibi.
8. Et mane surrexit Abimelech in matutino, et vocavit omne servos suos, et locutus est omnia verba illa in auribus eorum, et timuerunt viri valde.
9. Et vocavit Abimelech Abrahamum, et dixit illi, Quid fecisti nobis, et quid peccavi tibi, quod adduxisti super me, et super regnum meum, peccatum grande? Facta, quae non fient, fecisti mecum.
10. Et dixit Abimelech ad Abrahamum, Quid vidisti quo feceris verbum hoc?
11. Et dixit Abraham, Quia dixi, verumtamen nullus timor DEI in loco hoc, et occident me propter verbum uxoris meae.
12. Et etiam vere soror mea, filia patris mei illa, verumtamen non filia matris meae; et facta mihi in uxorem.
13. Et factum, quando fecerunt discedere me Deus e domo patris mei, et dixi illi, Haec bonitas tua, quam facias mecum, a omnem locum quo venerimus, dic mihi, Frater meus ille.
14. Et accepit Abimelech gregem et armentum, et servos et ancillas, et dedit Abrahamo; et restituit illi Sarah uxorem ejus.
15. Et dixit Abimelech, Ecce terra mea coram te, in bono in oculis tuis habita.
16. Et Sarae dixit, Ecce dedi mille argenti fratri tuo, ecce illud tibi velamen oculorum omnibus qui tecum, et cum omnibus, et vindicata.
17. Et oravit Abraham ad DEUM, et sanavit DEUS Abimelechum, et uxorem ejus, et ancillas ejus, et pepererunt.
18. Quia claudendo clausit JEHOVAH propterea omnem uterum domus Abimelechi, propter verbum Sarae, uxoris Abrahami.

2496. CONTENTA

IN capite duodecimo supra, actum est de peregrinatione Abrahami in Aegypto, per quum significata (o)fuit instructio Domini in scientificis quando adhuc puer: hic nunc agitur de peregrinatione Abrahami in Gerar, ubi Abimelech, per quam significatur similiter instructio Domini, verum in doctrinalibus charitatis et fidei. Agitur hic imprimis de doctrina charitatis et fidei, ex qua origine, quod nempe sit spiritualis ex origine caelesti, non autem ex rationali.

2497. Agitur de statu Domini, in quo fuit, cum Se primum instrueret in doctrinalibus charitatis et fidei; ipse status significatur per Kadesh et Shur; doctrina fidei per Abimelechum regem Geraris, vers. 1, 2 quod primum cogitaverit de rationali, quod consuleretur, vers. 2: quod usque non consultum fuerit, vers. 3, 4, 8, 9: causae quod sic cogitaverit, vers. 5, 6, 10-12, 13: quod doctrina charitatis et fidei sit spiritualis ex origine caelesti, vers. 7: quod sic instructus; et inserviverint Ipsi tunc omnia rationalia, ut et scientifica, instar velaminis seu amictus, vers. 14-16: et sic doctrina perfecta, vers. 17: quod secus factum, si ex rationali, (o)vers. 18.

2498. {1} SENSUS INTERNUS

Quod haec historica, sicut omnia reliqua quae sunt Verbi, arcana Divina involvant, constare potest ex eo quod Abraham nunc iterum dixerit uxorem suam esse sororem, nam simile factum fuit cum venit in Aegyptum, dixit enim tunc ad Saram, `Dic quaeso, Soror mea tu,’ Gen. xii 13: nec solum Abraham, sed etiam Isacus cum venit Gerarem, dixit etiam ille quod Rebecca uxor ejus esset soror, `Quaesiverunt viri loci de uxore ejus, et dixit, Soror mea es Gen. xxvi 6, 7: in quibus capitibus etiam plura similia occurrunt; sic ut ter talia historica relata sint, quod absque arcana causa in sensu, interno, nusquam factum fuisset.
@1 This [ ] is omitted in first draft (see note p. 330).$

2499. Vers. 1. Et profectus est inde Abraham versus terram meridiei, et habitavit inter Kadesh et inter Shur, et peregrinatus est in Gerar. `Profectus est inde Abraham versus terram meridiei’ significat progressionem Domini in bonis et veris fidei; `Abraham’ est Domini in illo statu: `et habitavit inter Kadesh et inter Shur’ significat statum Ipsius in specie; `Kadesh’ est affectio veri interioris procedentis rationalibus; `Shur’ est affectio veri exterioris procedentis a scientificis: `et peregrinatus est in Gerar’ significat instructionem inde in spiritualibus fidei.

2500. `Profectus est inde Abraham versus terram meridiei quod significet progressionem Domini in bonis et veris fidei, constat a significatione `proficisci’ quod sit progredi, de qua n. 1457; et significatione `terrae meridiei’ quod sit bonum et verum fidei, de qua n. 1458. Prius in capite duodecim dictum (o)est de Abrahamo quo `profectus eundo et proficiscendo versus meridiem,’ cum in Aegyptum ibi vers. 9, 10, quibus significatum in sensu interno quod Dominus, cum puer, progressus {1} in bona et vera quoad scientiam cognitionum n. 1456, 1459; hic nunc quod profectus versus terram meridiei, quibus significatur ulterior et interior progressio, quae est in bona et ver quoad doctrinam fidei {2}, quare hic dicitur `terra meridiei,’ quia `terra’ in suo proprio sensu significat Ecclesiam, pro qua doctrina, n. 566, 662, (x)1066, 2117, 2118. [2] Quod instructionem Domini in genere attinet, qualis fuerit, ex hoc capite in sensu interno elucet, nempe quod fuerit {3} per continuas revelationes, et sic per Divinas perceptiones et cogitationes ab ipso, hoc est, a Divino Ipsius, quas implantavit Divinae intelligentiae et sapientiae,’ et hoc usque ad perfectam unionem Ipsius Humani cum Ipsius Divino; haec via sapiendi nusquam dabilis est apud aliquem hominem, nam influxit ab Ipso Divino quod (o)erat intimum Ipsius, quia Patris, a Quo conceptus: ita ab Ipso Divino Amore, qui soli Domino fuit, qui fuit quod universum genus humanum salvare vellet. [3] Est arcanum quod vix adhuc alicui notum est quod in ipso amore insit {4} sapientia et intelligentia, sed qualis amor talis est; quod in amore insit sapientia et intelligentia, inde est, quia omnis influxus fit in amorem, seu quod idem, in bonum, ita in ipsam vitam hominis; inde est sapientia et intelligentia angelorum, quae ineffabilis; inde etiam sapientia et intelligentia hominum qui in amore in Dominum et charitate erga proximum; hi tametsi eam apud se non appercipiunt dum vivunt in corpore, usque in illam post obitum veniunt, ex causa quia illa in ipso amore et in ipsa charitate inest, videatur n. 2494. Quod autem amorem Domini attinet, ille fuit infinite supra amorem in quo sunt angeli, fuit enim ipse Divinus, quare in se habuit supereminens omnis sapientiae et intelligentiae, in quod tamen, quia natus homo et progressurus sicut homo secundum ordinem Divinum, successive Se induxit, ut Humanum Suum ita uniret Divino, et faceret Divinum, et hoc propria potentia.
@1 profectus$
@2 First draft has quibus similiter significatur progressio sed hic non in scientiam cognitionum, ut prius, verum in illis qui sunt ipsius doctrinae, quae fidei appellatur, sed quae est charitatis. Second draft as I but ulterior ac interior.$
@3 First draft has non fuerit sicut apud alios homines per magistros et docentes, sed per continuas revelationes, quae insinuabantur a Divino Ipsius in perceptiones et cogitationes, et quod inde cognoverit quid bonum et verum, quo nempe sic continue sibi fecerit conclusiones, ex quibus semper ut novis ex se cognitionibus ulterius progressus, usque ad intelligentiam et sapientiam Divinam.$
@4 sit.$

2501. Quod `Abraham’ sit Dominus in illo statu, constat ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, hic Dominus in illo statu, ut quoque prius n. 1893, 1965, 1989, 2011, 2172, 2198.

2502. `Et habitavit inter Kadesh et inter Shur’: quod significet statum Ipsius in specie, constat a significatione `habitare’ quod sit vivere, de qua n. 1293; quod praecedit, hoc etiam indicat, nempe quod `profectus inde Abraham versus terram meridiei,’ quo significatur progressio Domini in bona et vera fidei, et nunc dicitur quod `habitaverit inter Kadesh et inter Shur,’ per quod non aliud significari sequitur quam status Domini in specie, qui describitur per Kadesh et Shur, de quibus nunc.

2503. Quod `Kadesh’ sit affectio veri interioris procedentis a rationalibus, et `Shur’ affectio veri exterioris procedentis a scientificis, constare potest a significatione `Kadesh’ et `Shur,’ quod `Kadesh’ significet verum de quo contenditur, n. 1678 ostensum est, ita contentionem de vero, ex qua origine, num ex rationali, ut patet sequentibus; sed quia apud Dominum omne verum fuit ex origine caelesti, hinc `Kadesh’ significat affectionem veri. Sunt apud unumquemvis hominem Ecclesiae vera rationalia et vera scientifica; vera rationalia sunt interiora, vera autem scientifica sunt exteriora; haec inter se distincta sunt, prorsus sicut binae memoriae hominis, quibus n. 2469-2473 seq.; inde sequitur quod affectiones veri etiam sint binae, una interior quae est rationalium, altera exterior quae e scientificorum; affectio veri interioris procedentis a rationalibus hic significatur per `Kadesh’; at affectio veri exterioris procedentis a scientificis per `Shur’; quod Shur illud verum significet, videatur n. 1928. Quod nomina in Verbo nusquam aliud significent quam res, prius n. 1224, 1264, 1876, 1888, et multoties alibi, demonstratum est.

2504. `Et peregrinatus est in Gerar’: quod significet instructione inde in spiritualibus fidei, constat a significatione `peregrinari’ quod sit instrui, de qua n. 1463, 2025; et a significatione `Geraris’ quod spirituale fidei: Gerar nominatur aliquibus in locis in Generi, ut x 19; xxvi 1, 6, 17, 20, 26, ac in illis significat fidem, et hoc ex causa quia Gerar erat in Philistaea, et per `Philistaeam’ significatur scientia cognitionum fidei, videatur n. 1197, 1198; et Gerar erat ubi ipse rex Philistaeorum habitabat, inde est quod per `Gerarem’ significetur ipsa fides, n. 1209; perque `regem Geraris’ ipsum verum fidei, nam `rex’ in sensu interno est verum, n. 1672, 2015, 2069; ita per `Abimelechum’ doctrina fidei, de quo in sequentibus. Sunt in genere intellectualia fidei, sunt rationalia fidei, et sunt scientifica fidei; ordine sibi ita ab interioribus ad exteriora procedunt; quae fidei intima sunt vocantur intellectualia; quae ex illis aut inde procedunt, sunt fidei rationalia; quae ex his iterum sunt fidei scientifica; se habent illa ut cum eruditis loquendum, sicut prius ad posterius, aut quod idem, sicut superius ad inferius, hoc est, sicut interius ad exterius: apparet quidem homini, sicut scientificum fidei sit primum, et ex illo dein existat rationale, et demum intellectuale, et hoc ex causa quia homo ita a pueritia procedit, sed usque intellectuale continue influit rationale, et hoc in scientificum, quod homo nescit; sed in pueritia obscure, in adultiore aetate evidentius, et tandem cum regeneratus est homo luculenter; apud hunc apparet quod talis ordo sit, et adhuc plenius in altera vita, videatur n. 1495; haec omnia vocantur spiritualis, quae distinguuntur ita in gradus, et ordine tali succedunt; spiritualia fidei sunt omnia vera quae ex bono, hoc est, ex origine caelesti; quicquid est ex caelesti derivatum, est spirituale fidei.

2505. Vers. 2. Et dixit Abraham ad Sarah uxorem suam, Soror mea haec; et misit Abimelech rex Geraris, et accepit Saram. `Dixit Abraham’ significat cogitationem Domini: `ad Sarah uxorem’ significat verum spirituale conjunctum caelesti: `soror mea haec’ significat verum rationale: `et misit Abimelech rex Geraris’ significat doctrinam fidei; `Abimelech’ est doctrina fidei spectans rationalia: `et accepit Saram’ significat affectionem consulendi rationale.

2506. `Dixit Abraham’: quod significet cogitationem, constat ex significatione `dicere’ in historicis quod sit percipere, tum quoque cogitare, de qua n. 1898, 1919, 2061, 2080, 2238, 2260, 2271, (x)2287.

2507. `Ad Sarah uxorem’: quod significet verum spirituale conjunctum caelesti, constat a significatione `Sarae uxoris’ quod sit verum intellectuale conjunctum Divino Bono, seu quod idem, verum spirituale conjunctum caelesti, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2172, 2173, 2198. Quid spirituale et quid caeleste, prius saepius dictum est, videatur n. 1155, 1577, 1824, (x)2048, 2088; illud caeleste vocatur quod est boni, hoc est, quod est amoris in Dominum et charitatis erga proximum; et spirituale, quod est veri, hoc est, quod est fidei inde.

2508. `Soror mea haec’: quod significet verum rationale, constat ex significatione `sororis’ quod sit verum intellectuale rationale, de qua n. 1495. Quod verum rationale sit `soror,’ non aliunde constare potest quam ex conjugio caelesti; quae enim inde descendunt, proximitates inter se habent, sicut consanguinitates et affinitates in terra, de quibus videatur n. 685, 917, et hoc cum varietate indefinita; ipsum conjugium caeleste est solum inter Divinum Bonum et Divinum Verum; inde apud hominem concipitur intellectuale, rationale et scientificum, nam absque conceptione ex conjugio caelesti nusquam homo potest intellectu, nec ratione, nec scientia imbui, proinde non potest esse homo; quantum itaque ex conjugio caelesti ducit, tantum est homo. In Ipso Domino est conjugium caeleste, ita ut Dominus sit ipsum illud conjugium, est enim Ille ipsum Divinum Bonum et simul Divinum Verum; angeli et homines in conjugio caelesti sunt quantum in amore in Dominum et in charitate erga proximum, et quantum inde in fide, hoc est, quantum in bono Domini ac inde in vero, et tunc dicuntur `filiae et filii,’ ac inter se `sorores et fratres,’ sed hoc cum differentia. Quod verum rationale dicatur `soror,’ est causa quia concipitur ab influxu Divini Boni in affectionem verorum rationalium; bonum quod inde in rationali vocatur `frater,’ et verum quod inde, `soror’; sed hoc melius constabit ex illis quae in vers. 12: hujus capitis ab Abrahamo dicuntur, `Et etiam vere soror mea, filia patris mei illa, verumtamen non filia matris meae, et facta mihi in uxorem.’

2509. `Et misit Abimelech rex Geraris’: quod significet doctrinam fidei, constat ex illis quae supra n. 2504 dicta sunt, nempe quod per `Philistaeam’ significetur scientia cognitionum fidei, n. 1197, 1198 per `Gerarem’ quae erat in Philistaea, fides, n. 1209, 2504; per `regem ipsum verum fidei, n. 1672, 2015, 2069, inde per `Abimelechum significatur doctrina fidei, sed doctrina fidei spectans rationalia, ut patebit ab illis quae nunc sequuntur.

2510. Quod `Abimelech’ sit doctrina fidei spectans rationalia constare potest ex eo quod spectaverit ad Saram, non ut Abrahami uxorem sed ut sororem, et per `Saram ut sororem’ significatur verum rationale, n. 2508; idem quoque a sequentibus patet, nam agitur ibi de doctrina fidei, num originem trahat ex {1} rationali, vel num ex caelesti inde `Abimelech’ significat doctrinam fidei spectantem rationalia. Doctrina dicitur spectare rationalia, cum nihil {2} aliud verum doctrina agnoscitur quam quod ratione capi potest, sic ut intuitio omnium quae sunt doctrinae, sit ex rationali; at quod doctrina fidei non sit ex rationali, sed ex origine caelesti, in sequentibus, in sensu interno, docetur.
@1 a I.$
@2 non.$

2511. `Et accepit Saram’: (x)quod significet affectionem consulendi rationale, constat ex significatione `Sarae ut sororis’ quod sit verum rationale, de qua n. 2508, tum ex `accipere illam’ quod sit affectioni erga illam, ita in sensu interno, affectionis consulendi rationale. Quae in hoc versu continentur, involvunt primam cogitationem Domini de doctrina fidei, num conduceret consulere rationale, vel non; quod prima talis cogitatio esset, causa est quia Dominus secundum omnem ordinem Divinum progressus est, et quicquid {1} fuit humanum in quod natus et quod traxit a matre, hoc exuere debuit ut indueret Divinum; ita etiam hoc humanum, num {2} in doctrinalibus fidei consuleretur rationale.
@1 quicquid enim.$
@2 A d num i quod.$

2512. Vers. 3. Et venit Deus ad Abimelech in somnio noctu, et dixit ei, Ecce tu morieris propter mulierem, quam accepisti, et illa maritata marito. `Venit Deus ad Abimelech’ significat perceptionem Domini de doctrina fidei: `in somnio noctu’ significat obscuram: `et dixi: ei’ significat inde cogitationem: `ecce tu morieris propter mulierem’ significat quod doctrina fidei nulla foret si quoad illa quae ibi, consuleretur rationale: `et illa maritata marito’ significat quod doctrina verae fidei spiritualis sit, et quae ibi, conjuncta caelesti.

2513. `Venit Deus ad Abimelech’: quod significet perceptionem Domini de doctrina fidei, constat a significatione `venire Deus’ et a significatione `Abimelechi’; quod `venire Deus’ significet percipere, patet, nam perceptio non aliud est quam adventus seu influxus Divinus in facultatem intellectualem: quod `Abimelech’ significet doctrinam fidei, supra n. 2504, 2509, 2510 ostensum [est].

2514. `In somnio noctu’: quod significet obscuram, nempe perceptionem, constare potest a significatione `somnii,’ et simul `noctis’; somnium cum agitur de perceptione, significat obscurum quid respective ad vigiliam, et magis cum dicitur `somnium noctu’: quod obscura dicatur perceptio prima Domini, causa est quia in {1} humano quod exueret et cujus umbras discuteret; perceptivum Domini tametsi ex Divino, usque fuit in humano, quod tale est ut ipsam lucem non statim recipiat, sed successive sicut discutiuntur umbrae quae ibi; quod se redegerit in minus obscurum quoad doctrinam fidei, significatur per quod iterum `venerit Deus’ ad Abimelechum in somnio, ubi non memoratur nox, vers. 6; et quod dein in claram perceptionem, significatur per quod `mane surrexit Abimelech in matutino,’ vers. 8.
@1 ex.$

2515. `Et dixit ei’: quod significet inde cogitationem, nempe ex perceptione, constat `a significatione `dicere’ quod sit percipere, tum cogitare, de qua supra n. 2506. Quia hic dicitur quod cogitatio fuerit inde, paucis licet dicere quomodo se habet cum cognitione sunt cogitationes ex perceptione, cogitationes ex conscientia, e cogitationes ex nulla conscientia. Cogitationes ex perceptione dantur solum apud caelestes, hoc est, apud illos qui in amore in Dominum sunt, estque intima quae datur apud hominem, et est apud angelos caelestes in caelo; perceptio ex Domino est, per quam et ex qua eorum cogitatio; contra perceptionem cogitare est impossibile. Cogitatione ex conscientia sunt inferiores, et dantur apud spirituales, hoc est, apud eos qui in bono charitatis et fidei sunt quoad vitam et quoad doctrinam contra conscientiam cogitare iis quoque est impossibile, nam hoc fore contra bonum et veram quod iis a Domino dictatur per conscientiam. [2] Cogitationes autem ex nulla conscientia sunt apud illos qui se intus non regi patiuntur a bono et vero, sed a malo et falso, hoc est, non Domino, sed a semet: hi credunt quod cogitent tantum intra se quantum ii qui ex conscientia et perceptione, ex causa quia non sciunt quid conscientia, minus perceptio, sed tanta est differentia, quanta inter infernum et caelum; qui absque conscientia cogitant, ex quibusvis cupiditatibus et phantasiis cogitant, ita ab inferno; (m)dum vero aliter, est ex decoro externo propter famam(n); qui vero a conscientia cogitant, ex affectionibus boni et veri cogitant, ita a caelo. Quod autem Domini cogitationem attinet, ea transcendit omnem intellectum humanum fuit enim immediate ex Divino.

2516. Quod `ecce tu morieris propter mulierem’ significet quo doctrina fidei nulla foret si quoad illa quae ibi, consuleretur rationale, constat ex significatione `Abimelechi’ qui hic est `tu,’ quod sit doctrina fidei; ex significatione `mori’ quod sit nullum fieri; et a significatione `sororis’ quae hic vocatur `mulier,’ quod sit rationale, de qua n. 2508; [2] exhinc nunc, `quod Abimelech moreretur propter mulierem’ (x)significat quod doctrina fidei nulla fieret si consuleretur rationale. Quod nulla doctrina fidei ex rationali, causa est quia rationale est in apparentiis boni et veri, quae apparentiae non sunt vera in se {1}, ut ostensum prius n. 2053, 2196, 2203, (x)2209: praeterea rationale sub se habet fallacias, quae sunt ex sensualibus externis confirmatis per scientifica, quae umbram inducunt istis veri apparentiis; est {2} rationale quoad maximam partem mere humanum, ut quoque ex ejus nativitate constare potest; inde nunc est quod ex illo nullum doctrinale fidei auspicari, minus condi possit; sed erit ex Ipso Divino (c)et Divino Humano Domini, inde ejus origo, et quidem in tantum ut Dominus sit ipsa doctrina, quare etiam in Verbo nominatur Verbum, (t)veritas, lux, via, {3} janua; et quod arcanum, omne doctrinae est ex Divino Bono et Divino Vero, et habet in se conjugium caeleste; doctrinale quod id in se non habet, non est doctrinale genuinum fidei; inde est quod in singulis Verbi, unde doctrina, sit instar conjugii, videatur n. 683, 793, 801. [3] Apparet quidem doctrina fidei in sensu litterali seu externo Verbi, quod ex rationali multa habeat, immo ex naturali, sed hoc est ex causa quia Verbum est pro homine, cui sic accommodatum est, sed usque in se est spirituale ex origine caelesti, hoc est, ex Divino Vero conjuncto Divino Bono. Quod doctrina nulla fieret si quoad illa quae ibi, consuleretur rationale, ab exemplis illustrabitur in sequentibus.
@1 i sed modo apparent sicut vera.$
@2 estque.$
@3 i et.$

2517. Quod `illa maritata marito’ significet quod doctrina verae fidei spiritualis sit, et quae ibi, conjuncta caelesti, constat (c)a significatione `maritari marito’; `maritus’ cum nominatur in Verbo, significat bonum, et tunc `uxor’ verum, secus `dum maritus vocatur vir; tunc `vir’ significat verum, et `Uxor’ bonum, videatur n. 915, et alibi; hic ideo `maritata marito’ significat quod verum sit conjunctum bono, ita ut quoque verum sit bonum: constat etiam ex significatione `Sarae uxoris’ quod sit verum spirituale, et `Abrahami’ quod sit bonum caeleste, utrumque Divinum, de qua n. 2501, 2507; et quia `Sarah’ significat verum spirituale Divinum, ipsa doctrina verae fidei’ etiam per `Saram uxorem’ intelligitur, nam doctrina est ex veris: inde patet quod `maritata marito’ sit quod doctrina verae fidei spiritualis sit, et quae ibi, conjuncta caelesti.
@1 i ac.$
@2 i quae spiritualis.$

2518. Vers. 4. Et Abimelech non appropinquaverat ad illam, et dixit, Domine, num gentem etiam justam occides? `Abimelech non appropinquaverat ad illam’ significat quod in doctrina fidei non consultum sit verum rationale ullo modo: `et dixit, Domine, num gentem etiam justam occides?’ significat num bonum et verum doctrinae exstingueretur?

2519. Quod `Abimelech non appropinquaverat ad illam’ significet quod in doctrina fidei non consultum sit verum rationale ullo modo, constat ex significatione `Abimelechi’ quod sit doctrina fidei, de qua n. (o)2504, 2509, 2510; et a significatione `appropinquare ad illam,’ nempe Saram ut sororem, quod sit attingere seu consulere aliquo modo verum rationale, quod est `soror,’ n. 1495, 2508. Quod rationale non consultum sit ullo modo, causa est quae prius dicta, quod doctrinalia fidei sint omnia ex Divino, quod infinite supra rationale humanum est; ex Divino accipit rationale suam bonum et suum verum; intrare potest Divinum in rationale, non autem vicissim; sicut anima intrare in corpus potest, et hoc formare, non autem corpus in animam; aut sicut lux potest intrare in umbram, et hanc modificare varie in colores, non autem umbra in lucem: sed quia apparet primum quasi rationale adesse debeat, quia hoc est ipsum illud quod recipit, hic {1} primum cogitationis fuit, annon etiam simul consuleretur; sed Dominus sibi Ipsi revelavit et respondit quod sic doctrina nulla fieret; quare nec consultum fuit, quod hic significatur per quod `Abimelech non appropinquaverat ad illam.’
@1 i hinc.$

2520. `Et dixit, Domine, num gentem etiam justam occides? quod significet num bonum et verum doctrinae exstingueretur, constat a significatione `gentis’ quod sit bonum, de qua n. 1259, 1260, 1416; et quia praedicatur de `gente Abimelechi,’ per quem significantur doctrina fidei, per `gentem justam’ hic intelligitur tam bonum quam verum, utramque enim est doctrinae. [2] Quod haec dicta sint ex zelo affectionis seu amoris erga universum genus humanum, patet; amor ille cogitationes Domini, cum adhuc in humano materno fuit, dirigebat; et tametsi percipiebat ex Divino quod doctrina fidei non nisi {1} e origine caelesti sit, usque tamen ut consuleretur generi humano, quod non recipit aliquid cujus non aliquam ideam ex rationali suo habere potest, ideo dictum, `Num gentem etiam justam occides?’ quo significatur, Num bonum et verum doctrinae exstingueretur? Quod homo non recipiat aliquid cujus non aliquam ideam ex rationali si habere potest, constare potest ab ideis quas homo fovet de arcanis Divinis; semper iis {2} aliqua idea ex mundanis aut analogis mundanorum adhaeret, per quam retinetur in memoria, et per quam reproducitur in cogitationem, nam homo absque idea ex mundanis nihil usquam cogitare potest; ideo si vera nude {3} ex Divina origine proponerentur, nusquam reciperentur, sed {4} excederent omnem ejus captum, ita quoque fidem, maxime eorum qui in externo cultu sunt: [3] haec ut illustrentur, sint haec exempla {5}: Ipsum Divinum non potest esse nisi in Divino, ita non nisi quam in Divino Humano Domini, et per hoc apud hominem; rationale si consuleretur, diceret quod Ipsum Divinum possit esse in humano cujusvis: adhuc, quod non sit aliquod sanctum quod non procedit a Domino, ita a Divino quod unum; rationale si consuleretur, diceret quod etiam aliunde: [4] adhuc, quod homo non vivat ex se, non bonum faciat ex se, non {6} verum credat ex se, immo non cogitet ex se, (m)sed bonum et verum ex Domino, malum autem et falsum ab {7} inferno; et quod magis, infernum {8}, (o)hoc est, qui in inferno, nec cogitant a se, sed recipiunt ita bonum et verum Domini;(n) rationale si consuleretur, haec rejiceret quia non caperet: tum quod nullus remuneretur propter quod faciat bonum et doceat verum, et quod externum nihil faciat sed internum, quantum affectionis boni sit in facere bonum et quantum inde affectionis veri in docere verum, et hoc quantum non ex se: ita in mille aliis. [5] Quia rationale humanum tale est, ideo locutum est in Verbo secundum hominis captum, etiam secundum genium; ideo {9} est quod alius sit sensus Verbi internus quam est ejus litteralis; quod satis constare potest a Verbo Veteris Testamenti, ubi pleraque dicta sunt secundum captum et genium populi qui tunc vivebat; idcirco tam pauca ut vix aliqua, de vita post mortem, de salute aeterna, deque interno homine; talis enim erat populis Judaicus et Israeliticus, apud quem tunc Ecclesia, ut si illa detegerentur, non solum non intelligerent, sed etiam subsannarent; similiter si iis detectum fuisset quod Messias seu Christus venturus ad salvandum animas eorum in aeternum, hoc quoque ut nullum rejecissent, sicut etiam ab eadem gente constare potest hodie, coram qua si adhuc nominatur internum aut spirituale, ac Messias quod non rex erit maximus in terra, irridetur; haec causa fuit quod Dominus similiter ac Prophetae passim locutus sit, et cetera per parabolas, ut Ipse dicit apud Matthaeum,
Jesus dixit, Per parabolas loquor illis, quia videntes non rident, et audientes non audiunt, nec intelligunt, xiii 13;
`videntes et audientes’ sunt ii qui intra Ecclesiam, qui tametsi vident et audiunt, usque non intelligunt: et apud Johannem,
Occaecavit (c)eorum oculos, et obturavit eorum cor, ut non videant oculis suis, et intelligant corde, et convertant se, `et sanem illos, xii 40;
quod `se converterent et sanarentur’ involvit quod usque dein rejicerent, et sic profanarent, quod secum habet damnationem aeternam, videatur n. 301-303, 582, 1008, 1010, 1059, 1327, 1328, 2051, 2426; sed usque Dominus interiora Verbi multis in locis detexit, at solum pro sapientibus.
@1 i quam.$
@2 i de.$
@3 nuda.$
@4 quia.$
@5 pro exemplo.$
@6 nec.$
@7 ex.$
@8 d infernum.$
@9 i et.$

2521. Vers. 5. Nonne ille dixit mihi, Soror mea haec? et ipsa etiam illa dixit, Frater meus ille. In rectitudine cordis mei, et in immunitate manuum mearum, feci hoc. `Nonne ille dixit mihi’ significat exculpationem quod ita cogitaverit: `Soror mea haec’ significat quod rationale esset quod consuleretur: `et ipsa etiam illa dixit, Frater meus ille’ significat quod ipsum rationale ita dictaret quod bonum caeleste sibi adjunctum foret: `in rectitudine cordis mei’ significat quod ita cogitatum ex innocentia et simplici bono: `et in immunitate manuum mearum feci hoc’ significat ex affectione veri et sic ex omni facultate.

2522. `Nonne ille dixit mihi’: quod significet exculpationem quod ita cogitaverit, constat a singulis in hoc versu, tum a significatione `dicere’ quod sit cogitare, de qua n. 2506.

2523. Quod `soror mea haec’ significet quod rationale esset quod consuleretur, nempe quod ita cogitaverit, constat ex significatione `sororis’ in hoc capite quod sit verum rationale, de qua n. 1495, 2508. In sensu interno Verbi tota vita Domini, qualis futura in mundo, describitur, etiam quoad perceptiones et cogitationes, praevisa enim haec fuerunt et provisa, quia a Divino; ob causam etiam ut illa praesenti’ sisterentur angelis tunc, qui Verbum secundum sensum internum percipiunt, et sic coram illis Dominus, et simul quomodo exuit successive humanum et induit Divinum; nisi haec per Verbum, (m)tum quoque per omnes ritus in Ecclesia Judaica,(n) sicut praesentia fuissent angelis, debuisset Dominus in mundum venire statim post lapsum Antiquissimae Ecclesiae, quae `homo’ seu Adam vocatur, propheticum enim tunc statim fuit de Adventu Domini, Gen. iii 15; et quod magis non salvari potuisset genus humanum quod tunc. [2] Quod ipsam vitam Domini spectat, illa fuit continua progressio Humani ad Divinum usque ad absolutam unionem, ut pluries prius dictam; ut enim pugnare cum infernis, et vinceret illa, (m)debuit ex Humano, nam nulla pugnaret cum infernis est ex Divino, idcirco(n) placuit Ipsi induere humanum sicut alius homo, infans esse sicut alius, adolescere in scientias et in cognitiones quae repraesentata et significata sunt per peregrinationem Abrahami in Aegypto, cap. xii, et nunc in Gerare, ita sicut alius homo excolere rationale, (c)et sic umbram ejus discutere, et illud in lucem mittere, et hoc ex propria potentia: quod talis fuerit progressio Domini ab Humano ad Divinum, nulli dubium potest esse, si modo {1} expendat, quod infans fuerit, et didicerit loqui sicut infans, ac sic porro; sed illa erat differentia, quod Ipsum Divinum in Ipso fuit, quia {2} a Jehovah conceptus.
@1 d modo, i si.$
@2 qui I.$

2524. Quod `ipsa etiam illa dixit, Frater meus ille’ significet quod ipsum rationale ita dictaret quod bonum caeleste sibi adjunctum foret, constare potest a significatione `sororis,’ quae est hic `ipsa illa,’ quod sit rationale, n. 1495, 2508; et a significatione `fratris’ quod sit bonum veri, n. 367, 2508; ita enim se res habet: Divinum Bonum et Divinum Verum sibi unita sunt quasi conjugio, inde enim conjugium caeleste, et inde etiam, usque ad inferiorem naturam, amor conjugialis; at bonum et verum rationalis non conjuncta sunt sibi quasi conjugio, sed consanguinitate quali frater et soror; quia rationale quoad verum concipitur ab influxu Divini Boni in affectionem scientiarum et cognitionum, videatur n. 1895, 1902, 1910; bonum autem rationalis per influxum Divini Boni in illud verum, quod ibi fit ipsum bonum charitatis, quod est `frater’ fidei, seu quod idem, veri n. 367. Sed cum bono et vero rationalis ita comparatum est, quod bonum ejus sit ex Bono Divino, verum autem non ex Vero Divino, nam verum rationalis comparatur per scientias et cognitiones quae insinuantur per sensualia externa et interna, ita per viam externam; inde est quod veris illius adhaereant ex sensualibus plures fallaciae, quae faciunt quod vera non sint vera; sed usque dum Divinum Bonum influit in illa et concipit illa, tunc apparent sicut vera, et agnoscuntur sicut vera, tametsi non sunt nisi quam apparentiae veri {1}: ipsum bonum tunc in istis veris modificatur secundum umbras ibi, et fit tale bonum, quale est verum; hoc est arcanum unum quod in his verbis latet, quod rationale ita dictaret quod bonum caeleste sibi adjunctum foret.
@1 apparentia vera.$

2525. Quod `in rectitudine cordis mei’ significet quod ita cogitatum ex innocentia et simplici bono, constare potest (o)a significatione `rectitudinis,’ tum `cordis’: rectitudo in lingua originali exprimitur per vocem quae significat etiam integritatem et perfectionem, tum quoque simplicitatem; `cor’ autem significat amorem et charitatem, quae sunt boni, ut notum est; inde est quod `ex rectitudine cordis’ sit ex innocentia et simplici bono.

2526. `Et in immunitate manuum mearum feci hoc’: quod significet ex affectione veri et sic ex omni facultate, constat ex significatione `immunitatis,’ tum `manuum’; immunitas in lingua originali exprimitur per vocem quae etiam significat munditiam {1} et puritatem; `manus’ praedicantur de vero, et significant potentiam, ita facultatem, n. 878. Quod itaque `ex rectitudine cordis et immunitate manuum feci hoc’ significent quod cogitatum ex innocentia et simplici bono, et ex affectione veri, sic ex omni facultate, inde est quia ex innocentia bonum est bonum, et ex bono verum est verum, quae cum insunt suo ordine, tunc est omnis facultas; quod haec involvantur illis verbis, patet, nam rectum seu integrum aut perfectum cor, quo significatur bonum, non est nisi innocentia sit in bono, ut dictum, inde fit simplex bonum; ac immunes seu mundae aut purae manus, quae praedicantur de veris, non sunt nisi bonum sit in veris, ut quoque dictum, hoc est, nisi sit affectio veri; cum ex his, etiam est ex omni facultate seu potentia, quae quoque per manus significatur, n. 878.
@1 munditiem.$

2527. Vers. 6. Et dixit ad eum Deus in somnio, Etiam Ego novi, quod in rectitudine cordis tui feceris hoc, et prohibui etiam Ego te a peccando Mihi, propterea non dedi tibi ad attingendum ad illam `Dixit ad eum Deus in somnio’ significat perceptionem minus obscuram: `etiam Ego novi quod in rectitudine cordis tui feceris hoc’ significat, hic ut prius, quod ita cogitatum ex innocentia et ex simplici bono, ita quod non in culpa: `et prohibui etiam Ego te a peccando Mihi’ significat quod nihil noxae illatum: `propterea non dedi tibi ad attingendum ad illam’ significat quod nihil rationale consultum.

2528. `Dixit ad eum Deus in somnio’: quod significet perceptionem minus obscuram, constat ab illis quae supra n. 2514 dicta et explicata sunt. Quod in hoc capite dicatur `Deus,’ non autem `Jehovah,’ modo in versu ultimo, est causa quia agitur de spiritualibus, hoc est, doctrinalibus fidei, tunc enim `Deus’ nominatur, cum autem agitur de caelestibus, seu amore et charitate, tunc nominatur `Jehovah videatur n. 709, 732, 2001.

2529. `Etiam Ego novi quod in rectitudine cordis tui feceris hoc’: quod significet quod ita cogitatum ex innocentia et ex simplici bono, constat ab illis quae supra n. 2525, 2526 dicta sunt, ubi eadem verba. Quod non etiam dicatur, ut supra, `ex immunitate manuum’ est ex arcana causa quia in affectione veri, quae per `immunitate manuum’ significatur, aliquid humani inesset; verum enim Domino etiam per humanum nativitatis ejus insinuatum fuit, bonum autem a solo Divino, ut constare potest ab existentia rationalis quoad bonum et quoad verum, n. 2524.

2530. Quod `prohibui etiam Ego te a peccando Mihi’ significet quod nihil noxae illatum, nempe quod in doctrina fidei rationale non sit consultum, ut quoque mox sequitur, constare potest absque explicatione.

2531. Quod `propterea non dedi tibi ad attingendum ad illam’ significet quod nihil rationale sit consultum, constat a significatione `dare ad attingendum’ quod sit consulere, ut quoque appropinquare ad illam supra vers. 4, n. 2519; et a significatione `Sarae ut sororis’ quae hic est `illa,’ quod sit rationale, de qua n. 1495, 2508. [2] Ut ulterius sciatur quomodo se habet cum doctrina fidei, quod illa sit spiritualis ex origine caelesti, sciendum quod illa sit Verum Divinum ex Bono Divino, `ita in totum Divina: quod Divinum est, incomprehensibile est quia supra omnem intellectum, etiam angelicum; sed usque hoc Divinum quod in se incomprehensibile, per Divinum Humanum Domini influere potest in rationale hominis, `et dum influit in ejus rationale, ibi recipitur secundum vera quae ibi, ita diversimode et aliter apud unum quam apud alterum; quantum itaque vera quae apud hominem, sunt magis genuina, tantum etiam perfectius recipitur Divinum quod influit, et tantum illustratur intellectuale hominis: in Verbo Domini sunt ipsa vera; [3] at in sensu ejus litterali sunt vera quae accommodata sunt ad captum eorum qui in externo cultu sunt; at in sensu ejus interno, sunt vera accommodata iis qui interni homines sunt, qui nempe quoad doctrinam et simul vitam sunt angelici; eorum rationale inde illustratur in tantum ut illustratio comparetur splendori stellarum (c)et solis, Dan. xii 3; Matth. xiii 43; inde patet quanti interest ut interiora vera sciantur et recipiantur; haec vera sciri quidem possunt, sed nusquam recipi nisi ab illis qui in amore aut in fide in Dominum sunt; Dominus enim, sicut est Divinum Bonum, ita est Divinum Verum, proinde est ipsa doctrina, nam quicquid est in doctrina verae fidei, Dominum spectant, spectant etiam regnum caeleste et Ecclesiam, et quae sunt regni caelestis et Ecclesiae, sed illa sunt omnia Ipsius, ac sunt (x)fines intermedii per quos spectatur ultimus, hoc est, Dominus: [4] quod Dominus sit ipsa doctrina’ quoad verum et bonum, ita Qui solus spectatur in doctrina, Ipse docet apud Johannem,
Jesus dixit, Ego sum Via, Veritas et Vita, (x)xiv 6, 7;
ubi `via’ est doctrina, `veritas’ omne quod est doctrinae, `vita’ ipsum bonum quod vita est veri; et quod amor aut fides in Ipsum recipiat apud Johannem,

Proprii Ipsum non receperunt; quotquot vero receperunt, dedit illis potestatem ut filii Dei essent, credentibus in nomen Ipsius; qui non ex sanguinibus, neque e voluntate carnis, neque e voluntate viri, sed ex Deo nati sunt, i 11-13;
`a Deo nati’ sunt illi qui in amore et inde in fide.
@1 i ac.$

2532. Vers. 7. Et nunc reduc uxorem viri, quia propheta ille et orabit pro te, et vives; et si non tu reducas, scito quod moriendo moriaris tu, et omnis qui tibi. `Nunc reduc uxorem viri’ significat quod spirituale verum doctrinae immune redderet a rationali: `quia propheta ille significat quod sic doceretur: `et orabit pro te’ significat quod sic revelabitur: `et vives’ significat quod sic vita doctrinae: `et si non tu reducas’ significat, hic ut prius, si non spirituale verum doctrinae immune redderet a rationali: `scito quod moriendo moriaris tu’ significat quod nulla doctrina veri et boni: `et omnis qui tibi’ significat omnia quae ejus, una.

2533. Quod `nunc reduc uxorem viri’ significet quod spirituale verum doctrinae immune redderet a rationali, constat a significatione `uxoris’ quod sit spirituale verum, de qua n. (x)2507, 2510: et a significatione `viri’ quod sit ipsa doctrina, `Abrahamus’ enim per quem Dominus in illo statu repraesentatur cum nominatur `vir,’ {1} significat caeleste verum, quod idem est ac doctrina ex origine caelesti, nam `vir’ in sensu interno est intellectuale, videatur n. 158, 265, 749, 915 1007, 2517; inde patet quod `reducere uxorem viri’ sit spirituale verum doctrinae immune reddere; quod sit a rationali, est quia `Abimelechus qui reduceret, significat doctrinam spectantem rationalia, seu quod idem, rationalia doctrinae, n. 2510. [2] Supra dictum quod tametsi doctrina fidei in se est {2} Divina, et sic supra omnem captum humanum, etiam angelicum, usque tamen in Verbo secundum captum hominis rationali modo dictata est; hoc se habet sicut parens, qui docet infantes pueros et puellas, is cum docet, exponit omnia et singula secundum genium {3} eorum, tametsi is ex interiore aut altiore cogitat, alioquin foret docere quod non discitur, aut sicut projicere semen in petram: etiam sicut {4} angeli qui in altera vita instruunt simplices corde; tametsi angeli in sapientia caelesti et spirituali sunt, usque tamen non supra captum eorum quos docent, se elevant, sed loquuntur simpliciter cum illis, at assurgendo per gradus sicut instruuntur; si enim ex angelica sapientia loquerentur, simplices ne hilum caperent, ita nec ducerentur ad vera et bona fidei; similiter foret si Dominus non secundum captum hominis rationali modo in Verbo docuisset; sed usque Verbum est elevatum ad intellectum angelicum in sensu ejus interno; at tamen in summa illa elevatione, in qua est coram angelis, est infinite infra Divinum; inde patet quoque Verbum est in sua origine, (c)ac sic in se, ac ita quod plura ubivis involvat quam universum caelum quoad parum ejus capax sit comprehendere, tametsi tam leve et tam rude apparet in littera. [3] Quod Dominus sit Verbum, quia ab Ipso Verbum et Ipse in Verbo, constat apud Johannem,
In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum; in Ipso vita erat, et vita erat lux hominum:… Verbum caro factam est, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam Ipsius, gloriam sicut unigeniti a Patre, plenus gratia et veritate, i 1, 4, 14;
videatur etiam Apoc. xix 11, 13, 16; et quia Dominus est Verbum, etiam est doctrina, nam alia doctrina, quae est ipsa Divina, non datur.
@1 i tunc.$
@2 sit AI.$
@3 i captum et.$
@ et sicut etiam.$

2534. Quod `quia propheta ille’ significet quod sic doceretur, constat (c)a significatione `prophetae’; propheta in Verbo multoties legitur, et in sensu litterae significat illos quibus revelatio, tum abstracte ipsam revelationem, sed in sensu interno significat docentem, tum abstracte ipsam doctrinam; et quia Dominus est, ut dictum, ipsa doctrina, seu Verbum quod docet, Ille `Propheta’ nominatur, sicut etiam apud Mosen,

Prophetam e medio tui, e fratribus, sicut me, suscitabit Jehovah Deus tuus, huic oboedietis, Deut. xviii 15, 18;
`sicut me’ dicitur quia Dominus per Mosen, aeque ac per Abrahamum, Isacum, Jacobum, Davidem, et plures repraesentatus est; et quia exspectaverunt Ipsum, ideo {1} apud Johannem,

Homines videntes, quod fecit signum Jesus, dixerunt, Qui hic est revera Propheta, qui venturus est in mundum, vi 14.

[2] “Quia Dominus in supremo sensu est Propheta, et `testimonium Jesu est spiritus prophetiae,’ Apoc. xix 10,(n) inde est quod `propheta’ i sensu interno Verbi significet docentem, tum abstracte doctrinam quod ab his locis manifeste constare potest; apud Lucam,
Tu puer propheta Altissimi vocaberis, i (x)76;
ita Zacharias de Johanne Baptista filio, qui quod non fuerit propheta, sed praeparans viam docendo et evangelizando de Adventu Domini ipse dicit,
Quaesiverunt illum, Quid es? an Elias es tu? sed dixit, Non sum. An propheta es tu? respondit Non; quare dixerunt illi, Quis es?… dixit, Ego vox clamantis in deserto, rectam facite viam Domini, Joh. i 21-23
[3] apud Matthaeum,
Multi dicent in die illo, Domine, Domine, nonne per nomen Tuum prophetavimus? vii 22;
ubi quod `prophetare’ sit docere, patet: apud Johannem,
Oportet te rursus prophetare super populos, et gentes, et linguas, et reges multos, Apoc. x 11;
`prophetare’ pro docere; quid `populi, gentes, linguae, reges,’ passim dictum et ostensum est: apud eundem,
Gentes civitatem sanctam conculcabunt menses quadraginta duos, dabo autem duobus testibus Meis, ut prophetent dies mille ducentos sexaginta, induti saccis, xi 2, 3;
ubi etiam `prophetare’ pro docere: apud Mosen,
Dixit Jehovah ad Mosen, Vide, dedi te deum Pharaoni, et Aharon frater tuus erit propheta tuus, Exod. vii 1;
ubi `propheta’ pro docente aut dicente quod Moses dicturus: apud Joelem,
Effundam spiritum Meum super omnem carnem, et prophetabunt filii vestri et filiae vestrae, iii 1;
[4] `prophetabunt’ pro docebunt: apud Esaiam,
Effudit super vos Jehovah spiritum soporis, et occlusit oculos vestros, prophetas et capita vestra, videntes obtexit, et facta vobis visio omnium, sicut verba libri obsignati, quem dant scienti litteras, dicendo, Lege quaeso istum, et dicet, Non possum, quia obsignatus est, xxix 10, 11;
ubi per `prophetas’ intelliguntur illi qui verum docent, et `videntes’ qui verum vident, qui `obtegi’ dicuntur cum nihil veri sciunt et nihil veri vident; quia prophetae antiquis temporibus dicebantur qui docebant, ideo quoque `videntes’ dicti [sunt], quia `videre’ significabat intelligere, n. 2150, 2325; quod dicti `videntes,’ videatur {2} 1 Sam. ix 9; 2 Sam. xxiv 11; tum quoque `viri Dei’ ex significatione `viri,’ [de qua] n. 158, 265, 749, 915, 1007, 2517; quod dicti `viri Dei,’ videatur 2 Reg. i 9-16; iv 7, 9, 16, 21, 22, 25, 27, 40, 42; v 8, 14, 20; xiii 19; (x)xxiii. 16, 17. [5] Quod per `prophetas’ in sensu interno significentur {3} docentes, constat apud Jeremiam toto capite xxiii, et apud Ezechielem toto capite xiii ubi de prophetis in specie agitur, tum etiam multis in locis alibi ubi nominantur: inde etiam per `pseudoprophetas’ significantur illi qui falsa docent, ut apud Matthaeum,
In consummatione saeculi, multi pseudoprophetae exsurgent, et seducent multos,… surgent falsi christi, et falsi prophetae, et dabunt signa magna, et in errorem inducent, si possibile, etiam electos, xxiv 11, 24; Marc. xiii 22;
ubi per `pseudoprophetas et falsos prophetas’ non alii significantur; similiter per `pseudoprophetam’ in Apoc. xvi 13; xix 20; xx 10. [6] Quantum obscuratur sensus internus Verbi ab ideis quae captae sunt ex repraesentativis Ecclesiae Judaicae, inde quoque constare potest quod quoties memoratur propheta in Verbo, ilico obveniat idea prophetarum quales fuerunt illo tempore, quae idea multum obstat ut appercipiatur quid per illos significatur; at quo quis sapientior est, eo facilius idea ex repraesentativis illis capta removetur; ut pro exemplo, ubi templum memoratur, qui sapientius cogitant, non percipiunt templum quod Hierosolymae, sed templum Domini; ubi mons Zionis vel Zion, non illud quod fuit Hierosolymae, sed regnum Domini; et ubi Hierosolymae, non illam quae fuit in tribu Benjaminis et Jehudae, sed Hierosolymam sanctam et caelestem.
@1 inde.$
@2 constare potest.$
@3 intelligantur.$

2535. Quod `orabit pro te’ significet quod sic revelabitur, constat a significatione `omne’: oratio in se spectata est locutio cum Deo, et tunc aliqua intuitio interna eorum quae sunt orationis, cui correspondet quoddam simile influxus in perceptionem seu cogitationem ejus mentis, sic ut sit quaedam aperitio internorum hominis versus Deum; sed hoc cum differentia secundum statum hominis, `et secundum rei essentiam quae est orationis; si ex amore et fide, et modo caelestia et spiritualia sunt, de quibus et pro quibus oratur, tunc in oratione existit aliquid instar revelationis, quod manifestatur in orantis affectione quoad spem, solatium, aut internum quod gaudium; inde est quod `orare’ in sensu interno significet revelari hic adhuc magis, quia dicitur de propheta, et {1} per `prophetam’ intelligitur Dominus, cujus oratio non aliud fuit quam loquela interna cum Divino, et simul tunc revelatio; quod revelatio, patet apud Lucam
Factum est,… cum Jesus baptizaretur, et oraret, quod aperiretur caelum, iii 21:
{2} apud eundem,
Factum est,… cum Jesus assumens Petrum, Jacobum et Johannem, ascendit in montem ad orandum; cum Ipse oraret, facta est species faciei Ipsius alia, et vestimentum Ipsius album fulgurans, ix 28, 29:
{3} apud Johannem, cum oraret dicendo,
Pater glorifica Tuum nomen; exiit tunc vox e caelo, Et glorificavi, et rursus glorificabo, xii 27, 28;
ubi quod oratio Domini fuerit loquela cum Divino, ac tunc revelatio, patet.
@1 i hic.$
@2 i et.$
@3 `i tum.$

2536. `Et vives’: quod significet quod sic vita doctrinae, constare potest absque explicatione.

2537. `Et si non tu reducas’: quod [significet] si non spirituale verum immune redderet a rationali, constat ex illis quae mox supra n. 2533 dicta sunt, ubi eadem verba.

2538. `Scito, quod moriendo moriaris’: quod significet quod nulla doctrina veri et boni, etiam constare potest ab illis quae supra n. 2516 dicta sunt, ubi quoque similia verba: pariter quod `omnis qui tibi’ significat omnia quae ejus, nempe doctrinae, una; quod `omnis’ significet omne seu omnia in sensu interno, inde est quia `personae’ in Verbo significant res, ita `omnis qui Abimelecho,’ omne seu omnia quae doctrinae. Ex his {1} nunc patet quis sensus internus est {2} verborum quae in hoc versu, nempe quod spirituale verum doctrina immune redderet a rationali, et quod ita doceretur, ac Ipsi revelabitur, et sic vita doctrinae; at si non spirituale verum immune redderet rationali, quod doctrina veri et boni nulla foret quoad omnia et singula ejus. [2] Se habet ita cum doctrina: quantum humani, hoc est, quantum sensualis, scientifici et rationalis est, ex quibus creditur quod ita sit tantum est nulla doctrina; at quantum sensuale, scientificum et rationale removetur, hoc est, {3} absque illis creditur, tantum vivit doctrina, nam tantum influit Divinum; sunt humani propria quae impediunt influxum et receptionem: sed aliud est credere ex rationali, scientifico et sensuali, seu consulere illa ut credatur; et aliud est confirmare et corroborare illud quod creditur, per rationalia, scientifica et sensualia; quae differentia sit, patebit in sequentibus, de illis enim in sensu interno in hoc capite, etiam {4} agitur.
@1 Inde.$
@2 est after versu.$
@3 seu.$
@4 i in specie.$

2539. Vers. 8. Et mane surrexit Abimelech in matutino, et vocavit omnes servos suos, et locutus est omnia verba illa in auribus eorum, et timuerunt viri valde. `Mane surrexit Abimelech in matutino’ significat perceptionem claram et confirmationis lucem ex caelesti bono: `et vocavit omnes servos suos’ significat rationalia et scientifica: `et locutus est omnia verba illa in auribus eorum’ significat exhortationem {1} ad confirmantia inde, usque ut oboedirent: `et timuerunt viri valde’ significat quod etiam usque ut aversarentur.
@1 adhortationem$

2540. `Mane surrexit Abimelech in matutino’: quod significet perceptionem claram et confirmationis lucem ex caelesti bono, constat (c)a significatione `mane surgere,’ tum `Abimelechi,’ ut et `matutini’; quid `mane’ significat, ostensum est n. 2333, 2405, hic quod perceptionem claram, patet inde, tum a serie quod perceptio primum fuerit obscura, n. 2513, 2514, ac dein quod minus obscura, n. 2528; quid `Abimelech,’ quod significet doctrinam fidei spectantem rationalia, videatur supra n. 2509, 2510; et quid `matutinum,’ patet a significatione `mane’; hic quia dicitur `(t)surrexit mane in matutino,’ non modo significat perceptionem claram, sed etiam confirmationis lucem a caelesti bono; est enim caeleste bonum ex quo lux veri confirmans; inde nunc constare potest quod illa significentur. [2] Quod tantum in sensu interno agitur de perceptione quae Domino cum in Humano fuit, ac de cogitatione de rationali in doctrina fidei, est causa quae supra quoque dicta, tum quod angelicum sit distincte varia cogitare de vita Domini in mundo, et quomodo exuerit rationale humanum, et id Divinum ex propria potentia fecerit; ac simul de doctrina charitatis et fidei qualis est cum rationale se immiscet, praeter plura quae interiora Ecclesiae et hominis sunt, et inde dependent; haec homini cui curae et cordi mundana et corporea, apparent sicut levia, et fortassis sicut ad nihilum ei conducentia, at eadem haec angelis quibus curae et cordi caelestia et spiritualia, sunt pretiosa; eorum ideae et perceptiones de his ineffabiles sunt: inde patet quod plurima quae levia sunt homini quia captum ejus transcendunt, sint aestimatissima angelis, qui intrant in lucem eorum sapientiae; et vicissim, quae aestimatissima homini, quia mundana ac ita intrant in {1} captum ejus, levia sint angeli’ egrediuntur enim e luce sapientiae eorum: sensus internus Verbi se habet respective ita multis in locis.
@1 intra.$

2541. `Et vocavit servos suos’: quod significet rationalia et scientifica, constat ex significatione `servorum’ in Verbo, de qua in sequentibus ad vers. 14, n. 2567. Sunt in homine qui in regno Domini, seu qui regnum Domini est, caelestia, spiritualia, rationalia, scientifica et sensualia; haec inter se subordinata sunt; caelestia et spiritualia primas tenent, ac Domini sunt, rationalia illis subordinata sunt (c)et inserviunt, scientifica his iterum subordinata sunt et serviunt, sensualia demum his seu scientificis; quae inserviunt seu serviunt {1}, sunt respective servi, et vocantur in Verbo servi; quod talis subordinati sit, homo qui ex sensualibus et {2} scientificis solum cogitat, ignorat, et qui aliquid de iis scit, usque obscurissimam ideam habet, quia i corporeis adhuc est, angeli autem distinctissimam; millia enim immo myriades idearum distinctarum apud angelos non nisi quam unam obscuram apud homines sistunt, ut pro exemplo, de his quo `Abimelechus vocavit servos suos, et locutus est omnia verba in auribus eorum, et quod timuerint viri valde,’ percipiunt angeli arcaniora quam usquam homo capit, immo quam credere potest, nempe quomodo Dominus redegerit rationalia et scientifica ad oboedientiam, et quidem: ita, quod non ipsa rationalia et scientifica, sed affectiones assurgentes adversus doctrinae caelestia et spiritualia, nam his subjugatis rationalia et scientifica ad oboedientiam redacta sunt; et simul tunc in ordinem: haec sunt angelis inter communissima, quae fortassis homini sunt inter ejus obscurissima, aut non intelligibilia. {3}
@1 sensualia quae quia serviunt.$
@2 i ex.$
@3 A is obscure and differs from I. It runs nam his nempe affectionibus subjugatis rationalia et scientifica ad obedientiam redacta sunt; et simul tunc ordinem quae apud spiritus in perverso statu fuerunt, sic continue per vitae suae cursum in mundo; hoc scire angelis est inter communissima, quod fortassis homini est inter ejus obscurissima aut non intelligibilia.$

2542. `Et locutus est omnia verba illa in auribus eorum’: quod significet adhortationem ad confirmantia inde, usque ut oboedirent, constare potest a serie rerum in sensu interno, tum a significatione `aurium’; ex serie rerum, sunt plura confirmantia, quae accedunt ad quodcumque quod rationale agnoscit, aliunde enim non agnoscit quam ex confirmantibus, inde est cum rationalia ad oboedientiam rediguntur, ad confirmantia fit exhortatio, ea enim semper usque instant et quasi exsurgunt: ex significatione `aurium,’ aures in (t)sensu interno Verbi significant oboedientiam, ex causa etiam correspondentiae quae est inter audire et oboedire, quae (t)quoque correspondentia latet in ipsa voce `audire,’ et magis in `auscultare,’ cujus correspondentiae origo est ex altera vita, ubi qui oboedientes sunt (c)et obtemperantes, ad auris provinciam pertinent, immo ipsi auditui correspondent, quod est arcanum nondum notum; sed haec melius patebunt ubi de correspondentia, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus agetur: quod `aures’ illa significent, ex pluribus locis in Verbo constare potest; pro tempore licet modo afferre quod apud Esaiam,

Impingua cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus obline, ne forte videat oculis suis, et auribus suis audiat, et cor ejus intelligat, vi 10;
ibi `videre oculis’ est intelligere, et `audire auribus’ est percipere affectione, proinde oboedire: ac ubi Dominus dicit,
Qui habet aurem ad audiendum, audiat, Matth. xi 15; xiii, 43; Luc. viii 8; xiv 35;
non aliud significatur.

2543. Quod `timuerunt viri valde’ significet quod usque ut aversarentur, constat ex significatione `timere’ hic, et a significatione `virorum’: timere seu timor plura in se, sicut omnis affectus, involvit, tametsi apparet simplex, nempe jacturam vitae, famae, honoris, lucri in mundanis, at jacturam boni et veri, et inde vitae, in caelestibus; et quia haec, etiam involvit aversationem pro illis quae destruere ea conantur, et hoc quo magis homo in affectione boni et veri est; ipsi affectioni opposita est aversatio, quare hic per timere significatur aversari; quanta aversatio fuerit Domino, constat ex zelo in quo dicta sunt illa quae in versu nunc sequente, qui zelus fuit pro doctrina ut incontaminata esset ab omni rationali et scientifico: quod `viri’ significent rationalia et scientifica, seu intellectualia quaecumque, n. 158, 265, 749, 915, 1007 ostensum est.

2544. Vers. 9. Et vocavit Abimelech Abrahamum, et dixit illi, Quid fecisti nobis, et quid peccavi tibi, quod adduxisti super me et super regnum meum peccatum grande? Facta, quae non fient, fecisti meum `Vocavit Abimelech Abrahamum, et dixit illi’ significat cogitationem Domini ex doctrina fidei: `quid fecisti nobis, et quid peccavi tibi’ significat redarguitionem Sui quod sic cogitaverit: `quod adduxisti super me, et super regnum meum, peccatum grande’ significat quo sic doctrina fidei et omnia doctrinalia in discrimine essent: `facta quae non fient, fecisti mecum’ significat horrorem.

2545. `Vocavit Abimelech Abrahamum et dixit illi’: quo significet cogitationem Domini ex doctrina fidei, constare potest ex repraesentatione `Abimelechi,’ tum `Abrahami,’ et a significatione `dicere,’ de quibus aliquoties prius. Quid sit cogitare ex doctrina fidei, non potest ad captum exponi, nam perceptio ejus rei non cadere potest quam in ideas angelicas, quibus id sistitur in tanta luce cum repraesentativis caelestibus ut vix aliquid describi possit; ut constare potest, si diceretur quod cogitatio fuerit ex intellectualia vero, quod supra rationale quod inde spectavit; sed quod perceptio ex qua cogitavit, fuerit ex Divino Vero.

2546. `Quid fecisti nobis, et quid peccavi tibi’: quod significet redarguitionem Sui quod sic cogitaverit, constare potest ex affectu et zelo in his verbis, de quo mox prius n. 2543, propter id quod rationale et scientificum vellet exsurgere et intrare, et sic aliquid commune habere in doctrina fidei, quae est Divina.

2547. `Quod adduxisti super me, et super regnum meum, peccatum grande’: quod significet quod sic doctrina fidei et omnia doctrinalia in discrimine essent, constat a significatione `Abimelech qui hic est `me,’ quod sit doctrina fidei, et ex significatione `regni’ quod sit verum doctrinae seu doctrinale. Quod `regnum’ in sensu interno significet vera doctrinae, et in sensu opposito falsa doctrina constat a Verbo, ut apud Jeremiam,
Formator omnium Ille, et sceptrum hereditatis Ipsius, Jehovah Zebaoth nomen Ipsius; malleus Tu mihi, arma belli, dispergam in Te gentes, et perdam in Te regna, li 19, 20;
ubi de Domino, qui quod non `dispersurus gentes,’ nec `perditurus regna’ constat, sed quod illa quae per gentes et regna significantur, nempe mala et falsa quae sunt doctrinae: [2] apud Ezechielem,
Ecce accepturus filios Israelis ab inter gentes quo abiverunt, et congregabo eos e circuitu, et adducam eos in terram suam, faciam eos in gentem unam in terra, in montibus Israelis, et Rex unus erit omnibus illis in Regem, et non erunt amplius in duas gentes, et non dividentur amplius in duo regna, xxxvii 21, 22;
Israel pro Ecclesia spirituali, `gens’ pro bono (t)istius Ecclesiae’ seu doctrinae; quod `gentes’ sint bona, videatur n. 1259, 1260, 1416, 1849; `regnum’ pro veris illius; quod per `gentes et regna’ ibi aliud quam gentes et regna significetur, patet, nam dicitur de filiis Israelis seu Israelis, quod `congregandi et adducendi super terram,’ qui tamen dispersi inter gentes abiverunt in gentes: [3] apud Esaiam,
Confundam Aegyptum cum Aegypto, et pugnabunt vir contra fratrem suum, et vir contra socium suum, urbs contra urbem, regnum contra regnum, xix 2;
ubi `Aegyptus’ pro ratiociniis ex scientificis de veris fidei, n. 1164, 1165, 1186; `urbs’ pro doctrinali, hic haeretico, n. 402, 2268, 2449, regnum’ pro falso doctrinalis, inde `urbs contra urbem, et regnum contra regnum’ pro quod haereses et falsa inter se pugnatura; similiter ac per haec quae Dominus de consummatione saeculi locutus, apud Matthaeum,
Excitabitur gens contra gentem, et regnum contra regnum, xxiv 7;
[4] (o)pro quod mala contra mala, et falsa contra falsa’. (m)Quae Daniel prophetavit de quatuor regnis, ii 37-46, vii 17 ad fin. et de regnis Mediae et Persiae, viii 20 ad fin.; de regnis regis meridiei et regis septentrionis, xi; et quae Johannes in Apocalypsi etiam de regibus et regnis, nihil aliud significant; et per `regna’ ibi modo status Ecclesiae quoad vera et falsa intelliguntur; status monarchici et regnorum terrae in sensu litterae sunt status Ecclesiae et regni Domini in sensu interno, in quo sensu nihil nisi quam spiritualia et caelestia sunt; Verbum enim Domini in se spectatum non est nisi spirituale et caeleste, sed ut legatur et capiatur ab homine quocumque, illa quae caeli sunt, per talia quae in terra traduntur.(n)

2548. `Facta, quae non fient, fecisti mihi quod significet horrorem, constat ex affectu in his verbis, tum a serie, quod nempe aversatus n. 2543; tum quod ex zelo redarguerit, n. 2546; hic nunc quod horruerit.

2549. Vers. 10, 11. Et dixit Abimelech ad Abrahamum, Quid vidisti quod feceris verbum hoc? Et dixit Abraham, Quia dixi, Verum tamen nullus timor Dei in loco hoc, et occident me propter verbum uxoris meae. `Dixit Abimelech ad Abrahamum’ significat ulteriorem cogitationem ex doctrina fidei: `Quid vidisti quod feceris verbum hoc?’ significat intuitionem in causam: `dixit Abraham’ significat perceptionem quae responsum: `Quia dixi, Verumtamen nullus timor Dei in loco hoc’ significat cogitationem inde quod nullum respectum haberent veri spiritualis in (o)eo statu in quo sunt: `et occident me propter verbum uxoris meae’ significat quod sic caelestia fidei quoque perirent si cogitarent quod solum spirituale verum conjungi potuisse caelesti bono.

2550. `Dixit Abimelech ad Abrahamum’: quod significet ulteriorem cogitationem ex doctrina fidei, constat ex illis supra n. 254 ubi paene eadem verba; hic quia iterum dictum est, significat ulteriorem cogitationem, et quidem de causa: quid cogitatio ex doctrina fidei videatur etiam ibi.

2551. `Quid vidisti quod feceris verbum hoc?’: quod significet intuitionem in causam, patet absque explicatione, tum ab iis qua sequuntur ubi causa dicitur. Quod ita ordine in sensu interno sistatur quomodo Dominus perceperit et cogitaverit de doctrina fidei, et de rationali num consuleretur, causa est quia angelicum est de illis in tali serie cogitare. Verbi sensus internus (t)est imprimis pro angelis, ita eorum perceptionibus et cogitationibus adaptatus; in suis delectabilibus, immo beatis et felicibus sunt, cum de Domino, Ipsius Divino e Humano, et de hoc quomodo Divinum factum, cogitant, nam circumfunduntur sphaera caelesti et spirituali quae plena est Domino, ita ut dici queat quod sint in Domino, inde nihil beatius et felicius es illis quam secundum illa quae sphaerae sunt et affectionis inde, cogitare simul etiam tunc instruuntur et perficiuntur, in eo imprimis quomodo Dominus per gradus sicut adolevit, humanum in quod natus, Divinum ex propria potentia fecerit, ita quomodo per scientias et cognitione’ quas Sibi Ipsi revelavit, rationale Suum perfecit, umbras ejus successive discussit, et illud in Divinam lucem immisit: haec et innumerabili alia sistuntur coram angelis caelesti et spirituali modo cum mille e mille repraesentativis in luce vitae, cum Verbum legitur. Sed haec quae angelis tam pretiosa, sunt hominibus sicut levia, quia supra captum, ita in umbra eorum intellectus {1}; et vicissim, quae (o)sunt hominibus pretiosa, ut sunt illa in quibus mundana, sunt angelis levia, quia infra statum, ita in umbra eorum sapientiae; (m)ita {2}, quod mirus’ quae veniunt in umbram hominis, et paene in ejus contemptum, illa transeunt in lucem angelorum et in affectionem, ut sunt plura quae sensus interni Verbi sunt.’
@1 i sunt.$
@2 nam.$

2552. `Dixit Abraham’: quod significet perceptionem quae responsum, constat ex significatione `dicere’ in historicis Verbi; {1} de qua multoties prius, ut n. 1791, 1815, 1819, 1822, 1898, 1919, 2061, 2080, 2238, 2260, 2271, 2287. Quod cogitatio Domini ex doctrina fidei significetur per quod `dixit Abimelech ad Abrahamum,’ at perceptio quae responsum, per quod `(t)dixit Abrahamus,’ ita se habet: perceptio est superius et fuit Domino ex ipso Divino, sed cogitatio est inferius, et fuit Domino ex ipso intellectuali; et quia perceptio erat ex qua cogitatio, ita {2} responsum cogitationis erat ex perceptione; hoc illustrari potest per aliquod instar apud hominem; homo caelestis non `potest cogitare’ nisi ex {3} perceptione, et homo spiritualis non nisi ex {3} conscientia, n. 2515; perceptio illius sicut conscientia est ex Domino, et non ipsi apparet unde est, sed cogitatio ejus est ex rationali et apparet ei sicut ex se; ita quoque cum cogitat de aliqua re ex rationali, tunc conclusio cogitationis seu responsum venit ex perceptione seu ex conscientia; proinde respondetur ei a Domino secundum statum ejus vitae, affectionem, et doctrinae verum conformiter implantatum seu impressum.
@1 i quod sit percipere et cogitare.$
@2 inde.$
@3 i quam.$

2553. `Quia dixi, Verum tamen nullus timor Dei in loco hoc’: quod significet cogitationem inde quod nullum respectum haberent veri spiritualis in eo statu in quo sunt, constat ex significatione `timoris Dei’ quod sit respectus veri Divini (o)seu spiritualis; et a significatione `loci’ quod sit status, de qua n. 1273, 1274, 1275, 1377. Ipsa res ita se habet: homo non capere potest aliquod doctrinale pure spirituale et caeleste, hoc est, Divinum, quia transcendit infinite captum ejus, ita quoque fidem; omnes cogitationes hominis terminantur in naturalibus quae sunt ejus sensualium; quicquid non ex his et secundum haec dicitur, hoc non comprehenditur, sed perit, sicut visus interminatus in quodam oceano aut universo; quare si doctrinalia coram homine exponerentur aliter, prorsus non reciperentur, ita nullus respectus pro (c)illis haberetur; quod satis constare potest ex singulis in Verbo; ibi ipsa pure Divina ob eandem causam naturaliter, immo sensualiter, exponuntur, ut quod Jehovae sint aures, sint oculi, sint facies, sint affectiones sicut homini, sit ira, et plura: [2] (s)hoc adhuc magis eo tempore cum Dominus venit in mundum; tunc ne quidem sciebant quid caeleste et spirituale, ne quidem quod internum; solum terrestria et mundana, et sic externa: mentis eorum omnia tenebant, sicut ipsorum apostolorum, qui regnum Domini sicut regnum mundi fore autumabant, et ideo petierunt ut unus a dextris, alter a sinistris, sederet, et diu putarunt quod super duodecim thronis sederent judicaturi duodecim tribus Israelis, non adhuc scientes quod in altera vita (o)illi ne quidem minimum unius hominis possent judicare, n. 2129 ad fin.: intuitio in hunc statum (t)generis humani fuit causa quod a Domino primum cogitatum sit num rationale esset consulendum in doctrina fidei, et hoc ex amore qui fuit ut consuleretur omnium saluti et quod Verbum non periret.’

2554. Quod `occident me propter verbum uxoris meae’ significet quod sic caelestia fidei quoque perirent, si cogitarent quod solum spirituale verum conjungi potuisset caelesti bono, constat ex significatione `occidere’ quod sit perire; et a significatione `uxoris’ quod si spirituale verum conjunctum caelesti bono, de qua n. 2507. Hae altera causa est cur ita cogitatum, quae ita se habet: Divinum Bonum, quod hic caeleste bonum vocatur, Divino Vero, quod hic spirituale verum dicitur, unitum est quasi conjugio, n. 2508; et tametsi Divinum Bonum soli Divino Vero ita unitum est, usque influit in vera inferiora et cum illis se conjungit sed non sicut conjugio; influit enim in vera rationalia, quae modo sunt apparentiae veri, et cum illis se conjungit; immo etiam in vera scientifica et sensualia, quae vix aliud sunt quam fallaciae, et cum iis se conjungit; nisi ita, nusquam aliquis homo salvari potuisset; videatur de his in Parte Prima n. 1831, 1832. Ut Divinum Bonum cum illis et his posset conjungi, et sic salvari homo, etiam causa fuit Adventus Domini in mundum, nam absque Humani Domini Divino facto nusquam aliqua conjunctio, sed per Ipsum est conjunctio. [2] Praeter hoc arcanum, etiam plura adhuc arcana sunt in his verbis `Quod occident me propter verbum uxoris meae,’ quibus significatur quod sic caelestia fidei perirent, si cogitarent quod solum spirituale verum conjungi potuisset caelesti bono, nempe hoc, cum nullum respectum haberent veri spiritualis quod sic etiam bonum caeleste periret, illo enim rejecto perit hoc: tum quoque hoc, nisi dictum quod adorarent Patrem, tametsi `nullus aditus ad Ipsum quam per Filium’ et `qui videt Filium videt Patrem,’ Joh. xiv 8-12, nec receptum fuisset; praeter adhuc alia.

2555. Vers. 12, 13. Et etiam vere soror mea, filia patris mei illa, verumtamen non filia matris meae; et facta mihi in uxorem Et factum, quando fecerunt discedere me Deus e domo patris mei, et dixi illi, Haec bonitas tua, quam facias mecum, ad omnem locum quo venerimus, dic mihi, Frater meus ille. `Et etiam vere soror mea {1}’ significat quod verum rationale talem affinitatem haberet: `filia patris mei illa, verumtamen non filia matris meae’ significat quod rationale conceptum sit ex bono caelesti ut a patre, non autem ex spirituali vero ut a matre: `et facta mihi in uxorem’ significat quod verum spirituale conjunctum sit caelesti media rationalitate: `et factum quando fecerunt discedere me Deus e domo patris mei’ significat cum relinqueret scientificum et apparentias inde, cum jucundis eorum, quae hic sunt `domus patris sui’: `et dixi illi’ significat cogitationem tunc: `haec bonitas tua quam facias mecum’ significat quod inde tunc haberet hoc solatium: `ad omnem locum quo venerimus’ significat omnia quae concluderet postea de vero rationali: `dic mihi, Frater meus ille’ significat quod diceretur quod rationale verum adjunctum esset caelesti bono.
@1 i est I.$

2556: Quod `etiam vere soror mea’ significet quod verum rationale talem affinitatem haberet, constat a repraesentatione `Sarae ut sororis’ quod sit verum rationale, de qua n. 2508, tum a nunc sequentibus quod agatur de nativitate rationalis, et ejus inde affinitate. In genere tenendum, quod omnia et singula apud hominem vere rationalem, hoc est, regeneratum, omnia ejus affectionum, ejus perceptionum, et ejus cogitationum, sint, quasi consanguinitate et affinitate, inter se conjuncta; ita enim disposita sunt ut se mutuo spectent sicut familiae unius domus, et hoc distinctissime, inde secundum affinitates in quibus sunt, reproducuntur; hoc trahunt ab influxu caeli, hoc est, Domini per caelum; apud hominem qui vere rationalis est, hoc est, regeneratus, omnia disposita sunt in ordinem qualis est in caelo, (m)et hoc ab influxu; inde homini facultas cogitandi, concludendi, judicandi, et reflectendi, quae tam mirabilis est ut excedat omnem scientiam et sapientiam humanam, (c)et indefinite analyses quas humana industria inde deprompsit.(n) Quod haec ignorata sint huc usque, est quia non creditum fuit quod omnia affectionum, perceptionum, et cogitationum, influant, malarum ab inferno, et probarum e {1} caelo, ita quod nexum habeant cum illis quae extra sunt, cum tamen ita se habet, quod homo quoad spiritum suum ita conjunctus sit cum illis qui extra eum, ut si privaretur nexu inde, ne quidem momento viveret; quod etiam sciri potest inde, quod inconnexum nusquam detur, quod inconnexum pereat momento.
@1 bonarum e.$

2557. Quod `filia patris mei illa, verumtamen non filia matris meae’ significet quod rationale conceptum sit ex bono caelesti ut patre, non autem ex spirituali vero ut a matre, constare potest a conceptione rationalis, quod nempe fiat per influxum boni caelestis Divini in affectionem scientiarum, de qua n. 1895, 1902, 1910. Hic duo arcana sunt: unum quod rationale hominis concipiatur a bono caelesti Divino ut a patre, et quod aliter nullum rationale existat; alterum e quod rationale non concipiatur a spirituali vero ut a matre: qui primum attinet, nempe quod rationale hominis concipiatur a bono caelesti Divino ut a patre, et quod aliter nullum rationale existat; constare potest ab illis quae prius n. 1895, 1902, 1910 dicta sunt, tum ab illis quae unicuique homini nota esse possunt, si reflectit; [2] notum enim in est quod homo in nullam scientiam, nec in ullum rationale nascatur, sed modo in facultatem recipiendi illa; tum quod dein per gradus omnia discat (o)et imbuat, et hoc imprimis per sensualia audit et visus, et sicut discit (c)et imbuat, ita rationalis fiat; quod haec fiant per viam corporis, hoc est, externam, quia per auditum et visum, patet: at quod homo non novit quia super id non reflectit, est quod jugiter aliquid ab interiore influat, quod recipit illa quae ita intrant insinuantur et disponit in ordinem; quod influit et recipit ac disponit, est bonum caeleste Divinum, quod a Domino, inde vita eorum, inde ordo, et inde consanguinitates et affinitates inter singula, ut dictum est; ex his constare potest quod rationale hominis sit a bono caelesti Divino ut a patre, secundum verba in hoc versu `est filia patris mei illa.’ [3] Alterum quod attinet, nempe quod rationale non conceptum ex spirituali vero ut a matre, constare potest ex illis quae n. 1902 dic sunt: si enim verum spirituale influeret ab interiore, sicut bonum, tunc nasceretur homo in omne rationale, et simul in omne scientificum sic ut non opus haberet quicquam addiscere; sed quia homo talis est quod ex hereditario sit in omni malo et inde in omni falso, `ac ita, ipsa vera quoque influerent, illa adulteraret et falsificaret ac sic homo periret in aeternum, provisum est a Domino ut nihil veri influeret per internum hominis, sed modo per externum ejus: ex his constare potest quod rationale hominis non sit ex spirituali vero ut a matre, secundum verba in hoc versu `verumtamen non filia matris meae.’ Secundum similem ordinem placuit Domino ut quoque Rationale Ipsius formaretur, ob causam ut Humana apud se Divina ex propria potentia faceret, et Divinum spirituale Verum Divino caelesti Bono, et Divinum caeleste Bonum Divino spirituali Vero, implantaret et {1} uniret.
@1 i sic.$

2558. Quod `facta mihi in uxorem’ significet quod verum spirituale conjunctum sit caelesti media rationalitate, constat a repraesentatione `Sarae’ ut uxoris Abrahami quod sit verum spirituale conjunctum bono caelesti, de qua n. 2507; et ex repraesentatione ejusdem ut sororis quod sit verum rationale, de qua n. 2508; inde significatur per quod ex `sorore’ facta sit `uxor,’ quod media rationalitate cerum spirituale conjunctum sit caelesti: quomodo haec se habent, constare potest ex illis quae mox supra n. 2557 dicta sunt.

2559. `Factum, quando fecerunt discedere me Deus e domo patris mei’: quod significet cum relinqueret scientificum et apparentias inde, cum jucundis eorum, quae hic sunt `domus patris,’ constat a significatione `discedere’ quod sit relinquere, et a significatione `domus’ quod sit bonum, n. (x)2233, hic bonum jucundi ex scientificorum et rationalium apparentiis, omne enim jucundum apparet ut bonum: quod hic per `domum patris’ significentur jucunda scientificorum et rationalium, proinde apparentiarum eorum, ex eo venit quia praedicantur de Abrahamo cum `discessit e domo patris sui,’ tunc enim Abraham cum domo patris sui coluit alios deos, videatur n. 1356, 1992; inde est quod dicatur in plurali, fecerunt discedere me Deus {1} dicendum, quod etiam secundum linguam originalem, fecerunt errare me dii, {2} sed quia Dominus repraesentatur per Abrahamum, dicetur {3} fecerunt discedere me deus’: quia prima scientifica et inde rationalia apud Dominum fuerunt humana, imbuta hereditario ex matre, ita non pure Divina, inde est quod per primum statum Abrahami repraesententur; sed quousque repraesentationes vadunt, videatur n. 665, 1097 fin., 1361, 1992.
@1 Deus is here, as is usual, the Heb. plural `Elohim.’$
@2 errare me fecerunt dii.$
@3 dicitur.$

2560. `Et dixi illi’: quod significet cogitationem tunc, constat a significatione `dicere’ quod sit cogitare, de qua prius aliquoties.

2561. Quod `haec bonitas tua quam facies mecum’ significet quod inde tunc haberet hoc solatium, constare potest ab illis quae praecedunt, et ab illis quae sequuntur, ita absque ulteriore explicatione.

2562. `Ad omnem locum quo venerimus’: quod significet omnia quae concluderet postea de vero rationali, constat a significatio `loci’ quod sit status, de qua n. 1273-1275, 1377; status rei de qua hic agitur, est status conclusionis de vero rationali quod diceret rationale verum adjunctum esse caelesti bono, ut sequitur.

2563. Quod `dic mihi, Frater meus ille’ significet quod diceretur quod rationale verum adjunctum esset caelesti bono, constare potest ab illis supra n. 2524, ubi paene eadem verba.

2564. Vers. 14. Et accepit Abimelech gregem et armentum et servos et ancillas, et dedit Abrahamo; et restituit illi Sarah uxorem ejus. `Accepit Abimelech’ significat quod doctrina fidei: `gregem armentum’ significat quod locupletata sit bonis rationalibus et bonis naturalibus: `et servos et ancillas’ significat quod etiam veris rationalibus et veris naturalibus, tum affectionibus eorum: `et dedit Abraham significat (o)quod Domino: `et restituit illi Sarah uxorem ejus’ significat quando Divinum spirituale adjunctum erat Divino caelesti.

2565. Quod `accepit Abimelech’ significet quod doctrina fide constat a significatione `Abimelechi’ quod sit doctrina fidei, de qua n. (o)2504, 2509, 2510.

2566. Quod `gregem et armentum’ significet quod locupletata sit bonis rationalibus et bonis naturalibus, constat a significatione `gregis et armenti’; `grex’ vocantur illi intra Ecclesiam qui vere rationales sunt, hoc est, interni homines; inde `est quod per `gregem’ significentur quoque abstracte ipsa bona rationalia seu interna, de qua significatione `gregis,’ videatur n. 343, 415, 1565; `armentum’ autem vocantur illi intra Ecclesiam qui naturales sunt, hoc est, externi homines; inde {1} etiam per `armentum’ significantur quoque abstracte ipsa bona naturalia seu externa, de qua significatione `armenti’ videatur n. 2180; quod per `bestias’ talia significata sint, n. 45, 46, 142, 143, 246, 714, 715, 776, 1823, 2179 ostensum est: quod `accepit Abimelech et dedit’ significat quod doctrina fidei locupletata sit, nam, ut dictum per `Abimelechum’ significatur doctrina fidei.
@1 i etiam.$

2567. Quod `servos et ancillas’ significet quod etiam veris rationalibus et veris naturalibus, tum affectionibus eorum, constat ex significatione `servorum et ancillarum’; servi et ancillae passim nominantur in Verbo, et per illa in sensu interno significantur ea quae inferiora et viliora sunt respective, ut sunt rationalia et naturalia respective ad spiritualia et caelestia; per vera naturalia intelliguntur scientifica omnis generis, nam haec sunt naturalia: quod per `servos et ancillas’ in Verbo illa significentur, patet a sensu interno verborum ubi nominantur, ut apud Esaiam,
Miserebitur Jehovah Jacobi, et eliget adhuc Israelem, et ponet eos super humo sua, et adhaerebit peregrinus eis, et adjungent se domui Jacobi; et accipient eos populi, et deducent eos ad locum suum, et hereditabunt sibi illos domus Israelis super humo Jehovae in servos et ancillas, xiv 1, 2;
[2] ibi `Jacobus’ pro Ecclesia externa, `Israel’ pro interna, `peregrini’ pro illis qui instruuntur in veris et bonis, n. 1463, 2025; `servi et ancillae’ pro veris naturalibus et rationalibus cum affectionibus eorum, quae servitura Ecclesiae per Jacobum et Israelem intellectae; quod non hic Jacob et {1} Israel, seu Judaei et Israelitae intellecti sint, patet, hi enim dispersi inter gentes facti sunt gentes, Judaei adhuc hoc fovent et exspectant, et quidem secundum litteram, quod nempe peregrini adhaerebunt, quod populi eos deducent et {2} erunt illis in servos et ancillas, cum tamen ne quidem minimum de Judaeis et Israelitis in propheticis Verbi ubi nominantur, intelligitur; quod manifestum iis esse potest etiam ex eo quod de Israele aeque ac de Jehuda passim dicatur quod reducerentur: [3] apud eundem,

Ecce Jehovah evacuans terram, et exinaniens eam, et depravabit {3} facies ejus, (c)et dispergere faciet habitatores ejus, et erit sicut populus ita sacerdos, sicut servus ita dominus ejus, sicut ancilla ita domina ejus, xxiv 1, 2;
hic `terra’ pro Ecclesia, n. 662, 1066, 1067, 1850, quae `evacuatur et exinanitur, et ejus facies depravatur, et habitatores disperguntur’ cum amplius non vera et bona interiora, quae sunt `populus et sacerdos,’ nec vera et bona exteriora, quae sunt `servus et ancilla,’ quod fit cum externa dominantur super interna: [4] apud eundem,

Producam e {4} Jacobo semen, et ex Jehuda heredem montium Meorum, et possidebunt eam electi Mei, et servi Mei habitabunt ibi, lxv 9;
ibi `Jacobus’ pro Ecclesia externa, `Jehudas’ pro Ecclesia interna caelesti, `electi’ pro bonis, `servi’ pro veris ejus: [5] apud Joelem,
Effundam spiritum Meum super omnem carnem, et prophetabunt filii vestri et filiae vestrae;… etiam super servos et ancillas in diebus illis effundam spiritum Meum, iii 1, 2;
ubi de regno Domini; `prophetare’ pro docere, n. 2534, `filiae pro ipsi veris, n. 489, 491, 533, 1147, `filiae’ pro ipsis bonis, n. 489-491; `servi et ancillae’ pro veris et bonis inferioribus, super quae `spiritus effundi dicitur quando accedunt et confirmant; hic et alibi quod per servos et ancillas talia significentur, non ita apparet, tam ex idea communi servorumet ancillarum quam ex historico apparente: [6] apud Johannem,
Vidi unum angelum stantem in sole, qui clamavit voce magna dicens [omnibus] avibus volantibus in medio caelo;… Comedatis carnes regum, et carnes chiliarchorum, et carnes fortium, et carnes equorum et sedentium super illis, et carnes omnium liberorum et servorum, et parvorum et magnorum, Apoc. xix 17, 18;
quod hic non sint carnes regum, chiliarchorum, fortium, equorum sedentium super iis, liberorum et servorum, quas comederent, patet sed quod vera Ecclesiae interna et externa quae iis `carnes’ facta. [7] Quod `servi’ significent vera et `ancillae’ bona quae inserviunt, et sic serviunt veris et bonis spiritualibus et caelestibus, manifestius constat a legibus in Ecclesia repraesentativa latis pro servis et ancillis, quae leges omnes spectant statum Ecclesiae (c)et regni Domini in {5} communi et {6} particulari, et quomodo vera et bona inferiora, quae sunt naturalia et rationalia, servitura sint spiritualibus et caelestibus, ita Divinis; ut quod
Servus Hebraeus et {3} serva Hebraea septimo anno esset liber, et quod tunc donaretur de grege, de area, et torculari {8}, Exod. xxi 2-6; Deut. xv 12-15; Jer. xxxiv 9-14 {9}.
(m)Quod uxor esset libera, si cum eo in servitium intraverit, si autem dominus dederit ei uxorem, quod uxor et liberi essent domini, Exod. xxi 3, 4.(n)

Quod frater pauper emptus non serviret serviliter, sed sicut mercenarius et inquilinus, jubilaeo, una cum liberis exiret, Lev. xxv 39-43.
Si frater emeretur a peregrino inquilino, quod posset redimi, et quod exiret anno jubilaei, Lev. xxv 47 seq.

Quod ex gentibus circum, emerentur servi et ancillae, et ex illis inquilinorum peregrinantium, quodque ii essent possessio eorum perpetua, quibus imperarent, non autem filiis Israelis, Lev. xxv 44-46.
Quod servus si non vellet exire servitio, subula per aurem ejus ad ostium daretur, et esset servus, perpetuus; similiter etiam si ancilla, Exod. xxi 6; Deut. xv 16, 17.
Si quis percusserit servum suum aut servam suam baculo, ut moreretur, quod vindicaretur; at si supervixerit die vel diebus, quod liber esset, quia argentum ejus, Exod. xxi 20, 21.
Si percusserit oculum aut dentem servi quod exiret liber, Exod. xxi 26, 27.
Si bos servum aut {10} ancillam feriret, ut moreretur, quod penderet triginta siclos domino ejus, et bos lapidaretur, Exod. xxi 32.
Quod non concluderetur servus, qui se eripuerit a domino, sed habitaret in loco ubi volupe, nec affligeretur, Deut. xxiii 16, 17 [A.V. 15, 16].
Quod servus emptus argento et circumcisus comederet Pascha, Exod. xii (x)44, 45.

Quod filia alicujus empta non exiret servitio sicut servi; si mala, quod dominus non venderet eam alienigenae: si desponsaretur filio, quod esset sicut filia; si alteram acceperit, quod alimentum, tegumentum et debitum conjugiale non diminueret; si haec non fecerit, quod gratis servitio exiret, Exod. xxi 7-11.
[8] Hae omnes leges originem ducunt a legibus veri et boni in caelo, et ad illas se in sensu interno referunt, sed partim per correspondentia, partim per repraesentativa, et partim per significativa, at postquam Ecclesiae {11} repraesentativa et significativa, quae extima ac infima cultus fuerunt, abolita sunt, etiam illarum necessitas cessavit; si itaque leges istae, ex legibus ordinis veri et boni, et ex repraesentativis ac ex significativis evolverentur, pateret quod per `servos’ nihil aliud significetur quam vera rationalia et scientifica, quae vera inferiora sunt, ac ideo servire debent veris spiritualibus, et quod per `ancillas’ bona eorum, quae quia etiam inferiora (o)sunt, quidem servire debent sed alio modo, quare quaedam leges latae de ancillis differunt a legibus latis de servis; nam vera in se spectata sunt magis servi quam bona eorum. Per `jus regium’ apud Samuelem, nec aliud in sensu interno significatur quam jus veri, et quoque jus falsi, cum dominari incipit super verum et super bonum, quod constare potest ab explicatione verborum per quae descriptum est,

Hoc erit jus regis qui regnabit super vos, filios vestros sumet, et ponet sibi ad currus suos, et ad equites suos, et current ante currus ejus;… filias vestras sumet in aromatarias, et in coquas, et in pistrices;… servos vestros, et ancillas vestras, et juvenes vestros optimos, et asinos vestros sumet, et faciet ad opus suum; gregem vestrum decimabit; tandem vos eritis in servos: et clamabitis in die isto propter regem vestrum, quem elegistis vobis, et non respondebit Jehovah vobis in die isto, 1 Sam. viii 11, 13, 16-18;
quod per `regem’ significetur verum, videatur n. 1672, 2015, 2069, ita in opposito sensu, non vera, hoc est, falsa; per `filios quos poneret sibi ad currus et ad equites suos’ significantur vera doctrinae quae inservitura principiis falsi, quae sunt `currus et equites’; per `filias quas sumeret in aromatarias, coquas et pistrices’ significantur bona doctrinae per quae jucundabit illa et faventia faciet; per `servos et ancillas, juvenes, et asinos, per quos faciet opus suum’ significantur rationalia et scientifica, quibus confirmabit illa; per `gregem quem decimabit’ significantur reliquiae boni, quas violabit; et per quod `essent in servos’ significatur quod facturus, ut caelestia et spirituali’ Verbi et doctrinae, loco quod dominarentur, falsis ejus principiorum et malis ejus cupiditatum confirmandis inservitura; nam nihil non infunditur principiis falsi ut confirmans, false applicando, sinistri interpretando, pervertendo, rejiciendo illa quae non favent; quare additur `si clamaveritis in die illo propter regem vestrum, quem elegistis vobis, non respondebit Jehovah in die isto.’
@1 aut.$
@2 quod.$
@3 pervertet.$
@4 ex.$
@5 quoad vera et bona.$
@6 i in.$
@7 i emptus.$
@8 i de.$
@9 8, 9 A; 39-43 I. Probably a confusion with next ref. but one.$
@10 vel.$
@11 After significativa.$

2568. Supra in hoc capite dictum quod doctrina nulla fieret si consuleretur rationale, n. 2516, 2538, et quod nec consultum fuerit, n. 2519, 2531; hic autem dicitur quod doctrina fidei locupletata sit bonis et veris tam rationalibus quam naturalibus; haec primo intuitu apparent sicut forent sibi adversa et contraria, sed usque non sunt: quomodo apud Dominum fuit, dictum est; at quomodo apud hominem [est], dicendum: [2] apud hominem prorsus aliud est ex rationalibus spectare doctrinam fidei, et aliud ex doctrina fidei spectare rationalia; e rationalibus spectare doctrinam fidei, est non prius credere Verbo seu doctrinae quae inde quam cum ex rationalibus persuadetur quod i sit; at ex doctrina fidei spectare rationalia, est primum credere Verbo seu doctrinae inde, et dein eadem confirmare per rationalia; illud est inversus ordo, et facit ut nihil credatur, hoc autem est genuinus ordo, et facit ut melius credatur; illud est quod `morieris propter mulierem,’ quibus significatur quod doctrina fidei nulla fieret si consuleretur rationale, n. 2516, 2538; hoc autem quod `Abimelech dedit gregem et armentum, et servos et ancillas,’ quibus significatur quod doctrina fidei locupletata sit bonis et veris rationalibus et naturalibus. [3] De his multum agitur in Verbo in sensu ejus interno, imprimis ubi de Asshure et de Aegypto {1}, ex causa quia dum doctrina fidei spectatur ex rationalibus, hoc est, non prius creditur quam homo ex illis persuadetur quod ita sit, quod tunc non modo nulla fiat, sed etiam negetur quicquid ibi; at dum ex doctrina fidei spectantur rationalia, hoc est, quod credatur Verbo, et dein eadem confirmentur per rationalia, quod tunc doctrina vivat, et affirmetur quicquid ibi; [4] sunt itaque duo principia, unum quod ducit ad omnem insipientiam et insaniam, alterum quod ducit ad omnem intelligentiam et sapientiam; illud principium est negare omnia, seu dicere corde suo quod non credere possit illa priusquam convincatur ab illis quae capere aut sentire potest; hoc principium est quod ducit ad omnem insipientiam et insaniam, et dicendum est principium negativum; alterum principium est affirmare illa quae doctrinae ex Verbo sunt, seu apud se cogitare et credere quod vera sint quia Dominus dixit; hoc principium est quod ducit ad omnem intelligentiam et sapientiam, et dicendum est principium affirmativum: [5] qui ex principio negativo cogitant, quo plus consulunt rationalia, quo plus scientifica, et quo plus philosophica, eo plus conjiciunt et praecipitant se in tenebras, usque tandem ut negent omnia; causae sunt quia nemo (t)capere potest ex inferioribus superiora, hoc est, ex illis spiritualia et caelestia, minus adhuc Divina quia transcendunt omnem intellectam, et praeterea involvuntur tunc singula negativis ex principio; vicissim autem, qui ex principio affirmativo cogitant, ii possunt se confirmare per quaecumque rationalia et per quaecumque scientifica, immo per philosophica, per quae usquam possunt; sunt enim ea omnia illis confirmantia, et dant eis ideam pleniorem rei. [6] Praeterea sunt qui in dubio sunt antequam negant, et sunt qui in dubio antequam affirmant; qui in dubio sunt antequam negant, sunt ii qui inclinant ad vitam mali, quae vita cum aufert, tunc quantum cogitant de illis: tantum negant; qui autem in dubio sunt antequam affirmant, sunt ii qui inclinant ad vitam boni, ad quam cum flecti se patiuntur a Domino, tunc quantum cogitant de illis, tantum affirmant. Quia de his ulterius in versibus qui sequuntur, agitur, licet, ex Domini Misericordia, ea ibi plenius illustrare; (o)videatur n. 2588.
@1 i agit.$

2569. Quod `dedit Abrahamo’ significet quod Domino, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua multoties prius: `et restituit illi Sarah uxorem ejus’ quod significet quando Divinum spirituale adjunctum esset Divino caelesti, constat a significatione `Sarae uxoris’ quod sit verum spirituale adjunctum bono caelesti, de qua n. 2507; quis sensus internus verborum in hoc versu sit, ex dictis patet, nempe quod Domino, cum unitum in Ipso Humanum Divino (c)et Divinum Humano, fuerit omniscientia non modo Divinorum caelestium et spiritualium, sed etiam infracaelestium et infraspiritualium, hoc est, rationalium et naturalium; nam ex Divino, ut ex sole omnis lucis, singula ut praesentia videntur.

2570. Vers. 15. Et dixit Abimelech, Ecce terra mea coram te in bono in oculis tuis habita. `Dixit Abimelech, Ecce terra mea coram te’ significat perceptionem Domini de doctrina amoris et charitatis `in bono in oculis tuis habita’ significat quod in omni esset, ubi bonum.

2571. `Dixit Abimelech, Ecce terra mea coram te’: quod significet perceptionem Domini de doctrina amoris et charitatis, constat ea significatione `dicere’ quod sit cogitare, de qua n. 2506; et a significatione `terrae’ quod hic sit doctrina amoris et charitatis `terra’ in sensu interno varia significat, n. 620, 636, (x)1066, at quid significat, ex serie rerum constat; significat enim externum hominem Ecclesiae cum `caelum’ internum, n. 82, 913, 1411, 1733; significat etiam tractum ubi Ecclesia, n. 662, 1066; significat ipsam Ecclesiam tum universaliter regnum Domini in caelis et in terris, ex eo quo `terra Canaan’ seu `terra sancta’ illud repraesentabat, n. 1437, 1585, 1607; idem quoque novum caelum et nova terra, n. 1733, 1850, 2117, 2118; et quia hominem Ecclesiae, Ecclesiam et regnum Domino etiam significat illud quod essentiale eorum est, nempe amorem in Dominum et charitatem erga proximum, nam inde pendent, n. 537, 540, 547, 553, 2130; proinde doctrinam amoris et charitatis quae e Ecclesiae, (m)et quae hic est `terra Abimelechi,’ nam per `Abimelechum ut regem’ significatur doctrina fidei, ut ostensum, per terram autem ejus, unde et ubi ille {1}, doctrina amoris et charitatis, unde et ubi fides(n). [2] Quod hactenus cogitatio Domini fuerit de doctrina fidei, nunc autem de doctrina amoris et charitatis, inde est quia Dominus Humanum adjunxit Divino per vera quae sunt fidei, tametsi simul per Divina Bona quae sunt amoris, in veris {2}, secundum ordinem per quem etiam homo fit spiritualis et caelestis, sed non Divinus qui vitam habet in se, ut Dominus: at cum in Domino conjugium Divinum Veri et Boni, ac Boni et Veri, factum, quod significatur per quod `Abimelechus restituit Saram uxorem Abrahamo,’ n. 2569, tunc cogitatio fuit de doctrina amoris et charitatis, hoc quoque secundum ordinem, cum enim homo factus est spiritualis et {3} caelestis, tunc non amplius cogitat ex vero sed ex bono, at non ex Divino Bono unito Divino Vero, sicut Dominus: haec causa est quod nunc primum nominetur doctrina amoris et charitatis, tametsi doctrina fidei in se spectata eadem est, et semper perceptio et cogitatio Domini fuerit ex amore Divino in singulis fidei {3}. (m)Inde est quod doctrina amoris et charitatis sit ipsa doctrina Divina, et illa quae in Antiquissimis Ecclesiis exculta, quae quia unum faciebat cum doctrina fidei, rejecerunt illos qui separabant, videatur n. 2417.(n)
@1 rex.$
@2 i quae jugiter obviam fuerunt et se univerunt.$
@3 seu.$
@4 de singulis fidei in doctrina.$

2572. Quod `in bono in oculis tuis habita’ significet quod in omni esset ubi bonum, in proximo sensu quod in bono doctrinae, constare potest a significatione `oculorum’ qui significant intellectuale quod est doctrinae, et ex significatione `habitare’ quod est vivere, n. 1293, hic Esse quia praedicatur de Domino. (m)Esse in omni ubi bonum, est esse in omniscientia omnium Divinorum, caelestium, spiritualium, rationalium et naturalium, et hoc ex Divino Amore, Divino enim Amori inest omniscientia omnium illorum, n. 2500.(n) [2] Praeterea doctrinae datur bonum et verum; doctrinae bonum est amor et charitas, doctrinae verum est fides; qui in doctrinae bono sunt, hoc est, in amore et charitate, sunt in doctrinae vero, hoc est, in fide: sed aliud est in bono esse, seu in amore et charitate, et aliud in doctrinae bono; infantes qui in amore erga parentes sunt et in charitate erga alios infantes, in bono sunt, non autem in doctrinae bono, proinde non in doctrinae vero seu [in] fide; at in doctrinae bono sunt illi qui per vera fidei regenerati sunt, hi quantum in bono, tantum in veris sunt, hoc est, quantum in amore et charitate, tantum in fide, proinde tantum in sapientia et intelligentia. [3] Angeli quia in amore in Dominum et in amore mutuo, etiam in omni vero sunt, ita in omni sapientia et intelligentia, non solum rerum caelestium et spiritualium, sed etiam rationalium et naturalium; ex amore enim quia a Domino, sunt in ipsis principiis seu fontibus rerum, hoc est, in finibus et causis; ex principiis seu finibus et causis videre, est e caelo omnia quae infra sunt, etiam quae in terra; se habet hoc comparative sicut qui in alta monte ac in turri speculatoria ibi, is circumspicere potest ad plura milliaria illa quae infra sunt, cum illi qui infra, et magis qui in valle aut in silva, vix possunt ad totidem passus; ita se quoque habet cum illis qui in doctrinae bono sunt, respective ad illos qui in doctrinae vero separato a bono, (m)tametsi hi putant se longius videre quam illi, sed usque nihil boni vident, nec quicquam veri nisi levissime in superficie, et hoc conspurcatum falsis(n): [4] verumtamen sapientia et intelligentia angelorum est finita, et respective ad Divinam Domini finitissima et vix quicquam; ut constare potest ex eo quod inter infinitum et finitum non detur ratio, at usque communicatio ex Divina omni potentia; et ex eo quod Dominus sit Ipsum Bonum, et Ipse Amor proinde ipsum Esse boni, et {1} ipsum Esse amoris qui apud angelos ita ipsum Esse sapientiae et intelligentiae eorum. Inde etiam {2} patet quod Dominus in caelo et in terra sit in omni {3} ubi bonum; nimium falluntur qui putant quod Dominus sit in vero separato a bono, non {4} est nisi quam in bono, et inde in vero, hoc est, in amore et charitate et inde in fide.
@1 aut.$
@2 nunc.$
@3 in omni sit.$
@4 i cum tamen.$

2573. Vers. 16. Et Sarae dixit, Ecce dedi mille argenti fratri tuo, ecce illud tibi velamen oculorum omnibus qui tecum, et eum omnibus; et vindicata. `Et Sarae dixit’ significat perceptionem ex vero spirituali: `ecce dedi mille argenti fratri tuo’ significat abundantiam’ infinitam veri rationalis bono caelesti adjuncti: `ecce illud tibi velamen oculorum omnibus qui tecum’ significat quod vera rationalia sint instar velaminis aut fructus veris spiritualibus: `et cum omnibus’ significat quod vera quae inde: `et vindicata’ significat quod sic nulla culpa et (o)nulla noxa.

2574. `Et Sarae dixit’: quod significet perceptionem ex vero spirituali, constat ex repraesentatione `Sarae ut uxoris’ quod sit verum spirituale Divinum, de qua n. 2507, et ejusdem ut sororis quod verum rationale, de qua n. 2508, et a significatione `dicere’ quod percipere, de qua n. 2506: hic dictum `Sarae ut uxori,’ tum ut `sorori,’ ut uxori quia restituta est, n. 2569, ut sorori quia dicitur `dedi mille argenti fratri tuo’; et quod dictum ab Abimelecho, hoc perceptum a Sarah in illo statu, ideo per `dicere Sarae’ significatur percipere ex vero spirituali. [2] Haec quod arcaniora involvant quam ad captum possint exponi, patet; quae si aliqualiter modo exponerentur, necessum erit ut plura prius explicentur quae adhuc ignorantur; ut quid verum spirituale, quid perceptio ex vero spirituali, quod perceptio ex vero spirituali fuerit soli Domino, quod Dominus, sicut verum rationale implantavit bono rationali, ita verum spirituale bono caelesti, ita continue Humanum Divino, ut in singulis esset conjugium Humani cum Divino, ac Divini cum Humano; haec et plura praecedent antequam ad captum explicari possint illa quae in hoc versu; sunt haec imprimis adaequata mentibus angelicis, quae in intelligentia talium sunt, pro quibus sensus internus Verbi; illis haec repraesentantur caelesti modo, et per haec, et per illa quae in hoc capite, insinuatur quomodo Dominus humanum quod a matre, per gradus ejecerit, usque tandem ut ejus filius non esset amplius; quod pro matre nec agnoverit, patet apud Matth. xii 46-49; Marc. iii 31-35; Luc. viii 20, 21; Joh. ii 4; et quomodo Humanum ex propria potentia fecerit Divinum, usque ut unus esset cum Patre, ut Ipse docet apud Joh. xiv 6, 8-11, et alibi; [3] haec per myriades idearum et repraesentationum, omnium ineffabilium, sistuntur a Domino angelis in clara luce; causa est quod mentibus eorum, ut dictum, adaequata sint, ac quod in beatitudine intelligentiae et felicitate sapientiae suae sint, cum in his; et praeterea quia sunt angeli, qui dum homines fuerunt, ceperunt ideam de Humano Domini sicut de humano apud alium hominem, ut ii cum angelis caelestibus in altera vita simul esse possint, (ideae enim inspiratae affectione boni conjungunt in altera vita), talia per sensum internum Verbi discutiuntur, et sic perficiuntur: inde constare potest quam pretiosa sunt angelis, quae in sensu interno Verbi, tametsi fortassis ut levia apparitura homini, qui in tam obscura idea est de similibus ut vix aliqua.

2575. `Ecce dedi mille argenti fratri tuo’: quod significet abundantiam infinitam veri rationalis bono adjuncti, constat ex significatione `mille’ quod sit multum et innumerum, hic infinitum seu infinita abundantia, quia praedicatur de Domino, de qua ejus significatione infra; a significatione `argenti’ quod sit verum rationale de qua n. 1551, 2048; et a significatione `fratris’ quod sit caeleste bonum vero rationali, ut frater sorori, adjunctum {1}, n. 2524, 2557 inde patet quod `dedi mille argenti fratri tuo’ significet abundantiam infinitam veri rationalis bono adjuncti; quod bono data, quod est `frater,’ non autem vero, est quia a bono verum, non vicissim: de infinita illa abundantia, videatur n. 2572. [2] Quod `mille’ in Verbo significent multum ac innumerum, (c)et cum praedicantur de Domino, quod infinitum, patet ab his locis; apud Mosen,

Ego Jehovah Deus tuus, Deus zelotes, visitans iniquitatem patrum super filios, super tertios, et super quartos, osoribus Mei’ et faciens misericordiam millibus amantibus Me, et custodientibus praecepta Mea, Exod. xx 5, 6; xxxiv 7; Deut. v 9, 10:
et apud Jeremiam,
Jehovah faciens misericordiam in millenos, et retribuens iniquitatem patrum in sinum filiorum eorum post eos, xxxii 18;
ubi per `millia et millenos’ non significatur aliquod definitum sed infinitum, misericordia enim Domini est infinita quia Divina: apud Davidem,
Currus Dei binae myriades, milleni duplicati, Dominus in illis, Sinai in sanctitate, Ps. lxviii 18 [A.V. 17];
[3] ubi `myriades et milleni’ pro innumerabilibus: apud eundem,
Cadet a latere tuo mille, et myrias a dextra tua, ad te non accedet, Ps. xci 7;
ubi `mille et myrias’ etiam pro innumerabilibus; et quia de Domino, Qui per Davidem in Psalmis intelligitur, pro omnibus qui inimici sunt apud eundem,
Penuaria nostra plena depromentia de cibo ad cibum, greges nostri parientes mille, et decem mille in plateis nostris, Ps. cxliv 13;
etiam ibi `mille, et decem mille seu myrias’ pro innumerabilibus: apud eundem,

Mille anni in oculis Tuis sicut dies heri, cum transiit, Ps. xc 4;
`mille anni’ pro quod absque tempore, ita pro aeterno quod est infinitum temporis: apud Esaiam,
Mille unum a coram increpatione unius, a coram increpatione quinque, fugietis, donec remaneatis sicut malus super capite montis, xxx 17;
ubi `mille unum seu chilias’ pro multis absque definito numero, `quinque’ pro paucis, n. 649: apud Mosen,
Jehovah Deus patrum vestrorum addat super vos, sicut vos, mille vicibus, et benedicat vobis, Deut. i 11;
ubi `mille vices’ pro innumeris, sicut in communi sermone, in quo etiam mille pro multis dicuntur, sicut quod millies dictum, quod mille modis factum: similiter apud Joshuam,
Vir unus de vobis persequetur mille, quia Jehovah Deus vester pugnat vobis, xxiii 10.
[4] Quia mille definitus est numerus in calculo, apparet in propheticis, imprimis cum {2} historice connexa sunt, quod `mille’ significent mille, cum tamen significant absque certo numero multos seu innumerabiles; historica enim talis naturae sunt ut determinent ideas ad significationes proximas et proprias vocum, sicut etiam ad nomina, quae ibi, cum tamen per numeros, aeque ac per nomina, in Verbo significentur res, ut constare potest ex illis quae de numeris prius, n. 482, 487, 575, 647, 648, 755, 813, 1963, 1988, 2075, 2252 ostensa sunt; inde est quod etiam aliqui autument per `mille annos’ in Apocalypsi xx 1-7, mille annos seu mille tempora significari, ex causa, ut dictum, quia prophetica ibi historice descripta sunt, cum tamen per `mille annos’ ibi nihil nisi {3} multum indeterminatum, tum alibi quoque infinitum temporis seu aeternum, significatur.
@1 i de qua.$
@2 dum.$
@3 i quam.$

2576. Quod `ecce illud tibi velamen oculorum omnibus qui tecum’ significet quod vera rationalia sint instar velaminis aut amictus veris spiritualibus, constat a significatione `velaminis,’ de qua mox sequitur, et a significatione `oculorum’ quod sint intellectualia, ut patet a perplurimis locis in Verbo; tum a significatione `videre’ quod sit intelligere, n. 2150, 2325; quisque videre potest quod in singulis in hoc versu arcana sint, quae non patefieri possunt nisi a sensu quodam interiore; ut, quod `dederit mille argenti,’ et hoc dicatur non marito sed `fratri ejus,’ quod illud esset `velamen oculorum,’ et `ei et omnibus qui cum illa,’ tum `cum omnibus’ et quod `sic vindicata’; plures quidem conjecturae historicae ex sensu litterae deduci possent, sed omnes illae non habent aliquid spirituale, minus Divinum, quale tamen est Verbum. [2] Quod vera rationalia sint instar velaminis seu amictus veris spiritualibus, ita se habet: quae intima sunt hominis, illa sunt ejus animae, quae autem exteriora sunt, illa sunt ejus corporis; intima hominis sunt bona et vera ex quibus anima suam vitam habet, alioquin anima non esset anima; exteriora inde {1} trahunt suam vitam, et sunt omnia corporis instar, seu quod idem est, sunt velaminis aut amictus instar; quod imprimis constare potest ab illis quae in altera vita apparent, ut ab angelis cum sistuntur videndi, eorum interiora elucent a facie, exteriora repraesentantur tam in corpore quam in amictu eorum, usque adeo ut quilibet ibi ex solo amictu scire possit quales sunt; sunt enim reales substantiae, ita essentiae in forma; cum angelis qui visi, et quoad facies et amictus descripti in Verbo, similiter se habet, `ut qui visi in sepulcro Domini, Matth. xxviii 3; Marc. xvi 5; et viginti quatuor seniores circum thronum, Apoc. iv (x)4, et alii(n) nec solum cum angelis, sed etiam cum omnibus reliquis tametsi inanimata, quae memorantur in Verbo; eorum exteriora sunt velamen aut amictus, sicut cum arca foederis et cum tentorio quod circumcirca; `arca’ ibi, quae intimum, repraesentabat Ipsum Dominum, nam ibi testimonium, at `tentorium’ quod extra, repraesentabat regnum Domini; `velamina’ ibi, seu vela et tegumenta, omnia et singula repraesentabant exteriora caelestia et spiritualia in Ipsius regno, nempe in tribus caelis; quod constare potest inde quod forma ejus ostensa sit Mosi in monte Sinai, Exod. xxv 9; xxvi 30; inde sanctitatem suam habuit, non autem ab auro et argento et a sculpturis quae ibi: [3] quia nunc agitur de veris rationalibus quod sint instar velaminis aut amictus veris spiritualibus, et apud Mosen describitur tentorium, quoad `velamina’ ejus aut tegumenta, etiam quoad vela quae ante introitus, licet illustrationis causa exponere quid in specie per `vela’ ibi significatum sit; quid autem per tegumenta circumcirca, alibi, ex Divina Domini Misericordia, dicetur: vela ibi fuerunt tria, primum, quod fecit discrimen inter Sanctum et Sanctum sanctorum; alterum, quod vocatur tegumentum pro janua tentorii; [4] tertium, quod tegumentum pro porta atrii: de ipso velo, quod primum, ante arcam, ita apud Mosen;
Facies velum ex hyacinthino et purpura, et coccineo dibapho et xylino intertexto, opus excogitationis, facies illud cum cherubis et dabis illud super quatuor columnis shittim, obductis auro, e unci earum ex auro; super quatuor basibus argenti; et dabis velum sub ansulis; et inferes eo, intra velum, arcam testimonii, et distinguet velum vobis inter Sanctum et Sanctum sanctorum Exod. xxvi 31-34, xxxvi 35, 36;
hoc velum repraesentabat apparentias proximas et intimas boni et veri rationalis, in quibus sunt angeli tertii caeli, quae apparentiae descriptae sunt per `hyacinthinum, purpuram, coccineum dibaphum, et xylinum intertextum,’ in quibus color ruber repraesentabat bona amoris, et albus vera ejus; similiter etiam aurum et argentum quibus obducebantur columnae, et ex quibus unci et bases; quod `colores’ repraesentent, videatur n. 1042, 1043, 1053, 1624; quod `aurum’ sit bonum amoris, n. 113, 1551, 1552; quod `argentum’ sit verum, n. 1551, 2048; [5] inde constare potest quid significat, quod
Velum templi discissum sit, Matth. xxvii 51; Marc. xv 38; Luc. xxiii 45,
nempe quod Dominus intraverit in Ipsum Divinum omnibus apparentiis discussis, et quod simul aperuerit aditum ad ipsum Divinum per Suum Humanum Divinum factum. [6] De altero, seu tegumento pro janua tentorii, ita apud Mosen,
Facies tegumentum ad ostium tentorii, ex hyacinthino et purpura, et coccineo dibapho, et xylino intertexto, opus acupictoris: et facies ad tegumentum quinque columnas shittim, et obduces eas auro, unci earum ex auro, et fundes iis quinque bases aeris, Exod. xxvi 36, 37; xxxvi 37, 38;
per hoc tegumentum repraesentatae sunt apparentiae boni et veri, quae prioribus inferiores seu exteriores sunt, seu mediae rationalis, in quibus sunt angeli secundi caeli; quae apparentiae paene similiter descriptae sunt, cum differentia tamen quod pro illo tegumento `quinque columnae et quinque bases’ essent, per quem numerum significatur parum respective, nam hae apparentiae non ita cohaerent aut ita caelestes sunt ac apparentiae intimi seu tertii caeli; de numero `quinque’ quod parum, videatur n. 649, 1686; et quia hae apparentiae spectant naturalia, mandatum quod `bases funderentur ex aere,’ per aes enim repraesentabatur et significabatur bonum naturale {2}, n. 425, 1551. [7] De tertio, seu tegumento pro porta atrii, ita apud Mosen,
Portae atrii tegumentum, viginti cubitorum, ex hyacinthino et purpura, et coccineo dibapho, et xylino intertexto, opus acupictoris; columnae eorum quatuor, bases harum quatuor, omnes columnae atrii circumcirca cinctae argento, unci earum ex argento, sed bases earum ex aere, Exod. xxvii 16, 17; xxxviii 18, 19;
per hoc tegumentum repraesentatae sunt apparentiae boni et veri adhuc inferiores seu exteriores, quae sunt infimae rationalis, in quibus sunt angeli primi caeli; hae apparentiae quia correspondent interioribus, descriptae sunt similiter, cum differentia tamen quod columnae non obductae auro, sed cinctae argento et quod unci essent ex argento, quibus significantur vera rationalia ex scientificis ortum immediate ducentia, et bases ex aere, quibus significantur bona naturalia: inde constare potest quod nihil non ibi repraesentativum caelestium et spiritualium regni Domini fuerit, seu quod ad omnem typum caelestium et spiritualium in tribus caelis facta sint; tum quod velamina seu tegumenta significaverint illa quae instar corporis seu amictus sunt circum seu extra intimum. [8] Praeterea quod velamina, tegumenta, amictus seu vestes significent vera inferiora respective, constare potest a multis locis in Verbo; ut apud Ezechielem,
Byssus in acupictura ex Aegypto fuit expansum tuum, hyacinthinum et purpura ex insulis Elisha [fuit] tegumentum tuum, xxvii 7;
ubi de `Tyro’ per quam significantur cognitiones interiores caelestium et spiritualium, proinde qui in illis sunt, n. 1201; `acupictura ex Aegypto’ pro scientifico; quod `Aegyptus’ sit scientificum, n. 1164, 1165, 1186, 1462; `hyacinthinum et purpura ex insulis Elisha, quod tegumentum’ pro ritualibus correspondentibus cultui interno, n. 1156: [9] apud eundem,
Descendent desuper soliis suis omnes principes malis, et removebunt amicula sua, et vestes acupicturae suae exuent, terroribus induentur, super terra sedebant, xxvi 16;
etiam de `Tyro,’ `amicula et vestes acupicturae’ pro cognitionibus ex scientificis, ita pro veris inferioribus: [10] apud eundem,
Vestivi te acupicto, et calceavi te taxo, et accinxi te bysso: et obtexi te serico, et ornavi te ornamento, et dedi armillas super manus tuas, et torquem super guttur tuum…. Sumpsisti de vestibus tuis, et fecisti tibi excelsa variegata, et scortata es super illis;… sumpsisti vestes acupicti [tui], et texisti eas, xvi 10, 11, 16, 18;
de `Hierosolyma’ quae est Ecclesia spiritualis, descripta qualis antiquitus, et qualis postea cum perversa; ejus spiritualia inferiora et doctrinalia sunt `vestes acupicti, byssi, serici’: [11] apud Esaiam,
Dominus Jehovah Zebaoth removens ex Hierosolyma et ex Jehuda {3}… omnem baculum panis, et baculum aquae;… tunc apprehendet vir fratrem suum domus patris sui, {4} Vestis tibi princeps eris nobis:… excipiet in die isto, dicendo, Non ero alligans, et in domo mea non panis, et non vestis; ne ponatis me principem populi…. Scabie afficiet Dominus verticem filiarum Zionis;… et in die illo removebit Dominus ornatum compedum, et reticulorum, et lunularum, et collariorum, et catenularum, et bracteolarum: et tiaras, et periscelides, et alligamenta, et domos animae, et inaures: annulos, et ornamenta nasi, mutatorias vestes, et amicula, et pepla, et aciaria, specula, et sindones, et cidares, et palliola, iii 1, 6, 7, 17-24;
`Hierosolyma’ pro Ecclesia spirituali, `Jehuda’ pro Ecclesia caelesti, `baculus panis, et baculus aquae qui removebitur’ pro bono et vero; `vestis quae principi’ pro veris quae sunt doctrinae; `amictus (o)et ornatus varii filiarum Zionis’ qui enumerantur, sunt omnes et singuli genera et species boni et veri quibus privarentur; nisi singula quae memorantur, aliquid peculiare Ecclesiae (x)significarent, non `forent Verbi, in cujus unaquavis voce Divinum; (m)praedicantur de `filiabus Zionis,’ per quas quod illa quae Ecclesiae sunt, significentur, videatur n. 2362:(n) [12] apud eundem,
Excitare, excitare, indue robur tuum, Zion, indue vestes decoris tui, Hierosolyma, civitas sanctitatis; quia non addet, veniat in te amplius praeputiatus et immundus, lii 1, 2;
`Zion’ pro Ecclesia caelesti, `Hierosolyma’ pro spirituali, `vestes decoris’ pro sanctis fidei: apud eundem,
Telae eorum non sunt ad vestem, neque teguntur operibus eorum, opera eorum, opera iniquitatis, lix 6;
`telae’ pro fictis veris quae non sunt ad vestem, `vestis’ pro veris exterioribus {5} doctrinae et cultus; inde dicitur `neque teguntur operibus’: [13] apud eundem,

Gaudendo gaudebo in Jehovah, exsultabit anima mea in Deo meo, quia induet me vestibus salutis, amiculo justitiae texit me, lxi 10;
`vestes salutis’ pro veris fidei, `amiculum justitiae {6}’ pro bono charitatis: apud Johannem,
Habes pauca nomina etiam in Sardibus, quae non polluerunt vestimenta sua, et ambulabunt Mecum in albis, quia digni sunt: qui vicerit, is induetur vestimentis albis, Apoc. iii 4, 5:
apud eundem,
Beatus qui vigilat, et servat vestimenta sua, ut non ambulet nudus, Apoc. xvi 15:
apud eundem,
Super thronis vidi viginti et quatuor seniores sedentes, indutos vestimentis albis, Apoc. iv (x)4;
ubi quo d `vestimenta’ non sint vestimenta, patet, sed spiritualia quae sunt veri: [14] similiter quod Dominus dixit (m)de consummatione saeculi quod `non reverterentur retro ad tollendum vestimenta,’ Matth (x)xxiv 18; Marc. xiii 16, ubi quod `vestimenta’ sint vera, videatur n. 2454(n): (o)tum quod de `non induto veste nuptiarum,’ Matth xxii 11, 12; et quod de Johanne,

Quid exivistis videre, num hominem splendidis vestimenti indutum? qui splendida gerunt, in domibus regum sunt, Matth xi 8; Luc. vii 25;
pro quod non in externis doctrinae et cultus, sed in internis, quare addit,
Quid exivistis videre, num prophetam? Dico vobis, etiam magis quam propheta, (x)Matth. xi 9;
[15] `propheta’ pro externis doctrinae et cultus. (m)Quia `vestes’ vera omni generis significabant, mandatum erat quod filii Israelis cum exirent Aegypto `mutuo peterent aurum et argentum, et vestes, et ponerent super filiis,’ Exod. iii 22; xii 35, 36, tum quod `vestes plurium generum seu mixtae non induerentur,’ Lev. xix 19; Deut. xxii 11; [16] et quo `facerent sibi peniculamenta in oris vestium, ponerent ibi filum hyacinthinum, et cum id viderent, recordarentur praeceptorum, et facerent ea,’ Num. xv 38-40; discindebant etiam olim vestes, ut patet {7} Jos. vii 6; Jud. xi 35; 1 Sam. iv 12; 2 Sam. i 2, 11, 12; iii 31; xiii 30, 31; xv 32; 2 Reg. xxi 27; 2 Reg. v 7, 8; vi 30; xxii 11, 14 {8}, 19; Esai. xxxvi 22; xxxvii 1; (o)quod significabat zelum pro doctrina `ac vero, quod si laceratum; tum humiliationem, quod nihil apud eos, quod significatur per ornatum vestium.’ [17] Quod per velamina, tegumenta, amictus aut vestes talia significentur, etiam a prophetia Jacobi, tunc Israelis, patet {9},
Ligabit ad vitem pullum suum, et ad vitem nobilem filius asinae suae; lavabit in vino vestimentum suum, et in sanguine uvarum velamen suum, Gen. xlix 11;
quid haec significant, nemo scire potest nisi ex sensu interno, qui nempe `vitis, vitis nobilis, pullus, filius asinae, vinum, sanguis uvarum, vestimentum, et velamen’; quod de Domino Qui ibi vocatur `Shiloh manifestum est; agitur ibi de `Jehudah’ per quem repraesentatur Divinum caeleste Domini; per `vestimentum quod lavaret in vino’ per `velamen quod in sanguine uvarum’, significatur Ipsius Rationale et Naturale, quod Divinum faceret: [18] similiter apud Esaiam,
Quis hic veniens ex Edom, infectus vestes ex Bozra, hic honorabilis in vestitu suo, incedens in multitudine roboris sui?… Quare rubicundus quoad vestem tuam, et vestes {10} tuae sicut calcantis in torculari? Et torcular calcavi solus ego, et de populis non quisquam mecum:… sparsa est victoria eorum super vestes meas, et omne indumentum meum pollui, lxiii 1-3;
ubi etiam `vestes et indumentum’ pro Humano Domini, quod per pugnas tentationum et victorias Divinum ex propria potentia fecit, (m)quare dicitur `torcular calcavi solus ego, et de populis non quisquam mecum’: quod `Isacus odoraretur odium vestium Esavi, et sic benediceret,’ Gen. xxvii 27, simile involvit. [19] Ipsum Sanctum Divini Humani Domini etiam fuit vestimentum quod apparuit sicut lux, et sicut album fulgurans cum transformatus, de quo ita apud Matthaeum,
Cum Jesus transformatus, splenduit facies Ipsius sicut sol, vestimenta Ipsius facta sunt sicut lux, xvii 2:
apud Lucam,
Jesus cum oraret, facta est species faciei Ipsius alia, Ipsius vestimentum album fulgurans, ix 29:
et apud Marcum,
Cum Jesus transformatus, vestimenta Ipsius facta splendentia, alba valde sicut nix, cujusmodi fullo super terra non potest dealbare, ix 3.
Vestes sanctitatis quibus indutus Aharon, cum intraret intra velum, quae erant lini, simile {11} repraesentabant, Lev. xvi 2, 4; pariter vestes sanctitatis quae ad gloriam et decus, (o)ac ministerii, de quibus’ Exod. xxviii 2 ad fin; xxxix {12} 1 ad fin.; in illis ne illum erat quod non repraesentabat.
@1 i vero.$
@2 I has rationale, but 425 and 1551 show that A’s reading naturale is correct.$
@3 AI o et ex Jehuda, but the explanation below requires their inclusion, as in Heb.$
@4 Sch ip dicens; A.V. `saying’; but it is not in Heb.$
@5 After cultus.$
@6 salutis AI.$
@7 legitur.$
@8 This verse seems to be inserted wrongly, perhaps 2 Kings xi 14 was confused with it.$
@9 constat.$
@10 vestis tua I.$
@11 i etiam.$
@12 i tum vestes ministerii ejus et filiorum ejus.$

2577. `Et cum omnibus’: quod significet quod et vera quae inde, nempe scientifica et sensualia, constat ab illis quae supra dicta sunt, atque ipsa serie, dicitur enim mox supra `ecce illud tibi velamen oculorum omnibus qui tecum,’ per quae significantur vera rationalia quae instar velaminis veris spiritualibus sunt, et nunc iterum dicitur `cum omnibus,’ quibus ideo significantur vera adhuc inferiora quae sunt ex rationalibus; haec non alia sunt quam quae vocantur vera scientifica, et vera sensualia; quod ex rationalibus sint vera scientifica et vera sensualia, constat ex ordine influxus, interiora influunt in exteriora, seu quod idem, superiora in inferiora, non autem vicissim; apparet quidem apparet, nempe quod per sensualia et scientifica non rationalis fiat, sed hoc est fallacia; bonum a Domino per facultatem rationalem hominis jugiter influit et occurrit, et sibi adoptat scientifica, et quantum eorum sibi adoptare potest, et rite disponere, tantum rationalis fit: hoc similiter se habet ac cum bono et veris quae dicuntur fidei; bonum a Domino influit in vera, et ea sibi adoptat, et quantum eorum sibi adoptare potest, tantum spiritualis fit homo; tametsi apparet sicut vera quae dicuntur {1} fidei, influant, et hominem spiritualem reddant: apparentia haec etiam est causa quod tantum hodie colatur verum quod est fidei, et non cogitetur de bono quod est charitatis.
@1 vocantur.$

2578. Quod `vindicata’ significet quod sic nulla culpa et nulla noxa, constat ab omnibus illis quae praecedunt, quorum haec e: clausula.

2579. Vers. 17. Et oravit Abraham ad Deum, et sanavit Deus Abimelechum, et uxorem ejus, et ancillas ejus, et pepererunt. `Oravit Abraham ad Deum’ significat revelationem: `et sanavit Deus Abimelechum’ significat doctrinae integritatem quoad bonum: `et uxorem ejus’ significat quoad verum: `et ancillas ejus’ significat quod affectiones doctrinalium: `et pepererunt’ significat fertilitatem.

2580. `Oravit Abraham ad Deum’: quod significet revelationem, constat a significatione `orare’ cum praedicatur de Domino, quod sit revelari, de qua n. 2535; et a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua pluries. In sensu litterae sunt duo, nempe alius qui oravit et alius ad quem oravit, nam dicitur `oravit Abraham ad Deum at in sensu interno, non sunt duo sed unus, erat enim in Ipso Deus se Jehovah Qui revelavit, nam a Jehovah conceptus: sed quantum humani materni, tantum fuit alius: haec quomodo se habent, usque ad intellectum aegre cadere possunt in ideas, in angelicas quidem, quae sistuntur in luce caeli, non ita in humanas, quae nisi illuminatae a illis quae sunt lucis mundi, non percipiunt; minus adhuc in illorum quibus omne quod est lucis caeli, caligo est, ut sit nihil.

2581. `Et sanavit Deus Abimelechum’: quod significet doctrinae integritatem quoad bonum, constat a significatione `sanare’ quod sit integrum facere; et a repraesentatione `Abimelechi’ quod sit doctrina fidei spectans rationalia, {1} n. 2510: quod sit quoad bonum, patet ex eo quod etiam uxor ejus dicatur sanata, per quod significatur doctrinae integritas quoad verum; cum enim in Verbo maritus vocatur `maritus,’ ut et cum nominatur, tunc ille significat bonum et `uxor’ verum; cum vero maritus dicitur `vir,’ tunc is significat verum et `uxor’ bonum, de quo etiam n. 915, 1468, 2517.
@1 de qua.$

2582. `Et uxorem ejus’: quod significet quoad verum, constat a significatione `uxoris’ quod sit verum, de qua mox supra, n. 2581.

2583. `Et ancillas ejus’: quod significet quoad affectiones doctrinalium inde, constat a significatione `ancillarum’ quod sint affectiones rationalium et scientificorum, de qua n. 1895, (x)2567, hic doctrinalium quia praedicantur de doctrina fidei, fuerunt enim `Abimelechi’ per quem significatur doctrina fidei, n. 2509,-2510; omnia enim se praedicate habent ad illa de quibus agitur.

2584. `Et pepererunt’: quod significet fertilitatem, constat a significatione `parere et partus’; in sensu interno Verbi non sunt nisi quam spiritualia et caelestia quae significantur, quare ubi nominatur conceptio seu concipere, partus seu parere, nativitas seu nasci, generatio seu generare, (m)tum qui gignunt ut pater et mater, et qui gignuntur ut filii et filiae,(n) non nisi quam in spirituali sensu intelliguntur, nam Verbum in se est spirituale et caeleste; ita hic quoque `parere,’ quo significatur fertilitas quoad illa quae sunt doctrinae. [2] Quod per `partus’ in Verbo non alii partus intelligantur, constare potest ab his locis: apud Samuelem,
Saturi pane conducti sunt, et famelici cessarunt, usque dum sterilis peperit septem, multiprolis defecit; Jehovah occidit et vivificat, descendere facit in infernum, et ascendere facit, 1 Sam. 11 5, 6:
apud Jeremiam,
Languet pariens septem, exspirat animam suam; occidit sol ejus, dum adhuc dies, xv 9:
apud Esaiam,
Canta sterilis, non peperit, persona cantu et jubila, non parturivit, quia multi filii desolatae, prae filiis maritatae, dixit Jehovah, liv 1:
apud Davidem,
Vox Jehovae parturire facit cervas, et denudat silvas; et in templo Ipsius omnis Ipsius dicit gloriam, Ps. xxix 9:
apud Esaiam,
Erubesce Zidon, quia dixit mare, munimentum maris dicendo, Non parturivi, non peperi, nec educavi juvenes, et adolescere feci puellas, sicut cum fama Aegypto, parturient, secundum famam Tyri, xxiii 4, 5:
apud eundem,
Antequam parturit, parit; et antequam venit dolor ei, enixa est masculum. Quis audivit sicut hoc? quis vidit sicut illa? num parturit terra die uno,… et num [Ego frangam et non] parere faciam? dixit Jehovah. An Ego parere faciens, et occludam? dixit Deus tuus, lxvi 7-9:
apud Jeremiam,
Interrogate quaeso, et videte, si pariens mas; quare vidi omnem virum manus ejus super lumbis suis, sicut parientis? xxx 6:
apud Ezechielem,
Dabo ignem in Aegypto, et parturiendo parturiet Sin, et No erit {1} [ad perrumpendum] xxx 16:
apud Hosheam,
Ephraim, sicut avis avolabit gloria eorum, a partu, et ab utero et a conceptione, ix 11:
apud eundem,
Dolores parturientis venerunt Ephraimo, is filius non sapiens, quia tempore non stabit in fractura matricis filiorum, xiii 13:
apud Johannem,

Mulier circumdata sole, et luna sub pedibus ejus, et super capite ejus corona stellarum duodecim; in utero gerens, clamavit parturiens, et cruciata ad pariendum:… Draco stetit coram muliere, quae paritura erat, ut quando peperisset filium suum devoraret; peperit itaque filium masculum, qui pasturus erat omnes gentes virga ferrea; sed raptus est puer quoad Deum, et thronum Ipsius, Apoc. xii 1, 2, 4, 5.
[3] Ex his omnibus locis quisque videre potest quod non alii conceptus et partus significentur quam qui sunt Ecclesiae; similiter ex his quae de Abimelecho dicuntur quod `sanaret Deus Abimelechum, uxorem ejus, et ancillas ejus, et pepererunt’; et quod `claudendo clauserit Jehovah omnem uterum domus Abimelechi, propter verbum Sarae, uxoris Abrahami.’ Quid in sensu interno per haec significatur, constare potest ab explicatione eorum, nempe quod status doctrinae fidei, qualis est dum spectatur a veris Divinis, et qualis est dum spectatur a rationali; quod nempe, cum a veris Divinis, hoc est, a Verbo, tunc omnia et singula tam rationalia quam scientifica confirment; aliter cum ab humanis, hoc est, a ratione et scientia, quod tunc nihil boni et nihil veri concipiatur; nam spectare a Verbo est a Domino, at spectare a ratione et scientia est ab homine, ex illo est omnis intelligentia et sapientia, ex his est omnis insania et stultitia.
@1 sit AI.$
@2 Gk. i [ ] AR 545 has fetus ejus.$

2585. Vers. 18. Quia claudendo clausit Jehovah propterea omnem uterum domus Abimelechi, propter verbum Sarae, uxoris Abrahami. `Quia claudendo clausit Jehovah propterea omnem uterum domus Abimelechi’ significat sterilitatem doctrinae: `propter verbum Sarae’ significat per rationale si se conjunxisset: `uxoris Abrahami’ significat ut verum spirituale conjungeretur bono caelesti.

2586. `Quia claudendo clausit Jehovah propterea omnem uterum domus Abimelechi’: quod significet sterilitatem, nempe doctrinae, constat a significatione `claudendo claudere uterum’ quod sit inhibere ipsam conceptionem, (o)et a significatione domus Abimelechi’ quod sit bonum doctrinae fidei; inde quod sterilitas significetur, patet. Quod supra in hoc capite dictum sit `Deus,’ hic autem primum `Jehovah,’ est quia Deus dicitur ubi de vero, at Jehovah ubi de bono, agitur; omnis conceptio doctrinae est ex bono ut patre, at partus per verum ut a matre, ut aliquoties prius dictum est; hic agitur de conceptione quae quia ex bono, nominatur Jehovah, supra autem de partu qui quia per verum, dicitur Deus, ut in versu praecedente, [2] `Sanavit Deus Abimelechum, uxorem ejus, et ancillas ejus, et pepererunt’; similiter etiam alibi in Verbo ubi agitur de conceptione, ut apud Esaiam,
Jehovah ab utero vocavit me:… dixit Jehovah formator meus ab utero;… tunc pretiosus ero Jehovae; et Deus meus erit robur meum, xlix 1, 5,
(m)`robur’ praedicatur de vero, quare dicitur `Deus'(n): apud eundem,
Sic dixit Jehovah, factor tuus, et formator tuus ab utero, xliv 2, 24,
et alibi; ideo quoque dicitur `domus Abimelechi,’ per quam significatur bonum doctrinae fidei; quod `domus’ sit bonum, videatur n. 2048, (x)2233; et quod `Abimelechus’ doctrina fidei, n. 2509, 2510. Quod arcanum Divinum sit in eo quod `pepererunt’; et quod `clausi sint uteri domus Abimelechi, propter Saram’ patet, quod arcanum nusquam nisi per sensum internum detegitur.

2587. `Propter verbum Sarae’: quod significet per rationale si se conjunxisset, constat a repraesentatione `Sarae ut sororis’ quod sit verum rationale, de qua n. 2508; `verbum Sarae’ significat omnem rem transactam, quod nempe soror dicta, quod Abimelechus acceperit illam, sed quod non appropinquaverit ad illam: quid porro haec significant, in mox sequentibus dicetur.

2588. `Uxoris Abrahami’: quod significet ut verum spirituale conjungeretur bono caelesti, constat a repraesentatione `Sarae ut uxoris’ quod sit verum spirituale conjunctum bono caelesti, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2172, 2173, 2198, 2507, et a repraesentatione `Abrahami,’ quod sit bonum caeleste conjunctum vero spirituali, de qua n. (x)2010, 2172, 2198, 2501 sive dicas verum spirituale et bonum caeleste, sive Dominum, idem est, quia Dominus est ipsum verum et ipsum bonum, ac ipsum conjugium veri et boni ac boni et veri. Quomodo haec se habent, constare quidem potest ab explicatione sed quia inter obscura sunt quae hodie, licet quantum fieri potest illa illustrare: de doctrina fidei hic agitur, de qua Dominus in pueritia cogitavit, scilicet num liceret in nam intrare per rationalia, et sic Sibi de illa ideas formare; quod hoc cogitatum, erat ex amore consulendi generi humano, quod tale est ut quod non rationali modo capit, non credat; sed percepit ex Divino quod hoc non fieri deberet, quare ex Divino illam Sibi {1} revelavit, et tunc inde etiam omnia in universo quae subjecta sunt, nempe quae rationalium, et quae naturalium. [2] Quomodo se habet cum doctrinalibus fidei apud homines supra n. 2568 dictum est, nempe quod duo principia sint, ex quibus cogitant, negativum et affirmativum; quodque ex principio negativo illi qui nihil credunt nisi convincantur per rationalia et scientifica, immo per sensualia; et quod ex affirmativo illi qui credunt quod vera sint quia Dominus dixit in Verbo, ita qui fidem habent Domino. Qui in negativo sunt quod verum sit quod in Verbo, dicentes corde quo tunc credere velint cum per rationalia et scientifica persuadentur, cum iis ita est quod nunquam credant, immo nec si per ipsa sensuali corporis, ut per visum et auditum et per tactum, convincerentur, semper enim nova ratiocinia formarent contra illa, ita tandem exstinguendo prorsus omnem fidem, ac simul lucem rationalis vertendo in tenebras, quia in falsa. Qui autem in affirmativo sunt, hoc est, qui credunt quod vera sint quia Dominus ita dixit, cum illis ita est quod per rationalia et scientifica, etiam per sensualia, jugiter confirmentur, ac ideae eorum illustrentur et corroborentur; nam homo non aliunde habet lucem quam per rationalia et scientifica {2}, quisque etiam hoc facit; apud hos doctrina sic vivendo vivit, et de iis dicitur quod sanentur et pariant; apud illos autem doctrina moriendo moritur, et de illis dicitur quod claudendo claudatur uterus. Ex his patet quid sit per rationalia intrare in doctrinam fidei, et quid ex doctrina fidei intrare in rationalia. [3] Sed {3} haec per exempla illustrentur: Ex doctrina {4} Verbi est quod primum et principale doctrinae sit amor in Dominum et charitas erga proximum; illi qui in affirmativo in hoc sunt, possunt intrare in quaecumque libet rationalia, et scientifica, immo sensualia, quisque secundum suam dotem, suam scientiam, et suam experientiam {5}, immo quo plus intrant, eo plus confirmantur, nam universa natura confirmationis plena est: at qui hoc primum et principale doctrinae negant, et volunt prius convinci quod ita sit, per scientifica et rationalia, ii nusquam, quia negant corde, se patiuntur convinci, et continue pro alio principio quod essentiale credunt, stant; ac iidem demum per confirmationes sua principii tandem ita se occaecant ut ne quidem scire possint quid amor in Dominum et quid amor erga proximum; et quia se confirmant in contrariis, etiam tandem in eo quod non alius amor dari queat in quo jucundum, quam sui et mundi, et hoc eousque, si non doctrina, usque vita, amorem infernalem amplectantur loco amoris caelestis: [4] (m)cum illis autem qui non in negativo, nec in affirmativo sunt, sed in dubitativo antequam negant vel affirmant, se habet ut supra n. (x)2568 dictam, nempe quod qui ad vitam mali inclinant, in negativum cadant, qui autem ad vitam boni, in affirmativum ferantur.(n) Sit etiam pro exemplo; inter primaria doctrinae fidei est quod omne bonum a Domino, et omne malum ab homine seu a seipso; qui in affirmativo sunt quod ita sit, ii confirmare se possunt per multa quae rationalia sunt {6} et scientifica, ut quod nusquam aliquod bonum influere possit quam ab Ipso Bono, hoc est, a fonte boni, ita a Domino; quodque principium boni non aliunde esse possit, illustrando se per omnia quae in se, in aliis, in communi, immo in universo creato, vere bona sunt; at qui in negativo sunt, ii in contrariis, per omnia quae usquam cogitant, se confirmant, usque adeo tandem ut non sciant quid bonum, inter se disceptando quid summum, alte ignorando quod bonum caeleste et spirituale quod a Domino, sit per quod vivificatur omne bonum quod infra est, et quod inde jucundum vere jucundum sit; quidam etiam, quod nisi a se bonum, nusquam possit aliunde. [5] Sit iterum pro exemplo, quod qui in amoris in Dominum et charitate erga proximum sunt, possint vera doctrinae recipere, et fidem habere Verbo, non autem qui in vita amoris sui et mundi sunt, seu quod idem, quod qui in bono sunt: possint credere, non autem qui in malo; qui in affirmativo sunt, hoc possunt innumeris rationaliter et scientifice confirmare; rationaliter quod verum et bonum concordent, non autem verum et malum, et quod sicut in malo, etiam ex malo, omne falsum sit, et si aliquibus usque verum, quod sit in labiis non in corde; scientifice ex multis, quod vera fugiant mala, et quod mala respuant vera: qui autem in negativo sunt, se confirmant in eo quod unusquisque qualiscumque sit, tametsi in continuo odio, in vindictae jucundis, ac in dolis, vivit possit sicut alii credere, et hoc usque dum bonum vitae prorsus e doctrina rejiciant, quo rejecto non credunt quicquam. [6] Ut adhuc pateat quomodo se habet, sit exemplum; qui in affirmativo sunt quod Verbum ita scriptum sit ut sensum internum habeat qui non apparet in littera ii possunt multis se etiam per rationalia confirmare; ut quod per Verbum nexus homini cum caelo: quod correspondentiae dentur naturalium cum spiritualibus et quod haec non ita appareant: quod ideae interioris cogitationis prorsus aliae sint quam ideae materiale: quae cadunt in voces linguae: quod {7} homo dum {8} in mundo, etiam in caelo possit esse, quia natus ad utramque vitam, per {9} Verbum quod pro utroque: quod lux quaedam Divina influat apud quosdam in intellectualia et in affectiones, cum legitur Verbum: quod necessum sit ut aliquod scriptum sit, quod descenderit e caelo, et sic quod illuc non tale possit esse in sua origine quale in littera; quod sanctum non possit esse nisi a sanctitate quadam quae intus; etiam potest per scientifica se confirmare, ut quod olim fuerint in repraesentativis et quod Antiquae Ecclesiae scripta talia fuerint: etiam quod inde quoque scripta plurium inter gentes: et quod stilus inde veneratus sit ut sanctus in Ecclesiis, ac ut doctus apud gentes: plurium etiam libri possunt memorari; at qui in negativo sunt, haec omnia si non negant, usque non credunt; et sibi persuadent {10} quod Verbum sit quale in littera, apparens quidem mundanum, sed usque quod spirituale sit; ubi autem spirituale latet, non curant, at volunt ex multiplici causa; et hoc confirmare possunt multis. [7] Ut ad captum simplicium etiam sistatur, sit etiam {11} scientificum pro exemplo: qui in affirmativo sunt quod visus non sit oculi sed quod sit spiritus qui per oculum, ut per sui corporis organum, videt illa quae in mundo sunt; ii se confirmare possunt multis, ut ex loquelis quae audiuntur, quod se referant ad visum quendam interiorem, et in illum transmutentur, quod fieri nequiret nisi visus interior esset: tum quicquid cogitatur, hoc videatur visu interiore, a quibusdam clarius et a quibusdam obscurius; praeter quod imaginativa se sistant visualibus non absimilia; ut et, nisi spiritus qui in corpore, videat id quod oculus ut organum haurit, quod spiritus in altera vita nihil potuisset videre, cum tamen non aliter esse possit quam is visurus innumerabilia et stupenda, quae oculus corporis nusquam potest: praeterea reflectere potest super somnia, imprimis prophetarum, in quibus aeque plura visa sunt, et hoc non per oculos: demum si philosophica sapiat, per hoc quod exteriora non intrare possint in interiora, ut composita non in simplicia, ita non illa quae sunt corporis, in (c)illa quae sunt spiritus, sed vicissim: praeter perplura alia, ut tandem persuasus sit quod spiritui sit visus, non oculo nisi a spiritu; at qui in negativo sunt, haec omnia vel dicunt naturalia, vel phantasias; et cum eis dicitur quod spiritus multo perfectiore visu polleat et fruatur quam homo in corpore, irrident {12} et inter {13} nugas rejiciunt, credentes quod tunc in tenebris victuri cum privantur visu oculi, cum prorsus contrarium sit, quod tunc in luce. [8] Ab his exemplis patet quid sit a veris intrare in rationalia et scientifica, et quid a scientificis et rationalibus in vera, quod nempe illud sit secundum ordinem, hoc autem contra ordinem; et cum fit secundum ordinem, quod illustretur homo, cum autem fit contra ordinem, quod occaecetur; (m)inde liquet {14} quantum interest ut vera sciantur et credantur, a veris enim illustratur homo, a falsis autem occaecatur; a veris patet campus rationali immensus et fere illimitatus, a falsis autem, tametsi non ita apparet, paene nullus respective; inde sapientia tanta angelis, quia in veris sunt, verum enim est ipsa lux caeli.(n) [9] Qui se occaecarunt per id quod nihil credere voluerint quod non sensibus caperent, usque tandem ut nihil crediderint, olim dicti sunt `serpentes arboris scientiae,’ ex sensualibus enim et inde fallaciis quae facile cadunt in captum et fidem hominis, multum ratiocinati sunt, et plures seduxerunt videatur n. 195, 196: in altera vita internoscuntur facile ab alii spiritibus, ex eo quod de omnibus quae sunt fidei, ratiocinentur num ita sit, quibus si millies et millies ostenditur quod ita sit, usque contra unumquodvis confirmans movent dubia negativa, et hoc si foret in aeternum; sunt ideo occaecati usque adeo ut non iis sensus communis hoc est, capere possint quid bonum et verum; et tamen unusquisque eorum putat quod prae omnibus in universo sapiat, in eo ponentes sapientium ut quod Divinum est, possint infringere, et deducere naturali; multi qui fuerunt aestimati ut sapientes in mundo, prae alii tales sunt; quo plus enim aliquis ingenii dote et scientia pollet et in negativo est, eo plus reliquis insanit; at quo plus enim ingenii dote et scientia pollet et in affirmativo est, eo plus sapere potest: {15} rationale per scientias excolere, nusquam negatum est; sed vetitum {16} obfirmare se contra vera fidei quae sunt Verbi. [10] De his multum agitur in sensi interno Verbi imprimis prophetici, ubi agitur de Asshure et Aegypto per `Asshurem’ enim significatur ratiocinatio, n. 119, 1186, et per `Aegyptum’ scientia, n. 1164, 1165, 1186, 1462. De iis qui per scientifica et rationalia intrare volunt in doctrinalia fidei et Divina, ac inde insaniunt, ita apud Esaiam,

Confundam Aegyptum in Aegypto, et pugnabunt vir contra fratrem suum, et vir contra socium suum, urbs contra urbem, et regnum contra regnum: et exhaurietur spiritus Aegypti in medio ejus, et consilium ejus absorbebo:… deficient aquae mari, et fluvius exsiccabitur et exarescet; et recedent flumina, comminuentur et exsiccabuntur fluvii Aegypti; calamus et ulva marcescent;… omne semen fluminis exarescet…. Jehovah commiscuit in medio ejus spiritum perversitatum, et errare fecerunt Aegyptum in omni opere ejus, secundum errare ebrium in vomitu suo, xix 2, 3, 5-7, 14:
apud eundem,
Vae filiis refractariis,… qui abeunt ad descendendum in Aegyptum, sed os meum non interrogarunt, ad roborandum se robore Pharaonis, et ad confidendum in umbra Aegypti: et erit vobis robur Pharaonis in pudorem, et fiducia in umbra Aegypti in ignominiam, xxx 1-3:
apud eundem,
Vae descendentibus in Aegyptum pro auxilio, et super equis innituntur, et confidunt super curru quod multus,… sed non respiciunt ad Sanctum Israelis, et Jehovam non quaerunt…. Et Jehovah extendet manum Suam, impinget auxilians, et cadet adjutus, et simul omnes illi consumuntur {17}:… et cadet Asshur gladio non viri, et gladius non hominis comedet eum, xxxi 1, 3, 8:
apud Jeremiam,

Duo mala fecit populus Meus, Me deseruerunt, fontem aquarum vivarum, ad excidendum sibi foveas, foveas fractas, quae non continent aquas. Nonne servus Israel, si natus domus ille, quare factus est in praedam?… Annon hoc facis tibi, deserendo te Jehovam Deum tuum, tempore cum ducit {18} te in viam? et nunc quid tibi cum via Aegypti ad bibendum aquas Shihoris, aut quid tibi cum via Asshuris ad bibendum aquas fluvii?… O generatio, vos videte Verbum Jehovae, num desertum fui Israeli? num terra tenebrarum? quare dixerunt populus Meus, Dominabimur, non veniemus ultra ad Te?… Cur abis strenue {19} ad mutandum viam tuam? etiam ab Aegypto pudefies, sicut pudefacta es ab Asshure, ii 13, 14, 17, 18, 31, 36:
(s)apud eundem,
Audite verbum Jehovae, reliquiae Jehudae, sic dixit Jehovah Zebaoth, Deus Israelis, Si vos ponendo posueritis facies vestras ad veniendum in Aegyptum, et veneritis ad peregrinandum ibi; et erit, gladius, a quo vos timentes vobis, ibi prehendet vos in terra Aegypti, et fames de qua vos verentes, ibi adhaerebit vobis in {20} Aegypto, ut ibi moriamini: et erunt omnes viri, qui posuerunt facies suas ad veniendum in Aegyptum, ad peregrinandum ibi, morientur gladio, fame (c)et peste, et non erit illis superstes aut evadens, a coram malo, quod Ego adducens super vos, xlii 15-17, seq.:(s)
apud Ezechielem,
Et cognoscant omnes habitatores Aegypti, quod Ego Jehovah; propterea quod illi fuerunt baculus arundinis domui Israelis, in prehendendo te illum in vola, confringeris, et findes illis omnem humerum, et in innitendo vos super te, frangeris, et stare facies eis omnes lumbos: propterea sic dixit Dominus Jehovih, Ecce Ego adducens super te gladium, et exscindere faciam ex te hominem et bestiam, et erit terra Aegypti, in desolationem et vastitatem, et scient quod Ego Jehovah, propterea quod dixit, Fluvius mihi, et ego feci, xxix 6-9, seq.:
apud Hosheam,

Fuit Ephraim sicut columba stulta, {21} Aegyptum invocabant, Asshur abiverunt; cum ibunt, expandam super eos rete Meum;… vae illis, quia divagati sunt a Me, vii 11-13:
(s)apud eundem,

Ephraim pascens ventum, et persequens eurum; omni die mendacium, et vastationem multiplicat, et foedus cum Asshure pangunt, et oleum in Aegyptum defertur, xii 2:(s)
apud eundem,

Israel scortatus est sub deo suo, dilexisti quaestum super omnibus areis frumenti:… revertetur Ephraim in Aegyptum, et in Asshur immundum comedent;… quia ecce abiverunt prae devastatione, Aegyptus congregabit eos, Moph sepeliet eos desiderabile argento eorum spina possidebit, carduus in tentoriis eorum: percussus est Ephraim, radix eorum exaruit, fructu non facient; etiam cum genuerint, et interficiam desideria ventris eorum, rejiciet eos Deus meus, quia non audiverunt Ipsum, erunt vagi inter gentes, ix 1, 3, 6, 16, 17:
apud Esaiam,

Vae Asshur, virga irae Meae, et baculus is, in manu eorum, indignationis Meae,… ille non rectum cogitat {22}, et cor ejus non rectum meditatur, quia ad perdendum in corde ejus, et exscindendum gentes non paucas, siquidem dicit, Nonne principes mei simul reges? Visitabo super fructum elationis cordis regis Asshuris,… quia dixit, In robore manus meae feci, et in sapientia mea, quia intelligens sum, et removebo terminos populorum, thesauros eorum depraedabor, ac dejiciam, ut potens, habitatores:… propterea mittet Dominus dominorum {23} Zebaoth in pingues ejus maciem, et loco gloriae ejus incendendo incendetur incendium ignis, x 5, 7, 8, 12, 13, 16.

[11] In his omnibus locis, per `Asshurem,’ ut ostensum, significatur ratiocinatio; per `Aegyptum et Pharaonem’ scientia; per `Ephraimum intellectuale; et describitur ibi et pluries alibi, quale fit rationale hominis, cum ex negativo ratiocinatur de veris fidei: simile involvit cum Rabshakeh missus a rege Asshuris locutus contra Hierosolymam et Hizkiam regem, quod angelus Jehovae in castris regis Asshuris tunc percusserit centum et octoginta et quinque millia, de quibus apud Esaiam xxxvi et xxxvii, quibus significatur qualis strages rationalium hominis fit, cum contra Divina ratiocinatur, utcumque homo sibi apparet quod tunc sapiens sit. [12] Ratiocinatio haec vocatur etiam passim `scortatio cum filiis Aegypti et cum filiis Asshuris,’ ut (s)apud Ezechielem,

Scortata es cum filiis Aegypti, vicinis tuis, magnis carne, et multiplicasti scortationem tuam,… et scortata es cum filiis Asshuris, absque ut satiata sis, xvi 26, 28; xxiii 3, 5-21;
videatur n. 2466. [13] De iis autem qui ex doctrina fidei intrant in rationalia et scientifica, et inde sapiunt; {24} apud Esaiam,

In die illo erit altare Jehovae in medio terrae Aegypti, et statua juxta terminum ejus Jehovae, et erit in signum et in testem Jehovae Zebaoth in terra Aegypti; nam clamabunt ad Jehovam propter oppressores, et mittet illis servatorem et principem, et liberabit eos, et notus fiet Jehovah Aegypto, et cognoscent Aegyptii Jehovam in die illo, et facient sacrificium et minham, et vovebunt votum Jehovae, et reddent, xix 18-21:
{25} apud eundem,
In die illo erit semita ab Aegypto ad Asshurem, et veniet Asshur in Aegyptum,… et servient Aegyptii Asshuri; in die illo erit Israel tertius Aegypto et Asshuri, benedictio in medio terrae, cui benedicet Jehovah Zebaoth, dicendo, Benedictus populus Meus Aegyptus, et opus manuum Mearum Asshur, et hereditas Mea Israel, xix 23-25;
ubi de Ecclesia spirituali, cujus spirituale est `Israel,’ rationale est `Asshur,’ et scientificum est `Aegyptus,’ quae tria constituunt Ecclesiae illius intellectualia, quae ita succedunt, quare dicitur `in die illo erit Israel tertius Aegypto et Asshuri,’ et `benedictus populus Meus Aegyptus, opus manuum Mearum Asshur, et hereditas Mea Israel’: [14] apud eundem,
Erit in die illo clangetur in buccina magna, et venient pereuntes in terra Asshuris, et expulsi in terra Aegypti, et incurvabunt se Jehovae in monte sanctitatis, in Hierosolyma, xxvii 13:
apud eundem,
Sic dixit Jehovah, Labor Aegypti, et merces Cushi et Sabaeorum, virorum mensurae, apud te transibunt, et tibi erunt; post te ibunt,… et ad te incurvabunt se, ad te orabunt, tantummodo in te Deus, et nullus alius praeterea Deus, xlv 14;
`Cush et Sabaei’ sunt cognitiones, n. 117, 1171: apud Zachariam,
Aegyptus ascendet Hierosolymam, ad adorandum Regem Jehovam Zebaoth, xiv 17, 18:
apud Micham,

Ego in Jehovam respicio, exspecto Deum salutis meae, audiet me Deus meus,… dies ad aedificandum macerias tuas, dies hic,… et usque ad te venient inde ab Asshure, et urbes Aegypti, et inde ab Aegypto usque ad fluvium, vii 7, 11, 12:
[15] (m)apud Ezechielem,
Sic dixit Dominus Jehovih, A fine quadraginta annorum congregabo Aegyptum ex populis, quo dispersi fuerunt, et reducam captivitatem Aegypti, xxix 13, 14:(n)
apud eundem,

Ecce Asshur cedrus in Libano, pulchra ramo, et silva umbrosa, et excelsa altitudine, et inter implexa fuit ramus ejus; aquae crescere fecerunt eam,… cum fluviis suis vadens circum plantationem ejus, et aquaeductus suos emisit ad omnes arbores agri propterea alta facta est altitudo ejus prae omnibus arboribus aquis et multiplicati sunt rami ejus, et longi facti rami ejus ab aquis multis:… in ramis ejus nidificarunt omnis avis caelorum, et si ramis ejus pepererunt omnis fera agri, et in umbra ejus habitarunt omnes gentes magnae; et pulchra facta est in magnitudine sua, longitudine ramorum suorum, quia fuit radix ejus apud aquas multas: cedri non occultarunt eam in horto Dei; abietes non pares fuerunt ramis ejus,… omnis arbor in horto Dei non par fuit illi in pulchritudine ejus: pulchram feci eam in multitudine ramorum ejus, et aemulatae sunt ei omnes arbores Eden, quae horto Dei, xxxi 39;
describitur hic Ecclesia Antiquissima quae caelestis, quale ejus rationale fuit, et sic {26} sapientia et intelligentia, quia Ecclesia illa ex Divinis illa quae infra erant, intuebatur, ita ex ipsis bonis vera, et inde quae subjecta sunt; `Asshur’ et `cedrus’ est rationale: `implexa inter quae rami’ sunt scientifica: `(o)fluvii et aquae’ sunt bona spiritualia, apud quae `radix’: `altitudo et longitudo ramorum’ (o)est extensio ejus; `hortus Dei’ (o)est Ecclesia spiritualis; `arbores Eden’ (o)sunt perceptiones: inde et ex superioribus patet quale est rationale et quale scientificum hominis, cum subordinantur veris Divinis, et inserviunt illis confirmando. Quod rationalia et scientifica inserviant illis qui et affirmativo sunt, pro mediis sapiendi, repraesentatum et significatum est per quod mandatum filiis Israelis, ut `mutuo peterent ab Aegyptii vasa auri {27}, et vasa argenti {27}, et vestes,’ Exod. iii 22; xi 2; xii 35, 36 similiter per quod passim in Verbo dicatur quod gentium bona, domos, vineas, (o)et oliveta, et plura possiderent; ut et quod ipsum aurum et argentum, quod ereptum gentibus, sanctum fieret, ut apud Esaiam,
Visitabit Jehovah Tyrum, et redibit ad quaestum meretricium suum, et scortabitur cum omnibus regnis terrae super faciebus humi; et fiet mercatura ejus, et quaestus meretricius ejus sanctum Jehovae, non recondetur et non reponetur, quia habitantibus coram Jehovah erit mercatura ejus ad comedendum ad satietatem, et ad tegumentum antiquum, xxiii 17, 18;
`mercatura Tyri’ pro cognitionibus, n. 1201, quae illis qui in negativo, pro `quaestu meretricio,’ at illis qui in affirmativo, pro `sancto.’ Simile etiam intelligitur per Domini verba,

Facite vobis amicos ex mammona injustitiae, ut quando defeceritis, suscipiant vos in aeterna habitacula:… si in injusto mammona fideles non existitis, quis verum vobis concredet? Luc. xvi 9, 11.
@1 A has Sibi illam; illam must refer to doctrina above.$
@2 i sua.$
@3 The marginal passage cum illis… ferantur on this page is marked in A for insertion here, where it seems more appropriare. The explanation of its misplacement is clear in A.$
@4 i ipsa.$
@5 i et illud confirmare.$
@6 After scientifica.$
@7 i et.$
@8 i ita.$
@9 A had et quod Verbum sit pro utroque eorum altered to quod Verbum quod est pro utroque eorum.$
@10 i prorsus.$
@11 hoc.$
@12 i hoc.$
@13 sicut.$
@14 patet.$
@15 i nam.$
@16 i per illas.$
@17 consumentur.$
@18 ducens.$
@19 A d strenue, i valde.$
@20 post vos.$
@21 i non cor.$
@22 cogitabit.$
@23 Jehovah is the reading now accepted, but Sch had Adonai.$
@24 i ita.$
@25 i et.$
@26 inde.$
@27 A trs. auri and argenti as in Exodus.$

2589. De Gentium et Populorum qui extra Ecclesiam nati sunt, statu et sorte in altera vita

Communis opinio est quod illi qui extra Ecclesiam nati sunt, qui ethnici et gentiles vocantur, non possint salvari, ex causa quia non habent Verbum, ac ita ignorant Dominum, absque Quo nulla salus: sed usque ex illo solo sciri potest quod illi quoque salventur, quia Domini Misericordia est universalis, hoc est, erga singulos; quod illi aeque nascantur homines sicut qui intra Ecclesiam, qui pauci sunt respective; quodque eorum culpa non sit quod ignorent Dominum: qualis itaque eorum status et sors est in altera vita, ex Divina Domini Misericordia, mihi ostensum est.

2590. Multis instructus sum quod gentiles qui moratam egerunt vitam, ac oboedientes fuerunt, inque charitate mutua vixerunt, ac secundum religiosum suum acceperunt instar conscientiae, in altera vita accepti sint, ac ibi cum sollicita cum ab angelis instruantur in bonis et veris fidei; illi cum instruuntur, modeste, intelligenter et sapienter se gerunt, et facile recipiunt, et imbuuntur, nulla enim principia contra vera fidei sibi formarunt quae discutienda, minus scandala contra Dominum, sicut plures Christiani qui vitam mali egerunt; praeterea tales non odio habent alios, non vindicant injurias, nec machinationes et dolos nectunt, immo Christianis bene volunt, cum vicissim hi illos contemnunt, etiam quantum possunt, violant, sed eximuntur eorum immisericordiae a Domino et tutantur. [2] Ita enim se cum Christianis et gentilibus habet in altera vita quod Christiani qui agnoverunt vera fidei, et simul vitam boni egerunt, prae gentilibus recipiantur, sed tales hodie pauci sunt; gentiles autem qui in oboedientia et charitate mutua vixerunt, recipiantur prae Christianis qui non ita bonam vitam egerunt. Omnes enim illi in universo terrarum orbe, ex misericordia Domini, recipiuntur et salvantur qui in bono vixerunt, ipsum enim bonum est quod recipit verum; bonum vitae est ipsa humus seminis, hoc est, veri; malum vitae nusquam recipit; quamvis illi qui in malo sunt, instruerentur mille modis, immo tametsi instructissimi fierent, usque tamen vera fidei apud eos non ultra vadunt quam in memoriam, nec penetrant ad affectionem quae cordis; quare etiam vera illorum memoriae dissipantur, et nulla fiunt in altera vita.

2591. Sed sunt inter gentiles sicut inter Christianos, sapientes et simplices; ut instruerer quales sunt, cum illis et his datum est loqui, quandoque per horas et dies; sed qui sapientes, hodie vix aliqui sunt, sed perplures antiquis temporibus, imprimis in Antiqua Ecclesia, a qua sapientia emanavit ad (t)plures gentes; ut scirem quales fuerunt, cum quibusdam in familiari sermone esse datum: qualis itaque eorum sapientia prae hodierna fuit, ex his quae sequuntur constare potest.

2592. Fuit apud me quidam qui olim inter sapientiores fuit, et quoque inde notus in orbe erudito, cum quo de variis locutus sum; et quia cognovi quod sapiens fuerat, sermo fuit cum illo de sapientia, de intelligentia, de ordine, de Verbo, et demum de Domino: de sapientia dixit, quod non alia sapientia detur quam quae est vitae, et quod de alia re sapientia praedicari nequeat: de intelligentia, quod illa sit inde: de ordine, quod ordo sit a supremo Deo, et quod vivere in illo ordine, sit sapiens et intelligens esse: [2] quod Verbum attinet, cum praelegerem illi aliquid ex Propheticis, delectatus est quam maxime, praecipue ex eo quod singula nomina et singulae voces significarent interiori miratus valde quod eruditi hodie non delectentur tali studio; percepi manifeste quod interiora ejus cogitationis seu mentis aperta essent, et tunc simul quibusdam Christianis qui aderant, clausa; regnabat enim apud hos invidia contra eum, et incredulitas quod Verbum esset tale; immo cum pergerem legere Verbum, dixit quod non adesse posset, quia sanctius perciperet quam ut possit sustinere, ita enim interius afficiebatur; contra autem Christiani dicebant aperta voce quod adesse possent, ex causa quia interiora iis clausa essent, et sancta eos non afficerent. [3] Tandem fuit sermo cum illo de Domino quod natus sit homo sed conceptus a Deo, et quod exuerit humanum et induerit Divinum, et quod Ille sit Qui universum regit; ad haec respondit quod plura sciat de Domino, et appercepit suo modo quod non aliter fieri potuisset salvaretur genus humanum; interea quidam Christiani mali infundebant varia scandala, sed illa non curabat, dicens quod non mirum sit, quia imbuerunt in vita corporis de illis non talia sicut decet, et quod antequam talia discussa fuerint, non admittere possent illa quae confirmant, sicut ii qui ignorant {1}. Hic fuerat gentilis.
@1 ignorarunt.$

2593. Loqui etiam datum est cum aliis, qui antiquis temporibus vixerunt et qui tunc inter sapientiores fuerunt; visi primum antrorsum ad distantiam ac ibi potuerant appercipere interiora cogitationum mearum, ita plura pleni ex una idea cogitationis potuerunt scire integram seriem, et illam delectabilibus sapientiae cum repraesentationibus amoenis implere; inde perceptum quo inter sapientiores essent, et dictum quod ab antiquis; ac ita propius accesserunt, cumque tunc praelegerem illis aliquid ex Verbo, summopere delectati sunt; ipsam delectationem et jucunditatem eorum percipere dabatur, quae maxime inde erat quod omnia et singula quae audiebant ex Verbo, caelestium et spiritualium repraesentativa et significativa essent; dicebant quod suo tempore cum in mundo vixerunt, modus eorum cogitandi et loquendi, tum quoque scribendi, talis fuerit, et quod hoc sapientiae eorum studium.

2594. Quod autem gentiles qui hodie in tellure, attinet, illi non ita sapientes sunt, sed pleraque {1} simplices corde; at usque recipiunt sapientiam in altera vita ii ex illis qui in charitate mutua vixerunt, de quibus haec quae sequuntur, referre licet.
@1 plerique.$

2595. Audiebam gyrum quendam sonorum, sed crassiorem solito; ex sonoro ilico cognovi quod ex gentibus essent; dicebatur mihi ab angelis quod essent gentiles, qui ante tres vel {1} quatuor dies resuscitati sunt; audiebatur gyrus vel {2} chorus per plures horas, et perceptum quod etiam per breve illud tempus quo audiebatur, magis et magis perficerentur; quod cum miratus, dicebatur quod illi in choros, ita in consensus, possint initiari per unam noctem, cum plerique Christiani vix per triginta annos: gyri seu chori sunt cum loquantur plures simul, omnes sicut unus, et unusquisque sicut omnes: sed de gyris seu choris, ex Divina Domini Misericordia, alibi dicetur.
@1 et.$
@2 seu.$

2596. Unus chorus ad distantiam a me fuit quodam mane; ex chori repraesentationibus cognoscere datum quod essent Chinenses, sistebant enim speciem hirci lanati, tum placentam ex miliis, et cochleare ebenum, ut et ideam urbis natatilis; desiderabant proprius ad me venire, et cum se applicarent, dicebant quod soli apud me esse vellent, ut sua cogitata aperirent; sed dicebatur eis quod soli non essent, et quod alii, qui indignantur quod soli esse vellent, cum tamen hospites; indignatione eorum percepta, in cogitationem lapsi sunt num praevaricati sint contra proximum et num quicquam sibi vindicaverint quod aliorum esset: (cogitationes in altera vita omnes communicantur:) commotionem eorum percipere datum; erat agnitionis quod forte eos laeserint, tum pudoris inde, et una aliarum affectionum probarum, inde quod charitate essent praediti, cognoscebatur: mox locutus cum illis, tandem etiam de Domino, eum Ipsum nominarem Christum, repugnantia quaedam apud eos percepta est, sed causa detegebatur quod traxerint id e mundo, ex eo quod noverint Christianos pejus vivere quam illi, et in nulla charitate; at cum Dominum simpliciter nominarem, tunc interius commoti sunt: instruebantur dein ab angelis quod Christiana doctrina prae omni alia in universo orbe amorem et charitatem praescribat, sed quod pauci sint qui secundum illam vivunt.

2597. Sunt gentiles qui cum vixerunt in mundo, ex conversatione et fama cognoverunt quod Christiani pessimam vitam agant, in adulteriis, in odiis et rixis, in ebrietate, et similibus, quae illi horruerunt, quia talia contra eorum leges, mores, et religiosa; illi in altera vita aliis timidiores sunt recipiendi vera fidei; sed instruuntur ab angelis quod doctrina Christiana, ac ipsa fides prorsus aliud doceat, et quod illi minus quam gentiles secundum doctrinalia vivant; quae cum appercipiunt, vera fidei recipiunt, et Dominum adorant, sed serius.

2598. Cum legi cap. xvii et xviii Judicum, de Micha quod Danis filii abstulerint ejus sculptile, teraphim, et Levitam, tunc erat spiritus ex gentilibus qui in vita corporis sui adoraverat sculptile; is cum attente audiret quid factum Michae, et in quo dolore fuit propter sculptile suum quod abstulerunt Danitae, etiam illum superveniebat et afficiebat dolor, usque adeo ut vix sciret prae interiore dolore quid cogitaret; qui dolor perceptus, et simul percepta innocentia in singulis ejus affectionibus: Christiani etiam spiritus aderant et observabant, et mirati sunt quod sculptilis adorator tanta misericordiae et innocentiae affectione moveretur: postea boni spiritus cum eo locuti sunt, dicentes quod sculptile non esset adorandum, et quod hoc intelligere posset quia homo sed quod cogitare debeat extra sculptile de Deo Creatore et Gubernatore universi caeli et universae terrae, et quod ille Deus esset Dominus: cum haec dicebantur, percipere dabatur ejus adorationis affectum interiorem, qui mecum communicabatur, multo sanctiorem quam apud Christianos; ex quo constare potuit quod gentiles facilius in caelum veniant quam Christiani hodie qui non afficiuntur, secundum Domini verba apud Lucam xiii 29, 30; nam in statu quo erat, potuit imbui omnibus fidei, et illa cum interiore affectione recipere, apud eum erat misericordia quae est amoris, et in ejus ignorantia erat innocenti quae cum adsunt, omnia fidei sicut sponte recipiuntur, et hoc cum gaudio: receptus (t)est dein inter angelos.

2599. Fuit etiam alius inter gentiles, qui in bono charitatis vixerat; cum Christianos spiritus audivit ratiocinantes de credendis (ratiocinantur multo plenius et acutius inter se spiritus quam homines, imprimis de bonis veris, quia illa sunt alterius vitae:) {1} ille miratus quod ita disceptarent; dixit non illa velle audire, nam ratiocinabantur ex fallaciis, instruens eos ita, Si sum bonus, quae vera sunt, ex ipso bono possum scire, et quae non scio, possum recipere.
@1 (ratiocinantur enim aeque spiritus inter se sicut homines, imprimis de bonis et veris, quia illa sunt alterius vitae, sed multo plenius et acutius).$

2600. Gentiles probi in altera vita, utplurimum secundum status eorum vitae, (c)et secundum eorum religiosum, quantum hoc fieri potest, instruuntur, ita diversis modis; hic solum tres licet referre.

2601. Quidam ex illis rediguntur in statum tranquillitatis quasi cujusdam somni, et tunc videntur sibi civitates parvas aedificare, ac in medio earum recondere aliquod arcanum quod volunt ut a nemine violetur; civitates illas donant aliis cum precibus ne violent arcanum in medio earum; innocentia illis insinuatur, tum charitas, cum idea quod arcanum sit de Domino; in hoc statu tenentur satis diu; est status ignorantiae, in qua innocentia: tutantur infantibus ne quisquam {1} eis damnum inferat. Cum illis locutus sum, et statu eorum innocentiae et charitatis multum affectus, tum sollicitudine {2} quomodo recondunt arcanum, ac timore sancto ne violetur.
@1 quicquam.$
@2 i quoque.$

2602. Una gens est, dictum quod ex Indiis, cui hoc religiosum, quod colant Maximum Deum eo ritu, ut cum adorant illum, primum se magnifaciant, sed mox sicut vermiculos substernant; tum quod super universum, quod credunt circumgyrari, sit Maximus ille Deus, spectans inde quid faciant: quia religiosa illis talia fuerant, in altera vita reducuntur in illa; cum quibus cum talia sibi imaginati, locutus: sunt quoad plurimam partem modesti, oboedientes, ac simplices corde. Illi successive ab illa phantasia per angelos liberantur; instruuntur enim secundum religiosum suum quod Maximus Deus sit Dominus, et quod se magnifacere queant ex eo quod possint Ipsum adorare, et quod usque instar vermiculorum sint, et {1} quod Dominus e supremo videat omnia et singula: ita per religiosum suum convenienter in cognitiones boni et veri perducuntur.
@1 i ac ita quod sint nihili respective.$

2603. Sunt quidam gentiles ex illis regionibus ubi nigri sunt, qui secum e vita in {1} mundo trahunt, quod velint duriter tractari, credentes quod nemo in caelum possit venire quam per punitiones et afflictiones; et quod dein laetiora, quae paradisiaca vocant, accipiant: illi quia talia ex religioso secum habent, in altera vita etiam primum duriter tractantur a quibusdam, quos vocant diabolos, ac postea feruntur in paradisiaca, de quibus n. 1622; sed instruuntur ab angelis quod punitiones et afflictiones in bonum illis a Domino versae sint, sicut apud eos qui in tentationibus sunt; tum quod paradisiaca non sint caelum, sed affectio caelestium et spiritualium quae in illis; et quod in quadam via veritatis fuerint, sed in umbra ignorantiae. Diu mecum locuti sunt; quando in statu afflictionum erant, loquela eorum tunc erat quasi cum quodam collisu, ita distincta ab aliorum; sed illis peractis, cum ad paradisiaca sublati, non illis talis loquela amplius, sed paene angelica. Ex religioso etiam suo habent quod credunt, quod interiora habere velint; dicebant, cum duriter tractantur quod tunc nigri sint, at {2} quod postmodum exuant nigredinem, ac induant candorem, scientes quod animae eorum candidae sint sed corpora nigra.
@1 e I.$
@2 ac.$

2604. Commune est quod gentiles qui adorarunt aliquem deum sub imagine aut statua, vel aliquod sculptile, dum in alteram vitam veniunt, introducantur ad quosdam qui loco eorum deorum seu idolorum sunt, ex causa ut phantasias suas exuant, apud quos cum per aliquot dies fuerunt, inde auferuntur. Qui adorarunt homines, etiam quandoque ad eos vel ad alios qui loco eorum, introducuntur; sicut plures ex Judaeis, ad Abrahamum, Jacobum, Mosen, Davidem, sed cum appercipiunt quod tale humanum iis sicut aliis, ac nihil opis ferre possint, pudefiunt, et ad sua loca secundum vitam feruntur. Inter gentes in altera vita diliguntur maxime Africani; hi enim facilius reliquis recipiunt bona et vera caeli: volunt imprimis dici oboedientes, non vero fideles; dicunt quod Christiani, quia fidei doctrinam habent, possint fideles nominari, ii vero non, nisi illam recipiant, aut, ut dicunt, recipere possint.

2605. Locutus sum cum quibusdam qui in Ecclesia Antiqua fuerunt, et qui tunc noverunt de Domino quod venturus, ac imbuti bonis fidei, sed usque desciverunt, et facti idololatrae; erant antrorsum versus sinistrum, in loco tenebricoso, et in statu miserabili; loquela eorum fuit sicut tibialis, unius toni, paene absque cogitationis rationali; dicebant quod ibi fuerint per multa saecula, et quod inde quandoque eximantur ut inserviant aliis pro aliquibus usibus qui viles sunt. Ex illis cogitare datum de pluribus Christianis, qui non {1} exterius sed interius idololatrae sunt, ac corde negant Dominum, ita quoque vera fidei, qualis sors eos in altera vita maneat.
@1 quidem.$

2606. GENESEOS
CAPUT VIGESIMUM PRIMUM

Verbum Veteris Testamenti olim vocatum fuit Lex et Prophetae; per Legem intellecta fuerunt omnia historica quae sunt libri quinque Mosis, Josuae, Judicum, Samuelis et Regum; per Prophetica, omnia prophetica quae sunt Esaiae, Jeremiae, Ezechielis, Danielis, Hosheae, Joelis, Amosi, Obadiae, Jonae, Michae, Nahum, Habakkuk, Zephaniae, Haggaei, Zachariae, Malachiae, tum quoque Psalmi Davidis. Historica Verbi etiam dicantur `Moses,’ inde passim pro Lege et Prophetis, dicitur `Moses et Prophetae’; et Prophetica `Elias,’ videatur Praefatio ad cap. xviii Genes.

2607. Quod historica attinet, sunt omnia historice vera quae ibi; praeter quae in primis capitibus Geneseos quae historica facta sunt, de quibus in Parte Prima: et tametsi historice vera sunt, usque sensum internum habent, et in eo sensu, sicut prophetica, agunt unice de Domino; agunt etiam de caelo et Ecclesia, et quae caeli et Ecclesiae sunt, sed illa sunt Domini, quare per illa spectant Dominum; inde sunt Verbum; historica ibi omnia sunt repraesentativa, et singula verba quibus describuntur, sunt significativa; quod historica sint repraesentativa, constat ab illis quae hactenus de Abrahamo {1} explicata sunt, et constabit (c)ab illis quae de Isaco, de Jacobo, ejus duodecim filiis, de Aegypto, de peregrinatione populi in deserto, de ingressu ejus in terram Canaanem, et de reliquis, ex Divina Domini Misericordia, explicanda sunt: [2] quod singula verba quibus describuntur, sint significativa, patet etiam ab illis quae ostensa sunt, ut quod nomina significent res, sicut Aegyptus scientiam, Asshur rationale, Ephraim intellectuale, Tyrus cognitiones, Zion Ecclesiam caelestem, Hierosolyma spiritualem, et sic reliqua; similiter voces, sicut quod rex significet verum, sacerdos bonum, et quod in suo interno significatur sint reliquae, sicut regnum, urbs, domus, gens, populus, hortus, vinea, olivetum, aurum, argentum, aes, ferrum, aves, bestiae, panis, vinum, oleum, mane, dies, lux, et hoc constanter, tam in libris historicis quam {2} propheticis, tametsi a variis scripti sunt et diversis temporibus; quod nusquam tam constans foret nisi Verbum e caelo descenderit. Exinde sciri potest quod sensus internus sit in Verbo, praeter etiam ex eo quod Divinum Verbum nusquam agere possit de meris hominibus, ut de Abrahamo, Isaco, Jacobo, posteritate eorum, quae pessima gentium fuit, de regibus eorum, uxoribus, filiis, filiabus, meretricibus, rapinis, et parilibus, quae in se spectata ne quidem digna sunt ut nominentur in Verbo nisi per illa repraesentata et significata sint talia quae in regno Domini; haec sunt Verbo digna.
@1 Abramo.$
@2 i in.$

2608. His similia sunt quoque plurima apud Prophetas, sicut illa quae n. 1888 allata sunt; et hoc apud Esaiam,

Ejulabit Moabus, Moabus totus ejulabit {1}, ob fundamenta Kir-Hareseth {2}, lugetis verumtamen attriti, nam agri Heshbonis defecerunt, vitis Sibmae; domini gentium contundunt palmites, usque ad {3} Jaeser pertigerunt, errarunt deserto, propagines ejus divulsae sunt; transiverunt mare, propterea deflebo fletu Jaeserem vitem Sibmae; rigabo te lacrima mea Heshbon et Elealeh, quia super vindemia, et quia super messe tua, hedad {4} cecidit xvi 7-9 {5}:
et apud Jeremiam,

Vox clamoris in Horonaim, devastatio et contritio magna; confracta est Moab, audiri fecerunt clamorem minorennes ejus, quia ascensu Luhith in fletu ascendit fletus, quia in descensu Horonaim hostes clamorem confractionis audiverunt…. Judicium venit ad terra planitiei, ad Holonem, et ad Jahzam, et ad Mephaatam, et super Dibonem, et super Nebonem, et super Bethdiblathaim, et super Kiriathaim, et super Bethgamul, et super Bethmeon, super Kerioth, et super Bozram, xlviii 3-5, 21-24;
talia sunt perplurimis in locis Prophetica Verbi; quae nisi sensu internum haberent, nullius usus forent; cum tamen necessum sit Verbum quia Divinum, in se contineat leges regni caelestis in quod homo venturus.
@1 2468 has ejulabit Moabus, Moabo, totus ejulabit$
@2 A and I have Chir Charesch, Sch has Kir Chareseth [ ] here but Kir Cheresch [ ] in v. 20 [AV v. 11].$
@3 a I$
@4 This Hebrew word means `a shout,’ either battle-cry, or shout of joy at vintage or harvest.$
@5 In Sch this is 16-18, a numbering which S uses in 2468 and 5480.$

2609. Quod autem praecepta vitae attinet, ut sunt omnia Decalogi, et plura in Lege et Prophetis, illa quia ipsi vitae hominis inserviunt, sunt usui in utroque sensu, tam in litterali quam in interno: quae in sensu litterali, fuerunt pro populo et populis istius temporis, qui interna non capiebant; quae in sensu interno, fuerunt pro angelis, qui externa non curant: nisi praecepta Decalogi etiam continerent interna, nusquam cum tanto miraculo promulgata fuissent in monte Sinai; talia enim quae ibi, ut quod honorandi parentes, non furandum, non occidendum, non adulterandum, non concupiscenda alterius, sunt {1} quae etiam gentiles norunt, et in suis legibus praescripta habent, et quae filii Israelis quatenus homines novisse debuerunt absque tali promulgatione; sed quia praecepta illa inserviebant vitae in utroque sensu, et erant sicut formae externae productae ab internis, quae sibi correspondent, ideo e caelo super monte Sinai cum tanto miraculo descendebant, ac in sensu interno dicta et audita in caelo, at in sensu externo dicta et audita in terra; [2] ut pro exemplo, quod qui honorarent parentes, iis prolongarentur dies super terra; angeli qui in caelo, per `parentes’ percipiebant Dominum, per `terram’ Ipsius regnum, quod in aeternum sicut filii et heredes possiderent qui Ipsum ex amore et fide colunt; homines autem in terra per `parentes’ intelligebant parentes, per `terram’ terram Canaanem, per `prolongationem dierum’ annos vitae; {2} quod `non furandum,’ angeli qui in caelo, percipiebant quod nihil adimerent Domino, (c)et sibi justitiae et meriti aliquid tribuerent; homines autem in terra, quod non furandum; haec quod vera sint in utroque sensu, constat: adhuc, quod `non occidendum,’ angeli in caelo percipiebant quod non odio aliquem haberent, et quod non exstinguerent aliquid boni et veri apud aliquem; at homines in terra, quod non occidendi amici: ita in reliquis.
@1 i talia.$
@2 i haec vera fuerunt in utroque sensu.$

CAPUT XXI
1. ET JEHOVAH visitavit Saram, quemadmodum dixit; et fecit JEHOVAH Sarae, quemadmodum locutus est.
2. Et concepit et peperit Saram, Abrahamo filium senectuti illius, ad tempus statum, ut locutus fuit cum illo DEUS.
3. Et vocavit Abraham nomen filii sui nati sibi, quem peperit ei Sarah, Jishak.
4. Et circumcidit Abraham Jishakum filium suum, filium octo dierum, quemadmodum praecepit illi DEUS.
5. Et Abraham filius centum annorum, cum nasceretur illi Jishak filius ejus.
6. Et dixit Sarah, Risum fecit mihi DEUS, omnis audiens ridebit mihi.
7. Et dixit, Quis dixisset Abrahamo, Lactabit filios Sarah? quia peperit filium senectuti illius.
8. Et crevit natus, et ablactatus, et fecit Abraham convivium magnum, in die cum ablactavit Jishakum.
9. Et vidit Sarah filium Hagaris Aegyptiae, quem peperit Abrahamo, illudentem.
10. Et dixit Abrahamo, Ejice ancillam hanc, et filium ejus, quia non hereditabit filius ancillae hujus cum filio meo, cum Jishako.
11. Et malum fuit verbum valde in oculis Abrahami, ob causas filii sui.
12. Et dixit DEUS ad Abrahamum, Ne malum sit in oculis tuis super puerum, et super ancillam tuam; omne quod dicit ad te Sarah, audi voci ejus, quia in Jishako vocabitur tibi semen.

* * *
13. Et etiam filium ancillae in gentem ponam eum, quia semen tuum.
14. Et mane surrexit Abraham in matutino, et accepit panem et lagenam aquae, et dedit ad Hagar, posuit super humero ejus, puerum, et emisit illam; et ivit et erravit in deserto Beersheba.
15. Et consumptae sunt aquae e lagena, et conjecit puerum sub unum fruticum.
16. Et ivit, et sedit sibi e regione, elongando se circiter jactum arcus, quia dixit, Ne videam mortem pueri, et sedit e regione, sustulit vocem suam; et flevit.
17. Et audivit DEUS vocem pueri, et clamavit angelus DEI Hagarem e caelo, et dixit ei, Quid tibi Hagar? ne timeas, quia audivit DEUS vocem pueri, in quo ille ibi.
18. Surge, tolle puerum, et corrobora manum tuam in illo, quia in gentem magnam ponam illum.
19. Et aperuit Deus oculos ejus, et vidit puteum aquae, et ivit, et implevit lagenam aquae, et potavit puerum.
20. Et fuit DEUS cum puero, et crevit, et habitavit in deserto, et fuit jaculator arcus.
21. Et habitavit in deserto Paran; et accepit illi mater ejus uxorem e terra Aegypti.

* * *
22. Et fuit in tempore illo, et dixit Abimelech, et Phicol princeps exercitus ejus, ad Abrahamum, dicendo, Deus tecum in omnibus quae tu faciens.
23. Et nunc jura mihi in DEUM hic, si mentitus fueris mihi, et filio meo, et nepoti meo; secundum benignitatem, quam feci tecum, facias mecum, et cum terra, in qua peregrinatus es.
24. Et dixit Abraham, Ego jurabo.
25. Et redarguit Abraham Abimelechum, ob causas putei aquae, quem eripuerunt servi Abimelechi.
26. Et dixit Abimelech, Non novi quis fecit verbum hoc, et etiam tu non indicasti mihi, et etiam ego non audivi, praeter quam hodie.
27. Et accepit Abraham gregem et armentum, et dedit Abimelecho, et percusserunt ambo illi foedus.
28. Et statuit Abraham septem agnas gregis solas eas.
29. Et dixit Abimelech ad Abrahamum, Quid hae septem agnae illae, quas statuisti solas?
30. Et dixit, Quia septem agnas accipies e manu mea, propterea sit mihi in testimonium, quod fodi puteum hunc.
31. Propterea vocavit locum illa Beersheba, quia ibi juraverunt ambo illi.
32. Et percusserunt foedus in Beersheba; et surrexit Abimelech, et Phicol princeps exercitus illius; et reversi sunt ad terram Philistaeorum.
33. Et plantavit lucum in Beersheba; et invocavit ibi nomen DEI aeternitatis.
34. Et peregrinatus est Abraham in terra Philistaeorum diebus multis.

2610. CONTENTA

IN sensu interno hic agitur primum de Divino Rationali Domini quod repraesentatur per Jishakum, vers. 1-8.

2611. Deinde de rationali mere humano quod tunc separatum quod est filius Hagaris Aegyptiae, vers. 9-12.

2612. Postquam hoc separatum, repraesentatur per eundem nempe per filium Hagaris, ut et per matrem, Ecclesia spiritualis, de qua et cujus statu, vers. 13-21.

2613. {1} De rationalibus humanis adjunctis doctrinae fidei, quae in se est Divina, vers. 22 ad finem.
@1 This [ ] is marked N.B. three times in the margin of A.$

2614. Doctrina cum illis adjunctis est Beersheba, vers. 14, 31, 33.

2615. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et Jehovah visitavit Saram, quemadmodum dixit; et fecit Jehovah Sarae, quemadmodum locutus est. `Jehovah visitavit Saram’ significat praesentiam Divini caelestis in Divino spirituali: `quemadmodum dixit’ significat sicut perceperat: `et fecit Jehovah Sarae’ significat statum unitionis: `quemadmodum locutus est’ significat sicut cogitavit.

2616. `Jehovah visitavit Saram’: quod significet praesentiam Divini caelestis in Divino spirituali, constat a significatione `Jehovae’ quod sit Divinum caeleste, hoc est, Divinum Bonum seu ipsum Esse, quod quia est amoris et misericordiae, est ipsum Bonum: ex significatione `visitare’ quod sit praesens esse: et ex significatione `Sarae’ quod sit Divinum spirituale, hoc est, Divinum Verum, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2507.

2617. `Quemadmodum dixit’: quod significet sicut perceperat, constat ex significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere, de qua n. 2238, 2260, 2552.

2618. `Et fecit Jehovah Sarae’: quod significet statum unitionis, nempe Divini spiritualis Domini in Divino caelesti Ipsius, constat ex significatione `facere’ cum praedicatur de Divino Domini, quod sit omne effectus, proinde status; et ex significatione `Jehovae,’ tam `Sarae,’ de qua mox supra n. 2616. Quod statum unitionis Divini spiritualis Domini in Divino caelesti Ipsius attinet, est ipsum conjugium boni et veri, unde conjugium caeleste, quod conjugium est regnum Domini in caelis et terris, ideo regnum Domini toties in Verbo dicitur `conjugium,’ et comparatur conjugio; causa quae arcanum, est quia ex conjugio Divini {1} Boni et Veri, (c)et Divini Veri et Boni in Domino est omnis amor conjugialis, et per hanc omnis amor caelestis et spiritualis. Quae praeterea arcana involvuntur his verbis quod `Jehovah visitavit Saram, quemadmodum dixit, et fecit Jehovah Sarae, quemadmodum locutus est,’ non edici possunt quia inexpressibilia; comprehendunt enim ipsum statum unitionis Divini Domini cum Humano Ipsius; apparentiae ejus sistuntur coram angelis a Domino per caelestes luces, et illustrantur per repraesentationes ineffabiles; sed nequeunt coram hominibus, quia erunt per talia quae sunt lucis mundi, in quae non cadunt, immo per descriptionem ex talibus plus obscurantur.
@1 Divino I.$

2619. `Quemadmodum locutus est’: quod significet sicut cogitavit, constat (c)a significatione `loqui’ quod sit cogitare, de qua n. 2271, 2287; perceptio, quae significatur per `Jehovah dixit,’ fuit ex Divino caelesti, cogitatio autem, quae significatur per `Jehovah locutus,’ fuit ex Divino caelesti per Divinum spirituale; ideo est quasi repetitio in sensu litterae, nempe `quemadmodum dixit’ et `quemadmodum locutus est’: quid autem sit percipere ex Divino caelesti, et cogitare ex Divino caelesti per Divinum spirituale, non cadit in captum etiam illustratissimum per illa quae sunt lucis mundi; inde patet quomodo infinita reliqua possunt. Quod ex perceptione sit cogitatio, videatur n. 1919, 2515: apud hominem ita se habet: bonum est ex quo percipit, veram autem per quod cogitat; bonum est amoris et ejus affectionum, proinde est inde perceptio, verum autem est fidei, proinde est haec cogitationis; illud significatur in historicis Verbi per `dicere,’ hoc autem per `loqui’; at cum solum `dicere’ legitur, tunc quandoque significat percipere, quandoque cogitare, quia `dicere’ involvit utrumque.

2620. Vers. 2. Et concepit et peperit Sarah Abrahamo filium senectuti illius, ad tempus statum, ut locutus fuit cum illo Deus. `Concepit et peperit’ significat quod esset et existeret: `Sarah Abrahamo’ significat ex unitione Divini spiritualis cum Divino caelesti (o)Domini: significat Divinum Rationale `senectuti illius’ significat cum dies completi essent ut exueretur humanum: `ad tempus statum’ significat cum Rationale tale esset ut reciperet: `ut locutus fuit cum illo Deus’ significat sicut voluit.

2621. {1} Quod `concepit et peperit’ significet quod esset et existere nempe, ut sequitur, Divinum Rationale ex unitione Divini spiritualis cum Divino caelesti Domini, constat ex significatione `concipere parere’: quod non alii conceptus et partus in sensu interno Verbi intelligantur quam spirituales et caelestes, videatur n. 2584; hic autem Divini, quia agitur de Rationali Domini Divino facto, de Quo, nempe Domino, principaliter praedicatur Esse et Existere, nam Solus Est Existit. Quod praeterea Esse et Existere attinet, apparent sicut forent paene idem, sed non sunt; unusquisque et unumquodvis a conceptione habet suum Esse, a partu autem suum Existere, ita, sicut conceptio est prior quam partus, est Esse prius quam Existere: [2] anima est ipsum Esse hominis, at sensitivum seu corporeum est illius Existere, nam illa existit in hoc: amor caelestis et spiritualis est ipsum Esse hominis qui regeneratur, at rationale et sensitivum, cum imbutum est amore illo, est illius Existere; ita se habet cum omnibus et singulis in universo, nam nihil usquam datur quod non habet suam conceptionem ut Sit, et suum partum ut Existat; quod ex eo etiam illustrari potest, sed coram eruditis, omnis effectus habet suam causam, et omnis causa habet suum finem; finis est Esse causae, et {2} causa est Existere finis pariter causa est Esse effectus, sed effectus est Existere causae.
@1 There are three deleted drafts preceding this [ ] in A (see Appendix volume).$
@2 sed.$

2622. `Sarah Abrahamo’: quod significet ex unitione Divini spiritualis cum Divino caelesti, constat ex repraesentatione `Sarae’ quod sit Divinum spirituale seu Divinum Verum, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2172(x), 2173, 2198, 2507, et ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Divinum caeleste, seu Divinum Bonum, de qua n. 1989, 2011, 2172, 2198, 2501: de unitione Divini spiritualis cum Divino caelesti, videantur quae supra n. 2618 dicta sunt.

2623. `Filium’: quod significet Divinum Rationale, constat a significatione `filii’; filius in Verbi sensu interno significat verum, n. 489, 491, 533; et quia verum est praecipuum in rationali, n. 2072, 2189, etiam per filium significatur rationale; hic autem Divinum Rationale, in quo principaliter {1} est bonum; quod etiam `Isacus,’ qui hic est filius, repraesentat, de quo in sequentibus.
@1 principale.$

2624. `Senectuti illius’: quod significet cum dies completi sunt ut exueretur humanum, constare potest a significatione `senectutis’ quod sit status ut exueretur humanum et indueretur Divinum, de qua n. 2198; erat enim tunc Abraham senex centum annorum, per quem numerum quod plenus status unitionis significetur, in explicatione ad vers. 5 constabit.

2625. `Ad tempus statum’: quod significet cum rationale (t)esset tale ut reciperet, constare potest a significatione `temporis’: bina sunt quae dum homo vivit in mundo, apparent essentialia, quia sunt propria naturae, nempe `spatium’ et `tempus’; inde vivere in spatio et tempore, est vivere in mundo seu {1} natura, at haec bina nulla fiunt in altera vita; apparent usque in mundo spirituum tanquam aliqua, ex causa quia spiritus recentes a {2} corpore ideam naturalium secum habent, sed usque dein percipiunt quod non spatium et tempus ibi sint, sed pro illis status, et quod spatiis et temporibus in natura, status in altera vita correspondeant; spatiis status quoad esse, et temporibus status quoad existere: de spatio aut loco videatur n. 1274, 1379, 1380, 1382: [2] inde unicuique potest evidens esse qualem ideam habere possit homo, dum in mundo seu natura est, de illis quae sunt alterius vitae, ac de pluribus arcanis fidei; quod non prius illis credere velit quam per illa quae sunt in mundo, immo per sensualia, capiat; is enim non aliter autumare potest quam si exueret ideam spatii et temporis, magis si ipsum spatium et tempus, quod prorsus nullus fieret, et sic quod ei nihil residuum foret ex quo sentire et cogitare posset, nisi quoddam confusum incomprehensibile; cum tamen prorsus contrarium est; angelica vita est talis, quae omnium sapientissima et felicissima. [3] Haec causa at quod per `aetates’ in Verbo non significentur in sensu interno aetates sed status, ita in hoc versu per `senectutem’ non senectus; tum quod per `numeros’ non numeri, sed quidam status in specie, ut per numerum `centum annorum’ de quo in sequentibus: ex his nunc constare potest quod per {3} `tempus statum’ significetur status cum rationale tale esset ut reciperet. [4] Quod ipsam rem attinet, nempe, quod esset et existeret ex unitione Divini spiritualis cum Divino caelesti Domini, Divinum Rationale, cum dies completi essent ut exueretur humanum, et cum rationale tale esset ut reciperet, quae in sensu interno significantur per `concepit et peperit Sarah Abrahamo filium senectuti illius, ad tempus statum,’ sciendum quod in intima rationalis incipiat humanum, videatur n. 2106, 2194; et quod Dominus successive progressus sit ad unionem Humanae Essentiae cum Divina, (c)et Divinae cum Humana, n. 1864, 2033, 2523 et hoc propria potentia, n. 1921, 2025, 2026, 2083: per continuas tentationes et victorias n. 1737, 1813, 1690: et per continuas revelationes ex Suo Divino n. 1616, 2500: et hoc tandem ut expulerit omne humanum maternum n. 1414, 1444, 2574 et quod sic Humanum Suum quoad Rationale Divinum fecerit, secundum illa quae in hoc versu: inde patet quomodo intelligendum, cum dies completi sunt ut exueretur humanum et cum rationale tale esset ut reciperet: [5] aliqua idea ejus rei haberi potest ex illis quae fiunt apud eos qui regenerantur; caelestia quae sunt amoris et spiritualia quae sunt fidei, non simul sed successive illis implantantur a Domino, et cum per illa rationale hominis tale factum est ut recipere possit, tunc primum regeneratur, ut plurimum per tentationes in quibus vincit; haec dum fiunt, sunt dies completi ut exuat veterem hominem (c)et induat novum; de regeneratione hominis videatur n. 677, 679, 711, 848, 986, 1555, 2475.
@1 i in.$
@2 e.$
@3 i hic.$

2626. `Ut locutus fuit cum illo Deus’: quod significet sicut voluit, constare potest a significatione `loqui’ quod sit cogitare, de qua n. 2271, (x)2287, 2619; quod autem hic sit velle, est quia dicitur quod (t)Deus locutus, nam cogitare Divinum est velle.

2627. Vers. 3. Et vocavit Abraham nomen filii tui nati sibi quem peperit ei Sarah, Jishak. `Vocavit Abraham nomen filii sui nati sibi’ significat quoque ejus quod Divinum: `quem peperit ei Sarah’ significat esse et existere ex Divino spirituali unito Divino caelesti: `Jishak’ significat Divinum Rationale.

2628. `Vocavit Abraham nomen filii sui nati sibi’: quod significet quale ejus quod Divinum, constat ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus quoad Divinum caeleste seu Divinum Bonum, de qua multoties {1} prius; ex significatione `vocare nomen’ quod sit quale, de qua n. 144, 145, 1754, 1896, 2009; et ex significatione `filii’ quod sit rationale, de qua n. 2623; tum a significatione `nati sibi’ quod sit existere a Divino; inde patet quod `vocavit Abraham nomen filii sui nati sibi’ significet quale ejus quod Divinum. Ex his paucis verbis elucent tria arcana illis qui in sensu interno sunt: Primum, quod Divinum Humanum Domini ex Ipso Divino exstiterit, de quo in hoc versu ulterius agitur: Alterum, quod Divinum Humanum Domini a Jehovah non modo conceptum, sed etiam natum sit, inde Dominus quoad Divinum Humanum vocatur Filius Dei, et Unigenitus, Joh. i 14, 18, (x)49; iii 16, 18, 35, 36; v 19-27; vi 69; ix 35, x 36; xi 27; xiv 13, 14; xvii 1; xx 31; similiter apud reliquos Evangelistas; Tertium, quod Divinum Humanum Domini sit nomen Jehovae, hoc est, quale Ipsius, videatur Joh. xii 28.
@1 aliquoties.$

2629. `Quem peperit ei Sarah’: quod significet esse et existere ex Divino spirituali unito Divino caelesti, constat ex significatione `parere’ quod sit existere, de qua n. 2621, et quia partus involvit conceptionem, et partus seu existere est ex Divino spirituali, et conceptio seu esse ex Divino caelesti, quae hic unita sunt, inde `parere’ hic significat et esse et existere; tum ex repraesentatione `Sarae’ quod sit Divinum spirituale unitum Divino caelesti, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2172, (x)2173, 2198, 2507. Haec arcaniora sunt quam ut possint describi, immo quam ut possint illustrari per aliqua, (o)quae in mundo, sunt pro mentibus angelicis, quibus haec sistuntur per ineffabilia in luce caeli.

2630. `Jishak’: quod significet Rationale Divinum, constat ex illis quae de Abrahamo, Isaco, et Jacobo, prius n. 1893, 2066, 2083 dicta sunt, nempe quod `Abrahamus’ repraesentet Supremum Divinum [Domini], `Isacus’ Divinum Rationale, et `Jacobus’ Divinum Naturale Ipsius; ut quoque ex sequentibus constabit, ubi de Isaco.

2631. Vers. 4. Et circumcidit Abraham Jishakum filium suum, filium octo dierum, quemadmodum praecepit illi Deus. `Circumcidit Abraham Jishakum filium suum’ significat purificationem rationalis: `filium octo dierum’ significat principium et continuum: `quemadmodum praecepit Deus’ significat secundum ordinem Divinum.

2632. `Circumcidit Abraham Jishakum filium suum’: quod significet purificationem rationalis, constat (c)a significatione `circumcidi’ quod sit purificari, de qua n. 2039; et ex repraesentatione `Jishaki’ quod sit Rationale Divinum, de qua n. 2630. [2] Quod primum rationale Domini natum sit sicut apud alios, nempe per scientifica et cognitione prius dictum est ubi de `Ismaele,’ per quem illud rationale repraesentatur; hoc, quia per scientifica et cognitiones natum fuit, ita per viam externam quae est sensualium, sicut apud alios, non potuit quin plura apud se habuerit ex mundanis, ideae enim rationalis inde comparantur, et hoc magis quia ei hereditarium a matre; illa munda: erant, et hoc hereditarium, quae Dominus successive a rationali Suo expulit, et hoc usque dum tale esset ut recipere posset Divinum, n. 2624, 2625; tunc natum est Divinum Rationale Domini, quod per `Isacum’ repraesentatur, n. 2630, et quidem non per viam externa quae est sensualium, ut rationale prius, sed per viam internam ex Ipso Divino, n. 2628, 2629; hoc quia non una vice sed successive factum, n. 1690, 2033, purificatum est, et hoc continue, quod significatur per quod `circumcidit Abraham filium suum, filium octo dierum’: quod Dominus Rationale Suum successive Divinum fecerit, et continue purificaverit, constat etiam apud Johannem,
Jesus dixit, Pater glorifica nomen Tuum; exiit igitur vox e caelo, Et glorificavi, et rursus glorificabo, xii 28;
[3] quod `glorificare’ sit `Divinum facere, videatur n. 1603, 1999. Per circumcisionem in Ecclesia Antiqua, nec aliud repraesentatum (c)et significatum est quam ut purificaretur homo ab amoribus sui et mundi, et hoc quoque successive et continue, videatur n. 2039, 2046 ad fin., 2049, 2056, praecipue cum natus est novus seu cum regeneratus; tunc enim per viam internam, hoc est, per bonum conscientiae, influit Dominus, ac separat successive et continue illa quae ex hereditario et ex actuali malo adhaerent.

2633. `Filium octo dierum’: quod significet principium continuum, constat ex significatione `octavi diei,’ quo circumcidebantur, quod sit principium quodcumque, ita continuum, de qua n. 2044.

2634. `Quemadmodum praecepit Deus: quod significet secundum ordinem Divinum, constat ex significatione `praecipere Deus,’ seu praeceptorum; praecepta Dei, seu quae praecepit Deus, sunt omnia et singula Divini ordinis, usque adeo ut Divinus ordo non sit nisi perpetuam praeceptum Dei; quare secundum praecepta Dei et in praeceptis Dei vivere, est secundum ordinem Divinum (c)et in ordine Divino; inde est quod per `praecepit Deus’ hic significetur secundum ordinem Divinum. Secundum ordinem Divinum fuit quod omnis masculus a nativitate octavo die circumcideretur {1}, non quod circumcisio aliquid faceret, seu qui circumcisi, prae incircumcisis intrarent in regnum Dei; sed quia talis ritus in Ecclesia repraesentativa correspondebat purificationi cordis, de qua correspondentia, ex Divina Domini Misericordia, alibi dicetur: quod cor, hoc est, {2} interiora hominis, successive et continue a malis quae sunt cupiditatum et a falsis quae sunt phantasiarum inde, purificanda, est secundum ordinem Divinum, praecepta de purificatione cordis sunt omnia et singula ordinis Divini; quantum itaque homo in praeceptis illis, tantum in ordine Divino, vivit; et quantum in hoc, tantum apud eum omnia {3} a Domino disponuntur secundum ordinem qui ab Ipso in caelis, tam nempe ejus rationalia quam scientifica; inde fit homo exiguum caelum (t)correspondens maximo.
@1 After masculus.$
@2 i quod.$
@3 omnia apud eum.$

2635. Vers. 5. Et Abraham filius centum annorum, cum nasceretur illi Jishak filius ejus. `Abraham filius centum annorum’ significat plenum statum unitionis: `cum nasceretur illi Jishak filius ejus’ significat cum Rationale Domini Divinum factum.

2636. `Abraham filius centum annorum’: quod significet plenum statum unitionis, constat a significatione `centum’ quod sit plenum, de qua in mox sequentibus, et a significatione `annorum’ quod sit status, de qua n. 482, 487, 488, 493, 893, hic, status unitionis. Quid plenus status unitionis Divini Domini cum Humano Ipsius, seu quod idem, cum Rationali, nam humanum incipit in intimo rationalis, n. 2106, 2194, non ita ad captum dici potest, sed usque illustrari per illa quae apud hominem vocantur plenus status, cum reformatur et regeneratur: [2] notum est quod homo non possit regenerari quam in ad adulta aetate, quia tunc primum ratione et judicio pollet, ac ita recipere potest (t)bonum et verum a Domino; antequam in statum illum venit, praeparatur ille a Domino per id quod insinuentur ei talia quae inservire possint ei pro humo recipiendi semina veri et boni, quae sunt plure Status innocentiae et charitatis, tum etiam cognitiones boni et veri, et inde cogitationes, quod fit per plures annos antequam regeneratur; quando homo illis imbutus est, et sic praeparatus, tunc dicitur statu ejus plenus, nam tunc interiora disposita sunt ad recipiendum; apud hominem appellantur omnia illa quibus donatur a Domino ante regenerationem et per quae regeneratur, `reliquiae,’ quae in Verbo significantur per numerum `decem,’ n. 576, 1738, 2284, tum quoque per `centum,’ cum plenus status est regenerationi {1}, n. 1988: [3] haec illustrationi esse possunt, quid significatur per plenum statum unitionis Humani cum Divino in Domino, nempe, cum Ipse ex propria potentis per pugnas tentationum et victorias, et per potentias Divinae sapientiae et intelligentiae, tantum Divini in Humano, hoc est, (o)in Rationali Sibi comparavit, ut Ipsum Divinum unire posset Divino acquisito in Rationali: ut hic status repraesentaretur, factum est quod Abrahamo, tametsi per plures annos moratus in terra Canaane, non prius nasceretur Jishak, quam cum esset aetate centum annorum: haec sunt arcana quae in numero `centum annorum,’ quae fuerunt Abrahamo, continentur. [4] Quod numerus `centum’ significet plenum, constare quoque {2} potest ab aliis locis in Verbo, ut apud Esaiam,
Non erit inde amplius infans dierum, et senex qui non impleverit dies suos, nam puer filius centum annorum morietur, et peccator filius centum annorum maledicetur, lxv 20;
ubi manifeste `centum’ pro pleno, nam dicitur `non erit amplius infans dierum (o)et senex, qui non impleverit dies (o)suos, et puer ac peccator {3}, centum annorum,’ hoc est, cum plenus status ejus: [5] apud Matthaeum,
Omnis qui reliquerit domos, aut fratres, aut sorores, aut patrem, aut matrem, aut uxorem, aut liberos, aut agros, propter nomen Meum, centuplum accipiet, et vitae aeternae sortietur hereditatem, xix 29; Marc. x 29, 30;
ubi `centuplum’ pro pleno, seu `mensura bona, pressa, agitata et superfluente,’ Luc. vi 38: [6] apud Lucam,
Aliud semen cecidit super terram bonam, et enatum fecit fructum centuplum, viii 8; Matth. xiii 8, 23; Marc. iv 20;
ubi `centum’ etiam pro pleno, qui numerus non dictus fuisset nisi id significavisset: sint aliter ubi Dominus per parabolam loquitur de debitoribus, quod
Unus deberet centum batos olei, et alter centum coros tritici, Luc.(x) xvi 5-7;
ita quoque alibi ubi centum nominatur; similiter se habet cum mille, de quo numero videatur n. 2575.
@1 T suggests regenerationis.$
@2 After aliis.$
@3 filius.$

2637. `Cum nasceretur illi Jishak filius ejus’: quod significet cum Rationale Domini Divinum factum, constat ex significatione `nasci’ quod sit existere, de qua n. 2584, 2621, 2629; et ex repraesentatione `Jishaki’ quod sit Divinum Rationale, de qua n. 2630; hoc `nasci’ dicitur Abrahamo cum Divinum factum, ut quoque supra vers. 3, `vocavit Abraham nomen filii sui nati sibi,’ videatur n. 2628.

2638 Vers. 6, 7. Et dixit Sarah, Risum fecit mihi Deus, omnis audiens ridebit mihi. Et dixit, Quis dixisset Abrahamo, Lactabit filios Sarah? quia peperi filium senectuti illius. `Dixit Sarah’ significat perceptionem ex Divino spirituali: `Risum fecit nihil Deus’ significat affectionem veri caelestis: `omnis audiens ridebit mihi’ significat quod omnia ibi affectionem habitura: `et dixit’ significat cogitationem: `quis dixisset Abrahamo, Lactabit filios Sarah?’ significat quod Dominus propria potentia implantaverit Humanum Divino: `quia peperi filium senectuti ejus’ significat quod hoc fieret cum dies completi essent.

2639. `Dixit Sarah’: quod significet perceptionem ex Divino spirituali, constat a significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua saepius; et ex repraesentatione `Sarae’ quod sit Divinum spirituale seu Divinum Verum, de qua n. 2622.

2640. `Risum fecit mihi Deus’: quod significet affectionem veri caelestis, constat a significatione `risus’ quod sit affectio veri, de qua n. 2072, 2216, et ex `facere Deus’ quod sit caeleste ex quo.

2641. Quod `omnis audiens ridebit mihi’ significet quod omnia ibi affectionem habitura, constat ex significatione `audire et ridere’; audire in Verbo praedicatur de illis quae sunt affectionis, ridere {1} autem de illis quae sunt cogitationis, quod constare potest (c)ex perpluribus loci’ in Verbo, tum quoque a correspondentiis, videatur n. 2542; hic quia agitur de affectione veri caelestis, dicitur `omnis audiens,’ quo significantur omnia quae affectionis: quod `ridere’ sit affici vero, seu affectionem veri habere, videatur n. 2072, 2216, 2640.
@1 videre AI.$

2642. `Et dixit’: quod significet cogitationem, constat ex significatione `dicere’ quod sit percipere, tum quoque cogitare, de qua saepius videatur 2619 ad fin.

2643. `Quis dixisset Abrahamo, Lactabit filios Sarah?’: quo significet quod Dominus propria potentia implantaverit Humanum Divino, constat ex repraesentatione `Abrahami,’ tum `Sarae,’ et significatione `lactare’ et `filiorum’; quod `Abraham’ repraesentet Divinum Bonum, et `Sarah’ Divinum Verum, ostensum est; quo `lac’ sit spirituale ex origine caelesti, seu verum ex bono, videatur n. 2184, ita `lactare’ est implantare illud; quod `filii’ sint vera, hi quae in Rationali, constat ex significatione `filiorum,’ n. 489-491, 531 quod haec in sensu interno significent quod Dominus ex propria potentia (t)Humanum implantaverit Divino, est quia Divinum Verum est idem ac Divinum Humanum, de quo cum dicitur quod `lactet filios Abrahamo,’ significatur quod Humanum implantaverit Divino, et quia Humanum, est ex propria potentia: sed haec aegre queunt clarius ad intellectum explicari; si pluribus, obscurescet sensus adhuc magis, nam sunt Divina, quae solum coram angelis per caelestia et spiritualia sisti queunt; si coram homine aliquo stilo elevatiore, caderent in ideas materiales et corporeas quas homo habet {1}. [2] Praeterea sciendum, quod Divinum Rationale Domini quoad quale cum primo natum es describatur his verbis, `Risum fecit mihi Deus, omnis audiens ridebit mihi: et dixit, Quis dixisset Abraham, Lactabit filios Sarah?’ e more antiquo enim fuit, cum nasceretur infans, quod nomen significativum status inderetur, et quod status tunc quoque describeretur, sicut cum Cain nasceretur Havae et Adamo, Gen. iv 1; cum Sheth illis, Gen. iv 25; cum Noah Lamecho, Gen. v 29; cum Esavus et Jacobi Isaco, Gen. xxv 25, 26; cum duodecim filii Jacobo, Gen. xxix 32-3: xxx 6, 8, 11, 13, 18, 20, 24; xxxv 18; cum Perez et Zerah Tamari Gen. xxxviii 29, 30; cum Menasheh et Ephraim Josepho, Gen. xli 51, 52; cum Gershom et Eliezer Mosi, Exod. ii 22; xviii 4: quid hi omnes repraesentant, et quid significant in sensu interno, descriptioni adjunctae nomini quod indebatur, involutum est; ita hic quid Jishak; quid autem involvitur, patet aliquantisper a summaria explicatione, sed arcaniora usque recondita sunt, nam sunt Divina, quae nullis formis et formulis vocum expressibilia sunt.
@1 i in quibus nihil lucis talium.$

2644. Quod `quia peperi filium senectuti illius’ significet quod hoc fieret cum dies completi essent, constat ab explicatione eorundem paene verborum in versu 2, de quibus n. 2621-2624.

2645. Vers. 8. Et crevit natus, et ablactatus, et fecit Abraham convivium magnum, in die cum ablactavit Jishakum. `Crevit natus’ significat ulteriorem perfectionem Rationalis Domini: `et ablactatus’ significat separationem rationalis mere humani: `fecit Abraham convivium magnum’ significat cohabitationem et unionem: `in die cum ablactavit Jishakum’ significat statum separationis.

2646. `Crevit natus’: quod significet ulteriorem perfectionem rationalis Domini, constat (c)a significatione `crescere’ quod sit perfici; et ex significatione `nati seu filii’ quod sit Rationale Divinum Domini, de qua n. 2623.

2647. `Et ablactatus’: quod significet separationem rationalis mere humani, constat ex significatione `ablactari’ quod sit separari, sicut infantes ab uberibus matris; quod separatum sit rationale mere humanum, ulterius in hoc capite describitur, et repraesentatur per `filium Hagaris quod ejectus domo.’

2648. `Fecit Abraham convivium magnum’: quod significet cohabitationem et unionem, constat a significatione `convivii’ quod sit cohabitatio, de qua n. 2341; hic quoque unio, quia agitur de Domino, cujus Humanum unitum Divino ac Divinum Humano, et quia agitur de hac unione, dicitur `convivium magnum.’

2649. `In die cum ablactaret Jishakum’: quod significet statum separationis, constat (c)a significatione `diei’ quod sit status, de qua n. 23, 487, 488, 493, 893, et ex significatione `ablactari’ quod sit separari, de qua n. 2647. A versu primo hujus capitis actum est de unitione Divinae Essentiae cum Humana Domini, hoc ordine; vers. 1, De praesentia Divini in Humano, unitionis causa: vers. 2, De praesentia Humani in Divino, ita de reciproca unitione, de qua n. 2004 vers. 3, Quod ex unitione illa Humanum factum Divinum: vers. 4, Et hoc successive et continue cum Dominus vixit in mundo: vers. 5, Quodque hoc incoharet, cum status rationali esset ut reciperet: vers. 6, 7, Describitur status unitionis quoad ejus quale, cum arcanis. Sequitur nunc de separatione humani materni, et continuatur usque ad vers. 12; quae separatio in hoc versu significatur per `ablactationem Isaci,’ et in sequentibus repraesentatur per `filium Hagaris quod emissus domo’; et quia unio Divini Domini cum Humano Ipsius, et Humani cum Divino, est ipsum conjugium {1} Boni et Veri, ac inde est conjugium caeleste, quod idem est ac regnum Domini, ideo memoratur `convivium magnum quod fecit Abraham cum ablactaretur Isacus,’ per quod primum conjugii seu prima unio significatur, (m)quod convivium nisi significavisset arcanum, sicut etiam ablactatio, nusquam memoratum fuisset.(n) [2] Quia nunc sequitur de separatione humani prioris quod fuit Domino a {2} matre, et tandem de ejus plenaria exuitione, sciendum quod Dominus successive et continue usque ad ultimum vitae cum glorificatus, separaverit a se et exuerit illud quod mere humanum fuit, quod nempe traxit a matre, usque tandem ut non amplius filius ejus esset sed filius Dei, sicut quoad conceptionem etiam quo nativitatem, et sic unus cum Patre, `et Ipse Jehovah: quod separaverit a se (c)et exuerit omne humanum quod a matre, ita ut amplius non esset filius ejus, patet clare a Domini verbis, apud Johannem,
Cum deficeret vinum, dixit mater Jesu ad Ipsum, Vinum non habent; dicit illi Jesus, Quid Mihi et tibi, mulier? ii 3, 4:
apud Matthaeum,

Dixit quidam, Ecce mater Tua et fratres Tui foris stant, quaerentes Tibi loqui; at Jesus respondens dixit ei qui dixerat. Quis est mater Mea, et qui fratres Mei? et extendens manum Suam super discipulos Suos dixit, Ecce mater Mea, et fratres Mei; quisquis enim fecerit voluntatem Patris Mei, Qui est caelis, ille Meus frater, et soror, et mater, xii 47-49 [A.V. 47-50]; Marc. iii 32-35; Luc. viii 20, 21:
apud Lucam,
Tollens quaedam mulier vocem ex populo, dixit Ipsi, Beatus venter qui peperit Te, et ubera quae suxisti; at Jesus dixit, Beati illi qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud, xi 27, 28;
[3] ubi cum mulier {3} de matre, Dominus de illis locutus {4} de quibus supra nempe `quisquis fecerit voluntatem Patris Mei {5}, ille Meus frater, {6} soror, et mater,’ quod idem est cum his, `beati illi qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud’: apud Johannem,
Jesus videns matrem, et discipulum astantem, quem diligebat, dixit matri Suae, Mulier, ecce filius tuus; deinde dixit discipulo, Ecce mater tua; quare ab ista hora accepit eam discipulus apud se, xix 26, 27;
ex quibus verbis patet quod Dominus diceret ei sicut illa cogitabat cum videret Ipsum in cruce, sed usque non vocat illam matrem sed mulierem, et quod transferret matris nomen ad {7} illos qui significantur per discipulum, quare dixit discipulo, `Ecce mater tua’: adhuc manifestius ab ipsis Domini verbis, apud Matthaeum,
Jesus interrogavit Pharisaeos, dicens, Quid vobis videtur de Christo? cujus filius est? dicunt Ipsi, Davidis; dicit illis, Quomodo ergo David in spiritu Dominum Ipsum vocat, dicens, Dixit Dominus Domino meo, Sede a dextris Meis, donec ponam inimicos Tuos scabellum pedum Tuorum? si ergo David vocat Ipsum Dominum, quomodo filius ejus est? et nemo potuit Ipsi respondere verbum, xxii 39 ad fin.; Marc. xii 35-37; Luc. xx 42-44;
ita nec amplius fuit illius Davidis quoad {8} carnem. [4] Porro quod separationem et exuitionem humani materni attinet, hoc non capiunt qui mere corporeas ideas de Humano Domini habent, et cogitant de illo sicut de humano alius hominis, inde talibus scandala: illi non sciunt quod qualis vita talis homo, et quod Divinum Esse vitae, seu Jehovah, fuerit Domino a conceptione, et quod simile Esse vitae in Humano Ipsius exstiterit per unionem.
@1 i Divini.$
@2 ex.$
@3 illa.$
@4 locutus after supra.$
@5 i Qui est in caelis.$
@6 i et.$
@7 in.$
@8 secundum.$

2650. Vers. 9. Et vidit Sarah filium Hagaris Aegyptiae, quem peperit Abrahamo, illudentem. `Et vidit Sarah’ significat intuitionem Domini ex Divino spirituali: `filium Hagaris Aegyptiae’ significat in rationale mere humanum; `Hagar Aegyptia’ est affectio scientiarum, ex qua rationale illud ut a matre natum: `quem peperit Abrahamo’ significat quod a Divino caelesti ut a patre exstiterit: `illudentem’ significat non congruum et favens Divino Rationali.

2651. `Et vidit Sarah’: quod significet intuitionem Domini ex Divino spirituali, constat a significatione `videre’ quod sit intelligere, de qua n. 897, 2150, 2325, quod idem est ac ex mentis visu intueri; et ex repraesentatione `Sarae’ quod sit Divinum spirituale seu Divinum Verum, de qua n. 2622: `vidit Sarah’ est quod Divinum spirituale intueretur, quo idem est ac quo Dominus ex Divino spirituali.

2652. `Filium Hagaris Aegyptiae’: quod significet in rationale mere humanum, et quod `Hagar Aegyptia’ sit affectio scientiarum ex qua rationale illud ut a matre natum, constat (c)ex significatione `filii,’ nempe Ismaelis quod sit primum rationale quod Domino, de qua in cap. xvi Gen. ubi de Hagare et Ismaele agitur; et ex repraesentatione ejus, et Hagaris Aegyptiae quae mater {1}, de qua etiam ibi: quod rationale primum seu mere humanum apud Dominum, conceptum sit a Divino caelesti ut a patre, et natum ab affectione scientiarum ut a matre, videatur n. 1895, 1896, 1902, 1910.
@1 i quod sit affectio scientiarum.$

2653. `Quem peperit Abrahamo’: quod significet quod a Divini ex caelesti ut a patre exstiterit, constat a significatione `parere’ quod existere, de qua n. 2621, 2629; et ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Divinum caeleste, de qua n. 1989, 2011, 2172, 2198, 2501: quod rationale illud ex Divino caelesti Domini ut a patre exstiterit videatur n. 1895, 1896, 1902, 1910.

2654. `Illudentem’: quod significet non congruum et favens Divino Rationali, constare potest a significatione `illudere’ quod affectionis contra id quod non sibi congruit et favet. In versu praecedente dictum quod `crevit natus, et ablactatus’ et quod `Abraham fecerit convivium magnum cum ablactavit Jishakum,’ per quae significatum quod cum Rationale Domini Divinum fieret, rationale quod prius, separaretur: ideo nunc immediate sequitur de filio Hagaris Aegyptiae, per quem quod illud rationale intelligatur, in explicatione ad cap. xvi Gen. ubi de Ismaele et Hagare agitur, ostensum est; inde quoque patet quod illa quae in sensu interno, continua serie consequantur. [2] Quod autem rationale primum Domini attinet, hoc quia natum sicut apud alium hominem, nempe per scientias et cognitiones, non potuit quin in veri apparentiis esset, quae non vera sunt in ut constare potest ab illis quae n. 1911, 1936, 2196, 2203, 2209, 2519 allata sunt; et quia in veri apparentiis, non potuerunt ei congruere nec favere vera absque apparentiis, qualia sunt Divina, tam quia illa non capit, quam quia ei adversantur: [3] sed illustrationi sint exempla. Rationale humanum, quod scilicet natum {1} a mundanis per sensualia et dein ab analogis mundanorum per scientifica et cognitiones, paene irridet hoc seu illudit, si ei diceretur quod non viveret ex se, sed quod ei appareat sicut viveret ex se; et quod plus vivat, hoc est, sapientius et intelligentius, beatius et felicius, qui minus credit quod {2} vivat (c)ex se, et quod haec vita sit angelorum, imprimis illorum qui caelestes sunt, ac intimi seu proximi Domino; sciunt enim quod nullus vivat a se, quam solus Jehovah, hoc est, Dominus. [4] Rationale illud illuderet quoque, si ei diceretur quod nullum ei proprium sit, sed quod fallacia aut apparentia sit quod habeat; et adhuc magis, si (o)ei diceretur quod quo plus in fallacia sit quod proprium ei, eo minus habeat, ac vicissim; pariter quicquid ex proprio cogitat et agit, quod sit malum tametsi {3} esset bonum; et quod non prius sapiat quam cum credit et percipit quod omne malum ab inferno, et omne bonum a Domino; in illa fide, immo perceptione, sunt omnes angeli, qui tamen proprium abundantius quam omnes habent, sed sciunt et percipiunt quod illud a Domino, at quod prorsus appareat sicut eorum. [5] Adhuc rationale illud illuderet, si diceretur quod in caelo maximi sint qui minimi; quod sapientissimi, qui se minime sapientes esse credunt et percipiunt; quod felicissimi, qui alios maxime felices, se autem minime, esse volunt; quod caelum sit infra omnes velle esse, at infernum supra omnes; consequenter quod in gloria caeli sit prorsus nihil quod est in gloria mundi. [6] (m)Similiter illuderet rationale illud, si diceretur quod in altera vita nihil spatii et temporis sit, sed quod sint status secundum quos sunt apparentiae; et quod vita eo caelestior sit, quo longius ab illis quae sunt spatii et temporis abest, et (o)quo propius est ad illa quae sunt aeternum, in quo, nempe aeterno, nihil prorsus (c)ab idea temporis, nec ab analogo ejus, inest(n): ita in innumerabilibus aliis. [7] Quod talia in rationali mere humano essent, et quod ideo hoc rationale Divina illuderet, vidit Dominus, et quidem ex Divino spirituali, quod significatur per quod `vidit Sarah filium Hagaris Aegyptiae,’ n. 2651, 2652: quod homo ex interiore possit intueri in illa apud se quae infra sunt, ab experientia notum est illis qui in perceptione sunt, etiam illis qui in conscientia, nam vident eousque, ut ipsas suas cogitationes redarguant; inde possunt regenerati videre quoque eorum rationale quod iis ante regenerationem, sit; sed talis perceptio apud hominem est a Domino; verum Domini fuit ex Se Ipso.
@1 natura I.$
@2 A had quo minus credit et sic quo minus ei apparet quod but alters first quo to qui.$
@3 A had tametsi esset bonum quod faceret but d quod faceret. The meaning is evidently that `what was done’ may be good but that `the man’s action’ is bad.$

2655. Vers. 10. Et dixit Abrahamo, Ejice ancillam hanc, et filium ejus, quia non hereditabit filius ancillae hujus cum filio meo, cum Jishako. `Dixit Abrahamo’ significat perceptionem ex Divino: `ejice ancillam hanc et filium ejus’ significat quod exterminarentur quae rationalis mere humani sunt: `quia non hereditabit filius ancillae hujus cum filio meo, cum Jishako’ significat quod rationale mere humanum cum Rationali ipso Divino non posset communem vitam habere, neque quoad verum neque quoad bonum.

2656. `Dixit Abrahamo’: quod significet perceptionem Divino, constat ex significatione `dicere’ in historicis Verbi quod percipere, de qua saepius antea, et ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Divinum caeleste seu Divinum Bonum, de qua n. 2622.

2657. Quod `ejice ancillam hanc et filium ejus’ significet quod exterminarentur quae rationalis mere humani sunt, constat ex significatione `ejicere’ quod sit exterminare, ex significatione `ancillae’ quod sit affectio rationalium et scientificorum, ita bonum eorum, de qua n. 2567, et ex significatione `filii’ quod sit verum istius rationalis, de qua n. 264, 489, 533, 1147; {1} sed est bonum et verum apparens, quae praedicantur de rationali hoc primo seu mere humani inde est quod `ejice ancillam hanc et filium ejus’ significet quod exterminarentur quae rationalis mere humani sunt. Quomodo hoc habet, nempe quod primum rationale exterminatum sit, cum Divinum successit, prius passim dictum et ostensum est, sed quia hic in specie de illo agitur, paucis adhuc explicandum. [2] Sunt apud unumquemvis hominem qui regeneratur, bina rationalia, unum ante regenerationem alterum post regenerationem: primum, quod ante regeneratione comparatur per experientias sensuum, per reflexiones super illa quae in vita civili, et in vita morali, perque scientias, et per ratiocinia inde et per eas, tum per cognitiones spiritualium ex doctrina fidei seu Verbo; sed haec non amplius tunc vadunt quam paululum supra ideas memoriae corporeae, quae respective admodum materiales sunt; quicquid itaque tunc cogitat, est ex talibus, vel ut visu interiore intellectuali simul comprehendantur, sistuntur talium similia comparative vel analogice; ejuscemodi est rationale primum, seu quod ante regenerationem. [3] At rationale post regenerationem formatur a Domino per affectiones veri et boni spiritualis, quae affectio mirabiliter a Domino implantantur veris rationalis prioris, et vivificantur ibi (o)illa quae congrua sunt et favent; cetera autem, sicut nullius usus, separantur inde, usque tandem ut bona et vera spiritualia colligantur quasi in fasciculos, rejectis incongruis quae non vivificari possunt, quasi ad peripheriam, et hoc successive sicut bona et vera spiritualia cum vita eorum affectionum crescunt; inde patet quale [est] rationale alterum. [4] Haec quomodo se habent, illustrari potest per comparationem cum fructu arborum: primum rationale se habet in initio sicut fructus immaturus, qui successive maturescit usque dum semina intus in se ponit; qui cum illius aetatis est ut se separare incipiat ab arbore, tunc est status ejus plenus, de quo supra n. 2636; rationale autem alterum, quo donatur a Domino cum regeneratur, se habet sicut idem fructus in humo bona, in qua putrescunt illa quae sunt circumcirca semina, et haec se extrudunt ab intimis sui, et emittunt radicem, tum super terram surculum, qui crescit in novam arborem, et explicat se, usque demum in novos fructus, dein in hortos et {2} paradisos, secundum affectiones boni et veri quas recipit, videatur Matth. xiii 31, 32; Joh. xii 24. [5] Sed quia exempla magis convincunt, sit exemplo proprium quod homini ante regenerationem, et proprium quod ei post regenerationem; ex primo rationali quod sibi comparavit per media, de quibus supra, credit homo quod ex seipso, ita ex proprio, cogitet verum et faciat bonum; rationale hoc primum non aliter capere potest, etiamsi instructus sit quod omne bonum amoris, et omne verum fidei, sit a Domino: at cum regeneratur, quod fit in adulta ejus aetate, ex rationali altero quo donatur a Domino, incipit cogitare quod bonum et verum non sit a seipso seu a proprio, sed a Domino, at usque quod faciat bonum et cogitet verum sicut a seipso, videatur n. 1937, 1947; tunc quo plus in hoc confirmatur, eo plus in lucem veritatis de illis perducitur, usque demum ut credat quod omne bonum et omne verum sit a Domino; tunc proprium rationalis prioris successive separatur, et (o)homo proprio caelesti donatur a Domino, quod fit novi rationalis. [6] Sit adhuc exemplum; primum rationale principio non alium amorem novit quam sui et mundi, et tametsi audit quod amor caelestis prorsus alius sit, usque id non capit; dein autem cum aliquod bonum facit, non aliud jucundum inde percipit quam quod videatur sibi mereri gratiam alterius, vel quod audiat Christianus, vel quod obtineat inde vitae aeternae gaudium; alterum autem rationale quo donatur a Domino per regenerationem, incipit aliquod jucundum sentire in ipso bono et {2} vero, et jucundo hoc affici, non propter suum quid, sed propter bonum et verum, ex quo jucundo cum fertur, tu meritum rejicit, usque tandem ut respuat illud sicut enorme; hoc jucundum apud eum successive crescit, et fit beatum, et in altera vita fit felix, et ipsum ejus caelum. Inde nunc constare potest quomodo se habet cum utroque rationali apud hominem qui regeneratur. [7] Sed sciendum quod apud hominem, tametsi regeneratur, usque omnia et singula quae sunt rationalis primi {3}, remaneant, et modo a rationali altero separentur, et hoc miraculose a Domino: Dominus autem rationale primum prorsus exterminavit, ut {4} nihil ejus remanserit, mere enim humanum et Divinum non simul esse possunt; inde non {5} amplius filius Mariae erat, sed Jehovah quoad utramque Essentiam.
@1 i sunt enim duo quae constituunt rationale nempe bonum et verum, bonum significatur per ancillam, verum per filium.$
@2 i in.$
@3 quae sunt rationalis prioris, omnia et singula.$
@4 i usque adeo.$
@5 nec.$

2658. `Quia non hereditabit filius ancillae hujus cum filio me cum Jishako’: quod significet quod rationale mere humanum cum Rationali ipso Divino non posset communem vitam habere, neque quo: verum neque quoad bonum, constat a significatione `hereditare’ quod sit habere vitam alterius, de qua mox; ex significatione `filii ancilla quod sit rationale mere humanum quoad verum et quoad bonum de qua n. 2657; et ex significatione `filii mei, Jishaki’ quod sit Rationali Divinum quoad verum, quod est `filius meus,’ et quoad bonum, quod est `Jishakus,’ de qua n. 2623, 2630; quod `Jishakus’ sit Rationale Divinum quoad bonum, ex significatione `risus,’ ex quo nominatus, quod sit affectio veri seu bonum veri, constat a vers. 6, 7, n. 2640, 2641, 2643; inde patet quod `non hereditabit filius ancillae hujus cum filio meo, cum Jishako’ sit quod rationale mere humanum cum Rationali Divino non possit communem vitam habere neque quoad verum neque’ quoad bonum: quod communem vitam habere nequeat, constat ex eo solo quod Divinum sit ipsa vita, et sic habeat vitam in Se Ipso; mere humanum autem est organum vitae, et sic non habet vitam in seipso; [2] Humanum Domini cum Divinum factum, non amplius fuit organum vitae seu recipiens vitae, sed fuit ipsa vita, qualis Ipsius Jehovae; e ipsa conceptione a Jehovah hoc primum habuit, quod clare ab Ipsius Domini verbis patet, apud Johannem,
Quemadmodum Pater habet vitam in Se Ipso, ita dedit Filio habere vitam in Seipso, v 26;
Divinum Humanum est quod vocatur `Filius,’ n. 1729, 2159, 2628: apud eundem,
In Ipso vita erat, et vita erat lux hominum, I 4:
apud eundem,
Dixit Jesus, Ego sum via, veritas, et vita, xiv 6:
apud eundem,
Jesus dixit, Ego sum resurrectio et vita, qui credit in Me, etsi moriatur, vivet, xi 25:
apud eundem,
Panis Dei est, qui descendit e caelo, et vitam dat mundo, vi 33;
quod autem homo non sit vita, sed organum seu recipiens vitae, videatur n. 2021, et alibi passim; exinde evidens esse potest quod cum Dominus etiam quoad Humanum Jehovah factus, illud quod non vita erat in se, hoc est, quod mere humanum, ablegaretur; hoc significatur per quod `illius ancillae non hereditare posset cum filio Jishako.’ [3] Quod `hereditare’ in sensu interno, cum praedicatur de Domino, sit vitam habere Patris, ita in Se Ipso, et cum praedicatur de hominibus, quod sit vitam habere Domini, hoc est, vitam accipere a Domino, constat a pluribus locis Verbi; vitam habere in Se Ipso est ipsum Esse vitae, hoc est, Jehovah; vitam autem habere Domini, seu vitam accipere a Domino, est recipere Dominum amore et fide, et quia illi sunt in Domino et sunt Domini, vocantur `heredes et filii Ipsius.’ [4] In Verbo Veteris Testamenti praedicatur `hereditas’ tam de caelesti seu bono, quam de spirituali seu vero, sed usque unum exprimitur alia voce quam alterum; illam vocem interpretari licet per `possidere hereditario,’ hanc autem per `hereditare’; illa etiam vox in lingua originali involvit possessionem, haec autem derivationem inde, sicut se habet caeleste ad spirituale, seu bonum ad verum; in hoc versu, ubi per `Jishakum’ repraesentatur Divinum Rationale seu Divinum Humanum Domini, est vox possessionis ex jure hereditario, quia Domini Divinum Humanum est solus possessor heres, ut quoque Ipse docet in parabola, Matth. xxi 33, 37, 38; Marc. xii 7; Luc. xx 14, et passim declarat quod `omnia Patris, Ipsius sint.’ [5] Quod `hereditario possidere’ et `hereditare’ in Verbo, cum praedicatur de hominibus, significet vitam accipere a Domino, proinde vitam aeternam seu caelum {1}, nam illi soli caelum accipiunt qui vitam Domini recipiunt, constat {2} apud Johannem,
Qui vicerit, hereditario accipiet omnia, et ero illi Deus, et ille erit Mihi filius, Apoc. xxi 7:
apud Matthaeum,

Omnis qui reliquerit domos, aut fratres, aut sorores,… propter nomen Meum, centuplum accipiet, et vitae aeternae sortietur hereditatem, xix 29; xxv 34; Marc. x 17; Luc. xviii 18;
hic caelum vocatur vita aeterna, alibi simpliciter vita, ut Matth. xviii 8, 9; xix 17; Joh. iii 36; v 24, 29, ex causa quia Dominus est ipsa vita, et qui Ipsius vitam accipit, is est in caelo: [6] apud Davidem,
Deus salvabit Zionem, et aedificabit civitates Jehudae, habitabunt ibi, et possidebunt hereditario eam, et semen servorum Ipsius hereditabunt eam, et amantes nomen Ipsius habitabunt in ea, Ps. lxix 36, 37 [A.V. 35, 36];
ubi `possidere hereditario’ praedicatur de iis qui in amore caelesti sunt, `hereditare’ de iis qui in amore spirituali: [7] apud Esaiam,
Confidens in Me hereditabit terram, et possidebit hereditario montem sanctitatis Meae, lvii 13;
similiter: apud Mosen,
Deducam vos ad terram, super qua levavi manum Meam, ad dandum eam Abrahamo, Isaco, et Jacobo, et dabo eam in {3} possessionem hereditariam, Exod. vi 8;
haec in sensu litterae significant quod terra Canaan daretur iis possessionem hereditariam, quod etiam factum; at in sensu interno significant quod daretur caelum illis qui in amore et fide in Dominum sunt; nam sicut Dominus per `Abrahamum, Isacum, et Jacobum’ repraesentatur, ita significatur ipse amor et ipsa fides, proinde illi qui in amore et fide sunt, ita qui in Domino: ut quoque per `Abrahamum, Isacum, et Jacobum cum quibus multi accumbent in regno caelorum apud Matthaeum viii 11; in caelo enim prorsus ignoratur Abraham, Isac et Jacob, sed solum scitur quid per eos repraesentatur significatur, similiter ac quid per `accumbere seu comedere cum iis’; quod enim omnia nomina in Verbo significent res, videatur n. 1224, 1264, 1876, 1888, et quod `terra Canaan’ sit Canaan caelestis seu caelum, n. 1585, 1607, 1866, quod etiam simpliciter vocatur `terra’, n. 1413, 1607, 1733, 2571, sicut etiam apud Matthaeum,
Beati miseri, quia ii hereditatem accipient terrae, v 5.
@1 i accipere.$
@2 patet.$
@3 i vobis.$

2659. Vers. 11. Et malum fuit verbum valde in oculis Abrahami, ob causas filii sui. `Malum fuit verbum valde in oculis Abrahami’ significat statum Domini primum cum cogitaret de separando a se rationali illo: `ob causas filii sui’ significat propter id quod dilexit illud.

2660. `Malum fuit verbum valde in oculis Abrahami’: quod significet statum Domini primum cum cogitaret de separando a se rationali illo, nempe quod status doloris ex amore esset, constare potest absque explicatione.

2661. `Ob causas filii sui’: quod significet propter id quod dilexit illud, nempe rationale primum, constat ex significatione `filii,’ nempe ancillae, quod sit rationale mere humanum, seu primum, de qua prius. Causa doloris `hic quidem non memoratur, sed usque patet ab illis quae sequuntur; quod sit ex amore, liquet, nam dicitur `filii sui,’ et agitur de illo in sequentibus a vers. 13-21; ut (o)tamen sciatur cur hic dolor, seu quare dicitur quod `malum fuit verbum valde in oculis Abrahami ob causas filii sui,’ pauca haec sint alicui illustrationi; [2] Dominus in mundum non venit ut salvaret caelestes, sed ut spirituales; Antiquissima Ecclesia, quae `homo’ dicta, fuit caelestis; haec si permansisset in integritate sua, non opus habuisset Dominus ut nasceretur homo, quare, ut primum haec deficere incepit, praevidit Dominus quod caelestis Ecclesia prorsus ab orbe periret, ideo statim tunc praedictio facta est de Adventu Domini in mundum, Gen. iii 15. Post illius Ecclesiae tempus non amplius fuit `Ecclesia caelestis sed Ecclesia spiritualis; Antiqua Ecclesia, quae fuit post diluvium, Ecclesia spiritualis fuit, de qua pluries in Parte Prima; haec Ecclesia, seu illi qui ab Ecclesia spirituali, non salvari potuerunt nisi Dominus venisset in mundum; haec sunt intellecta per Domini verba apud Matthaeum,
Non opus habent validi medico, sed male habentes; non veni vocare justos, sed peccatores ad paenitentiam, ix 11, 13:
etiam per haec, apud Johannem,
Et alias oves habeo, quae non sunt ex ovili hoc; etiam illas oportet Me adducere, vocemque Meam audient, et fiet unus grex, et unus pastor, x 16;
tum quoque per parabolam de centum ovibus, apud Matth. xviii 11-13; [3] nunc quia per `Isacum’ sicut repraesentatur Divinum Rationale Domini, etiam significantur caelestes, qui `heredes’ vocantur; et per `Ismaelem’ sicut repraesentatur rationale mere humanum Dominum, etiam significantur spirituales, qui `filii’ dicuntur, ut ex illis quae supra n. 2658 dicta sunt, quoque patet, inde ex amore Divino dolor Ipsi, seu `verba quae in hoc versu; inde quoque illa quae sequuntur a vers. 13-21, ubi per `filium Hagaris et matrem’ repraesentatur Ecclesia spiritualis, ac agitur de ejus, seu illorum qui ab Ecclesia illa, statu, n. 2612. Arcana haec non pluribus adhuc edici possunt; solum quo apud Dominum, cum fuit in mundo, repraesentati sint omnes status Ecclesiae, et quomodo per Ipsum salvarentur; quare etiam iidem status Ecclesiae per eadem nomina quoque significantur.
@1 hic after non.$
@2 i aliqua.$
@3 i haec (perhaps deleted).$

2662. Vers. 12. Et dixit Deus ad Abrahamum, Ne malum sit in oculis tuis super puerum, et super ancillam tuam; omne quod dicit ad te Sarah, audi voci ejus, quia in Jishako vocabitur tibi semen. `Dixit Deus ad Abrahamum’ significat perceptionem Domini ex Divino: `Ne malum sit in oculis tuis super puerum, et super ancillam tuam’ significat status mutationem erga rationale illud: `omne quod dicit ad te Sarah, audi voci ejus’ significat quod secundum spirituale verum ageret: `quia in Jishako vocabitur tibi semen’ significat quod ex Divino Humano Domini omnis salus illis qui in bono sunt.

2663. `Dixit Deus ad Abrahamum: quod significet perceptionem Domini ex Divino, constat ex significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere, de qua saepius prius; et quia ex Divino, dicitur quod `Deus ad Abrahamum dixit’; per utrumque, tam per Deum quam per Abrahamum, intelligitur Dominus; {1} quod historica quae sunt sensus litterae, dividant ideas, at quod sensus internus uni illas, patet ex his; in sensu litterae historico sunt duo, nempe Deus Abrahamus, quae colloquuntur, in sensu interno autem est unus, nempe Dominus quoad Divinum; {2} inde quoque patet quod qui tres sunt in sensu litterae, sit unus in sensu interno, sicut Pater, Filius, Spiritus sanctus, qua non tres dii sunt, sed unus, et quod in Domini omne Trinum perfectum sit, nempe in Ipso Pater, ut Ipse dicit, et Ipso sanctum spiritus, ut quoque Ipse dicit.
@1 In A remainder of this [ ] followed 2664 but is marked for insertion here.$
@2 i in sensu literae est colloquutio inter eos, in sensu interno est perceptio Domini, nam perceptio non aliter quam per colloquutionem in historicis Verbi exprimi potest.$

2664. `Ne malum sit in oculis tuis super puerum et super ancilla tuam’: quod significet status mutationem erga rationale illud; in sensu proxime {1} interno secundum verba, est quod non doleret de eo quod separaret a se rationale mere humanum, tum quod non doluerit, nam a perceptione ex Divino fuit quod necessum esset ut separaretur, quia non aliter salvari potuisset genus humanum; haec status mutatio est quae significatur.
@1 A has proximo changed to proxime.$

2665. Quod `omne quod dicit ad te Sarah, audi voci ejus’ significet quod secundum spirituale verum ageret, constat ex repraesentatione `Sarae’ quod sit Divinum spirituale seu Divinum Verum, de qua n. 2622, et ex significatione `audire voci’ quod sit secundum id agere, de qua n. 2542. Quid sit agere secundum spirituale verum, non ad captum ita explicari potest sicut potest percipi ab illis qui in sensu interno sunt, quare si secundum perceptionem horum diceretur quid sit, vix agnosceretur; ex causa etiam quia plura arcana prius evolvenda, immo credenda, antequam res explicata in ideas fidei intrare possit; quid in communi significet, aliquantisper dici potest, nempe quod sit quod Dominus ex Humano Divino concluderet, et secundum id ageret, ita ex propria potentia; Divinum (t)enim Verum fuit per quod univit Humanum Divino, ac Divinum Bonum per quod univit Divinum Humano; quod reciproca unitio fuerit, videatur n. 2004.

2666. Quod `in Jishako vocabitur tibi semen’ significet quod a Divino Humano Domini omnis salus illis qui in bono sunt, constat a repraesentatione `Jishaki’ quod sit Divinum Rationale, de qua prius, ita Divinum Humanum, nam in intimo rationalis incohat humanum, n. 2106; et ex significatione `seminis’ {1} quod praedicatur ex Jishako {2} quod sit rationale caeleste, seu quod idem, qui caelestes sunt, de qua n. 2085, 2661; ita `vocari tibi semen’ significat quod illi heredes, proinde quod illis salus. Spirituales sunt etiam semen, sed ex filio ancillae, ut dicitur in vers. seq. `Et etiam filium ancillae in gentem ponam eum, quia semen tuum ille’; quare etiam illis salus, si in bono sunt, ut ab interno sensu illorum verborum constabit; idem etiam docet Dominus multis in locis, et manifeste apud Johannem,
Quotquot Ipsum receperunt, dedit illis potestatem ut filii Dei essent, credentibus in nomen Ipsius, qui non ex sanguinibus, neque e voluntate carnis, neque e voluntate viri, sed ex Deo nati sunt, i 12, 13.
@1 hic.$
@2 Isaco.$

2667. Actum est a primo versu hujus capitis ad septimum de unitione Humani cum Divino, et Divini cum Humano, Domini, et quod ex unitione illa Humanum Domini Divinum factum; contenta singulorum versuum videantur n. 2649. Deinde vers. 8, actum est de rationali mere humano, quod separaretur: vers. 9, quia non congruens esset Divino Rationali: vers. 10, nec cum hoc communem habere vitam posset, tam quoad verum quam quoad bonum: vers. 11, quod separat; primum dolori esset Domino: vers. 12, sed quod ex Divino perceperit genus humanum aliter salvari non potuisse. Nunc sequitur de illis qui ab Ecclesia spirituali, qui per `filium Hagaris, postquam ablegatus’ significantur.

* * *

2668. Vers. 13. Et etiam filium ancillae in gentem ponam (x)eum, quia semen tuum ille. `Etiam filium ancillae in gentem ponam (x)eum’ significat Ecclesiam spiritualem quae acceptura bonum fide `quia semen tuum ille’ significat quod ex Divino Humano Domini illis quoque salus.

2669. `Etiam filium ancillae in gentem ponam eum’: qua significet Ecclesiam spiritualem quae acceptura bonum fidei, constat a significatione `filii ancillae,’ tum `gentis’; `filius ancillae seu Ismael’ cum fuit in domo Abrahami, seu cum Abrahamo, repraesentabat primum rationale Domini, ut n. 2652, 2653, 2657, 2658 ostensum nunc vero cum separatus induit aliam repraesentationem, nempe Ecclesiae spiritualis, n. 2666; similiter ac prius Lot, qui dum tu cum Abrahamo, repraesentabat externum hominem Domini, n. 1428, 1429, 1434, 1547, 1597, 1598, 1698, at cum separatus ab Abraham’ repraesentabat Ecclesiam externam, et plures istius Ecclesiae status n. 2324, 2371, 2399, 2422, 2459, `et’ in toto cap. xix, Gen. Quod `gens’ significet bonum, videatur n. 1159, 1258-1260, 1416, 1849, hic bonum fidei quia praedicatur de Ecclesia spirituali; inde nunc, `Etiam filium ancillae in gentem ponam eum’ significat Ecclesiam spiritualem quae acceptura bonum fidei, hoc est, charitatem. [2] Regnum Domini in caelis et in terris est caeleste et spirituale, quare angeli distincti sunt in caelestes et in spirituales, videatur n. 202, 337; caelestibus angelis apparet Dominus ut sol, spiritualibus ut luna, n. 1053, 1521, 1529-1531; similiter sunt homines distincti in caelestes et in spirituales; qui ab Antiquissima Ecclesia quae ante diluvium, fuerunt caelestes, de quibus n. 607, 608,(x) 784, 895, 920, 1114-1125; at qui ab Antiqua quae post diluvium, fuerunt spirituales, de quibus n. 640, 641, 609, 765; quae differentia inter illas Ecclesias, videatur n. 597, 607; tum quae inter caeleste et spirituale, n. 81, 1155, 1577, 1824, 2048, 2069, 2088, 2227, 2507. Caelestes sunt de quibus ita Dominus,
Proprias oves vocat nomine tenus, et educit eas, et quando proprias oves eduxerit, coram iis incedit, et oves Ipsum sequuntur, quia sciunt vocem Ipsius;
spirituales autem sunt de quibus haec,
Et alias oves habeo, quae non sunt ex ovili hoc, etiam illas oportet Me adducere, vocemque Meam audient, et fiet unus grex et unus pastor, Joh. x 3, 4, 16.
Bonum amoris est quod facit Ecclesiam caelestem, bonum autem fidei quod facit Ecclesiam spiritualem; verum fidei non facit sed introducit.

2670. Quod `quia semen tuum ille’ significet quod ex Divino Humano Domini illis quoque salus, constare potest ab illis quae supra n. 2666 dicta sunt: quod `semen’ sit fides sed charitatis, videatur n. 255, 880, 1025, 1447, 1610, (x)1940.

2671. Agitur a versu hoc 13 ad 21, in genere de regno spirituali Domini, et in specie de illis qui fiunt spirituales, et hoc, ordine a primo statu eorum reformationis ad ultimum: vers. 14, De statu eorum ante reformationem, quod erraticus in doctrinalibus fidei: vers. 15, quod redigantur usque ad ignorantiam, quod {1} nihil veri sciant: vers. 16, quod dolor iis inde; vers. 17, et quod tunc solatium et auxilium a Domino: vers. 18, et illustratio: vers. 19, ac instructio ex Verbo: vers. 20, quod usque status eorum post reformationem, respective ad caelestes, sit obscurus: vers. 21, at quod iis lux a Divino Humano Domini in eorum affectione scientiarum et apparentium veritatum.
@1 ut.$

2672. Vers. 14. Et mane surrexit Abraham in matutino, et accepit panem et lagenam aquae, et dedit ad Hagar, posuit super humero ejus, et puerum, et emisit illam, et ivit et erravit in deserto Beersheba. `Mane surrexit Abraham in matutino’ significat perceptionem claram Domini a Divino: `et accepit panem et lagenam aquae’ significat bonum et verum: `et dedit ad Hagar’ significat implantationem in vita ejus: `et posuit super humero ejus’ significat quantum posset recipere: `et puerum’ significat verum spirituale: `et emisit illam’ significat quod in proprio relinqueret: `et ivit et erravit in deserto Beersheba’ significat statum erraticum in doctrinalibus fidei.

2673. `Mane surrexit Abraham in matutino’: quod significet perceptionem claram Domini a Divino, constat a significatione `mane,’ et `surgere in matutino’ quod sit percipere clare, de qua n. 2540, ubi eadem verba, et a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Divinum Domini, de qua saepe {1} prius. Perceptio clara Domino a Divino fuit de statu regni spiritualis Ipsius, nempe quales illi qui e regno illo seu ab Ecclesia illa, in principio sunt, quales successive, et quales tandem fiunt; nam omnis status eorum ad amussim et plene describitur in sensu interno a versu 13 ad 21 hujus capitis.
@1 saepius.$

2674. `Et accepit panem, et lagenam aquae’: quod significet bonum et verum, constat a significatione `panis’ quod sit caeleste seu bonum, de qua n. 276, 680, 2165, et a significatione `aquae’ quod sit spirituale seu verum, de qua n. 28, 680, 739 dicitur `lagena aquae, quia est perparum veri quo in principio donantur, quantum nempe tunc possunt recipere, quod significatur per quod `posuit super humero ejus,’ n. 2676. Quisque videre potest quod historica haec involvant arcana, ex eo quod Abraham qui dives pecore et armento, tum auro et argento, ita ablegaverit ancillam suam ex qua filium habuit, et puerum Ismaelem quem multum dilexit, solum dando eis aliquid panis [et aliquid aquae in lagena]; praevidere etiam potuit quod illis consumptis morerentur, quod etiam factum nisi ab angelo tulerint opem; et praeterea haec de pane et lagena aquae, et quod illa posita super humero, nec tanti sunt ut memorentur; sed usque ita factum est, ac memoratum, quia involvunt et significant statum primum eorum qui spirituales fiunt, quibus in principio aliquid boni et aliquid veri, et quidem parum suppeditatur, et dein quod aqua illis deficiat, et auxilium tunc ferant a Domino.

2675. {1} `Et dedit ad Hagar’: quod significet implantationem in vita ejus, constat a significatione `Hagaris’ quod sit vita exterioris hominis, de qua n. 1896, 1909; vita exterioris hominis est affectio scientiarum quae per `Hagarem Aegyptiam’ in specie significat ut apud illos qui fiunt spirituales, implantatur a Domino bonum et verum in affectione scientiarum, ut nempe scire et discere velint quid bonum et verum, ob finem et usum ut rationales fiant, ac ut spirituales, nam affectio scientiarum est `mater’ per quam nascitur rationale in quo spirituale, n. 1895, 1896, 1902, 1910; simile quidem apud omnes a Domino influit, sed non alii recipiunt propter eum finem et eum usum quam qui reformari possunt; ceteri propter alios fines et alios usus, qui innumerabiles sunt, et spectant se et mundum.
@1 Another draft of n. 2675-2684 is given in Appendix volume.$

2676. `Posuit super humero ejus’: quod significet quantum posset recipere, constat a significatione `humeri’ quod sit omnis potentia, de qua n. 1085, ita quantum boni et veri possunt recipere.

2677. `Et puerum’: quod significet [verum] {1} spirituale, constat a significatione `pueri,’ hic quod sit illud quod spirituale dicitur; repraesentat enim `Ismael seu filius ancillae’ hic spiritualis Ecclesiae hominem, et quia hic eum in principio, dicitur `puer.’
@1 As 2672. A d verum here and also before spirituale in next line. Possibly the former was accidental.$

2678. Quod `emisit illam’ significet quod in proprio relinqueret, constare potest a significatione `emitti’ cum hoc ab Abrahamo, per quem repraesentatur Dominus; tum a statu eorum primo qui reformantur et spirituales fiunt; status eorum primus est quod putent se bonum agere et verum cogitare ex semet, ita ex proprio, tunc nec aliter sciunt; ac cum iis dicitur quod omne bonum et omne verum a Domino, id quidem non rejiciunt sed non corde agnoscunt, quia non sentiunt nec interius percipiunt quod aliquid `aliunde influat’ quam a semet; quia in tali statu omnes sunt primum qui reformantur, ideo a Domino relinquuntur in proprio, sed usque, iis nescientibus, per proprium suum ducuntur.

2679. `Et ivit et erravit in deserto Beersheba’: quod significet statum erraticum tunc in doctrinalibus fidei, constat (c)a significatione `ire et errare in deserto’ quod sit status erraticus; et a significatione `Beersheba’ quod sit doctrinalia fidei, de qua ad finem hujus capitis, ubi dicitur quod Abrahamus et Abimelechus percusserunt foedus in Beersheba, vers. 32: et quod Abrahamus plantavit lucum in Beersheba, vers. 33. In hoc versu describitur qualis in principio {1} est status eorum qui reformantur {2}, nempe quod in varios errores auferantur; inditur enim (c)iis a Domino ut multum cogitent de vita aeterna, ita multum de veris fidei, sed quia ex proprio, ut dictum, non possunt aliter quam sicut doctrina ita vita errore huc {3} illuc, arripiendo pro vero quod inseminatum est ab infantia, vel quod imprimitur illis ab aliis, vel quod cogitatur ab ipsis, praeter quod affectiones variae quas nesciunt, abducant; sunt sicut fructus (o)adhuc immaturi, quibus non momento forma, pulchritudo, et sapor induci queunt; aut sicut surculi teneri, qui non momento excrescere possunt in florem aut spicam: quae autem tunc intrant, tametsi quoad plurimam partem erronea, usque sunt talia quae inserviant promovendae crescentiae, quae dein cum reformantur, partim separantur, partim conducunt pro inducendis quasi alimentis et {4} succis in vitam sequentem, partim quae coaptari possunt bonis et veris postmodum a Domino implantandis, et partim ut inserviant spiritualibus pro ultimis planis; ita pro continuis mediis ad reformationem, quae media in perpetuo nexu et ordine {5} consequuntur, nam omnium minima apud hominem a Domino praevidentur, et ad futurum, ejus statum in aeternum providentur, et hoc ad ejus bonum, quantam usquam possibile est, et homo patitur se a Domino duci.
@1 After eorum.$
@2 spirituales sunt.$
@3 i et.$
@4 seu.$
@5 i se.$

2680. Vers. 15. Et consumptae sunt aquae e lagena, et conjecit puerum sub unum fruticum. `Consumptae sunt aquae e lagena’ significat desolationem veri: `et conjecit puerum sub unum fruticum’ significat desperationem quod nihil veri et boni perciperet.

2681. `Consumptae sunt aquae e lagena’: quod significet desolationem veri, constat a significatione `consumi’ quod sit desolari, et ex significatione `aquae’ quod sit verum, de qua n. 28, 680, 739.

2682. `Et conjecit puerum sub unum fruticum’: quod significet desperationem quod nihil veri et boni perciperet, constat a significatione `pueri’ quod sit spirituale verum, de qua n. 2669, 2677; et ex significatione `fruticis seu virgulti’ quod sit perceptio, sed ita parum ut vix aliquid; quare etiam dicitur sub `unum fruticum,’ similiter sed in minore gradu ac arbores, quae quod significent perceptiones, videatur n. 103, 2163; tam ab affectu in illo facto, qui est desperationis; inde patet quod per `conjecit puerum sub unum fruticum’ significetur desperatio quod nihil veri et boni perciperet: aliquod `sub unum fruticum conjici’ sit desolari quoad verum et bonum usque ad desperationem, patet apud Hiobum,
In egestate et in esurie solitarius; fugientes ad siccitatem, praeteritam noctem, desolationem et vastitatem; carpentes malvam super frutice:… in fissura vallium ad habitandum, foraminibus pulveris et petrarum; inter frutices gemebant, sub carduo conjungebantur, xxx 3, 4, [6], 7;
ubi de desolatione veri {1}, quae describitur per formulas in Antiqua Ecclesia sollemnes, (Liber enim Hiobi est Antiquae Ecclesiae liber:) ut `esse in egestate et esurie solitarius, fugere ad siccitatem, praeteritam noctem, desolationem, (o)vastitatem, in fissuris vallium et petrarum habitare,’ tum `carpere malvam super frutice, et inter frutices gemere’: ut quoque apud Esaiam,
Venient et quiescent omnes in fluviis desolationum, in fissuris petrarum, et in omnibus virgultis, et in omnibus ductibus, vii 19;
ubi etiam de desolatione, quae per similes formulas describitur, scilicet per `quiescere in fluviis desolationum, in fissuris petrarum, et in virgultis.(n) [2] In hoc versu agitur de altero statu eorum qui reformantur, qui est quod redigantur ad ignorantiam ut nihil veri sciant, et hoc usque ad desperationem; causa ut {2} redigantur in talem ignorantiam, est ut exstinguatur lux persuasiva [quae ex proprio], quae talis est ut illuminet aeque falsa ac vera, ac inducat fidem falsi per vera, `et fidem veri per falsa,’ et simul sui fiduciam; tum quoque ut in cognitionem per ipsam experientiam perducantur de eo quod nihil boni et nihil veri a seipso seu a proprio, sed ex Domino; rediguntur illi qui reformantur, in ignorantiam usque ad desperationem, et tunc iis solatium et illustratio, ut constat ab iis quae sequuntur; influere enim non potest lux veri a Domino in persuasivum quod ex proprio; hoc enim talis naturae est ut illam lucem exstinguat; apparet {3} persuasivum in altera vita instar lucis hiemalis, sed ad approximationem lucis caeli, fit pro luce (o)illa tenebricosum, in quo est omnis veri ignorantia: hic status vocatur desolationis veri apud eos qui reformantur, et de illo {4} agitur quoque multum in sensu interno Verbi. [3] Sed de eo statu pauci scire possunt quia pauci hodie regenerantur; qui non regenerantur, illis perinde est sive verum sciant vel non sciant, tum sive verum sit vel non sit, quod sciunt, modo venditare aliquid pro vero possint; at qui regenerantur, multum de doctrina et vita, quia de salute aeterna, cogitant, ac ideo, si illis verum deficit, quia est cogitationis et affectionis eorum, dolent corde. Qualis status unius et alterius, constare potest ex hoc; homo dum in corpore est, quoad spiritum vivit in caelo, et quoad corpus in mundo; in utrumque nascitur; ac ita creatus est ut possit actualiter quoad spiritum esse cum angelus, e simul per illa quae sunt corporis, esse cum hominibus; sed quia pauci sunt qui credunt quod iis spiritus qui victurus post mortem, pauci sunt qui regenerantur {5}; qui credunt, illis altera vita est omne cogitationi; et affectionis, et mundus est respective nihil; qui autem non credunt illis mundus est omne cogitationis et affectionis, et altera vita est respective nihil; illi sunt qui regenerari possunt, hi autem qui non possunt.
@1 i sunt.$
@2 quod.$
@3 i illud.$
@4 hoc.$
@5 A had in utraque vita simul possunt esse but altered to regenerari possunt.$

2683. Vers. 16. Et ivit, et sedit sibi e regione, elongando se circiter jactum arcus, quia dixit, Ne videam mortem pueri, et sedit regione, et sustulit vocem suam, et flevit. `Ivit, et sedit sibi e regione significat statum cogitationis: `elongando se circiter jactum arcus’ significat statum quantum abesset a doctrina veri; `arcus’ est doctrina veri: `quia dixit, Ne videam mortem pueri’ significat dolorem quod sic periret: `et sedit e regione’ significat cogitationis statum: `et sustuli vocem et flevit’ significat doloris ulteriorem gradum.

2684. `Ivit, et sedit sibi e regione’: quod significet statum cogitationis, constare potest ex significatione `ire,’ tum `sedere sibi, et hoc `e regione,’ applicate ad illa qua’ praecedunt et quae sequuntur `ire,’ hic abire a puero, significat remotionem a vero spirituali, quae ulterius exprimitur et determinatur per quod elongaverit se circiter `ad jactum arcus’; `sedere sibi’ significat statum solitarium qualis est cogitationis in dolore et desperatione; `e regione’ significat ut non prospiceret et usque prospiceret; quod `prospicere’ sit cogitare, videatur n. 2245, quod etiam ulterius exprimitur et determinatur per quod dixerit `ne videam mortem pueri, et sedit e regione’; ita illis verbi; involvitur status cogitationis eorum qui in desolatione veri ac desperatione inde sunt.

2685. `Elongando se circiter jactum arcus’: quod significet statum quantum abesset a doctrina veri, constat a significatione `elongari’ quod sit abesse; et a significatione `arcus’ quod sit doctrina veri, de qua mox sequitur; `jactus’ significat quod tantum abesset quantum usquam posset, sicut quantam jaculum ab arcus, posset emitti hic `jactus arcus, dicitur, quia de spirituali homine praedicatur arcus et quod `is jaculator arcus,’ ut de eo in vers. seq. 20, `et habitavit in deserto, et fuit jaculator arcus.’

2686. Quod `arcus’ sit doctrina veri, constat a significatione ejus; in Verbo ubicumque agitur de bellis et memorantur bella, in sensu interno non alia significantur bella quam spiritualia, n. 1664; fuerunt etiam libri in Antiqua Ecclesia qui inscripti Bella Jehovae, ut constat apud Mosen, Num. xxi 14-16, quae prophetico stilo conscripta {1} sensum internum habuerunt, et egerunt de Domini pugnis et tentationibus, tum de Ecclesiae, et illorum qui ab Ecclesia; quod exinde patet quia aliqua inde desumpta sunt a Mose; tum quoque a libris aliis Ecclesiae istius, qui vocati Libri Enuntiatorum propheticorum, de quibus Num. xxi 27-30, in quibus eadem paene verba sunt quae apud Jeremiam, conferantur Num. xxi 28 et Jer. xlviii 45: ex quibus etiam concludi potest quod Antiquae Ecclesiae fuerint scripta tam historica quam prophetica, quae Divina et inspirata, et quae in interno sensu agebant de Domino ac Ipsius regno, et quod illa iis Verbum, sicut nobis libri historici et prophetici, qui in sensu litterae agunt de Judaeis et Israelitis, sed in sensu interno de Domino et de illis quae Ipsius sunt. [2] Quia `bellum’ in Verbo, sicut etiam in Antiquae Ecclesiae libris, significabat bellum spirituale, ita omnia arma, ut gladius, hasta, clypeus, scutum, tela, sagittae, et arcus significabant talia in specie quae sunt belli in spirituali sensu intellecti; de singulis armis, quid in specie significent, ex Divina Domini Misericordia, alibi dicetur; hic nunc quid `arcus,’ quod nempe doctrinam veri, et hoc a telis, sagittis, seu {2} jaculis, quae sunt doctrinalia ex quibus et cum quibus pugnant illi imprimis qui spirituales sunt, qui inde olim dicti [sunt] jaculatores arcus: [3] quod `arcus’ significet doctrinam veri, constare potest ab his locis: apud Esaiam,
Jehovae tela acuta, et omnes arcus Ipsius tensi, ungulae equorum Ipsius sicut rupes reputantur, et rotae Ipsius sicut procella {3}, v 28;
ibi de veris doctrinae agitur; `tela’ sunt vera spiritualia, `arcus’ doctrina, `ungulae equorum’ vera naturalia, `rotae’ doctrina (c)eorum; quae quia talia significant, ideo Jehovae tribuuntur, Cui non tribui possunt nisi in sensu spirituali, aliter forent verba inania et non decentia: apud Jeremiam,
Dominus tetendit arcum quum sicut inimicus {4}, constitit dextra Ipsius sicut hostis {4}, et occidit omnia desiderabilia oculi in tentorio filiae Zionis, effudit sicut ignem iram Suam Thren. ii 4;
`arcus’ pro doctrina veri, quae apparet illis qui in falsis sicut {5} (t)inimicum et hostile, non alius arcus praedicari potest de Domino: apud Habakkuk,
Jehovah equitas super equis Tuis, currus Tui salus, denudando denudabitur arcus Tuus, iii 8, 9;
ibi `arcus’ etiam est doctrina boni et veri: apud Mosen,
Exacerbabunt eum, et jaculabuntur, odio habebunt eum sagittarii, sedebit in firmo arcus sui, et roborabuntur brachia manuum ipsius a manibus fortis Jacobi, inde pastor, lapis Israelis, Gen. xlix 23, 24;
[4] ubi de Josepho; `arcus’ pro doctrina boni et veri: apud Johannem,
Vidi, cum ecce equus albus, et sedens super illo habens arcum, cui data est corona, Apoc. vi 2;
`equus albus’ pro sapientia, `sedens super illo’ pro Verbo, ut dicitur manifeste, xix 13, ubi de equo albo iterum agitur; et quia `sedens super illo’ est Verbum, constat quod `arcus’ sit doctrina veri: apud Esaiam,

Quis excitavit ab oriente justitiam, vocavit eum ad sequelam Sui, dedit coram Ipso gentes, et regibus dominari fecit? dedit sicut pulverem gladio Suo, sicut stipulam propulsam arcu Suo, xli 2;
ubi agitur de Domino, `gladius’ pro vero, {6} `arcus’ pro doctrina ab Ipso apud eundem,
Ponam in eis signum, et mittam ex eis evasores, ad gente Tarshish, Pul et Lud trahentes arcum, Tubal et Javan, lxvi 19;
`trahentes arcum’ pro docentes doctrinam, quid Tarshish, videatur n. 1156; quid Lud, n. 1195, 1231; quid Tubal, n. 1151; quid Javan, n. 1152, 1153, 1155: [5] apud Jeremiam,
Prae voce equitis et jacientis arcum, fugiens tota urbs, intrarunt in nubes, et in rupes ascenderunt, tota urbs deserta est, iv 29;
`eques’ pro illis qui veram dicunt, `arcus’ pro doctrina veri, quam fugiunt seu timent illi qui in falsis: apud eundem,
Disponite aciem contra Babelem circumcirca; omnes tendentes arcum jacite ad eam, ne parcatis telo, quia Jehovae peccavit, l 14 {7}, 29; li 2, 3;
ubi `jacientes et tendentes arcum’ pro dicentibus et docentibus doctrinam veri: [6] apud Zachariam,

Exscindam currum ex Ephraimo, et equum ex Hierosolyma, et exscindetur arcus belli, et loquetur pacem gentibus, ix 10;
`Ephraimus’ pro intellectu veri Ecclesiae, `arcus’ pro doctrina: apud Samuelem,
Lamentatus David lamentationem super Shaule, et super Jonathane, filio ejus, et dixit ad docendum filios Jehudae arcum, 2 Sam. i 17 [18];
ubi de `arcu’ non agitur, sed de doctrinalibus fidei: apud Ezechielem,
Dictum Domini Jehovih, Hic dies de quo locutus sum, et exibunt habitatores urbium Israelis, et succendent et comburent arma, et scutum, et clypeum, arcum et tela, et baculum manus et hastam, et succendent in illis ignem septem annis, xxxix 9;
arma ibi nominata sunt omnia arma belli spiritualis; `arcus cum telis’ pro doctrina et ejus veris: ipsa etiam vera separata a bonis apparent in altera vita, cum repraesentantur ad visum, sicut tela. [7] Prout `arcus’ significat doctrinam veri, etiam in opposito sensu significat doctrinam falsi; similia in Verbo ut plurimum sensum oppositum habent, ut passim dictum et ostensum; ut apud Jeremiam,
Ecce populus veniens e terra septentrionis, et gens magna excitabitur e lateribus terrae, arcum et hastam prehendunt, crudelis illa, et non miserebuntur, vox eorum sicut mare tumultuabitur, super equis equitabunt, instructus tanquam vir ad bellum, contra te filia Zionis, vi 22, 23;
ubi `arcus’ pro doctrina falsi: apud eundem,
Ecce populus veniens e septentrione, et gens magna, ac reges multi excitabitur a lateribus terrae, arcum et hastam tenent, crudeles illi, et non miserentur, l [41], 42;
similiter: apud eundem,
Tendunt linguam suam, arcus eorum mendacium, et non ad veritatem, praevalent in terra, quia e malo in {8} malum egressi sunt, et Me non noverunt, ix 1, 2 [A.V. 2, 3];
quod `arcas’ sit doctrina falsi, patet manifeste, nam dicitur quod `tendant linguam, arcus eorum mendacium, et non ad veritatem’: [8] apud eundem,
Dixit Jehovah Zebaoth, Ecce Ego frangens arcum Elami, principium fortitudinis ejus, xlix 35:
apud Davidem,
Ite, videte opera Jehovae, qui ponit desolationes {9} in terra, cessare faciens bella usque ad extremitatem terrae, arcum frangit, concidit hastam, plaustra comburit igne, Ps. xlvi 9, 10 [A.V. 8, 9]:
apud eundem,
Notus in Jehuda Deus, in Israele magnum nomen Ipsius, et erit in Shalem tabernaculum Ipsius, et habitaculum Ipsius in Zione, ibi fregit jacula ignita arcus, scutum, et gladium, et bellum, Ps. lxxvi 2-4 [A.V. 1-3]:
apud eundem,
Ecce impii tendunt arcum, praeparant sagittas suas super nervo, ad jaculandum in tenebris rectos corde, Ps. xi 2;
hic manifeste `arcus et sagittae’ pro doctrinalibus falsi.
@1 i etiam.$
@2 et.$
@3 procellae I.$
@4 A had these reversed, then altered them as in I, but in the explanation omitted to transpose them.$
@5 i et malis.$
@6 i et.$
@7 Text quoted is l 14, the others differ but deal with same subject.$
@8 ad.$
@9 Sch has vastitates. S copied this but subsequently altered to desolationes.$

2687. `Quia dixit, Ne videam mortem pueri’: [quod] significet dolorem quod sic periret, constat (c)a significatione `videre mortem’ quod sit perire; et a significatione `pueri’ quod sit spirituale verum, de qua supra; inde et ex affectu desperationis propter desolationem ex veri patet quod sit interior dolor qui his verbis inest.

2688. `Et sedit e regione’: quod significet cogitationis statum constat ab illis quae supra n. 2684 dicta sunt, ubi eadem verba. Quod iterum hoc dicatur in hoc versu, causa est quia status cogitationis usque ad ultimum doloris auctus et aggravatus est, ut patet ab illi: quae mox praecedunt, `Ne videam mortem pueri’; et ab illis quae mox sequuntur, `Sustulit vocem et flevit.’

2689. `Et sustulit vocem et flevit’: quod significet dolori ulteriorem gradum, constare potest a significatione `tollere vocem et flere’ quod sit ultimum doloris, fletus enim cum alta voce non aliud est. {2} Status desolationis veri, tum elongationis a veris, apud eos qui fiunt spirituales, in hoc versu descriptus est; quomodo haec se habent paucis dicendum est; illi qui non reformari possunt, nesciunt prorsus quid sit dolere propter id quod depriventur veris, putant quod nusquam aliquis angi possit propter tale; solum anxietatem dari posse credunt quod quis privetur bonis corporis et mundi, ut valetudine, honore, fama, opibus, et vita: qui autem reformari possunt, aliter prorsus credunt; detinentur ii a Domino in affectione boni et in cogitatione veri, quare in anxietatem veniunt quando illis privantur: [2] notum est quod omnis anxietas et dolor sit inde quod aliquis privetur illis quibus afficitur seu quae amat; qui solum afficiuntur corporeis et mundanis, seu solum talia amant, ii dolent quando `illis privantur; qui autem afficiuntur bonis et veris spiritualibus, et haec amant, ii dolent quando illis privantur; cujusvis vita non est nisi affectio seu amor; inde constare potest qualis status est eorum qui desolantur quoad bona et vera quibus afficiuntur seu quae amant, quod nempe status doloris eorum sit gravior quia interior, et in privatione boni et veri non spectant mortem corporis, quam nec curant, sed mortem aeternam; eorum status est qui hic describitur. [3] Ut quoque sciatur quinam sunt qui in affectione boni et veri a Domino teneri, ac sic reformari et fieri spirituales possunt, et fieri non possunt, etiam paucis dicendum; unusquisque in pueritia, dum primum bonis et veris imbuitur, tenetur a Domino in affirmativo quod veram sit quod a parentibus et a magistris dicitur (c)et docetur; hoc affirmativum apud eos qui spirituales homines possunt fieri, per scientifica et cognitiones confirmatur, nam quicquid addiscunt, quod affine est, se insinuat affirmativo, et hoc corroborat, idque magis et magis usque ad affectionem {2}; hi sunt qui spirituales homines secundum veri essentiam cui fidem habent, fiunt, et qui in tentationibus vincunt. Aliter vero se res habet cum illis qui non spirituales fieri possunt; hi tametsi in pueritia in affirmativo sunt, usque succedente aetate dubitativa admittunt, et sic infringunt affirmativum boni et veri; et cum adultam aetatem intrant, admittunt negativa, usque ad affectionem falsi; hi si in tentationes inducerentur, plane succumberent, quare etiam ab illis liberantur. [4] Sed ipsa causa quod admittant dubitativa, et postea negativa, ducit omnem suam originem a vita mali; qui in vita mali sunt, nusquam aliter possunt; vita cujusvis, ut dictum, est affectio seu amor; qualis affectio seu amor, talis cogitatio; affectio mali et cogitatio veri nusquam se conjungunt; ubi apparent se conjungere, usque non [se] conjungunt, est cogitatio veri absque affectione ejus, quare apud eos verum non est verum, sed modo sonorum quoddam, seu oris, a quo cor procul abest; tale verum scire etiam possunt pessimi, et quandoque prae aliis: apud quosdam etiam datum persuasivum veri talis naturae ut nemo aliud scire possit quam quod sit genuinum, sed usque non est si non sit vita boni; est affectio amoris sui vel mundi quae inducit tale persuasivum, quod etiam cum vehementia apparentis Zeli defendunt, immo usque ut condemnent illos qui non recipiunt, aut similiter credunt; sed hoc verum est quale principium apud unumquemvis, fortius quo fortior amor sui {3} aut mundi; id quidem adnascitur malo, sed non cum malo se conjungit, quare etiam exstirpatur in altera vita. Aliter apud eos qui in vita boni sunt, ipsum verum ibi suam humum, et suum cor, et a Domino suam vitam habet.
@1 A passage similar to what follows was written in A at the end of 2685, but deleted. In the margin at that place is written ad finem horum verborum (see Appendix).$
@2 i si quid dubitativi se infert, hoc non curant, sed rejiciunt$
@3 et.$

2690. Vers. 17. Et audivit Deus vocem pueri; et clamavit angelus Dei ad Hagarem e caelo, et dixit ei, Quid tibi Hagar? ne timeas, quia audivit Deus vocem pueri, in quo ille ibi. `Audivit Deus vocem pueri’ significat tunc auxilium; `et clamavit `angelus Dei ad Hagarem e caelo’ significat consolationem: `et dixit ei, Quid tibi Hagar?’ significat perceptionem de statu ejus: `ne timeas, quia audivit Deus vocem pueri, in quo ille ibi significat spem auxilii.

2691. `Audivit Deus vocem pueri’: quod significet tunc auxilium, constat a significatione `audire Deus vocem’ in sensu historico quod sit ferre auxilium in sensu interno, et a significatione `pueri’ quod sit spirituale verum, de qua prius; hic quod sit status in quo spirituale quoad verum esset, nam dicitur quod `audivit vocem pueri,’ et mox in hoc versu, `audivit vocem (o)pueri in quo ille ibi,’ nempe in quo statu, et in praecedentibus, quod in statu summi doloris ob privationem veri esset. Quod vocem pueri, non Hagaris, dicatur audivisse, es quia de statu spiritualis hominis agitur; per `puerum seu Ismaelem’ repraesentatur spiritualis Ecclesiae homo, per `Hagarem matrem ejus affectio cognitionum veri, quae est cui dolor; rationale hominis nascitur ab affectione scientiarum ut a matre, n. 1895, 1896, 1902 {1}, 1910 2094, 2524, sed spirituale ejus ab affectione cognitionum veri ex doctrina, cumprimis ex Verbo; ipsum spirituale est hic `puer,’ affectio cognitionum veri est hic `Hagar.’
@1 A i 1900, but 1909 was probably intended.$

2692. `Et clamavit angelus Dei ad Hagarem e caelo’: quod significet consolationem, constat a significatione `clamare e caelo, tum `angeli Dei,’ ut et `Hagaris’; `clamare e caelo’ significat influxum `angelus Dei’ Dominum, n. 1925, (x)2319, et `Hagar’ affectionem cognitionum veri, n. 2691; influxus Domini in affectionem veri cum haec in summo dolore est ob privationem, est consolatio: quod a Domino influit apud hominem, dicitur `clamari e caelo,’ quia per caelum est, et ibi manifestum, sed in hominis perceptione et cogitatione obscurum, modo per mutationem status affectionis se manifestans, ut hic quod consolationem acceperit {1}.
@1 perceperit.$

2693. `Dixit ei, Quid tibi Hagar’: quod significet perceptionem de statu ejus, constat a significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere, de qua prius; et a significatione `quid tibi Hagar’ quod sit status in quo esset; hic significat quod Dominus noverit ejus statum, tametsi interrogatur illa, et dicitur `quid tibi Hagar.’ In sensu litterae est interrogatio a Domino, at in sensu interno est infinita perceptio omnium; quod interrogentur homines de statu eorum, passim legitur in Verbo, sed est causa quia homo non aliter credit quam quod nemo sciat cogitationes, minus statum affectionis; tum quoque ut solatium inde habeant ut aperire queant sensa animi, quod solet medelae esse, videatur n. 1701, 1931.

2694. {1} `Ne timeas, quia audivit Deus vocem pueri, in quo ille ibi’: quod significet spem auxilii, constat a significatione `ne timeas’ quod sit non desperare, sublato enim timore spes adest; et a significatione `audire vocem pueri’ quod sit auxilium, de qua supra n. 2691, ubi similia verba. Actum est in versibus qui praecedunt, de statu desolationis, in quo illi qui reformantur ac fiunt spirituales; nunc agitur de restitutione eorum, hic de solatio et spe auxilii. [2] Quod in ignorantiam veri seu desolationem, usque ad dolorem et desperationem, redigantur illi qui reformantur, et quod tunc primum iis solatium et auxilium a Domino, hodie ignotum est, ex causa quia pauci reformantur; qui tales sunt ut reformari queant, si non in vita corporis, usque in altera, in statum hunc perducuntur, ubi ille notissimus est et vocatur `vastatio seu desolatio,’ de qua aliquid in Parte Prima, ubi etiam videatur n. 1109; qui in tali vastatione seu desolatione sunt, rediguntur usque ad desperationem, et cum in hoc statu sunt, tunc accipiunt solatium et auxilium a Domino, et tandem auferuntur inde in caelum, ubi inter angelos instruuntur quasi e novo in bonis et veris fidei: causa vastationis et {2} desolationis hujus est praecipue ut frangatur persuasivum quod ex proprio captarunt, videatur n. 2682; tum etiam ut perceptionem boni et veri accipiant, quam accipere nequeunt antequam persuasivum quod ex proprio, quasi emollitum sit; status anxietatis et doloris usque ad desperationem facit hoc; quid bonum, immo quid beatum et felix, nemo sensu exquisito percipere potest nisi in statu non boni, non beati, et non felicis fuerit; ex hoc capit perceptionis sphaeram; et hoc in eo gradu in quo fuit in statu opposito, ex relativis actualiter formatis fit sphaera perceptionis et extensio limitum ejus; hae causae vastationis seu desolationis sunt, praeter plures alias: (o)sed sint illustrationi exempla. [3] Qui suae prudentiae omnia tribuunt, et parum vel nihil Providentiae Divinae, illi si vel mille et mille rationibus evincerentur quod Providentia Divina sit universalis, sed universalis inde quia est in singularissimis, (m)et quod ne quidem capillus de capite decidat, hoc est, non tam minimum detur quod non praevisum et secundum id provisum,(n) usque tamen status eorum cogitationis de propria prudentia non inde mutatur, nisi solum illo momento cum convictos se rationibus appercipiunt; immo si idem testatum iis fieret per vivas experientias, tunc cum experientias vident aut in illis sunt, fatentur quod ita sit, sed praeterlapsis aliquibus momentis redeunt ad eundem statum opinionis; talia aliquem momentaneum effectum habent in cogitationem, non autem in affectionem, et nisi affectio frangitur, manet cogitatio in suo statu, nam cogitatio suam fidem {3} et suam vitam habet ab affectione; at cum inducitur (c)iis anxietas et dolor ex eo quod nihil usquam (c)ex se possint, et hoc usque ad desperationem, tunc frangitur persuasivum, et mutatur status; et tunc in illam fidem induci possunt quod nihil possint ex se, sed quod omnis potentia, prudentia, intelligentia et sapientia sit a Domino: similiter se habet cum illis qui credunt quod fides ab ipsis, quodque {4} bonum ab ipsis. [4] Sit adhuc illustrationi exemplum: qui hoc persuasivum captarunt quod cum justificati, non amplius aliquod malum apud eos sit, sed quod plane abstersum (c)et deletum sit, et sic quod puri sint; illi si vel per millia rationum illustrarentur, quod nihil abstergatur seu deleatur, sed quod {5} a malo detineantur et in bono teneatur a Domino nihil qui tales sunt a vita boni in qua fuerunt in mundo, ut possint, et adhuc si convincerentur per experientias, quod sint a se nihil nisi malum, immo quod impurissimae congeries malorum, usque non recedunt a fide opinionis suae; at vero cum reducuntur, ad {6} illum statum ut percipiant in se infernum, et hoc eo usque ut desperent quod usquam salvari possint, tunc primum frangitur persuasivum illud, et cum illo fastus, et contemptus aliorum prae se, tum arrogantia quod soli sint qui salvantur, ac induci possunt in veram confessionem fidei, non modo quod omne bonum sit a Domino, sed etiam quod omnia sint misericordiae Ipsius; et tandem in humiliationem cordis coram Domino, quae absque agnitione sui non dabilis est. Exinde nunc patet cur illi qui reformantur aut spirituales fiunt, rediguntur in statum vastationis seu desolationis, de quo in versibus qui praecedunt; et quod cum in statu illo usque ad desperationem sunt, tunc primum iis solatium et auxilium a Domino.
@1 A has two versions, the earlier is unfinished but not deleted (see Appendix volume).$
@2 seu.$
@3 imo.$
@4 quod I.$
@5 modo.$
@6 in.$

2695. Vers. 18. Surge, tolle puerum, et corrobora manum tuam in illo, quia in gentem magnam ponam illum. `Surge’ significat elevationem mentis: `tolle puerum’ significat spirituale quoad verum: `et corrobora manum tuam in illo’ significat sustentationem inde: `quia in gentem magnam ponam illum’ significat Ecclesiam spiritualem.

2696. `Surge’: quod significet elevationem mentis, constat a significatione `surgere’ in Verbo quod involvat, ubi nominatur, aliquam elevationem, de qua n. 2401, hic elevationem mentis quia illustrationem, et in versu sequente instructionem {1}, in veris.
@1 o comma.$

2697. `Tolle puerum’: quod significet spirituale quoad verum, constat a significatione `pueri’ quod sit spirituale cumprimis {1} quoad verum, de qua n. 2677, 2687: spiritualis enim Ecclesiae homo per vera fidei regenerari videtur, sed nescit quod per bonum veri, nam id non apparet, solum se manifestat in affectione veri, et dein in vita secundum verum; nusquam aliquis regenerari potest per verum nisi cum vero sit bonum, nam verum absque bono est nullius vitae; quare per verum separatum a bono non aliqua nova vita, quae tamen homini per regenerationem.
@1 imprimis.$

2698. `Et corrobora manum tuam in illo’: quod significet sustentationem inde, constat a significatione `corroborari’ quod sit sustentari, et a significatione `manus’ quod sit potentia, de qua n. 878, quae est sustentationis; `in illo,’ seu puero, est inde, nempe ex spirituali quoad verum: qui in dolore interno sunt ac in desperatione ex privatione veri ii elevantur et sustentantur unice per verum, quia de hoc illis dolor et desperatio: (o)qui in affectione boni sunt, bonum apud eos desiderat bonum sicut esuriens panem, qui autem in affectione veri sunt, bonum apud eos desiderat verum, sicut sitiens aquam. Quid hic `corroborare manum in illo,’ non alicui intellectum erit nisi a sensu interno.

2699. `Quia in gentem magnam ponam illum’: quod significet Ecclesiam spiritualem, constat a significatione `gentis magnae’ quod sit Ecclesia spiritualis quae acceptura bonum fidei, de qua supra n. 2669; `gens magna’ dicitur, quia regnum spirituale est alterum regnum Domini, de quo etiam in loco citato: per `Ismaelem,’ sicut repraesentatur Ecclesiae spiritualis homo, ita quoque repraesentatur ipsa Ecclesia spiritualis, tum quoque regnum spirituale Domini in caelis, nam imago et similitudo unius est in altero. Primus status post desolationem descriptus est in versu praecedente, qui fuit status consolationis et spei auxilii; alter eorum status post desolationem describitur in hoc versu, qui est status illustrationis et recreationis inde: [2] quia {1} status hi ignoti sunt in mundo, ex causa quia pauci hodie, ut dictum prius, regenerantur, licet referre qualis hic status est eorum in altera vita ubi notissimus; ibi qui in vastatione seu desolatione fuerunt, postquam consolati spe auxilii, elevantur a Domino in caelum, ita a statu umbrae qui est status ignorantiae, in statum lucis qui est status illustrationis et recreationis inde, ita in gaudium, quod intima eorum afficit; est actualiter lux in quam veniunt, quae talis est ut non solum illustret visum sed etiam simul intellectum, quae lux quantum eos recreat, constare potest a statu opposito, e quo liberati; quidam tunc qui infantili animo fuerunt et simplici fide, apparent sibi in albis et candidis; quidam in coronis; quidam ad plures societates angelicas circumvehuntur, et ubique recipiuntur cum charitate ut fratres, et ibi {2} quicquid boni vitae eorum novae gratificatur, illis {2} exhibetur; quibusdam immensitatem caeli seu regni Domini videre, et simul beatitudinem eorum qui ibi, appercipere datur; praeter innumerabilia alia quae non describi possunt. Talis est status primae illustrationis et inde recreationis eorum qui e desolatione veniunt.
@1 i at.$
@2 trs ibi and illis.$

2700. Vers. 19. Et aperuit Deus oculos ejus, et vidit puteum aquae, et ivit, et implevit lagenam quae, et potavit puerum. `Aperuit Deus oculos ejus’ significat intelligentiam: `et vidit puteum aquae’ significat Verbum Domini e quo vera: `et implevit lagenam aquae’ significat vera inde: `et potavit puerum’ significat instructionem in spiritualibus.

2701. `Aperuit Deus oculos ejus’: quod significet intelligentiam, constat a significatione `aperire,’ et quod Deus aperiret, tum ab `oculorum,’ quod sint dare intelligentiam; quod `oculi’ significent intellectum, videatur n. 212, similiter ac `visus seu videre,’ n. 2150, 2325; dicitur quod `Deus aperiat oculos’ cum interiorem visum seu intellectam, quod fit per influxum in rationale hominis, seu potius, in spirituale rationalis ejus, [et] hoc per viam animae seu internam, homini ignotam; hic influxus est status illustrationis ejus, in quo confirmatur ei vera quae audit vel quae legit, quadam perceptione interius in ejus intellectuali: hoc credit homo ei insitum esse, et a propria facultate intellectuali provenire, sed maximopere fallitur, est influxus per caelum a Domino in obscurum, fallax, et apparens hominis, et per bonum inibi facit illa quae credit, veri aemula; sed illustratione in spiritualibus fidei solum illi beantur qui spirituales sunt; est hoc quod significatur per quod `aperiat Deus oculos.’ [2] Quod `oculus’ significet intellectum, est quia visus corporis correspondet visui spiritus ejus, qui est intellectus; et quia correspondet, per `oculum’ in Verbo, fere ubicumque nominatur, significatur intellectus, etiam ubi aliter creditur; sicut ubi Dominus dicit apud Matthaeum,

Lucerna corporis est oculus, si oculus simplex, totum corpus lucidum; si oculus malus, totum corpus obtenebratum; si ergo lumen sunt tenebrae, tenebrae quantae, vi 22, 23; Luc. xi 34;
ubi `oculus’ est intellectus, cujus spirituale est fides, quod etiam constare potest ab explicatione ibi `si ergo lumen sunt tenebrae, tenebrae quantae’: similiter apud eundem,
Si oculus dexter scandalizaverit, erue eum, et abjice abs te, v 29; xviii 9;
[3] `oculus sinister’ est intellectuale, `oculus autem dexter’ est affectio ejus, quod `oculus dexter eruendus’ est quod domanda affectio si scandalizat: apud eundem,
Vestri beati sunt oculi quia vident, et aures vestrae quia audiunt, xiii 16:
et apud Lucam,
Jesus dixit ad discipulos, Beati oculi qui vident quae videtis, x 23;
ibi per `oculos qui vident’ significatur intelligentia et fides; nam quod viderint Dominum, tum Ipsius miracula et opera, non quemquam beatum reddidit, sed quod intellectu ceperint et fidem habuerint, quod est `videre oculis,’ et quod oboediverint est quod est `auribus audire’; quod `videre oculis’ sit intelligere, tum quoque fidem habere, videatur n. 897, 2325; intellectus enim {1} est spirituale visus, et fides est spirituale intellectus; visus oculi est a luce mundi, visus intellectus est a luce caeli influentis in illa quae sunt lucis mundi, visus autem fidei est a luce caeli; inde dicitur videre intellectu, et videre fide {2}; quod `aure audire’ sit oboedire, videatur n. 2542: [4] apud Marcum,
Jesus ad discipulos, Nondumne cognoscitis {3}, neque intelligitis? adhuc ne obduratum habetis cor vestrum? oculos habentes non videtis, et aures habentes non auditis? viii 17, 18;
ubi patet quod non (o)velle intelligere et non credere sit `oculos habere et non videre’: apud Lucam,
Jesus de urbe, Si nosses… quae ad pacem tuam, sed absconditum est ab oculis tuis, xix 41, 42:
et apud Marcum,
A Domino hoc factum, et mirabile est in oculis nostris, xii 11;
ubi quod `absconditum ab oculis’ et `mirabile in oculis’ sit coram intellectu, cuivis ex significatione oculi, etiam in familiari sermone usu, notum est.
@1 nam intellectus.$
@2 A i this phrase above, after est spirituale intellectus.$
@3 intelligentes estis.$

2702. `Et vidit puteum aquae’: quod significet Verbum Domini: e quo vera, constat a significatione `putei aquae’ et `fontis’ quod sit Verbum, tum doctrina ex Verbo, consequenter etiam ipsum verum de qua mox sequitur, et a significatione `aquae’ quod sit verum: quo: `puteus’ in quo aqua, et `fons,’ sit Verbum Domini, tum doctrina ex Verbo, consequenter etiam ipsum verum, constare potest a plurimis locis; hic quia agitur de Ecclesia spirituali, dicitur `puteus,’ non fons sicut etiam in sequentibus hujus capitis,
Redarguit Abraham Abimelechum ob causas putei {1}, quem eripuerunt servi Abimelechi, vers. 25; tum Gen. xxvi,
Omnes puteos, quos foderunt servi patris Jishaki, in diebus Abrahami patris ejus, obturaverunt Philistaei…. Et reversus Jishak, et fodit puteos aquae, quos foderant in diebus Abrahami, patris ejus {2}, et obturabant eos Philistaei post mortem Abrahami…. Et foderant servi Jishaki in valle, et invenerunt ibi puteum aquarum vivarum…. Et foderunt puteum alium, [et rixati sunt etiam super eo,… et transtulit inde et fodit puteum alium,] et non rixati sunt super eo. Et factum est in die illo, et venerunt servi Jishaki, et indicarunt illi super causas putei, quem foderunt, et dixerunt illi, Invenimus aquas, vers. 15, 18-22, 25, 32;
ibi per `puteos’ non aliud significatur quam doctrinalia, de quibus rixati, (c)et de quibus non rixati; alioquin quod puteos foderint, et rixati sint toties de illis, non tanti foret ut memoraretur in Verbo Divino. [2] `Puteus’ similiter Verbum seu doctrinam significat, de quo apud Mosen,
Profecti sunt in Beer; hic puteus, de quo dixit Jehovah Mosi, Collige populum, et dabo illis aquas: tunc cecinit Israel canticum hoc; Ascende putee, respondete ex eo; puteum foderunt eum principes, effoderunt spontanei populi, in legislatore {2}, baculis suis, Num. xxi 16-18;
quia `puteus’ significabat illa, ideo canticum propheticum Israelis, in quo agitur de doctrina veri, ut ex singulis in sensu interno constat: inde nomen Beer, et inde nomen Beersheba, et ejus significatio in sensu interno quod sit ipsa doctrina: [3] doctrina autem in qua non vera, vocatur `fovea,’ seu puteus in quo non aqua, ut apud Jeremiam,
Illustres eorum miserunt minores suos ad aquam, venerunt ad foveas, non invenerunt aquam, reversi sunt vasis suis vacuis, xiv 3;
ubi `aquae’ pro veris, `foveae ubi non invenerunt aquas’ pro doctrina in qua non verum: (m)apud eundem,
Duo mala fecit populus Meus, Me deseruerunt venam {4} aquarum vivarum, ad excidendum sibi foveas, foveas fractas, quae non continere possunt aquas, ii 13;
ubi similiter `foveae’ pro doctrinis non veris, `foveae fractae’ pro doctrinalibus compilatis.(n) [4] Quod `fons’ sit Verbum, tum doctrina, proinde verum, apud Esaiam,
Afflicti et egeni quaerentes aquas, et nullae; lingua eorum siti defecit: Ego Jehovah exaudiam eos, Deus Israelis non relinquam {5} eos, aperiam super clivis fluvios, et in medio vallium fontes; ponam desertum in lacum aquarum, et terram siccam in exitus aquarum, xli 17, 18;
ubi de desolatione veri, quae significatur per quod `afflicti et egeni quaererent aquas et {6} nullae,’ et per quod `lingua eorum siti deficeret’; dein de consolatione, recreatione, et instructione post desolationem ut in his versibus ubi de Hagare, quae significantur per quod `Jehovah aperiet super clivis fluvios, poneret in medio vallium fontes, desertum in lacum aquarum, et terram siccam in exitus aquarum,’ quae omnia sunt doctrinae veri et affectionis inde: [5] apud Mosen,
Habitavit Israel confidenter solitarius ad fontem Jacobi ad terram frumenti et musti, etiam caeli ejus stillant rorem, Deut. xxxiii 28;
`fons Jacobi’ pro Verbo, et doctrina veri inde: quia fons Jacobi, significabat Verbum, et doctrinam veri inde, ideo cum Dominus venit ad fontem Jacobi, locutus est cum muliere e Samaria, et docuit quid per fontem, et per aquam significatur; de quibus ita apud Johannem,
Jesus venit in urbem Samariae dictam Sichar;… erat ibi fons Jacobi; Jesus itaque fessus ex itinere, consedit sic apud fontem;… venit mulier ex Samaria ad hauriendum aquas, cui dicit Jesus, Da Mihi bibere:… dixit Jesus, Si scires donum Dei, et quis sit qui dicit tibi, Da Mihi bibere, tu peteres ab Eo, ut daret tibi aquam viventem;… omnis qui bibit ex aqua hac, sitiet iterum; qui vero biberit ex aqua, quam Ego dabo ei, non sitiet in aeternum, sed aqua quam Ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam, iv 5-7, 10, 13, 14;
quia `fons Jacobi’ significabat Verbum, `aqua’ verum, et `Samaria Ecclesiam spiritualem, ut pluries in Verbo, ideo locutus est Dominus cum muliere e Samaria, et docuit quod doctrina veri sit ab Ipso, et quod cum ab Ipso, seu quod idem, a Verbo Ipsius, sit `fons aquae salientis in vitam aeternam,’ et quod ipsum verum `aqua vivens’: [6] similiter apud eundem,
Jesus dixit, Si quis sitiverit, venito ad Me, et bibito, quisquis, credit in Me, sicut dicit scriptura, flumina e ventre illius fluent aquae viventis, vii 37, 38:
et apud eundem,
Agnus, qui in medio throni, pascet eos, et deducet eo ad vivos fontes aquarum, et delebit Deus omnem lacrimam ab oculis eorum, Apoc. vii 17:
apud eundem,

Ego sitienti dabo ex fonte aquae vitae gratis, Apoc. xxi 6;
`flumina aquae viventis,’ et `vivi fontes aquarum’ pro veris quae a Domino, seu a Verbo ipsius, nam Dominus est Verbum; bonum amoris et charitatis, quod unice a Domino, est vita veri; `sitiens’ dicitur qui in amore et affectione veri, alius non sitire {7} potest. [7] Vera illa vocantur etiam `fontes salutis’ apud Esaiam,
Haurietis aquas in laetitia ex fontibus salutis, et dicetis in die illo, Confitemini Jehovae, invocate nomen Ipsius, xii 3, 4:
quod `fons’ sit Verbum, seu doctrina inde, patet etiam apud Joelem,
Fiet in die illo, stillabunt montes mustum, et colles ibunt lacte, et omnes rivi Jehudae ibunt aquis, et fons e domo Jehovae exibit, et irrigabit flumen Shittim, iv 18;
ubi `aquae’ pro veris, `fons e domo Jehovae’ pro Verbo Domini: [8] apud Jeremiam,
Ecce Ego adducens eos e terra septentrionis, et congregabo eos e lateribus terrae, inter eos caecus et claudus;… in fletu venient, et in precibus adducam eos ad fontes aquarum in via recti, non impingent in ea, xxxi 8, 9;
`fontes aquarum in via recti’ manifeste pro doctrinalibus veri; `terra septentrionis’ pro ignorantia seu desolatione veri, `fletus et preces’ pro eorum doloris et desperationis statu; `adduci ad fontes aquarum’ pro recreatione et instructione in veris; sicut hic ubi de Hagare et filio ejus: [9] de iisdem quoque ita apud Esaiam,

Gaudebunt iis desertum et siccitas; et exsultabit solitudo, et florebit sicut rosa; germinando germinabit, et exsultabit etiam exsultatione et cantando; gloria Libani data est illi, honor Carmeli et Sharonis; illi videbunt gloriam Jehovae, honorem Dei nostri; confirmate manus remissas, et genua labentia roborate…. Aperientur oculi caecorum, et aures surdorum (x)patebuntur;… erumpent in deserto aquae, et fluvii in solitudine, et erit aridus locus in lacum, et siticulosus in scaturigines aquarum, xxxv 1-3, 5-7;
ubi `desertum’ pro desolatione veri; `aquae, fluvii, lacus, scaturigines aquarum’ pro veris quae recreationi et gaudio, illis qui in vastatione fuerunt, quorum gaudia ibi multis describitur: [10] apud Davidem,
Jehovah emittit fontes in vallibus, inter montes ibunt; potum praebebunt omni ferae agrorum, frangent onagri sitim suam:… irrigat montes e conclavibus suis, Ps. civ 10, 11, 13;
`fontes’ pro veris; `montes’ pro amore boni et veri; `potum praebere’ pro instruere; `ferae agrorum’ pro illis qui inde vivunt, videatur n. 774, 841, 908; `onagri’ pro illis qui solum in vero rationali sunt, n. 1949-1951: [11] apud Mosen,
Filius fecundae Josephus, filius fecundae juxta fontem, Gen. xlix 22;
`fons’ pro doctrina a Domino: apud eundem,

Jehovah Deus tuus introducet te in terram bonam, terram fluviorum aquarum {8}, fontium, abyssorum exeuntium in valle et in monte, Deut. viii 7;
`terra’ pro regno Domini et Ecclesia, n. 662, 1066, 1067, 1262, 1413, 2571, quae `bona’ dicitur ex bono amoris et charitatis; `fluvii {9}, aquae fontes et abyssi’ pro veris inde: apud eundem,
Terra Canaan, terra montium et vallium, ad pluviam caeli {10} imbibit aquas, Deut. xi 11.

[12] Quod `aquae’ sint vera tam spiritualia quam rationalia, ut et scientifica, patet ab his locis, apud Esaiam,
Ecce Dominus Jehovah Zebaoth, removens a Hierosolymae et a Jehudah,… omnem baculum panis, et omnem baculum aquae, iii 1:
apud eundem,
Obviam sitienti adferte aquas, cum pane ejus praevenite vagantem, xxi 14
apud eundem,
Beati vos seminantes juxta omnes aquas, xxxii 20:
apud eundem,
Qui ambulat in justitiis, et loquitur rectitudines,… in altis habitabit,… panis illius dabitur, aquae illius fideles, xxxiii 15, 16:
apud eundem,
Tunc non sitient, in deserto ducet eos, aquas e petra effluere faciet illis; et findit petram, et effluunt {11} aquae, xlviii 21; Exod. xvii 1-8; Num. (x)xx 11, 13:
apud Davidem,
Diffindit petras in deserto, et bibere fecit ut abyssos multum, eduxit {12} fluenta e petra, et descendere fecit sicut flumen aquas Ps. lxxviii 15, 16;
ubi `petra’ pro Domino, `aquae, flumina et abyssi inde’ pro veris ab ipso: [13] apud eundem

Jehovah ponit fluvios in desertum, et exitus aquarum in siccitatem:… ponit desertum in lacum aquarum, et terram siticulosam exitus aquarum, Ps. cvii 33, 35:
apud eundem,

Vox Jehovae super aquis; Jehovah super aquis multis, Ps. xxix 3:
apud eundem,
Fluvius, rivi ejus laetificabunt civitatem Dei, sanctum habitaculorum Altissimi, Ps. xlvi 5 [A.V. 4]:
apud eundem,
Per verbum Jehovae caeli facti sunt, et per spiritum oris Ipsius omnis exercitus eorum; colligens sicut cumulum aquas maris, dans in thesauris abyssos, Ps. xxxiii 6, 7:
apud eundem,
Visitas terram, et delectaris ea, plurimum {13} ditas eam, rivus Dei plenus aquis, Ps. lxv 10 [A.V. 9]:
apud eundem,
Viderunt Te aquae Deus, viderunt Te aquae,… commotae sunt abyssi; effuderunt aquas nubes;… in mari via Tua, et semita Tua in aquis multis, Ps. (x)lxxvii 17, 18, 20 [A.V. 16, 17, 19];
hic quod non `aquae’ significent aquas, nec quod `abyssi commotae sint,’ et quod `Jehovae via in mari, et semita in aquis,’ cuivis patet, sed quod aquae spirituales sint, hoc est, spiritualia quae sunt veri; alioquin esset cumulus vocum inanium: apud Esaiam,
Heu omnis sitiens ite ad aquas, et cui non argentum, ite, emite, lv 1:
apud Zachariam,

Fiet in die illo, exibunt aquae vivae ex Hierosolyma, dimidia pars earum ad mare orientale, et dimidia pars earum ad mare posterius, xiv 8.
[14] Praeterea ubi de Ecclesia plantanda et plantata agitur in Verbo, et illa describitur per paradisum, hortum, lucum, aut per arbores, sollemne est ut quoque describatur per aquas aut fluvios qui irrigant, per quos significantur spiritualia, rationalia aut scientifica, quae sunt veri; sicut paradisus, Gen. ii 8, 9, qui quoque describitur per `fluvios’ ibi vers. 10-14, per quos significantur illa quae sunt sapientiae et intelligentiae, videatur n. 107-121; similiter pluries alibi in Verbo; ut apud Mosen,
Sicut valles plantantur, sicut horti juxta fluvium, sicut santalos plantavit Jehovah, sicut cedros juxta aquas; defluent aquae e situlis ejus, et semen ejus in aquis multis, Num. xxiv 6, 7:
apud Ezechielem,
Accepit de semine terrae, et posuit id in agro sementis, accepit juxta aquas multas,… germinavit, et factum est in vitem luxuriantem, xvii 5, 6;
quod `vitis et vinea’ significet Ecclesiam spiritualem, videatur n. 1069: apud eundem,

Mater tua, sicut vitis in similitudine tui, juxta aquas plantata, frugifera et ramosa facta est ab aquis multis, xix (x)10:
apud eundem,

Ecce Asshur in Libano,… aquae crescere fecerunt eam, abyssus altam fecit eam, cum fluviis suis vadens circumcirca plantam ejus, et aquaeductus suos emisit ad omnes arbores agri, xxxi 4 [A.V. 3]:
[15] apud eundem,
Ecce ad ripam fluvii arbor multa valde, hinc et illinc; dixit ad me, Aquae hae exeuntes ad terminum orientalem, et descendunt super planitiem, ac veniunt versus mare, in mare emissae, et sanantur aquae; et erit, omnis anima vivens quae reptat, ad omne quo venit duorum fluviorum, vivet; et erit piscis multus valde, quia veniunt illuc aquae hae, et sanantur, ut vivat omne quo venit fluvius…. Coenosa ejus et paludes ejus, et non sanantur, in Salem dabuntur, xlvii 7-9, 11;
ibi de Nova Hierosolyma, seu regno spirituali Domini; `aquae exeuntes ad terminum orientalem’ significant spiritualia quae a caelestibus, quae sunt vera ex origine caelesti, hoc est, fidem ex amore et charitate, n. 101, 1250; `descendere in planitiem’ significant {14} doctrinalia quae rationalis, n. 2418, 2450; `venire versus mare’ significat ad scientifica, `mare’ est collectio eorum, n. 28; `anima vivens quae reptat’ significat oblectamenta eorum, n. 746, 909, 994, quae vivent `ex aquis fluvii,’ hoc est, a spiritualibus ex origine caelesti; `piscis multus’ pro scientificorum applicabilium abundantia, n. 40, 991; `coenosa et paludes’ pro inapplicabilibus et impuris; `abire in salem’ pro vastari, n. 2455: apud Jeremiam,
Benedictus vir, qui confidit in Jehovah,… erit sicut arbor plantata juxta aquas, et juxta rivum emittit radices suas, xvii 7, 8:
apud Davidem,
Erit sicut arbor plantata juxta rivos aquarum, quae fructum suum dabit in tempore suo, Ps. i 3:
apud Johannem,
Ostendit mihi purum fluvium aquae vitae, splendidum sicut crystallum, exeuntem e throno Dei et Agni; in medio plateae ejus et fluvii hinc et illinc arbor vitae, faciens fructus duodecim, Apoc. xxii 1, 2.

[16] Quia nunc `aquae’ significant vera in sensu interno Verbi, ideo in Ecclesia Judaica {15}, repraesentationis causa coram angelis, apud quos ritualia spectata sunt spiritualiter, mandatum (o)est, ut sacerdotes et Levitae aquis se lavarent {16}, cum accederent ad ministrandum, et quidem ex labro inter tentorium et altare, et postea ex mari aeneo, et ceteris labris circa templum, quae erant loco fontis. Similiter propter repraesentationem institutum de `aqua peccati seu purgationis quae spargeretur super Levitas,’ Num. viii 7. Tum de `aqua separationis ex cinere vaccae rufae,’ Num. xix 2-19. Quod `spolia a Midianitis mundarentur per aquam,’ Num. xxxi 19-25. [17] `Aquae quae datae ex petra,’ Exod. xvii 1-8; Num. xx 1-13; {17}, repraesentabant et significabant abundantiam spiritualium seu verorum fidei a Domino; `aquae amarae quae sanatae per lignum,’ Exod. xv 22-25, repraesentabant et significabant vera quae non placent, quod ex bono seu ejus affectione, accepta et grata fiant; quod `lignum’ significet bonum quod affectionis seu voluntatis, videatur n. 643. Ex illis (o)nunc sciri potest quid `aqua’ in Verbo, et inde quid `aqua in baptismo,’ de quo Dominus ita apud Johannem,
Nisi quis generatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest ingredi in regnum Dei, iii 5,
quod nempe `aqua’ sit spirituale fidei, et `spiritus’ caeleste ejus, ita quod baptismus sit symbolum regenerationis hominis a Domino per vera et bona fidei; non quod per baptismum sit regeneratio, sed per vitam significatam in baptismo, in quam Christiani qui vera fidei, quia Verbum, habent, intrabunt.
@1 i aquae.$
@2 sui.$
@3 In all other places except 3424 S has per legislatorem.$
@4 Heb. [ ] (maqor). In 3623 and elsewhere S has fons for this word.$
@5 relinquet I.$
@6 sed.$
@7 i aquae.$
@8 aquae.$
@9 The comma seems unnecessary.$
@10 caelorum as Heb.$
@11 ut effluant.$
@12 i et.$
@13 I places this comma after plurimum.$
@14 significat.$
@15 Judaica after spiritualiter.$
@16 Before sacerdotes.$
@17 AI have cap. xxiii 13, T suggests Deut. viii 15.$

2703. `Et implevit lagenam aquae’: quod significet vera inde, constat ex significatione `aquae’ quod sit verum, de qua nunc supra.

2704. `Et potavit puerum’: quod significet instructionem in spiritualibus, constat (c)a significatione `potare’ quod sit instruere in veris; et ex significatione `pueri’ quod sit spirituale quoad verum, de qua n. 2697. Hic status, qui est instructionis, de quo in hoc versu, est tertius status eorum qui e vastatione seu desolatione veniunt; dum enim in statum illustrationis seu lucis caelestis veniunt, de quo in versu praec. 18, videatur n. 2699, tunc in affectione sciendi et discendi vera sunt, et cum in illa affectione, imbuuntur facile et quasi sponte veris, qui in terra, a Verbo Domini aut {1} a doctrina, qui autem in caelo, ab angelis, qui nihil beatius et felicius percipiunt quam novitios fratres docere et imbuere veris et bonis quae sunt ordinis caelestis, Ita quae ducunt ad Dominum.
@1 seu.$

2705. Vers. 20. Et fuit Deus cum puero, et crevit, et habitavit in deserto, et fuit jaculator arcus. `Fuit Deus cum puero’ significat praesentiam Domini apud spirituales: `et crevit’ significat incrementa: `et habitavit in deserto’ significat obscurum respective: `et fuit jaculator arcus’ significat spiritualis Ecclesiae hominem.

2706. `Fuit Deus cum puero’: quod significet praesentiam Domini apud spirituales, constat a significatione `esse Deus cum aliquo,’ et a `pueri’; quod `esse Deus cum aliquo’ significet praesentiam Domini, constare potest absque explicatione; praesens quidem est Dominus apud unumquemvis, nam aliunde non est vita, et singularissima ejus regit, etiam apud pessimos, inque ipso inferno sed diversimode secundum receptionem vitae {1}; qui vitam amoris boni et veri Ipsius recipiunt sinistre, et pervertunt in amores mali et falsi, est Dominus praesens, et regit fines eorum, quantum possibile {2} ad bonum, sed praesentia apud eos dicitur absentia, et quidem in tali gradu quo malum distat a bono, et falsum a vero: apud eos autem qui vitam amoris boni et veri Domini recipiunt, praedicatur praesentia et quidem secundum gradum receptionis: se habet hoc comparative sicut sol, qui praesens est calore et luce in vegetatis mundi etiam secundum receptionem. Quod `puer’ significet spirituale quoad verum, supra dictum est, hic spirituales quia repraesentat hominem Ecclesia spiritualis, tum ipsam Ecclesiam spiritualem, et in universali sensum regnum spirituale Domini; cum enim dicitur quod aliquis significer spirituale, ut hic `puer’ spirituale quoad verum, involvit quod significer spirituales, nam spirituale non datur absque subjecto; ita quoque se habet cum reliquis quae dicuntur in sensu abstracto.
@1 A had apud eos here but deletes it.$
@2 A had est but d, I i comma.$

2707. `Et crevit’: quod significet incrementa, constat absque explicatione.

2708. `Et habitavit in deserto’: quod significet obscurum respective, constat a significatione `habitare’ quod sit vivere, de qua n. 2451; et a significatione `deserti’ quod sit parum vitale, de qua n. 1927, hic obscurum sed respective; per obscurum respective intelligitur status spiritualis Ecclesiae respective ad statum caelestis Ecclesiae, seu status {1} spiritualium respective ad statum caelestium; caelestes sunt in affectione boni, spirituales in affectione veri; caelestes perceptionem habent, spirituales vero dictamen conscientiae; caelestibus apparet Dominus ut sol, spiritualibus vero ut luna, n. 1521, 1530 {2}, 1531, 2495, illis lux sicut visualis etiam perceptiva boni et veri a Domino est sicut lux diei a sole, at lux his a Domino est sicut lux noctis a luna, ita est his obscurum respective; causa est quia caelestes sunt in amore in Dominum, ita in ipsa vita Domini, spirituales vero in charitate erga proximum et in fide, ita quidem in vita Domini, sed obscurius; inde est quod caelestes nusquam ratiocinentur de fide et ejus veris, sed quia in perceptione veri a bono sunt, dicunt quod ita sit; spirituales autem loquuntur et ratiocinantur de veris fidei, quia in conscientia boni sunt a vero; tum quia caelestibus implantatum est bonum amoris in parte eorum voluntaria, ubi est principalis vita hominis; at spiritualibus in parte eorum intellectuali, ubi est secundaria vita hominis; inde causa quod spiritualibus obscurum [sit] respective, videatur n. 81, 202, 337, 765, 784, 895, 1114-1125, 1155, 1577, 1824, 2048, 2088, 2227, 2454, 2507 {3}; hoc obscurum respective vocatur hic `desertum’: [2] `desertum’ in Verbo’ significat parum habitatum et excultum, et significat prorsus non habitatum et excultum, ita in duplici sensu; ubi significat parum habitatum et excultum, seu ubi paucae habitationes, ubi caulae gregum, pascua et aquae, significat illud vel illos qui parum vitae et lucis respective habent, sicut spirituale seu spirituales respective ad caeleste seu caelestes; ubi autem significat prorsus non habitatum seu {4} excultum seu ubi nullae habitationes, caulae gregum, pascua et aquae, significat illos qui in vastatione quoad bonum sunt et in desolatione quoad verum. [3] Quod `desertum’ significet parum habitatum et excultum respective, seu ubi paucae habitationes, ubi causae gregum, pascua et aquae, constat ab his locis, apud Esaiam,

Cantate Jehovae canticum novum; laus Ipsius ab extremo terrae, descendentes mare, et plenitudo ejus, insulae et habitatores earum; attollent {5} desertum et urbes ejus; atria habitabit Kedar, cantabunt habitatores petrae, de capite montium clamabunt, xlii 10, 11:
apud Ezechielem,
Pangam iis foedus pacis, et cessare faciam feram malam de terra, et habitabunt in deserto confidenter, et dormient in silvis et dabo eas, et circuitus collis Mei benedictionem,… dabit arbor agri fructum suum, et terra dabit fructum suum, xxxiv 25-27;
ibi de spiritualibus: apud Hosheam,
Ducam eam in desertum, et loquar super cor ejus, et dabo ei vineas suas inde, ii 14, 15;
[4] ubi de desolatione veri et postea consolatione: apud Davidem,
Stillant caulae deserti, et exsultatione colles cingunt se, induunt prata, gregem, et valles operiuntur frumento, Ps. lxv 13, 14: [A.V. 12, 13]:
apud Esaiam,
Ponam desertum in lacum aquarum, et terram siticulosam in exitus aquarum; dabo in deserto cedrum shittim, et myrtum, et {6} arborem olei: ponam in deserto abietem; ut videant et sciant, et reponant, et intelligant una, quia manus Jehovae fecit hoc, Sanctus Israelis creavit illud, xii 18-20;
ubi de regeneratione illorum qui in ignorantia veri (o)sunt, seu gentium, et de illustratione et instructione eorum qui in desolatione; `desertum’ praedicatur de illis; `cedrus, myrtus et arbor olei’ pro veris et bonis interioris hominis, `abies’ pro exterioris: apud Davidem,
Jehovah ponit fluvios in desertum, et exitus aquarum siccitatem: ponit desertum in lacum aquarum, et terram siticulosam in exitus aquarum, Ps. cvii 33, 35;
similiter: apud Esaiam,

Gaudebunt eis, desertum et siccitas, et exsultabit solitudo, et florebit sicut rosa, germinando germinabit:… effusae sunt deserto aquae, et flumina in solitudine, xxxv 1, 2, 6;
(m)apud eundem,
Eris velut hortus irriguus, et sicut exitus aquarum, cui non mentiuntur aquae, et aedificabunt a te deserta saeculi, lviii 11, 12;
apud eundem,
Donec effundatur super nos spiritus ab alto, et erit deserti in Carmel, et Carmel in silvam reputabitur; et habitabit in deserto judicium, et justitia in Carmele, xxxii 15, 16;
ubi de Ecclesia spirituali, quae quamvis habitata et exculta, vocat `desertum’ respective, nam dicitur `habitabit in deserto judicium, justitia in Carmele.’ Quod `desertum’ sit obscurus status respective, ex locis illis patet quod appelletur desertum, tum quoque silva: manifeste apud Jeremiam,
Generatio, vos videte verbum Jehovae, num desertum fui Israeli, num terra terrarum, ii 31.
[5] Quod `desertum’ significet prorsus non habitatum seu {7} excultum, seu ubi nullae habitationes, caulae gregum, pascua, et aquae, ita illos qui in vastatione quoad bonum sunt, et in desolatione quoad verum, constat quoque a Verbo; hoc {8} desertum praedicatur in duplici sensu, nempe de illis qui postea reformantur, et de illis qui reformari non possunt; de illis qui postea reformantur, ut hic de Hagare et ejus filio, apud Jeremiam,
Sic dixit Jehovah, Recordatus sum tui, misericordiae pueritiarum tuarum,… eundo post Me in deserto, in terra non sata, ii 2;
ubi de Hierosolyma, quae ibi est Antiqua Ecclesia quae fuit spiritualis: apud Mosen,
Portio Jehovae populus Ipsius, Jacob funis hereditatis Ipsius; invenit eum in terra deserti, et in vastitate, ejulatu, solitudine, circumduxit eum, intelligere fecit eum, custodivit eum ut pupillam oculi Sui, Deut. xxxii 9, 10:
apud Davidem,
Errarunt in deserto, in solitudine viae, urbem habitationis non invenerunt, Ps. cvii 4;
ubi de illis qui in desolatione veri, (c)et reformantur: apud Ezechielem,
Adducam vos ad desertum populum, et judicabo vobiscum ibi… sicut judicavi cum patribus vestris in deserto terrae Aegypti, xx 35, 36;
ubi pariter de vastatione et desolatione eorum qui reformantur. [6] Profectiones et errores populi Israelitici in deserto nec aliud repraesentabant quam vastationem et desolationem fidelium ante reformationem, proinde eorum tentationem {9}, siquidem cum in tentationibus spiritualibus sunt, in vastatione et desolatione sunt, ut quoque constare potest ab his apud Mosen,
Jehovah in deserto portavit eos, sicut portat vir filium, in via, usque ad hunc locum, Deut. i 31:
et alibi,

Recorderis omnis viae, qua {10} duxit te Jehovah Deus tuus jam quadraginta annis in deserto, ad affligendum te, ad tentandum te, et sciendum quid in corde tuo, an serves praecepta Ipsius vel non, afflixit te, esurire fecit te, edere fecit te mannam, quam non nosti, nec norunt patres; ut cognoscas, quod non per panem solum vivat homo, sed per omne quod exit ex ore Jehovae vivat homo, Deut. viii 2, 3:
et adhuc,
Ne obliviscaris quod Jehovah duxerit te in deserto magno terribili, ubi serpens, prester, et scorpio; siticulosum ubi {11} non aqua, educens tibi aquam e petra silicis; cibavit te manna deserto, quam non noverunt patres tui, ut affligeret te, tentaret te, et ad benefaciendum in postremo tuo, ibid. vers. 15, 16;
ibi `desertum’ pro vastatione et desolatione in quali sunt qui tentationibus; per `profectiones et errores eorum in deserto quadraginta annis’ describitur omnis status Ecclesiae pugnantis, quomodo a se succumbit, sed a Domino vincit. [7] Per `mulierem quae fugit in desertum’ apud Johannem, nec aliud quam tentatio Ecclesiae significatur, de qua ita,

Mulier, quae peperit filium masculum, fugit in desertum, ubi habet locum praeparatum a Deo:… datae sunt mulieri duae alae aquilae magnae, ut volaret in desertum, in locum suum; ejecit serpens post mulierem ex ore suo aquam sicut fluvium ut hanc a flumine absorptam faceret, sed adjuvit terra mulierem; aperuit enim terra os suum, et deglutivit fluvium, quem ejecit draco ex ore suo, Apoc. xii 6, 14-16.
[8] Quod desertum praedicetur de prorsus vastata Ecclesia, et de prorsus vastatis quoad bonum et verum, qui (t)non reformari possunt, ita apud Esaiam,
Ponam flumina desertum, fetebit piscis eorum a nulla aqua et morietur in siti, induam caelos caligine, l 2, 3:
apud eundem,
Civitates sanctitatis Tuae fuerunt desertum, Zion desertum fuit, Hierosolyma desolata, lxiv 9 [A.V. 10];
apud Jeremiam,
Vidi et ecce Carmel desertum, et omnes urbes ejus destructae sunt a coram Jehovah, iv 26:
apud eundem,
Pastores multi corruperunt vineam Meam, conculcarunt portionem, dederunt portionem desiderii Mei in desertum desolationis. Posuit eam in desolationem, luxit super Me desolata; desolata est omnis terra, quia non quisquam ponit super cor super omnes clivos in deserto venerunt vastatores, xii 10-12:
apud Joelem,

Ignis consumpsit caulas deserti, et flamma succendet omnes arbores agri,… exsiccati sunt rivi aquarum, et ignis consumpsit caulas deserti, i 19, 20:
apud Esaiam,
Posuit orbem sicut desertum, et urbes ejus destruxit, xiv 17;
ubi de Lucifero: apud eundem,
Propheticum deserti maris, sicut procellae in meridie,… e deserto venit, e terra terribili, xxi i seq.;
`desertum maris’ pro vastato vero per scientifica, et ratiocinia inde. [9] Ex illis constare potest quid significatur per haec quae de Johanne Baptista,
Dictum ab Esaia, Vox clamantis in deserto, Parate viam Domino, rectas facite semitas Ipsius, Matth. iii 3; Marc. i 3; Luc. iii 4; Joh. i 23; Esai. xi 3;
quod nempe tunc Ecclesia prorsus vastata esset, ut non amplius aliquod bonum et aliquod verum; quod manifeste patet ex eo quod tunc nullus sciret quod aliquid internum homini esset, nec quod aliquid internum in Verbo; ita nec quod Messias seu Christus venturus ad salvandum eos in aeternum: inde etiam patet quid significatur per quod
Johannes fuerit in desertis usque ad dies apparitionis illius ad Israelem, Luc. 1, 80;
et quod `praedicaverit in deserto Judaeae,’ Matth. iii 1; seq.; et quod `in deserto baptizaverit,’ Marc. i 4; per id enim repraesentabat etiam ille statum Ecclesiae. A significatione `deserti’ etiam constare potest cur Dominus toties `secessit in desertum,’ ut Matth. iv 1; xv 32 ad fin.; Marc. i 12, 13, (x)35, 45; vi 31-36; Luc. iv 1; v 16; ix 10 seq.; Joh. xi 54; tum a significatione `montis,’ cur Dominus in montes, ut Matth. xiv 23; xv 29-31; xvii 1 seq.; xxviii 16, 17; Marc. iii 13, 14; vi 46; ix 2-9, Luc. vi 12, 13; ix 18, Joh. vi 15.
@1 i quod idem.$
@2 i 1529.$
@3 In A these refs. precede inde causa, etc.$
@4 et.$
@5 S usually has attollent vocem, as AV `lift up the voice.’$
@6 i ut.$
@7 et.$
@8 hic.$
@9 tentationes.$
@10 quae I.$
@11 quo.$

2709. `Et fuit jaculator arcus’: quod significet spiritualis Ecclesiae hominem, constat a significatione `jaculi, teli, seu sagittae’ quod {1} sit verum, et a significatione `arcus’ quod sit doctrina, de quibus supra n. 2686. Spiritualis Ecclesiae homo olim `jaculator arcus’ est dictus, quia per vera se defendit, et de veris disserit, secus ac caelestis Ecclesiae homo, qui ex bono tutus est, ac de veris non disserit, videatur supra n. 2708; vera per quae spiritualis Ecclesiae homo se defendit, et de quibus disserit, sunt ex doctrina quam agnoscit: [2] quod spiritualis homo olim dictus sit `jaculator’ et `sagittarius,’ et doctrina dicta (o)sit (t)arcus et pharetra, et vera doctrinae, seu potius doctrinalia, (o)dicta sint tela, jacula et sagittae, constat porro apud Davidem,
Filii Ephraimi armati, jaculatores arcus, averterunt se in die praelii, Ps. lxxviii 9;
`Ephraim’ pro intellectuali Ecclesiae: in Libro Judicum,
Equitantes asinas candidas, sedentes super Middim {2}, et ambulantes super via, meditemini; a voce sagittariorum inter haurientes, ibi disserent justitias Jehovae, justitias villae ejus in Israel, v 10, 11:
apud Esaiam,
Jehovah ab utero vocavit me, a visceribus matris meae memorare fecit nomen meum, et posuit os meum sicut gladium acutum; in umbra manus Suae abscondidit me, et posuit me in sagittam purgatam, in pharetra Sua occultavit me, et dixit mihi, Servus Meus tu Israel, quia in te gloriabor, xlix 1-3;
[3] `Israel pro Ecclesia spirituali’: apud Davidem,
Sicut sagittae in manu potentis, ita filii pueritiarum; beati quisque qui implevit pharetram suam ex illis, Ps. cxxvii 4 [A.V.5];
`pharetra’ pro doctrina boni et veri: (m)apud Habakkuk,
Sol, luna, stetit sede sua, ad lucem sagittarum tuarum ibunt, ad splendorem fulguris hastae, iii 11:(n)
quod Joash rex Israelis ex jussu Elishae jaculatus sit sagittam arcus trans fenestram, dicente tunc Elisha,
Sagitta salutis Jehovae, sagitta salutis Jehovae in Syrum, 2 Reg. xiii 16-18,

[4] significat arcana de doctrina boni et veri. Sicut pleraque in Verbo etiam oppositum sensum habent, ita quoque `jacula, tela, sagittae, arcus, jaculator,’ et significant falsa, doctrinam falsi, et illos qui in falso sunt, ut apud Mosen,

Filius fecundae Josephus, filius fecundae juxta fontem filiarum, incedit super murum, et amaritudine affecerunt cum, et jaculati sunt; et oderunt eum sagittarii, Gen. xlix 22, 23:
apud Jeremiam,
Jaculati {3} sunt linguam suam, arcum suum mendacium, et non ad veritatem,… sagitta extensa lingua eorum, dolum loquitur, ix (x)2, 7 [A.V.3, 8]:
apud Davidem,
Acuerunt sicut gladium linguam suam, tetenderunt sagittam suam verbum amarum, ad jaculandum in occultis integrum, subito jaculabuntur, et non timebunt eum; roborabunt sibimet verbum malum, narrabunt ad occultandum laqueos, Ps. lxiv 4-6 [A.V. 3-5]:
apud eundem,
Ecce mali tendunt arcum, parant sagittam suam super nervo {4}, ad jaculandum in ipsa caligine rectos corde, Ps. xi 2:
apud eundem,
Scutum et clypeus veritas ejus, non timebis a pavore noctis, a sagitta volat interdiu, Ps. xci 4, 5.
@1 in Verbo.$
@2 Heb. [ ] (middin). RV translates `on rich carpets,’ AV `in judgement.’ Sch has Middin, so A, but I has Middim here though Middin in 2781.$
@3 Ejaculati.$
@4 nervum.$

2710. {1} In hoc versu descriptus est status Ecclesiae spiritualis, quod nempe sit obscurus respective ad statum Ecclesiae caelestis, et quod pugnans sit, ex causa quia spiritualis Ecclesiae homo verum non aliunde novit quam ex doctrina, non ex ipso bono, sicut caelestis.
@1 This number seems at first to have been omitted. The n. 2710 is interpolated in A before what was the last sentence of 2709.$

2711. Vers. 21. Et habitavit in deserto Paran; et accepit illi mater ejus uxorem e terra Aegypti. `Habitavit in deserto Paran’ significat vitam spiritualis hominis quoad bonum; `desertum’ est hic, ut prius, obscurum respective; `Paran’ est illuminatio ex Divino Humano Domini: `et accepit illi mater’ significat affectionem veri: `uxorem e terra Aegypti’ significat affectionem scientiarum quae spiritualis Ecclesiae homini.

2712. `Habitavit in deserto Paran’: quod significet vitam spiritualis hominis quoad bonum, constat ex significatione `habitare’ quod praedicetur de bono veri, seu de bono spirituali, hoc est, de bono spiritualis hominis; quod quale sit, describitur per id quod `habitaret in deserto Paran,’ de quibus mox sequitur. Quod `habitare’ praedicetur de bono seu affectione veri, constat a pluribus locis Verbi ubi agitur de `urbibus,’ per quas significantur vera, quod erunt absque `habitatore’, per quem significatur bonum, n. 2268, (x)2449, 2451; vera enim inhabitantur a bono; et sunt vera absque bono, sicut urbs in qua {1} non habitans, ut apud Zephaniam,
Vastare feci plateas eorum, ut non transiens; desolatae sunt urbes eorum, ut non ullus habitans, iii 6:
apud Jeremiam,

[2] Jehovah deducens nos per desertum,… non transiit in ea vir, et non habitavit homo ibi;… posuerunt terram ejus in solitudinem, urbes ejus exustae, ut non habitans, ii 6, 15:
apud eundem,
Omnis urbs derelicta, et nemo habitans in eis, iv 29:
apud eundem,
In plateis Hierosolymae desolatis, et nullus homo, et nullus habitator, et nulla bestia, xxxiii 10;
`plateae’ pro veris, n. 2336, `nullus homo’ pro nullo bono caelesti, `nullus habitator’ pro nullo bono spirituali, `nulla bestia’ pro nullo bono naturali: apud eundem,
Urbes Moabi in desolationem erunt, nullus habitans in eis, xlviii 9.
[3] Apud Prophetas in singulis expressionibus est {2} conjugium veri et boni, quare ubi `urbs desolata’ dicitur, etiam adjicitur quod `non habitans in ea,’ ex causa quia `urbs’ significat vera, et `habitans’ bonum, alioquin superfluum foret dicere non habitans ubi dictum quod urbs desolata sit: (m) similiter sunt voces constantes, quae significant illa quae (o)sunt boni caelestis, quae boni spiritualis, tum quae veri, ut apud Esaiam,
Semen tuum gentes possidebit, et urbes desolatas habitabunt, liv 3;
ubi `possidere’ praedicatur de bono caelesti, `habitare’ de bono spirituali: apud eundem,

Possidebunt eam electi Mei, et servi Mei habitabunt ibi, liv 3;
[4] similiter: apud Davidem,

Deus salvabit Zionem, et aedificabit civitates Jehudae, et habitabunt ibi et possidebunt eam, et semen servorum ejus hereditabunt eam, et amantes nomen Ipsius habitabunt in ea, Ps. lxix 36, 37 [A V.3 5, 36];
`habitare et simul possidere’ praedicatur {3} de bono caelesti, `habitare’ de bono spirituali: apud Esaiam,
Dicens Hierosolymae, Habitaberis, et civitatibus Jehudae, Aedificabimini, xliv 26;
ubi `habitare’ praedicatur de bono spiritualis Ecclesiae, quae est `Hierosolyma’: in tantum voces in Verbo praedicantur de suis bonis et suis veris, ut solum ex notitia praedicationis talium vocum sciri possit, de qua re in genere agitur. (n)
@1 ubi.$
@2 est after Prophetas.$
@3 i tum haereditare.$

2713. Quod `desertum’ significet obscurum respective, constat a significatione `deserti’ quod sit obscurum cum praedicatur de spirituali homine respective ad caelestem, de qua supra n. 2708.

2714. Quod `Paran’ sit illuminatio ex Divino Humano Domini, constat a significatione `Paran’ quod sit Divinum Humanum Domini, ut patet ab illis locis in Verbo ubi nominatur, ut apud prophetam Habakkuk,
Jehovah, audivi famam Tuam, timui, Jehovah, opus Tuum, in medio annorum vivifica illud, in medio annorum notum fac, in zelo misericordiae recorderis. Deus e {1} Temane veniet, et Sanctus de monte Paran, selah; texit caelos honor Ipsius, et laude Ipsius plena est terra: et splendor sicut lux erit {2}, cornua {3} de manu Ipsius Ipsi, et ibi occultatio roboris Ipsius, iii 2-4;
ubi manifeste de Adventu Domini, qui per `vivificare in medio annorum,’ et `notum facere in medio annorum,’ significatur; Divinum Humanum Ipsius describitur per quod `Deus e {1} Temane veniet, et Sanctus de monte Paran’; `e {4} Temane’ dicitur quoad amorem caelestem, et `de monte Paran’ quoad amorem spiritualem; et quod exinde illuminatio {5} et potentia, significatur per quod `splendor et lux erit {6}, cornua de manu Ipsius Ipsi’; `splendor et lux’ sunt illuminatio, `cornua’ sunt potentia: [2] apud Mosen,
Jehovah de Sinai venit, et exortus est de Seir illis, exsplenduit de monte Paran, et venit ex myriadibus sanctitatis, a dextra Ipsius ignis legis illis, etiam amans populos; omnes sancti Ipsius in manu tua, et conjuncti sunt ad pedem tuum, et feret de verbis tuis, Deut. xxxiii 2, 3;
etiam ibi de Domino, Cujus Divinum Humanum describitur per quod `exortus e Seir {5}, et exsplenduerit de monte Paran’; `e Seir’ dicitur quoad amorem caelestem, `de {7} monte Paran’ quoad amorem spiritualem; spirituales significantur per `populos quos amat, et per conjunctos ad pedem’; `pes’ significat inferius, ita obscurius {8}, in regno Domini: [3] apud eundem,
Kedorlaomer et reges cum illo percusserunt… Horitas in monte eorum Seir, usque El-paran, quae super in desertum, Gen. xiv 5, 6;
quod Divinum Humanum Domini ibi significetur per `montem Seir’ et per `El-paran,’ videatur n. 1675, 1676: apud eundem,
Fuit in anno secundo in mense secundo, in vigesimo in mense, se sustulit nubes desuper tabernaculo testimonii; e profecti sunt filii Israelis secundum profectiones suas, e deserto Sinai, et resedit nubes in deserto Paran, Num. x 11, 12;
[4] quod profectiones populi in deserto omnes significent statum Ecclesiae pugnantis, et ejus tentationes, in quibus homo succumbit sed pro illo Dominus vincit, consequenter quod ipsas tentationes et victoria: Domini, ex Divina Domini Misericordia, alibi ostendetur; et quia Dominus tentationes sustinuit ex Humano Divino Suo, per `desertum Paran’ hic similiter significatur Humanum Divinum Domini: parite per haec apud eundem,
Postea profecti sunt populus e Hazeroth, et castrametati sunt in deserto Paran, et locutus est Jehovah ad Mosen dicendo Mitte tibi viros, et explorent terram Canaanem, quam Ego dans filiis Israelis:… et misit illos Moses e deserto Paran super os Jehovae…. Et reversi sunt,… et ad Mosen, et ad Aharonem et ad omnem coetum filiorum Israelis, ad desertum Paran ii Kadesh, et retulerunt illis verbum,… et ostenderunt iis fructum terrae, Num. (x) xii 16; xiii 1-3, (x)26;
per quod `ex deserto Paran profecti explorarent terram Canaanem significatur quod per Divinum Humanum Domini, illis nempe filii Israelis, hoc est, spiritualibus, regnum caeleste, quod `terra Canaan significat; quod autem tunc etiam succubuerint, significat imbecillitatem eorum, et ideo quod Dominus impleret omnia quae in Lege, (c)ac sustineret tentationes et vinceret, ac ita quod illis qui in fide charitatis sunt, tum illis qui in tentationibus `sunt’, in quibus Dominus vincit, ex Divino Humano Ipsius salus; quare etiam cum Dominus tentaretur, fuit in deserto, Matth. iv 1; Marc. i 12, 13 Luc. iv 1; videatur supra n. 2708.
@1 a.$
@2 A has et splendor et lux erat, I est splendor et lux erat, Sch splendor autem sicut lux erit, AV and RV `And his brightness was as the light,’ but RV notes in margin that all past tenses might be presents. We retain T’s text, Which agrees with S in Coronis 60 and AR 270.$
@3 Heb. [ ] (qarnaim) horns, but RV has `rays,’ Sch radii as S in Coronis 60, Dict. Prob. 57; but cornua in 2832, AE 316, AR 270.$
@4 a I.$
@5 i illis.$
@6 erat AI.$
@7 e.$
@8 i respective.$

2715. Duo hic sunt arcana, unum, quod bonum spirituali hominis (t)sit obscurum respective: alterum, quod obscurum illud illuminetur a Divino Humano Domini. Quod primum attinet, [nempe] quod bonum apud spiritualem hominem sit obscurum respective, constare potest ex illis quae de statu spiritualis hominis respective a statum caelestis hominis supra n. 2708 dicta sunt; a comparatione status utriusque id manifeste patet; apud caelestes est {1} ipsum bonum implantatum in parte eorum voluntaria, et inde lux venit in partem intellectualem eis; sed apud spirituales deperditum est omne voluntarium, sic ut illis nihil boni sit inde, et ideo a Domino bonum implantatur in parte eorum intellectuali, videatur n. 863, 875, 895, 927, 928, 1023, 1043, 1044, 2124, 2256; pars voluntaria est quae principaliter vivit apud hominem, intellectualis vero vivit inde; cum itaque voluntarium {1} apud spiritualem ita deperditum est {2} ut non sit nisi malum, et tamen jugiter et continue inde influit malum in partem intellectualem seu cogitationem ejus, constat quod bonum ibi sit obscuratum respective: [2] inde est quod spiritualibus non sit amor in Dominum, sicut est caelestibus {3}, proinde nec humiliatio quae essentialis {4} est in omni cultu, et per quam {5} influere potest bonum a Domino; cor enim elatum nusquam {6} recipit, sed cor humile. Spiritualibus nec est amor erga proximum, sicut est caelestibus {3}, continue enim a parte eorum voluntaria influit amor sui et mundi, et obscurat bonam istius amoris; quod constare unicuique potest, si reflectit, etiam ex eo quod cum alicui benefacit, sit propter finem in mundo, ita tametsi non manifeste {7}, usque cogitat de remuneratione {8}, sive ab illis quibus benefacit, sive a Domino in altera vita; sic ut bonum ejus usque (t)sit conspurcatum meritorio; tum quoque ex eo quod cum aliquod bonum fecerit, si illud memorare possit, et sic se praeferre aliis, in suae vitae jucundo sit; caelestes vero amant proximum plus quam semet; nec usquam cogitant de retributione, neque se aliis praeferunt ullo modo. [3] Praeterea bonum apud spirituales obscuratum est persuasivis ex principiis variis, oriundis etiam ex amore sua et mundi; quale sit persuasivum etiam fidei, videatur n. 2682, 2689 ad fin.; hoc quoque ex influxu mali a parte eorum voluntaria. [4] Praeterea ex eo constare potest quod bonum apud spiritualem hominem sit obscurum respective, quia non ex aliqua perceptione, ut caelestes, novit quid verum, sed ex instructione a parentibus et magistris, tum ex doctrina in quam natus, et cum aliquid superaddit ex se et ex cogitatione, tunc ut plurimum sensuale et ejus fallaciae, ac rationale et ejus apparentiae, praevalent, et faciunt ut vix agnoscere possit aliquod verum purum, quale agnoscunt caelestes, usque tamen istis quasi veris implantat Dominus bonum, etiamsi fallacia vera sunt, aut apparentia veri, sed bonum fit inde obscurum, qualificatum a veris quibus conjungitur; se habet hoc sicut lux solis influens in objecta; qualitas objectorum quae recipiunt, facit ut appareat lux ibi sub specie coloris, pulchri si qualitas formae et receptionis sit decens et correspondens, impulchri si qualitas formae et receptionis sit non decens, nec ita correspondens; ita ipsum bonum qualificatur secundum verum. [5] Etiam ex eo patet (m)quod spiritualis homo non sciat quid malum, vix alia credit mala quam quae contra praecepta decalogi sunt, mala autem affectionis et cogitationis quae innumerabilia, nescit, nec reflectit super ea, nec vocat mala; jucunda cupiditatum et voluptatum quaecumque non aliter spectat ac bona, ipsaque jucunda amoris sui et affectat, et approbat, et excusat, ignorans quod talia sint quae afficiunt spiritum ejus, et quod prorsus talis fiat in altera vita. [6] Ex eo similiter constat, quod spiritualis homo tametsi in toto Verbo vix agatur nisi de bono amoris in Dominum et amoris erga Proximum, usque non sciat quod bonum sit essentiale fidei, ne quidem quid amor et charitas in sua essentia sit; et quod novit de fide quam essentialem facit, usque disserit num ita sit, nisi confirmatus per multum vitae, quod caelestes nusquam faciunt, norunt enim et percipiunt quod ita sit, inde a Domino dictum apud Matthaeum,
Esto sermo vester ita ita, non, non, quod ultra haec est, ex malo est, v 37;
(o)sunt enim caelestes in ipso vero, de quo disputant spirituales num ita sit, inde caelestes quia in ipso vero, possunt inde videre indefinita quae istius veri sunt, ita ex luce quasi totum caelum; sed spirituales quia disputant num ita sit, non possunt tamdiu venire ad primum terminum lucis caelestium, minus ex eorum luce spectare aliquid.’
@1 est after implantatum.$
@2 cumque voluntaria.$
@3 deperdita.$
@4 caelestium.$
@5 essentiale.$
@6 in qua.$
@7 i et superbum.$
@8 i ita.$
@9 i aliqua.$

2716. Quod alteram attinet, nempe quod obscurum illud apud spirituales illuminetur a Divino Humano Domini, est arcanum quod non ad captum explicari potest, nam est influxus Divini qui describeretur; solum inde aliqua ejus idea haberi potest, si ipsum Supremum Divinum influeret in bonum tale sicut descriptum, ex tot malis et falsis conspurcatum {1}, quod non potuisset recipi, et si (o)quid reciperetur, sentiret cruciatum infernalem, hoc est, homo cui tale bonum, et sic periret; at Divinum Humanum Domini apud (c)eos influere potest, ac bonum tale illuminare, sicut solet sol in densas nubes quae variegantur matutino tempore {2} in facies aurorae {3}; sed usque non potest Dominus coram illis sicut lux solis, sed sicut lux lunae apparere: exinde constare potest quod causa Adventus Domini in mundum fuerit propter spirituales ut salvarentur, videatur n. 2661.
@1 obscuratum.$
@2 i inde.$
@3 A d pulchros colores, i facies aurorae.$

2717. `Et accepit illi mater ejus’: quod significet affectionem veri, constat a significatione `matris’ quod sit Ecclesia, de qua n. 289; et quia Ecclesia spiritualis quae hic repraesentatur, in affectione veri est, et ab affectione veri habet ut sit Ecclesia, ideo per `matrem’ hic significatur illa affectio.

2718. `Uxorem e terra Aegypti’: quod significet affectionem scientiarum quae spiritualis Ecclesiae homini, constat ex significatione `uxoris’ quod sit affectio seu bonum, de qua D. 915, 2517, et ex significatione `Aegypti’ quod sit scientia, de qua n. 1164, 1165, 1186, 1462. In hoc versu describitur spiritualis Ecclesiae homo qualis est quoad bonum, hoc est, quoad essentiam vitae suae, quod nempe bonum apud illum’ sit obscurum, sed quod illuminatum a Divino Humano Domini, ex qua illuminatione existit in ejus rationali affectio veri, et in ejus naturali affectio scientiarum: quod apud spiritualem hominem affectio boni qualis est apud caelestem, existere nequeat, sed loco ejus affectio veri, causa est quia bonum apud illum implantatum est in parte ejus intellectuali, et quod obscurum sit respective, ut n. 2715 ostensum est {1}, inde produci et derivari in rationale ejus non alia affectio potest quam affectio veri, et per hanc in naturale affectio scientiarum: per verum non aliud verum intelligitur quam tale quod credit esse verum, tametsi non esset verum in se; et per scientias non intelliguntur scientiae quales sunt eruditis, sed omne scientificum quo ab experientia et per auditionem imbui possit ex vita civili, ex doctrina, et ex Verbo; in talium affectione est spiritualis Ecclesiae homo. [2] Ut sciatur quid sit in affectione veri esse, et quid in affectione boni, paucis dicendum; qui in affectione veri sunt, cogitant, disquirunt, et disserunt, num hoc verum `sit’, num ita sit, et cum confirmantur quod verum sit, seu quod ita sit, cogitant, disquirunt, et disserunt, quid sit; ita haerent in primo limine, nec admitti possunt in sapientiam antequam absque dubio sunt; qui autem in affectione boni sunt, ex ipso bono in quo sunt, norunt et percipiunt quod ita sit, ita non in primo limine sunt, sed in conclavi, admissi in sapientiam: [3] sit pro exemplo quod caeleste sit cogitare et agere ex affectione boni aut ex bono; qui in affectione veri sunt, disserunt num ita sit, num dabile sit, et quid sit, et quamdiu dubia versant de eo, non possunt intromitti; qui autem in affectione boni sunt, ii non disserunt, nec dubia versant, sed aiunt quod ita sit, quare intromittuntur, incohant enim ibi qui in affectione boni sunt, hoc est, caelestes, ubi subsistunt illi qui in affectione veri (o)sunt, hoc est, spirituales, sic ut ultimus horum terminus sit primus illorum; ideo scire, nosse, et percipere illis datur quod affectiones boni sint innumerabiles, quot nempe societates sunt in caelo, et quod omnes a Domino in formam caelestem conjunctae sint, ut unum quasi hominem constituant; tum etiam cujusvis affectionis genus et speciem perceptione dignoscere datur. [4] {2} Vel sit hoc exemplum ita; quod omne jucundum, beatum et felix, unice sit amoris, sed qualis amor, tale jucundum, beatum et felix: spiritualis homo detinet animum in eo num ita sit, et annon aliunde, ut ex conversatione, sermone, meditatione, eruditione, etiam annon in possessione, honore, fama, gloria inde, non se confirmans in eo quod illa nihil faciant, sed affectio amoris quae et qualis in illis; caelestis autem homo non in praeliminaribus illis haeret, sed ait quod ita sit, quare in ipso fine est, et usu, hoc est, in ipsis affectionibus quae sunt amoris, quae innumerabiles sunt, et in quarum unaquaevis ineffabilia, et hoc cum variatione jucundi, beati, et felicis, in aeternum. [5] Sit etiam pro exemplo quod proximus amandus ex bono quod apud illum; qui in affectione veri sunt, cogitant, disquirunt, et disserunt, num hoc verum sit seu num ita sit, quid proximus, quid bonum, nec ulterius vadunt, quare praecludunt sibi januam ad sapientiam; qui autem in affectione boni sunt, aiunt quod ita sit, quare non praecludunt sibi januam, sed intrant, ac sciunt, norunt, et percipiunt ex bono, quis proximus prae alio, etiam in quo gradu sit, et quod omnes in dissimili, ita ineffabilia prae illis qui in sola affectione veri. [6] Porro sit pro exemplo quod qui proximum ex bono amat, Dominum amet; qui in affectione veri sunt, disquirunt num ita sit, et si iis dicitur, qui proximum amat ex bono, is bonum amat, et quia omne bonum a Domino, et in bono est Dominus, quando quis bonum, etiam Ipsum ex quo illud et in quo Ipse, amat; etiam disquirunt num ita sit, [tum quid sit amare bonum,] etiam quid bonum, num Dominus in bono sit magis quam in vero; quamdiu in talibus haerent, ne quidem e longinquo videre possunt sapientiam; at qui in affectione boni sunt, ii ex perceptione norunt quod ita sit, et statim {3} vident sapientiae campum, ducentem usque ad Dominum. [7] Inde constare potest unde obscurum illis qui in affectione veri sunt, hoc est, spiritualibus, respective ad illos qui in affectione boni, hoc est, ad caelestes: sed usque illi ab obscuro in lucem venire possunt, si modo in affirmativo velint esse quod omne bonum sit amoris in Dominum et charitatis erga proximum, et quod amor et charitas sit conjunctio spiritualis, et inde omne beatum et felix; ita quod in bono amoris a Domino sit vita caelestis, non autem in vero fidei inde separato.
@1 bonum apud illum est obscurum respective, et quia implantatum est in parte ejus intellectuali, ut ostensum n. 2715.$
@2 In A this was written as the last example, but directions were then inserted for its insertion here.$
@3 statum I$

* * * {1}
@1 A o asterisks here but has them after 2667.$

2719. Actum est in hoc capite primum de Rationali Domini quod Divinum factum, quod Rationale est `Jishakus’; et de rationali mere humano quod separatum, quod est `filius Hagaris Aegyptiae’: mox de Ecclesia spirituali quae per Divinum Humanum Domini salvata est, quae Ecclesia est `Hagar et ejus puer’: nunc agitur de doctrina fidei inservitura isti Ecclesiae, quod nempe adjuncta ei sint rationalia `ex scientificis’ humana, quae sunt `Abimelechus et Phicol’; conjunctio significatur per `foedus’ quod Abrahamus cum illis percussit; rationalia illa sunt apparentiae, non ex origine Divina sed ex humana, quae adjunctae sunt ob causam quia Ecclesia spiritualis absque illis doctrinam non comprehenderet, ita nec reciperet; est enim, ut n. 2715 ostensum, spiritualis Ecclesiae homo in obscuro respective, quare doctrina investienda apparentiis talibus quae sunt cogitationis et affectionis humanae, et non in tantum discrepant quin Divinum bonum receptaculi instar ibi habere possit. Quia agitur in seq. cap. xxvi iterum de Abimelecho, et de foedere, sed cum Isaco, et in sensu interno de rationalibus et scientificis secundo adjectis doctrinae fidei, licet solum summaria, quae in sensu interno de hac re hic continentur, exponere, quae clariora ab explicatione capitis xxvi evadent.
@1 A had et scientifica but alters as here.$

2720. Vers. 22. Et fuit in tempore illo, et dixit Abimelech, et Phicol princeps exercitus ejus, ad Abrahamum, dicendo, Deus tecum in omnibus quae tu faciens. Vers. 23. Et nunc jura mihi in Deum hic, si mentitus fueris mihi, et filio meo, et nepoti meo; secundum benignitatem, quam feci tecum, facias mecum, et cum terra, in qua peregrinatus es. Vers. 24. Et dixit Abraham, Ego jurabo. Vers. 25. Et redarguit Abraham Abimelechum, ob causas putei aquae, quem eripuerunt servi Abimelechi. Vers. 26. Et dixit Abimelech, Non novi quis fecit verbum hoc, et etiam tu non indicasti mihi, et etiam ego non audivi, praeterquam hodie. Vers. 27. Et accepit Abraham gregem et armentum, et dedit Abimelecho, et percusserunt ambo illi foedus. Vers. 28. Et statuit Abraham septem agnas gregis solas eas. Vers. 29. Et dixit Abimelech ad Abrahamum, Quid hae septem agnae illae, quas statuisti solas? Vers. 30. Et dixit, Quia septem agnas accipies e manu mea, propterea sit mihi in testimonium, quod fodi puteum hunc. Vers. 31. Propterea vocavit locum illum Beersheba, quia ibi juraverunt ambo illi. Vers. 32. Et percusserunt foedus in Beersheba; et surrexit Abimelech, et Phicol princeps exercitus illius; et reversi sunt ad {1} terram Philistaeorum. [2] `Fuit in tempore illo’ significat statum in quo Dominus cum Rationale Divinum factum: `et dixit Abimelech, et Phicol princeps exercitus ejus, ad Abrahamum’ significat rationalia ex scientificis humana adjungenda doctrinae fidei, quae in se est Divina: `dicendo, Deus tecum in omnibus quae tu faciens’ significat quod Divina quoad omnia et singula: [3] `Et nunc jura mihi in Deum hic’ significat affirmationem: `si mentitus fueris mihi’ significat absque dubitativo: `et filio meo, et nepoti meo’ significat de illis quae sunt fidei: `secundum benignitatem, quam feci tecum’ significat rationalia quibus Dominus prius instructus fuit: `facias mecum, et cum terra, in qua peregrinatus es’ significat reciprocum: [4] `Et dixit Abraham, Ego jurabo’ significat affirmativum omne: `Et redarguit Abraham Abimelechum’ significat indignationem Domini: `ob causas putae aquae, quem eripuerunt servi Abimelechi’ significat doctrinam fidei, quod illam scientifica sibi tribuere vellent: [5] `Et dixit Abimelech’ significat responsum: `Non novi quis fecit verbum hoc’ significat quod rationale aliud dictaret: `et etiam tu non indicasti mihi’ significat quod non ex Divino illud: `et etiam ego non audivi, praeterquam hodie’ significat quod nunc primum detectum: [6] `Et accepit Abraham gregem et armentum, et dedit Abimelecho’ significat Divina bona implantata doctrinae rationalibus per Abimelechum significatis: `et percusserunt ambo illi foedus’ significat sic conjunctionem: `Et statuit Abraham septem agnas gregis solas eas’ significat innocentiae sanctitatem: [7] `Et dixit Abimelech ad Abrahamum, Quid hae septem agnae illae, quas statuisti solas?’ significat ut instrueretur et agnosceret: `Et dixit, Quia septem agnas accipies e manu mea’ significat innocentiae sanctitatem a Divino: `propterea sit mihi in testimonium’ significat certum: `quod fodi puteum hunc’ significat quod a Divino doctrina: `Propterea vocavit locum illum Beersheba’ significat statum et quale doctrinae: `quia ibi juraverunt ambo illi’ significat ex conjunctione: `Et percusserunt foedus in Beersheba’ significat quod rationalia humana adjuncta sint doctrinae fidei: `et surrexit Abimelech, et Phicol princeps exercitus illius; et reversi sunt ad terram Philistaeorum’ significat quod usque nullam partem in doctrina haberent.
@1 in I.$

2721. Vers. 33. Et plantavit lucum in Beersheba; et invocavit ibi nomen Dei aeternitatis. `Plantavit lucum in Beersheba’ significat doctrinam cum ejus cognitionibus et ejus quali: `et invocavit nomen Dei aeternitatis’ significat cultum inde.

2722. `Plantavit lucum in Beersheba’: quod significet doctrinam inde cum ejus cognitionibus et ejus quali, constat a significatione `luci,’ et a significatione `Beersheba.’ Quod `lucos’ attinet, in Antiqua Ecclesia fiebat cultus sanctus super montibus et in lucis; super montibus quia `montes’ significabant caelestia cultus, et in lucis quia `luci’ significabant spiritualia ejus; quamdiu Ecclesia illa, nempe Antiqua, in sua simplicitate fuit, tunc cultus eorum super montibus et in lucis sanctus erat, ex causa quia caelestia quae sunt amoris et charitatis, per illa quae alta et excelsa erant ut sunt montes et colles, repraesentabantur, et spiritualia quae inde, per fructifera et frondosa ut sunt horti et luci: sed postquam repraesentativa et significativa coeperunt fieri idololatrica, per id quod colerent externa absque internis, cultus ille sanctas factus est profanus; et ideo interdictum quod cultum haberent super montibus et in lucis: [2] quod Antiqui cultum sanctum habuerint super montibus, constare potest ex cap. xii Gen. de Abramo,
Transtulit inde in montem ab oriente Betheli, et tetendit tentorium, Bethel a mari, et Ai ab oriente, et aedificavit ibi altare; et invocavit nomen Jehovae, vers. 8; n. 1449-1455;
et ex significatione `montis’ quod sit caeleste amoris, n. 795, 796, 1430; quod etiam cultum sanctum habuerint in lucis, constat ex illis quae in hoc versu, `Plantavit Abraham lucum in Beersheba, et invocavit ibi nomen Dei aeternitatis,’ tum a significatione `horti’ quod sit intelligentia, n. 100, 108, 1588, et `arborum’ quod sint perceptiones, n. 103, 2163: quod interdictum, constat ex his quae sequuntur; apud Mosen,

Non plantabis tibi lucum omnis arboris juxta altare Jehovae Dei tui, quod facies tibi; et non eriges tibi statuam, quae odit Jehovah Deus tuus, Deut. xvi 21, 22:
apud eundum,
Altaria gentium destruetis, statuas eorum confringetis, et lucos eorum diruetis, Exod. xxxiv 13;
Et quod lucos igne comburerent, Deut. xii 3;
[3] et quia Judaei et Israelitae, apud quos ritus Antiquae Ecclesiae repraesentativus introductus est, solum in externis fuerunt, nec nisi quam idololatrae corde, quid internum, et quid vita post mortem, tum quod Messiae regnum esset caeleste, nescientes ac scire non volentes, quoties in libero fuerunt, cultum profanum habebant super montibus et collibus, ut et in lucis et silvis, tum quoque loco montium et collium sibi excelsa fecerunt, et loco lucorum sculptilia luci, ut constare potest (c)a pluribus locis in Verbo, ut in Libro Judicum,
Filii Israelis servierunt Baalibus et lucis, iii 7:
in Libro Regum,

Israel fecit lucos, ad irritandum Jehovam, 1 Reg. xiv 15:
et alibi,
Jehudah aedificavit sibi excelsa, et statuas, et lucos, super omni colle alto, et sub omni arbore frondosa, 2 Reg. xiv 23:
alibi,

Israel aedificavit sibi excelsa in omnibus urbibus, et statuerunt statuas et lucos super omni colle alto, et sub omni arbore frondosa, 2 Reg. xvii 9, 10:
et alibi,
Menasheh rex Jehudae erexit altaria Baali, et fecit lucum, sicut fecerat Ahab rex Israelis,… et posuit sculptile luci, quod fecerat, in domo Dei, 2 Reg. xxi 3, 7;
ex quo, quod etiam sculptilia luci sibi fecerint, patet; quae quod destructa sint a Joshia rege, ibidem,

Joshiah fecit educi de templo Jehovae omnia vasa facta Baali et luco, et soli et lunae, et omni exercitui caelorum, et combussit ea extra Hierosolymam, … et domos quas mulieres texuerunt ibi luco…. etiam succidit lucos, quos fecerat Salomo,… tum quoque lucum in Bethel, quem fecerat Jeroboam, 2 Reg. xxiii 4, 6, 7, 14, 15;
praeter quod a {1} Hizkia rege {2} talia diruta {3} sint, ibidem,
Hizkiah rex Jehudae removit excelsa, et fregit statuas, et excidit lucum, et confregit serpentem aeris, quem fecerat Moses, 2 Reg. xviii 4;
[4] quod serpens aeris sanctus fuerit tempore Mosis, constat {4}, at cum externum coleretur, profanus factus (o)est, et {5} confractus, ex simili causa ac interdictus cultus super montibus et in lucis: haec adhuc constant apud Prophetas; apud Esaiam,
Incalescentes diis sub omni arbore frondosa; mactantes natos in fluviis sub prominentiis petrarum; etiam fluviis effudisti libamen, obtulisti munus,… super monte alto et elato posuisti habitaculum tuum, et ibi obtulisti ad sacrificandum sacrificium, lvii 5-7:
apud eundem,
In die illo aspiciet homo ad Factorem suum, et oculi ejus ad Sanctum Israelis videbunt; et non aspiciet ad altaria opus manuum ejus, et quod fecerunt digiti ejus non videbit, et lucos et statuas solares, xvii 7, 8:
apud Micham,
Exscindam sculptilia tua, et statuas tuas e medio tui, et non incurvabis te amplius operi manuum tuarum: et evellam lucos tuos e medio tui, et perdam urbes tuas, v 12, 13:
apud Ezechielem,
Ut sint confossi in medio idolorum eorum, circum altaria eorum ad omnem collem excelsum, in omnibus capitibus montium, et sub omni arbore frondosa, et sub omni quercu implexa, locum quo dederunt odorem quietis omnibus idolis suis, vi 13.
[5] Exinde nunc patet e qua origine cultus idololatricus, nempe quod objecta repraesentantia et significantia colerentur; antiquissimi qui ante diluvium, in omnibus et singulis, sicut in montibus, in collibus, in campis, in vallibus, in hortis, lucis, silvis, in fluviis et aquis, in agris et sementibus, in arboribus omnis generis, in {6} animalibus etiam omnis generis, in luminaribus caeli, aliquid repraesentativum et significativum regni Domini videbant, sed nusquam haerebant oculis, minus mentibus, in objectis, sed erant illis media cogitandi de caelestibus et spiritualibus quae in regno Domini; et hoc usque adeo ut prorsus nihil esset in universa natura quod non illis inserviret pro mediis; in se etiam ita est quod omnia et singula in natura repraesentent, quod hodie est arcanum, et vix ab aliquo creditur: sed postquam caeleste, quod est amoris in Dominum, `apud hominem’ periit, tunc non amplius genus humanum in illo statu fuit quod nempe ab objectis ut mediis videret caelestia et spiritualia regni Domini; [6] sed usque antiqui post diluvium a traditionibus et quorundam collectaneis sciebant quod illa significarentur; et quia significabant, etiam sancta habebant; inde cultus repraesentativus Ecclesiae Antiquae, quae Ecclesia quia spiritualis, non erat in perceptione quod ita esset, sed in cognitione, nam erat in obscuro respective, n. 2715, usque tamen non colebat externa, sed per externa recordati sunt internorum, et inde cum in repraesentativis et significativis illis erant, in sancto cultus erant; (m)potuerunt etiam, quia in spirituali amore erant, hoc est, in charitate, quam essentialem cultus fecerunt, quare sanctum a Domino in cultum eorum influere potuit:(n) at vero cum status humani generis ita mutatus est et perversus factus, ut se removerent a bono charitatis, ita nec amplius crederent dari regnum caeleste, aut vitam post mortem, sed quod in simili statu essent cum animalibus, praeterquam solum quod cogitarent, sicut etiam hodie, tunc cultus sanctus repraesentativus versus est in idololatricum, et colebantur externa; inde apud plures gentiles illo tempore, etiam apud Judaeos et Israelitas cultus erat non repraesentativus, sed repraesentativorum et significativorum, hoc est, externorum absque internis. [7] Quod `lucos’ in specie attinet, erant illi apud antiquos variae significationis, et quidem secundum species arborum quae ibi; `luci ubi oleae’ significabant caelestia cultus; `luci ubi vites’ significabant spiritualia (o)ejus, `luci autem ubi ficus, ubi cedri, ubi abietes, ubi populi, ubi quercus’ varia quae caelestium et spiritualium erant; heic {7} lucus seu arboretum simpliciter nominatur, et significat illa quae sunt rationalium quae adjuncta doctrinae et ejus cognitionibus; `arbores’ enim in genere significant perceptiones, n. 103, 2163, sed cum praedicantur de Ecclesia spirituali, significant cognitiones, ex causa quia spiritualis Ecclesiae homini non aliae perceptiones sunt quam quae per cognitiones e doctrina aut Verbo; hae enim fiunt fidei ejus, ita conscientiae (o)e qua perceptio.
@1 i prius.$
@2 i Judae$
@3 destructa.$
@4 A has a space here, apparently for insertion of a reference, but there is no other reference in the Word to this worship, nor in previous nos. of AC.$
@5 i ideo.$
@6 inque.$
@7 heic, an old form of hic (= here), probably shows that it is adverbial, not demonstrative.$

2723. Quod autem Beershebam attinet, significat {1} `Beersheba’ statum et quale doctrinae, nempe quod sit Divina cui adjuncta rationalia humana, quod constare potest a serie rerum de quibus agitur a vers. 22 ad hunc, n. 2613, 2614; etiam a significatione ipsius vocis in lingua originali quod sit `puteus juramenti {2}’ et `septem’; quod `puteus’ sit doctrina (o)fidei, videatur n. 2702, 2720; quod `juramentum’ sit conjunctio, n. 2720, ut et `foedus quod juramento factum,’ n. 1996, 2003, 2021, 2037, et quod `septem’ sit sanctum, ita Divinum, n. 395, 433, 716, 881, ex quibus constare potest quod significet doctrinam quae in se Divina cum adjunctis rationalibus seu apparentiis humanis; [2] quod inde Beersheba, patet ex verbis Abrahami,
Dixit Abraham, Quia septem agnas accipies e manu mea, propterea sit mihi in testimonium, quod fodi puteum hunc; propterea vocavit locum illum Beersheba, quia ibi juraverunt ambo illi; et percusserunt foedus in Beersheba, vers. 30-32:
similiter ex verbis Isaci, cap. seq. xxvi,
Fuit in die illo, et venerunt servi Jishaki, et indicaverunt illi super causis putei, quem foderunt, et dixerunt illi, Invenimus aquas, et vocavit illum Shibeah; (juramentum et septem) propterea nomen urbis Beersheba usque ad diem hunc, vers. [32], 33;
ibi etiam agitur de puteis, de quibus fuit contentio cum Abimelecho, et de foedere cum illo, et per `Beershebam’ significantur rationalia humana iterum adjuncta doctrinae fidei, et quia iterum adjuncta, et sic facta doctrina ad captum humanum {3}, dicitur `urbs’; quod `urbs’ sit doctrinale in suo complexu, videatur n. 402, 2268, (x)2449, 2451: praeterea nominatur Beersheba in simili significatione quoad sensum internum, Gen. xxii 19; xxvi 23; xxviii 10; xlvi 1, 5; Jos. xv 28; xix 1, 2; 1 Sam. viii 2; 1 Reg. xix 3; et in sensu opposito, Amos v 5; viii 13, 14. [3] (m)Extensio caelestium et spiritualium quae sunt doctrinae, in sensu interno significatur ubi describitur extensio terrae Canaanis per `a Dan et usque ad Beershebam’; per terram enim Canaanem significatur regnum Domini, tum Ecclesia, consequenter caelestia et spiritualia quae sunt doctrinae;(n) ut in Libro Judicum,
Exiverunt omnes filii Israelis, et congregatus est coetus tanquam vir unus a Dan et usque ad Beersheba, xx 1:
in libro Samuelis,
Omnis Israel a Dan et usque ad Beersheba, 1 Sam. iii 20:
alibi,

Transire faciendo regnum a domo Shaulis, et erigendo solium Davidis super Israelem, et supra Jehudam, a Dan et usque ad Beersheba, 2 Sam. iii 10:
alibi,
Hushai ad Absalomem, Congregetur omnis Israel a Dan et usque ad Beersheba, 2 Sam. xvii 11:
alibi,
Dixit David ad Joabum, ut peragraret omnes tribus Israeli: a Dan et usque ad Beersheba, 2 Sam. xxiv 2, 7:
alibi,
Mortuum est de populo a Dan et usque ad Beersheba septuaginta millia virorum, 2 Sam. xxiv 15:
in Libro Regum,

Habitavit Jehudah sub vite sua, et sub ficu sua, a Dan et usque ad Beersheba, omnibus diebus Salomonis, 1 Reg. iv 25.
@1 illa.$
@2 Heb. [ ] (sheba)=`oath’ and also `seven.’$
@3 captui humano adaequata.$

2724. `Et invocavit ibi nomen Dei aeternitatis’: quod significet cultum inde, constat a significatione `invocare nomen Dei’ quod sit cultus, de qua n. 440: qui ab Antiqua Ecclesia fuerunt, per `nomen: non intellexerunt nomen, sed omne quale, videatur n. 144, 145, 340: 768, 1754, 1896, 2009; ita per `nomen Dei’ omne in uno complexu per quod colebatur Deus, proinde omne amoris et fidei: cum autem periit internum cultus et modo externum remansit, tunc per nomen Dei nihil aliud intelligere coeperunt quam nomen, usque adeo ut ipsum nomen colerent, nihil curantes ex quo amore, et ex qua fide; ideo distinguere se coeperunt gentes per nomina deorum, et se praetulerunt Judaei et Israelitae reliquis per quod Jehovam colerent, ponentes in nominando et invocando {1} nomen, essentiale cultus, cum tamen cultus solius nominis sit nullus cultus, dabilis etiam apud pessimos, qui per id magis profanant: [2] at quia per `nomen Dei’ significatur omne cultus, hoc est, omne amoris et fidei ex quibus colitur, inde constat {2} quid intelligitur per `sanctificetur nomen Tuum,’ in Oratione Domini, Matth. vi 9; et per haec quae Dominus dixit,
Eritis odio habiti [a] quibuscumque propter nomen Meum, Matth. x 22:
Si duo [ex vobis] consenserint in nomine Meo super terra, de omni re, quamcumque petierint, fiet iis a Patre Meo, Qui in caelis est: ubi sunt duo aut tres congregati in nomine Meo, ibi sum in medio eorum, Matth. xviii [19], 20:
Qui relinquit domos, aut fratres, aut sorores, aut patrem, aut matrem, aut uxorem, aut liberos, aut agros, propter nomen Meum, centuplum accipiet, et vitae aeternae sortietur hereditatem, Matth. xix 29:
Osanna filio Davidis, benedictus qui venit in nomine Domini, Matth. xxi 9:
Jesus dixit, Non Me videbitis posthac, donec dicatis, Benedictus veniens in nomine Domini, Matth. xxiii 39

Eritis odio habiti ab omnibus gentibus propter nomen Meum, immo tunc scandalizabuntur multi, et se invicem tradent, et odio habebunt se invicem, et haec omnia propter nomen Meum, Matth. xxiv 9, 10:
Quotquot Ipsam receperunt, dedit illis potestatem, ut filii Dei essent, credentibus in nomen Ipsius, Joh. i 12:
Qui non credit, jam judicatus est, quia non credidit in nomen unigeniti Filii Dei, Joh. iii 17, 18:
Jesus dixit, Quodcumque petieritis in nomine Meo, hoc faciam, Joh. xiv 14, 15; xv 16; xvi 23, 24, 26, 27:
Jesus dixit, Manifestavi Tuum nomen hominibus, Joh. xvii 6:
Pater Sancte, serva illos in nomine Tuo, quos dedisti Mihi, ut sint unum, sicut Nos, Joh. xvii 11, 12:
Notum feci illis nomen Tuum, et notam faciam, ut amor, quo amasti Me, in illis sit, et Ego in illis, Joh. xvii 26:
Ut credatis, quod Jesus sit Christus Filius Dei, et ut credentes vitam habeatis in nomine Ipsius, Joh. xx 31;
praeter in permultis locis in Veteri Testamento, in quibus per nomen Jehovae et Dei, non intelligitur nomen, sed omne amoris et fidei, ex quo cultus. [3] Qui autem solam nomen colunt, absque amore et fide, de illis ita apud Matthaeum,
Multi dicent Mihi in die isto, Domine, Domine, nonne per nomen Tuum prophetavimus, et per nomen Tuum daemonia ejecimus, et in nomine Tuo multas virtutes fecimus? sed confitebor iis, Non novi vos, discedite a Me operantes iniquitatem, vii 22, 23.
Cum, ut dictum, homo Ecclesiae ab interno factus est externus, et in solo nomine coepit ponere cultum, tunc non magis unum agnoverunt Deum, sed plures; sollemne enim antiquis fuit aliquid adjicere nomini Jehovae, ac inde recordari alicujus beneficii aut attributi Ipsius, ut hic, `Invocavit nomen Dei aeternitatis.’ In cap. seq. xxii,
Vocavit Abraham nomen loci illius, Jehovah Jirah, hoc est {3}, videbit, vers. 14:
Aedificabat Moses altare, et vocavit nomen ejus, Jehovah Nissi, hoc est {4}, vexillum meum, Exod. xvii 15:
Aedificabat Gideon altare Jehovae, et vocavit Jehovae Shalom, hoc est {3}, pacis, Jud. vi 24;
praeter alia; inde factum, quod qui in solo nomine ponerent {4} cultum, tot deos agnoscerent; et quod etiam inde apud gentiles, imprimis in Graecia, et Romae, tot dii agniti et culti sint, cum tamen Antiqua Ecclesia a qua epitheta illa emanaverunt, nusquam nisi quam unum Deum sub tot nominibus veneratum coluit, ex causa quia per `nomen’ intellexit quale {5}.
@1 i ipsum.$
@2 constare potest.$
@3 seu.$
@4 ponebant.$
@5 nihil aliud intellexit quam quale.$

2725. Vers. 34. Et peregrinatus est Abraham in terra Philistaeorum diebus multis. `Peregrinatus est Abraham in terra Philistaeorum diebus multis’ significat quod Dominus adjunxit doctrinae fidei ex scientia cognitionum humanarum plurima.

2726. Quod `peregrinatus est Abraham in terra Philistaeorum diebus multis’ significet quod Dominus adjunxerit doctrinae fidei ex scientia cognitionum humanarum plurima, constat ex significatione `peregrinari’ quod sit instruere, de qua n. 1463, 2025, ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua n. 1965, 1989, 2011 2501, ex significatione `terrae Philistaeorum’ seu Philistaeae quod si scientia cognitionum, de qua n. 1197, 1198, et a significatione `dierum quod sit status rei de qua agitur, n. 23, 487, 488, 493, 893, hic qui’ agitur de cognitionibus ex scientificis et rationalibus, et dicitur `dies multi,’ significat respective plurima. Actum est, a vers. 22 huc usque de rationalibus ex scientificis humanis, adjectis doctrinae fidei, ut patet ab explicatione; hic est eorum conclusum. Quod ipsam rem attinet, quia in se est profundior, et quia de eadem multis agitur in cap. (o)seq. xxvi, licet hic explicationem ulteriorem differre.

2727. De Conjugiis quomodo considerantur in Caelis {1}, et de Adulteriis

Quid genuinus amor conjugialis, et unde ejus origo, pauci hodie sciunt, ex causa quia pauci in illo sunt; credunt paene omnes quod innatus si et sic effluat ex quodam, ut aiunt, naturali {2} instinctu, et eo magis quia conjugiale etiam existit penes animalia; cum tamen talis differentia sit inter amore: conjugialem apud homines et conjugiale apud animalia, qualis inter statum hominis et statum bruti animalis.
@1 caelo.$
@2 naturali, ut aiunt.$

2728. Et quia pauci hodie, ut dictum, sciunt quid genuinus amor conjugialis, ex illis quae detecta sunt, describetur. Amor conjugialis originem ducit a conjugio Divino Boni et Veri, ita ab Ipso Domino: quod inde amor conjugialis, non apparet ad sensum et captum, sed usque constare potest ex influxu et ex correspondentia, praeter ex Verbo: ab {1} influxu, caelum ex unione boni et veri quae influit a Domino, comparatur conjugio, et vocatur conjugium; ex correspondentia, cum bonum unitum vero defluit in sphaeram inferiorem, sistit illud unionem mentium, cum in adhuc inferiorem, sistit conjugium: quare unio mentium ex bono unito vero a Domino, est ipse amor conjugialis.
@1 ex.$

2729. Quod inde genuinus amor conjugialis sit, ex eo etiam constare potest quod nemo possit in illo esse nisi sit in bono veri et vero boni a Domino: tum ex eo quod beatitudo et felicitas caelestis sit in illo amore; et qui in illo sunt, omnes in caelum, seu in conjugium caeleste, veniunt: etiam ex eo, cum sermo apud angelos est de unione boni et veri, tunc in sphaera inferiore apud spiritus bonos sistitur repraesentativum conjugii; at apud malos sistitur repraesentativum adulterii; inde est quod in Verbo unio boni et veri dicatur conjugium; at adulteratio boni et falsificatio veri, adulterium et scortatio, videatur n. 2466.

2730. Antiquissimae Ecclesiae homines prae omnibus in hac tellure in genuino amore conjugiali vixerunt, quia fuerunt caelestes a bono in vero, et in regno Domini simul cum angelis, et in illo amore fuit illis caelum: at posteri, apud quos descivit Ecclesia, coeperunt amare liberos, non conjuges; amari enim possunt liberi a malis, sed amari conjux non potest quam a bonis {1}.
@1 n. 1272.$

2731. Auditum ab antiquissimis illis est quod amor conjugialis sit talis ut velit prorsus esse alterius, et hoc reciproce, et cum mutuo {1} et vicissim, quod in caelesti felicitate sint; tum quod conjunctio mentium talis sit ut (t)hoc mutuum et vicissim sit in omnibus et singulis vitae, hoc est, in omnibus et singulis affectionis et in omnibus et singulis cogitationis. Idcirco institutum esse a Domino quod uxores sint affectiones boni quae voluntatis, et viri sint cogitationes veri quae intellectus, et quod conjugium inde sit, quale est inter voluntatem et intellectum, et inter omnia et singula eorum apud hominem qui est in bono veri et vero boni.
@1 i alterius.$

2732. Locutus sum cum angelis de hoc mutuo et vicissim quale sit, et dixerunt quod imago et similitudo unius sit in mente alterius, et quod sic non modo in singulis sed etiam in intimis vitae, cohabitent, et quod amor ac misericordia Domini in tale unum possit cum beato et felici influere. Dixerunt etiam quod qui in vita corporis in tali amore conjugiali vixerunt, una sint et cohabitent in caelo ut angeli, quandoque etiam cum liberis; sed quod paucissimi sint ex Christianismo hodie, verum ex Antiquissima Ecclesia quae caelestis, omnes, et ex Antiqua Ecclesia quae spiritualis, multi: qui autem in conjugio vixerunt, {1} non conjuncti amore conjugiali sed amore lascivo, quod separentur in altera vita, quia nihil lasciviae toleratur in caelo; et quod magis adhuc separentur qui se mutuo aversati sunt; et adhuc magis qui se odio habuerunt; cum primum in alteram vitam ambo veniunt, ut plurimum conveniunt, sed postquam dura passi sunt, separantur.
@1 i et.$

2733. Erant quidam spiritus qui ex usu in vita corporis, me solertia peculiari infestabant, et hoc per influxum molliusculum quasi undantem, qualis solet esse proborum spirituum, sed perceptum quod in illo essent astutiae et similia, ut captarent et fallerent; tandem locutus sum cum uno (c)eorum, qui quod fuerit dux exercitus cum vixit in mundo, mihi dictum est; et quia percepi quod in ideis cogitationis ejus esset lascivum, locutus cum illo de conjugio sum, loquela spirituum repraesentativis illustrata, quae plene exprimit sensa, et momento plura; dixit quod adulteria in vita corporis pro nihilo reputaverit; [2] sed ei dicere datum est {1} quod adulteria sint nefanda, tametsi apparent coram iis qui tales, ex jucundo quod captarunt et ex persuasivo inde, quod non talia, immo quod licita; quod etiam scire posset ex eo quod conjugia sint seminaria generis humani, et inde etiam seminaria regni caelestis, et idcirco quod nusquam violanda, sed sancta habenda; tum ex eo quod scire debet quia in altera vita est, ac in statu perceptionis, quod amor conjugialis a Domino per caelum descendat, et quod ab illo amore, ut a parente, derivetur amor mutuus, qui est firmamentum caeli; (m)et ex eo quod adulteri, dum modo approximant ad societates caelestes, quod sentiant graveolentiam suam, et se inde praecipitent versus infernum; ad minimum potuisset scire quod violare conjugia esset contra leges Divinas, et contra omnium leges civiles, tum contra genuinum lumen rationis, quia contra ordinem et Divinum et humanum, praeter plura: [3] sed respondebat quod talia nusquam sciverit in vita corporis, nec quod cogitaverit; voluit ratiocinari num ita esset, sed dictum quod veritas non admittat ratiocinia in altera vita, patrocinantur enim jucundis, ita malis et falsis; et quod primum cogitare debeat de illis quae dicta sunt quia vera; aut etiam ex illo principio quod notissimum [est] in orbe, quod nemo alteri facere debeat quod non velit ut alter faciet sibi, et sic si quis ipsius uxorem quam amavisset, quod {2} fit in principio omnis conjugii, tali modo decepisset, tunc cum in statu excandescentiae super id esset, si ex illo statu loqueretur, annon quoque ipse adulteria detestaturus fuisset, et tunc, quia ingenio pollet, se confirmavisset plus quam alii contra illa, usque ut damnavisset illa ad infernum; ita quod potuisset se judicare ex semet.
@1 loquutus sum cum illo de conjugio, dixit quod in vita corporis adulteria pro nihilo reputaverit, loquela spirituum repraesentativis illustrata, quae plene exprimit sensa, et momento plurima; dicere ei datum est.$
@2 ut.$

2734. Qui felicitatem in vita corporis habuerunt in conjugiis ex amore genuino conjugiali, illi quoque felicitatem habent in altera vita, sic ut felicitas unius vitae illis continuetur in alterius, et ibi fit unio mentium, in qua caelum: mihi dictum quod genera felicitatum caelestium et spiritualium inde solum universalissima, sint numero indefinita.

2735. Genuinus amor conjugialis est imago caeli, et cum repraesentatur in altera vita, fit per pulcherrima quae usquam oculis videri et mente capi possunt; repraesentatur per virginem pulchritudinis inexpressibilis cinctam candida nube, sic ut dici queat quod sit ipsa pulchritudo in essentia et forma; dictum quod ex amore conjugiali sit omnis pulchritudo in altera vita; affectiones et cogitationes ejus repraesentantur per auras adamantinas ex quasi rubinis et pyropis scintillantes, et haec cum deliciis quae afficiunt intima mentium: ut primum autem aliquid lascivi intervenit, disparantur.

2736. Instructus sum quod amor genuinus conjugialis sit ipsa innocentia quae habitat in sapientia; sunt qui in amore conjugiali vixerunt, in sapientia prae omnibus in caelo, et usque conspecti ab aliis apparent sicut infantes in aetate florente et vernali; et quicquid tunc contingit, est illis gaudium et felicitas: sunt illi in intimo caelo quod vocatur caelum innocentiae; per illud influit Dominus in amorem conjugialem; et ex illo caelo adsunt angeli hominibus qui in illo amore vivunt; adsunt etiam infantibus in prima eorum aetate.

2737. Apud illos qui in amore conjugiali vivunt, aperta sunt interiora mentis per caelum usque ad Dominum, nam ille amor influit a Domino per intimam hominis, inde habent regnum Domini in se, et inde habent amorem erga infantes genuinum, propter regnum Domini; et inde illi sunt prae omnibus receptibiles amorum caelestium, et sunt prae omnibus in amore mutuo, hic enim inde venit ut rivus a suo fonte.

2738. Amor mutuus qualis est in caelo, non est sicut amor conjugialis; hic est quod velit esse in alterius vita ut unum, sed ille ut alteri melius velit quam sibi, qualis est parentum erga liberos, et qualis est illorum qui afficiuntur benefaciendo non propter se, sed propter quod hoc illis gaudio. Talis amor angelicus derivatur ab amore conjugiali, ac inde nascitur sicut infans a suo parente, quare etiam apud parentes erga liberos ille est; hic amor conservatur a Domino apud parentes, tametsi non in amore conjugiali sunt, ex causa ne genus humanum pereat.

2739. Ex conjugio boni et veri in caelis descendunt omnes amores, qui se habent sicut amor parentum erga liberos, amor fratrum inter se, et amor erga affines, et sic porro secundum gradus in suo ordine: secundum amores illos qui unice sunt ex bono et vero, hoc est, ex amore et fide in Dominum, formantur omnes societates caelestes, quae a Domino ita conjunctae sunt ut unum hominem referant, quare etiam caelum vocatur Maximus Homo; sunt varietates ineffabiles, quae omnes originem ducunt et derivantur ab unione boni et veri ex Domino, quae unio est conjugium caeleste: inde est quod a conjugiis in terris ducatur origo omnium consanguinitatum et affinitatum, et derivarentur similiter amores secundum gradus mutuo inter se; sed quia non est amor conjugialis hodie, consanguinitates et affinitates quidem inde recensentur, sed non sunt consanguinitates et affinitates amoris: in Antiquissima Ecclesia {1} tales derivationes amoris etiam fuerunt, quare in caelis cohabitant distinctae quasi in gentes, familias et domos, quae omnes Dominum ut unicum suum parentem agnoscunt.
@1 i quae caelestis.$

2740. Genuinus amor conjugialis non dabilis est quam inter binos conjuges, hoc est, in conjugio unius viri et unius uxoris, nusquam inter plures simul, ex causa quia amor conjugialis est mutuus et reciprocus, ac vita unius in alterius vicissim, sic ut quasi unum sint; talis unio datur inter binos, non autem inter plures, plures amorem illum discindunt. Antiquissimae Ecclesiae homines, qui fuerant caelestes ac in perceptione boni et veri sicut angeli, solum unam uxorem habuerunt; dicebant quod cum una uxore caelestes delicias et felicitates perceperint, et cum modo nominaretur conjugium plurium, quod horruerint: conjugium enim unius mariti et unius uxoris descendit, ut dictum {1}, a conjugio boni et veri, seu a conjugio caelesti, quod est tale, ut manifeste constare potest a Domini verbis apud Matthaeum,
Jesus dixit, Annon legistis, quod is qui fecit ab initio, masculum et feminam fecit eos? et dixit, Propterea relinquet homo patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carnem unam; quare non amplius sunt duo, sed (t)caro una; quod ergo Deus copulavit, homo ne separet:… Moses ob duritiem cordis vestri permisit dimittere uxores vestras; ab initio autem non fuit ita {2}:… non omnes capiunt verbum hoc, sed ii quibus datum est, xix 3-12.
@1 i supra.$
@2 sic.$

2741. Bonum et verum continue influit a Domino apud omnes, proinde amor genuinus conjugialis, sed diversimode recipitur, et sicut recipitur, talis fit; apud lascivos vertitur in lasciviam, apud adulteros in adulteria, felicitas caelestis in jucundum immundum {1}, ita caelum in infernum; se habet hoc sicut solis lux influens in objecta, quae secundum formam objectorum recipitur, et fit caeruleum, rubicundum, flavum, viride, obscurum, etiam nigrum, secundum receptionem.
@1 A has corporeum with immundum written above.$

2742; Datur quoddam instar amoris conjugialis apud quosdam, sed usque non est si non in amore boni et veri sunt, est amor apparens sicut conjugialis, sed est ex causis amoris mundi aut sui, nempe ut serviantur domi, ut in securo sint, ut in otio, ut ministrentur cum non bene valent, et senescunt, ob curam liberorum quos amant {1}; quibusdam est coactum ex timore pro conjuge, pro fama, pro malis; quibusdam est amor lasciviae qui inducit, hic apparet primo tempore sicut conjugialis, tunc enim aliquid innocentiae aemulantur, ludunt sicut infantes, (o)et percipiunt gaudium sicut aliquid ex caelesti, at successu temporis non uniuntur, sicut illi qui in amore conjugiali sunt, magis et arctius, sed separantur. (m)Amor conjugialis etiam differt apud conjuges, apud unum potest esse plus aut minus, apud alterum parum vel nihil, et quia differt, uni potest esse caelum, alteri infernum, affectio et receptio (t)determinant haec (n).
@1 i etiam.$

2743. Visus mihi magnus canis instar Cerberi, et quaesivi quid significaret, dictum quod per talem canem significetur custodia ne in amore conjugiali transeatur a jucundo caelesti ad jucundum infernale, et vicissim; qui enim in amore genuino conjugiali [sunt], in jucundo caelesti sunt, qui autem in adulteriis, etiam in jucundo sunt quod apparet iis ut caeleste sed est infernale; per canem sic repraesentatur, ne jucunda illa opposita communicent.

2744. Ostensum mihi quomodo progrediuntur jucunda ab amore conjugiali, hinc ad caelum, illinc ad infernum; progressio jucundorum versus caelum erat in beatitudines et felicitates continue plures, usque ad innumerabiles et ineffabiles, et quo interius in innumerabiliores et ineffabiliores, usque ad ipsas caelestes caeli intimi seu innocentiae; et hoc per liberrimum, omne enim liberum est ex amore, ita liberrimum ex amore conjugiali qui est ipse caelestis. Ostensum dein quomodo progrediuntur jucunda amoris conjugialis versus infernum, quod se paullatim removeant a caelo, et hoc quoque ex apparente libero, usque dum iis vix aliquid humani remanet; mortiferum et infernale in quod desinunt, quod visum, non describi potest. Quidam spiritus qui tunc apud me, et illa quoque vidit, festinabat antrorsum ad sirenes quae tales, clamans quod ostenderet iis quale eorum jucundum, tenens primum ideam jucundi, sed cum paullatim magis antrorsum venit, continuabatur idea, sicut jucundi progressio, ad infernum, et tandem desiit in talem horrorem. Sirenes sunt quae in persuasione quod honestum sit scortari et adulterari, etiam aestimatae ab aliis quod tales, et quod in decoris vitae; earum plurima pars in alteram vitam e Christianismo veniunt; de illis videatur n. 831, 959, 1515, 1893, (x)2483.

2745. Sunt quae non amant maritos, sed eos vilipendunt, et tandem pro nihilo aestimant; quales illae sunt, repraesentatum est per gallum, felem silvestrem, et tigridem obscuri coloris; dictum quod tales incipiant multum loqui, dein increpare, et tandem tigridis naturam induunt; dicebatur a quibusdam quod tales usque amant liberos, at responsum quod amor ille non sit humanus, et quod influat aeque in malos, etiam in animalia quaecumque, usque adeo ut quoque haec ament prolem prae se; adjiciebatur quod apud tales nihil amoris conjugialis sit.

2746. Erat quidam spiritus in media altitudine supra caput, qui in vita corporis lascive vixerat, delectatus varietate, sic ut nullam constanter amaverit, sed in lupinaribus, et sic scortatus cum multis, et rejecerit singulas postea, inde factum, quod plures defraudaverit, et quod inde exstinxerit desiderium pro conjugio, etiam pro infantum procreatione, et sic naturam innaturalem contraxerit: omnia illa detecta fuerunt, et is misere punitus, et hoc in conspectu angelorum; et dein in infernum conjectus. De infernis adulterorum videatur in Parte Prima n. 824-830.

2747. Quia adulteria sunt contraria amori conjugiali, adulteri non possunt esse cum angelis in caelo, tum quia in contrariis bono et vero sunt et sic non in conjugio caelesti, tum quia de conjugio non nisi quam spurcas ideas habent; cum modo nominatur conjugium, aut ejus idea obvenit, ilico in eorum ideis sunt lasciva, obscena, immo nefanda; (m)similiter cum de bono et vero angelis est sermo, tunc tales cogitant contra illa;(n) omnes enim affectiones et cogitationes inde {1}, (o)quales fuerunt in mundo, remanent homini (o)post mortem. Adulteri sunt animo destruendi societates {2}, plures (o)eorum sunt crudeles, {3} n. 824, ita {4} corde contra charitatem {5} et misericordiam, ridentes ad aliorum miserias, cuique sua auferre volunt (o)et faciunt quantum audent; oblectamentum iis es destruere amicitias et struere inimicitias; religiosum eorum est, quod dicant agnoscere creatorem universi, et providentiam sed modo universalem, et ex fide salvationem, (c)ac quod iis non possit pejus fieri quam aliis; sed cum explorantur quales sunt corde, quod fit in altera vita, ne illa quidem credunt, verum pro creatore universi naturam, pro universali {6} providentia nullam, de fide nihil cogitant; haec omnia quia adulteria sunt prorsus contra bonum et verum; inde quomodo in caelum venire possint, quisque judicare potest.
@1 i quae.$
@2 Qui adulteri sunt, etiam sunt animo destruendi societates, et.$
@3 i de inferno adulterorum qui simul crudeles, videatur.$
@4 sunt ut plurimum.$
@5 amorem.$
@6 i sed.$

2748. Quidam spiritus qui adulterii vitam in mundo egerunt, ad me veniebant, mecum locuti; appercipiebam quod non diu in altera vita fuerint, nesciebant enim quod ibi essent, putantes adhuc esse in mundo; reflexio ubinam essent (c)illis adempta fuit; iis dicere datum quod in altera vita essent, sed mox obliti, quaerebant ubinam essent domus, ubi se insinuare possent, sed dictum annon respectum haberent spiritualium, nempe amoris conjugialis, qui per similia allectamenta dissociatur, et quod contra ordinem caelestem esset, se ad haec nihil attendebant, nec illa intelligebant; dixi porro, annon timerent leges, et punitiones secundum leges, sed haec contemnebant; at cum dixi, forte a domesticis tractarentur male verberibus, haec solum timebant. Dei percipere dabatur eorum cogitationes, nam illae communicantur in altera vita erant tam spurcae et obscenae ut probi non possint non horrescere, quae tamen quoad omnia et singula in altera vita propalantur coram spiritibus et angelis: inde etiam constare potest quod tales non possint esse in caelo.

2749. Qui per adulteria pro conjugiis fastidium et nauseam ceperunt dum aliquod jucundum, beatum et felix ex caelo angelorum pervenit {1}, vertitur hoc iis in fastidiosum et nauseabundum, dein in dolorificum, tandem in graveolentum, usque ut inde se praecipitent versus infernum.
@1 i ad illos.$

2750. Instructus sum ab angelis quod quando quis adulterium committit in terra, tunc ei ilico caelum claudatur, et quod dein solum in mundanis et corporeis vivat; et tunc tametsi audit de illis quae amoris et fidei sunt, usque ea non penetrent ad interiora ejus; et quae ipse loquitur de illis, non ex interioribus ejus veniant, sed solum ex memoria et ore, excitante fastu aut amore lucri; sunt enim interiora clausa, quae non aperiri possunt quam per seriam paenitentiam.

2751. Antrorsum superius ante oculum sinistrum erant conglobati tale qui in vita corporis in occulto et callidius aliis insidiati sunt; erant adulteri, e adhuc in mundo spirituum, quia inter recentes; pro more habebant ex globo suo emittere aliquos huc illuc, qui insidientur non modo contra amorem conjugialem, sed etiam contra bonum et verum, et maxime contra Dominum; qui emittuntur, redeunt ad (c)illos, et narrant quid audiverunt, et sic consultant ad me miserunt etiam unum, putantes quod essem spiritus, quia locutus loquela spirituum; emissarius ille cum loqueretur, scandalosa effutiebat, maxime contra Dominum, sic ut esset ex quasi meris scandalis compositus; sed respondi, ut abstineret a talibus, sciens ex quo globo, et ex qua fece sit; quod Dominum attinet, novi absque omni dubio quod unus sit cum Patre, quod universum caelum `Ipsius sit’, quod ab Ipso omnis innocentia, pax, amor, charitas, misericordia etiam omnis amor conjugialis, et ab Ipso omne bonum et verum, quae omnia sunt Divina; et quod de Ipso Moses et Prophetae, hoc est, omnia et singula Verbi in sensu interno, et quod Ipsam omnes ritus Ecclesiae Judaicae repraesentaverint, et quia de illis (o)ita certus sum ut nihil dubii, quid nunc amplius vellet; his auditis cum pudore recessit; dicebantur illa ut narraret adulteris qui constituebant nefandum illum globum, e quo missus.

2752. Qui adulteriis inescati sunt, prae aliis in altera vita obsidere volunt homines, et sic per eos redire in mundum, sed detinentur a Domino in inferno, ne veniant inter eos spiritus qui apud homines; plerique tales sunt ex orbe Christiano, raro ex aliis.

2753. Sunt quidam in mundo qui cupiditate feruntur pellicere virgines ad scortationes, ubicumque loci sint, in monasteriis, in familiis, apud parentes, etiam uxores, et se insinuant astutis modis et blanditiis; ii quia talibus assuefacti, et inde naturam imbuerunt, in altera vita retinent quod in societates se insinuare possint per blanda et simulata, sed quia cogitata eorum patent, rejiciuntur; transeunt sic ab una societate ad alteram, sed ubivis rejiciuntur, etiam mulctantur, surripere enim jucunda et beata aliorum student; tandem in nullas societates admittuntur, sed postquam graves poenas sustinuerunt, associantur similibus in inferno.

2754. Dolosissimi apparent quandoque alte supra caput, sed infernum eorum est profunde sub calcaneo pedis, sunt hodierni antediluviani; per innocentiam insidiantur, per misericordiam, et per varias affectiones bonas cum persuasione; fuerunt dum vixerunt in mundo, adulteri prae aliis; ubi aliqua uxor pulchra et juvenis, absque conscientia intrarunt, et per illa commoverunt ad stuprum; sunt invisibiles, nec volunt detegi, quia agunt incognito; sunt quoque crudeles, sibi solis studuerunt, et pro nihilo reputaverunt, si vel universus mundus pro iis periisset: tales hodie sunt magno numero, (o)etiam dictum quod ex Christianismo: infernum eorum est omnium gravissimum.

2755. Inferna adulterorum plura sunt, ibi nihil plus amant quam sordes et excrementa, haec iis tunc jucunda; quod etiam constare potest (c)a pluribus istius sortis in vita corporis, quibus delectabile est sordida et cogitare et memorare, sed abstinent modo propter decorum: jucundum adulterii in altera vita vertitur in talia; se habet hoc, sicut dum calor solis, etiam vernalis, influit in excrementum seu {1} in cadaver.
@1 vel.$

2756. Sunt qui pro principio habuerunt communionem uxorum; ii in altera vita loquuntur sicut boni, sed sunt maligni et dolosi; poena eorum est horrenda, colligantur quasi in fasciculum, et repraesentative sicut serpens circumextenditur, qui cingit omnes sicut globum confasciculatum, et sic rejiciuntur.

2757. Cum perducerer per aliquot mansiones, veniebam ad unum ubi calor occupabat pedes et lumbos; dictum quod ibi essent qui voluptatibus indulserunt, sed usque non exstinxerunt desiderium naturale procreandi sobolem.

2758. {1} Quod genuinus amor conjugialis sit caelum, repraesentatur regnis naturae, nam nihil in universa natura datur quod non aliquo modo repraesentat regnum Domini in communi, naturale enim omnem suam originem e regno spirituali ducit {2}; quod absque origine se priore est, est nihil, non datur aliquod inconnexum a causa, ita a fine, quod inconnexum dilabitur momento, et fit nihil; inde nunc repraesentativa regni Domini in regnis naturae: amor conjugialis quod caelum, ex transformatione vermiculorum in nymphas seu {3} chrysallides, et sic in volatilia, patet, cum enim tempus eorum nuptiarum venit, quod est cum exuunt formam terrestrem, quae est eorum vermicularis, insigniuntur alis, ac fiunt volatilia, tuae elevantur in atmosphaeram, suum caelum; ibi inter se ludunt, conjugia agunt, ponunt ova, et succis e floribus nutriuntur; in pulchritudine etiam sua tunc sunt, alas enim habent coloribus aureis, argenteis, aliisque venuste discretis, decoratas: talia producit conjugia apud tam vilia animalcula.
@1 n. 2758 and 2759 were written and numbered in reverse order, but directions are inserted for their transposition.$
@2 habet.$
@3 et.$

2759. {1} Ad latus dextrum e terra inferiore exsurgebat quasi volumen; dicebatur quod essent spiritus multi ex plebe indocta, non prava; fuerunt rustici et alii simplices; locutus cum iis; dicebant quod sciant Dominum, cujus nomini se commendant; praeterea parum noverunt de fide et ejus mysteriis; a postea exsurgebant, qui aliquantisper plus sciebant; quod interiora eorum potuissent aperiri, perceptum est, hoc enim in altera vita manifeste percipi potest; conscientiam habuerunt, quae mecum communicata, ut scirem, dictum quod in amore conjugiali simpliciter vixerint, dicebant quod conjuge amaverint, et ab adulteriis abstinuerint, quod haec ex conscientia, constabat eo quod dicerent se non aliter potuisse quia contra eorum voluntatem: tales informantur in altera vita, et perficiuntur in bono amoris et vero fidei; et denique recipiuntur inter angelos.
@1 n. 2758 and 2579 were written and numbered in reverse order, but directions are inserted for their transposition.$
2760. Apud Johannem in Apocalypsi describitur ita Verbum quoad sensum internum,
Vidi caelum apertum, ecce Equus Albus, et Qui sedens super
illo vocabatur fidelis et verus, et in justitia judicat et
pugnat: oculi Ipsius flamma ignis, et super capite Ipsius
diademata multa; habens nomen scriptum quod nemo novit nisi
Ipse: et circumindutus vestimento tincto sanguine; et vocatur
nomen Ipsius Verbum Dei. Et exercitus, qui in {1}caelis,
sequebantur Ipsum super equis albis, induti byssino albo
mundo. . . . Et habet super vestimento et super femore Suo,
nomen scriptum, Rex regum, et Dominus dominorum, xix 11-14,
16.
Quid singula haec involvunt, nemo scire potest nisi ex sensu interno; manifestum est quod unumquodvis aliquod repraesentativum et significativum sit, nempe `caelum quod apertum,’ `equus qui albus,’ `sedens super illo quod fidelis et verus, et in justitia judicans et pugnans,’ quod `oculi Ipsius flamma ignis,’ quod `super capite diademata multa,’ quod `nomen haberet quod nemo novit nisi Ipse,’ quod `circumindutus vestimento tincto sanguine,’ quod `exercitus qui in caelo sequerentur Ipsum super equis albis,’ quod `illi induti byssino albo mundo,’ et quod `super vestimento et super femore haberet nomen scriptum’; apertis verbis dicitur quod sit Verbum, et quod sit Dominus Qui Verbum, nam dicitur, `Vocatur nomen Ipsius Verbum Dei,’ dein `habet super vestimento et super femore Suo nomen scriptum, Rex regum et Dominus dominorum.’ [2] Ex interpretatione singularum vocum patet quod hic describatur Verbum quoad sensum internum; quod `caelum sit apertum’ repraesentat et significat quod internus sensus Verbi non videatur quam in caelo et ab illis quibus caelum est apertum, hoc est, qui in amore et inde fide in Dominum sunt: `equus qui albus’ repraesentat et significat intellectum Verbi quoad interiora illius; quod equus albus id sit, patebit a sequentibus: `sedens super illo’ quod sit Verbum et Dominus Qui Verbum, constat: `Qui fidelis et ex justitia judicans’ vocatur ex bono, ac `verus et ex justitia pugnans’ ex vero; {2}nam Ipse Dominus est justitia: `oculi ejus flamma ignis’ significant Divinum Verum ex Divino Bono Divino Amoris Ipsius{2}: `super capite Ipsius diademata multa’ significant omnia fidei: `habens nomen scriptum quod nemo novit nisi Ipse’ significat quod quale sit Verbum in sensu interno, nemo videat quam Ipse et cui Ipse revelat: `circumindutus vestimento tincto sanguine’ significat Verbum in littera: `exercitus in {3}caelis qui sequebantur Ipsum super equis albis’ significant illos qui in intellectu Verbi quoad interiora sunt: `induti byssino albo mundo’ significat eosdem in amore et inde fide: `super vestimento et super femore nomen scriptum’ significat verum et bonum. Ex his et ex illis ibi quae praecedunt
et sequuntur, patet quod circa ultimum tempus sensus internus Verbi aperietur; sed quid tunc eveniet, etiam describitur ibi vers. 17-21.
@1 A has caelo, so also Sch and AR. De Equo Albo, a work published in 1758, which is an enlargement of this subject, has caelis. 11
lines lower down both A and I have caelo.$
@2 This passage is missing from A and I, but S inserts in De Equo Albo and in his own copy of AC.$
@3 caelo$

2761. Quod `equus albus’ sit intellectus Verbi quoad interiora illius, seu quod idem, Verbi sensus internus, constat a significatione `equi’ quod sit intellectuale; in propheticis Verbi multoties nominatur equus et eques, sed hactenus nemini notum fuit quod `equus’ intellectuale, et `eques’ intelligentem, significet; ut in prophetia Jacobi, tunc Israelis, de Dane,
Dan serpens super via, serpens jaculus super semita, mordens
calcaneos equi, et cadet eques ejus retrorsum; salutem Tuam
exspecto Jehovah, Gen. xlix 17, 18;
quod `serpens’ sit qui ratiocinatur ex sensualibus et scientificis de arcanis Divinis, videatur n. 195; quod `via’ et `semita’ sit verum, n. 627, 2333; `calcaneus’ quod sit infimum naturale, n. 259; `equus’ quod sit intellectus Verbi et `eques’ quod docens; {1}inde patet quid haec prophetica significant, nempe qui ex sensualibus et scientificis ratiocinatur de veris fidei, quod modo in infimis naturae haereat et sic nihil credat, quod est `cadere retrorsum,’
quare adjicitur `salutem Tuam exspecto Jehovah’: [2] apud Habakkuk,

Deus, equitas super equis Tuis, currus Tui salus,… calcare fecisti in mari equos Tuos, iii 8, 15;
ubi `equi’ pro Divinis Veris quae in Verbo, `currus’ pro doctrina inde, `mare’ pro cognitionibus, {2}n. 28, 2120, quae quia sunt intellectus Verbi ex Deo, dicitur `calcare fecisti in mari equos Tuos’; tribuuntur hic equi Deo, sicut in Apocalypsi supra, Cui non tribui possent absque quod significent similia: [3] apud Davidem,
Cantate Deo, canite (x)nomini Ipsius, exaltate equitantem in nubibus, in Jah, nomen Ipsius, Ps. lxviii 5 [A.V. 4];
`equitare in nubibus’ pro intellectu Verbi quoad interiora, seu sensu interno; quod `nubes’ sit Verbum in littera, in quo sensus internus, videatur Praefatio ad cap. xviii Gen., ubi explicatur quid significat quod `Dominus venturus in nubibus caelorum cum virtute et gloria’: [4] apud eundem,
Jehovah inclinavit caelos, et descendit, et caligo sub pedibus Ipsius, et equitavit super cherub, Ps. xviii 10, 11 [A.V. 9, 10];
`caligo’ hic pro nubibus, `equitare super cherub’ pro providentia Domini ne homo ex se intret in mysteria fidei quae in Verbo, n. 308: apud Zachariam,
In die illo erit super tintinnabulis {3}equi, sanctitas
Jehovae, xiv 20;
`tintinnabula equi’ pro intellectu spiritualium Verbi, quae sancta: [5] apud Jeremiam,
Ingredientur per portas civitatis hujus reges et principes,
sedentes super throno Davidis, equitantes in curru et super
equis illi, et principes (c)illorum, {4}vir Jehudae, et
habitatores Hierosolymae, et habitabitur civitas haec in
aeternum, xvii 25, 26; xxii 4;
`civitas Hierosolyma’ pro regno et Ecclesia Domini spirituali; `reges’ pro veris, n. 1672, 2015, 2069; `principes’ pro primariis praeceptis veri, n. 1482, 2089; `David’ pro Domino, n. 1888; `vir Jehudae et habitatores Hierosolymae’ pro illis qui in bono amoris, charitatis et fidei, n. 2268, 2451, 2712; ita `equitare super curru et super equis’ pro esse instructi doctrina veri ex Verbi intellectu interno: [6] apud Esaiam,
Tunc delectaberis super Jehovah, et equitare te faciam
super excelsa terrae, et comedere te faciam hereditatem
Jacobi, lviii 14;
`equitare super excelsa terrae’ pro intelligentia: apud Davidem,
Canticum amorum,…Accinge gladium tuum super femore, vir
potens, gloriam et decus tuum, et decore tuo procede, equita
super verbum veritatis, et mansuetudinis justitiae, et docebit
te mirabilia dextra tua, Ps. xlv 1 [4], 5 [A.V. title, 3, 4];
`equitare super verbum veritatis’ manifeste pro intelligentia veri, et `super verbum mansuetudinis justitiae’ pro sapientia boni: [7] apud Zachariam,
In die illo, dictum Jehovae, percutiam omnem equum stupore et
equitantem amentia; et super domum Jehudae aperiam oculos
Meos, et omnem equum populorum percutiam caecitate, xii 4, 5
[A.V.4];
ubi etiam manifeste `equus’ pro intellectu qui `percuteretur stupor
et caecitate,’ et `equitans’ pro intelligente qui percuteretur
`amentia’ apud Hosheam,
Omnem aufer iniquitatem, et accipe bonum, et retribuemus
juvencos labiorum nostrorum; Asshur non salvabit nos, super
equo non equitabimus, et non dicemus amplius, Deus noster,
operi manuum nostrarum, xiv 3, 4 [A.V. 2, 3];
`Asshur’ pro ratiocinatione, n. 119, 1186; `equus’ pro intelligentia propria: praeter perplurimis aliis in locis.
@1 exinde. Perhaps a reference has been omitted here, such as 1288
or 2761.$
@2 quae sunt intellectus ex Verbo, quod mare sint cognitiones,
videatur n. 28, 2120.$
@3 So also A and WH2, but equorum in 3881, 8408, 9394; AR 298; AE
204, 355. Heb. [ ] (sus) is singular.$
@4 Heb. [] (‘ish) is singular, but collective.$

2762. Quod `equus’ intellectuale significet, non aliunde veniet quam ex repraesentativis in altera vita; multoties ibi in mundo spirituum videntur equi et hoc cum multa varietate, et quoque insidentes equis et quoties apparent, significant intellectuale; sunt talia repraesentativa continua apud spiritus. Ex
repraesentativo `equi’ quod sit intellectuale, est quod cum memorantur equi in Verbo, spiritus et angeli qui apud hominem, ilico sciant quod sit intellectuale de quo agitur: inde etiam est quod quibusdam spiritibus, ex quodam orbe aliunde, cum imbuti intelligentia et sapientia, e mundo spirituum elevantur in caelum, appareant equi lucidi sicut ignei; qui etiam mihi, cum illi sublati, visi sunt; [2] inde quid per `currum igneum et equos igneos’ qui visi Elisaeo, cum Elias ascendit per turbinem in caelos, significatur, mihi constare potuit; tum quoque quid per exclamationem Elisaei tunc,
Pater mi, pater mi, currus Israelis et equites ejus, 2
Reg. ii 11, 12:
et per quod Joash rex Israelis similiter dixerit ad Elisaeum cum moreretur,
Pater mi, pater mi, currus Israelis et equites ejus, 2
Reg. xiii 14:
quod per Eliam et Elisaeum repraesentatus sit Dominus quoad Verbum, alibi, ex Divina Domini Misericordia, dicetur, nempe doctrina amoris et charitatis ex Verbo per `currum igneum,’ et doctrina fidei inde per `equos igneos’; doctrina fidei est idem ac intellectus Verbi quoad interiora seu sensus internus. [3] Quod currus et equi appareant in caelis apud spiritus et angelos, constare non solum potest ex eo quod visi prophetis, ut Zachariae i 8-10; vi (x)1-7, et aliis, sed etiam puero Elisaei, de quo ita in Libro Regum,
Aperuit Jehovah oculos pueri Elisaei, et vidit, et ecce
mons plenus equis, et currus ignei circumcirca Elisaeum,
2 Reg. vi 17.
Praeterea, ubi {1}in mundo spirituum mansio est intelligentium et sapientum, currus et equi continue apparent, ex causa, ut dictum, quia per currus et equos repraesentantur illa quae sapientiae et intelligentiae sunt. Quod resuscitati post mortem, qui intrant in alteram vitam, repraesentatum sibi videant juvenem insidentem equo et dein descendentem ex equo, et quod per illud significetur quod cognitionibus boni et veri, antequam {2}in caelum venire possint,
instruendi, videatur in Parte Prima n. 187, 188. Quod `currus et equi’ illa significaverint, notissimum fuit in Ecclesia Antiqua, ut quoque constare potest a libro Hiobi, qui est liber Antiquae Ecclesiae, ubi haec,
Oblivisci fecit eum Deus sapientiam, et non impertitus est ei
intelligentiam, juxta tempus in altum elevavit se, deridet
equum et equitem (c)illius xxxix 17-19.
[4] Ex Antiqua Ecclesia significatio `equi’ quod sit intellectuale, derivata est ad sapientes circumcirca, etiam in Graeciam; inde habuerunt, cum describerent solem, per quem significatus est amor, n. 2441, 2495, quod posuerint ibi sapientiae suae et intelligentiae deum, et ei tribuerint currum et quatuor equos igneos; et cum describerent deum maris, quia per mare {3}significatae sunt scientiae in communi, n. 28, 2120, {4}quod etiam illi dederint equos: et cum describerent ortum scientiarum ex intellectuali, quod finxerint equum volantem qui ungula rupit fontem ubi virgines quae scientiae; et per equum Trojanum nec aliud significatum fuit quam artificiale ex intellectu eorum destruendi muros. Hodie quidem, cum describitur intellectuale, ex recepto ab antiquis illis more, describi solet per equum volantem seu Pegasum, et eruditio per fontem, sed vix aliquis novit quod `equus’ in sensu mystico significet intellectum, et `fons’ verum; minus quod significativa illa ab Ecclesia Antiqua ad gentiles derivata sint.
@1 after sapientum$
@2 ad$
@3 significarentur$
@4 after maris above$

2763. Ex his nunc patet unde repraesentativa et significativa in
Verbo, quod nempe ex repraesentativis quae existunt in altera vita; inde venerunt illa ad homines Antiquissimae Ecclesiae qui caelestes fuerunt, et cum spiritibus et angelis simul fuerunt cum vivebant; repraesentativa illa ab illis emanarunt ad posteros, et tandem ad illos qui non sciebant praeter quod talia significarent; sed quia {1}ab antiquissimis temporibus fuerunt, et in cultu eorum Divino, {2}venerata sunt et sancta habita. [2] Praeter repraesentativa, etiam sunt correspondentia, quae prorsus aliud in mundo naturali quam in mundo spirituali {3}sonant, et quoque significant, sicut quod `cor’ affectionem boni’ `oculi’ intellectum, `aures’ oboedientiam, `manus’ potentiam, praeter innumerabilia alia; haec non ita repraesentantur in mundo spirituum sed correspondent, sicut naturale spirituali; inde est quod unumquodvis: verbum quoad omnium minimam iotam in Verbo involvat spirituali et caelestia; et quod ita inspiratum sit Verbum, nempe cum legitur ab homine, quod tunc spiritus et angeli ilico percipiant illud spiritualiter secundum repraesentationes et correspondentias. [3] Sed scientia haec, quae tantum exculta et aestimata fuit ab antiquis post diluvium et per quam illi cum spiritibus et angelis cogitare potuerunt, hodie prorsus obliterata est, in tantum ut vix aliquis credere velit quod sit; et qui credunt, non aliter vocant quam quoddam mysticum nullius usus, et hoc ex causa quia homo prorsus mundanus et corporeus factus est, usque adeo ut cum nominatur spirituale et caeleste, repugnantiam, et quandoque fastidium, immo nauseam, sentiat; quid tunc facie in altera vita quae in aeternum manet, ubi non est mundanum et corporeum sed modo spirituale et caeleste, quod facit vitam in caelo.
@1 A had ab Antiquissimis fuerunt, d ab Antiquissimis ip antiqua.$
@2 sancta habita sunt et venerata.$
@3 A alters significant to sonant.$

CAPUT XXII
1. Et fuit post verba illa, et Deus tentavit Abrahamum, et dixit ad (c)illum, Abraham, et dixit, Ecce ego.
2. Et dixit, Accipe quaeso filium tuum, unicum tuum, quem amas, Jishakum, et vade tibi ad terram Moriah, et offer eum ibi in holocaustum, super uno montium, quem dico ad te.
3. Et mane surrexit Abraham in matutino, et instravit asinum suum, et accepit duos pueros suos secum, et Jishakum filium suum et fidit ligna holocausti, et surrexit, et ivit ad locum, quem dixit ei DEUS.
4. In die tertio, et sustulit Abraham oculos suos, et vidit locum e longinquo.
5. Et dixit Abraham ad pueros suos, Manete vobis hic cum asino, et ego et puer ibimus usque illuc, et incurvabimus nos, et revertemur ad vos.
6. Et accepit Abraham ligna holocausti, et posuit super Jishako filio suo; et accepit in manu sua ignem et cultrum, et iverunt ambo illi simul.
7. Et dixit Jishak ad Abraham patrem suum, et dixit, Pater mi; et dixit, Ecce ego, fili mi; et dixit, Ecce ignis et ligna, et ubi pecus in holocaustum?
8. Et dixit Abraham, DEUS videbit Sibi pecudem in holocaustum, fili mi; et iverunt ambo illi una.
9. Et venerunt ad locum, quem dixit ei DEUS, et aedificabat ibi Abraham altare, et disposuit ligna, et ligavit Jishakum filium suum, et posuit illum super altari, desuper ligna.
10. Et misit Abraham manum suam, et accepit cultrum, ad mactandum filium suum.
11. Et clamavit ad eum angelus JEHOVAE e caelo, et dixit Abraham, Abraham; et dixit, Ecce ego.
12. Et dixit, Ne mittas manum tuam ad puerum, et ne facias illi quicquam, quia nunc novi, quod timeas DEUM tu, et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum, a ME.
13. Et sustulit Abraham oculos suos, et vidit, et ecce aries post detentus in perplexo cornibus suis; et ivit Abraham, et accepit arietem, et obtulit illum in holocaustum loco filii sui.
14. Et vocavit Abraham nomen loci illius, JEHOVAH videbit, quod dicitur hodie, In monte JEHOVAH videbit.
15. Et clamavit angelus JEHOVAE ad Abraham secundo e caelo.
16. Et dixit, In Me juravi, dictum JEHOVAE, quia propterea quod fecisti verbum hoc, et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum.
17. Quod benedicendo benedicam tibi, et multiplicando multiplicabo semen tuum, tanquam stellas caelorum, et tanquam arenam quae super litore maris; et hereditabit semen tuum portam hostium {1}tuorum.
18. Et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, propter quod auscultasti voci Meae.
19. Et reversus est Abraham ad pueros suos; et surrexerunt, et iverunt simul ad Beersheba; et habitavit Abraham in Beersheba.
20. Et fuit post verba illa, et indicatum est Abrahamo, dicendo, Ecce peperit Milkah etiam illa filios Nahori fratri tuo.
21. Uz primogenitum suum, et Buz fratrem ejus, et Kemuel patrem Arami.
22. Et Kesed, et Hazo, et Pildash, et Jidlaph, et Bethuel.
23. Et Bethuel genuit Rebeccam: octo illos peperit Nahori fratri Abrahami.
24. Et concubina ejus, et nomen ejus Reumah; et peperit etiam illa Tebah, et Gaham, et Tahash, et Maacah.
@1 Heb. = suorum.$

2764. CONTENTA

Agitur in hoc capite in sensu interno de gravissimis et intimis tentationibus Domini, per quas Essentiam Humanam univit Divinae: et de salvatione illorum qui spiritualem Domini Ecclesiam constituunt, per unionem illam.

2765. Agitur de tentationibus gravissimis et intimis Domini, vers. 1, 3-6, 9-11: de unitione Essentiae Humanae cum Divina, seu Glorificatione, per illas, vers. 2, 11, 12, 16: de salvatione spiritualium ex Divino Humano Domini, illorum qui in charitate et fide sunt, intra Ecclesiam, vers. 2, 7, 8, 13-19: et illorum qui in bono sunt, extra Ecclesiam, vers. 20-24.

2766. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et fuit post verba illa, et Deus tentavit
Abrahamum, et dixit ad eum, Abraham, et dixit, Ecce ego. `Fuit post verba illa’ significat res transactas: `et Deus tentavit Abrahamum’ significat tentationes gravissimas et intimas Domini: `et dixit ad eum, Abraham’ significat perceptionem Domini ex Divino Vero: `et dixit, Ecce ego’ significat cogitationem et reflexionem.

2767. `Fuit post verba illa: quod significet res transactas, constat absque explicatione. Res de quibus actum est, sunt de Abimelecho et Abrahamo quod foedus pepigerint in Beersheba; et ultimo quod Abraham aedificaverit lucum in Beersheba, quibus significatum, quod rationalia humana adjuncta sint doctrinae fidei, quae in se est Divina; hic nunc agitur de tentatione Domini quoad Rationale, quod {1}significatur per `Isacum’; per tentationes enim Dominus Humanum Suum, ita Rationale in quo humanum incohat, n. 2106, 2194, Divinum fecit, castigando et expellendo omne quod in rationali mere humanum seu humanum maternum fuit; hic est nexus rerum praecedentis capitis cum his quae in hoc capite, unde dicitur, `Fuit post verba illa, et Deus tentavit Abrahamum.’
@1 repraesentatur$

2768. `Et Deus tentavit Abrahamum’: quod significet tentationes gravissimas et intimas Domini, constat ab illis quae sequuntur; quod per `Abrahamum’ repraesentetur, et in sensu interno intelligatur, Dominus, ex omnibus illis quae praecedunt ubi de Abrahamo actum, patet: quod tentationes gravissimae et intimae Domino fuerint, quae in sensu interno in hoc capite describuntur, constabit. Quod autem dicatur quod `Deus tentaverit,’ est secundum sensum litterae, in quo tentationes et plura tribuuntur Deo; at secundum sensum internum est quod Deus neminem tentet, jugiter tunc liberando a tentationibus quantum possibile seu quantum liberatio non malum faciat, et jugiter tunc spectando bonum in quod ducit illum qui in tentationibus; [2] Deus enim nunquam (t)aliter concurrit cum tentationibus; et tametsi praedicatur de Ipso quod permittat, usque non est secundum ideam quam homo de permissione habet, nempe quod concurrat permittendo, non enim aliter capere potest homo, quam [quod] qui permittit, etiam velit, sed est malum apud hominem quod facit, etiam quod inducit in tentationem, cujus causa nulla est in Deo, sicut nulla est in rege aut in judice quod homo faciat malum, et propterea luat poenas; qui enim se separat a legibus ordinis Divini, quae omnes sunt {1}boni et inde veri, se conjicit in leges ordini Divino oppositas, quae sunt mali et falsi, et inde punitionum et cruciatuum.
@1 A alters to ex bono but leaves veri$

2769. `Et dixit ad eum, Abraham’: quod significet perceptionem Domini ex Divino Vero, constat a significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere, de qua n. 1898, 1919, 2080, 2619; et a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus. Quod perceptio fuerit ex Divino Vero, constare potest ex eo quia DEUS nominatur, non JEHOVAH; ubi enim in Verbo agitur de vero, ibi nominatur Deus, at ubi de bono, nominatur Jehovah, videatur n. 2586; inde est quod Deus dicatur in hoc versu, tum in sequentibus usque ad vers. 11, ob causam quia ibi de tentatione agitur; et quod in vers. 11 et in illis qui sequuntur, dicatur Jehovah, est quia ibi agitur de liberatione; ex vero enim est omnis tentatio et damnatio, ex bono autem est omnis liberatio et salvatio; quod verum damnet et bonum salvet, videatur n. 1685, 2258,2335.

2770. `Et dixit, Ecce ego’: quod significet cogitationem et reflexionem, constat ex significatione `dicere’ quod sit percipere, n. 2769, hic autem cogitare et reflectere quia est responsi, omnis enim cogitatio et inde reflexio venit a perceptione, n. 1919, 2515, 2552.

2771. Vers. 2. Et dixit, Accipe quaeso filium tuum, unicum tuum, quem amas, Jishakum, et vade tibi ad terram Moriah, et offer eum ibi in holocaustum, super uno montium, quem dico ad te. `Dixit, Accipe quaeso filium tuum’ significat Divinum Rationale ab Ipso genitum: `unicum tuum, quem amas’ significat solum in universo, quo salvaturus genus humanum: `Jishakum’ significat quale ejus: `et vade tibi ad terram Moriah’ significat locum et statum tentationis: `et offer eum ibi in holocaustum’ significat quod sanctificaret ipsum Divino: `super uno montium’ significat amorem Divinum: `quem dico tibi’ significat sicut percepturus sit.

2772. `Dixit, Accipe quaeso filium tuum’: quod significet Rationale Divinum ab Ipso genitum, constat a significatione `filii’ quod sit rationale, de qua n. 2623, hic Rationale Divinum quia per `filium’ intelligitur {1}Jishakus, qui quod Rationale Divinum Domini repraesentet, n. 1893, 2066, 2083, 2630 ostensum est; et quia Dominus Rationale Suum ex propria potentia Divinum fecit, ut saepius prius dictum, per `filium tuum’ etiam significatur quod ab Ipso genitum sit, videatur n. 1893, 2093, 2625.
@1 Isacus$

2773. `Unicum tuum, quem amas’: quod significet solum in universo, quo salvaturus genus humanum, constat ex significatione `unici’ quod sit solus, et quidem in universo, quia agitur de Domino, Qui solus quoad omne Humanum Deus, seu Divinus factus.

2774 `Jishakum’: quod significet quale ejus, nempe quod sit bonum veri et verum boni, hoc est, Conjugium Divinum {1}quoad Humanum Domini, constat ex denominatione {2}Jishaki, de qua cap. praec. xxi, vers. 6, 7.
@1 Boni et Veri Humano$
@2 Isaci$

2775. `Et vade tibi ad terram Moriah’: quod significet locum et statum tentationis, constare potest a significatione `terrae Moriae’; quod `terra Moriae’ sit locus tentationis, patet ex eo quod Abraham jussus sit illuc ire, et in holocaustum ibi offerre filium suum, et sic subire ultimum tentationis: quod in terra illa fuerit Hierosolyma, ubi Ipse Dominus ultimum tentationis sustinuit, constare potest ex eo quod in monte Moriae sit aedificatum a Davide altare, et postea a Salomone templum, ut patet ex Libro Chronicorum,
Coepit Shelomoh aedificare domum Jehovae in Hierosolyma, in
monte Moriae, qui visus fuit Davidi patri ejus, quem paravit
in loco David in area Arnanis ({1}Arafnae:) Jebusitae, 2
Chron. iii 1, confer 1 Chron. xxi 16-28, cum 2 Sam. xxiv
16-15:
inde satis constare potest quod haec quae de immolatione {2}Jishaki dicuntur, sint repraesentativa Domini; alioquin potuisset hoc fieri ubi Abraham morabatur, nec juberetur abinde proficisci itinere paene trium dierum.
@1 As in 2 Sam. xxiv 16; AV Araunah$
@2 Isaci$

2776. Quod `offer eum in holocaustum’ significet quod
sanctificaret ipsum Divino, constat a repraesentatione `holocausti’ apud gentem Hebraeam, et in Ecclesia Judaica, quod fuerit sanctissimum eorum cultus; erant holocausta et erant sacrificia, quae quid repraesentaverunt, videatur n. 922, 923, 1823, 2180; sanctificationes eorum fiebant per illa, inde est quod hic per `offerre in holocaustum’ significetur sanctificari Divino, Dominus enim Ipse Se {1}sanctificavit Divino, hoc est, univit Humanum Divino per tentationum pugnas et victorias, videatur n. 1663, 1690, 1691f, 1692, 1737, 1787, 1812, 1813, 1820. [2] Communis fides hodie est quod holocausta et sacrificia significaverint passionem Domini, et quod Dominus per illam expiaverit omnium iniquitates, immo quod in Se illas derivaverit et sic sustulerit; ita se justificari et salvari credentes, modo cogitent, si vel foret in ultima mortis hora, quod Dominus pro illis passus sit, utcumque per totum vitae suae curriculum vixerint; sed res non ita se habet; passio crucis luit ultimum tentationis Domini, per quam plenarie univit Humanum Divino et Divinum Humano, et sic Se glorificavit; ipsa illa unio est per quam salvari possunt illi qui fidem charitatis in Ipsum habent; nam Ipsum Supremum Divinum non potuit amplius pertingere ad humanum genus, quod se tantum removit a caelestibus amoris et spiritualibus fidei ut illa ne quidem magis agnoscerent, minus perciperent; idcirco, ut Supremum Divinum potuisset descendere ad hominem talem, Dominus venit in mundum et Humanum univit Divino in Se; quae unio non potuit aliter fieri quam per gravissimas tentationum pugnas et victorias, et tandem per ultimam, quae erat crucis: [3] inde est quod Dominus ex Divino Humano illuminare possit mentes etiam a caelestibus amoris remotiores, modo in fide charitatis sint; Dominus enim in altera vita caelestibus angelis apparet ut sol, et spiritualibus ut luna, n. 1053, 1521, 1529, 1530, 2441, 2495, omnis lux caeli est inde; lux caeli talis est ut cum illuminat visum spirituum et angelorum, etiam simul illuminet {2}intellectum; hoc inest luci illi, sic ut quantum lucis externae {3}alicui in caelo est, tantum lucis internae, hoc est, tantum intellectus illi sit; inde patet in quo lux caeli a luce mundi differt; Divinum Humanum Domini est quod illuminat et visum et intellectum spiritualium, quod non fieret nisi Dominus univerit Essentiam Humanam Divinae; et nisi univerit, nec fuisset aliquod intellectuale (c)et perceptivum boni et veri amplius homini in mundo, immo nec angelo spirituali in caelo, ita nec illis aliquid beati et felicis, consequenter nec aliquid salutis; inde constare potest quod genus humanum non salvari potuerit nisi Dominus assumpserit Humanum et hoc glorificaverit. [4] Inde nunc quisque concludere potest quomodo se habet cum hoc, quod salventur si modo cogitent ex interiore quadam commotione, quod Dominus passus sit pro illis et peccata eorum sustulerit, utcumque vixerint, cum tamen lux caeli ex Divino Humano Domini ad alios non potest pertingere quam ad illos qui in bono fidei, hoc est, in charitate vivunt, seu quod idem, qui conscientiam habent; ipsum planum in quod lux illa operari potest, seu receptaculum lucis illius, est bonum fidei, seu charitas, ita conscientia: quod spiritualibus ex Divino Humano Domini sit salus, videatur n. 1043, 2661, 2716, 2718.
@1 sanctificaba$
@2 i eorum$
@3 ex caelo alicui ibi$

2777. `Super uno montium’: quod significet amorem Divinum, constat ex significatione `montis’ quod sit amor, de qua n. 795, 796, 1430, hic amor Divinus quia praedicatur de Domino, qui amor qualis, videatur n. 1690, 1691f, 1789, 1812, 1820, 2077, 2253, 2500, (x)2572. Quia amor Divinus fuit ex quo Dominus in tentationibus pugnavit et vicit, et ex quo Se sanctificavit et glorificavit, hic dicitur Abrahamo quod offerret {1}Jishakum in holocaustum super uno montium in terra Moriae. Hoc repraesentativum elucidatur per id quod altare a Davide, et templum a Salomone, aedificatum sit super monte Moriae, n. 2775; altare enim super quo holocausta et sacrificia, fuit principale repraesentativum Domini, et dein templum; quod `altare,’ videatur n. 921, et constat apud Davidem,
Deducent me ad montem sanctitatis Tuae, et ad habitacula Tua,
et ingrediar ad altare Dei, ad Deum, laetitiam exsultationis
meae, Ps. xliii 3, 4:
quod `templum,’ constat apud Johannem,
Jesus dixit, Solvite templum hoc, et in tribus diebus
exsuscitabo illud: . . . Ipse loquebatur de templo corporis
Sui, ii 19, 21.
@1 Isacum$

2778. `Quem dico tibi’: quod significet sicut percepturus sit, constat a significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua supra n. 2769.

2779. Vers. 3. Et mane surrexit Abraham in matutino, et instravit asinum suum, et accepit duos pueros suos secum, et Jishakum filium suum, et fidit ligna holocausti, et surrexit, et ivit ad locum quem dixit ei Deus. ‘Mane surrexit Abraham in matutino’ significat statum pacis et innocentiae: `et instravit asinum suum’ significat naturalem hominem quem praeparavit: `et accepit duos pueros’ significat rationale prius quod adjunxit: `et Jishakum filium suum’ significat Rationale Divinum a se genitum: `et fidit ligna holocausti’ significat meritum justitiae: `et surrexit’ significat elevationem: `et ivit ad locum quem dixit ei Deus’ significat statum tunc secundum perceptionem.

2780. ‘Mane surrexit Abraham in matutino’: quod significet statum pacis et innocentiae, constat a significatione `mane,’ tum `surgere in matutino,’ cum praedicatur de Domino, qui hic est `Abraham’: `mane’ in universali sensu significat Dominum, et inde regnum Ipsius, consequenter caeleste amoris in communi et particulari, ut n. 2333 ostensum; et quia illa, significat ipsum statum in quo sunt, qui status est pacis et innocentiae; status pacis in caelis se habet sicut status aurorae in terris; in statu pacis in caelis existunt omnia caelestia et spiritualia, et inde trahunt omne suum faustum, beatum et felix, sicut in statu aurorae in terris existunt omnia coram homine ut jucunda et laeta; singularia enim ab affectione communi trahunt quod talia sint, videatur n. 920, 2384: similiter se habet cum statu innocentiae; hic existit in statu pacis, et est commune afficiens omnia quae sunt amoris et fidei; haec nisi in se habeant innocentiam, carent suo essentiali; inde est quod nemo possit in caelum venire nisi aliquid innocentiae habeat, Marc. x 15. Inde patet quid `mane’ significat in sensu interno, et magis cum dicitur `mane surrexit in matutino’; et quia in supremo sensu `mane’ est Dominus, et ex Ipso status efficiens et afficiens illa quae in regno Ipsius sunt, etiam `mane’ et `mane surgere’ significat plura quae in statu illo existunt, et hoc praedicate ad ea quae in sensu interno consequuntur.

2781. `Et instravit asinum’: quod significet naturalem hominem quem praeparavit, constat ex significatione `asini,’ de qua sequitur. Sunt apud hominem voluntaria et sunt intellectualia, ad voluntaria pertinent illa quae boni sunt, ad intellectualia illa quae veri; sunt varii generis bestiae, per quas voluntaria quae boni, significantur, ut sunt `agni, oves, haedi, caprae, juvenci, boves,’ videatur n. 1823, 2179, 2180; et sunt quoque bestiae per quas significantur intellectualia quae veri, nempe `equi, muli, onagri, cameli, asini,’ praeter quoque`aves’; quod per `equum’ significetur intellectuale, supra n. 2761, 2762 ostensum est; quod per `onagrum’ rationale verum separatum a bono, videatur n. 1949; quod per `camelum’ scientificum in communi; et per `asinum’ scientificum in particulari, videatur n. 1486: [2] sunt duo quae constituunt naturale apud hominem, seu quod idem, naturalem hominem, nempe bonum naturale et verum naturale; bonum naturale est jucundum profluens ex charitate et fide, verum naturale est scientificum eorum. Quod verum naturale sit quod significatur per `asinum,’ et verum rationale per `mulum,’ constare potest ab his locis; apud Esaiam,
Propheticum bestiarum meridiei: in terra angustiae et
coarctationis, leo et tigris, et ex illis vipera et prester
volans, ferent super humero asellorum facultates suas, et
super gibbo camelorum, thesauros suos, super populo non
proderunt; et Aegyptii vane et inaniter auxiliabuntur, xxx 6,
7;
`bestiae meridiei’ vocantur illi qui in cognitionibus boni et veri sunt, sed qui faciunt illas non vitae sed scientiae, de quibus dicitur quod `ferant super humero asellorum facultates suas, et super gibbo camelorum thesauros suos,’ ex causa quia `aselli’ significant scientifica in particulari, et `cameli’ scientifica in communi; quod `Aegyptii’ sint scientiae, videatur n. 1164, 1165, 1186, de quibus dicitur quod `vane et inaniter auxiliabuntur’; quod (t)propheticum hoc sensum internum habeat, et quod absque illo a nemine intelligatur, cuivis patet, nam absque sensu interno non sciri potest quid sit propheticum `bestiarum meridiei,’ quid `leo et tigris,’ quid `vipera et prester volans,’ et quid quod `illae bestiae ferrent super humero asellorum facultates suas, et super gibbo camelorum thesauros suos,’ et cur immediate sequitur, quod `Aegyptii vane et inaniter auxiliabuntur’: simile per `asinum’ intelligitur in prophetia Israelis de Jisaschare, apud Mosen,
Jisaschar asinus ossis cubans inter sarcinas, Gen. xlix 14:
[3] apud Zachariam,
Haec erit plaga, qua percutiet Jehovah omnes populos, qui
pugnabunt contra Hierosolymam; . . . erit plaga equi, muli,
cameli, et asini, et omnis bestiae, xiv 12, 15;
quod per `equum, mulum, camelum et asinum’ significentur intellectualia apud hominem, quae plaga afficientur, constat ab omnibus et singulis ibi quae praecedunt et sequuntur, agitur enim de plagis quae praecedent ultimum judicium seu consummationem saeculi, de quibus etiam Johannes in Apocalypsi multis, et reliqui Prophetae passim; ii qui tunc pugnaturi contra Hierosolymam, hoc est, Ecclesiam spiritualem Domini, et ejus vera, significantur per animalia illa, qui quoad intellectualia plagis afficientur: [4] apud Esaiam,
Beati vos serentes juxta omnes aquas, mittentes pedem bovis et
asini, xxxii 20;
`serentes juxta omnes aquas’ pro illis qui se in spiritualibus instrui patiuntur; quod `aquae’ sint spiritualia, ita intellectualia veri, videatur n. 680, 739, 2702; `mittentes pedem bovis et asini’ pro naturalibus quae inservitura; quod `bos’ sit naturale quoad bonum, n. 2180, 2566; `asinus’ est naturale quoad verum: [5] apud Mosen,
Ligans ad vitem asellum suum, et ad vitem nobilem filium
asinae suae; lavit in vino vestimentum suum, et in sanguine
uvarum velamen suum, Gen. xlix 11;
ibi propheticum Jacobi, tunc Israelis, de Domino; `vitis et vitis nobilis’ pro Ecclesia spirituali externa et interna, n. 1069; `asellus’ pro vero naturali, `filius asinae’ pro vero rationali; quod `filius asinae’ sit verum rationale, inde est quia `asina’ significat affectionem veri naturalis, n. 1486, cujus filius quod sit verum rationale, videatur n. 1895,1896, 1902, 1910. [6] Judex olim equitabat super asina, et filii ejus super asellis, ex causa quia `judices’ repraesentabant bona Ecclesiae, et `filii eorum’ vera inde; rex autem equitabat super mula, filii ejus super mulis, ex causa quia `reges et filii illorum’ repraesentabant vera Ecclesiae, videatur n. 1672, 1728, 2015, 2069; quod judex equitaverit super asina, constat in Libro Judicum,
Cor meum ad legislatores Israelis spontaneos in populo;
benedicite Jehovae, equitantes super asinabus candidis,
sedentes super {1}Middin v 9, 10:
quod filii judicum equitaverint super asellis,
Fuit Jairo judici super Israelem triginta filii, equitantes
super triginta asellis, Jud. x 3, 4:
et alibi,
Abdoni judici Israelis fuit illi quadraginta filii, et
triginta filii filiorum, equitantes super septuaginta asellis,
Jud. xii 14:
quod rex equitaverit super mula,
Dixit David eis, Accipite vobiscum servos domini vestri, et
equitare faciatis Salomonem filium meum super mula, quae mihi;
. . . et equitare fecerunt Salomonem super mula regis Davidis,
. . . et unxerunt eum Zadok sacerdos et Nathan propheta in
regem in Gihon, 1 Reg. i 33, 38, 44, 45:
quod filii regis super mulis,
Surrexerunt omnes filii regis Davidis, et equitaverunt quisque super mulo suo, et fugerunt pro Absalome, 2 Sam. xiii 29;
[7] inde patet quod equitare super asina fuerit insigne {2}judicis, et equitare super mula fuerit insigne {3}regis; et equitare super asello fuerit insigne filiis judicis, et super mulo filiis regis, ex causa, ut dictum, quia `asina’ repraesentabat et significabat affectionem boni et veri naturalis,`mula’ affectionem veri rationalis, `asinus seu asellus’ ipsum verum naturale, et `mulus’ ut et `filius asinae’ verum rationale: inde patet quid intelligitur per prophetica de Domino, apud Zachariam,
Exsulta filia Zionis, jubila filia Hierosolymae, ecce Rex tuus veniet tibi justus et salvatus ille, humilis et equitans super asino, et super asello filio asinarum; dominium Ipsius a mari usque ad mare, et a fluvio usque ad fines terrae, ix 9, 10;
quod Dominus voluit, cum ad Hierosolymam veniret, equitare super illis, notum est apud Evangelistas, de quo ita apud Matthaeum,
Jesus misit duos discipulos, dicens illis, Abite in villam
quae contra vos, et statim invenietis asinam alligatam, et
pullum cum ea, solvite et adducite Mihi: . . . hoc factum ut
impleretur quod dictum est per prophetam dicentem, Dicite
filiae Zionis, ecce Rex tuus venit tibi mansuetus, sedens
super asina, et super pullo filio subjugalis; . . . et
adduxerunt asinam et pullum, et imposuerunt super eis
vestimenta sua, et collocarunt Ipsum super illis, xxi 2, 4, 7;
[8] `equitare super asino’ insigne erat quod subordinatum esset naturale, et `equitare super pullo filio asinae,’ quod subordinatum esset rationale; quod `filius asinae’ simile ac `mulus’ significet, supra ad locum Gen. xlix 11 ostensum est; inde, et quia summi judicis et regis erat super illis equitare, utque simul repraesentativa Ecclesiae implerentur, placuit hoc Domino; de hoc ita apud Johannem,
Postero die multa turba, quae venerat ad festum, cum
audivisset quod veniret Jesus Hierosolymam, acceperunt ramos
palmarum, et iverunt obviam Ipsi, et clamaverunt, Osanna,
benedictus qui venit in nomine Domini, Rex Israelis: inveniens
autem Jesus asellum, sedit super eum; sicut scriptum est, Ne
time filia Zionis, ecce Rex tuus venit sedens super pullo
asinae: haec vero non cognoverant discipuli Ipsius primum, sed
quando glorificatus est Jesus, tunc recordati sunt quod haec
essent de Ipso scripta, et haec fecissent Ipsi, xii 12-16;
Marc. xi 1-12; Luc. xix 28-41.
[9] Ex his nunc {4}constet quod omnia et singula in Ecclesia {5}illius temporis fuerint repraesentativa Domini, et inde caelestium et spiritualium quae in regno Ipsius, et hoc usque ad asinam et asinae pullum, per quos repraesentabatur naturalis homo quoad bonum et verum; causa repraesentationis fuit quod naturalis homo servire debeat rationali, et hic spirituali, hic autem caelesti, et hic Domino; talis ordo subordinationis est. [10] Quia per `bovem et asinum’ significabatur naturalis homo quoad bonum et verum, ideo plures leges latae sunt, in quibus boves et asini memorantur, quae leges primo aspectu apparent non dignae memoratu in Verbo Divino; at cum evolvuntur quoad sensum internum, apparet spirituale multi momenti, quod inibi; sicut hae apud Mosen,
Cum aperuerit quis foveam, vel cum foderit quis foveam, et non
operuerit eam, et ceciderit illuc bos vel asinus, dominus
foveae rependet argentum domino, et mortuum erit sibi, Exod.
xxi 33, 34:
Cum occurreris bovi inimici tui, vel asino ejus erranti,
reducendo reduces eum illi: cum videris asinum osoris tui
cubantem sub onere suo, et cessaveris a removendo illud, et
removendo removebis ab illo, Exod. xxiii 4, 5; Deut. xxii 1,
3:
Non videbis asinum fratris tui vel bovem, cadentes in via, et
abscondis te ab illis, erigendo eriges, Deut. xxii 4:
Non arabis bove et asino pariter; non vestias te textura mixta
lana et lino simul, Deut. xxii 10, 11:
Sex diebus facies opera tua, et in die septimo quiesces,
propterea {6}ut requiescat bos tuus, et asinus tuus, et filius
ancillae tuae, et peregrinus, Exod. xxiii 12;
ibi `bos et asinus’ in sensu spirituali nihil aliud significant
quam bonum et verum naturale.
@1 See note to n. 2709$
@2 judiciale$
@3 regium$
@4 constat$
@5 tunc$
@6 et I$

2782. `Et accepit duos pueros’: quod significet rationale prius quod adjunxit, constat a significatione `puerorum’; puer et pueri in Verbo significant varia, quia praedicantur tam de filiis domus quam de filiis alienigenae, tum etiam de servis, hic de servis: quod per `servos’ in Verbo significentur etiam naturalia hominis, quae inservitura rationali, videatur n. 1486, 1713, 2541, 2567; hic autem, quia non dicuntur servi sed pueri, significatur rationale prius seu mere humanum, quod inserviturum Rationali Divino; ut quoque constare potest ab ipsa serie rerum.

2783. `Et Jishakum filium suum’: quod significet Rationale Divinum a se genitum, constat a repraesentatione `Jishaki’ quod sit Rationale Divinum Domini, de qua saepe prius; quod ab Ipso genitum, intelligitur per `filium suum,’ ut supra n. 2772.

2784. `Et fidit ligna holocausti’: quod significet meritum justitiae, constat a significatione `lignorum’ et `findere ligna’; quod `ligna’ significent bona quae operum, et quae justitiae, et `findere ligna’ quod significet meritum ponere in bonis quae operum, at `findere ligna holocausti’ meritum justitiae, apparet remotius quam ut sciri queat absque revelatione: quod `findere ligna’ sit meritum ponere in bonis quae operum, constare mihi potuit ex illis quae visa sunt et descripta in Parte Prima n. 1110 de sectoribus lignorum, quod sint illi qui, per bona quae fecerunt, mereri voluerunt salutem; praeterea etiam sunt alii antrorsum superne paulo ad dextrum, ex quodam orbe, qui pariter omne bonum sibi vindicarunt, et apparent similiter secare {1}et findere ligua; hi quandoque cum laborare sibi videntur, lucent facie ex igne quodam fatuo, quod est bonum meriti quod sibi tribuunt; causa quod ita appareat, est quia `lignum’ est repraesentativum boni, ut fuit omne lignum quod in arca, et in templo, tum quoque omne lignum super altari cum holocausta et sacrificia fiebant; qui autem bonum sibi tribuunt et {1} meritorium faciunt, ii etiam in Verbo dicuntur `adorare lignum aut sculptile ex ligno.’ {2}
@1 aut$
@2 A has the following references and comments but they are deleted: ut apud Habakuk `Vae dicenti ligno, expergiscere, et suscitare lapidi silenti, hic docebit, hic ecce fixus auro at argento, et nullus spiritus in medio ejus; at Jehovah in Templo Sanctitatis Suae’ ii 19: apud Jeremiam `Dicentes Ligno, pater meus tu, et lapidi, tu genuisti nos’ ii 27: apud Hoscheam `Populus Lignum suum interrogat, et baculus ejus indicat ei, quia spiritus scortationum seduxit’ iv 12; lignum ibi pro bono meriti, quod ex cupiditate amoris sui. At secare aut findere ligna holocausti, significat meritum justitiae, quod Soli Domino; quod ut repraesentaretur, ligna quae super altari findebantur, ideo sectores lignorum erant, de quibus apud Joschuam cap. ix 21, 23, 27; videatur etiam I Sam. vi 14.$

2785. Quod `surrexit’ significet elevationem, constat a significatione `surgere’ quod ubi occurrit in Verbo, aliquam elevationem involvit {1}.
@1 i de qua n. 2401.$

2786. `Et ivit ad locum quem dixit ei Deus’: quod significet statum tunc secundum perceptionem, constat a significatione `loci’ quod sit status, de qua n. 1273-1277, 1376-1381, 2625; et ex significatione `dicere Deus’ quod sit percipere ex Divino, de qua n. 2769, 2778. Quod ipsum statum attinet, describitur ille in hoc versu, nempe status quem suscepit Dominus cum tentationes subiret, hic quem cum tentationes gravissimas et intimas; praeparatio prima ad illum statum fuit quod induerit statum pacis et innocentiae, tum quod praeparaverit naturalem hominem apud Se, ut et rationalem, ut inservirent Rationali Divino, quodque adjunxerit meritum justitiae, ac ita elevaverit Se: haec nusquam explicari possunt ad captum, aut 2 sisti ideae alicujus, qui nescit quod plures status simul {1} sint, et illi inter se distincti, tum qui nescit quid status pacis et innocentiae, quid naturalis homo, et quid rationalis, tum quid meritum justitiae; distinctam enim omnium illorum ideam primum habebit, et quoque sciet quod Dominus ex Divino quoscumque Ipsi placuit status Sibi inducere potuerit, et quod praeparaverit Se per inductos plures status ad tentationes; haec tametsi in obscuro quasi noctis sunt apud homines, usque in claro quasi diei sunt apud angelos, qui quia in luce caeli a Domino, innumerabilia in his et similibus distincte vident, et ex influente affectione tunc ineffabile gaudium percipiunt; inde, quantum intellectuale et perceptivum humanum distet ab intellectuali et perceptivo angelico, constare potest.
@1 in uno$

2787. Vers. 4. in die tertio, et sustulit Abraham oculos suos, et vidit locum e longinquo. `In die tertio’ significat completum et principium sanctificationis: `et sustulit Abraham oculos suos et vidi significat cogitationem et intuitionem ex Divino: `locum e longinquo’ significat statum quem praevidit.

2788. `In die tertio’: quod significet completum et principium sanctificationis, constat a significatione `diei tertii’; `dies’ in Verbo significat statum, n. 23, 487, 488, 493, 893, sicut etiam `annus,’ in genere omnia tempora, ut hora, dies, septimana, mensis, annus, saeculum, ut et mane, meridies, vespera, nox; ac ver, aestas, autumnus, hiems; quibus cum additur tertia vel tertius, significant illius stati finem, et simul status sequentis principium; hic quia de sanctificatione Domini agitur, quae per tentationes, `dies tertius’ significat completum et simul principium sanctificationis, ut quoque sequitur ab illis quae praecedunt; causa significationis est quia Dominus cum omnia implevisset, die tertio resurgeret, nam quae a Domino dum vixit in mundo, facta sunt, seu quae fierent, in {1} Ecclesiae repraesentativis fuerunt sicut facta, ut quoque in sensu interno Verbi, in Deo enim [2] fieri et esse idem est, immo omne aeternum est Ipsi praesens; inde numerus ternarius repraesentativus fuit, non modo in Antiqua Ecclesia et in Judaica, sed etiam apud varias gentes, videantur quae de hoc numero dicta sunt, n. 720, 901, 1825; quod ex illa origine, constat apud Hosheam,
Revertemur {2} ad Jehovam, quia ille sauciavit, et sanabit
nos, percussit, et obligabit nos, vivificabit nos a duobus
diebus in die tertio suscitabit nos, ut vivamus coram Ipso, vi
1, 2;
ubi `dies tertius’ pro Adventu Domini et resurrectione: et a Jona, quod
In visceribus piscis fuerit tres dies, et tres noctes, Jon. ii
1 [A.V. i 17];
de quibus ita Dominus apud Matthaeum,
Quemadmodum fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus
noctibus, sic erit Filius hominis in corde terrae tribus
diebus et tribus noctibus, xii 40.
Sciendum est quod in sensu interno Verbi `tres dies’ [3] idem significent, ut quoque in locis quae sequuntur, tria et tertium:
apud Johannem,
Dixit Jesus Judaeis, Solvite templum hoc, in tribus tamen
diebus exsuscitabo illud;… Ipse loquebatur de templo
corporis Sui, ii 19-21; Matth. xxvi 61; Marc. xiv 58; xv 29:
quod Dominus tertio die resurrexerit, notum est: [4] ideo etiam Dominus
distinxit tempora vitae Suae in Tria, apud Lucam,
Euntes dicite vulpi isti, Ecce ejicio daemonia, et
sanationes perficio hodie et cras, sed tertio die consummor,
xiii 32:
Etiam ultimam tentationem, quae erat crucis, sustinuit
Dominus hora tertia diei, Marc. xv 25; et post tres horas
tenebrae factae sunt super universam terram, seu hora sexta,
Luc. xxiii 44; et post tres horas, seu hora nona, finis, Marc.
xv 33, 34, 37; Mane autem tertio die resurrexit, Marc. xvi 1-
4; Luc. xxiv 7; videatur Matth. xvi 21; xvii 22, 23; xx 18,
19; Marc. ix 31; viii 31; x 33, 34; Luc. xviii 33; xxiv 46;
inde {3}, et imprimis ex resurrectione Domini die tertio, numerus ternarius repraesentativus et significativus fuit; quod fuerit, constare potest ab his in Verbo locis,
Cum Jehovah descenderet super monte Sinai, dixit ad Mosen, ut
sanctificaret populum hodie et cras, et ut lavarent vestes
suas, et essent parati in diem tertium, quia in die tertio
descendet Jehovah, Exod. xix 10, 11, 15, 16:
Cum profecti a monte Jehovae itinere trium dierum, arca
Jehovae proficiscebatur coram iis itinere trium dierum ad
investigandum iis requiem, Num. x 33:
praeterea quod
Fuerit caligo in omni terra Aegypti tres dies, et non
viderit vir fratrem suum tres dies, at filiis Israelis fuerit
lux, Exod. x 22, 23;
[5] Quod caro sacrificii votivi et spontanei comederetur
primo et secundo die, nihil relinqueretur ad diem tertium,
sed combureretur,… quia abominatio;
pariter
Caro sacrificii Eucharistici, et si comederetur die
tertio, non placaretur, sed anima iniquitatem suam portaret,
Lev. vii 16-18; xix 6, 7:
Quod tangens mortuum se expiaret die tertio, et die
septimo mundus esset; si non, exscinderetur anima illa ex
Israele:… et quod spargeret aquam mundus super immundum die
tertio et die septimo, Num. xix 12, 13, 19:
Qui in proelio occiderunt animam, et tetigerunt
confossum, quod purificarent se die tertio, et die septimo,
Num. xxxi 19:

[6] Quod fructus, cum venirent in terram Canaanem, tribus
annis esset praeputiatus, et non comederetur, Lev. xix 23:
Quod a fine trium annorum educerent omnes decimas
proventus sui in anno isto, et reponerent in portis, ut
Levita, peregrinus, pupillus, et vidua, comederent, Deut. xiv
28, 29; xxvi 12:
Quod tribus vicibus in anno, feriarentur Jehovae:… et
tribus vicibus in anno compareret omnis masculus ante faciem
Domini Jehovae, Exod. xxiii 14, 17: Deut. xvi 16:
Quod Joshua diceret ad populum, quod in tres dies
transirent Jordanem, et hereditarent terram, Jos. i II; iii 2:
Quod Jehovah clamaverit ad Samuelem tribus vicibus, ille
tertia vice responderet, I Sam. iii 8:

[7] Cum Saul occidere vellet Davidem, quod David se
occultaret in agro ad vesperam tertiam:… Jonathan diceret ad
Davidem, Explorabo patrem meum tempore crastino tertio:
…quod Jonathan tres sagittas ad latus lapidis jacularetur:
…quodque David coram Jonathane tunc ceciderit super faciem
suam ad terram, et incurvaverit se tribus vicibus, I Sam. xx
5, 12, 19, 20, 35, 36, 41:
Quod David eligeret ex tribus unum; vel septem annos
famis in terra; vel tribus mensibus fugeret coram hostibus:
vel tribus diebus pestem in terra, 2 Sam. xxiv 12, 13:

[8] Quod fames, diebus Davidis, tribus annis fuerit, anno
post annum, 2 Sam. xxi 1:
Quod Elias se mensus super puero mortuo tribus vicibus et
vivificaverit illum, 11 Reg. xvii 21:
Elias, cum aedificaverat altare Jehovae, quod diceret,
effunderent aquas super holocaustum, et super ligna tribus
vicibus, 1 Reg. xviii 34:
Quod ignis consumpserit praefectos super quinquaginta
missos ad Eliam binis vicibus, non autem missum tertia vice 2
Reg. i 13 [14]:
Quod esset signum Hizkiae regi, quod comederent eo an
sponte natum, in anno secundo ultro crescens, anno autem
tertio sererent, meterent, plantarent vineas, et comederent
fructum eorum, 2 Reg. xix [29]:

[9] Quod Daniel ingressus domum suam, et fenestrae apertae
illi in cenaculo versus Hierosolymam, ubi tribus vicibus in
benediceret super genubus, et oraret, Dan. vi 11, 14 [A.V. 10,
13]:
Quod Daniel lugeret tribus septimanis dierum, panem
desideriorum non comedens, nec vinum bibens, nec se ungens,
usque dum implerentur tres septimanae dierum,Dan.2,3:
Quod Esaias iret nudus et discalceatus tribus annis, in
signum et prodigium super Aegypto et super Cusho, Esai. xx 3:
Quod ex Candelabro exirent tres calami utrinque, et tres
scyphi amygdalati in quovis calamo, Exod. xxv 32, 33:
Quod in Urim et Thummim essent tres lapides pretiosi in
quovis ordine, Exod. xxviii [17, 18], 19 [20]:

[10] Quod in Novo Templo erunt thalami portae tres hinc et in
tres illinc, mensura una ternis illis;… ad porticum domus
latitudo portae tres ulnae hinc et tres ulnae illinc, Ezech.
xl 10, 21, 48:
Quod in Nova Hierosolyma erunt tres portae ad
septentrionem, tres ad orientem, tres ad meridiem, et tres ad
occidentem, Ezech. xlviii 31-34; Apoc. xxi 13.
Similiter in his
Quod Petrus ter abnegaverit Jesum, Matth. xxvi 34, 69
seq.:
Quod Dominus dixerit Petro {4} tribus vicibus, Amasne
Me? Joh. xxi 17:
Tum in parabola, quod homo, qui plantavit vineam, tribus
vicibus miserit servos, tandem filium, Luc. xx 12; Marc. xii
2, 4-6:
Qui laborabant {5} in vinea, quod conducti hora tertia,
hora sexta, hora nona, et hora undecima, Matth. xx 1-17:
Et de ficu, quia non ferret fructum per tres annos, quod
exscinderetur, Luc. xiii 6, 7.
[11] Sicut trinum et tertium erat repraesentativum, etiam erat
tertia pars; ut quod {6}
Minhae de similagine duae decimae mixtae essent oleo tertia
hinis parte, et vinum in libamen esset tertia hinis, Num. xv
6, 7; Ezech. xlvi 14:
apud Ezechielem,
Quod traduceret novaculam super caput suum, et super barbam
suam,… et dein divideret crines, et tertiam partem igne
combureret,…tertiam percuteret gladio circum eam, et tertiam
dispergeret in ventum, v 1, 2, 11:
apud Zachariam,
Quod in universa terra, duae partes exscinderentur, et tertia
relinqueretur, sed duceretur tertia per ignem,…et
probaretur, xiii 8, 9:
apud Johannem,

[12] Cum clanxit angelus primus, facta est grando, et ignis
mixtus sanguine, et cecidit super tertam, ita {7} ut tertia
pars arborum combusta sit…. Secundus angelus clanxit, et
quasi mons magnus igne ardens projectus est in mare; et facta
est tertia pars maris, sanguis, unde mortua tertia pars
creaturarum in mari habentium animas; et tertia pars navium
corrupta est. Tertius angelus clanxit, et cecidit e caelo
stella magna ardens sicut lampas, et cecidit super tertiam
partem fluviorum,…nomen stellae absinthium…. Quartus
angelus clanxit, ita ut percussa sit tertia pars solis, et
tertia pars lunae, et tertia pars stellarum, ut obtenebraretur
tertia pars earum, et dies non luceret tertia sui parte,
noxque similiter, Apoc. viii 7-12:

[13] Soluti sunt quatuor angeli, ut occiderent tertiam partem
hominum, Apoc. ix 15:
A tribus his occisi sunt tertia pars hominum, ab igne,
fumo, et sulphure, quod exibat ex ore equorum, Apoc. ix 18:
Draco cauda traxit tertiam partem stellarum caeli, et
projecit in tertam, Apoc. xii 4.
Sed `tertia pars’ significat aliquid, et nondum plenum; at `tertium
et {8} trinum’ completum, et hoc pro malis malum, et pro bonis
bonum.
@1 in caelo ut praesentia fuerunt$
@2 A and I have revertentur but cf. 720$
@3 Inde est, quod numerus Ternarius repraesentativus fuerit et
significativus;$
@4 i Simoni$
@5 laborarent$
@6 i apud Mosen. This ref. in A followed Num. xxxi 19 above,
but directions are given for its transfer to this position. In A
the middle part reads mixto oleo essent tertia hinis.$

@7 Many N.T. MSS i [ ]$
@8 seu$

2789. `Et sustulit Abraham oculos et vidit’: quod significet cogitationem et intuitionem ex Divino, constat a significatione `oculorum’ quod sit intelligentia, de qua n. 2701, inde `tollere oculos’ quod sit elevare illam, ita cogitare; et a significatione `videre’ quod sit intueri ex Divino, quia praedicatur de Domino.

2790. `Locum e longinquo’: quod significet in statum quem praevidit, constat a significatione `loci’ quod sit status, de qua n. 1273-1277, 1376-1381, 2625; et a significatione `videre e longinquo’ quod sit praevidere.

2791. Vers. 5. Et dixit Abraham ad pueros suos, Manete {1} vobis hic cum asino, et ego et puer ibimus usque illuc, et incurvabimus nos, revertemur ad vos. `Dixit Abraham ad pueros suos, Manete vobis hic cum asino’ significat separationem rationalis prioris cum naturali tunc: `et ego et puer ibimus usque illuc’ significat Divinum Rationale in statu veri accinctum gravissimis et intimis tentationum pugnis; `puer’ est Rationale Divinum in tali statu: `et incurvabimus nos’ significat submissionem: `et revertemur ad vos’ significat conjunctionem dein.

@1 Heb. [ ] (lachem)=vobis, here=`with regard to you.’$

2792. `Dixit Abraham ad pueros suos, Manete vobis {1} hic cum asino’: quod significet separationem rationalis prioris cum naturali tunc, constat a significatione manere vobis hic’ quod sit separari tamdiu; a significatione `puerorum’ quod sit rationale prius, de qua supra n. 2782; et a significatione `asini’ quod sit naturalis homo seu naturale, de qua etiam supra n. 2781.

@1 Heb. [ ] (lachem)=vobis, here=`with regard to you.’$

2793. `Et ego et puer ibimus usque illuc’: quod significet Divinum Rationale in statu veri accinctum gravissimis et intimis tentationum pugnis, et quod `puer’ sit Rationale Divinum in tali statu, constare potest a repraesentatione `Jishaki’ quod sit Rationale Divinum, hic autem quia non dicitur Jishakus, nec filius meus, ut prius, sed `puer,’ quod sit Rationale Divinum in tali statu, de quo mox sequitur.

2794. `Et incurvabimus nos’: quod significet submissionem, constare potest absque explicatione.

2795. `Et revertemur ad vos’: quod significet conjunctionem dein, etiam constare potest absque explicatione. Quia in hoc capite agitur de gravissimis et intimis tentationibus Domini, describuntur omnes status quos suscepit, cum illas subiret; primus status describitur vers. 3; alter status in hoc versu, tertius status in versu mox sequente, et ceteri dein; sed illi ad captum vulgarem exponi nequeunt nisi plura prius sciantur, non modo de Divino Domini quod hic per `Abrahamum’ repraesentatur, sed etiam de Humano Divino Ipsius quod per `Jishakum {1},’ et de statu hujus Rationalis cum pugnas tentationum iniret et subiret, quod hic est `puer’; praeter quid et quale rationale prius, ut et naturale quod isti, tum qualis status cum adjunctum unum alteri, et qualis status cum separata magis et minus; insuper scientur plura de tentationibus, ut quid tentationes exteriores et interiores, inde quid tentationes intimae et gravissimae quae Domino, de quibus in hoc capite; quamdiu haec ignorantur, nusquam describi ad captum possunt illa quae in hoc versu; et si describerentur, etiam clarissime, usque apparebunt obscura; angelis quia in luce caeli a Domino, sunt haec omnia manifesta et clara, immo beata quia caelestissima. Hic modo dicendum, quod Dominus nusquam potuit 2 tentari cum fuit in Ipso Divino, Divinum enim est infinite supra omnem tentationem, sed potuit quoad humanum; haec causa est quod cum gravissimas et intimas tentationes subiret, adjunxerit Sibi humanum prius, nempe ejus rationale et naturale, ut in vers. 3 describitur, et dein quod separaverit Se ab illis, ut in hoc versu dicitur, at usque quod retinuerit tale per quod tentari posset, quae causa est quod hic non dicatur Jishakus `filius meus,’ sed `puer,’ per quem quod intelligatur Rationale Divinum in tali statu, nempe in statu veri accinctum gravissimis et intimis tentationum pugnis, videatur n. 2793: quod non Ipsum Divinum, nec Divinum Humanum posset tenta unicuivis constare potest, solum ex eo quod ne quidem angeli Divinum approximare possint, minus spiritus qui tentationes inducent, et adhuc minus inferna; inde patet cur Dominus in mundum venit et ipsum humanum statum cum infirmo ejus induit, sic enim potuit quoad humanum tentari, et per tentationes subjugare inferna, omnia et singula ad oboedientiam et in ordinem redigere, ac salvare humanum genus, quod tam longe se removit a supremo Divino.
@1 Isacum$

2796. {1} Quod induitiones variorum statuum a Domino attinet, de quibus hic agitur, non possunt non ignotae esse homini, quia nusquam super mutationes statuum reflectit, cum tamen hae continuae sunt, tam quoad intellectualia seu cogitationes, quam quoad voluntaria seu affectiones; quod super has {2} non reflectat, causa est quia credit omnia et singula apud se naturali ordine consequi, et nihil esse superius quod dirigit; cum tamen ita se habeat, quod omnia et singula disponantur per spiritus et angelos apud eum, quod omnes status et statuum mutationes inde sint, et sic dirigantur a Domino ad fines in aeternum, quos solus Dominus praevidet; quod ita se res habeat, mihi per plurium nunc annorum experientiam notissimum factum est; tum {3} scire et observare datum quinam spiritus et angeli apud me essent, et quosnam status inducerent; et hoc asseverare possum quod omnes status usque ad minima eorum inde veniant, et quod a Domino ita dirigantur; tum scire et observare datum, quod in unoquovis statu sint perplures alii, qui non {4} apparent, et qui cum simul sunt, apparent ut communis unus, et quod illi status dispositi sint ad status qui ordine in sua serie sequuntur: haec apud hominem fiunt a Domino; at apud Ipsum Dominum, cum vixit mundo, fiebant ab Ipso, quia Divinus erat et ipsum Esse vitae Ipsius fuit Jehovah. Mutationes status quoad intellectualia et voluntaria apud hominem, et quo ordine consequuntur, tum per quas series labuntur, et sic quomodo flectuntur a Domino ad bonum quantum possibile, scire, angelicum est; angelorum sapientia {5} talis est ut {6} minutissima talia percipiant, inde est quod haec quae de mutationibus status apud Dominum in sensu interno revelata sunt, angelis quia in luce caeli a Domino, clare et distincte perceptibilia sint, etiam aliquantum intelligibilia homini qui in simplici bono vivit; sed solum obscura et velut nulla illis qui in {7} malo, tum qui in sapientiae deliriis sunt, hi enim naturale {8} et rationale suum lumen per plura quae tenebras induxerunt, obscurarunt et exstinxerunt, utcumque hi credunt se in luce esse prae aliis.
@1 This paragraph was written on the back of the Preface to
this chapter, it had no number and is crossed through. The number
2796 was given to what is here 2797, and 2797 to first three lines
of 2798, 2798 to remainder. Between 2795 and 2796 in A there are
directions to insert the section on back of Preface, thus causing
the renumbering as in I.$
@2 illas$
@3 et$
@4 nusquam$
@5 i enim$
@6 A Had ut minutissima talia ab se percipiant, d talia ab se, i illa$
@7 A had in mundo sapientes vocantur, but do and i in
sapientiae deliriis sunt.$
@8 naturale suum et rationale lumen$

2797. Vers. 6. Et accepit Abraham ligna holocausti, et posuit super Jishako filio suo; et accepit in manu sua ignem et cultrum, et iverunt ambo illi simul. `Accepit Abraham ligna holocausti’ significat meritum justitiae: `et posuit super Jishako filio suo’ significat quod adjunctum Rationali Divino: `et accepit in manu sua ignem et cultrum’ significat bonum amoris et verum fidei: `et iverunt ambo illi simul’ significat unitionem quantum possibile.

2798. `Accepit Abraham ligna holocausti’: quod significet meritum justitiae, constat ex illis quae supra n. 2784 dicta et ostensa sunt, ita absque ulteriore explicatione.
`Et posuit super Jishako’: quod significet quod adjunctum Rationali Divino, nempe meritum justitiae, constare potest a repraesentatione `Jishaki’ quod sit Rationale Divinum Domini, de qua saepe prius; et ex significatione `ponere super illo’ quod sit adjungere; `filius suus’ dicitur, quia Divinum Humanum Domini non modo conceptum sed etiam natum est a Jehovah: quod Dominus conceptus a Jehovah notissimum est a Verbo Domini, inde vocatur Filius Altissimi, Filius Dei, et Unigenitus Patris, Matth. ii 15; iii 16, 17; xvi 13-17; xvii 5; xxvii 43, 54; Marc. i II; ix 7, 9; xiv 61, 62; Luc. i 31, 32, 35; iii 21, 22; ix 35; x 22; Joh. i 14, 18, 50 [A.V. 49]; iii 13, 16-18, v 20-27; vi 69; ix 34, 35, 38; x 35, 36; xx 30, 31, praeter plurimis aliis in locis, ubi Jehovam Patrem Suum nominat; quod natus a virgine Maria, etiam 2 notum est, sed ut homo alius; verum cum iterum natus seu Divinus factus, fuit a Jehovah Qui in Ipso, et Qui Ipse quoad ipsum Esse vitae; unitio Divinae et Humanae Essentiae facta est mutuo et vicissim sic ut Divinam Essentiam univerit Humanae, et Humanam Divinae, videatur n. 1921, 1999, 2004, 2005, 2018, 2025, 2083, 2508, 2523, 2618, 2628, 2632, 2728, 2729; inde constare potest quod Dominus ex propria potentia in Se Humanum Divinum fecerit, et sic Justitia factus: meritum justitiae fuit quod adjunctum Rationali Divino cum intimas tentationes subiret, ex quo tunc pugnavit, et contra quod pugnarunt mali genii, usque dum illud quoque glorificaverit. Haec sunt quae in sensu interno intelliguntur per quod `Abraham ligna holocausti posuerit super Jishako filio suo,’ et haec sunt quae ab angelis percipiuntur cum haec verba legantur.

2799. `Et accepit in manu sua ignem et cultrum’: quod significet bonum amoris et verum fidei, constat a significatione `ignis’ quod bonum amoris, de qua n. 934; et a significatione `cultri’ quod verum fidei: quod `culter’ qui adhibebatur in sacrificiis ad victimas, significaverit verum fidei, constare potest a significatione `gladii’ seu `gladioli’ in Verbo, loco enim cultri gladiolus dicitur; uterque ejusdem significationis est sed cum differentia quod `culter,’ qui ad victimas, significaverit verum fidei, sed `gladius’ verum pugnans; et quia culter raro nominatur in Verbo, ex causa arcana de qua infra licet ostendere quid gladius significat: `gladius’ significat in sensu {1} interno verum fidei pugnans, tum vastationem veri; et in opposito [2] sensu falsum pugnans, et punitionem falsi. I. Quod gladius significet verum fidei pugnans, constare potest ab his locis: apud Davidem,
Accinge Te gladio Tuo super femur, potens, gloria et
honore Tuo prosperare, equita super verbum veritatis,… et
docebit Te mirabilia dextra Tua, Ps. xlv 4, 5 [A.V. 3, 4];
ubi de Domino, `gladius’ pro vero pugnante: apud eundem,
Exsultabunt misericordes in gloria, cantabunt super
cubilibus suis; exaltationes Dei in gutture eorum, et gladius
acierum in manu eorum, Ps. cxlix 5, 6:
apud Esaiam,
Jehovah ab utero vocavit Me, a visceribus matris Meae
meminit nominis Mei, et posuit os Meum sicut gladium
acutum,… et posuit Me in sagittam purgatam, xlix 1, 2;
`gladius acutus’ pro vero pugnante, `sagitta purgata’ pro vero
doctrinae, videatur n. 2686, 2709: apud eundem,
Cadet Asshur gladio non viri, gladius non hominis comedet
eum, et fugiet sibi coram gladio, et juvenes ejus in tributum
erunt, xxxi 8;
`Asshur’ pro ratiocinatione in Divinis, n. 119, 1186, `gladius non viri et non hominis’ pro falso, `gladius coram quo fugiet’ pro vero pugnante: [3] apud Zachariam,
Convertimini ad munitionem vincti exspectatione, etiam
hodie indicans duplum reddam tibi, qui extendi mihi Judah
arcum, implevi Ephraim, et excitavi filios tuos Zion super
filios tuos Javan, et ponam te velut gladium fortis, et
Jehovah super eis apparebit, et exibit sicut fulgur jaculum
Ipsius, ix 12-14;
`gladius fortis’ pro vero pugnante: apud Johannem,
In medio, septem candelabrorum similis hominis, habebat
in dextra Sua stellas septem, ex ore Illius gladius anceps
acutus exiens, et aspectus Ipsius sicut sol lucens in virtute
sua, Apoc. i 13, 16:
porro,
Haec dicit, qui habet gladium ancipitem acutum,…
Veniam tibi cito, et pugnabo cum illis gladio oris Mei, Apoc.
ii 12, 16;
`gladius anceps acutus’ manifeste pro vero pugnante, quod repraesentatum ideo sicut `gladius ex ore’: [4] apud eundem,
Ex ore sedentis super equo albo exibat gladius acutus, et
per illum percutiet gentes:… et occisi sunt gladio sedentis
super equo, qui exibat ex ore illius, Apoc. xix 15, 21;
ubi quod `gladius ex ore’ sit verum pugnans, patet; `sedens super
equo albo’ quod sit Verbum, ita Dominus Qui Verbum, videatur
supra n. 2760-2763: inde est quod Dominus dicit apud Matthaeum,
Ne igitur existimate quod venerim ad mittendum pacem
super terram, non veni mittere pacem, sed gladium, x 34:
et apud Lucam,
Nunc qui habet crumenam, tollat, similiter etiam peram;
qui vero non habet, vendat vestimenta sua, et emat
gladium….Illi dixerunt, Domine, ecce gladii hic duo; sed
Jesus dixit, Sufficit, xxii 36-38;
ubi per `gladium’ non aliud intelligitur quam verum, ex quo et pro quo pugnarent: [5] apud Hosheam,
Pangam eis foedus in die illo cum fera agri, et cum avi
caelorum, et reptili humi, et arcum, et gladium, et bellum
frangam de terra, et faciam cubare eos confidenter, ii 18;
ubi de regno Domini; per `frangere arcum, gladium, et bellum’
significatur quod nulla ibi pugna de doctrina et vero: apud
Joshuam,
Joshua levavit oculos suos, et vidit, et ecce vir stans
e regione ejus, et gladius evaginatus in manu ejus;…dixit ad
Joshuam, Ego princeps exercitus Jehovae; et cecidit Joshua
super faciem suam ad terram, v 13, 14;
haec, quando Joshua cum filiis Israelis ingressus in terram Canaanem: per quae intelligitur introitus fidelium in regnum Domini; verum pugnans quod Ecclesiae, est `gladius evaginatus in manu principis exercitus Jehovae.’ [6] Quod autem per `gladiolos seu cultros’ significetur verum fidei, constare potest inde, tum quod adhiberentur non modo in sacrificiis, sed etiam in circumcisione; in hac fuerunt ex lapide et dicti `gladioli petrarum,’ ut patet apud Joshuam,
Dixit Jehovah ad Joshuam, Fac tibi gladiolos petrarum, e
itera, circumcide filios Israelis secundo: et fecit sibi
Joshua gladiolos petrarum, et circumcidit filios Israelis ad
collem praeputiorum, v 2, 3;
quod `circumcisio’ fuerit repraesentativum purificationis ab amor sui et mundi, videatur n. 2039, 2632, quae purificatio quia fit per vera fidei, ideo `gladioli petrarum,’ n. 2039f, 2046f. [7] II. Quod gladius significet vastationem veri, constat ab his locis: apud Esaiam,
Duo haec evenient tibi, quis condoleat tibi? Vastatio{2}
et contritio, et fames et gladius, quis consoletur te? filii
tui defecerunt jacuerunt in capite omnium platearum, li 19,
20;
`fames’ pro vastatione boni, et `gladius’ pro vastatione veri, `jacere in capite omnium platearum’ pro orbari omni vero; quod `platea’ sit verum, n. 2336; quid vastatio, videatur, n. 301-304, 407, 408, 4I0, 411 apud eundem,
Numerabo vos gladio, et omnes vos mactationi incurvabitis
vos, propterea quod vocavi, et non respondistis, locutus sum
et non audivistis, lxv 12:
[8] apud eundem,
In igne Jehovah judicabit, et in gladio, omnem carnem, et
multi erunt confossi Jehovae, lxvi 16;
`confossi Jehovae’ pro vastatis: apud Jeremiam,
Super omnes colles in deserto venerunt vastatores, quia
gladius Jehovae devorans ab extremo terrae, et usque ad
extremo terrae, non pax ulli carni, seminaverunt tritica, et
spinas messuerunt, xii 12, 13;
`gladius Jehovae’ manifeste pro vastatione veri: apud eundem,
Mentiti sunt in Jehovam, et dixerunt, Non Ipse et non
veniet super nos malum, et gladium et famem non videbimus; et
prophetae erunt in ventum, et sermo nullus in eis, v 12, 13
[9] apud eundem,
Ego visitans super eos, juvenes morientur gladio, filii
eorum et filiae eorum morientur fame, xi 22:
apud eundem,
Cum offerunt holocaustum et minham, non Ego propitiabo
illa, quia gladio et fame, et peste, Ego consumens eos; et
dixi, Ahah {3} Domine Jehovih, ecce prophetae dicentes eis,
Non videbitis gladium, et fames non erit vobis, xiv 12, 13:
apud eundem,
Urbs data est in manum Chaldaeorum pugnantium contra
illam, a coram gladio, et fame, et peste, xxxii 24, 36:
apud eundem,
Mittam in eos gladium, famem, et pestem, usque ad
consumere eos desuper humo, quam dedi eis et patribus eorum,
xxiv 10;
in quibus locis vastatio describitur per `gladium, famem, et pestem’; [10] per `gladium’ vastatio veri, per `famem’ vastatio boni, per `pestem’ grassatio usque ad consumptionem: apud Ezechielem,
Fili hominis, accipe gladium acutum, novaculam tonsorum
accipias illam tibi, et transire facias super caput tuum, et
super barbam tuam, et accipias tibi lances ponderis, et
dividas ea; tertiam partem igne comburas in medio urbis;
tertiam partem percutias gladio circumcirca eam; et tertiam
partem dispergas in ventum, et gladium evacuabo post eos….
Pars tertia peste morientur, et fame consumentur in medio, et
tertia pars gladio cadet circumcirca, et tertiam partem in
omnem ventum dispergam; et gladium evacuabo post eos, v 1, 2,
12, 17;
ibi de vastatione veri naturalis, quae ita describitur: apud eundem,
Gladius foris, et pestis et fames intus, qui in agro
gladio morietur, et qui in urbe, fames et pestis comedet
eum, vii 15:
[11] apud eundem,
Dicas humo Israelis, Sic dixit Jehovah, Ecce Ego ad te,
et educam gladium Meum e vagina sua, et exscindere faciam ex
te justum et improbum: propterea ut exscindere faciam ex te
justum et improbum, ideo exibit gladius Meus e vagina sua, ad
omnem carnem, a meridie septentrionem; et cognoscent omnis
caro quod Ego Jehovah eduxerim gladium Meum e vagina sua, non
revertetur amplius…. Fuit verbum Jehovae ad me, dicendo,
Fili hominis, propheta et dicas, Sic dixit Jehovah, Dic,
Gladius, gladius exacutus, et etiam tersus, ad mactandum
mactationem exacutus; ut sit ei fulgur tersus est….Fili
hominis, propheta et dicas, Sic dixit Dominus Jehovih ad
filios Ammonis et ad opprobrium eorum; et dicas, Gladius,
gladius apertus mactationem, et tersus ad consumendum propter
fulgur, in videndo tibi vanitas, in divinando tibi mendacium,
xxi 3-5, 8-10, 28, 29;
ibi per `gladium’ nihil aliud significatur quam vastatio, ut patet a singulis in sensu interno: [12] apud eundem,
Rex Babelis turres tuas destruet gladiis suis, prae copia
equorum operiet te pulvis eorum, prae voce equitis et rotae,
et currus, commovebuntur muri tui,… ungulis equorum suorum
conculcabit omnes plateas tuas, xxvi 9-11;
quid `Babel,’ videatur n. 1326; quod `vastet,’ n. 1327: apud Davidem,
Si non conversus fuerit, Deus gladium Suum acuet, arcum
Suum tendet, et praeparabit illum, Ps. vii 13 [A.V. 12]:
apud Jeremiam,
Dixi, Ahah Domine, vere imponendo imposuisti populo isti
et Hierosolymae, dicendo, Pax erit vobis; et pertigit gladius
usque ad animam, iv 10:
[13] apud eundem,
Annuntiate in Aegypto, et audiri facite in Migdol,…
siste et praepara te, quia devorabit gladius circuitus tuos,
xlvi 14:
apud eundem,
Gladius super Chaldaeos, et ad habitatores Babelis, et
praefectos ejus, et ad sapientes ejus: gladius ad nugatores,
et insanient: gladius ad fortes ejus, et consternabuntur:
gladius equos ejus, et ad currum ejus, et ad omnem promiscuam
turbam quae in medio ejus, et erunt in mulieres: gladius ad
thesauros ejus, et diripientur; siccitas ad aquas ejus, et
arescent, l 35-38;
`gladius’ manifeste pro vastatione veri, nam dicitur `gladius ad sapientes, ad nugatores, ad fortes, ad equos et currum, ad thesauros,’ et quod `siccitas ad aquas, et arescent’: [14]
apud eundem,
Aegypto dedimus manum, Asshuri ad satiandum pane,…servi
dominati sunt in nos, liberans nemo e manu eorum, anima nostra
adducebamus panem nostrum, a coram gladio deserti, Thren. v
[6, 8] 9:
apud Hosheam,
Non revertetur ad terram Aegypti, et Asshur ille rex ejus
quia renuerunt reverti ad Me, et impendet gladius in urbibus
ejus, et consumet vectes ejus, et comedet propter consilia
eorum xi 5, 6:
apud Amos,
Misi in vos pestem in via Aegypti, interfeci gladio
juvenes vestros cum captivitate equorum vestrorum, iv 10;
`in via Aegypti’ pro scientificis quae vastant, cum ex illis ratiocinantur in Divinis; `captivitas equorum’ pro intellectuali deprivato sua dote. [15] III. Quod gladius in opposito sensu significet falsum pugnans, {4} constare potest apud Davidem,
Anima mea in medio leonum cubo inflammantium filios
hominis, dentes eorum lancea et jacula, et linguae eorum
gladius acutus, Ps. lvii 5 [A.V. 4]:
apud eundem,
Ecce eructant ore suo, gladii in labiis eorum, quia quis
audiens? lix 8 [A.V. 7]:
apud Esaiam,
Tu projectus e sepulcro tuo ut stirps abominabilis,
vestimentum occisorum perforatorum gladio, descendentium ad
lapides foveae velut cadaver conculcatum, xiv 19;
ubi de Lucifero: apud Jeremiam,
In vanum percussi filios vestros, disciplinam non
receperunt; comedit gladius vester prophetas vestros, tanquam
leo corruptor. O generatio, vos videte Verbum Jehovae, Num
desertum fui Israeli? ii 30, 31:
[16] apud eundem,
Ne exeas agrum, et in via ne ambules, quia gladius
inimico, pavor a circumcirca, vi {5} 25, 26:
apud eundem,
Sume poculum vini furoris,…et propinare facias illum
omnibus gentibus, ad quas Ego mitto te, et bibent, et
commovebuntur, et insanient coram gladio, quem Ego mittens
inter eos:… Bibite et inebriemini, et vomite et cadite, et
non resurgatis coram gladio, xxv [15] 16, 27:
apud eundem,
Ascendite equi, insanite currus, egrediantur fortes, Cush
et Put prehendentes scutum, et Ludii prehendentes tendentes
arcum; et dies ille Domino Jehovih exercituum, dies
ultionis,… et devorabit gladius, et saturabitur, et
inebriabitur de sanguine eorum, xlvi 9, 10:
[17] apud Ezechielem,
Exuent te vestimentis tuis, et capient vasa gloriae tuae,
et relinquent te nudam et discoopertam, et ascendere facient
super te coetum, et lapidabunt te lapide, perfodient te
gladiis suis, xvi 39, 40;
ubi de abominationibus Hierosolymae: apud Zachariam,
Vae pastori vani, desertor gregis, gladius super brachium
ejus, et super oculum dextrum, brachium ejus arescendo arescet
et oculus dexter ejus caligando caligabit, xi 17:
apud Hosheam,
Contra Me cogitaverunt malum,…cadent gladio principe
eorum propter iram linguae eorum, ista subsannatio eorum in
terra Aegypti, [vii 15, 16]:
[18] apud Lucam,
Erit angustia magna super terra, et ira in populo hoc;
cadent namque ore gladii, et captivabuntur inter omnes gentes,
tandem Hierosolyma erit conculcata a gentibus, xxi 23, 24; ubi Dominus de consummatione saeculi, in sensu litterae de Judaei quod dispergendi, et de Hierosolyma quod destruenda; at in sensu interno de statu Ecclesiae ultimo; per `cadere ore gladii’ significatur quod amplius non verum sed mere falsum; per `omnes gentes’ significantur omnis generis mala, inter quae captivabuntur; quod `gentes’ sint mala, videatur n. 1259, 1260, 1849, 1868; quod `Hierosolyma’ sit Ecclesia, n. 2117, quae sic `conculcata.’
[19] IV. Quod gladius etiam significet punitionem falsi, constat apud Esaiam,
In die illo visitabit Jehovah gladio Suo duro, et magno,
et valido, super leviathanem serpentem oblongum, et super
leviathanem serpentem tortuosum, et occidet cetos qui in mari,
xxvii 1;
ubi de iis qui per ratiocinia ex sensualibus et scientificis intrant in mysteria fidei; `gladius durus, magnus et validus’ pro punitionibus falsi inde. [20] Ubi legitur quod `devoti et occisi sint ore gladii,’ quandoque `a viro ad mulierem, a puero ad senem, ad bovem, pecudem et asinum in sensu interno significatur poena damnationis falsi, ut Jos. vi 21; viii 24, 25; x 28, 30, 37, 39; xi 10-12, 14; xiii 22; xix 47; Jud. i 8, 25; iv 15, 16; xviii 27; xx 37; I Sam. xv 8, 11; 2 Reg. x 25, et alibi; inde mandatum,
Quod urbs, quae coleret alios deos, percuteretur gladio
devoveretur, et combureretur igne, et esset in cumulum
aeternum, Deut. xiii 13-19 [A.V. 12-18];
`gladius’ pro poena falsi, `ignis’ pro poena mali.
Quod angelus Jehovae cum gladio evaginato in via steterit
contra Bileamum, Num. xxii 22, 31;
significabat verum quod obstaret falso in quo erat Bileamus, quare etiam is `gladio occisus est,’ Num. xxxi 8. [21] Quod `gladius’ significet in genuino sensu verum pugnans, et in opposito falsum `pugnans’, tu vastationem veri et punitionem falsi, originem ducit a repraesentativis in altera vita; ibi enim cum aliquis loquitur {6} quod novit esse falsum, ilico tunc super caput ejus sicut gladioli delabuntur et terrefaciunt; et praeterea verum pugnans repraesentatur per illa quae sunt acuminata instar ensium, siquidem verum absque bono tale est, at cum bono est glomeratum et lene: quia talis origo est, inde est, quoties nominatur culter, seu lancea, seu gladiolus sive gladius in Verbo, obveniat angelis verum pugnans. [22] At quod culter in Verbo vix nominetur, est causa quia in altera vita sunt spiritus mali, qui vocantur `cultrarii,’ quorum ad latus apparent cultri penduli, ex causa quod iis talis natura ferina ut unumquemvis cultro jugulare velint; inde est quod cultri non memorentur, sed gladioli et gladii, hi enim quia in pugnis usitati, ideam belli, ita veri pugnantis, excitant. [23] Quia notum fuit antiquis quod gladiolus, lanceola {7}, et culter significaret verum, inde gentiles ad quos per traditionem hoc venit, circa sacrificia solebant se gladiolis, lanceolis {8} aut cultris, usque ad sanguinem pungere et lacerare, ut legitur de sacerdotibus Baalis,
Sacerdotes Baalis clamabant voce magna, et incidebant se
juxta morem suum gladiis et lanceolis, usque ad effundere
sanguinem, I Reg. xviii 28.
Quod omnia arma belli in Verbo significent illa quae sunt pugnae spiritualis, et quodlibet aliquod speciale, videatur n. 2686.
@1 A had in genuino sensu, d genuino, ip interno after sensu$
@2 Vastitas A, devastatio Sch.$

@3 Ahah is a transliteration of the Heb. interjection [ ]
(‘ahah) expressing grief. Sch and AV have `ah’$
@4 i inde sequitur, vastato enim vero, pugnat falsum; quod sit
falsum pugnans$
@5 i filia populi Mei, accinge te sacco$
@6 i falsum$
@7 lancea$
@8 lanceis$

2800. `Et iverunt ambo illi simul’: quod significet unitionem quantum possibile, constare potest absque explicatione.

2801. Vers. 7. Et dixit Jishak ad Abraham patrem suum, et dixit, Pater mi; et dixit, Ecce ego, fili mi; et dixit, Ecce ignis et ligna, et ubi pecus in holocaustum? `Dixit Jishak ad Abraham patrem suum, et dixit, Pater mi; et dixit, Ecce ego, fili mi’ significat collocutionem Domini ex Amore Divini Veri cum Divino Bono; Divinum Verum est `filius,’ Divinum Bonum est `pater’: `et dixit, Ecce ignis et ligna’ significat quod amor et justitia adsint: `ubi pecus ad holocaustum?’ significat ubi illi ex `humano genere’ qui sanctificentur?

2802. `Dixit Jishak ad Abraham patrem suum, et dixit, Pater mi; et dixit, Ecce ego fili mi’: quod significet collocutionem Domini ex amore Divini Veri cum Divino Bono, constat ex significatione `Jishaki filii’ quod sit Divinum Verum, et ex significatione `Abrahami patris’ quod sit Divinum Bonum, de quibus mox sequitur; et ex affectione quae in his verbis, quod sit utrinque ex amore; inde patet quod sit collocutio Domini cum Patre Ipsius: quod in his verbis plura arcana lateant quam quae ad humanam perceptionem venire possint, constare potest ex eo quod `dixit’ quater in hoc versu recurrat; usitatum est in Verbo cum novum quid incohatur, {1} quod dicatur `et dixit,’ videatur n. 2061, 2238, 2260; tum ex eo quod verba sint amoris, quae cum ad caelestium angelorum qui in sensu intimo sunt, perceptionem veniunt, caelestissimas ideas inde sibi formant; illi enim ex affectionibus in Verbo formant sibi idearum luces, at angeli spirituales ex vocum et rerum significationibus, n. 2157, 2275, ita ex his, ubi quatuor distinctae periodi et affectiones amoris, talia quae nusquam ad captum humanum descendere, nec in voces dari, possunt et hoc copia et varietate ineffabili; inde constare potest quale est Verbum in sensu suo interno, etiam ubi in littera sicut simplex apparet, ut in hoc versu.
@1 inchoat$

2803. Quod Divinum Verum sit `filius,’ et Divinum Bonum sit `pater,’ constare potest ex significatione `filii’ quod sit verum, de qua n. 489, 491, 533, 1147, 2623; et `patris’ quod sit bonum: tum ex conceptione et nativitate veri quod sit ex bono; aliunde verum quam ex bono esse et existere nequit, ut pluries ostensum: hic quod `Filius’ sit Divinum Verum, et `Pater’ Divinum Bonum, est quia Unio Divinae Essentiae cum Humana, et Humanae cum Divina, est Conjugium Divinum Boni cum Vero, et Veri cum Bono, ex Quo conjugium caeleste; in Jehovah enim seu Domino nihil est nisi infinitum, et quia infinitum, non capi potest aliqua idea, modo quod sit Esse et Existere omnis boni et veri, seu ipsum Bonum et ipsum Verum; ipsum Bonum est Pater, et ipsum Verum est Filius; sed quia Conjugium Divinum est, ut dictum, Boni et Veri, et Veri et Boni, est Pater in Filio, et Filius in Patre, ut Ipse Dominus docet apud Johannem,
Jesus dicit ad Philippum, Nonne credis, quod Ego in Patre et
Pater in Me?… credite Mihi, quod Ego in Patre et Pater in
Me, xiv 10, 11
et alibi apud eundem Evangelistam,
Jesus dixit ad Judaeos, Si utique Mihi non creditis, operibus
credite, ut cognoscatis et credatis, quod Pater in Me, et Ego
in Patre, x 36, 38:
et alibi,
Ego pro illis oro,…omnia namque Mea Tua sunt, et Tua
Mea,…utque omnes unum sint, sicut Tu Pater in Me, et Ego in
Te, xvii 9, 10, 21:
et alibi,
Nunc glorificatus est Filius hominis, et Deus glorificatus in
Ipso; si Deus glorificatus est in Ipso, etiam Deus
glorificabit Ipsum in Se Ipso:… Pater glorifica Filium Tuum,
ut etiam Filius Tuus glorificet Te, xiii 31, 32; xvii 1;
[2] inde constare potest qualis est {1} unio Divini et Humani in Domino, quod nempe sit mutuo et vicissim seu reciproca, quae Unio est quae vocatur Conjugium Divinum, ex quo descendit conjugium caeleste, quod est ipsum regnum Domini in caelis, de quo ita apud Johannem,
In illo die cognoscetis, quod Ego in Patre Meo, et vos in Me,
et Ego in vobis, xiv 20:
et alibi,
Pro his oro, ut omnes unum sint, sicut Tu Pater in Me et Ego
in Te, ut etiam illi in Nobis unum sint, Ego in illis et Tu in
Me;… ut amor, quo amasti Me, in illis sit, et Ego in illis,
xvii 21-23, 26;
[3] quod conjugium hoc caeleste sit boni et veri, ac veri et boni, videatur n. 2508, 2618, 2728, 2729 seq.; et quia Divinum Bonum nusquam esse et existere potest absque Divino Vero, et Divinum Verum nusquam absque Divino Bono, sed unum in altero mutuo et vicissim, inde manifestum est quod Conjugium Divinum fuerit ab aeterno, hoc est, Filius in Patre, et Pater in Filio, ut Ipse Dominus docet apud Johannem,
Nunc glorifica Me, Tu Pater, apud Te Ipsum, gloria, quam habui
antequam mundus esset, apud Te, xvii 5, 24;
[4] sed Divinum Humanum quod fuit natum ab aeterno, {2} nascebatur etiam in tempore, et quod natum in tempore, et {3} glorificatum, idem est; inde est quod toties Dominus dixerit quod iret ad Patrem Qui misit Ipsum, hoc est, quod ad Patrem rediret; et apud Johannem,
In principio erat Verbum, (Verbum est ipsum Divinum Verum) et
Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum; hoc erat in
principio apud Deum; omnia per Ipsum facta sunt, et sine Ipso
factum est nihil quod factum est: ceterum Verbum caro factum,
et habitavit in nobis, et vidimus gloriam Ipsius, gloriam
sicut Unigeniti a Patre, plenus gratia et veritate, i 1-3, 14;
videatur etiam Joh. iii 13; vi 62.
@1 sit$
@2 i ut salvaretur genus humanum$
@3 cum$

2804. `Dixit, Ecce ignis et ligna’: quod significet quod amor et justitia adsint, constat ex significatione `ignis’ quod sit amor, qua n. 934; et ex significatione `lignorum holocausti’ quod sit meritum justitiae, de qua n. 2784.

2805. `Ubi pecus ad holocaustum?’ quod significet ubi illi genere humano qui sanctificentur, constat ex repraesentatione sacrificiorum, imprimis holocaustorum; quod holocausta et sacrificia fuerint repraesentativa cultus interni, videatur n. 922, 923; et quod facta ex grege et ex armento; dum ex grege, quod ex agnis, ovibus, capris, haedis, arietibus, hircis {1}, cum ex armento, quod ex bovibus juvencis aut vitulis, quae quod caelestium et spiritualium varia genera significaverint, videatur n. 922, 1823, 2180; et quod per illa sanctificarentur, n. 2776; inde constare potest, quod per interrogationem Jishaki `ubi pecus ad holocaustum’ significetur ubi illi ex gen humano qui sanctificentur; quod manifestius {2} patet a sequentibus, nempe a responso Abrahami patris, `Deus videbit Sibi pecudem holocaustum,’ vers. 8, quibus significatur quod Divinum Humanum providebit illos qui sanctificentur; et ex eo quod dein visus `aries post detentus in perplexo cornibus,’ qui oblatus in holocausti vers. 13, quibus significantur illi ex genere humano qui a spirituali Domini Ecclesia sunt, et {3} praeterea ex illis quae sequuntur a vers. 14-17.
@1 i vel$
@2 i adhuc$
@3 A had these words, followed by in quibus agitur de
spiritualibus but all deleted$

2806. Vers. 8. Et dixit Abraham, Deus videbit Sibi pecudem in holocaustum, fili mi; et iverunt ambo illi una. `Dixit Abraham Deus videbit Sibi pecudem in holocaustum, fili mi’ significat responsum quod Divinum Humanum providebit illos qui sanctificentur: `et iverunt ambo illi una’ significat unitionem adhuc arctiorem quantum possibile.

2807. `Dixit Abraham, Deus videbit Sibi pecudem in holocaustum, fili mi’: quod significet responsum quod Divinum Humanum providebit illos qui sanctificentur, constat ex significatione `videre sibi’ cum praedicatur de Deo quod sit praevidere et providere; `videre’ enim in sensu proxime interno est intelligere, n. 2150, 2325; in sensu autem adhuc interiore, est fidem habere, n. 897, 2325; at sensu supremo est praevidere et providere: tum ex significatione `pecudis in holocaustum’ quod sint illi qui ex genere humano sanctificentur, de qua mox supra n. 2805: quod per `pecudem in holocaustum’ hic intelligantur spirituales, ex sequentibus patet. `Pecudes in holocaustum et sacrificium’ varia significabant, aliud nempe agnus, aliud ovis, aliud haedus et capra, aliud aries et hircus, et quoque aliud bos, tum juvencus et vitulus; aliud etiam pulli columbarum et turtures; quod aliud significaverint, constare potest manifeste ex eo quod definitum sit expresse quodnam genus sacrificarent singulis diebus, singulis festis, in expiationibus, in mundationibus, in inaugurationibus, et in ceteris; quae genera nusquam tam expresse definita fuissent nisi unumquodvis aliquid speciale significaverit. Manifestum {1} est quod omnes ritus seu cultus externi 2 qui fuerunt in Ecclesia Antiqua, et postea in Judaica, repraesentaverint Dominum, ita imprimis holocausta et sacrificia, quia illa fuerunt principalia cultus apud gentem Hebraeam; et {2} quia Dominum, etiam simul repraesentaverunt apud homines illa quae Domini sunt, nempe caelestia amoris et spiritualia fidei, consequenter ipsos homines qui tales erant, seu tales esse deberent, inde est, quod per `pecudem’ hic significentur spirituales, hoc est, illi qui a spirituali Domini Ecclesia sunt. Quod `Deus videbit Sibi pecudem in holocaustum, fili mi’ significet quod Divinum Humanum providebit, constare potest ex eo quod non dicatur hic quod Jehovah videbit, sed quod Deus videbit; cum uterque nominatur, ut in hoc capite, per Jehovam tunc intelligitur idem quod per Patrem, et per Deum idem {3} quod per Filium, ita hic Divinum Humanum; et hoc quia de spirituali homine agitur, cui quod ex Divino Humano salus, videatur n. 2661, 2716.
@1 after Dominum$
@2 In A a long passage is here deleted and the following is
inserted in m: et quia Dominum, etiam simul repraesentaverunt illa
quae Domini sunt, nempe caelestia amoris et spiritualia fidei
Ipsius apud homines qui sacrificabant, ita ipsos homines qui tales, seu qui tales esse deberent.$
@3 Divinum Bonum, per Deum Divinum Verum, seu idem quod per Patrem
et Filium, n. 2803.$

2808. `Iverunt ambo illi una’: quod significet unitionem adhuc arctiorem quantum possibile, constare potest absque explicatione; quod hic significet unitionem arctiorem, est quia iterum dicitur, videatur {1} n. 2800.
@1 i quod prius$

2809. Vers. 9. Et venerunt ad locum, quem dixit ei Deus, et aedificabat ibi Abraham altare, et disposuit ligna, et ligavit Jishakum filium suum, et posuit illum super altari, desuper ligna. `Venerunt ad locum, quem dixit ei Deus’ significat statum tunc secundum perceptionem ex Divino Vero: `et aedificabat ibi altare’ significat praeparationem {1}Humani Divini Domini: `et disposuit ligna’ significat justitiam quae illi adjuncta: `et ligavit Jishakum filium suum’ significat statum Rationalis Divini sic quoad verum subituri tentationis ultimos gradus: `et posuit illum super altari, desuper ligna’ significat in {2}Humano Divino Cui justitia.
@1 A alters Divini Humani to Humani Divini$
@2 A changes Divino Humano to Humano Divino$

2810. `Venerunt ad locum quem dixit ei Deus’: quod significet statum tunc secundum perceptionem ex Divino Vero, constat significatione `loci’ quod sit status, de qua supra n. 2786, et ex significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere, de qua saepe {1} prius; hic `dicere Deus’ est percipere ex Divino Vero quia Dei dicitur, non Jehovah {2}, n. 2586, 2807 f.
@1 saepius$
@2 i quod Deus sit Divinum Verum et Jehovah Divinum Bonum,
videatur$

2811. `Et aedificabat ibi Abraham altare’: quod significet praeparationem Humani {1} Divini Domini, constat a significatione `altaris’ et `aedificare altare’: altaria significabant omnem cultum in genere, quia erant primaria cultus Ecclesiae repraesentativae, n. 921; et quia omnem cultum in genere, significabant Divinum Humanum Domini, est enim Divinum Humanum Domini omnis cultus {2} et omnis doctrina, usque adeo ut sit ipse cultus et ipsa doctrina, ut constare quoque potest a Sacra Cena, quae successit altaribus, seu holocaustis et sacrificiis, n. 2165, 2187, 2343, 2359; haec est primarium cultus externi, quia est Divinum Humanum Domini quod ibi donatur `Aedificare altare’ quod sit praeparare Humanum Divinum, constare potest inde, ita absque explicatione. De ultima praeparatione Humani {3} Divini Domini ad subeundos tentationis ultimos gradus, in hoc vers agitur, et describitur per quod `Abraham disposuerit ligna, ligaverit Jishakum filium suum, et posuerit super altari desuper ligna.’
@1 A alters Divini Humani to Humani Divini$
@2 Here and in next line A transposes cultus and doctrina$
@3 A had Divini Humani but alters to Humani Divini. For difference
see n. 2814f.$

2812. `Et disposuit ligna’: quod significet justitiam quae illi adjuncta, constat a significatione `lignorum holocausti’ quod sint meritum justitiae, de qua supra n. 2784, 2798; et `disponere ligna super altari’ quod sit illud adjungere Humano {1} Divino; adjungitur meritum justitiae, cum ibi est, et ex vero confidentia quod sit Illi {2}.
@1 A changes Divino Humano to Humano Divino$
@2 A has illi, but this replaces Ipsi deleted$

2813. `Ligavit Jishakum filium suum’: quod significet statum Rationalis Divini sic quoad verum subituri tentationis ultimos gradus, constare potest a significatione `ligare,’ tum `Jishaki filii sui’; ligare quod sit {1}induere statum subeundi tentationis ultimos gradus, constare potest inde quod qui in tentationis statu est, non aliter sit ac ligatus aut vinctus; quod `Jishakus filius’ sit Rationale Divinum Domini’, hic quoad verum, videatur n. 2802, 2803; omne rationale genuinum consistit ex bono et vero; Rationale Divinum Domini quoad bonum non potuit pati, seu subire tentationes, ad Bonum enim Divinum nullus genius aut spiritus inducens tentationes potest accedere, est supra omnem tentationis conatum; at Verum Divinum ligatum erat quod potuit tentari, fallaciae enim sunt, et magis falsa, quae illud infringunt, et ita tentant; de Vero enim Divino potest formari aliqua idea, sed non de Bono Divino nisi ab illis qui perceptionem {2}habent, et sunt angeli caelestes: Verum Divinum erat quod non amplius agnoscebatur, cum Dominus venit in mundum, quare illud erat ex quo Dominus subiit et sustinuit tentationes: Verum Divinum in Domino est quod vocatur Filius hominis, Bonum Divinum autem in Domino quod vocatur Filius Dei; de Filio hominis pluries dicit Dominus quod passurus, nusquam autem de Filio Dei: quod de Filio hominis seu Vero Divino, constat apud Matthaeum,
Ecce ascendimus Hierosolymam, et Filius hominis
tradetur principibus sacerdotibus, et scribis, et condemnabunt
Illum, et tradent Illum gentibus ad illudendum et flagellandum
Illum, et crucifigendum, xx 18, 19:
apud eundem,
Jesus dixit discipulis suis, Ecce adest hora, et Filius
hominis tradetur in manus peccatorum, xxvi 45:
apud Marcum,
Jesus coepit docere illos, quod oporteat Filium hominis
multa pati, et reprobari a senioribus, et principibus
sacerdotum, ac scribis, et occidi; post tres tamen dies
resurgere, viii 31:
apud eundem,
Scriptum de Filio hominis est, quod multa patietur, et
contemnetur:…et Filius hominis tradetur in manus hominum,
qui occident Illum, sed occisus tertia die resurget, ix 12,
31:
apud eundem,
Ecce ascendimus Hierosolymam, et Filius hominis
tradetur principibus sacerdotum et scribis, qui condemnabunt
Illum mortis, tradent Illum ethnicis, hi illudent Illum, et
flagellabunt Illum,’ et exspuent in Illum, et occident Illum,
tertia tamen dic resurget, x 33, 34:
apud eundem,
Venit hora, ecce tradetur Filius hominis in manus
peccatorum, xiv 41:
apud Lucam,
Oportet Filium hominis multa pati, et reprobari a
senioribus et principibus sacerdotum, et scribis, et occidi,
et tertia die resurgere, ix 22, 44:
apud eundem,
Ascendimus Hierosolymam, ubi perficientur omnia quae
scripta sunt per prophetas de Filio hominis; tradetur
gentilibus, et illudetur, et contumeliis afficietur, et
conspuetur, et flagellantes occident Illum, die tamen tertio
resurget, xviii 31-33:
apud eundem,
Angelus ad mulieres, Mementote quod locutus est vobis,
cum adhuc esset in Galilaea, dicens, quod oportet Filium
hominis prodi in manus hominum peccatorum, et crucifigi, et
tertio die resurgere, xxiv 6, 7
[2] In omnibus his locis per `Filium hominis’ intelligitur Dominus quoad Verum Divinum, seu quoad Verbum in sensu suo interno, quod a principibus sacerdotum et scribis reprobaretur, contumeliis afficietur, flagellaretur, exspueretur et crucifigeretur, ut constare potest manifeste ex eo quod Judaei omnia et singula sibi applicuerint et arrogaverint secundum litteram, nec scire voluerint quicquam de spirituali sensu Verbi, et de regno caelesti, credentes Messiam venturum ad evehendum regnum eorum super omnia regna terrae, sicut etiam hodie credunt inde patet quod Verum Divinum {3}fuerit quod ab illis reprobatum contumeliis affectum, (x)flagellatum et crucifixum; sive dicas Verum Divinum, sive Dominum quoad Verum Divinum, idem est, nam Dominus est ipsum Verum, sicut est ipsum Verbum, n. 2011, 2016, [3] 2533 f. Quod Dominus tertia die resurrexerit, etiam involvit quod Verum Divinum, seu Verbum quoad sensum internum, sicut intellectum fuit Antiquae Ecclesiae, in consummatione saeculi, quae quoque est `tertia dies,’ n. 1825, 2788, resuscitabitur, quare dicitur quod tunc apparebit Filius hominis, hoc est, Verum Divinum, {4}Matth. xxiv 30, 37, 39, 44; Marc. xiii 26; Luc. xvii 22, 24-26, 30; xxi 27, 36. Quod Filius hominis sit Dominus quoad Verum Divinum, ex allatis 4 locis constat, et porro ab bis; apud Matthaeum,
Qui seminat bonum semen est Filius hominis, ager est
mundus;…in consummatione saeculi mittet Filius hominis
angelos suos, et colligent e regno Ipsius omnia offendicula,
xiii 37, 41, 42;
ubi `bonum semen’ est verum, `mundus’ sunt homines, `seminans illud’ est Filius hominis, `offendicula’ sunt falsa: apud Johannem,
Dixit turba, Nos audivimus ex Lege quod Christus manet
in aeternum, quomodo ergo tu dicis, oportet exaltari Filium
hominis? quis est hic Filius hominis? respondit illis Jesus,
Breve tempus Lux vobiscum est, ambulate quousque Lucem
habetis, ne tenebrae vos apprehendant, nam qui ambulat in
tenebris, non scit quorsum vadit, quousque Lucem habetis,
credite in Lucem, ut filii Lucis sitis, xii 34, 35;
ubi cum quaerunt, quis Filius hominis, respondit Jesus de Luce, quae est verum, et quod Ipse sit Lux {5}seu Verum in quod crederent; de Luce quae a Domino, quae est Divinum Verum, videatur n. 1053, 1521, 1529-1531, 1619-1632. Quod autem Filius Dei, seu Dominus 5 quoad Bonum in Humano Divino, non potuerit tentari, ut supra dictum, patet etiam a responso Domini ad tentatorem, apud Evangelistas,
Dixit tentator, Si Filius es Dei, mitte Te Ipsum
deorsum, scriptum enim est, Angelis suis praecipiet de
te,…ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Dixit illi
Jesus, Iterum scriptum est, Non tentabis Dominum Deum tuum,
Matth. iv 6, 7; Luc. iv 9-12.
@1 status$
@2 caelestem habent ut angeli$
@3 sit$
@4 A had all these passages in full, but d and gives ref. only, as
I.$
@5 in quem$

2814. `Et posuit illum super altari, desuper ligna’: quod significet in Humano Divino, cui justitia, constat ex significatione `altaris’ quod sit Divinum Humanum Domini, de qua mox supra, n. 2811; et ex significatione `lignorum holocausti’ quod sint meritum justitiae, de qua n. 2784, 2798, 2812. Verum Divinum in Humano Divino Domini quod tentationes subiit, de quo actum, non est Ipsum Divinum Verum, hoc enim est supra omnem tentationem; sed est {1}verum rationale quale est angelis, consistens in apparentiis veri, et est quod vocatur `Filius hominis’ sed ante glorificationem; Divinum autem Verum in Divino Humano Domini glorificato, est supra apparentias, nec usquam ad aliquem intellectum, minus ad captum hominis, ne quidem ad angelorum, venire potest, ita nusquam ad aliquid tentationis; apparet in caelis ut lux quae a Domino. De Divino hoc Vero, seu Filio hominis glorificato, ita apud Johannem,
Dixit Jesus, Nunc glorificatus est Filius hominis, et
Deus glorificatus est in Ipso; si Deus glorificatus est in
Ipso, etiam Deus glorificabit Ipsum in Se Ipso, et statim
glorificabit Ipsum, xiii 31, 32.
Ut distincta idea arcanissimi hujus habeatur, {2}licet Verum apud Dominum quod tentari potuit, et quod subiit tentationes, appellare Verum Divinum in Humano Divino Domini, at Verum quod non tentari potuit, seu aliquam tentationem subire, quia glorificatum: appellare Divinum Verum in Divino Humano Domini; ut quoque in antecedentibus passim est observatum.
@1 verum Rationalis$
@2 This clause was first written licet Humanum Domini et verum quod tentari potuit et quod subiit tentationes, appellare Humanum
Divinum et Verum Divinum, at Humanum Domini et Verum, quod non
tentari potuit seu aliquam tentationem subire, quia glorificatum,
appellare Divinum Humanum et Divinum Verum. By deletions and
interpolations it becomes as above.$

2815. Vers. 10. Et misit Abraham manum suam, et accepit cultrum, ad mactandum filium suum. `Misit Abraham manum suam’ significat tentationem usque ad ultimum potentiae: `et accepit cultrum’ significat quoad verum: `ad mactandum filium suum’ significat usque dum mortuum quicquid ex mere humano.

2816. `Misit Abraham manum suam’: quod significet tentationem usque ad ultimum potentiae, constat ex rerum serie; agitur enim de gravissimis et intimis tentationibus Domini; in versibus qui praecedunt de praeparatione Humani Divini ad illas admittendas et sustinendas, hic de actu, qui exprimitur in sensu litterae per quod `miserit Abraham manum suam’; per `manum’ quod significetur potentia, videatur n. 878, hic ultimum potentiae quia nihil nisi quam actus defuit. Secundum sensum internum est quod Divinum Domini induxerit Humanum in gravissimas tentationes, per `Abrahamum’ enim intelligitur Dominus quoad {1}Divinum; et hoc usque ad ultimum potentiae; hoc ita se habet quod Dominus admiserit tentationes in Se ut expelleret inde omne quod mere humanum esset, et hoc usque dum nihil nisi quam Divinum superesset; quod Dominus admiserit in Se tentationes, etiam ultimam quae erat crucis, constare potest ab Ipsius Domini verbis, apud {2}Matthaeum,
Coepit Jesus ostendere discipulis, quod oporteret
Ipsum…multa pati,…et occidi:…tunc ad se accipiens Ipsum
Petrus, coepit increpare Illum dicens, Parce Tibi Domine, ut
non fiat Tibi hoc; Ipse vero conversus dixit Petro, Abi post
Me, satana, scandalum Mihi es, quia non sapis ea quae Dei
sunt, sed quae hominum sunt, xvi 21-23:
et manifestius apud Johannem,
Nemo {3}tollit animam a Me, sed Ego pono a Me Ipso,
potestatem Ego habeo ponendi eam, et potestatem habeo rursus
accipiendi eam, x 18:
et apud Lucam,
Nonne haec oportebat pati Christum, et ingredi in
gloriam Suam, xxiv 26 {4}.
@1 i Ipsum$
@2 A transposes refs. from Matt. and John; o ref. from Luke.$ @3
tollet I$
@4 A has a deleted sentence at end of the paragraph, as follows:
Cum Tentationibus ita se habet, quod homo quidem non admittat in se tentationes, sed usque, cum in tentationibus est, ex libero pugnet, et nisi ex libero, quod succumbat; sed liberum hoc, ex quo homo in tentationibus pugnat, est a Domino, Qui donat illud homini tunc, ut accipiat liberum et proprium caeleste, videatur n. 1937.$


2817. `Et accepit cultrum’: quod significet quoad verum, constat ex significatione `cultri’ quod sit verum fidei, de qua supra n. 2799; et quod tentatio Domini fuerit quoad Verum Divinum, videatur n. 2813, 2814.

2818. `Ad mactandum filium suum’: quod significet usque dum mortuum quicquid ex mere humano, constare potest ex sensu interno horum verborum, significant enim gravissimas et intimas tentationes Domini, quarum ultima fuit crucis, in qua quod mere humanum etiam mortuum sit, constat; hoc non potuit repraesentari per `filium Abrahami’ seu Jishakum quia sacrificare filios abominatio fuit, sed quantum potuit, repraesentatum fuit, nempe usque ad conatum, non autem ad actum; inde constare potest quod per haec verba quod `Abraham acceperit cultrum ad mactandum filium suum,’ significetur usque dum mortuum sit omne mere humanum. Quod Dominus venturus in mundum, et quod passurus mortem, ab antiquissimo tempore notum fuisse, manifeste sciri potest ex eo quod invaluerit mos apud gentiles sacrificare liberos suos, sic credentes se expiari et propitiari Deo; in quo more abominabili non posuissent religiosissimum suum nisi acceperint ab Antiquis quod Filius Dei venturus sit, qui, ut credebant, sacrificium fieret; ad hanc abominationem etiam filii Jacobi inclinaverunt, et quoque Abraham, nemo enim tentatur nisi per id ad quod inclinat: quod filii Jacobi, constat apud Prophetas; sed ne in eam abominationem ruerent, permissum fuit holocausta et sacrificia instituere, videatur n. 922, 1128, 1241 1343, 2180.

2819. Quod tentationes Domini in genere attinet, fuerunt illae exteriores et interiores, et quo interiores, eo graviores; intimae descriptae sunt, Matth. xxvi 37-39, 42, 44; xxvii 46; Marc. xiv 33-36; xv 34; Luc. xxii 42-44; sed videantur quae de tentationibus Domini prius dicta sunt, nempe: quod Dominus primum pugnaverit ex boni et veris, quae apparebant ut bona et vera, n. 1661: quod pugnaverit contra mala amoris sui et mundi, ex Amore Divino erga universum genus humanum, n. 1690, 1691 f., 1789, 1812, 1813, 1820: quod Solus ex Amore Divino pugnaverit, n. 1812, 1813: quod omnia inferna pugnaverint contra Domini amorem, qui fuit salus universi generi humani, n. 1820: quod Dominus omnium gravissimas tentatione sustinuerit, n. 1663, 1668, 1787: quod Dominus per tentationes et victorias ex propria potentia factus justitia, n. 1813, 2025: quod facta unio Essentiae Humanae cum Divina a Domino per tentationes et victorias, n. 1737, 1813, 1921, 2025, 2026: videantur etiam quae prius de tentationibus in genere dicta sunt, n. 59, 63, 227, 847: quod tentatio sit pugna de potestate, num bonum vel malum, verum vel falsum imperaturum, n. 1923: quod in tentationibus sint indignationes, et plures affectiones, n. 1917: quod tentationes sint caelestes, spirituales et naturales, n. 847: quod in tentationibus mali genii et spiritus aggrediantur illa quae sunt amoris, ita quae sunt vitae hominis, n. 847, 1820 quid efficiunt tentationes, n. 1692 pr, 1717, 1740: quod tentatio ideo ut domentur corporea, n. 857: quod mala et falsa apud hominem qui regeneratur, per tentationes domentur, non aboleantur, n. 868: quod verum sit primum pugnae, n. 1685: quod homo ex bonis veris pugnet, quae per cognitiones imbuit, tametsi in se non bona et vera sint, n. 1661: quod spiritus et genii mali excitent falsa et mala apud hominem, et quod inde tentationes, n. 741, 751, 761: quod homo in tentationibus putet Dominum abesse, cum tamen tunc praesentior est, n. 840: quod homo nequaquam ex se possit sustinere pugnas tentationum, quia sunt contra omnia inferna, n. 1692 f.: quod Dominus solus apud hominem pugnet, n. 1661, 1692: quod per tentationes mali genii et spiritus {1}depriventur potentia malum agendi et falsum inspirandi apud hominem, n. 1695, 1717: quod tentationes fiant apud eos qui conscientiam habent, et acutiores apud eos qui perceptionem, n. 1668: quod hodie raro fiant tentationes, sed anxietates quae aliae et aliunde, n. 762: quod homines spiritualiter mortui non possint sustinere pugnas tentationum, n. 270 quod omnes tentationes secum habeant desperationem de fine, n. 1787, 1820: quod post tentationes fluctuatio, n. 848, 857: quod boni per tentationes discant quod non sint nisi malum, et quod omnia sint misericordiae, n. 2334 quod per tentationes conjungantur arctius bona veris, n. 2272 quod non salventur {2}propter tentationes si succumbunt, nec si putant se per eas meruisse, n. 2273: quod in omni tentatione sit liberum, fortius quam extra tentationes, n. 1937.
@1 before mali$
@2 I has per, but see Index and n. 2273 where propter is twice
used.$

2820. Vers. II. Et clamavit ad eum angelus Jehovae e caelo, et dixit, Abraham, Abraham; et dixit, Ecce ego. `Clamavit ad eum angelus Jehovae e caelo’ significat consolationem ex Ipso Divino tunc: `et dixit, Abraham, Abraham; et dixit, Ecce ego’ significat perceptionem consolationis in Divino Bono Rationalis post tentationem.

2821. `Clamavit ad eum angelus Jehovae e caelo’: quod significet consolationem ex Ipso Divino tunc, constare potest ex significatione `clamare e caelo’ quod sit consolari, ut quoque patet ab illis quae proxime praecedunt et quae mox sequuntur; et ex significatione `angeli Jehovae’ cum angeli in Verbo nominantur, quod per eos intelligatur aliquid in Domino, sed quid Domini, quod appareat ex serie, `videatur’ n. 1925: hic intelligitur Ipsum Divinum. Similiter legitur de Domino, cum tentationem gravissimam sustinuit in Gethsemane, quod
Visus sit Ipsi angelus de caelo confortans Ipsum, Luc.
xxii 43; per `angelum e caelo’ ibi in sensu interno etiam
intelligitur Divinum quod in Ipso.


2822. `Et dixit, Abraham, Abraham; et dixit, Ecce ego’: quod significet perceptionem consolationis in Divino Bono Rationalis post tentationem, constare potest a significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere, de qua saepius prius; hic quod sit perceptio in Divino Bono Rationalis, inde est quia hic per `Abrahamum’ significatur Divinum Bonum Rationalis seu Humani Domini. Quid sit perceptio in Divino Bono Rationalis, non ad captum explicari potest; antequam enim explicatur, formata erit idea de Divino Humano Domini ex cognitione plurium, quae antequam formata est, caderent omnia quae explicationis essent, in ideas vel vacuas vel obscuras quae vera vel perverterent vel inferrent incongruis. In hoc versu de primo statu post tentationem Domini agitur, qui est status consolationis, quare nunc non amplius dicitur Deus, sed Jehovah; Deus enim dicitur cum agitur de vero ex quo pugna, Jehovah autem cum de bono ex quo consolatio, n. 2769; omnis consolatio post tentationem insinuatur {1}in bonum, nam ex bono omne gaudium; ex bono transit in verum; hic ideo per `Abrahamum’ significatur Divinum Bonum Rationalis, ut alibi etiam passim, et tunc cum Jehovah in eodem versu nominatur.
@1 per$

2823. Vers. 12. Et dixit, Ne mittas manum tuam ad puerum et ne facias illi quicquam, quia nunc novi, quod timeas Deum tu, et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum, a Me. `Dixit, Ne mittas manum tuam ad puerum’ significat quod non ulterius admitteret tentationem in Verum Divinum quod Rationali: `et ne facias illi quicquam’ significat liberationem: `quia nunc novi quod timeas Deum tu’ significat glorificationem ex Amore Divino: `et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum, a Me’ significat unitionem Humani cum Divino per ultimum tentationis.

2824. `Et dixit, Ne mittas manum tuam ad puerum’: quod significet quod non ulterius admitteret tentationem in Verum Divinum quod Rationali, constat a significatione `mittere manum’ quod sit tentatio usque ad ultimum potentiae, de qua mox supra n. 2816, et a significatione `pueri,’ seu Jishaki hic, quod sit Rationale quo Verum Divinum, in quod admissae tentationes, de qua n. 2803, 2813, 2814, 2817.

2825. `Et ne facias illi quicquam’: quod significet liberationem, constare potest absque explicatione; cum enim dicitur quod nihil ei faciet, est quod actus intermittetur, ita quod liberabitur.


2826. `Quia nunc novi quod timeas Deum tu’: quod significet glorificationem ex Amore Divino, constat a significatione `nosse’ cum praedicatur de Divino Domini, quod non aliud sit quam uniri, seu quod idem, glorificari; uniebatur enim {1}Humanum Divino per tentationes, n. 1737, 1813; et a significatione `timere Deum,’ seu timoris Dei, quod hic sit Amor Divinus; qui quia praedicatur de Rationali Divino Domini quoad verum, dicitur hic `timere Deum,’ non timere Jehovam, cum enim agitur de vero dicitur Deus, cum de bono Jehovah, n. 2586, 2769, 2822; quod Amor Divinus sit per quem Dominus univit Essentiam Humanam Divinae et Divinam Humanae, seu quod idem, Se glorificavit, videatur n. 1812, 1813, 2253. Quid `timere Deum’ significet in Verbo, constare potest a locis ibi plurimis quoad sensum internum intellectis; {2}timor Dei ibi significat cultum, et quidem cultum vel ex timore, vel ex bono fidei, vel ex bono amoris; cultum ex timore cum agitur de non regeneratis, cultum ex bono fidei cum de regeneratis spiritualibus, et cultum ex bono amoris cum de regeneratis caelestibus. [2] Quod {3}I. Timor Dei in genere significet cultum, patet in Libro Regum,
Filii Israelis…timuerunt deos alios, et ambulaverunt
in statutis gentium:…gentes missae in Samariam…principio
non timuerunt Jehovam, quare misit Jehovah in eos leones;…
et venit e sacerdotibus, quos captivos fecerunt in Samaria, et
habitabat in Bethel, et fuit docens eos, quomodo timerent
Jehovam…. Pepigerat Jehovah foedus cum filiis Israelis, et
praeceperat eis, Non timebitis deos alienos, nec incurvabitis
vos eis, et non servietis eis, nec sacrificabitis eis, sed
Jehovam timebitis,…et Ipsi incurvabitis vos, et Ipsi
sacrificabitis, 2 Reg. xvii 7, 8, 24, 25, 28, 32, 33, 35-37,
41;
ubi `timere’ manifeste pro colere: apud Esaiam,
Propterea quod appropinquavit populus iste ore suo, et
labiis suis honoraverunt Me, et cor eorum elongavit se a Me,
et fuit timor eorum pro Me mandatum hominum edoctum, xxix 13;
ubi `timor eorum pro Me’ pro cultu in genere, nam dicitur quod timor ille fuerit mandatum hominum: apud Lucam,
Judex quidam erat in urbe aliqua, Deum non timens, et
hominem non reverens, xviii 2;
`Deum non timens’ pro non colens. [3] II. Quod timor Dei significet cultum ex timore cum agitur de non regeneratis, patet ab his locis: apud Mosen,
Cum promulgaretur Lex super monte Sinai, dixit populus
ad Mosen, Loquere tu nobiscum, et audiemus, et ne loquatur
nobiscum Deus, ne forte moriamur, et dixit Moses ad
populum,… Quia propter tentare vos venit Deus, et propter ut
sit timor Ipsius super facies vestras, ne peccetis, Exod. xx
{4} 19, 20:
et alibi,
Nunc quare moriemur, quia comedit nos ignis magnus hic
si addentes nos audire vocem Jehovae Dei nostri amplius, et
moriemur;… appropinqua tu, et audi omne quod dicet Jehovah
Deus noster, et tu loquere ad nos, omne quod dicet Jehovah
Deus noster ad te, et audiemus, et faciemus. Et Jehovah dixit
ad Mose: Quis dabit, et erit cor eorum hoc illis ad timendum
Me, et ad custodiendum omnia praecepta Mea, omnibus diebus
{5}, Deut. v 22, 24, 26 [A.V. 25, 27, 29];
ibi `timor Dei super facies vestras ne peccetis,’ et `cor ad timendum Me, et ad custodiendum omnia praecepta Mea’ significat cultum ex timore respective ad illos quia tales; qui enim in cultu externo sunt, nullo interno, per timorem ad observantiam legis et’ obsequium feruntur, sed usque non veniunt in cultum internum seu in timore sanctum, nisi in bono vitae sint, et sciant quid internum, et credant: apud eundem,
Si non serves ad faciendum omnia verba Legis hujus
scripta in Libro hoc, ad timendum nomen honorabile et
terribile hoc Jehovam Deum tuum, mirabiles reddet Jehovah
plagas tuas, et plagas seminis tui, plagas magnas et certas,
et morbos malos et certos, et reducet in te omnem languorem
Aegypti, a quibus times tibi, et haerebunt in te, Deut. xxviii
58-60;
hic quoque `timere nomen honorabile et terribile Jehovam Deum’ est colere ex timore, quod ut esset apud tales, omnia mala usque ad maledictiones {6}tribuebantur Jehovae, n. 592, 2335, 2395, 2447: apud Jeremiam,
Castigabit te malitia tua, et aversiones tuae
corripient et scito et vide, quod malum et amarum relinquere
te Jehovam Deum tuum, et non pavorem Mei esse in te, ii 19:
apud Lucam,
Dico vobis, Ne timete vobis ab iis qui occidunt corpus,
postea autem non habent amplius quid facere; monstrabo autem
vobis, quem timere debeatis, timete Ipsum, qui postquam
occidit potestatem habet injiciendi in gehennam, immo dico
vobis, Hunc timete, xii 4, 5; Matth. x 28;
hic quoque `timere Deum’ involvit cultum ex aliquo timore, quia timor adigebat eos ad {7}obsequium, ut dictum. [4] III. Quod timere Deum seu Jehovam significet cultum ex bono fidei, ubi agitur de regeneratis spiritualibus, patet ex his locis, apud Mosen
Rex scribet sibi exemplar Legis hujus super Libro coram
sacerdotibus Levitis, et erit cum illo, et leget in illo
omnibus diebus vitae suae, propterea ut discat timere Jehovam
Deum suum, ad servandum omnia verba Legis hujus, et statuta
haec ad faciendum illa, Deut. xvii [18], 19;
`rex’ in sensu interno pro vero fidei, regium enim repraesentabat regnum Domini spirituale, n. 1672, 1728, 2015, 2069, inde `timere Jehovam Deum suam’ est colere Ipsum ex vero fidei, quod quia inseparabile est a bono charitatis, describitur per `servare verba legis et statuta ad faciendum illa’: apud Samuelem,
Ecce dedit Jehovah super vos regem, si timueritis
Jehovam, et serviveritis Ipsi, et auscultaveritis voci
Ipsius,… eritis etiam vos, et etiam rex qui regnat super
vos, post Jehovam Deum vestrum, I Sam. xii [13], 14;
hic quoque in sensu interno `timere Jehovam’ pro colere ex bono et vero fidei, ut prius, quia agitur de rege seu regio: [5] apud Joshuam,
Nunc timete Jehovam, et servite Ipsi in integritate et
{8}veritate, et removete deos, quibus serviverunt patres
vestri, xxiv 14;
ubi etiam `timere Jehovam’ pro colere ex bono et vero, quod est hominis spiritualis, `integritas’ enim praedicatur de bono fidei, n. 612, `veritas’ de vero fidei: apud Jeremiam,
Erunt Mihi in populum, et Ego ero eis in Deum, et dabo
eis cor unum, et viam unam, ad timendum Me omnibus diebus, ad
bonum eis et filiis eorum post illos, et pangam eis foedus
saeculi, quod non revertar a post illos, ad benefaciendum eis,
et timorem Meum dabo in cor eorum, pro non recedere a Me,
xxxii [38], 39, 40;
quod hic `timere Deum’ sit colere ex bono et vero fidei, constare potest a serie, et ex eo quod dicatur `populus’ ac `Deus;’ quod `populus’ praedicetur de illis qui in vero fidei sunt, videatur n. 1259, 1260, quod `Deus’ dicatur ubi agitur de vero, n. 2586, 2769, 2807 f.: apud Esaiam,
Honorabunt Te populus robustus, urbs gentium validarum
timebunt Te, xxv 3;
ubi etiam `timere Deum’ pro colere ex vero spirituali; praedicatur enim de `populo’ et de `urbe’; quod `urbs’ sit doctrinale verum, videatur n. 402, 2268, 2449, 2451: [6] apud Davidem,
Quis hic vir timens Jehovae, docebit illum viam quam
eligat, Ps. xxv 12;
ubi `vir timens Jehovae’ pro colente Ipsum; quod de spirituali homine patet inde quod dicatur, `docebit illum viam’; quod `via’ sit verum videatur n. 627, 2333: apud eundem,
Beatus omnis timens Jehovae, ambulans in viis Ipsius
Ps. cxxviii. I;
similiter: apud eundem,
Timentes Jehovam glorificabunt Ipsum, omne semen Jacob
glorificabunt Ipsum, et metuent ab Ipso omne semen Israelis
Ps. xxii 24 [A.V. 23];
ubi `metuere ab Ipso’ pro colere ex vero fidei, `semen enim Israelis est spirituale Ecclesiae, seu {9}bonum et verum fidei, n. 1025, 1447, 1610: apud Mosen,
Nunc Israel, quid Jehovah Deus tuus petens a te, quin
ad timendum Jehovam Deum tuum, ad ambulandum in omnibus viis
Ipsius, et ad amandum Ipsum, et ad serviendum Jehovae Deo tuo,
in toto corde tuo, et in tota anima tua, ad servandum
praecepta Jehovae, et statuta Ipsius? Deut. x 12, 13;
ibi describitur quid est `timere Deum’ apud spiritualem hominem qui est `Israel,’ nempe quod sit `ambulare in viis Jehovae, amare Ipsum, servire Ipsi, et servare praecepta et statuta’: apud Johannem,
Vidi angelum volantem in medio caeli, habentem
evangelium aeternum,…dicentem voce magna, Timete Deum, et
date Ipsi gloriam, quia venit hora judicii Ipsius, Apoc. xiv
6, 7;
ibi `timere Deum’ pro cultu sancto ex bono et vero fidei: apud Lucam,
Jesus dixit paralytico, Surge et tollens lectum tuum
abi in domum tuam,…unde stupor invasit omnes, et
glorificabant Deum, et impleti sunt timore, v 24-26;
ubi `timor’ pro timore sancto, qualis illorum qui per verum fide initiantur in bonum amoris. [7] IV. Quod timere Deum seu Jehovam significet cultum ex bono amoris, cum agitur de regeneratis caelestibus apud Malachiam,
Foedus Meum fuit cum Levi vitarum et pacis, et dedi e
illi timore, et timuit Me, et pro nomine Meo {10}contritus est
ille, lex veritatis fuit in ore illius, et perversitas non in
labiis ejus in pace et rectitudine ambulavit Mecum, ii 5, 6;
ubi de Domino, Qui hic est `Levi’ in sensu interno; `Levi’
significat sacerdotium, et significat amorem; `timor’ ibi pro bono Divini amoris, `lex veritatis’ pro vero illius, `pax et rectitudo’ pro utroque: [8] apud Esaiam,
Egredietur virga e stirpe Jishaii, et surculus e
radicibus ejus crescet, et requiescet super Ipso spiritus
Jehovae, spiritus sapientiae et intelligentiae, spiritus
consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et timoris
Jehovae, et {11}odorari Ipsius in timore Jehovae, xi 1-3;

ubi etiam de Domino; `spiritus scientiae et timoris Jehovae’ pro Divino amore veri, `odorari Ipsius in timore Jehovae’ pro Divino amore boni: [9] apud Davidem, Praecepta Jehovae recta, laetificantia cor, praeceptum
Jehovae purum illuminans oculos, timor Jehovae mundus stans in
perpetuum, judicia Jehovae veritas, justificata una, Ps. xix
9, 10 [A.V. 8, 9];
ubi `timor Jehovae mundus’ pro amore, `judicia Jehovae veritas’ pro fide; quod `justitia’ praedicetur de bono quod est amoris, `judicia’ de vero quod est fidei, videatur n. 2235, quae `justificata una’ dicuntur, cura verum sit bonum, seu cum fides sit charitas: [10] apud eundem,
Ecce oculus Jehovae ad timentes Ipsum, ad exspectantes
misericordiam Ipsius, Ps. xxxiii 18:
et alibi,
Jehovah non in fortitudine equi delectatur, non in
cruribus viri placet; placitum Jehovae in timentibus Ipsum, et
exspectantibus misericordiam Ipsius, Ps. cxlvii 10, 11;
`fortitudo equi’ pro {12}propria potentia verum cogitandi; quod `equus’ sit intellectuale, videatur n. 2760-2762; `crura viri’ pro {13}propria potentia bonum faciendi, `timentes Jehovam’ pro colentibus Ipsum ex amore veri, et `exspectantes misericordiam Ipsius’ pro colentibus ex amore boni; ubi apud Prophetas de bono, etiam de vero, et ubi de vero, etiam de bono, dicitur, ob conjugium caeleste boni et veri in singulis, videatur n. 683, 793, 801, 2516, 2712, 2731: [11] apud eundem,
Jehovah benedicet domui Israelis, benedicet domui
Aharonis, benedicet timentibus Jehovam parvis cum magnis, Ps.
cxv 12, 13;
hic `timentes Jehovam’ pro colentibus ex bono fidei, quod est `domus Israelis,’ et ex bono amoris, quod est `domus Aharonis,’ utrumque ob conjugium caeleste in singulis Verbi, ut dictum: [12] apud Esaiam,
Erit veritas temporum tuorum robur salutum, sapientia
et scientia, et timor Jehovae ipse thesaurus, xxxiii 6;
ubi `sapientia et scientia’ pro bono fidei conjuncto cum ejus vero,`timor Jehovae’ pro bono amoris: apud eundem,
Quis in vobis timens Jehovae, auscultans voci servi
Ipsius, l 10;
`timens Jehovae’ pro colente ex amore, `auscultans voci servi Ipsius: pro colente ex fide; cum unum est alterius, tunc est conjugium caeleste. [13] Ex his quae allata sunt ex Verbo, constare potest quod `timor Dei’ sit cultus vel ex timore, vel ex bono fidei, vel ex bono amoris; {14}ast quanto plus timoris est in cultu, tanto minus est fidei, et tanto adhuc minus amoris {15}; et vicissim, quanto plus fidei est in cultu, et adhuc magis quanto plus amoris, tanto minus timoris est; inest quidem omni cultui timor, sed sub alia specie et alio habitu, est timor sanctus: sed timor sanctus non ita est timor pro inferno {16}et pro damnatione sed ne quicquam faciant aut cogitent contra Dominum et contra proximum, ita ne quicquam contra bonum amoris et verum fidei est aversatio, quae est limes sancti fidei et sancti amoris ab una parte {17}et quia non timor pro inferno et damnatione, ut dictum, est illi qui in bono fidei, minus qui in bono amoris sunt, hoc est, qui in Domino, ideo [14] V. Timere etiam significat diffidere, aut fidem {16}et amorem non habere, ut apud Esaiam,
Sic dixit Creator tuus, Jacob, et Formator tuus,
Israel, Ne timeto, quia redemi te, vocavi nomine tuo, Mihi tu,
xliii 1, 5; xliv 8:
apud Lucam,
Juramentum, quod juravit Abrahamo patri nostro, daturum
nobis, ut {18}sine timore e manu hostium nostrorum erepti,
serviamus Ipsi in sanctitate et justitia coram Ipso, i 73, 74
[75]:
apud eundem,
Ne time tibi, parve grex, quia placuit Patri vestro
vobis dare regnum, xii 32:
apud Marcum,
Jesus dixit archisynagogo, Ne timeto, modo crede, v 36;
Luc. viii 49, 50:
{19}apud eundem,
Jesus dixit, Quid timidi estis adeo? quomodo non
habetis fidem? iv 40:
apud Lucam,
Pili capitis vestri numerati sunt, ideo ne timete,
multis passeribus praestantiores estis, xii 7:
in {20}his locis `timere’ est diffidere, seu fidem et amorem non
habere.
@1 Humano I$
@2 ubi Timor Dei$
@3 This number and the four later ones dividing the paragraph are
interpolations in A. Sect. I was there written after II, but
directions are given for their transposition, which involved
omission of inde factum before Quod, and ut before patet$
@4 Heb numbers these 16, 17, as does Sch who i ne timeatis before
quia.$
@5 i propterea ut benefiat illis et filiis eorum in sempiternum.$
@6 tribuant$
@7 adorationem$
@8 i in$
@9 fides$
@10 In AE 444 S has timuit ille sibi$

@11 Sch has suffire, AV `shall make him of quick understanding’; RV `his delight shall be,’ but in m Heb. `scent.’ The Heb. root is [ ] (ruah) which often expresses pleasure; cf. Lev. xxvi 31; Gen. viii 21.$
@12 i proprio intellectuali se$
@13 i voluntaria seu$
@14 at$
@15 i est$
@16 aut$
@17 hinc quia nullus$

@18 This is the order in Gk., i.e. [ ]$
@19 i et alibi$
@20 quibus$

2827. `Et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum, a Me’: quod significet unitionem Humani cum Divino per ultimum tentationis, constare potest a significatione `filii tui,’ nempe Jishaki, quod sit Divinum Rationale, de qua prius, seu {1}Divinum Humanum, hoc enim in Rationali incohat, n. 2106, 2194, `hoc unicum’ dicitur quia unigenitum, videatur n. 2773; et a significatione `non cohibere a Me’ quod sit facere ut uniatur, nempe Ipsi Divino: quod unitio facta sit per ultimum tentationis, ex omnibus illis quae praecedunt, patet.
@1 i quod idem$

2828. Vers. 13. Et sustulit Abraham oculos suos, et vidit, et ecce aries post detentus in perplexo cornibus suis; et ivit Abraham, et accepit arietem, et obtulit illum in holocaustum loco filii sui. `Sustulit Abraham oculos suos, et vidit’ significat Domini cogitationem et intuitionem ex Divino: `et ecce aries’ significat spirituales ex humano genere: `post detentus in perplexo’ significat {1}implicatos scientifico naturali: `cornibus suis’ significat omni potentia quoad vera fidei: `et ivit Abraham et accepit arietem’ significat liberationem eorum ex Divino Humano Domini: `et obtulit illum in holocaustum loco filii sui’ significat sanctificationem eorum et adoptationem.
@1 implicatus I, but see n. 2831$

2829. `Sustulit Abraham oculos suos, et vidit’: quod significet Domini cogitationem et intuitionem ex Divino, videatur supra n. 2789, ubi eadem verba. Cogitatio et intuitio ex Divino, est in omnia et singula quae fient in aeternum, cum Divina Providentia.

2830. `Et ecce aries’: quod significet spirituales ex humano genere, constat ex significatione `arietis,’ de qua sequitur: notum est intra Ecclesiam quod holocausta et sacrificia in Ecclesia repraesentativa Judaica et Israelitica significaverint Divinum Humanum Domini, sed aliud holocausta et sacrificia ex agnis, aliud ex ovibus et capris, etiam aliud ex {1}haedis, arietibus, hircis, ex bovibus, juvencis, vitulis, et ex turturibus et pullis columbarum, similiter minhae et libamina; {2}in genere significarunt {3}Divina caelestia, Divina spiritualia, et Divina naturalia, quae Domino, et inde {4}significarunt caelestia, spiritualia, et naturalia, `quae ab Ipso’ in regno Ipsius, consequenter in unoquovis qui est regnum Domini; quod etiam constare potest a Sancta Cena, quae holocaustis et sacrificiis successit, ibi panis et vinum {5}significant Divinum Humanum Domini, `Panis’ Divinum caeleste, `Vinum’ Divinum spirituale Ipsius, {6}consequenter significant amorem Ipsius erga universum genus humanum, et vicissim amorem generis humani in Dominum, n. 2343, 2359; inde patet quod holocausta et sacrificia involverint cultum caelestem ex amore in Dominum, et cultum spiritualem ex charitate erga proximum, et inde ex fide in {7}Dominum, n. 922, 923, 1823, 2180. {8}Quid caeleste et quid spirituale, seu quid caelestes et spirituales in regno Domini seu in Ecclesia Ipsius, saepius dictum est, videatur n. 1155, 1577, 1824, 2048, 2088, 2184, 2227, 2669, 2708, 2715. [2] Quod nunc `aries’ significet Divinum Spirituale Domini, et consequenter spirituale {9}apud hominem, seu quod idem’; spirituales {10}ex genere humano, constare potest ex holocaustis et sacrificiis, quae fiebant ex arietibus;
Ut cum Aharon et filii ejus sanctificarentur ad
fungendum: ministerio, seu cum inaugurarentur, quod offerrent
juvencum unum in peccatum, cujus sanguis spargeretur super
cornua altaris et reliquum ad fundamentum ejus; tum quod aries
unus mactaretur, et ejus sanguis spargeretur circum altare, et
dein aries adoleretur totus in holocaustum; et alterius
arietis mactati sanguis spargeretur super auriculam, et
pollicem manus et pedis Aharonis, et postquam is agitatus
esset, adoleretur super holocausto, Exod. xxix 1-35; Lev. viii
1-fin.; ix 2 seq.
Quod omnes hi ritus sancti fuissent, constat, sed sancti inde qui: sancta repraesentabant et significabant; alioquin mactare juvencum, spargere sanguinem ejus super cornua, et reliquum ad fundamentum altaris; et mactare arietem unum, et ejus sanguinem spargere circum altare, et dein illum adolere, et alterius arietis sanguinem spargere super auriculam et pollicem manus et pedis Aharonis, tum agitare illum, et adolere super {11}holocausto, omnia haec fuissent nullius sanctitatis, ita nullius cultus, nisi sancta repraesentavissent; quid autem singula repraesentaverint, nemini constare potest nisi ex sensu interno; quod `juvencus qui in peccatum’ significaverit Divinum Naturale Domini, et `aries’ Divinum Spirituale, et quod quoque spirituales ex genere humano, ex significatione `juvenci et arietis’ in Verbo, constare potest; inaugurationes in sacerdotium fiebant per spiritualia, nam per spiritualia introducitur homo in caelestia, seu quod idem, per vera fidei in bonum amoris: similiter
Cum Aharon intraret in Sanctum, offerret juvencum in
peccatum, et arietem in holocaustum, Lev. xvi 2, 3
[3] Quod Naziraeus, cum implerentur dies naziraeatus ejus,
offerret agnum filium anni integrum unum in holocaustum, et
agnam unam filiam anni integram in peccatum, et arietem unum
integrum in pacifica, Num. vi 13, 14, 16, 17;
erat quia `Naziraeus’ repraesentabat caelestem hominem, qui est similitudo Domini, n. 51, 52, 1013; caelestis homo talis est quod sit in caelesti amore, hoc est, in amore in Dominum, et inde in caelesti vero, n. 202, 337, 2069, 2715, 2718, ideo sacrificare debebat `agnum et agnam’ per quae significabatur caeleste; tum `arietem’ per quem significabatur spirituale. In festis sacrificabantur juvenci, arietes et agni,
Ut in primo die festi azymorum, duo juvenci, unus
aries, et septem agni, cum minha eorum, in holocaustum, Num.
xxviii 18-20:
In die primitiarum, etiam duo juvenci, unus aries, et
agni septem, cum minha eorum, in holocaustum, Num. xxviii
26-28:
In noviluniis, juvenci duo, aries unus, et agni septem,
cum minha eorum, in holocaustum, Num. xxviii 11, 12:
in mense septimo, in primo mensis, juvencus unus, aries unus, agni septem, cum minha eorum: in decimo quinto die mensis septimi, juvenci tredecim, arietes duo, agni quatuordecim; et sic porro, videatur Num. xxix [1, 2], 12-14, 17, 18, 20-24, 26-36; `juvenci et {12}arietes’ significabant spiritualia, `agni’ vero caelestia; nam in festis sanctificari debebant, et per spiritualia introduci {13}. [4] Quia `arietes’ {14}significabant Divinum Spirituale Divini Humani Domini, {15}tum spiritualia apud hominem, ideo ubi agitur de Novo Templo et de Nova Hierosolyma hoc est, de regno spirituali Domini, dicitur apud Ezechielem,
Cum ibi absolveris expiare altare, offerrent juvencum
peccatum, et arietem in holocaustum, et quod septem diebus
facerent hircum peccati in die, et juvencum et arietem, xliii
23-25:
et quod
Princeps in die hoc pro omni populo faceret juvencum
peccatum et septem diebus festi septem juvencos, et septem
arietes, cum minha, in holocaustum xlv 22-24:
Et in die sabbati, faceret sex agnos et arietem, xlvi
4, 6.
[5] Quod per `Novum Templum’ et `Novam Hierosolymam’ in sensu universali significetur regnum Domini, videatur n. 402, 940, in specie nova Ecclesia, n. 2117, quod ibi non holocausta et sacrificia, cuivis notum esse potest; inde patet quod per illa significentur caelestia quae sunt amoris, et spiritualia quae sunt fidei, nam haec sunt regni Domini ita hic {16}similia per juvencos, arietes, agnos; quod `juvenci et arietes’ significent spiritualia, constat ex singulis ibi in sensu interno, genere ex eo quod per `Novum Templum’ et `Novam Hierosolymam’ significetur in specie regnum spirituale Domini, per `Zionem’ autem regnum caeleste. [6] Quod `aries’ significet spirituale, seu quod idem est spirituales, patet etiam apud Danielem,
Quod illi visus aries, stans ante flumen, cui duo
cornua;… dein hircus caprarum,…qui illum percussit, fregit
cornua ejus, et conculcavit, viii 3, 4 seq.;
ubi per `arietem’ non aliud intelligitur quam Ecclesia spiritualis per `hircum caprarum’ illi qui sunt in fide separata a charitate, in vero separato a bono, qui successive se extollunt contra bonum et demum contra Dominum, quod etiam describitur: apud Samuelem,
Samuel dixit ad Shaulem, Num complacet Jehovae in
holocaustis et sacrificiis, sicut auscultando voci Jehovae?
ecce auscultare prae sacrificio bonum, et oboedire prae adipe
arietum, I Sam. xv 22;
ubi quia agitur de oboedientia, ita de vero quod est spirituale, et illa erant ad regem per quem etiam verum significatur, n. 1672, 2015, 2069, ideo non dicitur prae adipe boum seu agnorum, sed `prae adipe arietum’: [7] apud Davidem,
Cum exiret Israel ex Aegypto, domus Jacobi e barbarico,
factus est Jehudah in sanctuarium ejus, Israel dominia ejus;
mare vidit et fugit, et Jordan avertit se retrorsum, montes
saltaverunt sicut arietes, colles sicut filii gregis. Quid
tibi mare quod fugias, Jordan avertas te retrorsum? Montes
saltetis sicut arietes, colles sicut filii gregis? A coram
Domino parturis terra, a coram Deo Jacobi, Qui convertit
petram in lacum aquarum, et silicem in fontem {17}ejus
aquarum, Ps. cxiv 1-fin.;
agitur ibi in sensu interno de bono spirituali post regenerationem, et describitur quale est, ejus caeleste spirituale per `montes quod saltaverint sicut arietes,’ et caeleste naturale per quod `colles sicut filii gregis’; quod `montes’ sint caelestia quae amoris, videatur n. 795, 1430; {18}quisque scire potest quod in his, sicut in ceteris Davidis, sancta sint, sed in sensu interno, et quod aliquid significet, quod `montes saltaverint sicut arietes, et colles sicut filii gregis,’ et quod `coram Domino parturiat terra,’ quae absque sensu interno sunt voces nullius rei: [8] similiter etiam haec, apud Mosen,
Equitare faciet eum super excelsis terrae, et comedere
faciet proventus terrae, et sugere faciet mel e rupe, et oleum
e silice petrae, butyrum armenti, et lac gregis, cum adipe
agnorum, et arietum filiorum Bashanis, et hircorum, cum adipe
renum tritici, et sanguinem uvarum bibes merum, Deut. xxxii
13-15;
`arietes filii Bashanis’ pro caelestibus spiritualibus; quid caelestia spiritualia, videatur n. 1824: apud Davidem,
Holocausta medullatorum offeram Tibi cum suffitu
arietum, faciam bovem cum hircis, Ps. lxvi 15;
`holocausta medullatorum’ pro caelestibus quae sunt amoris,
`suffitus arietum’ pro spiritualibus quae sunt fidei: [9] apud
Ezechielem,
Arabia et omnes principes Kedar, hi negotiatores manus
tuae, in agnis, in arietibus et hircis, xxvii 21;
ubi de `Tyro,’ per quam significantur illi qui in cognitionibus boni et veri sunt, n. 1201; `Arabia’ pro sapientia eorum, `principes Kedar’ pro intelligentia eorundem, `agni’ pro caelestibus, `arietes’ pro spiritualibus, `hirci’ pro naturalibus, quae ordine succedunt: apud Esaiam,
Omnis grex Kedar congregabuntur Tibi, arietes Nebaioth
ministrabunt Tibi, ascendent ad beneplacitum altare Meum, et
domum decoris Mei decorabo, lx 7;
ibi de Domini Divino Humano; `grex Kedar’ pro Divinis caelestibus `arietes Nebaioth’ pro Divinis spiritualibus. Ex his omnibus nunc constare potest quod `aries’ in sensu interno significet Divinum Spirituale Domini, et inde spirituale apud hominem, seu quod idem, spirituales ex genere humano.
@1 capris, haedis, ex arietibus, ex hircus, ex bovibus, ex
juvencis, ex vitulis, et aliud$
@2 i quid autem in Domino significaverint, constare potest ex
animalium illorum significatione in Verbo,$
@3 i in Divino Humano Domini$
@4 significabant$
@5 nihil aliud significant quam$
@6 et quia Ipsum, etiam$
@7 Ipsum$
@8 i Quid autem unumquodvis animal in specie significaverit, hujus
non loci est exponere, hic solum quid aries, qui in holocaustum
oblatus loco Jischaki, quod aries significaverit Divinum spirituale
in Humano Domini, et consequenter spirituale apud hominem, seu quod
idem, spirituales ex humano genere, videbitur;$
@9 ab Ipso, ita$
@10 in$
@11 priori$
@12 A d arietes aries$
@13 i etiam anima quae per errorem peccavit, adduceret reatum suum
Jehovae arietem; et qui fecit contra aliquod praeceptorum, et non
noverit, etiam adduceret reatum arietem, Lev. v 15, 17, 18, 21 ad
25; Cap. xix 20, 21, 22; Num. v 8, causa erat, quia peccatum
spirituale est error, sunt enim spirituales in obscuro de bonis et
veris respective, n. 1043, 2708, 2715, 2716.$
@14 i in sacrificiis$
@15 et$
@16 after agnos$
@17 Elsewhere S o ejus$
@18 i colles similiter sed in inferiori gradu, ideo caelestia
amoris in naturali.$

2831. `Post detentus in perplexo’: quod significet implicatos in scientifico naturali, constat a significatione `detineri’ hic quod implicari; et ex significatione `perplexi’ aut implexi, quod sit scienti cum, de qua sequitur. Quod spirituales detineantur {1}implicati scientifico naturali quoad vera fidei, ita se habet: spirituales non habent perceptionem boni et veri sicut caelestes, sed loco ejus conscientia quae formata est a bonis et veris fidei quae ab infantia a parenti: et magistris, et dein a doctrina fidei in quam nati sunt, hauserunt; qui non perceptionem boni et veri habent, ii non possunt aliter quam confirmari a scientificis, quisque aliquam ideam sibi facit de illis quae didicit, etiam de bonis et veris fidei; absque idea non manet quicquam in memoria aliter quam ut res vacua; confirmantia accedunt et implent ideam rei, ex cognitionibus aliis, etiam a scientificis; ipsa idea confirmata a pluribus facit ut non modo haereat in memoria, et evocari inde possit in cogitationem, sed etiam ut fides ei insinuari possit. [2] Quod perceptionem in genere attinet, quia pauci norunt quid perceptio, dicendum; est perceptio boni et veri in caelestibus spiritualibus, est perceptio justi et aequi in vita civili, et est perceptio honesti in vita morali; quod perceptionem boni et veri in caelestibus et spiritualibus concernit, hanc habent angeli interiores a Domino et hanc habuerunt homines Ecclesiae Antiquissimae, et hanc habent caelestes qui in amore in Dominum sunt; sciunt ilico ex interna quadam animadvertentia num bonum sit et num verum, Dominus enim insinuat hoc quia Domino sunt amore conjuncti; at spirituales homines non habent talem perceptionem boni et veri in rebus caelestibus spiritualibus, sed loco ejus habent conscientiam quae dictat; conscientia formata est ex cognitionibus boni et veri quas hauserunt a parentibus et magistris, ut dictum, et dein ex proprio studio doctrina et in Verbo; illis fidem adjungunt tametsi non {2}forent bona et vera; inde est quod conscientiam habere possint homines ex quacumque doctrina, etiam conscientiae non {3}absimile gentiles ex suo religioso; [3] quod spirituales non habeant perceptionem boni et veri fidei, sed dicant et credant verum esse quod didicerunt et captarunt, constare satis potest ex eo quod unusquisque dicat suum dogma esse verum, magis haeretici quam alii, et quod ipsum verum non videre minus agnoscere possint, tametsi millia dictarent; exploret quisque se, an percipere aliunde possit num verum, et annon cum verissimum ei manifestatur, usque non agnoscat; ut pro exemplo, qui fidem essentialem salutis facit, non amorem, tametsi coram {4}illo omnia illa legerentur quae Dominus de amore et charitate locutus, videantur n. 2371, et sciat ex Verbo quod omnis Lex et omnes Prophetae ab amore in Dominum et charitate erga proximum, pendeant, usque tamen manebit in idea fidei, et dicet illam solam salvare; aliter illi qui in perceptione caelesti et spirituali sunt. [4] Quod autem perceptionem justi et aequi in vita civili attinet, hanc habent illi in mundo {5} qui rationales sunt, et quoque perceptionem honesti in vita morali; quoad illam et hanc distinguit se unus homo ab altero; sed iidem {6}nusquam ideo habent perceptionem boni et veri fidei, quia haec perceptio est superior seu interior et influit per intimum rationalis a Domino. [5] Causa quoque cur spirituales non habent perceptionem boni et veri fidei; est quia bonum et verum non implantatum est in parte eorum voluntaria ut apud homines caelestes, sed in parte intellectuali, videatur n. 863, 875, 927, 1023, 1043, 1044, 2256; inde est quod spirituales non possint ad primum lucis in qua sunt caelestes, venire, n. 2718, sed quod illis obscurum sit respective, n. 1043, 2708 pr, 2715; quod spirituales implicati sint scientifico naturali quoad vera fidei, inde sequitur. [6] Quod `perplexum’ seu `implexum’ in sensu interno significet scientificum naturale, hoc est, illud scientificum quod in memoria exteriore haeret, constare etiam potest ab aliis locis in Verbo; apud Ezechielem,
Ecce Asshur cedrus in Libano, pulchra fronde, et nemus
umbrosum, et excelsa altitudine, et inter implexa fuit ramus
ejus, xxxi 3;
ubi de `Aegypto,’ quae est scientia, n. 1164, 1165, 1186, 1462; `Asshur’ pro rationali, n. 119, 1186, quod etiam est `cedrus,’ tum `Libanus,’ in Verbo; `inter implexa’ pro inter scientifica, rationale enim humanum fundatur in scientificis ejus: [7] apud eundem,
Sic dixit Dominus Jehovih, Quoniam elatus es
altitudine, et dedit ramum suum ad inter implexa, et elatum
factum est cor ejus in elatione sua, exscindent eum alieni,
violenti gentium, et dejicient eum, xxxi 10, 12;
de Aegypto, `dare ramum inter implexa’ pro haerere in scientificis, et inde spectare spiritualia, caelestia, et Divina: apud eundem,
Propterea ut non extollant se in altitudine sua omnes
arbores aquarum, et non dent ramum suum ad inter implexa, et
non stent super illis in altitudine sua omnes bibentes aquas,
quia omnes illi dabuntur morti, ad terram inferiorem in medio
filiorum hominis ad descendentes foveam, xxxi 14;
ubi de illis qui per ratiocinia ex scientificis, intrare volunt in mysteria fidei, qui quod prorsus occaecentur, videatur n. 215, 232, 233, 1072, 1911, 2196, 2203, 2568, 2588; ratiocinari ex scientificis, est `dare ramum ad inter implexa’: apud eundem,
Fuerunt illi plantae roboris ad sceptra dominantium, et
extulit se altitudo ejus super inter implexa, xix 11;
similiter: [8] apud eundem,
Confossi Israelis in medio idolorum eorum, circum
altaria eorum,…et sub omni arbore viridi, et sub omni quercu
implexa, vi 13;
agitur de cultu quem sibi fingunt, fidem habentes sibi, ita illis quae ex scientificis suis excludunt; `quercus implexa’ pro scientificis in tali statu; quod `quercus’ sint apperceptiones ex scientificis, videatur n. 1442, 1443, 2144; similiter alibi apud eundem,
Viderunt omnem collem altum, et omnem arborem implexam,
et sacrificabant ibi sacrificia sua, xx 28;
{7}`arbor implexa’ pro illis quae non dictat Verbum, sed scientificum proprium; quod cultus fieret in lucis, et significativus esset secundum arborum qualitates, videatur n. 2722: [9] apud Esaiam,
Ardet sicut ignis malitia, senticetum et vepretum
comedet, et incendet implexa silvae, ix 17 [A.V. 18];
`senticetum et vepretum’ pro falsitate et cupiditate, `implexa silvae’ pro scientificis: apud eundem,
Jehovah Zebaoth excidet implexa silvae ferro, et
Libanus per magnificum cadet, x 34;
`implexa silvae’ pro scientificis, `Libanus’ pro rationalibus: apud Jeremiam,
Tollite signum versus Zionem,…quia malum Ego adducens
e septentrione, et confractionem magnam; ascendit leo ex
perplexo suo, et perditor gentium profectus exivit e loco suo,
ad ponendum terram tuam in vastitatem, urbes tuae destruentur,
ut nullus habitator, iv 6, 7;
ex perplexo’ pro ex scientifico, ex quo quod `ascendit’ in arcana Divina, `ponit terram in vastitatem,’ hoc est, Ecclesiam vastat. [10] Quod scientifica in Verbo dicantur `perplexa,’ est causa quia respective talia sunt, imprimis cum cupiditates amoris sui et mundi et principia falsi {8}adspirant; amor caelestis et spiritualis est qui scientifica quae sunt memoriae exterioris, disponit in ordinem, at amor sui et mundi pervertit ordinem, et perturbat omnia quae ibi; haec non animadvertit homo, quia in perverso ordine ponit ordinem, in malo bonum, et in falso verum, inde sunt illa in perplexo; etiam ex eo quod illa quae sunt memoriae exterioris ubi scientifica, ad illa quae in memoria interiore, ubi sunt rationalia, sint respective in perplexo, aut sicut in opaca silva; quam umbrosum, opacum et tenebricosum sit ibi respective, non scire potest homo, quamdiu in corpore vivit; putat enim tunc quod omnis sapientia et intelligentia sit inde, sed sciet in altera vita, quando in illa quae sunt memoriae interioris, venit, quod in memoria exteriore, quae propria est homini cum vivit in mundo, nihil minus sit quam lux sapientiae et intelligentiae, sed quod respective ibi tenebrosum, inordinatum et perplexum, videatur n. 2469-2494.
@1 after fidei$
@2 A d forent i essent$
@3 dissimile$
@4 illis$
@5 i etiam hodie$
@6 usque non$
@7 sacrificare sacrificia pro cultum habere, qui quod fieret in
lucis et significativus esset secundum arbores ibi, videatur 1722,
hic arbor implexa pro illis quae non dictat Verbum, sed
scientificum proprium.$
@8 aspirant$

2832. `Cornibus suis’: quod significet omni potentia quoad vera fidei, constat a significatione `cornuum’; cornua in Verbo passim memorantur, et ibi significant potentiam veri quod ex bono, et in opposito sensu potentiam falsi quod ex malo; hic loci, quod spirituales qui per `arietem’ significantur, implicati sint scientifico naturali omni potentia quoad verum, et inde quod deprivati potentia percipiendi vera; quo plus enim aliquis scientifica naturalia consulit, et illis animo et mente inhaeret, quoad illa quae sunt vera fidei, eo magis lucem veri amittit, et cum lucem, etiam vitam veri; quisque hoc ab experientia scire potest, si attendat et reflectat, ex illis qui dicunt se nihil credere posse nisi per sensualia vel per scientifica capiant quod ita sit; si exploraveris illos quales sunt, comperies quod ne hilum credant, et praeterea quod illis nihil sapientius videatur quam naturae omnia et singula tribuere; sunt etiam plures qui dicunt se credere tametsi non capiunt, {1}et tamen usque in occulto apud se aeque ac alii ex sensualibus et scientificis ratiocinantur de veris fidei num ita sit; hi vel persuasivum quoddam habent insufflatum ex amore sui et mundi, vel prorsus non credunt; quales sunt, patet a vita eorum; illi et hi quidem sunt in Ecclesia spirituali Domini, sed non ab Ecclesia; qui ab Ecclesia, in vita boni sunt et fidem veris habent; sed spirituales {2}non aliis veris quam quae impressa sibi habent ab infantia et confirmata dein sibi ex doctrina vel aliunde; talis status est spiritualium, qui statas hic descriptus est per `arietem detentum in perplexo cornibus suis,’ videatur mox supra n. 2831 {3}. [2] Quod cornu significet potentiam veri quod ex bono, constat ab his locis: apud Davidem,
Decus roboris eorum Tu, et in beneplacito Tuo exaltabis
cornu nostrum, quia {4}Jehovae scutum nostrum, et Sancto
Israelis rex noster…. Veritas Mea et misericordia Mea cum
ipso, et in nomine Meo exaltabit cornu ipsius, et ponam in
mari manum ipsius, et in fluviis dextram ipsius, Ps. lxxxix
18, 19, 25 [26] [A.V. 17, 18, 24, 25];
ubi `cornu nostrum’ et `cornu ipsius’ manifeste pro potentia veri; agitur ibi de regno spirituali Domini; `Sancto Israelis rex noster’ pro quod Domino Divinum verum; quod `rex’ sit verum, et regium Domini sit Divinum Verum, videatur n. 1672, 1728, 2015, 2069; `ponere in mari manum et in fluviis dextram’ pro quod robur in scientiis et cognitionibus veri; quod `manus’ et `dextra’ sit robur, n. 878, et quod {5}`mare et fluvii’ sint scientiae et cognitiones, n. 28, 2702: apud eundem,
Amabo Te, Jehovah, robur meum, Jehovah petra mea, et
propugnaculum meum, et ereptor meus, Deus meus, rupes mea in
qua confido, scutum, et cornu salutis, Ps. xviii 2, 3 [A.V. 1,
2]; 2 Sam. xxii 2, 3;
`cornu salutis’ pro vero quoad potentiam, ibi `robur, petra, propugnaculum, Deus, rupes, scutum’ sunt omnia significativa potentiae veri: [3] apud eundem,
In Zione germinare faciam cornu Davidi, disponam
lucernam uncto Meo; hostes illius induam pudore, Ps. cxxxii,
17, [18];
ubi {6}de Domino, Qui est `David,’ n. 1888; `cornu’ pro potentia veri; `lucerna’ pro luce veri: apud Samuelem,
Exsultavit cor meum in Jehovah, exaltavit se cornu meum
in Jehovah, dilatatum est os meum contra hostes meos, quia
laetata sum in salute Tua:… Jehovah dabit robur regi Suo, et
exaltabit cornu uncti Sui, I Sam. ii 1, 10;
propheticum Hannae; `cornu’ pro potentia veri: [4] apud Mosen,
Primogenitus bovis ejus honor illi, et `cornua monocerotis’
cornua ejus, illis populos cornuferiet una, ad fines terrae, Deut.
xxxiii 17;
propheticum {7}Mosis de Josepho, ubi `cornua monocerotis’ pro magna potentia veri, ut patet quoque ex eo quod `illis populos feriet ad fines terrae’: similiter apud Davidem,
Exaltabis, sicut monocerotis, cornu meum, Ps. xcii II
[A.V. 10]:
et apud eundem,
Jehovah, salva me ex ore leonis, et ex cornibus
monocerotis responde mihi, Ps. xxii 22 [A.V. 21];
vera Divina ex altitudine `cornua monocerotum’ dicta sunt; inde exaltari cornu toties dicitur, exaltatio enim significat potentiam ex interiore; quod internum exprimatur per `altum,’ videatur n. 1735, 2148: [5] apud Jeremiam,
Dominus abscidit in excandescentia omne cornu Israelis,
reduxit retro dextram Ejus a coram hoste, Thren. ii 3;
`abscindere omne cornu Israelis’ pro deprivare vero cui potentia, quod etiam est `reducere dextram a coram hoste’: apud Ezechielem,
In die illo crescere faciam cornu domui Israelis, et
tibi dabo apertionem oris in medio eorum, xxix 21;
`crescere facere cornu domui Israelis’ pro multiplicare vera Ecclesiae spiritualis quae est `Israel,’ `apertio oris’ pro confessione eorum: [6] apud Habakkuk,
Deus e Temane veniet, et Sanctus de monte Paran, texit
caelos honor Ipsius, et laude Ipsius impleta est terra, et
splendor sicut lux erit; cornua e manu Ipsius Ipsi, et ibi
occultatio roboris Ipsius, iii [3], 4;
ubi de Domino, `cornua e manu Ipsius Ipsi,’ et `ibi occultatio robori Ipsius’ manifeste pro potentia veri; `mons Paran’ quod sit Divinum Spirituale sive Divinum Verum Humani Domini, videatur n. 2714, quod etiam est `splendor et lux’: [7] Divinum Verum Humani Domini apud Johannem ita describitur,
Vidi, cum ecce in medio throni, et quatuor animalium,
Agnus stans tanquam mactatus, habens cornua septem, qui sunt
septem Dei spiritus emissi in omnem terram, Apoc. v 6;
`cornua septem’ pro veris sanctis seu Divinis; quod `septem’ sin sancta, videatur n. 716, 881; `septem spiritus emissi in omnem terram’ sunt sanctae praedicationes eorundem verorum. [8] `Cornua altarium nec aliud quam verum cui potentia, significabant, de quibus ita apud Mosen,
Facies cornua super quatuor angulis altaris, ex illo
erunt cornua ejus, Exod. xxvii 2; xxxviii 2:
similiter
Super altari suffimenti, et quod ex illo cornua essent,
Exod xxx 2; xxxvii 25;
quod `altare’ esset principale repraesentativum Domini, et cultus Ipsius, videatur n. 921; `altare’ erat repraesentativum Divini Boni Ipsius, `cornua’ erant repraesentativa Divini Veri Ipsius; quod ex bono esset verum, repraesentabatur per quod cornua essent ex illo seu ex altari; quod non aliud verum sit quam quod ex bono, videatur n. 654, {8}1608, 1162, 1176, 2063, 2261, {9}2417; {10}inde patet quod `cornua’ in genuino sensu significent potentiam veri quod ex bono. [9] Quod Aharon et filii ejus cum initiarentur ministerio, acciperent de sanguine juvenci,
Et darent super cornua altaris digito, Exod. xxix 12;
Lev. viii 15;
Et quod Aharon expiaret super cornibus altaris semel in
anno, Exod. xxx 10;
Et quod sacerdos cum peccaret, offerret juvencum,…
et daret de sanguine super cornua altaris suffimenti, Lev. iv
3, 7:
Tum quod princeps cum peccaret, offerret holocaustum,
et sanguis spargeretur super cornua altaris holocausti, Lev.
iv 22, 25:
Pariter si anima peccaret, ibid. vers. 27, 30, 34; ut
et cum altare expiaretur, Lev. xvi 18, 19;
significabant vera ex bono; omnes enim sanctificationes, inaugurationes et expiationes fiebant per vera, quia vera introducunt ad bonum, n. 2830; quod `cornua altaris’ significaverint vera quae ex bono, constare etiam potest apud Johannem,
Sextus angelus clanxit, tunc audivi vocem unam ex
quatuor cornibus altaris aurei, quod coram Deo, Apoc. ix 13;
cornua altaris aurei’ manifeste pro veris ex bono, nam inde vox;
quod `aurum’ sit bonum, n. 113, 1551, 1552, magis adhuc `altare
aureum’: [10] apud Amos,
In die visitavero praevaricationes Israelis super
illum, visitabo super altaria Bethelis, et exscindentur cornua
altaris, et cadent in terram, iii 14;
`cornua altaris quod exscindentur’ erat quod ibi non repraesentaretur amplius verum ex bono; `Bethel’ est bonum Divinum, vocatur ideo `sanctuarium regis,’ et `domus regni,’ Amos vii 13. Quod reges ungerentur oleo ex cornu, I Sam. xvi 2, 13; I Reg. i 39, repraesentabat similiter ex bono verum; `oleum’ erat bonum n. 886, `cornu’ autem verum, ipsum regium in sensu interno est tale verum, n. 1728, 2015, {11}cui potentia. [11] Quod cornu in opposito sensu significet potentiam falsi quod ex malo, constat a sequentibus locis; apud Amos,
O laetantes ad non quicquam, dicentes, Annon in robore
nostro accepimus nobis cornua? vi 13;
`cornua’ ibi pro potentia falsi: apud Zachariam,
Sustuli oculos meos, et vidi, et ecce quatuor cornua,
et dixi ad angelum loquentem in me, Quid haec? et dixit ad me,
Haec cornua quae disperserunt Jehudam, Israelem et
Hierosolymam; et ostendit mihi Jehovah quatuor fabros, et
dixi, Quid hi venientes ad faciendum? et dixit dicendo, Haec
cornua quae disperserunt Jehudam, adeo ut vir non tollat caput
suum, et venerunt hi ad terrendum, ad dejiciendum cornua
gentium, attollentium cornu ad terram Jehudae, ad dispergendum
eam, ii 1-4 [A.V. i 18-21];
`cornua’ pro potentia falsi {12}quod vastat Ecclesiam: apud Ezechielem,
Latere et humero impellitis, et cornibus vestris
feritis omnes infirmas, usque dum disperseritis eas foras,
xxxiv 21:
ibi de pastoribus, qui per falsa seducunt, `cornua’ pro potentia falsi: `humerus’ pro omni potentia, n. 1085: apud Jeremiam,
Jehovah destruxit, et non pepercit, et laetificavit
super te hostem, exaltavit cornu inimicorum tuorum, Thren. ii
17:
apud eundem,
Excisum est cornu Moabi, et brachium ejus confractum
est, Jer. xlviii 25;
`cornu’ ibi pro potente falso: [12] apud Davidem,
Dixi gloriantibus, Ne gloriemini; et impiis, Ne
attollatis cornu, ne attollatis in altum cornu vestrum, ne
loquamini collo duro,…omnia cornua impiorum exscindam,
exaltabuntur cornua justi, Ps. lxxv 5, 6, 11 [A.V. 4, 5, 10];
`cornua impiorum’ pro potentia falsi ex malo, `cornua justi’ pro potentia veri ex bono: [13] apud Danielem,
Vsa bestia quarta, terribilis et formidabilis, robusta
valde, cui dentes ferri, comedit et contrivit, et reliquum
pedibus conculcavit;…erant decem cornua illi: attendens fui
ad cornua. et ecce cornu aliud parvum ascendit inter ea, et
tria de cornibus prioribus eradicata sunt a coram eo, et ecce
oculi sicut oculi hominis in cornu hoc, et os loquens
magna:…videns fui tunc propter vocem verborum magnorum, quae
cornu loquens…. Cupivi certitudinem de bestia quarta,…et
de cornibus decem quae in capite ejus, et de alio quod
ascendit, et caderent a coram eo tria: et de cornu eodem, quod
oculi ei, et os loquens magna:… videns fui, quod cornu idem
faceret bellum cum sanctis; et praevaleret eis, usque dum
venit Antiquus dierum et judicatum datum sanctis; et dixit,
quod ad bestiam quartam, regnum quartum erit in terra, quod
diversum erit ab omnibus regnis, et comedet omnem terram, et
conculcabit eam, et conteret eam; quod at cornua decem, ex
eodem regno decem reges surgent, et alius surget post eos, qui
diversus erit a prioribus, et tres reges humiliabit, verba
contra Altissimum loquetur, et sanctos atteret, …post
judicium sedebit, vii 7, 8, 11, 19-25 [26];
agitur ibi in sensu interno de statu Ecclesiae perverso; quae ibi visa sunt Danieli, ut `bestia, dentes ferri, cornu in quo oculi, et cornua loquentia,’ et quae `bellum facerent cum sanctis,’ et quod `loqueretur contra Altissimum’ significant statum falsi et haeresium intra Ecclesiam quod `cornua’ falsum potens et praevalens significent, constare potes solum ex eo quod eis tribuantur `oculi’, hoc est, intellectuale, n. 2701 et quod {13}`locuta etiam contra Altissimum’; per `regna et reges’ non {14}significantur regna et reges, sed doctrinalia falsi, ut constare potest ab eorum significatione in Verbo, quod sint doctrinalia veri, et in opposito sensu doctrinalia falsi, videatur n. 1672, 2015, 2069, 2547: [14] alibi apud Danielem,
Visus ei aries stans ante flumen, cui duo cornua,
cornua autem alta, unum tamen altum prae altero, sed altum
ascenderat posterius; vidi arietem cornu ferientem versus
occidentem, et versus septentrionem, et versus meridiem, ita
ut omnes ferae non consisterent coram eo, nec liberans e manu
ejus, unde fecit secundum placitum, et magnum se faciebat.
Cum essem attentus, ecce hircus caprarum venit ab occidente
super facies omnis terrae;…huic hirco cornu inter duos
oculos, venit ad arietem dominum cornuum,…et cucurrit ad eum
furore roboris sui,…percussit eum, et fregit duo cornua
ejus, nec erant vires in ariete consistendi coram eo:…postea
hircus caprarum magnum se fecit valde, sed cum invaluit,

fractum est cornu magnum, et ascenderunt quatuor cornua loco
ejus mox ex uno de illis exivit cornu unum de exiguo, et
crevit valde versus meridiem, et versus ortum, et versus
decus, et crevit ad exercitum caelorum, et dejecit in terram
de exercitu, et de stellis, et conculcavit eas…. Aries cum
duobus cornibus sunt reges Mediae et Persiae, hircus rex
Graeciae,…quatuor cornua loco unius, sunt quatuor regna ex
gente, viii I-fin.
ibi agitur in sensu interno de statu Ecclesiae spiritualis quae est `aries,’ n. 2830, et describitur status illius ecclesiae, quomodo successive declinat et pervertitur; `hircus caprarum’ sunt illi qui in fide separata a charitate, seu in vero separato a bono, sunt qui incipiunt se efferre contra bonum, tandem contra Dominum; `cornua arietis’ sunt vera Ecclesiae spiritualis interna et externa; `cornua hirci caprarum’ sunt vera, quae degenerantur successive in falsa; per `regna et reges’ ibi nec significantur regna et reges, sed vera et falsa, ut modo dictum; Verbum enim Domini in sua essentia non agit de mundanis et terrestribus, sed de spiritualibus et caelestibus: [15] apud Johannem,
Visum est aliud signum in caelo, ecce enim draco magnus
rufus, habens capita septem, et cornua decem, et super
capitibus diademata septem, cauda ejus traxit tertiam partem
stellarum caeli, et projecit eas in terram, Apoc. xii 3, 4:
et alibi,
Vidi ex mari bestiam ascendentem, quae habebat capita
septem, et cornua decem, et super cornibus suis decem
diademata, super capitibus suis nomen blasphemiae;…datum est
illi bellum facere cum sanctis, et vincere eos…. Deinde vidi
aliam bestiam ascendentem e terra, quae habebat cornua duo
similia agno, Apoc. xiii 1, 2, 7, 11:
iterum apud eundem,
Vidi mulierem sedentem super bestia coccinea plenam
nominibus blasphemiae, et habebat capita septem, et cornua
decem;… erat Babylon magna;…septem capita sunt montes septem,
ubi mulier sedet super illis, et reges septem sunt;…decem cornua
decem reges sunt, Apoc. xvii 3, 5, 7, 9, [10], 12, 13; quod hic per
`cornua,’ similiter ac apud Danielem, significentur potentiae
falsi, constare potest.
@1 sed usque credere eorum est persuasivum insufflatum ex ambitu
honoris, aut ex cupiditate lucri, tales etiam apud se in occulto
aeque ac alii ex sensualibus et scientificis ratiocinantur de veris
fidei num ita sit, et partim persuasivum suum sic confirmant, et
partim non credunt, et quod non credant, patet a vita, illi et hi
quidem sunt in Ecclesia Domini spirituali, sed non ab Ecclesia, qui
ab Ecclesia sunt, in vita boni sunt, et fidem veris habent, sed non
aliis veris, quam quae impressa sibi habent ab infantia, et
confirmata sibi ex doctrina aut aliunde, non aliunde scientes num
vera sint, et hoc quoque ex causa, quia usque implicati sunt
scientifico naturali et sic deprivati potentia percipiendi num
verum sit, hoc illi ignorant, fortasse etiam ideo negant, talis
status est spiritualium, qui status hic descriptus est per arietem
detentum in perplexo cornibus suis, inde est, quod spiritualibus
sit obscurum respective, n. 1043, 2708 pr. 2715, 2718, et quod
spirituales absque adventu Domini in mundum, non salvari potuerint,
n. 2661, 2716, et quod obscurum illorum illuminetur a Divino Humano
Domini, n. 2716.$
@2 tum I$
@3 end of variant reading, as in note I$
@4 Jehovah I$
@5 mare scientiae et fluvii cognitiones$
@6 i etiam$
@7 Israelis AI$
@8 Probably 1068.$
@9 2419 AI, 2429 T$
@10 A has this clause in different form after ref. to n. 1728, 2015
below. See p. 69, l. 21.$
@11 ex his nunc patet, quid cornu in genuino sensu, quod nempe
verum ex bono, illi vero inest potentia Divina.$
@12 quae vastavit$
@13 loquantur$
@14 i ibi$

2833. `Et ivit Abraham, et accepit arietem’: quod significet liberationem eorum ex Divino Humano Domini, constat ex repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, hic quoad Divinum Humanum, cum enim Jehovah seu angelus Jehovae loquitur cum Abrahamo, tunc `Jehovah’ seu angelus Jehovae est Ipsum Divinum, et `Abraham’ Divinum Humanum; et a significatione `arietis’ quod sint spirituales, n. 2830; inde patet quod `ivit Abraham, et accepit arietem detentum in perplexo cornibus suis’ significet liberationem spiritualium ex Divino Humano Domini: quod spirituales absque Adventu Domini in mundum nusquam salvari potuerint, videatur n. 2661, 2716, et quod illis salvatio et liberatio ex Divino Humano Domini, n. 2716.

2834. `Et obtulit illum in holocaustum loco filii sui’: quod significet sanctificationem eorum et adoptationem, constat ex significatione `offerri in holocaustum’ quod sit sanctificari, de qua n. 2776, et a significatione `loco filii sui’ quod sit adoptari, nempe a Divino Humano Domini quod hic est `Abraham,’ n. 2833; {1}adoptatio spiritualium describitur apud Johannem,
Jesus dixit, Ego sum Vitis, vos palmites; qui manet in
Me, et Ego in illo, hic fert fructum multum, quia sine Me non
potestis facere quicquam, xv 5;
quod `vitis’ sit Ecclesia spiritualis, videatur n. 1069.
@1 In place of this A has a passage deleted. See Appendix volume.$

2835. Vers. 14. Et vocavit Abraham nomen loci illius, Jehovah videbit, quod dicitur hodie, In monte Jehovah videbit. `Et vocavit Abraham nomen loci illius’ significat quale status eorum ex Divino Humano Domini: `Jehovah videbit’ significat Domini Providentiam: `quod dicitur hodie’ significat perpetuum: `in monte Jehovah videbit’ significat charitatem, per quam a Domino provisum ut salventur.

2836. `Vocavit Abraham nomen loci illius’: quod significet quale status illorum, nempe spiritualium, ex Divino Humano Domini, constat a significatione `vocare nomen’ quod sit nosse qualis est, seu quale, de qua n. 144, 145, 1754, 1896, 2009; ex significatione `loci’ {1} quod sit status {2}, de qua n. 1273-1277, 1376-1381, 2625; et a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus quoad Divinum Humanum, de qua n. 2833; inde patet quod `vocavit Abraham nomen loci illius’ significet quale status spiritualium ex Divino Humano Domini. Quod spirituales per Adventum Domini in mundum salventur, n. 2661, 2716 ostensum est; et quod illis illuminatio ex Divino Humano Domini, n. 2716; et quod provisum sit quod illi salventur qui in fide charitatis, hoc est, in charitate sunt, in hoc versu sequitur; hic status est qui per illa verba significatur.
@1 i illius$
@2 i eorum$

2837. `Jehovah videbit’: quod significet Domini Providentiam, constat ex significatione `videre’ cum praedicatur de Jehovah seu Domino, quod sit praevidere et providere, de qua n. 2807; quod `Jehovah’ sit Dominus, videatur n. 1343, 1736, 2156, 2329. In sensu litterali est denominatio loci, in sensu autem interno est qualitas status qui describitur; tempora enim et spatia sunt mere naturae, quare cum sensus litterae Verbi transit a natura in caelum, idea naturalis illorum prorsus perit, et fit idea spiritualis illis correspondens.

2838. `Quod dicitur hodie’: quod significet perpetuum, constat a significatione `hodie’ in Verbo, de qua sequitur: aliquoties legitur in Verbo, usque ad hunc diem, seu ad hodie; ut {1}prius,
Hic pater Moabi ad hunc usque diem; et pater Ammonis ad
hunc usque diem, Gen. xix 37, 38:
et {2}dein
Nomen urbis Beersheba usque ad hunc diem, Gen. xxvi 33:
{3}tum
Non edunt filii Israelis nervum {4}emoti, qui super
vola femoris, usque ad diem hunc, Gen. xxxii 32:
{5}ut et {6}
Haec statua sepulcri Rachelis, usque ad diem, Gen. xxxv 20.
Posuit Josephus in statutum, usque ad diem hunc, xlvii 26;
haec in sensu historico spectant tempus quando Moses vixit, sed in sensu interno per `hunc diem’ et per `hodie’ significatur status perpetuum et aeternum; quod `dies’ sit status, videatur n. 23, 487, 488, 493, 893, ita quoque `hodie’ quod est tempus praesens; quod temporis est in mundo, hoc aeternum est in caelo; ut hoc significaretur, adjectum est hodie, vel ad hunc diem, tametsi appareat iis qui in sensu historico sunt, tanquam nihil praeterea involveret; similiter dicitur alibi in Verbo, ut Jos. iv 9; vi 25; vii 26; Jud. i 21, 26; et aliis in locis. [2] Quod `hodie’ significet perpetuum et aeternum, constare potest apud Davidem,
Narrabo statutum, Jehovah dixit ad me, Filius Meus Tu,
Ego hodie genui Te, Ps. ii 7;
ubi manifeste `hodie’ pro {7}aeterno: apud eundem
In aeternum Jehovah Verbum Tuum consistit in {8}caelis,
In generationem et generationem veritas Tua; stabilivisti
terram, et stat, ad judicia Tua stant hodie, Ps. cxix 89-91;
ubi etiam manifeste `hodie’ pro aeterno: apud Jeremiam,
Antequam formavi te in ventre, novi te, et antequam
exires ex utero, sanctificabam te, prophetam gentibus dedi
te, … praefeci te die hoc (hodie) super gentes et super
regna;…et dedi te hodie in urbem munitam, et in columnam
ferri, et in muros aeris, i 5, 10, 18;
ibi in sensu litterae agitur de Jeremia, sed in sensu interno intelligitur Dominus; `praefeci te die hoc, seu hodie, super gentes et super regna, et dedi te hodie in urbem munitam’ pro ab aeterno; de Domino non aliud quam aeternum praedicari potest: [3] apud Mosen,
Vos stantes hodie omnes vos coram Jehovah Deo vestro,
ad transeundum in foedus Jehovae Dei tui, et in adjuramentum
Ipsius, quod Jehovah Deus tuus excidit tecum hodie, propterea
ut constituat te hodie Sibi in populum, et Ipse erit tibi in

Deum;…et quidem non cum vobis solis,… sed cum qui
hic cum nobis stant hodie coram Jehovah Deo nostro, et cum qui
non cum nobis hodie, Deut. xxix 9, 11, 12, [13], 14 [A.V. 10,
12-15];
hic in sensu litterae est `hodie’ tempus praesens cum Moses locutus ad populum, sed `usque quod’ involvat tempus sequens et perpetuum, constare potest, nam pangere foedus cum aliquo, et cum illis qui ibi et non ibi, involvit perpetuum; ipsum perpetuum est quod intelligitur in sensu interno. [4] Quod `quotidie et hodie’ significent perpetuum, constat etiam a sacrificio quod fiebat quovis die, hoc propter significationem diei, quotidie et hodie, dicebatur sacrificium juge, seu perpetuum, Num. xxviii 3, 23; Dan. viii 13; xi 31; xii II. Hoc adhuc evidentius patet a manna quae pluebat ex caelo, de qua ita apud Mosen,
Ecce Ego pluere faciens panem e caelo, et exibit
populus, et colligent rem die in diem,…et non relinquetur de
eo ad mane:…quod reliquerunt ad mane, produxit vermes, et
computruit;…praeter quod die ante sabbatum, Exod. xvi 4, 19,
20, 23;
hoc ideo, quia `manna’ significabat Divinum Humanum Domini, Joh. vi 31, 32, 49, 50, 58; et quia Divinum Humanum Domini, significabat cibum caelestem, qui non alius est quam amor et charitas cum fidei bonis et veris; hic cibus in caelis quovis momento angelis a Domino datur, ita in perpetuum et in aeternum, videatur n. 2493 hoc quoque est, quod intelligitur in Oratione Domini per
Panem nostrum quotidianum da nobis hodie, Matth. vi
11; Luc. xi 3;
hoc est, omni instanti in aeternum.
@1 in praecedentibus$
@2 in sequentibus$
@3 et dein$
@4 luxati$
@5 tum$
@6 i illius$
@7 i ab $
@8 caelo$

2839. `In monte Jehovah videbit’: quod significet charitatem, per quam a Domino provisum ut salventur, nempe spirituales, constat ex significatione `montis’ quod sit amor et charitas, de qua n. 795, 796, 1430; quod `Jehovah videbit’ sit Domini Providentia, seu a Domino provisum, mox supra n. 2837 dictum est: hic charitas dicitur, non amor, ob differentiam quae est inter charitatem et amorem, de qua n. 2023. Quod spirituales per charitatem {1}salventur, non per fidem separatam a charitate, constat ex multis locis in Verbo: ita se habet cum charitate et cum fide; charitas absque fide non est {2}genuina charitas, et fides absque charitate non est {3}fides; ut charitas sit, erit fides, et ut fides, erit charitas, at ipsum essentiale est charitas, non enim alii humo implantari potest semen quod est fides; ex conjunctione unius et alterius mutuo et vicissim est conjugium caeleste, hoc est, regnum Domini; fides nisi implantata charitati est mere scientia, non enim vadit e memoria ulterius, nam nulla est affectio cordis quae recipit; {4}at fit intelligentia et sapientia cum implantatur charitati, hoc est, vitae; charitas absque fide, qualis apud infantes et apud probos gentiles, est modo humus cui implantatur fides, si non in vita corporis, usque in altera vita, videatur n. 1802, 2280, 2289-2309, 2417, 2589-2604.
@1 after charitate$
@2 A had aliqua, d and i genuina, d and marks aliqua to stand.$
@3 i aliqua$
@4 ut I$

2840. Vers. 15, 16. Et clamavit angelus Jehovae ad Abraham secundo e caelo. Et dixit, In Me juravi, dictum Jehovae, quia propterea quod fecisti verbum hoc, et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum. `Clamavit angelus Jehovae ad Abraham secundo e caelo’ significat consolationem Domini adhuc majorem ex Divino: `Et dixit, In Me juravi, dictum Jehovae’ significat confirmationem ex Divino irrevocabilem: `quia propterea quod fecisti verbum hoc’ significat rem transactam: `et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum’ significat unitionem Humani cum Divino per ultimum tentationis.

2841. `Clamavit angelus Jehovae ad Abraham secundo e caelo’: quod significet consolationem Domini adhuc majorem, constat ex significatione `clamare e caelo’ quod sit consolari, et ex significatione `angeli Jehovae’ quod sit ipsum Divinum Domini, de quibus supra n. 2821, ubi eadem verba: quod hic dicatur `secundo,’ est quia major consolatio; prima consolatio continetur in vers. 12-14, ubi agitur de providentia Divina, quod illi ex humano genere qui spirituales dicuntur, adoptarentur; altera {1}consolatio, quae major, continetur in versibus qui sequuntur, 17, 18, seq. ad fin. nempe quod spirituales `multiplicarentur sicut stellae caelorum, et sicut arena super litore maris’: et quod salvarentur non solum illi, sed etiam omnes qui in bono sunt: haec fuerunt amoris Domini; quare ex illis consolatio Ipsi; nulla consolatio alicui, nisi ex illis quae sunt amoris ejus.
@1 after major$

2842. `Et dixit, In Me juravi, dictum Jehovae’: quod significet confirmationem ex Divino irrevocabilem, nempe de illis quae sequuntur, constare potest a significatione `dicere, in Me jurare, et dicti Jehovae’ quae omnia involvunt confirmationem, et quidem ex Divino, hoc est, ex Ipso; Divinum nec aliunde quam ex Se Ipso confirmare potest, et quod confirmat, est irrevocabile, quia veritas aeterna; quicquid Jehovah seu Dominus loquitur, est veritas aeterna, Matth. xxiv 35, nam ex ipso Esse veri {1}venit; at quod juramento quasi confirmet, ut hic, et alibi in Verbo, non ideo est quod magis verum sit, sed est ideo quia ad tales qui non recipiunt verum Divinum nisi ita confirmatum; non enim aliam ideam de Jehovah seu Domino habent quam de homine, qui dicere potest, et mutare, {2}sicut pluries in Verbo legitur, {3}sed in sensu interno id aliter se habet. Quod Jehovah seu Dominus nusquam aliquid juramento confirmet, quisque scire potest, {4}at cum ipsum Divinum Verum, et ejus confirmatio, delabitur ad hominem talem, vertitur in simile juramenti; se habet hoc {5}sicut ignis comedens et fumus qui apparuit super monte Sinai coram oculis populi, cum descendit Jehovah seu Dominus, Exod. xix 18; Deut. iv 11, 12; v 19-21 [A.V. 22-24], gloria Ipsius in caelo, immo ipsa misericordia, ita apparuit coram populo ibi, qui in malo et falso, videatur n. 1861; similiter se habet cum {6}multis quae a Jehovah dicuntur dicta et facta, de quibus in Verbo; inde constare potest quod `in Me juravi, dictum Jehovae’ sit significativum confirmationis ex Divino irrevocabilis. [2] Quod `jurare’ ubi praedicatur de Jehovah, significet confirmare apud hominem qui talis, constare potest a pluribus aliis locis in Verbo, ut apud Davidem,
Jehovah recordatur in aeternum foederis Sui, verbi
praecepit in mille generationes, quod pepigit Abrahamo, et
juramenti Sui Jishako, Ps. cv 8, 9:
similiter se habet cum foedere ac cum juramento, quod Jehovah seu Dominus non pangat foedus cum homine, sed cum agitur de conjunctione per amorem et charitatem, sistitur illud etiam actualiter ut foedus, videatur n. 1864: apud eundem,
Juravit Jehovah, et non paenituit Ipsum, Tu Sacerdos in
aeternum, juxta verbum Meum, Malchizedek, Ps. cx 4;
ubi de Domino, `juravit Jehovah’ pro confirmatione ex Divino irrevocabili, hoc est, quod veritas aeterna sit: [3] apud eundem,
Pepigi foedus electo Meo, juravi Davidi servo Meo,
usque aeternum firmabo semen tuum, et aedificabo in
generationem et generationem thronum tuum, Ps. lxxxix 3 [A.V. 4];
ubi etiam de Domino; `{7}pangere foedus electo, et jurare Davidi’ pro confirmatione irrevocabili seu veritate aeterna, `David’ pro Domino, n. 1888, `pangere foedus’ spectat Divinum Bonum, `jurare’ Divinum Verum: apud eundem,
Non profanabo foedus Meum, et enuntiatum labiorum
Meorum non mutabo, semel juravi in sanctitatem Meam, si Davidi
mentiar, Ps. lxxxix 35 [A.V. 34];
ubi etiam `David’ pro Domino; `foedus’ quoque ibi spectat Divinum Bonum, `enuntiatum labiorum’ Divinum Verum, et hoc ob conjugium boni et veri, quod est in singulis Verbi, de quo n. 683, 793, 801, 2516, 2712: [4] apud eundem,
Juravit Jehovah Davidi veritatem, a qua non recedet, De
fructu ventris tui ponam in solio tibi, si custodiverint filii
tui foedus Meum, et testimonium Meum, quod doceo eos, Ps.
cxxxii [11], 12;
`juravit Jehovah Davidi veritatem’ manifeste pro veritatis aeternae confirmatione, quare dicitur `e qua non recedet’; per `Davidem’ quod intelligatur Dominus, dictum est; juramentum {8}usque erat Davidi, {9}quia talis quod crediderit de se et de posteritate sua confirmatum esse, erat enim David in amore sui et posteritatis suae, et inde credidit quod de illo dictum, nempe, ut supra, quod `in aeternum firmaretur semen ejus,’ et `in generationem et generationem thronus ejus,’ cum tamen de Domino dictum: [5] apud Esaiam,
Aquae Noahi hoc Mihi, quod juravi non transire aquas
Noahi amplius super terram, ita juravi non succensere tibi,
liv 9;
{10}ubi `jurare’ pro `foedus pangere’ et juramento confirmare; quod foedus fuerit, non juramentum, videatur Gen. ix 11: apud eundem,
Juravit Jehovah, dicendo, Si non, quemadmodum cogitavi,
ita erit, xiv 24:
apud eundem,
Juravit Jehovah in dextram Suam, et in brachium roboris
Sui, lxii 8:
apud Jeremiam,
Audite Verbum Jehovae omnis Jehudah, habitantes in
terta Aegypti, Ecce Ego juravi in nomen Meum magnum, dixit
Jehovah, si erit amplius nomen Meum invocatum in ore omnis
viri Jehudae, dicentis, Vivus Dominus Jehovih in omni terra
Aegypti, xliv 26:
apud eundem,
In Me juravi, dictum Jehovae, quod in desolationem erit
Bozrah, xlix 13:
apud eundem,
Juravit Jehovah Zebaoth in animam Suam, Si non
implevero te homine sicut brucho, li 14:
apud Amos,
Juravit Dominus Jehovih in sanctitatem Suam, quod ecce
dies venientes, iv 2:
apud eundem,
Juravit Jehovah in celsitudinem Jacobi, Si oblitus
fuero in aeternum Omnium factorum eorum, viii 7;
[6] in illis locis, quod `Jehovah juraverit per dextram Suam, per nomen Suum magnum, per Se, per animam Suam, per sanctitatem Suam, per celsitudinem Jacobi’ significant confirmationem quae in Jehovah seu Domino; confirmatio a Jehovah non dabilis est quam ex Ipso; `dextra Jehovae, nomen magnum Jehovae, anima Jehovae, sanctitas Jehovae, celsitudo Jacobi’ significant Divinum Humanum Domini, per Ipsum {11}fuit confirmatio. [7] Quod Jehovah seu Dominus juraverit `dare terram Abrahamo, Isaco et Jacobo,'{12}seu posteris eorum, in sensu interno significat confirmationem quod daret regnum caeleste illis qui in amore et fide sunt in Ipsum; ii sunt qui intelliguntur in Verbi sensu interno per filios et posteros Abrahami, Isaci et Jacobi, seu patrum; quod etiam actualiter repraesentatum per id quod posteris eorum data sit terra Canaan, et quod Ecclesia tunc apud eos repraesentaret regnum Domini caeleste, ut quoque ipsa terra; quod `terra’ et `terra Canaan’ in sensu interno sit regnum Domini, videatur n. 1413, 1437, 1607; inde est quod dicatur apud Mosen,
Propterea ut prolongetis dies super humo, quam juravit
Jehovah patribus vestris, ad dandum illis, et semini eorum,
terram fluentem lacte et melle:…propterea ut multiplicentur
dies vestri, et dies filiorum vestrorum super humo, quam
juravit Jehovah patribus vestris ad dandum illis, juxta dies
caelorum super terra, Deut. xi [9], 21;
ex his locis nunc constare potest quod `jurare Jehovae’ fuerit {13}repraesentativum confirmationis, et quidem irrevocabilis; ut manifestius adhuc patet apud Esaiam,
In Me juravi, exivit ex ore Meo justitiae verbum, et
non revertetur, quod Mihi incurvabit se omne genu, jurabit
omnis lingua, xlv 23.
[8] Praeterea injunctum fuit illis qui ab Ecclesia repraesentativa Judaica fuerunt, cum juramento confirmarent foedera, pariter vota, ut et promissa, tum vadimonia, quod tunc jurarent in nomen Jehovae; quod hoc illis injunctum fuerit, tametsi modo permissum, erat causa ut sic quoque repraesentaretur confirmatio interni hominis; ita ut juramenta tunc in nomen Jehovae essent sicut cetera, nempe repraesentativa; quod injunctum, hoc est, permissum, constat apud Mosen,
Jehovam Deum tuam timebis, et Ipsi servies, et in nomen
Ipsius jurabis, non ibitis post deos alios, Deut. vi 13, 14;
alibi apud eundem,
Jehovam Deum Num timebis, Ipsi servies et Ipsi
adhaerebis, et in nomen Ipsius jurabis, Deut. x 20:
apud Esaiam,
Qui benedicit sibi in terra, benedicet in Deo
veritatis, et qui jurat in terra, jurabit in Deum veritatis,
lxv 16:
apud Jeremiam,
Si reverteris Israel, dictum Jehovae, ad Me revertaris,
et si removes abominationes a faciebus Meis, ne vacilles, et
jura, vivit Jehovah, in veritate, in judicio, et in justitia,
iv 1 [2]:
apud eundem,
Si discendo {14}discent vias populi Mei, adjurandum in
nomen Meum,…et aedificabuntur in medio populi Mei, xii 16.
Quod etiam juraverint in nomen Jehovae, seu juraverint Jehovae, apud Esaiam,
Audite hoc, domus Jacobi, vocati nomine Israelis, et ex
aquis Jehudae exiverunt, jurantes in nomen Jehovae, et Deum
Israelis memorarunt, non in veritate, et non in justitia, xlviii 1:
apud eundem,
In die illo erunt quinque urbes in terra Aegypti,
loquentes labiis Canaanis, et jurantes Jehovae Zebaoth, xix
18:
apud Joshuam,
Jurarunt principes congregationis Gibeonitis, per
Jehovam Deum Israelis, ix 18, 19.
[9] {15}Inde constat quod permissum illis jurare per nomen Jehovae, seu per Jehovam; sed quod id nihil aliud fuerit quam repraesentativum confirmationis interni hominis, {16}constat; notum {17}autem est quod interni homines, hoc est, qui conscientiam habent, non opus habeant aliquid per juramentum confirmare, et quod nec confirment, juramenta illis sunt pudori; dicere quidem possunt cum aliqua asseveratione quod ita sit, ut et veritatem confirmare per rationes, sed jurare quod ita sit, nequeunt; habent internum vinculum quo ligati, nempe conscientiae; illi superaddere vinculum externum, quod est juramentum, est sicut illis irrogare quod non recti corde sint; internus homo etiam talis est ut ex libero amet loqui et agere, non autem ex coacto, internum enim apud eos cogit externum, non autem vicissim; quare qui conscientiam habent, non jurant, minus adhuc qui perceptionem boni et veri, hoc est, caelestes homines; hi ne quidem per rationes apud se et inter se confirmant, sed modo dicunt quod ita sit vel non ita sit, n. 202, 337, 2718, quare hi adhuc remotiores sunt a juramento; [10] inde est, et quia juramenta inter repraesentativa erant quae abroganda, quod Dominus doceat quod omnino non jurandum, his verbis apud Matthaeum,
Audivistis, quod dictum sit, Non pejerabis, solves vero
Domino juramenta tua, Ego vero dico vobis, Non jurabis omnino,
neque per caelum, quia thronus Dei est; neque per terram, quia
scabellum pedum Ipsius est; neque per Hierosolymam, quia urbs
est magni Regis; neque jurabis per caput tuum, quia non potes
unum pilum album aut nigrum facere; esto vero sermo vester,
immo immo, non non; quod ultra haec est, ex malo est, v,
33-37;
intelligitur per haec quod prorsus non jurandum per Jehovam, nec per quicquam quod est Jehovae seu Domini.
@1 i et ex origine veri, seu ex ipso Vero,$
@2 i seu minari et usque paenitere,$
@3 cum tamen hoc fiat applicate ad hominem qui talis, et Jehovam
nusquam paeniteat, n. 587, 588;$
@4 i sed usque fit apud hominem, qui dubitat num ita sit, ita qui
non recipit nisi more humano confirmatum sit;$
@5 simul I$
@6 permultis$
@7 qui hic David, quod per Davidem in Verbo ac in psalmis
intelligatur Dominis, videatur n. 1888,$
@8 i tamen$
@9 i qui$
@10 ibi$
@11 i ut per Verbum$
@12 et$
@13 significativum$
@14 discant I$
@15 ex illis$
@16 constare potest$
@17 enim$

2843. `Quia propterea quod fecisti verbum hoc’: quod significet rem transactam, constat absque explicatione.

2844. `Et non cohibuisti filium tuum, unicum tuum’: quod significet unitionem Humani cum Divino per ultimum tentationis, constat ex illis quae supra n. 2827 dicta sunt, ubi eadem verba, praeter quod hic non legatur `a Me,’ per quod significatur quod adhuc ulterior unitio erit; quod semper ulterior unitio Essentiae Humanae Domini cum Divina Ipsius, usque ad plenariam, fuerit, videatur n. 1864, 2033.

2845. Vers. 17. Quod benedicendo benedicam tibi, et multiplicando multiplicabo semen tuum, tanquam stellas caelorum, et tanquam arenam quae super litore maris; et hereditabit semen tuum portam hostium {1}tuorum. `Quod benedicendo benedicam tibi significat fructificationem ex affectione veri: `multiplicando multiplicabo’ significat derivationes veri inde: `semen tuum’ significat spirituales qui in bono fidei salvantur ex Divino Humano Domini: `tanquam stellas caelorum’ significat multitudinem cognitionum boni et veri: `et tanquam arenam quae super litore maris’ significat multitudinem scientificorum correspondentium: `et hereditabit semen tuum portam hostium {1}tuorum’ significat quod charitas et fides succedet `loco’ ubi prius malum et falsum.
@1 Heb.=suorum$

2846. Quod `benedicendo benedicam tibi’ significet fructificationem ex affectione veri, constat a significatione `benedici’ quod sit locupletari bono caelesti et spirituali, de qua n. 981, 1096, 1420, 1422, hic fructificari ex bono fidei, seu quod idem, ex affectione veri, quia de spiritualibus agitur. Hic a Jehovah ad Abrahamum dicitur `benedicendo benedicam tibi,’ et per `Abrahamum’ repraesentatur Dominus quoad Divinum Humanum, ut in hoc capite prius; Ipse Dominus non potuit benedici quia est ipsa Benedictio; sed benedici dicitur cum secundum Ipsius amorem abundant illi qui salvantur, quare in sensu interno illi hic significantur, ut quoque constat ab iis quae immediate sequuntur: `fructificatio’ hic dicitur, quia haec praedicatur de affectione, `multiplicatio’ autem, ut sequitur, de veris quae inde.

2847. `Multiplicando multiplicabo’: quod significet derivationes veri inde, constat ex praedicatione `multiplicari’ quod sit de vero, hic ideo quod sint derivationes veri ex affectione, ut mox supra dictum; quod `fructificari’ praedicetur de bono, et `multiplicari’ de vero, videatur n. 43, 55, 913, 983.

2848. `Semen tuum’: quod significet spirituales qui in bona fidei salvantur a Divino Humano Domini, constat ex significatione `seminis’ quod sit charitatis fides, de qua n. 1025, 1447, 1610, 1941, seu quod idem, illi ex humano genere qui in charitatis fide sunt, hoc est, spirituales; illi etiam a Domino vocantur `semen,’ et `filii regni,’ apud Matthaeum,
Qui seminat bonum semen, est Filius hominis, semen vero sunt filii regni, xiii 37, 38.

2849. `Tanquam stellas caelorum’: quod significet multitudinem cognitionum boni et veri, constat ex significatione `stellarum’ quod sint cognitiones boni et veri, de qua n. 1808, 2495. Spirituales sunt qui in Verbo passim comparantur stellis, et hoc a cognitionibus boni et veri quae illis, non autem caelestes, quia his non cognitiones sed perceptiones; et praeterea quia stellae illuminant noctem, est enim spiritualibus lux nocturna qualis a luna et stellis respective ad lucem diurnam in qua sunt caelestes; quod spiritualibus obscurum respective sit, videatur n. 1043, 2708 pr., 2715.

2850. `Et tanquam arenam quae super litore maris’: quod significet multitudinem scientificorum correspondentium, constat ex significatione `maris’ quod sint scientifica in communi seu congregatio eorum, de qua n. 28, 2120, et a significatione `arenae’ quod sint scientifica in specie et particulari; scientifica comparantur `arenae, quia `lapilli’ ex quibus arena, in sensu interno sunt scientifica, n. 643, 1298: utrumque hic dicitur, nempe quod multiplicabuntur sicut 2 `stellae caelorum,’ et sicut `arena litoris maris,’ quia `stellae’ seu cognitiones se referunt ad rationale, `arena’ vero `litoris maris’ seu scientifica ad naturale; cum illa quae sunt rationalis hominis, nempe bona et vera cognitionum, concordant cum illis quae sunt naturalis hominis, nempe cum scientificis, sic ut unum faciant, seu se mutuo confirment, tunc correspondent; ad hanc correspondentiam redigit Dominus rationalia et naturalia hominis cum illum regenerat, seu spiritualem facit; ex hac causa est quod tam stellae caelorum quam arena litoris maris hic memorentur, alioquin unum satis fuisset.

2851. Quod `hereditabit semen tuum portam hostium {1}tuorum significet quod charitas et fides succedet loco ubi prius malum et falsum, constat ex significatione `hereditare’ quod sit vitam Domini {2}accipere, de qua n. 2658, hic succedere quia cum charitas et fides loco ubi prius malum et falsum, tunc vita Domini succedit; ex significatione `seminis’ quod sit charitas et fides, de qua n. 1025, 1447, 1610, 1941; a significatione `portae,’ de qua sequitur; et a significatione `hostium’ quod sint mala et falsa, seu quod idem, qui in malo et falso; hi significantur per hostes et inimicos in sensu interno Verbi. [2] Quod significationem `portae’ attinet, sunt in genere binae portae apud unumquemvis hominem; una patet ad infernum, quae aperta est malis et falsis inde, in illa porta sunt infernales genii et spiritus; altera porta patet versus caelum, quae aperta est bonis et veris inde, in illa porta sunt angeli; ita est porta quae ducit ad infernum, et porta quae ducit ad caelum: porta inferni aperta est illis qui sunt in malo et falso, et tantum per rimas circumcirca superne aliquid lucis e caelo intrat, per quam possint cogitare et ratiocinari; porta autem caeli aperta est illis qui sunt in bono et vero inde: [3] sunt enim binae viae quae ducunt in mentem hominis rationalem, via superior seu interna, per quam intrat bonum et verum a Domino, et via inferior seu externa, per quam malum et falsum subintrat ab inferno; ipsa mens rationalis est in medio ad quam tendunt viae; mens illa a bonis et veris quae ibi, in Verbo comparatur urbi et vocatur `urbs,’ et quia comparatur urbi et vocatur urbs, designantur illi portae, et describitur passim quod hostes, hoc est, mali genii et spiritus illam urbem obsideant, et quod impugnent, et quod angeli a Domino, hoc est, Dominus illam defendat; infernales genii et spiritus cum malis et falsis, non ulterius venire possunt quam ad portam inferiorem seu externam, et nusquam in urbem, si potuissent in urbem seu in mentem rationalem, foret prorsus actum cum homine; at cum eo usque veniunt ut urbem illam expugnavisse sibi videantur, tunc clauditur illa sic ut non influat bonam et verum amplius in illam e caelo, solum, ut dictum, aliquid per rimas circumcirca; inde est quod tales non amplius aliquid charitatis nec aliquid fidei habeant, sed ponant in malo bonum et in falso verum, inde etiam est quod illi non amplius vere rationales sint, tametsi sibi videantur esse, n. 1914, 1944; et inde est quod dicantur `homines mortui,’ tametsi se prae aliis {3}vivere credant, n. 81, 290 f.; {4}haec ex causa quia porta caeli illis clausa est; quod illis clausa, manifeste apparet et appercipitur in altera vita; tum quoque vicissim, quod porta caeli aperta sit illis qui in bono et vero. [4] Quod `portam hostium,’ de qua in hoc versu, in specie attinet, est illa apud hominem in mente ejus naturali; illam, cum prorsus naturalis est homo seu non regeneratus, occupant mala et falsa, seu quod idem, in illam influunt mali genii et spiritus cum cupiditatibus mali et persuasionibus falsi, videatur n. 687, 697, 1692; cum autem homo spiritualis sit seu regeneratur, tunc mala et falsa, seu quod idem, genii et spiritus mali ab illa porta, seu ab illa mente, expelluntur, quibus expulsis succedunt bona et vera, seu charitas et fides, {5}quae significantur per quod `hereditabit semen tuum portam hostium {6}suorum’; hoc fit in particulari apud unumquemvis hominem cum regeneratur, {7}similiter in altera vita illis qui in regnum Domini veniunt, et hoc quoque fit in communi, seu in Ecclesia, quae est plurium: [5] repraesentatum hoc fuit per quod filii Israelis expulerint gentes a terra Canaane; hoc in sensu litterali intelligitur per quod `hereditabit semen tuum portam hostium,’ at in sensu interno significantur illa quae dicta sunt: inde antiquis temporibus sollemne factum ita dicere cum benedicerentur illi qui conjugium inirent, ut quoque patet a benedictione Labanis ad Rebeccam sororem, cum haec desponsata iret ad Jishakum,
Soror nostra, tu esto in millia myriadis, et hereditet semen tuum portam osorum {8}tuorum, Gen. xxiv 60.
Quod talia per `portam hostium seu osorum’ in Verbo significentur, constare potest a sequentibus locis; [6] apud Esaiam,
Interimam fame radicem tuam, et reliquias tuas occidam; ejula porta, clama urbs, liquefacta est Philistaea tota tu, quia e septentrione fumus venit, xiv 30, 31;
`interimere fame radicem et reliquias occidere’ pro auferre bona et vera quae a Domino interius recondita sunt, quod `reliquiae’ sint illa, videatur n. 468, 530, 560-562, 661, 798, 1050, 1738, 1906, 2284; `porta’ pro aditu ad interiora seu ad mentem rationalem; `urbs’ pro illa mente, seu quod idem, pro bonis et veris ibi, n. 402, 2268, 2449, 2451, 2712; `Philistaea’ pro scientia cognitionum fidei, seu quod idem, pro iis qui in scientia earundem sunt sed non in bonis fidei, n. 1197, 1198; `e septentrione fumus’ pro quod ab inferno falsum; quod `fumus’ sit falsum ex malo, n. 1861: [7] apud eundem,
Frangetur urbs inanitatis, claudetur omnis domus ab
intrando; clamor super vino in plateis, desolabitur omnis
laetitia, exulabit gaudium terrae, reliquum in urbe desolatio,
et vastatione percutietur porta, nam ita erit in medio terrae,
in medio populorum, xxiv 10-13;
`urbs inanitatis quae frangetur’ pro mente humana quod deprivata vero, `omnis domus quod claudetur’ pro quod absque bono; quod `domus’ sit bonum, n. 2233 {9}; `clamor super vino in plateis’ pro statu falsi; quod clamor praedicetur de falsis, n. 2240; quod `vinum’ sit verum, de quo clamor quod non sit, n. 1071, 1798; quod `plateae’ sint quae ducunt ad vera, n. 2336; `laetitia quae desolatur’ praedicatur de vero, `gaudium terrae quod exulat,’ de bono; inde patet quid significat quod `reliquum in urbe desolatio,’ et quod `vastatione percutietur porta’; vastata dicitur porta cum non nisi quam mala et falsa regnant: [8] apud Jeremiam,
Viae Zionis lugentes, ut non veniant ad festum statum, omnes portae ejus desolatae, sacerdotes ejus gemunt, virgines ejus anxiae, et illi amarum; facti hostes ejus in caput, inimici ejus securi, quia Jehovah anxietate affecit, super multitudinem praevaricationum ejus; infantes ejus abiverunt captivi coram hoste, Thren. i 4, 5;
`viae Zionis lugentes’ pro quod non amplius vera ex bono; quod `viae’ sint vera n. 189, 627, 2333; `omnes portae desolatae’ pro quod omnes aditus occupati a falsis; `facti hostes in caput’ pro quod mala regnent: [9] apud eundem,

Jehovah lugere fecit antemurale, et murum filiae Zionis, simul languent, demersae in terram portae ejus, perdidit et fregit vectes ejus; rex ejus et principes ejus in gentibus; non lex, etiam prophetae non invenerunt visionem a Jehovah; …aperuerunt super te os suum omnes inimici tui, exsibilarunt et frenduerunt dente, dixerunt, Absorpsimus, utique hic dies est quem exspectavimus, invenimus, vidimus, Thren. ii 8, 9, 16;
`demersae in terram portae’ pro quod mens naturalis occupata a malis et falsis; `rex ejus et principes in gentibus’ pro quod vera immersa malis; quod `rex’ sit verum in genere, n. 1672, 1728, 2015, 2069; quod `principes’ vera primaria, n. 1482, 2089; quod `gentes’ sint mala, n. 1259, 1260, 1849, 1868, 2588: [10] apud Mosen,
Gens a longinquo, ab extremitate terrae,…angustabit
te in omnibus portis {10}tuis, donec dejici muros tuos altos
et munitos in quibus confides, in omni terra tua; et

angustabit te in omnibus portis tuis, in tota terra tua,…ita angustabit te hostis {11}tuus, Deut. xxviii [49], 52, 53;
inter maledictiones quas Moses praedixit populo, si non permanerent in praeceptis et statutis; `gens a longinquo ab extremitate terrae’ in sensu interno pro malis et falsis, seu illis qui in malo et falso; `angustare in omnibus portis’ pro secludere omnem aditum bono et vero: [11] apud Nahum,
Ecce populus tuus mulieres in medio tui, inimicis
aperiendo apertae sunt portae terrae tuae, comedit ignis
vectes tuos, aquas obsidii hauri tibi, confirma munimenta tua,
intra in caenum, et calca bitumen, confirma fornacem
lateritiam, iii 13, 14;
`inimicis apertae portae terrae’ pro quod mala occupent locum ubi erunt bona: in Libro Judicum,
Cessarunt viae, et iverunt semitas, iverunt vias
tortuosas, cessarunt vici in Israele,…elegit deos novos,
tunc oppugnari portas, clypeus si visus, vel hasta in
quadraginta millibus Israelis, v 6-8;
{12}propheticum Deborae et Baraki; `oppugnari portas’ pro quod bona et vera: [12] apud Davidem,
Excogitant in me habitatores portae, modulantur
bibentes siceram, Ps. lxix 13 [A.V. 12];
`habitatores portae’ pro malis et falsis, tum pro infernalibus: apud Ezechielem,
In visionibus Dei deductus ad ostium portae interioris
spectans versus septentrionem,…ibi vidit abominationes
magnas domus Israelis:…etiam deductus ad ostium portae domus
Jehovae spectans versus septentrionem,…ibi etiam
abominationes, viii 3, 6, 14, 15;
`ostium portae interioris spectans versus septentrionem’ pro loco ubi interiora falsa; `ostium portae domus Jehovae versus septentrionem’ ubi interiora mala; quod falsa et mala interiora sint, et quod sit interior sphaera in qua tales spiritus et genii, videatur n. 2121-2124: [13] apud Davidem,
Ecce possessio Jehovae filii, merces fructus ventris,
sicut tela in manu validi, ita filii primitiarum, beatus vir
qui implevit pharetram suam ab illis; non pudefient, quia
loquentur cum hostibus in porta, Ps. cxxvii 3, 4 [5];
`loqui cum hostibus in porta’ pro nihil timere mala et falsa, ita nec infernum: apud Esaiam,
In die illo erit Jehovah Zebaoth … in spiritum
judicii sedenti ad judicium, in fortitudinem avertentibus
praelium ad portam, et etiam hi vino insaniunt, et sicera
errant, xxviii 5-7:
apud eundem,
Exscindentur peccare facientes homines verbo, et
corripientem in porta illaqueant, et declinare faciunt in
inane justum, xxix 20, 21:
apud eundem,
Elam sustulit pharetram in curru hominis, {13}equites, Kir denudavit scutum, et fuit electio vallium tuarum plena curru et equitibus, ponendo posuerunt ad portam,…et {14}spectavit in die illo ad armamentarium domus silvae, xxii 6-8: apud Jeremiam,
Luxit Jehudah, et portae ejus languefactae, {15}atruerunt ad terram, et clamor Hierosolymae ascendit,magnates miserunt minores ad aquas, venerunt ad foveas, nec invenerunt aquas, xiv 1-3:
apud eundem,
Seniores a porta cessarunt, juvenes a modulatione sua, Thren. v 14;
[14] ex his constare potest quid significat `porta hostium’ quod nempe infernum, seu infernales, qui continue impugnant bona et vera, eorum sedes est apud hominem, ut dictum, in mente ejus naturali; sed cum homo talis est ut admittat bona et vera, ita angelos, tunc a Domino abiguntur infernales a sede illa, quibus abactis aperitur porta caeli seu caelum; haec porta etiam in Verbo passim memoratur; ut apud Esaiam,
Canticum in terra Jehudae: urbs valida nobis, salus
ponet muros et antemurale; aperite portas, et ingredietur gens
justa, custodiens fidelitates, xxvi 1, 2
apud eundem,
Sic dixit Jehovah uncto suo {16} Koresho, cujus
apprehendi dextram, ad descendere faciendum coram illo gentes,
et lumbos regum aperiam, ad aperiendum coram illo valvas, et
portae non occludentur: Ego coram te ibo, et tortuosa
rectificabo, valvas aeris confringam, et vectes ferri
concidam, xlv 1, 2:
apud eundem,
Aedificabunt filii alienigenae muros tuos, et reges
eorum ministrabunt tibi,…aperient portas tuas jugiter, diu
et noctu non occludentur:…non audietur amplius violentia in
terra tua, vastitas et confractio in terminis tuis, et vocabis
salutem muros tuos, et portas tuas laudem, lx 10, 11, 18:
apud eundem,
Transite, transite portas, parate viam populo,
sternite, sternite semitam,…dicite filiae Zionis, Ecce salus
tua venit, lxii 10-12:
apud Micham,
Transibunt per portam, et exibunt per illam, et
transibit rex eorum coram illis, et Jehovah in principio
eorum, ii 13:
apud Davidem,
Attollite portae capita vestra, et extollimini ostia
aeterna, et intrabit Rex gloria. Quis hic Rex gloriae?
Jehovah fortis et heros, Jehovah heros belli; attollite portae
capita vestra, attollite ostia aeterna, Ps. xxiv 7-10:
apud eundem,
Celebra Hierosolyma Jehovam, lauda Deum tuum Zion, quia
firmat vectes portarum tuarum, benedicit filiis tuis in medio
tui, Ps. cxlvii 12, 13.
[15] Ex his patet quod `porta caeli’ sit ubi angeli apud hominem, hoc
est, ubi influxus boni et veri a Domino; ita quod binae portae
sint, ut dictum: de {17}binis portis ita Dominus apud Matthaeum,
Intrate per angustam portam, quia lata porta et
spatiosa via quae abducit ad interitum, et multi sunt qui
intrant per eam; quia angusta et stricta via quae ducit ad
vitam, et pauci sunt qui inveniunt eam, vii 12-14; Luc. xiii
23, 24.
Praeterea de portis ad Novam Hierosolymam, et de portis ad novum
Templum, multis agitur apud Ezechielem, etiam apud Johannem in
Apocalypsi, per quas nec aliud intelligitur quam aditus ad caelum;
de quibus videatur, Ezech. xl 6-49; xliii 1, 2, 4; xliv 1-3; xlvi
1-9, 12; xlviii 31-34; Apoc. xxi 12, 13, 21, 25; xxii 14; Esai. liv
11, 12; inde Hierosolyma appellatur `porta populi,’ Mich. i 9;
Obad. 13.
@1 Heb.=suorum$
@2 habere$
@3 before se$
@4 i et$
@5 i haec sunt$
@6 so A and I, as Heb. also.$
@7 hoc quoque fit in communi, cum nova Ecclesia a Domino plantatur;
similiter in altera vita illis qui in Regnum Domini veniunt, but d
hoc to plantatur$
@8 Heb. is suorum as above.$
@9 AI i 2234.$
@10 suis I$
@11 tuis I$
@12 Canticum$
@13 n. 6419 has equitibus$
@14 Heb. also=spectavisti$
@15 In n. 2240 S has atrati sunt$
@16 I has Chorescho here, A Choresho, but in 8989 both have
Chorescho and just below A has Koreschus. Sch has in chapter
heading Korescho seu Cyro, and in text Korescho (cap. xliv) and
Corescho.$
@17 quibus$

2852. Vers. 18. Et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, propter quod auscultasti voci Meae. `Benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae’ significat salvationem omnium qui in bono sunt: `propter quod auscultasti voci Meae’ significat per unionem Essentiae Humanae Domini cum Divina Ipsius.

2853. `Benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae’: quod significet salvationem omnium qui in bono sunt, constat a significatione `benedici’ quod sit locupletari bono caelesti et spirituali, de qua n. 981, 1096, 1420, 1422, et quia illi sunt qui salvantur, hic `benedici’ significat {1}salvari; quod benedici latae significationis sit, notum est; ex significatione `seminis’ quod sit fides charitatis, de qua n. 1025, 1447, 1610; et ex significatione `gentium terrae’ quod sint illi qui in bono, de qua n. 1159, 1258-1260, 1416, 1849. Praeterea hoc arcanum in his verbis 2 etiam continetur, quod per Ecclesiam, quae hic est terra, n. 662, 1066, 1068, 1262, salventur illi qui extra Ecclesiam sunt, `semen’ enim `tuum’ est, ut dictum, fides charitatis; in fide charitatis non alii sunt quam qui intra Ecclesiam sunt, nam fides charitatis est verum doctrinae adjunctum bono vitae; ita enim se res habet: regnum Domini in terris consistit ab omnibus illis qui in bono sunt, qui tametsi sparsi per totum terrarum orbem, usque tamen unum sunt, et sicut membra constituunt unum corpus; tale est regnum Domini in caelis, ibi universum caelum refert unum hominem, qui ideo etiam Maximus Homo vocatur, n. 684, 1276; et quod mirabile et hactenus ignotum, correspondent omnes partes corporis humani societatibus in caelo quare aliquoties dictum, quod illae societates pertineant ad provinciam capitis, illae ad provinciam oculi, aliae ad pectoris, et sic porro, de qua correspondentia, ex Divina Domini Misericordia, seorsim dicetur 3 {2}similiter se habet cum Ecclesia Domini in terris, ibi Ecclesia est instar cordis et pulmonum, et qui extra Ecclesiam referunt partes corporis quae a corde et pulmonibus sustentantur et vivunt; inde patet quod absque Ecclesia alicubi in terris non subsistere possit genus humanum, sicut corpus nisi ibi cor et pulmones, videatur n. 468, 637, 931, 2054; ex hac causa est quod quoties aliqua Ecclesia consummatur, hoc est, nulla fit quia nulla amplius charitas, tunc ex Providentia Domini nova semper exsuscitetur; sicut cum Antiquissima Ecclesia periit, quae vocata `Homo,’ tunc nova a Domino creata, quae dicta `Noahus,’ et fuit Antiqua quae post diluvium; et cum haec degeneravit et nulla facta, Ecclesia repraesentativa Judaica et Israelitica instituta est; et cum haec prorsus exstincta, tunc Dominus in mundum venit et novam instauravit; et {3}hoc ob causam ut conjunctio esse caeli cum humano genere per Ecclesiam: hoc quoque est quod significatur per quod `benedicentur in semine tuo omnes gente terrae.’
@1 salvationem$
@2 A has a marginal note de communione sanctorum, ut vocatur$
@3 haec$

2854. `Propter quod auscultasti voci Meae’: quod significet per unionem Essentiae Humanae Domini cum Divina Ipsius, constare potest ab omnibus quae praecedunt, quorum haec est clausula; `auscultare voci’ est quod ultimum tentationis subiverit, et sic univerit Essentiam Humanam Divinae; quod Dominus Humanum Divino et Divinum Humano univerit per continuas tentationes et victorias videatur n. 1737, 1813, et quod per hanc unionem salvaverit genus humanum, n. 1676 f, 1990, 2016, 2025; omnis salus generi humano est inde. Communis opinio est quod Pater miserit Filium ut durissima usque ad mortem crucis pateretur, et sic quod per intuitionem in Illius passionem et meritum generis humani misereretur: sed quisque scire potest quod Jehovah non per intuitionem aliquam in Filium misereatur, est enim ipsa misericordia; sed quod arcanum Adventus Domini in mundum sit quod in Se Ipso uniret Divinum Humano et Humanum Divino, quod non potuit fieri quam per gravissima tentationum, et sic quod per unionem illam salus posset pertingere ad genus humanum, in quo non amplius aliquid bonum caeleste et spirituale, ne quidem naturale, residuum erat; haec unio est quae salvat illos qui in charitatis fide sunt; est Ipse Dominus qui miseretur.

2855. Vers. 19. Et reversus est Abraham ad pueros suos; et surrexerunt, et iverunt simul ad Beersheba; et habitavit Abraham in Beersheba. `Reversus est Abraham ad pueros suos’ significat conjunctionem iterum cum rationali priore: `et surrexerunt’ significat elevationis gradum majorem: `et iverunt simul ad Beersheba’ significat progressionem in charitatis et fidei doctrina, quae Divina, cui adjuncta rationalia humana: `et habitavit Abraham in Beersheba’ significat quod Dominus sit ipsa illa doctrina.

2856. `Reversus est Abraham ad pueros suos’: quod significet conjunctionem iterum cum rationali priore, constat a significatione `puerorum’ quod sit rationale prius seu mere humanum quod inserviturum Rationali Divino, de qua supra n. 2782, 2792; et a significatione `reverti ad eos’ quod sit conjungi, de qua etiam supra n. 2795 quod Dominus separaverit a Se rationale mere humanum cum gravissimas tentationes subiret, constat ab explicatione vers. 5, n. 2791-2793, 2795 et quod post tentationes iterum se cum rationali illo conjunxerit, constat ab illis quae prius dicta, n. 2795, et ex his in hoc versu, quod reversus sit ad pueros.

2857. `Et surrexerunt’: quod significet elevationis gradum majorem, constat a significatione `surgere’ quod cum nominatur in Verbo, sit aliqua elevatio quae significatur, n. 2401; hic elevatio rationalis post tentationem; post enim {1}tentationes elevatum semper fuit rationale, quod fit etiam apud hominem; omnis tentatio in qua vincit homo, elevat ejus mentem et quae mentis sunt, confirmat enim bona et vera, et superaddit nova, n. 1692, 1717, 1740, 2272.
@1 tentationem$

2858. `Et iverunt simul ad Beersheba’: quod significet progressionem in charitatis et fidei doctrina quae Divina, cui adjuncta rationalia humana, constat a significatione `Beersheba’ quod sit charitatis et fidei doctrina quae Divina, cui adjuncta rationalia humana, de qua n. 2614, 2723; rationalia humana significantur per `pueros,’ n. 2782, 2792, 2856, et quod Divina cui illa adjuncta sunt, per quod `cum Abrahamo iverunt simul,’ videatur n. 2767.

2859. Quod `habitavit Abraham in Beersheba’ significet quod Dominus sit ipsa illa doctrina, constat ex significatione `habitare,’ ex repraesentatione `Abrahami,’ et ex significatione `Beersheba,’ de quibus prius, et simul ex illis quae mox praecedunt; `habitare in Beersheba’ est esse in doctrina, at cum praedicatur de Domino, est esse doctrina; sicut habitare in caelo, ut quoque dicitur de Domino, non solum significat quod sit in caelo, sed etiam quod Ipse sit caelum, est enim Omne caeli, n. 551, 552 quod Dominus sit Verbum, {1}notum est, ita Dominus est doctrina, n. 2533, nam omnis doctrina est ex Verbo; omne doctrinae in Verbo ex Domino est, et de Domino est; in sensu interno Verbi nihil nisi de Domino et de Ipsius regno agitur, ut pluries ostensum; est Divinum Humanum Domini, de quo sensus internus Verbi imprimis agit; et omne doctrinae in Verbo quoad hominem est Ipsum {2}colere et Ipsum amare.
@1 i cuivis$
@2 A transposes colere and amare$

2860. Vers. 20-23. Et fuit post verba illa, et indicatum est Abrahamo, dicendo, Ecce peperit Milkah etiam illa filios Nahori fratri tuo. Uz primogenitum suum, et Buz fratrem ejus, et Kemuel patrem Arami. Et Kesed, et Hazo, et Pildash, et Jidlaph, et Bethuel. Et Bethuel genuit Rebeccam: octo illos peperit Milkah Nahori fratri Abrahami. `Fuit post verba illa’ significat res transactas spectantes illos qui intra Ecclesiam: `et indicatum Abrahamo, dicendo’ significat perceptionem Domini: `ecce peperit Milkah etiam illa filios Nahori fratri tuo’ significat illos qui extra Ecclesiam sunt in fraternitate ex bono: `Uz primogenitum, Buz fratrem ejus, et Kemuel patrem Arami, et Kesed, et Hazo, et Pildash, et Jidlaph, et Bethuel’ significant varia religiosa et cultus inde: `Bethuel genuit Rebeccam’ significat ex bono affectionem veri: `octo illos peperit Milkah Nahori fratri Abrahami’ significat alteram classem eorum qui salvantur.

2861. `Fuit post verba illa’: quod significet res transactas spectantes illos qui intra Ecclesiam, constat ex significatione `verborum’ quod sint res; in lingua originali res dicuntur verba, ita `post verba illa’ est post res transactas. Actum est in praecedentibus a vers. 13 ad hunc versum, de salvatione spiritualium ex Divino Humano Domini, et quidem illorum qui in bono intra Ecclesiam sunt; illi sunt qui vere spirituales possunt esse, quia Verbum habent, ita vera fidei; per vera doctrinae conjuncta bono vitae fit homo spiritualis; omne spirituale est inde: gentes vero extra Ecclesiam quia Verbum non habent, ita non vera fidei, quamdiu in mundo vivunt, etiamsi in bono charitatis, usque non sunt vere spirituales antequam in veris fidei instructi {1}sunt; et quia pleraeque gentes in mundo instrui nequeunt, illi qui in charitate mutua et in oboedientia vixerunt, ex providentia et misericordia Domini in altera vita instruuntur, et tunc facile recipiunt vera fidei, et fiunt spirituales; quod gentium status et sors in altera vita talis sit, videatur n. 2589-2604. Quia in {2}praecedentibus actum est de 2 illis qui salvantur ex Divino Humano Domini intra Ecclesiam, ideo in his quae sequuntur ad finem hujus capitis, agitur de illis qui salvantur extra Ecclesiam, et significantur per illos qui nati Nahori fratri Abrahami ex Milkah uxore et ex Reumah concubina; hoc etiam sequitur in serie; qui non sensum internum Verbi novit, putaret quod haec solum genealogica essent domus Terahi, propter Rebeccam quae facta Jishako uxor, ut et propter Bethuelem, cujus binae neptes Lea et Rachel factae uxores Jacobo; verum, ut saepius dictum et ostensum, omnia nomina in Verbo significant res, n. 1224, 1264, 1876, 1888; et nisi significarent res, Verbum non foret Divinum sed mundanum; inde etiam constare potest quod haec quae sequuntur, spectent in serie Ecclesiam spiritualem Domini, sed illam quae apud gentes est; et hoc per Nahorem fratrem Abrahami, ut significarentur illi qui in fraternitate sunt ex bono, ut sequitur n. 2863.
@1 sint$
@2 antecedentibus$

2862. `Et indicatam Abrahamo, dicendo’: quod significet perceptionem Domini, constare potest ex significatione `indicari’ quod sit cogitare et reflectere; et `dicere’ quod sit percipere, de qua saepius prius; reflexio et perceptio Domini, de qua in sensu interno Verbi, non aliter in historicis exprimi potest quam per `indicari et dicere’; in se etiam reflexio et perceptio est indicatio et dictatio interna.

2863. `Ecce peperit Milkah etiam illa filios Nahori fratri tuo’: quod significet illos qui extra Ecclesiam sunt in fraternitate ex bono, constare etiam potest ex illis quae prius de Milkah et Nahore n. 1363, 1369, 1370 dicta sunt; fuerunt enim tres filii Teraho, {1}Abram, Nahor et Haran, qui quod alios deos coluerint, videatur n. 1356; Milkah fuit filia Haranis, quae facta uxor Nahori, n. 1369; et Haran mortuus super facies Terahi {2}in Ur Chaldaeorum, n. 1365-1368; inde constare potest quid per `Milkam et Nahorem’ significatur, nempe per `Milkam’ verum illarum gentium, et per `Nahorem’ bonum. Quod apud gentes vera sint, a multis constare potest; notum enim est quod apud gentes olim sapientia et intelligentia fuerit, ut quod agnoverint unum Deum, et de illo sancte scripserint; etiam quod agnoverint immortalitatem animae ac vitam post mortem, tum etiam felicitatem bonorum et infelicitatem malorum; [2] praeter quod pro lege habuerint praecepta decalogi, quod nempe colendus Deus, quod honorandi parentes, quod non occidendum, furandum, adulterandum, et quod non concupiscenda aliorum; nec contenti quod in externis tales essent, sed quod in internis: similiter hodie, gentes moratiores ex omnibus partibus telluris de talibus quandoque melius loquuntur quam Christiani, nec solum loquuntur, sed vivunt secundum illa: [3] haec et plura sunt vera apud gentes, et se conjungunt cum bono quod illis a Domino, ex quibus conjunctis in statu sunt recipiendi adhuc plura vera, quia unum verum agnoscit alterum et se facile consociant; est veritatum nexus et sunt affinitates; inde est quod illi qui in bono fuerunt in mundo, facile recipiant vera fidei in altera vita: falsa apud {13}eos non se conjungunt bono, sed modo se applicant, {4}sed ita ut inde separari possint; quae conjuncta sunt, manent; quae vero applicata sunt, separantur; et separantur tunc cum vera fidei discunt et imbuunt; omne verum fidei removet et separat falsum, usque tandem ita ut aversetur et fugiat illud. Inde nunc patet quinam per `filios, quos Milkah peperit Nahori fratri Abrahami’ significantur, quod nempe illi extra Ecclesiam qui in fraternitate sunt ex bono.
@1 Abraham I$
@2 i patris sui$
@3 tales$
@4 verum$

2864. `Uz primogenitum suum, et Buz fratrem ejus, et Kemuel patrem Arami et Kesed, et Hazo, et Pildash, et Jidlaph, et Bethuel’: quod significent varia religiosa et cultus inde, constare potest inde quod nomina significent res, ut dictum; res quas haec nomina significant, sunt religiosa et cultus inde, sicut etiam nomina quae leguntur cap. v et xi Gen. Quid autem hic unumquodvis nomen et unusquisque filius significat, non ita dici potest quia solum nominantur; Uz et Buz quoque nominantur apud Jer. xxv 20, 23, sed inter plura alia nomina, etiam Uz, Thren. iv 21; Job i I, de quo Gen. x 23; n. 1233, 1234.

2865. `Et Bethuel genuit Rebeccam’: quod significet ex bono affectionem veri eorum, constare potest ex repraesentatione
`Bethuelis et Rebeccae,’ de quibus cap. seq. xxiv.

2866. `Octo illos peperit Milkah Nahori fratri Abrahami’: quod significet alteram classem illorum qui salvantur, constat ex significatione `octo,’ et quod iterum dicatur quod `Milkah peperit Nahori fratri Abrahami’: dies octavus quia primus dies sequentis septimanae, inde `octo’ significant aliud quod distinctum est a priore, videatur n. 2044, hic ideo alteram classem; ob quam significationem numerus ille additus est. Quod `peperit Milkah illos Nahori fratri Abrahami’ significet illos extra Ecclesiam qui in fraternitate sunt ex bono, supra n. 2863, 2865, ostensum; hic quia clausula est, significat idem ac insuper quod salventur.

2867. Vers. 24. Et concubina ejus, et nomen ejus Reumah; et peperit etiam illa Tebah, et Gaham, et Tahash, et Maachah. `Concubina ejus, et nomen ejus Reumah’ significat gentiles qui in cultu idololatrico et in bono: `et peperit etiam illa Tebah, et Gaham, et Tahash, et Maachah’ significat varia eorum religiosa; hi constituunt tertiam classem spiritualium qui salvantur.

2868. `Concubina ejus et nomen ejus Reumah’: quod significet gentiles qui in cultu idololatrico et in bono, constare potest ex illis quae praecedunt: in priore enim loco sunt gentiles qui significati per illos qui nati Nahori ex uxore, in posteriore qui ex concubina; qui ex uxore, fuerunt, ut ostensum, illi extra Ecclesiam qui in fraternitate ex bono sunt, n. 2863; hi qui extra Ecclesiam in cultu idololatrico et in bono; ita hi non ex tam legitimo toro ac illi, usque tamen sicut legitimi, nam tunc temporis liberi qui nascebantur ex ancillis, ut legitimi adoptabantur, ut constare potest ex filiis Jacobi qui nati sunt ex ancillis Bilha et Zilpa, Gen. xxx 4-12, ex quibus aeque tribus, sicut ex illis qui nati ex Lea et Rachele, et quidem absque differentia; at quod usque differentia, constare potest ex Gen. xxxiii 1, 2, 6, 7; [2] ancillae quae tunc dabantur marito ab uxore procreandorum liberorum causa, vocabantur concubinae, ut patet ex Bilha ancilla Rachelis, quae quoque vocatur concubina Jacobi, Gen. xxxv 22. Quod ex ancillis seu concubinis procrearent liberos, tunc temporis toleratum erat ut sic repraesentarentur illi qui extra ecclesiam, tum quoque illi qui in gradu inferiore intra Ecclesiam. Quod dicatur nomen ejus `Reumah,’ involvit quale ejus, n. 1896, 2009, hic exaltationem, quae significatur per `Reumah’: de statu et sorte gentium et populorum qui extra Ecclesiam, videatur n. 593, 932, 1032, 1059, 1327, 1328, 1366, 2049, 2051, 2284, 2589-2604.

2869. `Et peperit etiam illa Tebah, et Gaham, et Tahash, et Maachah’: quod significent varia eorum religiosa et cultus inde, et quod hi constituant tertiam classem spiritualium qui salvantur, constare potest ab illis quae supra n. 2864, 2866, 2868 dicta sunt.

2870. De Libero hominis {1}
@1 S first wrote a transaction De Miraculis but subsequently
replaced it by this.$

Pauci sciunt quid liberum, et quid non liberum; liberum apparet omne id quod est alicujus amoris et ejus jucundi, et non liberum quod illis contrariatur: quod est amoris sui et amoris mundi et illorum cupiditatum apparet homini sicut liberum, sed est liberum infernale; quod autem est amoris in Dominum et amoris erga proximum, consequenter amoris boni et veri est ipsum liberum, et est liberum caeleste.

2871. Infernales spiritus non sciunt quod aliud liberum sit quam quo est amoris sui et amoris mundi, hoc est, cupiditatum imperandi, persequendi et odio habendi omnes qui non serviunt, cruciandi quoscumque, destruendi sui causa, si possent, universum, auferendi et sibi vindicandi quicquid est alterius; cum in his et similibus sunt, in suo libero, quia in suo jucundo, sunt; in illo libero consistit vita eorum usque adeo ut si illud iis auferatur, non plus vitae iis supersit quam quantum infanti recens nato: ostensum quoque hoc per vivam experientiam; spiritus quidam malus in persuasione erat quod tali potuissent ei auferri, et sic venire in caelum, proinde quod potuisset vita ejus miraculose transcribi in vitam caelestem, quare ei amores illi cum eorum cupiditatibus auferebantur, quod fit in altera vita per dissociationem, et visi tunc manifeste sicut infans natans manibus quas vix posset movere, et erat simul in statu ut minus quam aliquis infans posset cogitare, nihil prorsus loqui, nec quicquam scire; sed mox restitutus est suo jucundo et sic libero: inde patuit quod impossibile sit, qui ex amore sui et mundi, et consequenter in illorum libero, vitam sibi comparavit, possit in caelum venire; si enim tali auferretur illa vita, non aliquid cogitationis et voluntatis residuum haberet.

2872. Liberum autem caeleste est quod a Domino; in illo sunt omne angeli qui in caelis; est, ut dictum, amoris in Dominum, et amoris mutui ita affectionis boni et veri; quale hoc liberum sit, ex eo constare potest quo unusquisque qui in illo est, suum beatum et felix alteri ex intima affectione communicet, et quod ei beatitudo et felicitas sit ut possit communicare: et quia universum caelum tale est, inde est quod unusquisque sit centrum beatitudinum et felicitatum omnium, et quod omnes simul sint singulorum; ipsa communicatio fit a Domino per mirabiles influxus in forma incomprehensibili quae est forma caeli: exinde constare potest quid est liberum caeleste et quo a Solo Domino.

2873. Quantum distat liberum caeleste, quod est ex affectione boni et veri, a libero infernali, quod est ex affectione mali et falsi, constare potest inde quod angeli qui in caelis, dummodo cogitant de libero tali quod est ex affectione mali et falsi, seu quod idem, ex cupiditatibus amoris sui et mundi, ilico corripiantur dolore interno; et vicissim, cum spiritus mali modo cogitant de libero quod est ex affectione boni et veri, seu quod idem, ex desideriis amoris mutui, ilico in angores veniunt; et mirum, ita oppositum est unum liberum alteri ut liberum amoris sui et mundi sit spiritibus bonis infernum, et vicissim, liberum amoris in Dominum et amoris mutui sit spiritibus malis infernum: inde distincti sunt omnes in altera vita secundum libera, seu quod idem est, secundum amores et affectiones, consequenter secundum jucunda vitae, quod idem est ac secundum vitas; nam vitae non aliud sunt quam jucunda, et haec non aliud quam affectiones quae sunt amorum.

2874. Inde nunc patet quid liberum, nempe quod sit cogitare et velle ex affectione; et quod tale sit liberum qualis est affectio: tum quod unum liberum sit infernale, et alterum liberum sit caeleste: et quod liberum infernale sit ab inferno, liberum autem caeleste sit a Domino. Patet quoque quod qui in libero infernali sunt, non possint venire in liberum caeleste, hoc foret ab inferno in caelum, nisi eis auferretur omne vitae: tum quod in liberum caeleste nemo venire possit nisi per reformationem a Domino, et quod tunc introducatur per affectionem boni et veri, hoc est, per bonum vitae cui implantetur verum doctrinae.

2875. Bonum vitae seu affectio boni insinuatur a Domino per viam internam, homine prorsus nesciente, verum doctrinae autem seu fides per viam externam, et infertur memoriae, inde a Domino suo tempore et suo ordine evocatur, et affectioni boni conjungitur; hoc fit in libero hominis, nam liberum hominis est, ut dictum, ex affectione; talis est inseminatio et irradicatio fidei: quicquid fit in libero, hoc conjungitur, quod autem fit in coacto, non conjungitur; quod constare potest ex eo quod nequicquam aliquid conjungi possit nisi quo afficitur; affectio est ipsum recipiens; contra affectionem aliquid recipere, est contra vitam; inde patet quod verum doctrinae seu fides non recipi queat nisi ab affectione ejus; sed qualis affectio, talis receptio; affectio veri et boni est solum quae recipit verum fidei, concordant enim, et, quia concordant, se conjungunt.

2876. Quia nemo reformari potest nisi in libero, ideo liberum nusquam homini aufertur, quantum apparet; et aeterna lex est ut unusquisque in libero sit quoad interiora, hoc est, quoad affectiones et cogitationes, ut in illo insinuetur affectio boni et veri.

2877. Quoties affectio veri et affectio boni insinuatur a Domino, quod fit cum homo prorsus nescit, {1}tunc in libero, quia e affectione, verum imbuit et bonum agit, quicquid enim ex affectione, hoc, ut dictum, est liberum, et tunc se conjungit verum quod est fidei, cum bono quod est charitatis. Nisi liberum foret homini in omni quod cogitat et quod vult, nusquam liberum cogitandi verum et volendi bonum alicui a Domino insinuari posset; nam homo ut reformetur, debet verum cogitare sicut a se et bonum agere sicut a se et quod sicut a se, est in libero; nisi ita, nusquam aliqua reformatio nec regeneratio.
@1 tum I$

2878. Innumerabiles causae sunt ex quibus et propter quas homo amat discere verum et velle bonum; sunt causae e mundo quamplurimae, sunt quoque e corpore quamplurimae, et quandoque tunc non propter caelum minus propter Dominum; introducitur homo a Domino in verum et bonum ita per affectiones, et unus homo prorsus aliter quam alter, quisque secundum suam indolem connatam et acquisitam; et quia introducitur in verum et bonum continue per affectiones, ita continue per libera, et tandem in affectiones veri spiritualis et boni spiritualis; tempora illa et status illos solus Dominus novit et solus applicate ad cujusvis genium et vitam disponit et regit: inde patet cur homini liberum.

2879. Dominus per intimum hominis influit cum bono, et ibi conjungi verum, in intimo erit radix eorum; nisi homo sit in libero interius quoad omnes affectiones et quoad omnes cogitationes, nusquam disponi potest ut bonum et verum aliquam radicem agat.

2880. Nihil aliud apparet homini ut suum, seu quod idem, ut ejus proprium, quam quod fluit ex libero; causa est quia omnis affectio quae es amoris, est ipsissima ejus vita, et ex affectione agere est ex vita, hoc est, ex semet, ita a suo, seu quod idem, ex proprio: ut itaque homo proprium caeleste accipiat quale proprium est angelis in caelo, tenetur homo in libero, et per liberum ita, sicut dictum, introducitur. Notum cuivis esse potest quod colere Dominum ex libero, appareat ut a se, seu ex proprio; at colere ex coacto quod sit non a se, sed a vi extrinsecus aut aliunde ad id faciendum adigente; ita quod cultus ex libero sit ipse cultus et quod cultus ex coacto sit nullus cultus.

2881. Si reformari potuisset homo ex coacto, non foret ullus homo in universo, qui non salvaretur; nihil enim facilius foret Domino quam cogere hominem ad timendum Ipsum, ad colendum Ipsum, immo ad quasi amandum Ipsum; media sunt innumerabilia; sed quia id quod fit in coacto, non conjungitur, ita non appropriatur, ideo a Domino longissime abest ut aliquem cogat. Quamdiu homo est in pugnis, seu unus ab Ecclesia pugnante, apparet sicut Dominus cogat hominem, et sic quod nullum ei liberum, pugnat enim tunc continue contra amorem sui et mundi, ita contra liberum in quod natus est et in quod adolevit, inde est quod ita appareat; sed quod in pugnis in quibus vincit, fortius liberum sit quam extra pugnas, sed liberum non ex ipso, sed Domino, et usque apparens {1}sicut ipsius, videatur n.
1937, 1947.
@1 tanquam$

2882. {1} Imprimis credit homo se nullum liberum habere, quia ex se bonum agere et verum cogitare non posse novit; sed ne credat quod usquam aliquis habeat ac habuerit aliquod liberum cogitandi verum et faciendi bonum ex se, ne quidem homo qui ex integritate in qua fuit, similitudo et imago Dei dictus; {2}sed liberum cogitandi verum quod est fidei, et faciendi bonum quod est charitatis, omne influit a Domino; Dominus est ipsum Bonum et ipsum Verum, inde fons: omnes angeli in tali libero sunt, immo in ipsa perceptione quod ita sit; angeli intimi percipiunt quantum a Domino, {3}et quantum a semet, at quantum a Domino tantum in felici sunt, et quantum a semet tantum non in felici.
@1 written after 2893 with directions for insertion here.$
@2 i quicquid enim a se est malum et falsum.$
@3 at I$

2883. Ut itaque homo proprium caeleste accipiat, debet facere bonum a se et cogitare verum a se, sed usque scire, et cum reformatus est, cogitare et credere quod omne bonum et omne verum sit a Domino, etiam quoad omnium minimum, et hoc quia ita est, at quod detur homini putare quod a se, est ut bonum et verum fiat sicut ejus proprium.

2884. Liberum amoris sui et mundi et eorum cupiditatum nihil minus est quam liberum, est prorsus servum; sed usque liberum vocatur, sicut amor, affectio, et jucundum {1}, in utroque sensu, et usque amor sui et mundi nihil minus est quam amor, est odium, consequenter inde affectio et jucundum; secundum quod apparent, non secundum quod sunt, ita nuncupantur.
@1 i ex quibus est$

2885. Nemo quid servum et quid liberum sit, scire potest nisi sciat originem unius et alterius; quam scire nec quisquam potest nisi ex Verbo; et nisi sciat quomodo se habet cum homine quoad ejus affectiones quae sunt voluntatis, et quoad ejus cogitationes quae sunt intellectus.

2886. Cum homine quoad ejus affectiones et quoad ejus cogitationes, ita se habet: nullus quicumque sit, sive homo, sive spiritus, sive angelus, potest velle et cogitare a se sed ab aliis, nec hi alii a se, sed omnes iterum ab aliis, et sic porro, ita singuli a Primo vitae, Qui est {1}Dominus; quod {2}inconnexum est, non existit; mala et falsa nexum habent cum infernis; inde eorum qui in illis sunt, velle et cogitare, et inde eorum amor, affectio et jucundum, proinde eorum liberum; at bona et vera nexum habent cum caelo{3}; inde eorum qui in illis, velle et cogitare, et inde eorum amor, affectio et jucundum, proinde eorum liberum: exinde constare potest unde est liberum unum et liberum alterum: quod ita se res habeat, notissimum est in altera vita, sed hodie prorsus ignotum in mundo.
@1 i in omnes est influxus$
@2 i a Primo vitae seu Domino$
@3 i ita cum Domino$

2887. Apud hominem jugiter sunt spiritus mali et sunt angeli; per spiritus communicat ille cum infernis et per angelos cum caelis: si ei spiritus illi et angeli auferrentur, momento foret absque velle et absque cogitare, ita nullius vitae: quod ita sit, ut paradoxon videri potest, sed est verissimum: sed de spiritibus et angelis apud hominem, ex Divina Domini Misericordia, alibi dicendum.

2888. Ita se habet cum vita cujusvis tam hominis quam spiritus, ut et angeli, quod illa influat solum a Domino, Qui est ipsa Vita, et se diffundat per universum caelum, etiam per infernum, ita in singulos, et hoc ordine et serie incomprehensibili; sed vita quae influit, recipitur ab unoquovis secundum ejus indolem; bonum et verum recipitur ut bonum et verum a bonis; at bonum et verum recipitur ut malum et falsum a malis, et quoque in malum et falsum apud hos venitur: se habet hoc comparative sicut lux solis, quae se diffundit in omnia objecta telluris, sed recipitur secundum cujusvis objecti qualitatem, et fit pulchri coloris in pulchris formis, et tetri coloris in tetris formis: hoc est arcanum in mundo, sed nihil notius in altera vita: ut scirem quod talis influxus esset, mihi datum est loqui cum spiritibus et {1}angelis qui apud me, et quoque sentire et percipere influxum, et hoc tam saepe ut vices determinare numero nequeam; sed scio quod fallacia auferet, nempe quod credituri, se velle ex se, et se cogitare ex se, et sic vitam habere ex se, cum tamen nihil minus.
@1 i cum$

2889 {1}. Spiritus mali haudquaquam capere possunt quod non vivant ex se, et quod solum organa vitae sint, minus quod nulla vita sit quam quae ex bono et vero, et adhuc minus quod non vivere incipiant priusquam exstincta sit vita cupiditatum mali et persuasionum falsi in quibus sunt; credunt si illis privarentur, quod nihil vitae residuum esse possit: cum tamen ita se habet, cum vitam cupiditatum mali et persuasionum falsi amiserint, quod tunc primum vivere incipiant, et quod Dominus cum bono et vero, in quibus unice vita consistit, non prius recipiatur; et quod tunc intelligentia et sapientia, ita ipsissima vita, influat, et dein in immensum augeatur; et hoc cum jucundo, beato et felici, ita cum intimo gaudio, et hoc varietate ineffabili in aeternum.
@1 as paragraph 2882, see note there.$

2890. Spiritus mali qui apud hominem, per quos homo communicat cum inferno, non aliter considerant eum quam ut vile mancipium, infundunt enim ei suas cupiditates et suas persuasiones, ita ducunt quocumque volunt: at angeli per quos homo communicat cum caelo, considerant eum sicut fratrem, et insinuant ei affectiones boni et veri, et sic per liberum eum ducunt, non quo volunt, sed quo beneplacet Domino: inde constare potest quale unum et quale alterum, et quod sit servum duci a diabolo, et quod sit liberum duci a Domino.

2891. Spiritus recentes maximopere se torquent, quomodo capiant quod nemo possit facere bonum a se, nec cogitare verum a se, sed a Domino, credentes quod sic forent sicut machinae nullius rei compotes, et si ita, quod remitterent manus et paterentur se agi: sed illis dicitur quod omnino debeant cogitare, velle, et facere bonum a se, et quod aliter non habere possent proprium caeleste, et liberum caeleste; sed usque agnoscere quod bonum et verum non sit ab iis sed a Domino; et instruuntur quod in tali agnitione, immo in perceptione quod ita sit, omnes angeli sint; et quo exquisitius percipiunt se duci a Domino, et sic esse in Domino, quod eo magis in libero sint.

2892. Qui in bono vivit, et credit quod Dominus regat universum, et quod ab Ipso solo omne bonum quod est amoris et charitatis, et omne verum quod est fidei, immo quod ab Ipso vita, ita quod `ab Ipso vivamus, moveamur, et simus,’ is in tali statu est ut donari possit libero caelesti, et cum hoc etiam pace, nam tunc unice {1}fidit Domino, et curat cetera nihil, {2}et certus est quod tunc omnia ad ejus bonum, beatum et felix in aeternum, tendant. At qui credit semet ipsum regere, is continue inquietatur, fertur in cupiditates, in sollicitudines de futuris, et sic in multiplices anxietates; et quia ita credit, etiam cupiditates mali et persuasiones falsi ei adhaerent.
@1 fidet AI$
@2 nam$

2893. Mirati valde sunt spiritus boni, quod homo Ecclesiae hodie non credat quod omnia mala et falsa apud illum influant ab inferno, et quod omnia bona et vera a Domino, cum tamen hoc novit ex Verbo, et quoque ex doctrina fidei; et quisque dicit cum aliquis grande malum fecerit, quod se duci passus sit a {1} diabolo, et cum aliquis bonum egerit, quod se duci passus sit a Domino.
@A d ab inferno, i a diabolo.$

2894. GENESEOS
CAPUT VIGESIMUM TERTIUM

Apud Johannem legitur,
In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et
Deus erat Verbum. Hoc erat in principio apud Deum. Omnia
per Ipsum facta sunt, et sine Ipso factum est nihil, quod
factum est. In Ipso vita erat, et vita erat lux hominum. Lux
autem in tenebris apparet, sed tenebrae illam non
comprehenderunt…Et Verbum caro factum est, et habitavit in
nobis, et vidimus gloriam Ipsius, gloriam ut Unigeniti a
Patre, plenus gratia et veritate, i 1-5, 14.
Pauci sciunt quid hic per Verbum intelligitur; quod Dominus, ex singulis constat: at sensus internus docet quod Dominus quoad Divinum Humanum per Verbum intelligatur, nam dicitur quod `Verbum caro factum, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam Ipsius’: et quia Divinum Humanum, per Verbum intelligitur omne verum quod de Ipso et ex Ipso, in regno Ipsius in caelis, et in Ecclesia Ipsius in terris, inde dicitur quod `in Ipso vita erat, et vita erat lux hominum, et lux in tenebris apparet’: et quia verum, per Verbum intelligitur omnis revelatio, ita quoque ipsum Verbum seu Sancta Scriptura.

2895. Quod Verbum in specie attinet, hoc fuerat omni tempore, sed non Verbum quod hodie habemus; aliud Verbum fuerat in Ecclesia Antiquissima quae ante diluvium; aliud Verbum in Ecclesia Antiqua quae post diluvium; Verbum autem scriptum per Mosen et prophetas in Ecclesia Judaica; et denique Verbum scriptum per evangelistas in Ecclesia nova. Quod omni tempore fuerit Verbum, erit quia per Verbum est communicatio caeli cum terra, et quia Verbum agit de bono et vero, ex quo homo victurus felix in aeternum; et ideo in sensu interno agit de solo Domino, quia ex Ipso omne bonum et verum.

2896. Verbum in Ecclesia Antiquissima quae fuit ante diluvium, non fuit Verbum scriptum, sed revelatum unicuivis qui ab Ecclesia; fuerunt enim homines caelestes, ita in perceptione boni et veri, sicut angeli, cum quibus etiam consortium habuerunt; ita Verbum habuerunt cordibus suis inscriptum; de quibus videatur, n. 597, 607, 895, 920, 1114-1125. Illi quia caelestes fuerunt, et consortium habuerunt cum angelis, omnia quae videbant et aliquo sensu capiebant, illis erant repraesentativa et significativa caelestium et spiritualium quae in regno Domini; sic ut mundana et terrestria quidem oculis viderent aut aliquo sensu caperent, sed ex illis et per illa cogitabant de caelestibus et spiritualibus; ita non aliter, loqui potuerunt cum angelis, nam quae apud angelos, caelestia et spiritualia sunt, et cum ad hominem, in talia quae apud hominem in mundo sunt, cadunt; quod singula quae in mundo, repraesentent et significent illa quae in caelis, hactenus a primo capite Geneseos huc usque ostensum est. Inde repraesentativa et significativa venerunt, quae quando communicatio cessare incepit cum angelis, collecta fuerunt ab illis qui per Hanochum intelliguntur, {1}quae quod significata sint per haec verba,
Ambulavit sibi Hanoch cum Deo, et non amplius, quia
sumpsit illum Deus, Gen. V 24,
videatur n. 521.
@1 i et in usum posteritatis conservata$

2897. Verbum autem in Ecclesia Antiqua quae post diluvium, fuit inde; homo hujus Ecclesiae quia fuit spiritualis, non autem caelestis, repraesentativa et significativa quid involverent, sciebat sed non percipiebat, {1}et quia involvebant Divina, illis in usum cesserunt et in cultu eorum Divino adhibita; et hoc ex causa ut communicationem haberent cum caelo; nam, sicut dictum, omnia quae in mundo sunt, repraesentant et significant talia quae in caelo. Etiam Verbum habuerunt scriptum, quod constabat ex Historicis et Propheticis, sicut Verbum Veteris Testamenti, sed illud Verbum successu temporis deperditum est; Historica vocata sunt Bella Jehovae, et Prophetica vocata sunt Enuntiata, ut constat apud Mosen, Num. xxi 14, 27, ubi citantur. Historica illorum scripta fuerant stilo prophetico, et quoad plurimam partem fuerunt historica facta, sicut illa quae in Gen. a i ad xi; ut patet ab illis quae inde sunt apud Mosen, ubi haec,
Propterea dicitur in Libro Bellorum Jehovae, {2}Vahebam
in Supha, et fluvios Arnonis, et decursum fluviorum qui
declinavit ad habitari Ar, et innititur termino Moabi, Num.
xxi 14, 15.
Prophetica illorum fuerunt scripta sicut Prophetica Veteris Testamenti, ut quoque patet ab illis quae etiam inde apud Mosen, ubi haec,
Propterea dicunt Enuntiata: (seu Enuntiatores
Prophetici,) Venite Heshbonem, aedificabitur, et firmabitur
urbs Sihonis quia ignis exivit e Heshbone, flamma ex urbe
Sihonis, comedit Ar Moabi, dominos excelsorum Arnonis. Vae
tibi Moabe, periisti popule Kemosh, dedit filios suos
evasores, et filias suas in captivitatem regi Emoraei Sihoni;
et telis petiimus illos, periit Heshbon usque ad Dibonem, et
vastavimus usque ad Nophah: quae usque ad Medebam, Num. xxi
27-30.
Quod haec prophetica involvant arcana caelestia sicut prophetica Veteris Testamenti, manifeste patet, non solum ex eo quod exscripta sint a Mose, et applicata ad rerum statum, de quo tunc; sed etiam quod eadem paene verba legantur apud {3}Jeremiam, et propheticis apud illum inserta, in quibus quod totidem arcana caelestia sint quot verba, ex illis quae de interno sensu Verbi {4}dicta sunt, constare potest illa ita apud {5}Jeremiam,
Ignis exivit e Heshbone, et flamma exinter Sihonem, et
comedit angulum Moabi, et verticem filiorum sonitus: vae tibi
Moab, periit populus Kemosh, quia sumpti filii tui in
captivitatem et filiae tuae in captivitatem, xlviii 45, 46;
inde etiam patet quod illud Verbum {6}etiam sensum internum habuerit De Ecclesia Antiqua quae post diluvium, videatur n. 640, 641, 765 1238, 1327, 2385.
@1 at$
@2 As Sch in which S i in m obs: Vahebum. AV has `What he did in
the Red Sea’; RV Vaheb in Suphah, and in m, or `in storm.’$
@3 Ezechielem AI$
@4 i toties$
@5 Ezechielem AI$
@6 quoque$

2898. Quod apud illos fuerint prophetica quae in sensu interno egerunt de Domino et de regno Ipsius, non solum inde constare potest, sed etiam a propheticis Bileami, qui fuit a Syria, de quibus apud Mosen, Num. xxiii 7-10, et 18-25; xxiv 3-10, et 15-25, quae simili stilo dictata sunt ac cetera prophetica Verbi, et manifeste prae dicunt Adventum Domini his verbis,
Video Ipsum, et non nunc, intueor Ipsum et non
propinquus procedet stella ex Jacobo, et surget sceptrum ex
Israele, et franget angulos Moabi, et destruet omnes filios
Shethi, Num. xxiv 17;
haec prophetica similiter dicuntur Enuntiata, nam eadem vox, ut videri potest ibi, xxiii 7, 18; xxiv 3, 15, 20.

2899. Verbum in Ecclesia Judaica postea successit, quod similiter per repraesentativa et significativa conscriptum fuit, ob causam ut sensum internum intellectum in caelo in se haberet, et sic per Verbum communicatio esset et uniretur regnum Domini in caelis cum regnum Domini in terris; nisi singulae res quae in Verbo sunt, repraesentent, et singulae voces per quas res conscriptae sunt, significent Divina quae Domini, ita caelestia et spiritualia quae sunt regni Ipsius, non est Verbum Divinum; et quia ita, nusquam alio stilo potuit scribi, correspondent enim per hunc stilum, et nusquam per alium, res et voces humanae cum rebus et ideis caelestibus quoad minimam iotam. Inde est, si modo Verbum legatur ab infante, quod Divina quae ibi, ab angelis percipiantur, videatur n. 1776.

2900. Quod Verbum Novi Testamenti quod apud Evangelistas, attinet, quia Dominus ex ipso Divino locutus est, ideo quoque singula quae locutus, repraesentativa et significativa Divinorum, ita caelestium regni et Ecclesiae Ipsius, fuerunt, ut pluries in praecedentibus ostensum.

CAPUT XXIII
1. Et fuerunt vitae Sarae, centum anni et viginti anni et septem anni, anni vitarum Sarae.
2. Et mortua est Sarah in Kiriath Arba, haec Hebron in terra Canaan; et venit Abraham ad lugendum Saram, et ad deflendum illam.
3. Et surrexit Abraham desuper faciebus mortui sui, et locutus est ad filios Heth, dicendo.
4. Peregrinus et incola ego vobiscum, date mihi possessionem sepulcri vobiscum, et sepeliam mortuum meum a coram me.
5. Et responderunt filii Heth Abrahamo, dicendo ei.
6. Audi nos, domine mi, princeps DEI tu in medio nostri, in electo sepulcrorum nostrorum sepeli mortuum tuum, quisquam e nobis sepulcrum suum non prohibebit a te, a sepeliendo mortuum tuum.
7. Et surrexit Abraham et incurvavit se populo terrae, filiis Heth.
8. Et locutus cum illis dicendo, Si est cum anima vestra ad sepeliendum mortuum meum a coram me, audite me, et intercedite mihi apud Ephronem filium Zohar.
9. Et det mihi speluncam Machpelae, quae illi, quae in fine agri ejus; in argento pleno det illam mihi in medio vestri, ad possessionem sepulcri.
10. Et Ephron sedens in medio filiorum Heth, et respondit Ephron Hittaeus Abrahamo, in auribus filiorum Heth, omnibus intrantibus portam urbis ejus, dicendo,
11. Non, domine mi, audi me, agrum do tibi, et speluncam quae in illo tibi do illam, ad oculos filiorum populi mei do illam tibi, sepeli mortuum tuum.
12. Et incurvavit se Abraham coram populo terrae.
13. Et locutus ad Ephronem in auribus populi terrae, dicendo, Verumtamen si tu, placet, audias me, dabo argentum agri, accipe a me, et sepeliam mortuum meum ibi.
14. Et respondit Ephron Abrahamo, dicendo ei,
15. Domine mi, audi me, terra quadringentorum siclorum
argenti, inter me et inter te quid hoc? et mortuum tuum sepeli.
16. Et audivit Abraham ad Ephronem, et appendit Abraham Ephroni argentum, quod locutus in auribus filiorum Heth, quadringentos siclos argenti, transeuntis mercatori.
17. Et constitit ager Ephronis, qui in Machpelah, quae coram Mamre, ager et spelunca quae in illo, et omnis arbor quae in agro, quae in omni termino ejus circumcirca,
18. Abrahamo in acquisitionem, ad oculos filiorum Heth, in omnium intrantium portam urbis ejus.
19. Et post ita, sepelivit Abraham Saram uxorem suam, ad speluncam agri Machpelae super faciebus Mamre, haec Hebron in terra Canaan.
20. Et constitit ager et spelunca quae in illo, Abrahamo ad possessionem sepulcri, ex filiis Heth.

2901. CONTENTA

Agitur hic in sensu interno de nova Ecclesia spirituali, quae postquam prior prorsus exspiravit, exsuscitata est a Domino; et de receptione fidei apud illos qui ab Ecclesia: `Sarah’ hic est verum Divinum, quod exspiravit; `sepultura’ est resuscitatio; `Ephron et filii Heth’ sunt illi apud quos bonum et verum Ecclesiae receptum; `Machpelah quae coram Mamre’ est regeneratio; `Hebron in terra Canaan’ est nova Ecclesia.

2902. Agitur de vero Divino quod exspiraverit, vers. 1-3: et quod Dominus novam Ecclesiam instauraret, vers. 4: et benigne receptus, vers. 5, 6: ex quo gaudium, vers. 7, 12: quod status eorum primus esset obscurus, et crederent a semet bonum charitatis et verum fidei, vers. 8-11, 14, 15: sed instructi, quod bonum et verum non ab ipsis sed a Domino, vers. 13: et quod sic redempti, vers. 16: et regenerati, vers. 17, 18: ita nova Ecclesia, vers. 19: ex gentibus, vers. 20.

2903. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et fuerunt vitae Sarae, centum anni et viginti anni et septem anni, anni vitarum Sarae. `Fuerunt vitae Sarae’ significat tempora et status Ecclesiae quoad vera Divina qui praecesserunt: `centum anni et viginti anni et septem anni’ significat plenitudinem illorum: `anni vitarum Sarae’ significat cum aliquid verum Divinum in terra superesset.

2904. `Fuerunt vitae Sarae’: quod significet tempora et status Ecclesiae quoad vera Divina qui praecesserunt, constare potest a significatione `vitarum’ hic, et a repraesentatione `Sarae’; `vitae’ hic, quia spectant aetatem et aetatis periodos, nempe infantiam, adolescentiam, adultam aetatem, et senectutem, significant status, sicut omnia tempora in communi, videatur n. 2625, 2788, 2837; et quia agitur in sequentibus de Ecclesia, ideo `vitae’ significant tempora et status Ecclesiae; quod `Sarah’ sit verum Divinum, videatur n. 1468, 1901, 2063, 2172, 2173, 2198, 2507; inde sequitur quod hic per `fuerunt vitae Sarae,’ in sensu interno significentur tempora et status Ecclesiae quoad vera Divina qui praecesserunt. Quod Sarah cum vixit uxor Abrahamo, repraesentaverit Divinum Verum Domini conjunctum Divino Bono Ipsius, ex locis citatis videri potest; et quia Divinum Verum Domini, ita quoque significat verum Divinum Ecclesiae, nam in Ecclesia non aliud verum datur quam quod est Domini; verum quod non ab Ipso, non est verum; ut quoque a Verbo et inde doctrina fidei constat; ex Verbo apud Johannem,
Non potest homo sumere quicquam, nisi sit datum illi e
caelo, iii 27:
et alibi,
Sine Me non potestis facere quicquam, xv 5;
ex doctrina fidei quod omne fidei a Domino, hoc est, omne verum. [2] {1}Repraesentativa et significativa ita se habent in Verbo, quod omnia et singula in supremo sensu spectent Dominum, inde est ipsa vita Verbi; et quia Dominum, etiam spectant regnum Ipsius, nam Dominus est omne in suo regno; Divina quae a Domino in regno Ipsius, faciunt regnum; ideo quantum boni et veri angelus, spiritus, et homo recipit a Domino, et credit quod a Domino, tantum est in regno Ipsius, quantum autem non recipit, nec credit quod a Domino, tantum non est in regno Ipsius; ita Divina quae a Domino, faciunt regnum Ipsius seu caelum; hoc est quod intelligitur per quod Dominus sit omne in Suo regno.
@1 Transactions De Repraesentationibus et Correspondentiis follow
this and the three following chapters.$

2905. `Centum anni et viginti anni et septem anni’: quod significet plenitudinem illorum, constat a significatione `centum’ quod sit plenum, de qua n. 2636, et a `viginti’ seu his decem, quod etiam plenum, n. 1988, et a `septem’ quod sanctum, n. 395, 433, 716, 881, ita quod sit plenitudo seu finis sancti Ecclesiae qui hic significatur; quod numeri in Verbo omnes significent res, videatur n. 482, 487, 647, 648, 755, 813, 1963, 1988, 2075, 2252. Plenitudo illorum, nempe statuum et temporum Ecclesiae, significat finem eorum; [2] Ecclesia se habet sicut aetates hominis, quarum prima est infantia, altera est adolescentia, tertia est adulta aetas, quarta est senectus; haec, nempe senectus, dicitur plenitudo seu finis; etiam se habet sicut tempora et status anni, quorum primus est ver, alter est aestas, tertius est autumnus, et quartus est hiems; haec est finis anni; se habet etiam sicut tempora et status diei, primus est aurorae, alter est meridiei, tertius est vesperae, et quartus est noctis; cum haec, est plenitudo seu finis: illis et his quoque in Verbo status Ecclesiae comparantur, et per eosdem significantur quia per `tempora’ significantur status, n. 2625, 2788, 2837. Bonum et verum apud illos qui sunt ab Ecclesia, ita solet decrescere; et cum nullum amplius bonam et verum, seu, ut dicitur, nulla amplius fides, hoc est, nulla charitas, tunc Ecclesia ad suam senectutem, seu ad suam hiemem, seu ad suam noctem, pervenit, et dicitur ejus tempus et status tunc decisio, consummatio, et impletio, videatur n. 1857. Quod de Domino dicatur quod venerit in mundum in plenitudine temporum, seu cum plenitudo, idem significat, nam tunc non amplius fuit aliquod bonum, ne quidem bonum naturale, inde nec aliquod verum: haec sunt quae in specie significantur per haec quae in hoc versu.

2906. `Anni vitarum Sarae’: quod significet cum aliquid verum Divinum in terra superesset, constat ex significatione `anni’ quod sit integra periodus quae Ecclesiae a principio ad finem, ita `annorum’ quod sint periodi, de quibus mox supra n. 2905; et a significatione `vitarum Sarae’ quod sint status quoad verum Divinum, de qua etiam mox supra n. 2904, ita hic quod terminus cum non amplius aliquid verum Divinum superesset; quod etiam a mox praecedentibus sequitur. [2] Quod `annus’ significet integrum tempus status Ecclesiae a principio ad finem, seu quod idem, integram periodum, et consequenter `anni’ tempora seu periodos intra {1}communem, constare potest ab his locis in Verbo: apud Esaiam,
Unxit Jehovah Me ad evangelizandum afflictis, misit Me
ad obligandum fractos corde, ad proclamandum captivis
libertatem, et vinctis apertionem {2}omnimodam, ad
proclamandum annum beneplaciti Jehovae, et diem ultionis Deo
nostro, lxi 2;
ubi de Adventu Domini; `annus beneplaciti Jehovae’ pro tempore novae’ Ecclesiae: apud eundem,
Dies ultionis in corde Meo, et annus redemptorum Meorum
venit,lxiii 4;
similiter de Adventu Domini; `annus redemptorum’ pro tempore novae Ecclesiae: apud eundem,
Dies ultionis Jehovae, annus retributionum propter litem
Zionis, xxxiv 8;
similiter. [3] Idem tempus etiam vocatur `annus visitationis,’ apud Jeremiam,
Adducam malum ad viros Anathoth anno visitationis
illorum, xi 23:
apud eundem,
Adducam super Moabum annum visitationis eorum, xlviii
44:
manifestius apud Ezechielem,
A diebus multis visitaberis, in posteritate annorum
venies super terram reversam a gladio, congregatam e populis
multis, super montes Israelis, qui erunt ad vastitatem
jugiter, xxxviii 8;
`posteritas annorum’ pro ultimo tempore Ecclesiae quae tunc nulla fit, rejectis illis qui prius ab Ecclesia fuerunt, et receptis aliunde aliis: apud Esaiam,
Ita dixit Dominus ad me, In adhuc anno, secundum annos
mercenarii, et consumetur omnis gloria Kedaris, xxi 16;
ibi etiam pro ultimo tempore: [4] apud Ezechielem,
In sanguine tuo quem effudisti, rea facta es, et in
idolis tuis quae fecisti, polluta es, et appropinquare fecisti
dies tuos, et venisti usque ad annos tuos, propterea dedi te
opprobrium gentibus, et ludibrium omnibus terris, xxii 4;
`venire usque ad annos’ pro ad finem quando recedit Dominus ab Ecclesia: apud Esaiam,
Nunc locutus est Jehovah, dicendo, In tribus annis,
sicut anni mercenarii, et evilescet gloria Moabi in omni
multitudine magna, et residuum parum pusillum, xvi 14;
`in tribus annis’ etiam pro fine Ecclesiae prioris, quod `tres’ sint {3}completum et principium, videatur n. 1825, 2788; [5] simile etiam significant `septem,’ tum `septuaginta,’ n. 720, 728, 901; inde apud Esaiam,
Et erit in die illo, et oblivioni tradetur Tyrus
septuaginta annis, secundum dies regis unius: a fine
septuaginta annorum erit Tyro secundum canticum meretricis….
Et erit a fine septuaginta annorum, et visitabit Jehovah
Tyrum, et redibit ad mercedem meretriciam, xxiii 15, 17;
`septuaginta anni’ pro integra periodo, a qua Ecclesia exstitit usque dum exspirat, quae etiam sunt `dies unius regis’; `rex’ enim significat verum Ecclesiae, videatur n. 1672, 1728, 2015, 2069. `Septuaginta annorum captivitas’ in qua Judaei, simile quoddam etiam involvit, de qua quoque haec apud Jeremiam,
Servient gentes hae regi Babelis septuaginta annis, et
erit cum impleti septuaginta anni, visitabo super regem
Babelis, et super gentem hanc, dictum Jehovae, iniquitatem
eorum, xxv 11, 12; xxix 10.
[6] Quod `annus’ tum etiam anni, sint integra periodus Ecclesiae, seu tempus ejus durationis, constare adhuc potest, apud Malachiam,
Ecce mittens angelum Meum, et parabit viam coram {4}Me,
et subito veniet ad templum Suum Dominus, Quem vos
quaerentes, et angelus foederis quem vos desideratis,
ecce venit, dixit Jehovah Zebaoth, et quis sustinet
diem Adventus Ipsius? … tunc dulce erit Jehovae munus
Jehudae et Hierosolymae, secundum dies saeculi, et
secundum annos antiquos, iii 1, 2, 4;
ubi de Adventu Domini; `dies saeculi’ pro Antiquissima Ecclesia, `anni antiqui’ pro Antiqua Ecclesia, `munus Jehudae’ pro cultu ex amore caelesti, et `munus Hierosolymae’ pro cultu ex amore spirituali; quod hic non Jehudah intellectus, nec Hierosolyma, manifeste patet: apud Davidem,
Cogitavi dies ab antiquo, et annos saeculorum, Ps. lxxvii
6 [A.V. 5];
ubi `dies ab antiquo, et anni saeculorum’ pro iisdem Ecclesiis: adhuc manifestius apud Mosen,
Recordare dierum saeculi, intelligite annos
generationis et generationis; interroga patrem tuum et
indicabit tibi, senes tuos et dicent tibi: cum hereditatem
daret Altissimus gentibus, et separaret Ipse filios hominis,
Deut. xxxii 7, 8.
[7] Quod `annus’ et `anni’ sit plenum tempus Ecclesiae, etiam patet apud Habakkuk,
Jehovah, audivi famam Tuam, timui Jehovah opus Tuum, in
medio annorum vivifica illud, in medio annorum notum facias;
in ira misericordiae recorderis: Deus e Temane veniet, et
Sanctus e monte Paran, iii 2, 3;
de Adventu Domini; `in medio annorum’ pro in plenitudine temporum; quid plenitudo temporum, videatur mox supra n. 2905. [8] Sicut annus et anni significant plenum tempus inter utrumque suum terminum, principium et finem cum praedicantur de regno Domini in terra, hoc est, Ecclesia, ita significant aeternum cum praedicantur de regno Domini in caelo; ut apud Davidem,
Deus, in generationem et generationem anni Tui,…et Tu
Ipse, et anni Tui non consumentur; filii servorum Tuorum
residebunt, et semen illorum coram Te firmabitur, Ps. cii 25,
28, [29] [A.V. 24, 27, 28]:
apud eundem,
Dies super dies regis addes, annos Ipsius secundum
generationem et generationem; et habitabit aeternum coram Deo,
Ps. lxi 7, 8 [A.V. 6, 7];
ubi `anni’ pro aeterno, agitur enim de Domino, et de regno Ipsius. [9] Quod agni qui offerebantur in holocaustum et sacrificium, essent filii anni sui, Lev. xii 6; xiv 10; Num. vi 12; vii 15, 21, 27, 33, 39, 45, 51, 57, 63, 69, 75, 81, et alibi, significabant caelestia innocentiae in regno Domini, quae aeterna; inde etiam holocaustum ex vitulis filiis anni, ut gratissimum, memoratur apud Micham vi 6. [10] Quod `annus’ in sensu interno non significet annum, etiam constare potest inde quod angeli qui in sensu interno Verbi sunt, non habere possint ideam alicujus anni, sed quia annus est temporis plenum in natura quae mundi, ideo loco anni ideam habent pleni respective ad status Ecclesiae, ac aeterni respective ad status caeli; tempora illis sunt status, n. 1274, 1382, 2625, 2788, 2837.
@1 universalem$
@2 Elsewhere S has oculis capto, compare Septuagint and Luke iv
18.$
@3 completum seu finis, ut et principium novum$
@4 Ipso AI but 3142, 3654 etc. have Me as Heb.$

2907. Vers. 2. Et mortua est Sarah in Kiriath Arba, haec Hebron in terra Canaan; et venit Abraham ad lugendum Saram, et ad deflendum illam. `Mortua est Sarah’ significat noctem quoad vera fidei: `in Kiriath Arba haec Hebron in terra Canaan’ significat in Ecclesia: `et venit Abraham ad lugendum Saram, et ad deflendum illam’ significat statum doloris Domini.

2908. `Mortua est Sarah’: quod significet noctem quoad vera fidei, constat a significatione `mori, mortui ac mortis’ cum praedicantur de Ecclesia, quod sit ultimum ejus tempus cum omnis fides, hoc est, charitas exspiravit; quod tempus in Verbo passim vocatur `nox,’ n. 221, 709, 1712, 2353; quod `mori’ sit quod tale esse desinat, videatur n. 494; et ex repraesentatione `Sarae’ quod sit verum Divinum, de qua supra n. 2904; inde patet quod illa significentur.

2909. `In Kiriath Arba, haec Hebron in terra Canaan’: quod significet in Ecclesia, constare potest ex significatione `Kiriath Arba’ quod sit Ecclesia quoad verum; et ex significatione `Hebronis in terra Canaan’ quod sit Ecclesia quoad bonum; in Verbo, cumprimis prophetico, ubi agitur de vero, etiam agitur de bono, propter conjugium caeleste in singulis Verbi, videatur n. 683, 793, 801, 2173, 2516, 2712, ideo hic cum nominatur Kiriath Arba, etiam dicitur haec Hebron in terra Canaan; quod `terra Canaan’ sit regnum Domini, n. 1413, 1437, 1607, et quod loca ibi varie repraesentativa fuerunt, n. 1585, 1866. [2] Quod Kiriath Arbam quae Hebron, attinet, fuit regio ubi habitarunt Abrahamus, Isacus et Jacobus; quod Abrahamus, patet a praecedentibus,
Venit Abraham et habitavit in [quercetis] Mamre, quae
in Hebrone, Gen. xiii 18:
quod Jishakus, patet a sequentibus,
Venit Jacob ad Jishakum patrem suum Mamre Kiriath Arba,
haec Hebron, ubi peregrinatus est Abraham et Jishak, Gen.xxxv
27:
quod Jacob,
Joseph a patre suo Jacobo missus ad fratres e valle
Hebronis, Gen. xxxvii 14;
ex repraesentatione trium illorum, de qua prius, constat quod `Kiriath Arba, quae Hebron’ repraesentaverit Ecclesiam prius quam Hierosolyma: [3] quod omnis Ecclesia successu temporis decrescat usque dum nihil fidei et charitatis residuum habeat, et quod tunc destruatur, repraesentatum etiam fuit per `Kiriath Arbam quae Hebron,’ quod nempe `possessa ab Anakis,’ per quos significatae sunt dirae persuasiones falsi, n. 581, 1673, quod `possessa ab Anakis,’ videatur Num. xiii 21, 22; Jos. xi 21; xiv 15; xv 13, 14, Jud. i 10; et quod finis seu consummatio ejus, et destructa, repraesentatum est per quod `omnia ibi a Joshua devotioni data,’ Jos. x 36, 37; xi 21, et `Anaki percussi a Jehuda et a Calebo,’ Jud. i 10; Jos. xiv 13-15; xv 13, 14; et quod nova iterum Ecclesia, repraesentatum est per quod `cesserit Calebo in hereditatem quoad agrum et villas,’ Jos. xxi 12; ipsa urbs autem facta urbs refugii, Jos. xx 7; xxi 13, et sacerdotalis filiis Aharonis, Jos. xxi 10, 11; in hereditate Jehudae, Jos. xv 54; [4] inde patet quod Hebron repraesentaverit Ecclesiam spiritualem Domini in terra Canaane; ideo quoque David ex mandato Jehovae ire jussus est Hebronem, et ibi unctus est in regem super domum Jehudae; et postquam ibi regnaverat septem annis et sex mensibus, Hierosolymam ivit, et occupavit Zionem, videatur 2 Sam. ii 1-11; v 5; I Reg. ii 11, et tunc primum repraesentari coepit Ecclesia spiritualis Domini per `Hierosolymam,’ et caelestis per `Zionem.’

2910. `Et venit Abraham ad lugendum Saram, et ad deflendum illam’: quod significet statum doloris Domini, nempe ob noctem quoad vera fidei in Ecclesia, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua n. 1893, 1965, 1989, 2011, 2172, 2501, 2833, 2836; quod `lugere et deflere’ significent statum doloris, constat absque explicatione; `lugere’ spectat dolorem propter noctem quoad bona in Ecclesia, et `deflere’ quoad vera. In duobus his versibus actum est de fine Ecclesiae; {1}ejus finis est cum nulla amplius charitas; de {2}illo in Verbo pluries agitur, imprimis apud Prophetas et apud Johannem in Apocalypsi; Dominus etiam finem illum multis describit apud Evangelistas, et illum vocat consummationem saeculi, ut et noctem: ita enim se habet cum Ecclesiis: [2] in principio charitas illis fundamentalis est; quisque tunc alterum amat ut fratrem, et afficitur ex bono non propter se, sed propter proximum, propter commune, propter regnum Domini, et supra omnia propter Dominum, sed temporis tractu charitas incipit frigescere et nulla fieri; postea venit odium unius contra alterum, quod tametsi non apparet in externa forma, quia in societate civili sub legibus sunt, et in vinculis externis quae cohibent, usque intus fovetur; vincula externa quae cohibent, veniunt ex amore sui et mundi, et sunt amor honoris et eminentiae, amor lucri et inde quoque potentiae, ita amor famae; sub his amoribus odium contra proximum se occultat, quod tale est ut omnibus imperare velint, et omnia quae alius sunt, possidere, quae cum oppugnantur, animo recondunt contra proximum illum contemptum, spirant vindictam, sentiunt jucundum in ejus pernicie, immo crudelitates exercent quantum audent; in talia demum abit charitas Ecclesiae cum ejus finis est, et tunc dicitur de illa quod nulla amplius fides, nam ubi non charitas nec est fides, quod multoties ostensum: [3] fuerunt plures Ecclesiae quae ex Verbo notae sunt, quibus talis finis fuit; Antiquissima Ecclesia ita exspiravit circa diluvium; Antiqua Ecclesia quae post diluvium, similiter; etiam Ecclesia altera Antiqua quae Hebraea vocata; demum Ecclesia Judaica, quae nusquam fuit aliqua Ecclesia a charitate incohans, sed modo fuit repraesentativa Ecclesiae, ob causam ut per repraesentativa superesset communicatio cum caelo antequam Dominus veniret in mundum; dein a Domino exsuscitata est nova Ecclesia, quae gentium dicta, et fuit interna, nam interiora vera a Domino revelata sunt, sed haec Ecclesia nunc in suo fine est, quia {3}nunc non solum nulla charitas est, sed loco charitatis odium, quod tametsi non externa forma apparet, usque interius est, ac erumpit quoties alicui possibile est, hoc est, quoties externa vincula non cohibent. [4] Praeter illas Ecclesias fuerunt perplures quae non ita descriptae sunt, quae similiter decreverunt et se destruxerunt. Causae quod ita decrescant et se destruant, sunt plures; una est quod parentes cumulent mala, et ex frequenti usu et tandem habitu illa inducant naturae, et sic in prolem suam per hereditarium transcribunt; nam quod parentes ex actuali vita per frequentem usum imbuunt, hoc irradicatur eorum naturae, et transfertur hereditario in posteritatem, quae nisi reformatur seu regeneratur, continuatur illud in generationes, et tunc semper accrescit; inde voluntas proclivior ad mala et falsa. Sed cum Ecclesia consummatur et perit, tunc Dominus semper novam alicubi exsuscitat sed raro, si unquam, ex homine prioris Ecclesiae, verum a gentibus quae in ignorantia fuerunt; de his in sequentibus nunc agitur.
@1 cujus$
@2 quo$
@3 after solum$

2911. Vers. 3. Et surrexit Abraham desuper faciebus mortui sui, et locutus est ad filios Heth, dicendo. `Surrexit Abraham’ significat elevationem: `desuper faciebus mortui sui’ significat in nocte illa: `et locutus est ad filios Heth, dicendo’ significat illos apud quos nova Ecclesia spiritualis.

2912. `Surrexit Abraham’ quod significet elevationem, constat a significatione `surgere’ quod involvat aliquid elevationis, de qua n. 2401, 2785, hic elevationem a dolore, quia nova Ecclesia loco prioris quae periit, exsuscitanda; {1}`desuper faciebus mortui’ quod significet in nocte illa, constat a significatione `mori, mortis et mortui’ quod sit nox quoad statum Ecclesiae, de qua supra
n. 2908.
@1 Et AI$

2913. `Et locutus est ad filios Heth, dicendo’: quod significet illos apud quos nova Ecclesia spiritualis, constare potest a significatione Heth et Hittaei. Plures fuerunt incolae terrae Canaanis qui passim enumerantur in Verbo, et inter eos Hittaei, videatur Gen. xv 20; Exod. iii 8, 17; xiii 5; xxiii 23; Deut. vii I; xx 17; Jos. iii 10; xi 1, 3; xii 8; xxiv 11; I Reg. ix 20; et alibi; fuerunt plerique illorum ex Antiqua Ecclesia, quae quod per plures terras extensa fuerit et quoque per terram Canaanem, videatur n. 1238, 2385: omnes qui ab illa Ecclesia fuerunt, pro principali agnoverunt charitatem; et doctrinalia eorum omnia fuerunt charitatis seu vitae; qui doctrinalia fidei excoluerunt, dicti sunt Canaanitae, et separati e ceteris incolis terrae Canaanis, Num. xiii 29, videatur n. 1062, 1063, 1076; [2] inter meliores in terra Canaane fuerunt Hittaei, quod etiam inde constare potest quod Abraham inter eos habitaret, et postea Jishak et Jacob, et quod sepultura ibi illis, tum quod pie et modeste erga Abrahamum se gererent, ut manifeste patet ab illis quae in hoc capite de iis memorantur, imprimis vers. 5, 6, 10, 11, 14, 15; inde est quod {1}per illos ut per gentem probam, repraesentetur et significetur Ecclesia spiritualis seu Ecclesiae veram; sed factum est cum his sicut cum reliquis ab Ecclesia Antiqua, quod successu temporis a charitate seu bono fidei desciverint, inde est quod per illos dein significetur Ecclesiae falsum, ut Ezech. xvi 3, 45, et alibi; quod usque Hittaei inter honoratiores essent, constare potest ex eo quod Hittaei essent apud Davidem, ut Ahimelech, I Sam. xxvi 6; et Uriah, {2}qui Hittaeus, 2 Sam. xi 3, 6, 17, 21, cujus uxor Bathsheba, ex qua Davidi Salomo, 2 Sam. xii 24; quod `Heth’ significet cognitiones exteriores quae spectant vitam, quae sunt vera Ecclesiae spiritualis {3}externa, videatur n. 1203. [3] Agitur in hoc versu de nova Ecclesia quam Dominus cum prior exspirat, instaurat; et in sequentibus de receptione fidei apud illos; non agitur de aliqua Ecclesia apud filios Heth, sed in communi de resuscitatione Ecclesiae spiritualis a Domino postquam prior decedit seu consummatur; filii Heth sunt modo qui repraesentant et significant. Videantur quae de Ecclesiis prius dicta sunt, nempe, quod Ecclesia temporis tractu decrescat et contaminetur, n. 494, 501, 1327, 2422 quod recedat a charitate, et producat mala et falsa, n. 1834, 1835: quod tunc dicatur Ecclesia vastata et desolata, n. 407-411, 2243 quod Ecclesia apud gentes instauretur, cur, n. 1366: quod semper aliquid Ecclesiae in Ecclesia quae {4}vastatur, ut nucleus, conservetur, n. 468, 637, 931, 2422 nisi Ecclesia in tellure, quod genus humanum periret, ibid.: quod Ecclesia sit sicut cor et pulmo in {5}maximo corpore, hoc est, in genere humano, n. 637, 931, 2054, 2853: qualis Ecclesia spiritualis, n. 765, 2669: quod charitas non fides separata constituat Ecclesiam, n. 809, 916: quod Ecclesia foret una si omnibus charitas, tametsi quoad doctrinalia et cultus differrent, n. 1285, 1316, 1798, 1799, 1834, 1844, 2385: quod omnes homines in terris qui in Ecclesia Domini sunt, tametsi sparsi per orbem, usque sicut unum faciant, {6}ut in caelis, n. 2853: quod omnis Ecclesia sit interna et externa, et utraque simul unam constituat, n. 409, 1083, 1098, 1100, 1242; quod Ecclesia externa {7}nihili sit, si non sit interna, n. 1795 quod Ecclesia comparetur ortui et occasui solis, temporibus anni, tum temporibus diei, n. 1837: quod ultimum judicium sit ultimum tempus Ecclesiae, n. 900, 931, 1850, 2117, 2118.
@1 i nunc$
@2 quod Chittaeus esset$
@3 externae A is probably the correct reading.$
@4 consummatur, sicut$
@5 in maxima societate humana$
@6 sicut$
@7 nihil I$

2914. Vers. 4. Peregrinus et incola ego vobiscum, date mihi possessionem sepulcri vobiscum, et sepeliam mortuum meum a coram me. `Peregrinus et incola ego vobiscum’ significat statum illorum primum, quod tametsi Dominus illis ignotus, usque apud illos esse posset `date mihi possessionem sepulcri vobiscum’ significat quod regenerari possent: `et sepeliam mortuum meum a coram me’ significat quod sic a nocte quae apud illos, emergeret et resurgeret.

2915. `Peregrinus et incola ego vobiscum’: quod significet statum illorum primum, quod tametsi Dominus illis ignotus, usque apud illos esse posset, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepius prius; et a significatione `esse peregrinus illis’ et `esse incola illis’ quod sit ignotus esse et usque apud illos esse; quod hic sensus internus sit, patet ab illis quae praecedunt et quae sequuntur; agitur enim de nova Ecclesia, et in hoc versu de primo ejus statu, qui talis est quod omnium primo illis ignotus sit Dominus, sed usque, quia in bono charitatis, et quoad vitam civilem in justo et aequo, et quoad moralem in honesto et decoro, vivunt, tales sunt ut apud illos Dominus esse possit; praesentia enim Domini apud hominem est in bono, et ideo in justo et aequo, et porro in honesto et decoro: (honestum est complexus omnium virtutum moralium, decorum est modo forma illius:) nam haec sunt bona quae succedunt ordine, et sunt plana apud hominem, super quibus a Domino fundatur conscientia, et consequenter intelligentia et sapientia: qui autem in illis non sunt, {1}nempe ex corde aut affectione, illis non inseminari potest aliquid caeli, nullum est planum, nec est humus, ita non recipiens; et quia non inseminari potest aliquid caeli, nec potest ibi Dominus praesens esse; praesentia Domini praedicatur secundum bonum, hoc est, secundum boni qualitatem, qualitas boni est secundum statum innocentiae, amoris et charitatis cui vera fidei implantata sunt seu implantari possunt.
@1 hoc est$

2916. Quod `date mihi possessionem sepulcri vobiscum’ significet quod regenerari possint, constat a significatione `sepulcri’; sepulcrum in sensu interno Verbi significat vitam seu caelum, et in opposito sensu mortem seu infernum; quod vitam seu caelum, causa est quia angeli, qui in sensu interno Verbi sunt, nullam ideam sepulcri habeant, quia nullam mortis, quare loco sepulcri non aliud percipiunt quam continuationem vitae, ita resurrectionem; resurgit enim homo quoad spiritum, et sepelitur quoad corpus, videatur n. 1854; et quia `sepultura’ significat resurrectionem, etiam significat regenerationem, {1}nam regeneratio est prima hominis resurrectio, moritur enim tunc quoad priorem hominem, et resurgit quoad novum; per regenerationem fit homo a mortuo vivus; inde significatio sepulcri in sensu interno; cum idea sepulcri sistitur, quod obveniat angelis idea regenerationis, patet quoque ab illis quae de infantibus, n. 2299, relata sunt. [2] Quod `sepulcrum’ in opposito sensu significet mortem seu infernum, inde est quia mali resurgunt non ad vitam{2}; ideo cum agitur de malis, et memoratur sepulcrum, tunc non alia idea angelis obvenit quam inferni; ea causa est quod etiam infernum in Verbo dicatur sepulcrum. [3] Quod `sepulcrum’ significet resurrectionem, tum regenerationem, patet apud Ezechielem,
Propterea propheta, et dicas ad eos, Ita dicit Dominus Jehovih,
Ecce Ego aperiam sepulcra vestra, et ascendere faciam vos e
sepulcris vestris, popule mi, et adducam vos ad humum Israelis, et
cognoscetis quod Ego Jehovah, in aperiendo Me sepulcra vestra, et
ascendere faciendo e sepulcris vestris, popule mi; et dedero
spiritum Meum in vos et vivetis, et collocavero vos super humo
vestra, xxxvii 12-14;
ubi propheta agit de ossibus vivificatis, ac in sensu interno de regeneratione; quod de regeneratione, manifeste patet, dicitur enim `cum dedero spiritum Meum in vos et vivetis, et collocavero vos super humo vestra’; `sepulcra’ hic pro priore homine, ac ejus malis et falsis, quae aperire et a quibus ascendere, est regenerari; ita perit et quasi exuitur idea sepulcri, cum subit idea regenerationis seu novae vitae:
[4] Quod sepulcra aperta sint, et, multa corpora dormientium
sanctorum resurrexerint, et exiverint e sepulcris suis post
resurrectionem Domini, et ingressi in sanctam urbem, et
apparuerint multis, Matth. xxvii 52, 53,
simile involvit, nempe resurrectionem ex resurrectione Domini, et in sensu interiore quamlibet resurrectionem. Quod `Dominus {3}exsuscitaverit Lazarum e mortuis,’ Joh. xi I seq. etiam involvit novae Ecclesiae a gentibus resuscitationem; omnia enim miracula quae a Domino facta sunt, quia Divina, status Ecclesiae Ipsius involvebant. Etiam simile, quod `vir qui conjectus in sepulcrum Elisaei, cum tangeret ossa illius, revixerit,’ 2 Reg. xiii 20, 21; per `Elisaeum’ enim repraesentatus est Dominus. [5] Quia sepultura significabat resurrectionem in communi et quamcumque, ideo antiqui de sepulturis suis, et de locis ubi sepelirentur, maximopere solliciti fuerunt, ut Abrahamus quod sepeliretur in Hebrone in terra Canaan, tum Isacus et Jacobus, cum uxoribus eorum, Gen. xlvii 29-31; xlix 30-32; Josephus, quod ossa ejus ab Aegypto in terram Canaanem transferrentur, Gen. l 25; Exod. xiii 19; Jos. xxiv 32; David et reges post illum, quod sepelirentur in Zione, I Reg. ii 10; xi 43; xiv 31; xv 8, 24; xxii 51 [A.V. 50]; 2 Reg. viii 24, xii 22; xiv 20; xv 7, 38; xvi 20; causa erat quia `terra Canaan, tum Zion, repraesentabant et significabant regnum Domini, et `sepultura’ resurrectionem; {4}at quod locus nihil faciat ad resurrectionem, cuivis constare potest. [6] Quod `sepultura’ significet resurrectionem ad vitam, etiam patet ab aliis repraesentativis, ut quod impii non plangerentur, nec sepelirentur, sed projicerentur, Jer. viii 2; xiv 16; xvi 4, 6; xx 6; xxii 19; xxv 33; 2 Reg. ix 10; Apoc. xi 9; et quod impii, qui sepulti, e sepulcris ejicerentur, Jer. viii 1, 2; 2 Reg. xxiii 16-18. Quod autem `sepulcrum’ in opposito sensu significet mortem seu infernum, videatur Esai. xiv 19-21; Ezech. xxxii 21-23, 25-26; Ps. lxxxviii 5, 6, 11, 12 [A.V. 4, 5, 10, 11]; Num. xix 16, 18, 19.
@1 This passage in A reads: nam regeneratio est prima hominis
resurrectio, moritur enim tunc quoad priorem hominem, ‘hoc est
quoad ejus amores et concupiscentias,’ et resurgit quoad novum `et
hujus amores et affectiones’; per regenerationem fit homo a mortuo
vivus; inde significatio sepulchri in sensu interno; `cum apud
hominem legentem Verbum idea est sepulchri, apud angelos apud eum
est idea novae vitae; perit enim ex idea hominis, quae transit ad
angelos, omne id quod mere corporeum, terrestre et mundanum est, et
solum manet, aut loco ejus succedit, id quod caeleste est, caeleste
quod illis, est resurrectio et regeneratio;’ quod sepulchrum sit

regeneratio The three passages in inverted commas are lightly
deleted.$
@2 i sed ad mortem$
@3 excitaverit$
@4 sed$

2917. Quod `sepeliam mortuum meum a coram me’ significet quod sic a nocte quae apud illos, emergeret et resurgeret, constat a significatione `sepelire’ quod sit resurgere, de qua mox supra n. 2916, et a significatione `mortui’ quod sit status umbrae seu noctis, hoc est, ignorantiae, de qua etiam supra, n. 2908, 2912, e quo emergit et resurgit apud hominem Dominus, cum agnoscitur; prius est in nocte quia non apparet; resurgit apud omnem qui regeneratur.

2918. Vers. 5, 6. Et responderunt filii Heth Abrahamo, dicendo ei, Audi nos, domine mi, princeps Dei tu in medio nostri, in electo sepulcrorum nostrorum sepeli mortuum tuum, quisquam e nobis sepulcrum suum non prohibebit a te, a sepeliendo mortuum tuum. `Responderunt filii Heth Abrahamo, dicendo ei’ significat statum reciprocum apud illos qui ab Ecclesia nova: `audi nos’ significat receptionem: `Domine mi, princeps Dei tu in medio nostri’ significat Dominum quoad bonum et verum Divinum apud illos: `in electo sepulcrorum nostrorum’ significat beneplacitum quoad regenerationem: `sepeli mortuum tuum’ significat quod sic a nocte emergerent et resuscitarentur in vitam: `quisquam e nobis sepulcrum suum non prohibebit a te’ significat quod omnes parati essent ad recipiendam regenerationem: `a sepeliendo mortuum tuum’ significat ut a nocte emergerent et resuscitarentur.

2919. `Responderunt filii Heth Abrahamo, dicendo ei’: quod significet statum reciprocum apud illos qui ab Ecclesia nova, constat a significatione `respondere’ cum annuitur ad id quod petitur, quod sit reciprocum; et a significatione `filiorum Heth’ quod sint illi apud quos nova Ecclesia spiritualis, de qua supra n. 2913.

2920. `Audi nos’: quod significet receptionem, constat a significatione `audi nos,’ cum est formula responsoria annuentiae, quod sit receptio.

2921. `Domine mi, princeps Dei tu in medio nostri’: quod significet Dominum quoad bonum et verum Divinam apud illos, constat a significatione `domini’ et `principis Dei,’ et a significatione `in medio nostri’: quod `dominus’ dicatur ubi de bono agitur, constat ex Verbo Veteris Testamenti, ibi enim Jehovah nunc nominatur Jehovah, nunc Deus, nunc Dominus, nunc Jehovah Deus, nunc Dominus Jehovih, nunc Jehovah Zebaoth, et hoc ex causa arcana, quae non sciri potest nisi a sensu interno; in genere cum agitur de caelestibus amoris seu de bono, tunc dicitur Jehovah, cum autem de spiritualibus fidei seu de vero, tunc dicitur Deus; cum de utrisque simul, dicitur Jehovah Deus; cum autem de potentia Divina boni seu omnipotentia, tunc dicitur Jehovah Zebaoth seu Jehovah exercituum, tum quoque Dominus, sic ut Jehovah Zebaoth et Dominus ejusdem sensus et significationis sit; inde, nempe ex potentia boni, etiam homines et angeli dicti sunt `domini,’ et in opposito sensu illi servi quibus vel nulla potentia, vel quibus potentia ab illis; ex {1}his constare potest quod hic `domine mi’ in sensu interno significet Dominum quoad bonum, quod in sequentibus illustrabitur e Verbo. `Princeps Dei’ autem significat Dominum quoad potentiam veri seu quoad verum, ut constare potest a significatione `principis’ seu `principum’ quod sint primaria vera, de qua n. 1482, 2089, et ex eo quod {2}princeps Dei dicatur, Deus enim dicitur’ ubi agitur de vero, {3}et Jehovah ubi de bono, n. 2586, 2769, 2807, 2822: quod `in medio nostri’ sit inter illos seu apud illos, constat absque explicatione. [2] Quod in Verbo Veteris Testamenti, Jehovah Zebaoth et Dominus ejusdem sensus et significationis sit, constat apud Esaiam,
Zelus Jehovae Zebaoth faciet hoc; verbum misit Dominus
in Jacobum, et cecidit in Israele, ix 6, 7 [A. V. 7, 8]: alibi apud eundem,
Rex validus dominabitur illis, dictum Domini, Jehovae
Zebaoth, xix 4:
apud Malachiam,
Ecce subito veniet ad templum Suum Dominus, Quem vos
quaerentes, et angelus foederis, quem vos desideratis, ecce
venit, dicit Jehovah Zebaoth, iii I:
manifestius apud Esaiam,
Vidi Dominum sedentem super throno alto et elato;…
seraphim stantes desuper Ipso, senae alae {4}senae alae
cuivis;…clamavit hic ad hunc, Sanctus, Sanctus, Sanctus,
Jehovah Zebaoth:… vae mihi, quia excisus sum,… quia Regem
Jehovah Zebaoth viderunt oculi mei,…et audivi vocem Domini,
vi 1, 3, 5, 8;
ex quibus patet quod Jehovah Zebaoth et Dominus ejusdem sensus sit. [3] Dominus Jehovih autem dicitur, imprimis {5}ubi de ope omnipotentiae quaeritur et supplicatur, ut apud Esaiam,
Dic civitatibus Jehudae, Ecce Deus vester, ecce Dominus
Jehovih in forti veniet, et brachium Ipsius dominabitur Ipsi;
ecce merces Ipsius cum Ipso, et opus Ipsius coram Ipso, sicut
pastor gregem Suum pascet, xl 9-11;
quod Dominus Jehovih tunc dicatur, videatur porro, Esai. xxv 8; xl 10; xlviii 16; l 4, 5, 7, 9; lxi I; Jer. ii 22; Ezech. viii 1; xi 13, 17, 21; xii 10, 19, 28; xiii 8, 13, 16, 18, 20; xiv 4, 6, 11, 18, 20, 21; Mich. i 2; Ps. lxxi 5, 16; et pluries alibi. Praeterea in Verbo Veteris Testamenti 4 Dominus simile involvit ac Jehovah, nempe quod Dominus dicatur cum agitur de bono, quare etiam Dominus similiter distinguitur a Deo, ut Jehovah a Deo ; ut apud Mosen,
Jehovah Deus vester, Ipse Deus deorum, et Dominus
dominorum, Deut. x 17:
apud Davidem,
Confitemini Deo deorum, quia in aeternum misericordia
Ipsius; confitemini Domino dominorum, quia in aeternum
misericordia Ipsius, Ps. cxxxvi 1-3.
[5] At in Verbo Novi Testamenti, apud Evangelistas et in Apocalypsi, nullibi nominatur Jehovah, sed pro Jehovah dicitur Dominus, et hoc ex arcanis causis, de quibus infra: quod in {6}Verbo Novi Testamenti, Dominus dicatur pro Jehovah, manifeste constare potest apud Marcum,
Jesus dixit, Primarium omnium praeceptorum est, Audi
Israel, Dominus Deus noster, Dominus unus est; ideo amabis
Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua,et
ex tota cogitatione tua, et ex omnibus viribus tuis, xii 29,
30:
haec eadem apud Mosen ita,
Audi Israel, Jehovah Deus noster, Jehovah unus, et
amabis Jehovam Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima
tua, et ex omnibus viribus tuis, Deut. vi 4, 5;
ubi {7}patet quod Dominus dicatur pro Jehovah; pariter apud Johannem,
Vidi, ecce thronus positus erat in caelo, et super
throno sedens:…circa thronum quatuor animalia plena oculis
ante et retro,…habebat unumquodque pro se senas alas
circumcirca, et intus plenas oculis;…{8}dicebant, Sanctus,
Sanctus, Sanctus Dominus Deus omnipotens, Apoc. iv 2, 6, 8:
haec apud Esaiam ita,
Vidi Dominum sedentem super throno alto et elato;…
seraphim stantes desuper Ipso, senae alae {9}senae alae cuivis;
clamavit hic ad hunc, Sanctus, Sanctus, Sanctus, Jehovah Zebaoth,
vi 1, 3, 5, 8;
ibi Dominus dicitur pro Jehovah, seu Dominus Deus omnipotens pro Jehovah Zebaoth; {10}quod quatuor animalia sint seraphim seu cherubi, patet apud Ezechielem i 5, 13-15, 19 seq.; x 15: quod in Novo Testamento Dominus sit Jehovah, constat etiam ex pluribus aliis locis, ut apud Lucam,
Visus est Zachariae angelus Domini, i 11;
`angelus Domini’ pro angelo Jehovae: apud eundem, angelus ad
Zachariam de filio ejus,
Multos filiorum Israelis convertet ad Dominum Deum
illorum, i 16;
`ad Dominum Deum’ pro ad Jehovam Deum: apud eundem, angelus ad Mariam de Jesu,
Hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur, et
dabit Ipsi Dominus Deus thronum Davidis, i 32;
`Dominus Deus’ pro Jehovah Deus: apud eundem,
Maria dixit, Magnificat anima mea Dominum, et exaltavit
se spiritus meus super Deo Salvatore meo, i 46, 47;
ibi `Dominus’ etiam pro Jehovah: apud eundem, Zacharias
prophetavit dicens,
Benedictus Dominus Deus Israelis, i 68;
`Dominus Deus’ pro Jehovah Deus: apud eundem,
Pastoribus angelus Domini adstitit, et gloria Domini
circumfulsit {11}illos, ii 9;
`angelus Domini, et gloria Domini’ pro angelo Jehovae et gloria
Jehovae: apud Matthaeum,
Benedictus veniens in nomine Domini, xxi 9; xxiii 39;
Luc. xiii 35; Joh. xii 13;
`in nomine Domini’ pro in nomine Jehovae; praeter alibi multoties, ut Luc. i 28; ii 15, 22-24, 29, 38, 39; v 17; Marc. xii 10, 11. [6] Quod Jehovam vocaverint Dominum, causae inter arcanas, etiam haec fuerunt; quod si tunc {12}temporis dictum esset quod Dominus esset Jehovah toties in Veteri Testamento nominatus, videatur n. 1736, non recepissent quia non credidissent; tum quia Dominum etiam quoad Humanum non Jehovah factus quam cum omnimode univerit Essentiam Divinam Humanae, et Humanam Divinae, videatur n. 1725, 1729, 1733, 1745, 1815, 2156, 2751; unitio plenaria facta est post ultimam tentationem, quae fuit crucis, quare `discipuli post resurrectionem’ semper Ipsum appellarunt Dominum, Joh. xx 2, 13, 15, 18, 20, 25; xxi 7, 12, 15-17, 20; Marc. xvi 19, 20; et Thomas dixit,
Domine mi,et Deus mi, Joh. xx 28;
et quia Dominus erat Jehovah Qui toties nominatus in Veteri Testamento, ideo quoque dixit ad discipulos,
Vos vocatis me Magister et Dominus, et recte dicitis,
sum namque, si ergo Ego lavi pedes vestros Dominus et
Magister, vos etiam debetis invicem lavare pedes, Joh. xiii
13, 14, 16;
quibus significatur quod Jehovah Deus esset; ibi `Dominus’ dicitur quoad bonum, `Magister’ autem quoad verum: quod Dominus esset Jehovah, intelligitur etiam per verba angeli ad pastores,
Natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus
Dominus, Luc. ii 11;
`Christus’ pro Messia, Uncto, Rege; `Dominus’ pro Jehovah; illud quoad verum, hoc quoad bonum. Qui Verbum non sedulo scrutatur, hoc non scire potest, credens quod Salvator noster ex communi formula venerationis, sicut alii, dictus sit Dominus, cum tamen Ipse ex eo quod Jehovah esset.
@1 quibus$
@2 Deus dicatur$
@3 at$
@4 sex$
@5 cum$
@6 Novo Testamento$
@7 Dominus dicitur$
@8 dicentia$
@9 sex$
@10 i nam$
@11 illis AI$
@12 dictum fuisset$

2922. `In electo sepulcrorum nostrorum’: quod significet beneplacitum quoad regenerationem, constat a significatione `eligere, electionis et electi’ quod sit optionis seu beneplaciti; et ex significatione `sepulcri’ quod sit resurrectio et regeneratio, de qua supra n. 2916.

2923. Quod `sepeli mortuum tuum significet quod sic a nocte emergerent et resuscitarentur in vitam, constat a significatione `sepeliri’ quod sit resurgere seu resuscitari ad vitam, de qua n. 2916; et a significatione `mortui’ quod sit nox quoad bona et vera fidei, de qua n. 2908, 2912, 2917.

2924. Quod `quisquam e nobis sepulcrum suum non prohibebit a te’ significet quod omnes parati essent ad recipiendam regenerationem, constat a significatione `sepulcri’ quod sit regeneratio, de qua n. 2916; et a significatione `non cohibere’ quod sit voluntatis recipiendi.

2925. `A sepeliendo mortuum tuum’: quod significet ut a nocte emergerent et resuscitarentur, constat a significatione `sepeliri et mortui’ quod sit resuscitari a nocte quoad bona et vera fidei, de qua mox supra n. 2923, ubi eadem verba.

2926. Vers. 7, 8. Et surrexit Abraham, et incurvavit se populo terrae, filiis Heth. Et locutus cum illis, dicendo, Si est cum anima vestra ad sepeliendum mortuum meum a coram me, audite me, et intercedite mihi apud Ephronem filium Zohar. `Surrexit Abraham et incurvavit se’ significat gaudium Domini propter benignam receptionem: `populo terrae, filiis Heth’ significat ab illis qui ab Ecclesia nova spirituali: `locutus cum illis, dicendo’ significat cogitationem et perceptionem de illis: `si est cum anima vestra’ significat si ex affectione veri ex corde: `ad sepeliendum mortuum meum a coram me’ significat quod ex nocte emergere et resurgere vellent: `audite me’ significat ut obtemperarent: `et intercedite mihi apud Ephronem filium Zohar’ significat illos apud quos verum et bonum fidei recipi posset.

2927. `Surrexit Abraham et incurvavit se’: quod significegaudium Domini propter benignam receptionem, constat a significatione `surgere’ quod involvat aliquid elevationis, de qua n. 2401, 2785; ex laetitia et gaudio elevatur mens, ideo hic dicitur `surrexit’; a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepius prius; et a significatione `incurvare se’ quod sit gaudere; incurvatio est gestus corporis `tam ex humiliatione quam ex gaudio; quod ex gaudio, et quod propter benignam receptionem, patet ab illis quae praecedunt et quae sequuntur.

2928. `Populo terrae, filiis Heth’: quod significet ab illis qui ab Ecclesia spirituali, constat a significatione `populi’ quod sint illi qui sunt in veris, ita spirituales, de qua n. 1259, 1260; a significatione `terrae’ quod sit Ecclesia, de qua n. 662, 1066, 1068, 1262, 1733, 1850, 2117, 2118 f.; et a significatione `filiorum Heth’ quod sint illi qui {1}a nova Ecclesia spirituali, de qua supra n. 2913. `Populus terrae’ passim nominatur in Verbo ubi agitur de Israele et de Hierosolyma, et per illum {2}in sensu interno significatur Ecclesia spiritualis, seu illi qui ab Ecclesia spirituali, nam per Israelem et per Hierosolymam illa Ecclesia intelligitur; {3}cum agitur de Jehuda et de Zione, {4}tunc `gens’ nominatur, et per `gentem’ significatur Ecclesia caelestis, nam per Jehudam et {5}Zionem ea Ecclesia intelligitur: [2] quod `populus terrae’ dicatur ubi de Israele et de Hierosolyma agitur, constat a pluribus locis in Verbo, ita ubi de Ecclesia spirituali, ut apud Ezechielem,
Dicas ad populum terrae, ita dicit Dominus Jehovih
habitatoribus Hierosolymae, ad humum Israelis, Panem {6}suum
in maerore edent, et aquas {6}suas in vastatione bibent,
propterea ut devastetur terra ejus, urbes habitatae
vastabuntur, et terra desolata erit, xii 19, 20;
ubi in sensu interno `Hierosolyma et humus Israelis’ pro Ecclesia spirituali, `panis et aquae’ pro charitate et fide, seu pro bono et vero, `terra’ pro ipsa Ecclesia, quae `vastata’ dicitur quoad bonum et `desolata’ quoad verum: [3] apud eundem
Gogum et multitudinem ejus sepelient domus Israelis, ut
mundent terram septem mensibus, et sepelient omnis populus
terrae, xxxix [11, 12], 13;
`Gogus’ pro cultu externo separato ab interno, qui idololatricus, n. 1151; `domus Israelis’ pro Ecclesia spirituali quoad bonum, `populus terrae’ quoad verum, `terra’ pro ipsa Ecclesia; quod `terra’ sit Ecclesia, est quia terra Canaan repraesentabat regnum Domini, ita Ecclesiam, nam regnum Domini in terris est Ecclesia: [4] apud eundem,
Omnis populus terrae erit ad {7}terumam hanc
(sublationem) principi Israelis;…et faciet princeps in die
hoc pro se, et pro omni populo terrae juvencum
peccati:…incurvabunt se populus terrae ad ostium portae in
sabbatis et noviluniis:…et intrabit populus terrae in festis
statis, xlv 16, 22; xlvi 3, 9;
ubi de nova Hierosolyma, hoc est, de regno Domini spirituali; qui ibi, vocantur `populus terrae’; `princeps’ est verum Divinum {8}quod a Domino. `Filii Heth’ dicuntur, quia per `filios’ significantur vera, videatur n. 489, 491, 533, 1147, 2623: [5] quod vera praedicentur de spiritualibus, causa est quia spirituales per vera initiantur in bonum, hoc est, per fidem in charitatem; et quia faciunt bonum ex affectione veri, non scientes aliunde quod sit bonum quam quod ita instructi, conscientia illorum etiam fundata est in illis veris fidei, videatur n. 1155, 1577, 2046, 2088, 2184, 2507, 2715, 2716, 2718.
@1 ab Ecclesia$
@2 i ibi$
@3 i at$
@4 ibi$
@5 i per$
@6 eorum$
@7 See note to n. 1947.$
@8 Domini$

2929. Locutus cum illis dicendo’: quod significet cogitationem et perceptionem de illis, constat a significatione `loqui et dicere’ quod sit cogitare et percipere, de qua n. 1898, 1919, 2080, 2271, 2287, 2506, 2515, 2552, 2619.

2930. `Si est cum anima vestra’: quod significet si ex affectione veri ex corde, constat a significatione `animae’ in sensu interno: in Verbo passim dicitur quod `ex corde et ex anima,’ seu `ex toto corde et ex tota anima,’ et significatur per illa quod ex omni voluntate et ex omni intellectu; quod binae facultates homini sint, nempe voluntas et intellectus, cuivis potest notum esse, tum quod voluntas separata facultas sit ab intellectu, nam intelligere possumus bonum et verum, sed usque velle malum et falsum; homo a principio ita creatus est ut voluntas et intellectus apud illum unum facerent, sic ut non aliud cogitaret quam vellet, nec aliud vellet quam cogitaret, talis status est apud caelestes, et fuit in caelesti Ecclesia quae `Homo’ seu `Adam’ dicta; at apud spirituales seu in spirituali Ecclesia, est separata una facultas ab altera, nempe intellectualis a voluntaria, et homo quoad illam partem, nempe intellectualem reformatur a Domino, et inibi formatur nova voluntas et novus intellectus, n. 863, 875, 895, 897, 927, 928, 1023, 1043, 1044, 2256; [2] nova voluntas ibi, quae a Domino, est quae vocatur `cor,’ et novus intellectus qui vocatur `anima,’ et cum dicitur `ex toto corde et ex tota anima’ significatur quod ex omni voluntate et ex omni intellectu: haec sunt quae significantur per cor et animam, {1}apud Mosen,
Amabis Jehovam Deum tuum omni corde tuo, et omni anima
tua, et omnibus viribus tuis, Deut. vi 5: apud eundem,
Nunc Israel, quid Jehovah Deus tuus petens a te, nisi
ad timendum Jehovam Deum tuum, ad eundum in omnibus vii
Ipsius, et ad amandum Ipsum, et ad serviendum Jehovae Deo tuo,
omni corde tuo, et omni anima tua? Deut. x 12; xi 13:
apud eundem,
Die hoc Jehovah Deus tuus praecipiens tibi ad faciendum
statuta haec et judicia, et custodias et facias illa, toto
corde tu et tota anima tua, Deut. xxvi 16:
in Libro Regum,
David ad Salomonem, Stabiliet Jehovah verbum Suum, quod
locutus super me, dicendo, Si custodiunt filii viam suam, ad
ambulandum coram Me in veritate, omni corde suo, et omni anima
sua, dicendo, non exscindetur tibi vir a super throno
Israelis, I Reg. ii 4:
apud Matthaeum,
Amabis Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et in tota
anima tua et in tota mente tua, xxii 35 [A. V. 37]; Marc. xii
29, 30.
[3] Simile praedicatur etiam de Jehovah seu Domino, quia inde affectio boni quae est voluntatis, et affectio veri quae est intellectus, apud hominem Ecclesiae; ut apud Samuelem,
Exsuscitabo Mihi sacerdotem fidelem, quemadmodum in
corde Meo, et in anima Mea, I Sam. ii 35:
et apud Jeremiam,
Gaudebo super illis, ad benefaciendum illis, et
plantabo eos in terra hac in veritate, omni corde Meo, et omni
anima Mea, xxxii 41.
Etiam passim alibi in Verbo `anima’ significat affectionem veri, ut apud Esaiam,
Anima mea desideravi Te in nocte, etiam spiritu meo in
medio mei quaesivi Te mane, quia quemadmodum judicia Tua
terrae, justitiam discunt habitatores orbis, xxvi 9;
ibi `anima’ pro affectione veri, `spiritus’ pro affectione boni; quod `judicia’ praedicentur de veris, et `justitia’ de bono, videatur n. 2235: [4] apud eundem,
Stultus stultitiam loquitur,…ad evacuandum animam
famelicam, et potum sitientem deficere faciat, xxxii 6;
`anima famelica’ pro desiderio boni, quam `stultus evacuat’; `anima potum sitiens’ pro desiderio veri, quam `stultus deficere facit’: apud Jeremiam,
Fiet anima eorum sicut hortus irriguus;…et irrigabo
animam lassam, et omnem animam dolentem implebo, xxxi 12, 25;
`anima’ pro affectione veri et boni: apud eundem,
Omnis populus ejus gementes, quaerentes panem, dederunt
desiderabilia sua pro cibo, ad reducendum animam….Procul est
a me consolans, reducens animam meam, facti sunt filii mei
desolati:…quaesiverunt cibum sibi, ut reducerent animam
suam, Thren. i 11, 16, 19;
`anima’ pro vita affectionis boni et veri, `cibus’ pro sapientia et intelligentia. [5] Dicitur quod `anima’ significet affectionem veri ex corde, quia dantur affectiones veri quae non ex corde, ut quae ex amore sui seu eminendi, ex amore mundi seu lucrandi, ex amore merendi; ex his similiter existunt affectiones veri, sed non sunt genuinae, sunt ex voluntate carnis, non ex corde; quod ex corde, est ex Domino. Praeterea `anima’ in Verbo significat in universali sensu omnem vitam, videatur n. 1000, 1005, 1040, 1742; anima enim est in universali sensu illud ex quo aliud est et vivit, ita anima corporis est ejus spiritus, ex eo enim vivit corpus; anima autem spiritus est ejus vita adhuc interior, ex qua illa sapit et intelligit.

2931. `Ad sepeliendum mortuum meum a coram me’: quod significet quod ex nocte emergere et resurgere vellent, constat a significatione `sepeliri’ quod sit resurgere; et `mortui’ quod sit nox quoad bona et vera fidei, de qua supra n. 2923, 2925, ubi eadem verba.

2932. `Audite me’: quod significet ut obtemperarent, constat a significatione `audire’ quod sit oboedire seu obtemperare, de qua n. 2542.

2933. `Et intercedite mihi apud Ephronem filium Zohar’: quod significet illos apud quos verum et bonum fidei recipi posset, constare potest inde quod ager, et in agro spelunca ubi sepeliretur Sarah, Ephronis esset, et quia per `sepulturam’ significatur regeneratio, n. 2916, sequitur quod per illum significentur illi apud quos verum et bonum fidei recipi posset: `filii Heth’ repraesentant etiam eosdem, quatenus ex Ephronis urbe essent, et quatenus ejus populus essent. Per `intercedere’ hic significatur praeparari ad recipiendum.

2934. Vers. 9. Et det mihi speluncam Machpelae, quae illi, quae in fine agri ejus; in argento pleno det illam mihi, in medio vestri, {1}ad possessionem sepulcri. `Det mihi speluncam Machpelae, quae illi’ significat obscuram fidei quod illis: `quae in fine agri’ significat ubi parum Ecclesiae: `in argento pleno’ significat redemptionem per verum; `det illam mihi in medio vestri ad possessionem sepulcri’ significat possessionem sic per regenerationem.
@1 in$

2935. `Det mihi speluncam Machpelae’: quod significet obscuram fidei, constat a significatione `speluncae’ quod sit obscurum, de qua n. 2463; et a significatione `Machpelae’ quod sit fides quae in obscuro. Quod `spelunca’ significet obscurum, inde est quia locus est tenebrosus; cum dicitur `spelunca montis,’ ut Gen. xix 30, quod `Lot habitaret in spelunca montis,’ tunc est obscurum boni, at cum dicitur spelunca agri Machpelae, tunc est obscurum veri; hic quia dicitur spelunca Machpelae, et Machpelah erat ubi ager in cujus fine spelunca, est obscurum veri, seu quod idem, obscurum fidei, inde quoque patet quod `Machpelah’ sit fides quae in obscuro. [2] Qui regenerantur, et fiunt spirituales, sunt quam maxime in obscuro quoad verum; bonum quidem a Domino apud illos influit, sed non ita verum, quare inter Dominum et bonum apud hominem datur parallelismus et correspondentia, non autem inter verum, videatur n. 1832; causa primaria est quia non sciunt quid bonum, et tametsi scirent, usque non ex corde credunt, et quamdiu bonum illis in obscuro est, tamdiu etiam est verum, nam ex bono omne verum; sed clarius, quod Dominus sit ipsum Bonum, et quod omne quod est amoris in Ipsum et charitatis erga proximum, sit bonum, et omne quod id asserit et confirmat sit verum, non sciunt nisi perquam obscure; immo etiam dubia fovent, et ratiocinia admittunt contra illa; et quamdiu in tali statu sunt, lux veri a Domino influere non potest; immo de Domino ut de homine alio, non ut de Deo cogitant, de amore in Ipsum ex amore quodam mundano; quid affectio genuina charitatis erga proximum vix sciunt, immo quid charitas, et quid proximus, cum tamen haec essentialia sunt; inde patet quantum in obscuro sunt spirituales, et adhuc magis ante regenerationem, de quo statu hic agitur.

2936. `Quae in fine agri’: quod significet ubi parum Ecclesiae, constat a significatione `finis’ seu extremitatis quod sit parum; et a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, tum doctrina quae Ecclesiae, de qua n. 368: quod `finis’ seu extremitas sit parum, constare potest a descriptione terrae, humi, et agrorum in Verbo; medium eorum significat multum, at extremum significat parum; extremum hoc quoque vocatur circuitus; causa est quia circa extremum exspirat repraesentativum; ita hic `finis agri’ significat parum Ecclesiae.

2937. `In argento pleno’: quod significet redemptionem per verum, constat ex significatione `argenti’ quod sit verum, de qua n. 1551; {1}et a significatione `det mihi in argento’ seu pro argento, quod sit emere, {2}et in sensu spirituali redimere: quod spirituales dicantur `empti argento,’ videatur n. 2048, hoc est, redempti per verum; causa inde est quia per verum fidei regenerantur, nempe introducuntur ad bonum; spiritualis enim homo nullam perceptionem boni habet ut caelestis, sed verum est per quod cognoscit, et dein ex quo agnoscit quod bonum sit, et cum agnoscit et credit, tunc fit id illi bonum, et afficitur illo ut bono, quod {3}tale fit, quale ei verum; inde est quod spirituales dicantur redempti per verum: at usque qualitas boni non nascitur et producitur a vero, sed ab influxu boni in quale verum.
@1 et petere ut daretur$
@2 at$
@3 i bonum$

2938. `Det illam mihi in medio vestri ad possessionem sepulcri’: quod significet possessionem sic per regenerationem, constare potest absque explicatione, quod enim `sepulcrum’ sit regeneratio, supra n. 2916 ostensum est.

2939. Vers. 10. Et Ephron sedens in medio filiorum Heth, et respondit Ephron Hittaeus Abrahamo in auribus filiorum Heth, omnibus intrantibus portam urbis ejus, dicendo. `Ephron sedens in medio filiorum Heth’ significat illos a quibus recipi primario bonum et verum fidei posset: `et respondit Ephron Hittaeus Abrahamo’ significat statum receptionis illorum: `in auribus filiorum Heth’ significat oboedientiam: `omnibus intrantibus portam urbis ejus, dicendo’ significat quoad doctrinalia per quae fides.

2940. `Ephron sedens in medio filiorum Heth’: quod significet illos a quibus recipi primario bonum et verum fidei posset, constat a repraesentatione `Ephronis,’ tum a significatione `filiorum Heth’ quod sint illi apud quos verum et bonum fidei recipi posset et apud quos nova Ecclesia, de qua n. 2913, 2933; et a significatione `medii’ seu in medio quod sit primarium seu principale, {1}tum intimum, de qua n. 1074. Quod `medium’ in sensu interno significet primarium seu principale, tum intimum, est a repraesentativis in altera vita; cum repraesentatur aliquod bonum per ideas spirituales, tunc optimum sistitur in medio, et decrescentiae boni sistuntur a medio per gradus de, et ultimo ad peripheriam illa quae non sunt bona; inde est quod `in medio’ sit tam primarium seu principale, quam intimum; ideae cogitationis ita quoque repraesentantur, tum etiam affectiones; et omnes status mutationes, ita, quod varientur bona {2}vel mala quoad situm versus medium; ducit hoc originem a forma rerum spiritualium et caelestium quae talis.
@1 et$
@2 aut$

2941. `Et respondit Ephron Hittaeus Abrahamo’: quod significet statum receptionis illorum, constat a significatione `respondere’ cum annuitur, quod sit receptio, ut quoque ab illis quae mox sequuntur, patet: Ephron hic appellatur Hittaeus, ut repraesentet Ecclesiam spiritualem {1}ut caput et princeps.
@1 sicut caput aut princeps$

2942. `In auribus filiorum Heth’: quod significet oboedientiam, constat a significatione `auris’ quod sit oboedientia, de qua n. 2542.

2943. `Omnibus intrantibus portam urbis ejus, dicendo’: quod significet quoad doctrinalia per quae fides, constat a significatione `portae’ quod sit introitus, ita id quod introducit, similiter ac janua, de qua n. 2145, 2152, 2356, 2385; et a significatione `urbis’ quod sit verum quod est fidei, de qua n. 402, 2268, (x)2449, 2451, 2712. Urbes in Antiqua Ecclesia non fuerunt urbes sicut postea {1}et hodie, nempe coetus et congregationes, sed fuerunt cohabitationes separatarum familiarum; familia unius parentis constituebat urbem; sicut urbs Nahoris, ad quam servus Abrahami cum desponsaret Rebeccam Isaco, venit, Gen. xxiv 10, fuit familia Nahoris, quae ibi; et Shalem urbs Shechemi, ad quam Jacob cum ex Paddan Aram, alluit, Gen. xxxiii 18; xxxiv, erat familia Hamoris et Shechemi quae ibi; ita reliquae urbes illo tempore; [2] et quia ex antiquissimis habuerunt quod gentes et familiae repraesentarent societates caelestes, ita illa quae sunt amoris et charitatis, n. 685, 1159, inde cum loco familiae nominatur urbs, et loco gentis nominatur populus, significatur verum quod est fidei: inde quoque civitas Dei et civitas sancta in genuino sensu significat fidem in Dominum: et quia `urbs seu civitas’ significabat fidem, `porta urbis’ significabat doctrinalia, quia haec introducunt ad fidem. Hoc quoque in Ecclesia repraesentativa Judaica significabatur per quod judices et seniores sederent in porta urbis et ibi judicarent, ut patet ab historicis Verbi, tum apud Zachariam,
Haec verba quae facietis, loquimini veritatem vir cum
socio, veritatem et judicium pacis judicate in portis vestris,
viii 16:
et apud Amos,
Odio habete malum, et amate bonum, et statuite in porta
judicium, v 15.
Quod `porta’ quoque significet aditum ad mentem rationalem, et quod mens illa comparetur `urbi,’ videatur n. 2851.
@1 seu$

2944. Vers. II. Non, domine mi, audi me, agrum do tibi, et speluncam quae in illo tibi do illam, ad oculos filiorum populi mei do illam tibi, sepeli mortuum tuum. `Non, domine mi, audi me’ significat statum illum primum, de quo prius: `agrum do tibi, et speluncam quae in illo tibi do illam’ significat praeparationem a seipsis quoad illa quae sunt Ecclesiae et fidei: `ad oculos filiorum populi mei do illam tibi’ significat secundum intellectum omnium: `sepeli mortuum tuum’ significat ut emergant a nocte et resuscitentur.

2945. `Non, domine mi, audi me’: quod significet statum illum primum, de quo prius n. 2935, 2936, nempe quod in obscuro fidei essent, constat a negatione, quod audire non vellent ad Abrahamum quod daret argentum plenum, vers. 9, hoc est in sensu interno, quod redimerentur a Domino, sed quod seipsos praeparare vellent quoad illa quae sunt Ecclesiae et fidei, hoc est, seipsos reformare: verba illa `non, domine mi, audi me’ involvunt statum, nempe cogitationis illorum de redemptione et reformatione, nam sequitur immediate propositio.

2946. `Agrum do tibi, et speluncam quae in illo tibi do illam’: quod significet praeparationem a seipsis quoad illa quae sunt Ecclesiae et fidei, constat a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, de qua n. 368, 2936; a significatione `speluncae quae in illo,’ nempe iri agro, quod sit obscurum fidei, de qua supra n. 2935; et a significatione `dare agrum et dare speluncam,’ seu quod idem, non recipere argentum ab Abrahamo, quod sit non velle redimi a Domino, sed a seipsis, ita semet praeparare quoad illa. Talis est status primus omnium qui reformantur et fiunt spirituales, nempe quod non credant reformari a Domino sed a {1}semet, hoc est, quod omne voluntatis boni et {2}cogitationis veri sit a seipsis; in {3}illo statu etiam relinquuntur a Domino, quia alioquin reformari nequeunt; si enim antequam regenerati sunt, illis diceretur quod nequeant aliquid boni a se facere, nec aliquid veri a se cogitare, tunc vel in illum errorem laberentur quod exspectandus influxus in voluntatem et influxus in cogitationem, et si non hoc fieret, nihil conarentur; vel in illum errorem quod si bonum et verum aliunde quam a se, nihil imputaretur illis in justitiam; vel in illum quod sic quasi machinae, non sui juris aut sui compotis, forent; vel in alios; [2] ideo datur illis tunc cogitare quod a seipsis bonum et verum; sed postquam regenerati sunt, tunc per gradus insinuatur illis cognitio quod aliter se res habeat, nempe quod omne bonum et verum unice a Domino; et porro, cum magis perficiuntur, quod quicquid non venit a Domino, sit malum et falsum; regeneratis, si non in vita corporis, usque in altera vita, datur illud non solum cognoscere, sed etiam percipere, nam omnes angeli in perceptione sunt quod ita sit: videantur quae de his prius dicta sunt, nempe: quod omne bonum et verum a Domino, n. 1614, 2016: quod omnis intelligentia et sapientia a Domino, n. 109, 112, 121, 124: quod homo ex semet nihil boni facere, et nihil veri cogitare possit, n. 874-876: quod usque quisque quasi ex proprio facere bonum debeat, nec remittere manus, n. 1712: quod homo si semet cogat ad resistendum malo, et ad faciendum bonum, sicut {4}a semet, quod accipiat a Domino proprium caeleste, n. 1937, 1947.
@1 seipsis$
@2 i omne$
@3 quo$
@4 ex se$

2947. `Ad oculos filiorum populi mei do illam tibi’: quod significet {1}quoad intellectum omnium, constat a significatione `oculorum’ quod sit intellectus, de qua n. 2701; et a significatione `filiorum populi’ quod sint omnes; `filii populi’ sunt illi qui primum initiati sunt in vera, `populus’ enim sunt qui in veris, n. 1259, 1260; ideo non dicitur ad oculos populi mei, sed `ad oculos filiorum populi mei.’
@1 secundum$

2948. `Sepeli mortuum tuum’: quod significet ut emergant a nocte et resuscitentur, constat a significatione `sepeliri’ quod sit resurgere, seu quod idem, resuscitari; et a significatione `mortui’ quod sit nox quoad bona et vera fidei, de quibus supra n. 2917, 2923, 2925, 2931, ubi eadem verba.

2949. Vers. 12, 13. Et incurvavit se Abraham coram populo terrae. Et locutus ad Ephronem in auribus populi terrae, dicendo, Verumtamen si tu, placet, audias me, dabo argentum agri, accipe a me, et sepeliam mortuum meum ibi. `Incurvavit se Abraham coram populo terrae’ significat gaudium Domini ob benevolentiam illorum qui e nova Ecclesia spirituali: `et locutus ad Ephronem’ significat influxum apud illos qui recipere possent: `in auribus populi terrae’ significat usque ad oboedientiam quoad Ecclesiae vera: `verumtamen si tu, placet, audias me’ significat influxum interiorem: `dabo argentum agri, accipe a me’ significat redemptionem quoad vera Ecclesiae quae a Domino: `et sepeliam mortuum meum’ significat quod sic e nocte emergerent et vivificarentur.

2950. `Incurvavit se Abraham coram populo terrae’: quod significet gaudium Domini ob benevolentiam illorum qui e nova Ecclesia spirituali, constat a significatione `incurvare se’ quod hic sit gaudere, ut quoque supra n. 2927; a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepius prius; et a significatione `populi terrae’ quod sint illi qui ab Ecclesia spirituali, de qua supra n. 2928, ubi eadem verba; sed ibi `incurvavit se populo terrae filiis Heth,’ vers. 7; quod `filii Heth’ ibi etiam dicantur, est quia illi ab Ecclesia ibi significantur, qui primum initiantur, ut quoque per filios populi,’ n. 2947; hic autem illi qui in progressione sunt, quare simpliciter `populus terrae’ absque adjectione filiorum Heth dicitur; et ibi significatur gaudium propter benignam receptionem, hic ob benevolentiam, receptio est primum quia intellectus, benevolentia est sequens quia {1}voluntatis, videatur n. 2954.
@1 A i apparently est$

2951. `Et locutus ad Ephronem’: quod significet influxum apud illos qui recipere possent, constat a significatione `loqui’ quod sit cogitare, n. 2271, 2287, tum quoque velle, n. 2626, ita influere: quia influxus fit inde; et a repraesentatione `Ephronis’ quod sint illi apud quos verum et bonum fidei recipi posset, de qua n. 2933.

2952. `In auribus populi terrae’: quod significet usque ac oboedientiam quoad Ecclesiae vera, constat a significatione `auris quod sit oboedientia, de qua n. 2542, 2942, et a significatione `populi terrae’ quod sint illi qui ab Ecclesia spirituali, tum quoque illius Ecclesiae vera, de qua n. 1259, 1260, 2928.

2953. `Verumtamen si tu, placet, audias me’: quod significet influxum interiorem, constare potest a serie loquelae; quod `Abraham locutus ad Ephronem’ significaverit influxum, mox supra n. 2951 dictum; hic continuatur loquela, et intentio excitatur, per quod dicatur `verumtamen si tu, placet, audias me,’ quare influxus interio significatur. Sensus internus talis est ut voces et verba paene nihil sint sed sensus eorum ex serie fluens sistat ideam, et quidem coram angeli spiritualem, cui sensus externus seu litteralis {1}inservit pro objecto ex quo; sunt enim ideae cogitationis hominis quae sunt objecta cogitationum spiritualium apud angelos, et quidem illae ideae cogitationi apud hominem principaliter quae sunt ex Verbo, ex causa quia ibi omnes res repraesentant, et omnes et singulae voces significant, et animadvertitur ilico quod e Verbo sint, {2}quia spiritualia et caelestia ibi suo ordine dispositissime consequuntur, et in illis et his sanctum ex intimo sensu, qui est {3}solum de Domino ac Ipsius regno.
@1 i Verbi$
@2 qui I$
@3 de solo$

2954. `Dabo argentum agri, accipe a me’: quod significet redemptionem quoad vera Ecclesiae quae a Domino, constat ex significatione `dare argentum’ quod sit redimere per verum, de qua supra n. 2937, `argentum’ enim est verum, n. 1551; a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, tum doctrina veri, de qua n. 368, 2936; et a significatione `accipere a me’ quod sit reciprocum apud illos qui ab Ecclesia; reciprocum est fides quod redemptio sit a solo Domino. Quod redemptionem attinet, est illa idem ac reformatio et regeneratio, et inde liberatio ab inferno et salvatio; redemptio seu reformatio et {1}salvatio hominum Ecclesiae spiritualis fit per verum, at hominum Ecclesiae caelestis per bonum; [2] causae prius passim dictae sunt, nempe quod spirituales nihil voluntatis boni habeant, sed pro illa donati facultate intelligendi quid bonum; intellectus boni est qui principaliter vocatur verum, et quidem verum fidei, at velle illud et inde facere illud est quod vocatur bonum; spirituales itaque per intellectum boni, seu quod idem, per verum, introducuntur in voluntatem boni, seu quod idem, in bonum, sed non in aliquid voluntatis boni ex semetipsis, quia voluntas boni apud eos omnis deperdita est, n. 895, 927, 2124; sed in voluntatem novam quam accipiunt a Domino, n. 863, 875, 1023, 1043, 1044; et cum hanc voluntatem acceperint, tunc in specie dicuntur redempti.
@1 regeneratio$

2955. Quod `sepeliam mortuum meum’ significet quod e nocte emergerent et vivificarentur, constat a significatione `sepeliri, et mortui,’ de qua supra n. 2917, 2923, 2925, 2931, 2948; hic vivificari dicuntur quia in progressione recipiendi fidem sunt; ex fide enim, nempe ex ejus bono, accipiunt vitam, aliunde non est vita. Quod `sepeliam mortuum meum’ significet emersionem a nocte spirituali et vivificationem, etiam inde est quia prior Ecclesia cum mortua, nova loco ejus exsuscitatur a Domino, ita loco mortis datur vita, {1}et loco noctis fit mane; etiam inde quod apud unumquemvis qui reformatur et fit spiritualis, mortuum ejus quasi sepeliatur, et novum quod est vivum, resurgat, ita loco noctis apud illum, seu loco tenebrarum et frigoris, exsurgit mane cum sua luce et suo calore; inde est quod apud angelos qui in vita Domini sunt, loco ideae {2}apud hominem de sepultura mortui, sit idea resurrectionis et novae vitae. Ita quoque se habet, nam semper aliqua Ecclesia est in tellure, et cum vetus exspirat et fit nox, tunc nova alibi resurgit, et fit mane.
@1 seu$
@2 de sepultura mortui quae apud hominem$

2956. Vers. 14, 15. Et respondit Ephron Abrahamo, dicendo ei, Domine mi, audi me, terra quadringentorum siclorum argenti, inter me et inter te quid hoc? et mortuum tuum sepeli. `Respondit Ephron Abrahamo, dicendo ei’ significat statum receptionis: `domine mi, audi me’ significat statum primum receptionis: `terra quadringentorum siclorum argenti’ significat pretium redemptionis per verum: `inter me et inter te quid hoc’ significat quod annueret, sed vellet usque a semet: `et mortuum tuum sepeli’ significat, hic ut prius, emersionem e nocte, et resuscitationem inde.

2957. `Respondit Ephron Abrahamo, dicendo ei’: quod significet statum receptionis, constat a significatione `respondere’ cum annuitur, quod sit recipere, de qua supra n. 2941; quod sit status receptionis qui hic significatur per `respondere et dicere’ patet ex sequentibus.

2958. `Domine mi, audi me’: quod significet statum primum receptionis, etiam constat ab illis quae sequuntur, tum ab illis quae dicta prius n. 2945, ubi eadem verba; sed ibi negatio, hic autem affirmatio adhuc dubitativa, nam dicitur in mox sequentibus `inter me et inter te quid hoc,’ quibus significatur quod annueret, sed vellet usque a semet: praeterea `Domine mi, audi me’ est modo formula excitandi alterius reflexionem, sed usque involvit statum propositionis.

2959. `Terra quadringentorum siclorum argenti’: quod significet pretium redemptionis per verum, constat a significatione `quadringentorum siclorum’ de qua sequitur, et a significatione `argenti’ quod sit verum, de qua n. 1551, 2048, 2937. Quod `quadringenti sicli’ significent redemptionis pretium, inde est quia `quadringenta’ significant vastationem, et `siclus’ pretium; quid vastatio, videatur n. 2455 f., 2682, 2694, 2699, 2702, 2704, quod nempe sit duplex, una, cum Ecclesia prorsus perit, hoc est, cum amplius nulla charitas aut fides, tunc dicitur vastata seu vasta; altera, cum illi qui ab Ecclesia, in statum ignorantiae et quoque tentationis rediguntur, ob causam ut mala et falsa apud illos separentur et quasi discutiantur; {1}qui e vastatione hac emergunt, ii sunt qui in specie vocantur redempti, nam tunc instruuntur in bonis et veris fidei ac reformantur et regenerantur a Domino, de quibus in locis citatis: quia nunc `quadringenta’ cum praedicantur de tempore, ut quadringenti anni, significant vastationis durationem et statum, ita cum quadringenta praedicantur de siclis, significant redemptionis pretium, et cum nominatur simul argentum, significant redemptionis pretium per verum. [2] Quod `quadringenti anni’ significent vastationis durationem et statum, etiam constare potest ab illis quae dicta sunt ad Abrahamum,
Jehovah dixit Abrahamo, Cognoscendo cognosces, quod
peregrinum erit semen tuum in terra, non illis, et servient
illis, et affligent illos quadringentis annis, Gen. xv 13;
ubi {2}videatur quod per `quadringentos annos’ intelligatur duratio filiorum Israelis in Aegypto; sed quod non duratio illorum in Aegypto sit quae significatur, sed quod aliquid quod non patet alicui nisi ex sensu interno, constare potest inde quod duratio filiorum Israelis in Aegypto non fuerit nisi {3}dimidium illius temporis, ut manifeste constare potest ex nativitatibus {4}Jacobi ad Mosen; ex Jacobo enim erat Levi, ex Levi Kehath, ex Kehath Amram, et ex Amram Aaron et Moses, Exod. vi 16-20; Levi et ejus filius Kehath venerunt cum Jacobo in Aegyptum, Gen. xlvi 11, ex altera inde generatione erat Moses, et Moses octoginta annis cum locutus ad Pharaonem, Exod. vii 7; inde constare potest quod ab ingressu Jacobi ad exitum filiorum ejus{5}, fuerint circiter ducenti quindecim anni: [3] adhuc magis constare potest quod per `quadringenta’ in Verbo aliud intelligatur quam quod per ipsum numerum in sensu historico, ex eo quod dicatur,
Quod habitatio filiorum Israelis, qua habitarunt in
Aegypto, fuerint triginta anni et quadringenti anni; et factum
a fine triginta annorum et quadringentorum annorum, et factum
in eodem die hoc exiverunt omnes exercitus Jehovae e terra
Aegypti, Exod. xii 40, 41:
cum tamen duratio filiorum Israelis ibi modo fuerit dimidium illorum annorum, sed quod ab Abrahami ingressu in Aegyptum fuerint triginta et quadringenti anni, quare ita dictum propter sensum internum qui latet in illis verbis; in sensu interno per peregrinationem filiorum Jacobi in Aegypto repraesentatur et significatur Ecclesiae vastatio, cujus status et duratio describitur per numerum triginta et quadringentorum annorum, per `triginta’ status vastationis filiorum Jacobi, quod nulla fuerit, quia tales ut non per aliquem statum vastationis reformari potuerint; de significatione numeri triginta {6}videatur n. 2276; et per `quadringentos annos’ status vastationis communis illorum qui ab Ecclesia: [4] qui itaque a vastatione illa exeunt, illi sunt qui dicuntur redempti, quod etiam patet a verbis ad Mosen,
Propterea dic filiis Israelis, Ego
Jehovah, et educam vos a sub oneribus Aegypti, et liberabo vos a
servitute illorum, et redimam vos brachio extenso et judiciis magnis, Exod. vi 6:
et alibi,
Eduxit Jehovah vos per manum fortem, et redemit te e
domo servorum, e manu Pharaonis regis Aegypti, Deut. vii 8;
xiii 6 [A.V. 5]:
et alibi,
Memineris quod servus fueris in terra Aegypti, sed
redemit te Jehovah Deus tuus, Deut. xv 15; xxiv 18:
apud Samuelem,
Populus tuus quem redemisti Tibi ex Aegypto, 2 Sam. vii
23:
quia illi qui emergunt a statu vastationis dicuntur redempti, ideo per `quadringentos siclos’ significatur redemptionis pretium. [5] Quod `siclus’ significat pretium seu aestimationem, constat ex his locis in Verbo; apud Mosen,
Omnis aestimatio tua erit in siclo sanctitatis, Lev.
xxvii 25: et alibi,
Anima cum praevaricata praevaricationem, et peccavit
errore de sanctis Jehovae, et adducet reatum suum Jehovae,
arietem integrum e grege, in aestimatione tua, argento
siclorum, in siclo sanctitatis, Lev. v 15;
inde patet quod per `siclum’ significetur pretium seu aestimatio; siclus sanctitatis dicitur, quia pretium seu aestimatio spectat verum et bonum a Domino, verum et bonum a Domino est ipsum sanctum in Ecclesia; inde dicitur `siclus sanctitatis,’ etiam pluries alibi, ut Exod. xxx 24; Lev. xxvii 3; Num. iii 47, 50; vii 13, 19, 25, 31, 37, 43, 49, 55, 61, 67, 73; xviii 16. [6] Quod `siclus’ sit pretium sancti, manifeste patet apud Ezechielem, ubi agitur de terra sancta et de civitate sancta; ibi ita de siclo dicitur,
Siclus ibi viginti gerae, viginti sicli, quinque et
viginti sicli, quindecim sicli, maneh (libra:) erit vobis, xlv
12;
quod ibi per `siclum,’ et per `libram,’ et per `numeros’ significentur sancta, hoc est, bonum et verum, quisque videre potest, `terra enim sancta,’ et `civitas sancta’ ibi, seu nova Hierosolyma, de qua ibi agitur, non aliud est quam regnum Domini, ubi nec siclus, nec gerae, nec libra, nec numeratio per illa, sed ipse numerus ex significatione in sensu interno determinat aestimationem seu pretium boni et veri: [7] apud Mosen,
Quod vir daret expiationem animae suae,…ne esset
plaga,…dimidium sicli in siclo sanctitatis, viginti gerae
siclus, et quod dimidium sicli esset {7}terumah (sublatio)
Jehovae, Exod. xxx 12, 13:
ibi `decem gerae’ quae dimidium sicli, sunt reliquiae quae a Domino; reliquiae sunt bona et vera apud hominem recondita, quae quod significentur per `decem,’ videatur n. 576, 1738, 1906, 2284; quod reliquiae sint bona et vera a Domino apud hominem recondita, n. 1906, 2284, quare etiam vocantur `terumah’ seu sublatio Jehovae, et dicitur quod `per illa erit expiatio animae’; causa quod aliquoties dicatur quod `siclus esset viginti gerae,’ ut in loco citato, tum Lev. xxvii 25; Num. iii 47; xviii 16, et alibi, est quia siclus viginti gerae significat aestimationem boni reliquiarum, quod `viginti’ sint bonum reliquiarum, videatur n. 2280; ideo quoque siclus erat pondus, secundum quod pretium tam auri quam argenti, Gen. xxiv 22; Exod. xxxviii 24; Ezech. iv 10; xlv 12, pretium auri, quia `aurum’ significat bonum, n. 113, 1551, 1552, et argenti, quia `argentum’ significat verum, n. 1551, 2048. Inde nunc patet quod per `terram quadringentorum siclorum argenti’ significetur pretium redemptionis per verum; inde est quia agitur de Ecclesia spirituali, quae per verum a Domino reformatur et regeneratur, n. 2954, quod dicatur `terra’; quod per terram significetur Ecclesia, videatur n. 662, 1066, 1068, 1262, 1733, 1850, 2117, 2118 f.
@1 qui tunc ex vastatione illa emergunt, illi$
@2 videtur$
@3 i quam$
@4 a Jacobo$
@5 i inde$
@6 videtur$
@7 see note to n. 1947.$

2960. Quod `inter me et inter te quid hoc?’ significet quod annueret sed vellet usque a semet, nempe praeparari seu reformari, constare potest a sensu litterae applicato ad sensum internum in quo agitur de reformatione; supra dictum ab Ephrone, `Agrum do tibi, et speluncam quae in illo do tibi illam,’ vers. 11, quibus significatum, quod vellent praeparare semet quoad illa quae sunt Ecclesiae et fidei, hoc est, se reformare; quod status primus illorum qui reformantur, sit talis, videatur n. 2946, at cum ulterius progrediuntur in cognitionibus veri seu fidei, tunc secundus illorum status est, quod quidem annuant, sed usque velint a semet; de hoc statu in hoc versu agitur; at tertius status mox describitur, quod credant reformari a Domino. Quod tales sint in principio, causa dicta est supra n. 2946; quod autem cum progrediuntur in cognitionibus veri seu fidei, agnoscant quidem se reformari a Domino, sed usque velint a semet, causa est quia nubes ignorantiae successive discutitur, et quia confirmationes veri tempore corroborantur, et quia per imbuitiones cognitionum veri perficitur bonum; ipsum bonum cui implantatum est verum, facit ut non solum agnoscant, sed etiam credant, quod reformatio sit a Domino; hic status est tertius, quem sequitur status quartus, nempe quod percipiant quod a Domino; sed pauci sunt qui ad hunc statum veniunt in vita corporis, est enim angelicus; at qui regenerati sunt, in eum statum veniunt in altera vita. Inde patet quod in sensu interno hic describatur homo Ecclesiae spiritualis, qualis ejus status est cum adhuc immaturus, et qualis cum maturescere incipit, et tandem cum maturuit.

2961. `Et mortuum tuum sepeli’: quod significet emersionem e nocte et resuscitationem inde, constat a significatione `mortui’ quod sit nox quoad vera fidei, et `sepeliri’ quod sit resuscitari, de qua aliquoties prius, videatur n. 2917, 2923, 2925, 2931, 2948, 2955: quod haec toties in hoc capite dicantur, causa est quia de emersione e nocte quoad vera fidei, et resuscitatione, hoc est, de reformatione et regeneratione Ecclesiae spiritualis, agitur.

2962. Vers. 16. Et audivit Abraham ad Ephronem, et appendit Abraham Ephroni argentum, quod locutus in auribus filiorum Heth, quadringentos siclos argenti, transeuntis mercatori. `Audivit Abraham ad Ephronem’ significat confirmationem ad oboediendum: `et appendit Abraham Ephroni argentum’ significat redemptionem: `quod locutus in auribus filiorum Heth’ significat secundum facultatem illorum qui a nova Ecclesia: `quadringentos siclos argenti’ significat redemptionis pretium: `transeuntis mercatori’ significat applicate ad illorum statum.

2963. `Audivit Abraham ad Ephronem’: quod significet confirmationem ad oboediendum, nempe ab illis apud quos bonum et verum fidei recipi posset, constat a significatione `audire’ quod sit oboedire, de qua n. 2542, et a repraesentatione `Ephronis’ quod sint illi apud quos bonum et verum fidei recipi posset, de qua supra n. 2933; quod apud illos, et ab illis confirmatio, patet a verbis: quia dicitur, quod `audivit Abraham ad illum.’

2964. `Et appendit Abraham Ephroni argentum’: quod significet redemptionem, constat a significatione `appendere argentum’ quod sit emere, et in sensu spirituali redimere; argentum hic idem est cum quadringentis siclis, qui quod significent redemptionis pretium, supra n. 2959 ostensum.

2965. `Quod locutus in auribus filiorum Heth’: quod significet secundum facultatem illorum qui a nova Ecclesia, constat a significatione `loqui in auribus,’ et a `filiorum Heth’; `loqui’ in sensu interno significat et percipere et velle; quod percipere, videatur n. 2619, quod velle, n. 2626; `aures’ autem significant oboedientiam, n. 2542; inde est quod `loqui in auribus’ sit secundum facultatem, facultas enim est receptionis, ita oboedientiae secundum quod quis percipit et vult; tum ex significatione `filiorum Heth’ quod sint illi qui a nova Ecclesia spirituali, de qua supra n. 2913. Quod reformetur homo Ecclesiae, hoc est, ei implantetur verum quod fidei, et hoc conjungatur bono quod {1}charitatis, infra in hoc versu n. 2967 dicetur.
@1 quantum recipere et velle potest, hoc est, secundum ejus
facultatem, mox$

2966. `Quadringentos siclos argenti’: quod significet redemptionis pretium, supra n. 2959 ostensum est, sed quid redemptionis pretium, {1}dicetur; redemptio est solius Domini, ita quoque redemptionis pretium; et hoc praedicatur etiam de receptione apud hominem, apud quem redemptionis pretium tantum est quantum recipit: redemptionis pretium est Domini meritum et justitia per gravissimas tentationes, per quas univit Essentiam Humanam Divinae et Divinam Humanae, et hoc ex propria potentia, et per unitionem illam salvavit genus humanum, ac imprimis illos qui ab Ecclesia spirituali sunt; quod Dominus justitia factus per gravissimas tentationes, videatur n. 1813, 2025, 2026, 2027; quod univerit Essentiam Humanam Divinae et Divinam Humanae, n. 1725, 1729, 1733, 1737, 1813, 2083; quod ex propria potentia, n. 1616, 1921, 2025, 2026, 2083, 2500, 2523, 2632; et quod per unitionem illam salvaverit genus humanum, ac imprimis illos qui ab Ecclesia spirituali, n. 2661, 2716; haec sunt quae significantur per redemptionis pretium: [2] quod etiam id praedicetur de receptione apud hominem, apud quem tantum est quantum is recipit, constare potest ex eo quod Divinum Domini sit quod apud hominem facit Ecclesiam, nihil enim audit Ecclesia quam quod est proprium Domini; est bonum quod amoris et charitatis, et est verum quod fidei, quae faciunt id quod Ecclesia dicitur; quod omne bonum a Domino et quod omne verum a Domino, notum est; bonum et verum quod ab homine, non est bonum et verum; inde patet quod redemptionis pretium tantum sit apud hominem quantum is recipit: [3] apud Judaeos, quoniam redemptio Domini tam parum aestimata fuit, ut vix esset aliquid, ideo dicitur apud Zachariam,
Dixi ad illos, Si bonum in oculis vestris, date
mercedem meam, et si non, omittite; et appenderunt mercedem
meam, triginta argenteos, et dixit Jehovah ad me, Projice
illud ad figulum, magnificentiam pretii, quo aestimatus sum
apud illos, xi 12, 13:
et apud Matthaeum,
Sumpserunt triginta argenteos, pretium aestimati, quem
emerant a filiis Israelis, et dederunt pro agro figuli, sicut
praecepit mihi Dominus, xxvii 10 [A.V. 9, 10];
`triginta’ quod sit parum ut vix aliquid, videatur n. 2276; ita quod judaei non aestimaverint quicquam meritum et redemptionem Domini; at qui credunt omne bonum et omne verum a Domino, apud illos redemptionis pretium significatur per `quadraginta,’ et in superiore gradu per `quadringenta.’
@1 nondum dictum est$

2967. `Transeuntis mercatori’: quod significet applicate ad illorum statum, constare potest a significatione `mercatoris,’ et inde `transeuntis mercatori’; `mercator’ in Verbo significat illos qui habent cognitiones boni et veri, et `mercatura’ ipsas illas cognitiones, inde `argentum transiens mercatori’ significat verum quantum recipi potest, seu quod idem, applicate ad cujusvis statum et facultatem; quod adjectio haec aliquid arcani involvat, quisque videre potest; de significatione `mercatoris et mercaturae’ sequitur: quod autem ipsam rem attinet, illa se ita habet: omnes qui reformantur et regenerantur, donantur charitate et fide a Domino, sed quisque secundum suam facultatem et suum statum; sunt enim mala et falsa, quibus se homo {1}imbuit ab infantia, quae obstant quin recipere possit unus simile donum ac alius mala et falsa illa prius vastanda sunt quam regenerari potest homo; [2] quantum vitae caelestis et spiritualis post vastationem residuum est, tantum hoc potest illustrari vero et ditari bono; sunt reliquiae, quae sunt bona et vera a Domino apud hominem recondita, quae tunc vitam accipiunt; bona et vera acquiruntur ab infantia usque ad reformationis tempus, apud unum plura, apud alium pauciora; haec reservantur in interno ejus homine; nec produci possunt priusquam externus ejus homo ad correspondentiam redactus est, quod fit imprimis per tentationes, et per plures species vastationis; antequam enim quiescunt corporea quae illis contraria sunt, ut sunt illa quae sunt {2}amoris sui et mundi, {3}non influere possunt caelestia et spiritualia quae sunt {4}affectionis boni et veri; haec causa est quod quisque reformetur applicate ad ejus statum et facultatem; quod etiam Dominus docet in parabola de
Homine qui peregre abiit, Et vocavit proprios servos,
et tradidit illis opes suas, et {5}uni dedit quique talenta,
alteri duo, et tertio unum, unicuique juxta propriam
facultatem:…qui quinque talenta accepit, negotiatus est cum
illis, et lucratus alia quinque talenta; similiter etiam is
qui duo, lucratus est etiam {6}ille alia duo, Matth. xxv 14-
17, seq.:
tum etiam de
Decem servis, quibus dedit decem minas, ut cum illis
negotiarentur, Luc. xix 12, 13, seq.
[3] Quod `mercator’ significet illos qui habent cognitiones boni et veri, et `mercatura’ ipsas illas cognitiones, constat ab illis locis quae adducta, apud Matthaeum et Lucam, tum etiam ab his; apud Ezechielem,
Dicas Tyro, Habitatrix super introitibus maris,
negotiatrix populorum ad insulas multas….Tarshish mercatrix
tua ex multitudine omnium opum; in argento, in ferro, in
stanno et plumbo dederunt nundinationes tuas. Javan, Tubal et
Meshech, hi negotiatores tui, in anima hominis, et vasis aeris
dederunt commercium tuum….Filii Dedanis negotiatores tui:
insulae multae mercatura manus tuae….Syria mercatrix tua in
multitudine operum tuorum. Jehudah et terra Israelis, illi
negotiatores tui in triticis minnith et pannag, et melle, et
oleo, et opobalsamo dederunt commercium tuum. Damascus
mercatrix tua in multitudine operum tuorum ex multitudine
omnium opum, in vino {7}Helbonis et lana zaharis. Et Dan et
Javan netum in nundinationibus tuis dederunt. Dedan
negotiatrix tua in vestibus libertatis ad currum. Arabs et
omnes principes Kedar illi mercatores manus tuae, in agnis, in
arietibus et hircis, in his mercatores tui. Negotiatores
Shebae et Raamae illi negotiatores tui in primario omnis
aromatis. Haran, et Channeh, et Eden, negotiatores Shebae;
Asshur, Kilmad, negotiatrix tua. Hi negotiatores tui in
perfectionibus, xxvii 3, 12, 13, 15, 16-23, [24];
haec de Tyro, per quam quod significentur cognitiones boni et veri, videatur n. 1201, et patet a singulis; `negotiationes et mercaturae,’ tum `merces’ quae ibi memorantur: nec aliud sunt, ideo vocatur Tyrus `habitatrix super introitibus maris’; quod `aquae’ sint cognitiones{8}, ac `mare’ congregatio {9}illarum, n. 28; et vocatur `negotiatrix populorum ad insulas multas,’ hoc est, usque ad illos qui remotius in cultu sunt; quod `insulae’ sint cultus remotiores, n. 1158; quid Tarshish, n. 1156, argentum, ferrum, stannum, et plumbum,’ quae inde, sunt vera in suo ordine usque ad ultima, quae sunt sensualia; quid argentum, n. 1551, 2048; quid ferrum, n. 425, 426; quid Javan, Tubal et Meshech, n. 1151-1153, 1155; `anima hominis et vasa aeris’ quae inde, sunt illa quae sunt vitae naturalis; quod `anima’ sit omnis vita quae a Domino, n. 1000, 1040, 1436, 1742; quod `vasa aeris’ sint bona naturalia quae recipiunt illam vitam, n. 425, 1551; quid Dedan, n. 1172; quid Syria, n. l232, 1234; quod `Jehudah et terra Israelis negotiatores in triticis, minnith et pannag, melle, oleo, opobalsamo’ significat caelestia et spiritualia e Verbo; reliquae gentes et earum mercaturae quae memorantur, sunt genera et species veri et boni, ita cognitiones, quae apud illos qui significantur per `Tyrum’: [4] quod sint cognitiones ex quibus sapientia et intelligentia, constat manifeste apud eundem Prophetam, ubi ita,
Fili hominis, dic principi Tyri,…In sapientia tua, et
in intelligentia tua fecisti tibi opes, et fecisti aurum et
argentum in thesauris tuis: in multitudine sapientiae tuae, in
negotiatione tua, multiplicasti opes tuas, et elatum cor tuum
in opibus tuis,…propterea ecce adduco super te alienos,
violentos gentium, xxviii 2, 4-7;
ubi manifeste patet quod `merces cum quibus negotiati’ sint cognitiones boni et veri, inde enim non aliunde sapientia et intelligentia, quare dicitur `in sapientia tua et in intelligentia tua fecisti tibi opes, et fecisti aurum et argentum in thesauris tuis’: sed cum cognitiones sunt sui causa, ut emineant et lucrentur aut famam aut opes, tunc nullam vitam habent, ac illis prorsus privantur, in vita corporis falsa pro veris et mala pro bonis amplectendo, ac in altera vita illis quoque quae vera sunt, prorsus privantur; inde est quod dicatur `quia elatum cor tuum in opibus tuis,…propterea ecce adduco super te alienos,’ hoc est, falsa, `et violentos gentium,’ hoc est, mala: et alibi apud eundem,
Tyrus sicut excisa e medio maris, in exire
nundinationes tuas e maribus, satiasti populos multos, in
multitudine opum tuarum, et commerciorum tuorum ditasti reges
terrae, jam fracta es e maribus, in profunditatibus aquarum,
commercium tuum, et omnis congregatio tua in medio {10}tui
ceciderunt;…mercatores in populis frendent super te, xxvii
32-34, 36:
et apud Esaiam,
Propheticum de Tyro;…tacent habitatores insulae,
mercator Zidon transiens mare, impleverunt te: et in aquis
multis semen Shihoris, messis fluvii proventus ejus, et
{11}erat mercatura gentium: quis consultavit hoc super Tyrum
coronantem se, cujus mercatores principes, xxiii 2, 3, 8;
ubi de vastatione Tyri agitur. [5] `Mercaturae et merces’ similiter praedicantur de Babylone, quae sunt cognitiones boni adulteratae et cognitiones veri falsificatae, apud Johannem,
Babylon ex vino furoris scortationis suae potavit omnes
gentes, et reges terrae cum ea scortati sunt; et mercatores
terrae ex facultatibus deliciarum ejus ditati
sunt:…mercatores terrae flebunt et plangent super ea, quod
merces eorum nemo emit amplius; merces auri, et argenti, et
lapidis pretiosi, et margaritae, et byssi, et purpurae, et
serici, et coccini, etc.:…mercatores horum, qui ditati sunt
ab ea, e longinquo stabunt propter metum cruciatus ejus,
flentes et plangentes, Apoc. xviii 3, 11, [12], 15;
quod `Babylon’ sit cultus, cujus externa apparent sancta, sed interiora profana, videatur n. 1182, 1283, 1295, 1304, 1306, 1326; inde quid mercaturae et merces ejus, patet. [6] Quod `mercator’ sit qui comparat sibi cognitiones veri et boni, et inde intelligentiam et sapientiam, constat a Domini verbis apud Matthaeum,
Simile est regnum caelorum homini negotiatori,
quaerenti pulchras margaritas, qui cum invenisset unam
pretiosam margaritam, abiens vendidit omnia quae habuit, et
emit illam, xiii 45, 46;
`pulchra margarita’ est charitas seu bonum fidei. [7] Quod omnes cognitiones boni et veri sint a Domino, apud Esaiam,
Sic dixit Jehovah, Labor Aegypti, et mercatura Cushi et
Sabaeorum, virorum mensurae, super te transibunt, et tibi
erunt; post te ibunt, in vinculis transibunt, et ad te
incurvabunt se, ad te orabunt; tantummodo in te Deus, et
nullus praeterea Deus, xlv 14;
ubi de Divino Humano Domini. [8] Inde nunc constare potest quid sit `mercari,’ seu emere et vendere, quod nempe comparare sibi cognitiones boni et veri, et per illas ipsum bonum; {12}quod hoc a Domino solo, apud eundem prophetam {13},
Heu omnis sitiens, ite ad aquas, et cui nullum
argentum, ite, emite, et edite; et ite, emite absque argento,
et absque pretio, vinum et lac, lv 1, 2;
ubi `emere’ pro comparare sibi, `vinum’ pro vero spirituali, n. 1071, 1798; `lac’ pro bono spirituali, n. 2184; quisque videre potest quod hic `ire ad aquas’ non sit ire ad aquas, quod `emere’ non sit emere, quod `argentum’ non sit argentum, nec quod `vinum et lac’ sit vinum et lac, sed quod tale quod vocatur correspondens in sensu {14}interno; est enim Verbum Divinum, cujus singulis vocibus, quae e naturali mundo et e sensualibus hominis sunt, spiritualia et caelestia Divina correspondent, ita non aliter Verbum divinitus inspiratum est.
@1 after infantia$
@2 ex amore sui et amore mundi$
@3 for non influere possunt A has influere nequeunt after boni et
veri$
@4 affectiones$
@5 huic$
@6 ipse$
@7 as Heb. A and I have Chesbonis as also in n. 9470 and AE 376,
but Ind. Bib. has Chelbon.$
@8 i et scientifica$
@9 eorum$
@10 as heb. A and I have ejus$
@11 eras I$
@12 i et$
@13 i ita$
@14 spirituali$

2968. Vers. 17, 18. Et constitit ager Ephronis, qui in Machpelah, quae coram Mamre, ager et spelunca quae in illo, et omnis arbor quae in agro, quae in omni termino ejus circumcirca, Abrahamo in acquisitionem, ad oculos filiorum Heth, in omnium intrantium portam urbis ejus. `Constitit ager Ephronis’ significat quod illud Ecclesiae: `qui in Machpelah, quae coram Mamre’ significat regenerationis quale et quantum: `ager et spelunca quae in illo’ significat quoad bonum et verum fidei: `et omnis arbor quae in agro’ significat cognitiones Ecclesiae interiores: `quae in omni termino ejus circumcirca’ significat cognitiones exteriores: `Abrahamo in acquisitionem’ significat quod soli Domino accepta: `ad oculos filiorum Heth’ significat secundum intellectum eorum: `in omnium intrantium portam urbis ejus’ significat quoad omnia doctrinalia.

2969. Quod `constitit ager Ephronis’ significet quod illud Ecclesiae, constat a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, tum doctrina, de qua n. 368, 2936: et a repraesentatione `Ephronis’ quod sint illi apud quos bonum et verum fidei, {1}quae sunt Ecclesiae, recipi {2}possent, de qua n. 2933; inde `constitit ager Ephronis’ significat illud Ecclesiae.
@1 quod est$
@2 posset$

2970. `Qui in Machpelah, quae coram Mamre’: quod significet regenerationis quale et quantum, constat a significatione `Machpelae’ quod sit regeneratio per verum quod fidei; et a significatione `Mamre’ quod sit quale et quantum ejus: per `Machpelam’ cum ei adjungitur `spelunca,’ seu dicitur `spelunca Machpelae,’ significatur fides quae in obscuro, n. 2935; at per `Machpelam’ cum absque spelunca nominatur, et sequitur quod ibi ager et spelunca, {1}intelligitur regeneratio, nam per `agrum et speluncam’ significatur bonum et verum fidei, per quae fit regeneratio: et praeterea Machpelah erat tractus in quo etiam sepulcrum, per quod regeneratio significatur, n. 2916. `Mamre’ autem, quia Hebron, ut {2}dicitur vers, seq. 19, et in Hebron, ut Gen. xiii 18, non aliud significat quam quale et quantum, hic regenerationis cum adjungitur `Machpelae,’ et Ecclesiae cum adjungitur `Hebroni’, et quoque perceptionis cum adjungitur `quercetis,’ ut n. 1616, ita `Mamre’ est modo determinatio status rei, erat enim locus ubi habitavit Abraham, Gen. xiii 18, et ubi Isacus, et quo venit Jacobus, Gen. xxxv 27.
@1 significatur$
@2 sequitur$

2971. `Ager et spelunca quae in illo’: quod significet quoad bonum et verum fidei, constat a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, tum ipsum bonum quod est Ecclesiae; caeleste, seu bonum quod est amoris in Dominum et charitatis erga proximum, comparatur humo, tum quoque `agro,’ etiam dicitur humus et ager, quia caeleste seu bonum est quod recipit vera fidei, quae comparatur seminibus, etiam vocantur semina; et a significatione `speluncae’ quod sit verum fidei quod in obscuro, de qua n. 2935; in obscuro dicitur quia apud spirituales,{1} n. 1043, 2708 pr., 2715.
@1 i videatur$

2972. `Et omnis arbor quae in agro’: quod significet cognitiones Ecclesiae interiores, constat a significatione `arboris’ quod sint perceptiones cum agitur de Ecclesia caelesti, de qua n. 103, 2163, at cognitiones cum agitur de Ecclesia spirituali, de qua n. 2722; hic cognitiones interiores quia dicitur `omnis arbor quae in agro,’ et sequitur `quae in omni termino ejus circumcirca’ per quae significantur cognitiones exteriores; et a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, de qua prius. De arbore quae in agro et in terminis ejus circumcirca memoratur propter sensum illum internum, alioquin non memoratu digna in Verbo quod Divinum.

2973. `Quae in omni termino ejus circumcirca’: quod significet cognitiones exteriores, constat a significatione `terminorum’ et `circumcirca’ quod sint illa quae sunt exteriora, de qua n. 2936; ita hic `arbor quae in termino circumcirca’ significat cognitiones exteriores; cognitiones exteriores sunt ritualium et doctrinalium quae sunt externa Ecclesiae, cognitiones autem interiores sunt doctrinalium quae sunt interna Ecclesiae; quid externa Ecclesiae et quid interna, prius aliquoties dictum est. [2] Praeterea in Verbo passim dicitur medium et circuitus; ut cum de terra Canaane agitur, tunc medium dicebatur ubi Zion et Hierosolyma, circuitus autem ubi gentes quae circumcirca; per `terram Canaanem’ repraesentabatur regnum Domini, caeleste illius per `Zionem’ et spirituale per `Hierosolymam,’ ibi habitaculum Jehovae seu Domini; illa quae circumcirca erant, usque ad {1}fines, repraesentabant caelestia et spiritualia inde ordine effluentia et derivata; ubi ultimi termini, ibi repraesentativa caelestium et spiritualium desinebant; {2}repraesentativa illa originem duxerunt ab illis quae in regno Domini in caelis sunt; ibi Dominus ut Sol est in medio, inde omnis flamma caelestis et lux spiritualis; qui proximi sunt, in summa luce sunt, qui autem remotiores, in minore luce sunt, qui autem remotissimi, in minima, et ibi sunt termini, et incipit infernum, quod est extra caelum: [3] cum flamma {3}caelesti, et luce spirituali ita se habet, quod caelestia quae sunt innocentiae et amoris, et spiritualia quae sunt charitatis et fidei, in simili ratione sint cum calore et luce quae illis, nam exinde omnis calor et lux in caelis: exinde nunc est quod `medium’ significet intimum, et `circuitus’ extimum, et quae ordine ab intimo ad extimum procedunt, in tali gradu innocentiae, amoris, et charitatis sint, sicut distant. Similiter se habet in unaquavis societate caelesti, ibi qui in medio, sunt ejus generis optimi, et illius generis amor et charitas apud illos decrescit secundum remotionem, hoc est, apud illos qui inde distant, proportionate. [4] Haec similiter se habent apud hominem; {4}ejus intimum est ubi Dominus apud illum habitat, et ex eo regit illa quae in ejus circuitibus sunt; quando homo patitur ut Dominus disponat circuitus ad correspondentiam cum intimis, tunc est in statu ut possit recipi in caelum, et tunc intima, et interiora et externa unum agunt; at cum homo non patitur ut Dominus disponat circuitus ad correspondentiam, tunc homo tantum recedit a caelo quantum non illud patitur. [5] Quod anima hominis in medio seu in intimo ejus sit, et quod corpus in circuitu seu in extremis, notum est; corpus enim est quod cingit et circumvestit animam seu ejus spiritum: qui in caelesti et spirituali amore sunt, apud illos bonum a Domino influit per animam in corpus, inde corpus fit lucidum; at qui in corporeo et mundano amore sunt, apud illos non influere potest bonum a Domino per animam in corpus, sed interiora eorum in tenebris sunt, inde etiam corpus fit {5}tenebrosum, secundum {6}illa quae Dominus docet apud Matthaeum,
Lucerna corporis est oculus, si oculus sincerus, totum
corpus lucidum est; si oculus malus, totum corpus
obtenebratum; si ergo lumen sunt tenebrae, quantae tenebrae,
vi 22, 23;
per `oculum’ significatur intellectuale quod est animae, n. 2701: [6] apud illos autem adhuc `pejus se’ habet, quorum interiora sunt `tenebrae,’ et exteriora apparent sicut `lucida’; illi tales sunt qui exterius simulant lucis angelos, at interius sunt diaboli; vocantur ii `Babel’; apud illos cum destruuntur illa quae circumcirca sunt, tunc praecipites feruntur in infernum; {7}haec repraesentata sunt per urbem Jericho,
Quam postquam sacerdotes cum arca circumiverunt
septies, et clanxerunt buccinis, quod ceciderint muri ejus, et
urbs devotioni data, Jos. vi 1-17:
et quae intellecta apud Jeremiam,
Disponite vos contra Babelem circumcirca omnes
tendentes arcum, clangite super eam circumcirca, dedit manum
suam, ceciderunt fundamenta ejus, destructi sunt muri ejus, l
14, 15.
Inde nunc patet quid `circumcirca’ sit. Praeterea `in Verbo aliquoties’ nominatur `circuitus,’ ut Jer. xxi 14; xlvi 14; xlix 5; Ezech. xxxvi 3, 4, 7; xxxvii 21; Amos iii 11; et alibi, et per `circuitus’ significantur illa quae exteriora {8}sunt; de quibus, ex Divina Domini Misericordia, alibi plura.
@1 fides I$
@2 repraesentativum illud originem duxit$
@3 caelesti et spirituali ac ejus luce$
@4 cujus$
@5 tenebricosum$
@6 haec$
@7 hi repraesentati$
@8 i et externa$

2974. Quod `Abrahamo in acquisitionem’ significet quod soli Domino accepta, nempe omne regenerationis quale et quantum, quoad bonum et verum fidei, et sic quoad omnes cognitiones interiores et exteriores, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepius prius; et a significatione acquisitionis quod sint Ipsius, {1}ita Ipsi soli accepta. Primarium fidei est, {2}quod omne bonum et omne verum sit Domini, ita a Domino solo; quo quis hoc interius agnoscit, eo interius in caelo est, nam in caelo percipitur quod ita sit; ibi est perceptionis sphaera quod ita sit, quia sunt in bono quod est a solo Domino, et hoc est quod dicitur esse in Domino; gradus perceptionis illius se habent a medio usque ad circuitus, sicut mox supra n. 2973 dictum est.
@1 nempe$
@2 i quod credatur$

2975. `Ad oculos filiorum Heth’: quod significet ad intellectum illorum, nempe qui a {1}nova Ecclesia spirituali, constat a significatione oculorum’ quod {2}sit intellectus, de qua n. 212, 2701; et a {3}significatione `filiorum Heth’ quod sint illi qui a nova Ecclesia spirituali, de qua n. 2913, 2928. Supra vers. 16 dictum quod `Abraham locutus in auribus filiorum Heth,’ quo significatum quod secundum facultatem eorum, n. 2965, 2967; hic autem dicitur `ad oculos filiorum Heth’ et significatur quod ad intellectum eorum; prius involvit applicationem ad eorum voluntatem, hoc autem ad eorum intellectum; homo enim quoad utramque partem reformatur; nisi enim voluntas et intellectus concordent, usque ut unum faciant, homo non regeneratus est, hoc est, nisi bonum et verum, seu quod idem, charitas et fides unum sint, charitas enim est voluntatis, fides autem est intellectus; inde est quod prius dictum `in auribus filiorum Heth,’ hic autem, `ad oculos filiorum Heth.’
@1 after spirituali$
@2 sint$
@3 repraesentatione$

2976. `In omnium intrantium portam urbis ejus’: quod significet quoad omnia doctrinalia, constat ab illis quae supra n. 2943 dicta sunt, ubi eadem verba.

2977. Vers. 19. Et post ita, sepelivit Abraham Saram uxorem suam, ad speluncam agri Machpelah super faciebus Mamre, haec Hebron, in terra Canaan. `Post ita’ significat quod sic: `sepelivit Abraham Saram uxorem suam’ significat quod reciperent verum conjunctum bono a Domino: `ad speluncam agri Machpelah super faciebus Mamre’ significat quod sic regenerati quantum possent: `haec Hebron’ significat quod haec nova Ecclesia: `in terra Canaan’ significat quae una in regno Domini.

2978. `Post ita’: quod significet quod sic, constat a serie, nam hic est conclusio, quod nempe regenerati, et quod sic nova Ecclesia spiritualis instaurata.

2979. Quod `sepelivit Abraham Saram uxorem suam’ significet quod reciperent verum conjunctum bono a Domino, constat a significatione `sepelire’ quod sit regenerare, de qua supra n. 2916, 2917; quod regeneratus sit homo, cum receperat verum conjunctum bono a Domino, mox dicetur; a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepius prius; et a repraesentatione `Sarae ut uxoris’ quod sit verum conjunctum bono, de qua n. 2063, 2065, 2507. [2] Cum regeneratione hominis spiritualis, ita se habet: primum instruitur is in veris quae sunt fidei, et tenetur tunc a Domino in affectione veri; bonum fidei, quod est charitas erga proximum, simul insinuatur ei, sed ita ut vix id sciat, latet enim in affectione veri, et hoc ob finem ut verum quod est fidei, conjungatur bono quod est charitatis; progressu temporis crescit affectio veri quod est fidei, et spectatur verum propter finem, nempe propter bonum, seu quod idem, propter vitam, et hoc magis et magis; sic verum insinuatur bono; quod cum fit, imbuit homo bonum vitae secundum verum quod insinuatum est, et sic {1}agit seu agere sibi videtur ex bono; ante hoc tempus illi principale fuit verum quod est fidei, sed postea fit bonum quod est vitae; [3] hoc cum factum, tunc regeneratus est homo, at regeneratus est secundum quale et quantum veri quod insinuatum bono; et cum verum et bonum unum agunt, secundum quale et quantum boni: {2}ita se habet cum omni regeneratione. Regeneratio fit ob finem ut homo possit recipi in caelum, caelum non est nisi quam conjugium veri et boni, ac boni et veri, videatur n. 2508, 2618, 2728, 2729; nisi conjugium veri et boni apud hominem formetur, non potest ille esse in conjugio caelesti, hoc est, in caelo.
@1 agere I$
@2 sic$

2980. `Ad speluncam agri Machpelah super faciebus Mamre’: quod significet quod sic regenerati quantum possent, constat ex significatione `speluncae’ quod sit verum fidei quod in obscuro, de qua n. 2935; ex significatione `agri’ quod sit bonum fidei, de qua n. 2971; ex significatione `Machpelae super faciebus Mamre,’ seu coram Mamre, quod sit regenerationis quale et quantum, de qua n. 2970; ita quod per verum et bonum fidei regenerati sint quantum possent, hoc est, quod secundum facultatem et intellectum, n. 2913, 2928, 2975.

2981. Quod `haec Hebron’ significet quod haec nova Ecclesia, constat a significatione `Hebronis’ quod sit Ecclesia spiritualis, de qua supra in hoc capite n. 2909; ibi dictum `Kiriath Arba haec Hebron’, ex causa quia per `Kiriath Arbam’ significatur Ecclesia quoad veram, et per `Hebronem’ Ecclesia quoad bonum, hic autem non amplius nominatur Kiriath Arba sed Hebron, quia agitur de regenerato, qui non amplius ex vero sed ex bono agit, ut dictum supra n. 2979.

2982. `In terra Canaan’: quod significet quae una in regno Domini, constat a repraesentatione terrae Canaanis quod sit regnum Domini, de qua n. 1413, 1437, 1585, 1607. Cum Ecclesiis Domini ita se habet, quod {1}antiquis temporibus simul plures fuerint et quod inter singulas discrimen sicut hodie quoad doctrinalia, sed quod usque unum fecerint in eo quod agnoverint amorem in Dominum et charitatem erga proximum pro principali et pro ipso essentiali, et sic quod doctrinalia non fuerint illis pro ita cogitare, sed pro ita vivere: et quando omnibus et singulis amor in Dominum et charitas erga proximum, hoc est, bonum vitae, est essentiale, tunc Ecclesiae quotquot sunt, unam faciunt, {2}et quaelibet tunc est una in regno Domini: tale etiam est caelum; ibi societates {3}innumerabiles sunt, omnes distinctae sed usque unum caelum constituunt, quia omnibus amor in Dominum et charitas erga proximum. [2] Sed aliter prorsus se habet cum Ecclesiis quae fidem dicunt essentiale Ecclesiae, putando quod si {4}hoc sciant et hoc cogitent, se salvari, et hoc qualicumque vita sint; cum ita, tunc plures Ecclesiae non unam faciunt, ne quidem sunt Ecclesiae; bonum fidei est quod facit Ecclesiam, hoc est, ipsa vita amoris et charitatis secundum illa quae sunt fidei; propter vitam sunt doctrinalia: hoc quisque scire potest, quid enim doctrinalia nisi propter finem? et quid finis nisi vita, seu nisi talis fiat sicut illa docent? Aiunt quidem quod ipsissima fides quae salvat, sit fiducia; sed fiducia illa nusquam dari potest nisi in bono vitae; absque bono vitae nulla est receptio, et ubi nulla receptio ibi nulla fiducia, nisi quandoque apparens quaedam in aegritudinibus anima aut corporis, cum cessant amoris sui et mundi cupiditates; at apud illos qui in malo vitae sunt, cum illa crisis abit seu vertitur, tunc fallax illa fiducia prorsus evanescit; datur enim fiducia etiam apud malos; sed qui scire vult qualis fiducia, exploret apud se affectiones, et fines, tum vitae exercitia.
@1 ab antiquissimis$
@2 seu una est$
@3 plures$
@4 solum credant$

2983. Vers. 20. Et constitit ager et spelunca quae in illo, Abrahamo ad possessionem sepulcri, ex filiis Heth. `Constitit ager et spelunca quae in illo’ significat quod Ecclesia et ejus fides: `Abrahamo in possessionem sepulcri’ significat esset a solo Domino per regenerationem: `ex filiis Heth’ significat quod ex gentibus esset.

2984. Quod `constitit ager et spelunca quae in illo’ significet quod Ecclesia et ejus fides, constat a significatione `agri’ quod sit Ecclesia, de qua supra n. 2969, 2971, et ex significatione `speluncae’ quod sit fides, de qua n. 2935, 2971: Ecclesia et ejus fides dicitur, quia Ecclesia praedicatur ex bono quod est charitatis, ita vitae, fides ex vero, quod adjunctum est.

2985. `Abrahamo in possessionem sepulcri’: quod significet [quod] esset a solo Domino per regenerationem, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua saepe prius, et a significatione `possessionis’ quod sit Ipsius, ita soli Domino, videatur supra n. 2974, et a significatione `sepulcri’ quod sit regeneratio, de qua etiam supra n. 2916.

2986. Quod `ex filiis Heth’ significet quod ex gentibus esset, constare potest a significatione `filiorum Heth’: filii Heth non fuerunt apud quos {1}Ecclesia instaurata fuit, sed sunt per quos Ecclesia illa repraesentatur; sunt enim omnia in Verbo repraesentativa, nec significant personas qui nominantur, sed per illos res quae sunt regni Domini et Ecclesiae; quod per `filios Heth’ significetur nova Ecclesia, seu quod idem, illi qui a nova Ecclesia, prius passim dictum: at quod nova Ecclesia gentium seu a gentibus, patet ab illis quae dicta sunt ab Abrahamo ad filios Heth, `Peregrinus et incola ego vobiscum,’ vers. 4, quibus significatum quod Dominus illis ignotus, et tamen usque apud illos esse posset, n. 2915; inde patet quod per `filios Heth’ significetur Ecclesia ex gentibus; de aliis non praedicari potest quod Dominus ignotus sit. [2] Praeterea sciendum, cum aliqua Ecclesia fit nulla, hoc est, cum perit charitas, et nova instauratur a Domino, quod raro si usquam hoc fiat apud illos apud quos vetus Ecclesia fuit, sed apud quos nulla Ecclesia prius, hoc est, apud gentes; ita factum quando Antiquissima Ecclesia periit, tunc nova quae Noahus dicta, seu Antiqua quae post diluvium, instaurata fuit apud gentes, hoc est, apud illos ubi nulla Ecclesia prius; similiter cum haec Ecclesia periit, tunc instar Ecclesiae institutum apud Abrahami posteros ex Jacobo, sic quoque apud gentes; Abrahamus enim cum vocatus, fuit gentilis, videatur n. 1356, 1992, 2559; ipsi Jacobi posteri in Aegypto adhuc magis gentiles facti sunt, usque adeo ut nesciverint prorsus Jehovam, proinde omnem cultum Divinum; postquam {2}hoc Ecclesiae consummatum fuit, tunc Primitiva Ecclesia a gentibus instaurata est, rejectis Judaeis; similiter erit cum hac Ecclesia quae Christiana dicitur. [3] Causa quod apud gentes nova Ecclesia a Domino instauretur, est quia nulla principia falsi habent contra vera fidei, ignorant enim vera fidei; principia falsi imbuta ab infantia et postea confirmata, discutienda prius sunt antequam regenerari potest homo, et fieri {3}Ecclesiae; immo gentes per mala vitae profanare non possunt sancta, nemo enim profanare sanctum potes qui ignorat quid sit, n. 593, 1008, 1010, 1059; {4}gentiles, quia in ignorantia, absque offendiculis, ita sunt in statu recipiendi vera prae illis qui ab Ecclesia, et vera facile recipiunt omnes illi inter illos qui in bono vitae sunt, videatur de his n. 932, 1032, 1059, 1327, 1328, 1366 2049, 2051, 2589-2604.
@1 nova Ecclesia spiritualis$
@2 In A S wrote haec Ecc…then d and wrote hoc Ecclesiae. We may
supply instar from five lines above.$
@3 Ecclesia$
@4 sunt gentiles qui$

2987. De Repraesentationibus et Correspondentiis

Quid repraesentationes et quid correspondentiae pauci norunt nec scire quisquam potest quid sint, nisi sciat quod mundus spiritualis sit et is distinctus a mundo naturali, nam inter spiritualia et naturalia dantur correspondentiae, et quae existunt a spiritualibus in naturalibus, sunt repraesentationes. Correspondentiae dicuntur quia correspondent, et repraesentationes quia repraesentant.

2988. Ut aliqua idea repraesentationum et correspondentiarum habeatur reflectatur modo super illa quae sunt mentis, nempe cogitationis et voluntatis haec solent e facie ita elucere ut pateant in ejus vultu, affectiones prae ceteris interiores ex oculis et in illis; cum illa quae sunt faciei, unum agunt cum illi quae sunt mentis, {1}dicuntur correspondere, et sunt {2}correspondentiae; et ipsi vultus faciei repraesentant, et sunt repraesentationes. Similiter se habet cum illis quae fiunt per gestus in corpore, ut et cum omnibus actionibus quae per musculos producuntur; quod haec fiant secundum illa quae cogitat et vult homo, notum est; ipsi gestus et actiones quae sunt corporis, repraesentant illa quae sunt mentis, et sunt repraesentationes; et quod concordent, sunt {3}correspondentiae.
@1 i tunc$
@2 i illa$
@3 concordantiae$

2989. Sciri etiam potest quod tales effigies non existant in mente quale sistuntur in vultu, sed quod modo sint affectiones quae sic effigiantur: tum quod tales actus non existant in mente quales sistuntur per actiones in corpore sed quod sint cogitationes quae sic figurantur; quae mentis sunt, illa spirituali: sunt, quae autem corporis, illa naturalia sunt; inde patet quod correspondentia detur inter spiritualia et naturalia; et quod repraesentatio sit spiritualium in naturalibus; seu quod idem, cum illa quae sunt interni hominis effigiantur in externo, tunc quae apparent in externo, sunt repraesentativa interni, et quae concordant, sunt correspondentia.

2990. {1} Notum etiam est, vel esse potest, quod sit mundus spiritualis et quod mundus naturalis; mundus spiritualis in universali est ubi spiritus et angeli, et mundus naturalis ubi homines: in particulari, est mundus spiritualis et naturalis apud unumquemvis hominem, internus ejus homo est ipsi mundus spiritualis, externus autem est ipsi mundus naturalis; quae influunt e mundo spirituali et sistuntur in naturali, sunt in genere repraesentationes; et quantum conveniunt, sunt correspondentiae.
@1 2890 I, an error continued to 2996$

2991. Quod naturalia repraesentent spiritualia, et quod correspondeant, etiam sciri potest ex eo quod naturale nullatenus existere possit nisi a causa se priore; causa ejus est ex spirituali; naturale quod non inde causam ducit, non datur; formae naturales sunt effectus, nec apparere possunt sicut causae, minus sicut causarum causae, seu principia, sed accipiunt formas secundum usum in loco in quo sunt; sed usque formae effectuum repraesentant illa quae sunt causarum; immo haec repraesentant illa quae sunt principiorum; ita omnia naturalia repraesentant illa quae sunt spiritualium quibus correspondent; immo etiam spiritualia repraesentant illa quae sunt caelestium ex quibus sunt.

2992. Ex multa experientia mihi scire datum est quod in mundo naturali, inque tribus ejus regnis, ne hilum sit quod non repraesentet aliquid in mundo spirituali, seu quod non ibi habeat aliquid cui correspondeat; praeter plures experientias id quoque constare {1}potuit ab hac: aliquoties cum in loquela essem de visceribus corporis, et sequerer nexum illorum ab illis quae sunt capitis, ad illa quae sunt thoracis, usque ad illa quae sunt abdominis, quod tunc angeli qui supra me erant, duxerint cogitationes meas per spiritualia quibus illa correspondebant, et quidem ita ut nihil aberraret; illi ne hilum cogitabant de visceribus corporis de quibus ego, sed solum de spiritualibus quibus correspondebant. Talis est intelligentia angelica ut ex spiritualibus sciant omnia et singula quae in corpore, etiam arcanissima, quae nusquam ad cognitionem hominis pervenire possunt, immo omnia et singula quae in universo mundo, absque fallacia, et hoc quia inde causae, et causarum principia.
@1 potest$

2993. Similiter se habet cum illis quae in regno vegetabili sunt; ibi ne hilum datur quod non aliquid repraesentat in mundo spirituali, et ei correspondet, quod multoties per simile commercium cum angelis scire datum: causae etiam mihi dictae sunt, quod nempe causae omnium rerum naturalium sint e spiritualibus, et principia causarum e caelestibus; seu quod idem, quod omnia quae in mundo naturali sunt, causam ducant a vero quod est spirituale, et principium a bono quod est caeleste; et quod naturalia procedant inde secundum omnes differentias veri et boni quae in regno Domini, ita ab Ipso Domino a Quo omne bonum et verum. Haec non possunt non ut peregrina videri, imprimis illis qui ultra naturam cogitatione ascendere nolunt vel nequeunt; et qui non sciunt quid spirituale, ac ideo nec agnoscunt.

2994. Homo quamdiu vivit in corpore, etiam parum de eo sentire et percipere potest, nam caelestia et spiritualia apud eum cadunt in naturalia quae in externo ejus homine, et ibi amittit ille sensationem et perceptionem illorum. Repraesentativa et correspondentia quae in externo ejus homine, etiam talia sunt ut non appareant similia illis quibus in interno homine correspondent, et quae repraesentant; ideo nec ad cognitionem ejus venire possunt antequam externis illis exutus est: beatus tunc qui in correspondentia est, hoc est, cujus externus homo correspondet interno.

2995. Homines Antiquissimae Ecclesiae, de quibus n. 1114-1125, quia in singulis naturae aliquid spirituale et caeleste videbant, adeo ut naturalia illis servirent modo pro objectis cogitandi de spiritualibus et caelestibus, idcirco potuerunt cum angelis loqui, et cum illis esse in regno Domini quod in caelis simul cum in regno Ipsius in terra, seu in Ecclesia: apud illos sic conjuncta erant naturalia spiritualibus, et prorsus correspondebant. Aliter vero post illa tempora, cum malum et falsum incepit regnare, seu cum post aureum saeculum, ferreum incepit; tunc quia non amplius correspondentia, claudebatur caelum, usque adeo ut vix scire vellent quod spirituale esset, immo tandem nec quod caelum et infernum, et quod vita post mortem.

2996. Arcanissimum in mundo est, at nihil notius in altera vita, etiam unicuique spiritui, quod omnia quae in corpore humano correspondentiam habeant cum illis quae in caelo, usque adeo ut ne quidem minima ibi particula sit, cui non spirituale et caeleste quoddam correspondet, seu quod idem, cui non societates caelestes, nam hae sunt secundum omnia genera et species spiritualium et caelestium, et quidem in tali ordine ut referant simul unum hominem, et hoc quoad omnia et singula, tam interiora quam exteriora ejus; inde est quod universum caelum dicatur quoque Maximus Homo; et inde est quod toties dictum{1}, quod haec societas pertineat ad hanc corporis provinciam, haec ad illam, et sic porro: causa est quia Dominus est solus Homo, et caelum repraesentat Ipsum; et Divinum Bonum et Verum quod ab Ipso, est quod facit caelum; in quo quia sunt angeli, dicuntur in Domino esse. Qui autem in inferno sunt, extra Maximum illum Hominem sunt, et correspondent sordibus, tum quoque vitiis.
@1 i prius$

2997. Hoc quoque aliquatenus inde sciri potest quod spiritualis seu internus homo, qui est hominis spiritus et vocatur ejus anima, similiter correspondentiam habeat cum ejus naturali seu externo homine, et quod correspondentia talis sit ut quae interni hominis sunt, spiritualia et caelestia sint; at quae externi, naturalia et corporea; ut constare potest ab illis quae supra n. 2988, 2989 de vultibus faciei et de actibus corporis dicta sunt. Homo etiam quoad internum hominem est exiguum caelum, quia ad imaginem Domini creatus.

2998. Quod tales correspondentiae sint, per plures annos ita mihi familiare factum est ut vix aliquid familiarius, tametsi tale sit ut homo non sciat quod sit, {1}nec credat quod aliquem nexum habeat cum mundo spirituali, cum tamen omnis nexus ejus est inde, et ne quidem subsistere potest momento, nec aliqua pars in illo, absque hoc nexu; inde {2}omnis ejus subsistentia. Etiam scire mihi datum, quaenam societates angelicae ad unamquamvis provinciam corporis pertinent, tum quales sunt{3}, ut {4}quaenam et quales ad provinciam cordis; {4}quaenam et quales ad provinciam pulmonum, tum {4}quaenam et quales ad hepatis{5}; tum {4}quaenam et quales ad sensoria, ut ad oculum, ad aures, ad linguam, et ad reliqua; {6}de quibus, ex Divina Domini Misericordia, singillatim.
@1 et I but A had et credat quod nullum, changed nullum to aliquem
but omitted to alter et to nec.$
@2 i est$
@3 i et quodnam spirituale et caeleste quod correspondet.$
@4 A has quinam, and in the last case qui, probably angeli is
understood instead of societates as in I.$
@5 i et reliquorum viscerum$
@6 See after chaps. xxvii-xliii.$

2999. Praeterea nihil usquam in mundo creato datur, quod non correspondentiam {1}habet cum illis quae in mundo spirituali sunt, et sic quod non suo modo aliquid in regno Domini {2}repraesentat; inde omnium existentia et subsistentia. Si homo nosset, quomodo illa se habent{3}, nusquam, sicut solet, omnia naturae tribueret.
@1 habeat$
@2 repraesentet$
@3 quoad origines et quoad derivationes$

3000. Inde est quod omnia et singula quae in universo sunt, repraesentent regnum Domini, usque adeo ut universum cum suis {1}sideribus, suis atmosphaeris, suis tribus regnis, nihil aliud sit quam quoddam theatrum repraesentativum gloriae Domini quae in caelis: in regno animali non solum homo, sed etiam singula animalia, quoad minima et vilissima illorum, repraesentant; sicut vermiculi qui humi repunt, et vescuntur oleribus, cum tempus illorum nuptiarum instat, quod tunc fiant chrysallides, et mox instruantur alis, et sic attollantur ab humo in atmosphaeram, suum caelum, et ibi fruantur suo gaudio, et suo libero, ludentes inter se, et ex florum opimis victum habentes, ponentes ova, et sic consulentes posteritati; et qui tunc in sui caeli statu sunt, etiam in pulchritudine sua sunt; quod haec repraesentativa sint regni Domini, quisque videre potest.
@1 A had caelis but d and i sideribus$

3001. Quod non sit nisi unica vita, quae est Domini, quae influit et facit ut vivat homo, immo ut vivant tam boni quam mali, constare potest ab illis quae in explicatione Verbi n. 1954, 2021, 2536, 2658, 2706, 2886-2889 dicta et ostensa sunt; illi vitae correspondent recipientia quae per influxum illum Divinum vivificantur, et quidem ita ut appareant sibi vivere ex se; haec correspondentia est vitae cum recipientibus vitae; recipientia, sicut sunt, ita vivunt; illi homines qui in amore et charitate sunt, in correspondentia sunt, nam conveniunt, et recipitur ab illis vita adaequate; illi vero qui in contrariis amori et charitati sunt, non in correspondentia sunt, quia ipsa vita non recipitur adaequate; inde talis apparentia vitae illis est quales sunt. Hoc illustrari potest a multis, sicut ab organis motoriis et sensoriis corporis in quae per animam vita influit; qualia illa sunt, tales sunt illorum actiones et sensationes: sicut etiam ex objectis in quae influit lux a sole, illa quales formae recipientes sunt, tales ibi colorificationes: at in mundo spirituali sunt omnes modificationes quae existunt ab influxu vitae, spirituales, inde tales differentiae intelligentiae et sapientiae.

3002. Exinde quoque constare potest quomodo omnes formae naturales, tam quae animatae sunt, quam quae inanimatae, repraesentativae sint spiritualium et caelestium quae in regno Domini, hoc est, quod omnia et singula {1}in natura repraesentent quantum et qualiter correspondent.
@1 i quae$

3003. Continuatio de repraesentationibus et correspondentiis sequitur ad finem capitis sequentis.

3004. GENESEOS
CAPUT VIGESIMUM QUARTUM

Quod arcanissima in sensu interno lateant, quae hactenus ad nullius cognitionem pervenerunt, constare potest ab illis quae hactenus dicta et ostensa sunt, et ab illis quae, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus ostendentur. Manifestissime constare potest a sensu interno binorum nominum Domini nostri, JESUS CHRISTUS; haec cum nominantur, pauci aliam ideam habent quam quod sint nomina propria et paene sicut nomina alius hominis, sed sanctiora; norunt quidem doctiores quod `Jesus’ significet Salvatorem, et `Christus’ Unctum, et inde aliquam ideam interiorem capiunt; sed usque non sunt illa quae angeli in caelo ex nominibus illis percipiunt, sunt adhuc Diviniora, nempe per `Jesum’ cum nominatur ab homine legente Verbum, percipiunt Divinum Bonum, et per `Christum’ Divinum Verum, et per utrumque Divinum conjugium boni et veri, ac veri et boni; ita omne Divinum in conjugio caelesti, quod est caelum: quid conjugium caeleste, videatur n. 2173, 2803.

3005. Quod JESUS in sensu interno sit Divinum Bonum, et CHRISTUS sit Divinum Verum, a multis in Verbo constare potest: quod Jesus sit Divinum Bonum, inde est quia significat Salutem, Salvationem et Salvatorem; et quia illa, significat Divinum Bonum, ex Divino enim Bono, quod est amoris et misericordiae Domini, ac ita per receptionem illius, omnis salvatio: quod Christus sit Divinum Verum, inde est quia significat Messiam, Unctum et Regem; quod Messias, Unctus et Rex sit Divinum Verum, constabit a sequentibus.

3006. Haec sunt quae percipiunt angeli, cum nominatur Jesus Christus, et haec sunt quae significantur per quod non in alio nomine sit salus, et per quod Dominus toties dixerit de nomine Suo, ut apud Johannem,
Quodcumque petieritis in nomine Meo, Ego faciam, xiv
13, 14:
apud eundem,
Haec scripta sunt, ut credatis quod Jesus sit Christus
Filius Dei, et ut credentes vitam habeatis in nomine Ipsius,
xx 31:
et alibi; quod `nomen’ sit omne in uno complexu, per quod colitur Dominus, ita quale omnis cultus et doctrinae, videatur n. 2724; hic itaque bonum amoris et charitatis conjunctum vero fidei, quod est complexus omnis doctrinae et omnis cultus.

3007. Quod Christus sit idem ac Messias, Unctus et Rex; et quod Messias, Unctus et Rex sit idem ac Divinum Verum, constare potest.{1}
@1 This is unfinished in A and ends with a comma. It should
probably have had a sequentibus of some such words added, but n.
3009 replaces it.$

3008. Quod Primum attinet {1}quod Christus sit idem ac Messias, Unctus et Rex, patet ab his locis in Verbo; apud Johannem,
Andreas invenit fratrem proprium Simonem, et dicit ei,
Invenimus Messiam, quod est, si interpreteris, Christus, i 42
apud eundem,
Multi ex turba audientes verbum, dixerunt, Hic est vere
propheta; alii dixerunt, Hic est Christus; alii vero dixerunt,
Num ergo ex Galilaea Christus venturus est? nonne Scriptura
dicit, quod ex semine Davidis, et ex Bethleem, oppido ubi
David erat, Christus venturus? vii 40-42;
`Christus’ manifeste pro Messia quem exspectarunt: apud eundem,
Ergone vere agnoverunt principes, quod hic vere sit
Christus; sed hunc novimus unde sit, Christus autem cum venit,
nemo scit unde sit, vii 25-27;
`Christus’ pro Messia; quod `nemo sciret unde sit’ erat quia non agnosceretur: apud eundem,
Circumdederunt Jesum Judaei et dixerunt Illi, Quousque
animam nostram suspendis? si tu es Christus, dic nobis libero
ore; respondit illis Jesus, Dixi vobis, sed non creditis, x
24, 25;
hic quoque `Christus’ pro Messia, quem exspectarunt: apud eundem,
Respondit turba, Nos audivimus ex Lege, quod Christus
manet in aeternum, xii 34;
`Christus’ pro Messia: apud eundem,
Martha dicebat, Ego credidi, quod tu sis Christus,
Filius Dei, Qui in mundum venturus erat, xi 27;
nempe quod Messias: apud Lucam,
Erat homo in Hierosolyma, cui nomen Simeon,…erat illi
responsum factum a Spiritu Sancto, non visurum mortem, ante
quam videret Christum Domini, ii 25, 26;
pro quod Messiam, seu Unctum Jehovae: apud eundem,
Jesus dixit discipulis, Vos vero, quem Me dicitis esse
respondens Petrus dixit, Christus Dei, ix 20; Marc. viii 29;
praeter alibi, ut Matth. xxvi 63, 64; Joh. vi 68, 69; Marc. xiv 61,
62.
[2] Quia nunc Christus et Messias est idem, et Christus in Graeca lingua et Messias in Hebraea, significat Unctum, inde patet quod Christus sit idem ac Unctus, tum quoque idem ac rex, nam reges vocabantur in genere uncti, ut patet ab Historicis Verbi multis in locis, tum etiam in Propheticis, ut apud Davidem,
Constiterunt reges terrae, et principes consultarunt
una super Jehovam, et super Unctum Ipsius, Ps. ii 2:
apud eundem,
Nunc novi, quod salvet Jehovah Unctum suum, respondebit
Ipsi e caelis sanctitatis Suae, in virtutibus salutis dextrae
Ipsius, Ps. xx 7 [A.V. 6]:
apud eundem,
Jehovah robur illis, et robur salutum Uncti Ipsius, Ps.
xxviii 8:
apud Samuelem,
Jehovah dabit robur regi Suo, et exaltabit cornu Uncti
Sui, I Sam. ii 10;
ibi et pluries alibi `unctus’ pro rege; in lingua originali legitur Messias; in propheticis illis in sensu interno agitur de Domino; Qui quod Rex, etiam patet a locis in Novo Testamento; ut apud Matthaeum,
Quaesivit Jesum praeses, Tune es Rex Judaeorum? Jesus
dixit illi, Tu dicis, xxvii II:
apud Lucam,
Pilatus interrogavit Jesum, dicens, Tune es Rex
Judaeorum? Ipse respondens illi dixit, Tu dicis, xxiii 3;
Marc. xv 2:
apud Johannem,
Clamarunt, Osanna, benedictus qui venit in nomine
Domini, Rex Israelis, xii 13:
apud eundem,
Dixit Nathanael, Rabbi, Tu es Filius Dei, Tu es Rex
Israelis, i 50.
@1 i nempe$

3009. Quod alterum attinet, nempe quod Messias, Unctus et Rex sit idem ac Divinum Verum, constat a plurimis locis in Verbo, et ostensum est aliquoties in explicationibus, ut n. 1672, 1728, 2015, 2069; ac Ipse Dominus hoc docet apud Johannem,
Dixit ad Jesum {1}Pilatus, Nonne ergo Rex es Tu?
respondit Jesus, Tu dicis, quia Rex sum; Ego in hoc natus sum,
et in hoc veni in mundum, ut testimonium dem veritati, omnis
qui est ex veritate, audit vocem Meam, xviii 37;
inde constat quod ipsum Divinum Verum sit, ex quo Dominus Rex dictus: quod ungerentur reges, et inde dicti uncti, erat quia `oleum’ quo ungebantur, significabat bonum, n. 886, 2832, et quod verum, quod `rex’ significabat, esset ex bono, ita boni verum, et sic `regium’ apud illos repraesentaret Dominum quoad Divinum Verum quod est ex Divino Bono, ita conjugium Divinum boni in vero; at `sacerdotale’ conjugium Divinum veri in bono; hoc significatur per `Jesum,’ illud per `Christum.
@1 before ad$

3010. Inde patet quid per Christos significatur apud Matthaeum,
Videte, ne quis vos seducat: multi enim venient sub
nomine Meo, dicentes, Ego sum Christus, et multos
seducent….Tunc si quis dixerit vobis, Ecce hic est Christus,
aut ibi, ne credite; surgent enim falsi Christi, et falsi
prophetae, xxiv 4, 5, 23, 24; Marc. xiii 21, 22;
ibi per `falsos Christos’ significantur vera non Divina {1}seu falsa, et per `falsos prophetas’ qui docent illa, n. 2534: apud eundem,
Ne vocemini magistri, unus enim vester est {2}Magister,
Christus, xxiii 10;
`Christus’ pro Vero Divino. Inde patet quid Christianus, nempe qui in vero ex bono.
@1 sed$

@2 Gk =`teacher’ or `leader’.$

3011. Inde videri potest quae recondita Verbum in se habet, quae nusquam in cognitionem alicujus venire possunt nisi ex sensu interno.
CAPUT XXIV
1. Et Abraham senex venit in dies, et JEHOVAH benedixit Abrahamo in omnibus.
2. Et dixit Abraham ad servum suum seniorem domus suae, administrantem omnia quae ei, Pone quaeso manum tuam sub femore meo.
3. Et adjurabo te in JEHOVAM DEUM caeli et DEUM terrae, quod non accipias mulierem filio meo e filiabus Canaanitae, cujus ego habito in medio.
4. Sed ad terram meam, et ad nativitatem meam eas, et accipies mulierem filio meo Jishako.
5. Et dixit ad eum servus, Forte non vult mulier ire post me ad terram hanc. An reducendo reducam filium tuum ad terram, unde exivisti?
6. Et dixit ad illum Abraham, Cave tibi ne forte reducas filium meum illuc.
7. JEHOVAH DEUS caeli, Qui accepit me e domo patris mei, et e terra nativitatis meae, et Qui locutus est mihi, et Qui juravit mihi, dicendo, Semini tuo dabo terram hanc, Ipse mittet angelum Suum coram te, et accipies mulierem filio meo inde.
8. Et si non vult mulier ire post te, et immunis es ab adjuratione mea hac, tantum filium meum non reducas illuc.
9. Et posuit servus manum suam sub femore Abrahami domini sui; et adjuravit ei super verbo hoc.
10. Et sumpsit servus decem camelos e camelis domini sui, et ivit, et omne bonum domini sui in manu sua, et surrexit, et ivit ad Aram Naharaim, ad urbem Nahoris.
11. Et in genua procumbere fecit camelos ab extra urbem, ad puteum aquarum, juxta tempus vesperae, juxta tempus exire haustrices.
12. Et dixit, JEHOVAH DEUS domini mei Abrahami, obvenire fac quaeso coram me hodie, et fac misericordiam cum domino mea Abrahamo.
13. Ecce ego sto super ad fontem aquarum, et filiae virorum urbis exeuntes ad hauriendum aquas.
14. Et sit, puella, ad quam dico, Declina quaeso cadum tuum, et bibam, et dicat, Bibe, et etiam camelos tuos potabo, illam destinasti servo tuo Jishako; et in hoc cognoscam, quod fecisti misericordiam cum domino meo.
15. Et fuit, ille vix absolvit loqui, e ecce Rebecca exit, quae nata Bethueli filio Milkae uxoris Nahoris fratris Abrahami, et cadus ejus super humero ejus.
16. Et puella bona aspectu valde, virgo, et vir non cognoverat illam et descendit ad fontem, et implevit cadum suum, et ascendit.
17. Et cucurrit servus obviam illi, et dixit, Sorbere fac me quaeso parum aquae e cado tuo.
18. Et dixit, Bibe domine mi, et festinavit et demisit cadum suum super manum suam, et potare fecit illum.
19. Et absolvit potare facere illum, et dixit, Etiam camelis tuis hauriam, usque dum absolverint bibere.
20. Et festinabat et evacuabat cadum suum ad canalem, et currebat adhuc ad puteum ad hauriendum, et hauriebat omnibus camelis illius.
21. Et vir obstupescens illi continens se, ad sciendum an prosperavisset JEHOVAH viam suam, vel non.
22. Et fuit, quando absolverunt cameli bibere, et accepit vir monile auri, dimidium sicli pondus ejus, et duas armillas super manus ejus, decem auri pondus earum.
23. Et dixit, Filia cujus tu? indica quaeso mihi, an est domo patris tui locus nobis ad pernoctandum?
24. Et dixit ad illum, Filia Bethuelis ego, filii Milkae, quem genuit Nahori.
25. Et dixit ad illam, Etiam stramen, etiam pabulum multum nobiscum, etiam locus ad pernoctandum.
26. Et inflexit se vir, et incurvavit se JEHOVAE.
27. Et dixit, Benedictus JEHOVAH DEUS domini mei Abrahami, Qui non dereliquit misericordiam Suam, et veritatem Suam a eum domino meo; ego in via, duxit me JEHOVAH domum fratrum domini mei.
28. Et cucurrit puella, et indicabat domui matris suae juxta verba illa.
29. Et Rebeccae frater, et nomen ejus Laban, et currebat Laban ad virum foras ad fontem.
30. Et fat, ut videre monile et armillas super manibus sororis suae, et ut audire eum verba Rebeccae sororis suae, dicendo, Ita locutus ad me vir; et venit ad virum, et ecce stans apud camelos apud fontem.
31. Et dixit, Veni benedicte JEHOVAE, quare stas foris? Et ego verri domum, et locus camelis.
32. Et venit vir domum, et solvit camelos, et dedit stramen et pabulum camelis, et aquam ad lavandum pedes ejus, et pedes virorum qui cum illo.
33. Et ponebatur coram illo ad edendum, et dixit, Non edo, usque dum locutus sum verba mea, et dixit, Loquere.
34. Et dixit, Servus Abrahami ego.
35. Et JEHOVAH benedixit domino meo valde, et magnificavit et dedit ei gregem et armentum, et argentum et aurum, et servos et ancillas, et camelos et asinos.
36. Et peperit Sarah uxor domini mei filium domino meo post senectutem suam, et dedit illi omnia quae ei.
37. Et adjuravit me dominus meus, dicendo, Non accipies mulierem filio meo e filiabus Canaanitae, cujus ego habito in terra.
38. Non nisi ad domum patris mei ibis, et ad familiam meam et accipies mulierem filio meo.
39. Et dixi ad dominum meum, Forte non eat mulier post me.
40. Et dixit ad me, JEHOVAH, Quo ambulavi coram, mittet angelum Suum cum te, et prosperabit viam tuam, et accipias mulierem filio meo, e familia mea, et e domo patris mei;
41. Tunc immunis eris ab obsecratione mea, quod veneris ad familiam meam; et si non dederint tibi, et eris immunis ab obsecratione mea.
42. Et veni hodie ad fontem, et dixi, JEHOVAH DEUS domini mei Abrahami, si sit Tibi quaeso prosperans viam meam, qua ego ambulans super.
43. Ecce ego sto apud fontem aquarum, et sit adolescentula exiens ad hauriendum, et dico ad illam, Fac potare me quaeso parum aquae e cado tuo.
44. Et dicat ad me, Etiam tu bibe, et etiam camelis tuis hauriam, illa mulier quam destinavit JEHOVAH filio domini mei.
45. Ego vix absolvi loqui ad cor meum, et ecce Rebecca exit, et cadus ejus super humero ejus, et descendit ad fontem, et haurit, et dixi ad illam, Fac potare me quaeso.
46. Et festinabat et demittebat cadum suum desuper se, et dicebat, Bibe, et etiam camelos tuos potabo; et bibi, et etiam camelos potavit.
47. Et interrogabam illam, et dicebam, Filia cujus tu? Et dixit, Filia Bethuelis filii Nahoris, quem peperit illi Milkah: et posui monile super nasum illius, et armillas super manus illius.
48. Et inflexi et incurvavi me JEHOVAH, et benedixi JEHOVAE DEO domini mei Abrahami, Qui duxit me in viam veritatis ad accipiendum filiam fratris domini mei filio suo.
49. Et nunc si sitis vos facientes misericordiam et veritatem cum domino meo, indicate mihi, et si non, indicate mihi, et spectabo ad dextram vel ad sinistram.
50. Et respondit Laban et Bethuel, et dixerunt, A JEHOVAH exivit verbum, non possumus loqui ad te malum vel bonum.
51. Ecce Rebecca coram te, accipe et vade, et sit mulier filio domini tui, quemadmodum locutus JEHOVAH.
52. Et fuit, ut audivit servus Abrahami verba illorum, et incurvavit se ad terram JEHOVAE.
53. Et eduxit servus vasa argenti et vasa auri, et vestes, et dedit Rebeccae; et pretiosa dedit fratri ejus, et matri ejus.
54. Et ederunt et biberunt ille et viri qui cum illo, et pernoctarunt, et surrexerunt in mane, et dixit, Mittite me domino meo.
55. Et dixit frater ejus, et mater ejus, Maneat puella cum nobis dies aut decem, post ibis.
56. Et dixit ad illos, Ne moremini me, et JEHOVAH prosperavit viam meam, mittite me, et vadam domino meo.
57. Et dixerunt, Vocemus puellam, et interrogemus os illius.
58. Et vocarunt Rebeccam, et dixerunt ad illam, An eas cum viro hoc? et dixit, Ibo.
59. Et miserunt Rebeccam sororem suam, et nutricem ejus, et servum Abrahami, et viros ejus.
60. Et benedixerunt Rebeccae, et dixerunt illi, Soror nostra tu sis in millia myriadis, et hereditet semen tuum portam osorum
{1}tuorum.
@1 Heb.=suorum$
61. Et surrexit Rebecca, et puellae ejus, et equitabant super camelis, et ibant post virum; et accepit servus Rebeccam, et ivit.
62. Et Jishak venit a veniendo Beer-lahai-roi, et ille habitans in terra meridiei.
63. Et exivit Jishak ad meditandum in agro, versus vesperam, et sustulit oculos suos, et vidit, et ecce cameli venientes.
64. Et sustulit Rebecca oculos suos, et vidit Jishakum, et cecidit desuper camelo.
65. Et dixit ad servum, Quis vir ille ibi ambulans in agro obviam nobis? et dixit servus, Ille dominus meus; et accepit peplum et obtexit se.
66. Et narrabat servus Jishako omnia verba quae fecit.
67. Et introduxit illam Jishak in tentorium Sarae matris suae; et accepit Rebeccam, et erat ei in mulierem, et amavit illam; et consolatus est Jishakus post matrem suam.

3012. CONTENTA

Describitur in sensu interno omnis processus conjunctionis veri cum bono in Divino Rationali Domini: in hoc capite, processus initiationis quae praecedit conjunctionem: `Jishakus’ est bonum rationalis; `Rebecca’ hic est verum initiandum bono; `Laban’ est affectio boni in naturali homine.

3013. Processus initiationis in sensu interno ita descriptus est: cum status esset, et omnia in ordinem Divinum caelestem redacta a Domino ut Divino Bono Rationalis Ipsius conjungeretur Divinum Verum, et hoc per viam communem ex naturali homine, nempe ex scientificis, cognitionibus et doctrinalibus quae ibi, quod tunc per influxum Divinum Domini inde vera evocata, initiata bono in rationali, et facta Divina; ita quod Rationale a Domino factam Divinum sicut quoad bonum, etiam quoad verum.

3014. Ex hoc capite et ex sequentibus, constare potest quae arcana in sensu interno Verbi continentur.

3015. SENSUS INTERNUS

Vers. I. Et Abraham senex venit in dies, et Jehovah benedixit Abrahamo in omnibus. `Abraham senex venit in dies’ significat cum adesset status quod Humanum Domini fieret Divinum: `et Jehovah benedixit Abrahamo in omnibus’ significat cum a Domino
{1}omnia in Divinum ordinem disposita essent.
@1 after ordinem$

3016. `Abraham senex cum venit in dies’: quod significet cum adesset status quod Humanum Domini fieret Divinum, constat a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus, de qua n. 1893, 1965, 1989, 2011, 2172, 2198, 2501, 2833, 2836, et alibi multoties; a significatione `senis seu senectutis’ quod sit exuere quod humanum est, ac induere quod caeleste, de qua n. 1854, 2198, et cum praedicatur de Domino, quod sit induere Divinum: et a significatione `diei’ quod sit status, de qua n. 23, 487, 488, 493, 893, 2788; inde `venire in dies’ quod sit cum adesset status. Quod `senex’ et `venire in dies’ illa significent, causa est quia apud angelos nulla idea senectutis est, nec progredientis aetatis, quae est `venire in dies,’ sed idea status quoad vitam in qua {1}sunt; quare cum progressus aetatis et senectus nominatur in Verbo, angeli qui apud hominem, non possunt aliam ideam habere quam status vitae in qua sunt, et in qua homines cum percurrunt aetates usque ad ultimam, quod nempe successive sic exuant humanum, ac induant caeleste, nam vita humana non aliud est ab infantia ad senium, quam progressio a mundo ad caelum, ac ultima quae est mors, est ipse transitus; sepultura ideo est resurrectio quia plenaria exuitio, n. 2916, 2917; quia {2}angeli in tali idea sunt, non aliud per `venire in dies’ et per `senectutem’ in sensu interno, qui principaliter pro angelis est, et pro hominibus qui angelicae {3}mentes sunt, significari potest.
@1 i illi$
@2 after sunt$
@3 mentis$

3017. `Et Jehovah benedixit Abrahamo in omnibus’: quod significet cum a Domino in Divinum ordinem omnia disposita essent, seu quod idem, cum Dominus omnia in Divinum ordinem disposuit, constat inde quod `Jehovah’ sit Dominus quoad ipsum Divinum, n. 1343, 1736, 1815, 2004, 2005, 2018, 2025, 2921, et quod tunc `Abrahamus’ repraesentet Dominum quoad Divinum Humanum, n. 2833, 2836, quare cum dicitur quod `Jehovah benedixit Abrahamo in omnibus,’ intelligitur in sensu interno quod Dominus ex ipso Divino in Humano Suo omnia in Divinum ordinem disposuerit, nam `benedicere’ cum dicitur de Humano Domini, significat illa; `benedici’ enim cum praedicatur de homine, est locupletari bono spirituali et caelesti, n. 981, 2096, 1420, 1422, et tunc locupletatur illo, cum illa quae apud eum a Domino in ordinem spiritualem et caelestem, ita in Divini ordinis imaginem et similitudinem disponuntur, n. 2475; regeneratio hominis nec aliud est. [2] Quid autem sit, quod omnia a Domino in Divinum ordinem in Humano Suo disposita sint, patet ab illis quae in hoc capite sequuntur, nempe quod Divinum Ipsius Rationale, repraesentatum per `Jishakum,’ conceptum a Divino Bono repraesentato per `Abrahamum,’ et natum ex Divino Vero repraesentato per `Saram,’ nunc in Divinum illum ordinem dispositum sit, ut Ipsi conjungi possent Divina Vera ex ipso Humano: haec sunt arcana, quae in hoc capite in sensu interno continentur, de quibus angeli claram lucem habent a Domino, nam in luce caeli haec patent sicut in clara die; at in luce mundi in qua homo, vix quicquam, nisi obscure aliquid apud regeneratum, is enim etiam est in aliqua luce caeli.

3018. Vers. 2. Et dixit Abraham ad servum suum seniorem domus suae, administrantem omnia quae ei, Pone quaeso manum tuam sub femore meo. `Dixit Abraham ad servum suum seniorem domus suae’ significat ordinationem et influxum Domini in Ipsius Naturale, quod est servus senior domus: `administrantem omnia quae ei’ significat naturalis hominis officia: `pone quaeso manum tuam sub femore meo’ significat obstrictionem ejus quoad potentiam ad bonum amoris conjugialis.

3019. `Dixit Abraham ad servum suum seniorem domus suae’: quod significet ordinationem et influxum Domini in Ipsius Naturale, quod est `servus senior domus,’ constat a significatione `dicere’ hic quod sit mandare, quia ad servum; et quia {1}agitur de dispositione illorum quae in naturali homine a Divino, est ordinare et influere; omne enim quod agitur in naturali seu externo homine, ordinatur a rationali seu interno, et fit per influxum: quod `servus senior domus’ sit naturale seu naturalis homo, constare potest a significatione `servi’ quod sit illud quod inferius est, et servit superiori, seu quod idem, quod exterius est et servit interiori, videatur n. 2541, 2567; omnia quae sunt naturalis hominis, ut scientifica cujuscumque generis, non aliud sunt quam servitia; inserviunt enim rationali ut aeque cogitare et juste velle possit; quod `senior domus’ sit naturalis {2}homo, constare potest ab illis quae sequuntur.
@1 fit$
@2 i seu externus$

3020. `Administrantem omnia quae ei’: quod significet naturalis hominis officia, constat ex significatione `administrare,’ et quidem `administrare omnia,’ quod sit obire officia seu munia: quod naturalis homo respective ad rationalem, seu quod idem, externus homo respective ad internum, se habeat similiter ac administrator in domo, videatur n. 1795; omnia quae in homine sunt, se habent sicut una domus, hoc est, sicut una familia, quod sit qui patrisfamilias munus obit, et sint qui servorum; ipsa mens rationalis est qui disponit omnia sicut paterfamilias, et per influxum in mentem naturalem ordinat; mens autem naturalis est {1}quae ministrat et administrat; quia mens naturalis est distincta a mente rationali, et in gradu infra {2}hanc, et ex quodam proprio etiam agit, vocatur illa respective `servus senior domus,’ et `administrans omnia quae ei ibi’; [2] quod mens naturalis sit distincta mens a rationali, et in gradu inferiore, ac in quodam proprio, constare potest ex illis quae ibi, et ejus officiis; illa quae ibi sunt omnia scientifica, ita quoque omnes cognitiones cujuscumque generis{3}, verbo omnia et singula quae sunt memoriae exterioris seu corporeae, de qua n. 2471, 2480. Illius etiam est omne imaginativum, quod est interius sensuale apud hominem, ac viget imprimis apud pueros et in aetate prima adolescentiae; illius etiam sunt omnes affectiones naturales quas homo cum brutis animalibus communes habet; [3] inde patet quae ejus officia sunt: mens autem rationalis est interior; {4}cognitiva quae ibi, non patent coram homine, sed sunt, cum in corpore vivit, imperceptibilia, nempe omnia et singula quae sunt memoriae interioris, de qua n. 2470-2474, 2489, 2490; omne etiam cogitativum quod perceptivum aequi et justi, tum veri et boni, est ejus; etiam omnes affectiones spirituales quae proprie humanae sunt et per quas homo a brutis animalibus {5}distinguitur; mens haec ab illis influit in mentem naturalem, et ea quae ibi excitat, et visu quodam intuetur, et sic judicat et concludit. Quod hae binae mentes distinctae sint, patet manifeste ex eo quod apud plures mens naturalis dominetur super mentem rationalem, seu quod idem, externus homo super internum; et quod solum apud illos non dominetur, sed servit, qui in bono charitatis sunt, hoc est, qui a Domino se duci patiuntur.
@1 qui$
@2 illam$
@3 i sunt$
@4 A had cognitiones but d and i cognitiva$
@5 after homo$

3021. `Pone quaeso manum tuam sub femore meo’: quod significet obstrictionem ejus quoad potentiam ad bonum amoris conjugialis, constat a significatione `manus’ quod sit potentia, de qua n. 878; et a significatione `femoris’ quod sit bonum amoris conjugialis, de qua sequitur: quod sit obstrictio ad illam potentiam, constat ex eo quod qui obstringerentur ad aliquod quod esset amoris conjugialis, ab antiquo ritu posuerint manum sub femore illius cui obstringebantur, et sic adjurati sint ab illo, et hoc ex causa quia `femur’ significabat amorem conjugialem, et `manus’ potentiam seu quantum posset; omnes enim partes corporis humani correspondent spiritualibus et caelestibus in Maximo Homine, qui est caelum, ut n. 2996, 2998 ostensum; et amplius in sequentibus, ex Divina Domini Misericordia, ostendetur; {1}ipsa femora cum lumbis correspondent amori conjugiali; haec antiquissimis fuerunt nota, quare ritus plures illis inde haerunt, inter quos etiam quod ponerent manus sub femore, cum ad quoddam bonum amoris conjugialis obstringerentur; cognitio talium, quae antiquis fuit aestimatissima et inter praecipua scientiae et intelligentiae illorum, hodie prorsus deperdita est, usque adeo ut ne quidem sciatur quod sit aliqua correspondentia, et forte inde miraturi quod talia per illum ritum significentur: hic quia agitur de {2}desponsatione {3}Jishaki filii cum aliqua ex familia Abrahami, et servo seniori dictum ut {4}officio illo fungeretur, ideo {5}hic ritus. [2] Quod `femur’ significet amorem conjugialem, ex correspondentia, ut dictum, etiam ab aliis locis in Verbo constare potest, ut ex processu mandato cum mulier accusaretur adulterii a viro suo, apud Mosen,
Adjurabit sacerdos mulierem juramento {6}maledictionis,
et dicet sacerdos mulieri, Dabit Jehovah temet in
{6}maledictionem et in adjurationem in medio populi tui, in
dando Jehovah femur tuum cadens, et ventrem tuum
tumentem….Cum bibendas dederit ei aquas, et fiet, si
polluta et praevaricata praevaricationem in virum suum, et
venient in (x)illam aquae maledictae in amaritudines, et
tumescet venter ejus, et cadet femur ejus, et erit mulier in
{6}obsecrationem in medio populi sui, Num. v 21, 27;
quod `femur caderet’ significabat malum amoris conjugialis seu adulterium; cetera quae in eodem processu, quoad singula, specialia rei significabant, sic ut ne minimum sit quod non involvit aliquod, utcumque homo qui absque sancti idea legit Verbum, miraturus cur talia. Ex significatione `femoris’ quod sit bonum amoris conjugialis, aliquoties dicitur quod `egressi femur ejus,’ ut de Jacobo,
(m)Fructificare et multiplicare, gens et coetus gentium
erit ex te, et reges ex feminibus tuis exibunt, Gen. xxxv 11:
et alibi,(n)
Omnis anima veniens Jacobo ad Aegyptum, egressi femur
ejus, Gen. xlvi 26; Exod. i 5:
et de Gideone,
Gideoni erant septuaginta filii, egressi femur ejus,
Jud. viii 30.
[3] Et quia `femora, femina et lumbi’ significant illa quae sunt amoris conjugialis, etiam significant illa quae sunt amoris et charitatis, ex causa quia amor conjugialis est fundamentalis omnis amoris, videatur n. 686, 2733, 2737-2739, ex eadem enim origine sunt, nempe ex conjugio caelesti quod est boni et veri, de quibus videantur n. 2727-2759; quod `femur’ significet bonum amoris caelestis, et bonum amoris spiritualis, constare potest ab his locis, apud Johannem,
Sedens super equo albo, habebat super vestimento suo, et
super femore suo, nomen scriptum, Rex regum, et Dominus dominorum,
[Apoc.] xix 16;
`sedens super equo albo’ quod sit Verbum, ita Dominus Qui Verbum, videatur n. 2760-2762; quod `vestimentum’ sit Divinum Verum, n. 2576, {7}ideo dicitur `Rex regum,’ n. {8}3009; inde patet quid `femur,’ quod nempe Divinum Bonum quod est amoris Ipsius, ex quo etiam vocatur `Dominus dominorum,’ n. {8}3004-3011, hoc quia est quali Domini, dicitur quod `haberet super illis nomen scriptum,’ `nomen enim significat quale, n. 1896, 2009, 2724, 3006: [4] apud Davidem,
Accinge gladium tuum super femur, potens gloria tua et
honore, Ps. xlv 4 [A.V. 3];
ubi de Domino; `gladius’ pro vero pugnante, n. 2799, `femur’ pro bono amoris; `accingere gladium super femur’ est quod verum ex quo pugnaret, esset ex bono amoris: apud Esaiam,
Erit justitia cingulum lumborum Ipsius, et veritas
cingulum feminum Ipsius, xi 5;
ubi etiam de Domino; `justitia quia praedicatur de bono amoris n. 2235, vocatur `cingulum lumborum’; `veritas’ {9}quia ex bono, dicitur `cingulum feminum’; ita `lumbi’ praedicantur de amore boni, et `femina’ de amore veri: [5] apud eundem,
Non fessus, et non impingens in Ipso, non dormitabit,
et non indormiet, et non solutum est cingulum feminum Ipsius,
et non avulsa corrigia calceorum Ipsius, v 27;
de Domino, `cingulum feminum’ pro amore veri, ut supra: apud Jeremiam,
Jehovah ad illum, quod emeret cingulum lini, et poneret
super lumbos, sed per aquam non duceret;…et abiret a
Euphratem, et absconderet illud in foramine petrae;…quo
facto, cum abiit, et recepit illud e loco,…corruptum erat
xiii 1-7;
`cingulum lini’ pro vero, {10}repraesentativum quod verum esset ex bono, erat quod `poneret illud super lumbos’; quisque videre potest quod haec repraesentativa sint, quae non sciri possunt quid significant nisi ex correspondentiis, de quibus, ex Divina Domini Misericordi ad finem {11}quorundam capitum; [6] similiter quid significant illa quae visa Ezechieli, Danieli, et Nebuchadnezzari; Ezechieli,
Supra expansum, quod supra caput cheruborum,
quasi aspectus lapidis sapphiri, similitudo throni; et super
similitudine throni similitudo sicut aspectus Hominis super
illo superius; et vidi sicut speciem prunae, sicut aspectum
ignis intra {12}illam circumcirca; ab aspectu lumborum Ipsius
et sursum, et ab aspectu lumborum Ipsius et deorsum, vidi
quasi aspectum ignis, et splendorem illi circumcirca sicut
aspectum iridis, quae est in nube in dic pluviae, ita aspectus
splendoris circumcirca, ita aspectus similitudinis gloriae
Jehovae, i 26-28;
quod hoc repraesentativum fuerit Domini, ac regni Ipsius, constare potest, et quod `aspectus lumborum sursum et aspectus lumborum deorsum’ sit Ipsius amoris, patet a significatione `ignis’ quod sit amor, n. 934, et a {13}splendoris et iridis quod sit inde sapientia et intelligentia, n. 1042, 1043, 1053: [7] Danieli,
Vir visus illi indutus linteis, et lumbi ejus cincti auro
Uphasi, et corpus ejus sicut Tarshish, et facies ejus sicut
aspectus fulguris, et oculi ejus sicut lampades ignis, et
brachia ejus et pedes ejus sicut splendor aeris laevigati, x
[5], 6;
quid singula haec, nemini constare potest nisi ex repraesentationibus et illarum correspondentiis, ut quid lumbi, quid corpus, quid facies, oculi, brachia, pedes; ex illis patet quod Domini regnum caeleste ita repraesentatum sit, in quo Divinus amor sunt `lumbi,’ `aurum Uphasi’ quo cincti, est bonum sapientiae quod ex amore, n. 113, 1551, 1552: [8] Nebuchadnezzari, apud Danielem,
Statuae caput erat aurum bonum; pectus et brachia ejus
argentum; venter et femora ejus aes; pedes ex parte ferrum, ex
parte argilla, ii 32, 33;
per statuam illam status Ecclesiae successivi repraesentati sunt, per `caput quod aurum’ primus status, qui fuit caelestis quia amoris in Dominum; per `pectus et brachia quae argentum’ secundus {14}status, qui fuit spiritualis quia charitatis erga proximum; per `ventrem et femora quae aes’ tertius status, qui fuit boni naturalis quod est `aes,’ n. 425, 1551, bonum naturale est amoris seu charitatis erga proximum in gradu infra bonum spirituale; per `pedes qui ferrum et argilla’ quartus status, qui fuit veri naturalis quod est `ferrum,’ n. 425, 426, et quoque nullius cohaerentiae cum bono, quod est `argilla.’ Ex his constare potest quid per femora et lumbos significatur, {15}quod nempe amor conjugialis principaliter, et inde omnis amor genuinus, ut ex adductis locis patet, et quoque ex, Gen. xxxii 26, 32, 33 [A.V. 25, 31, 32]; Esai. xx 2-4; Nahum ii 2 [A.V. 1]; Ps. lxix 24 [A.V. 23]; Exod. xii 11; Luc. xii 35, 36; etiam in opposito sensu {16}amores illis contrarii, nempe sui et mundi, I Reg. ii 5, 6; Esai. xxxii 10, 11; Jer. xxx 6; xlviii 37; Ezech. xxix 7; Amos viii 10.
@1 ipsum femur$
@2 dispensatione I$
@3 Isaci$
@4 officia I$
@5 talis$

@6 In this citation S probably meant to distinguish (‘alah) and
(m’arar), both meaning `curse’. The former occurs in lines 1,
2 and 8, that latter in line 6. In line 2 A alters maledictionem
to obsecrationem but this is corrected in I. In lines 6 and 8 we
should probably read obsecratae and maledictionem.$
@7 inde etiam$
@8 Neither `Rex regum’ nor `Dominus dominorum’ appears in the
series from 3004 to 3011, but they occur in n. 2760.$
@9 i autem$
@10 significativum$
@11 cap. xxvii-xliii.$
@12 illum I$
@13 splendoris sicut irides. If correct significatione must be
understood after a.$
@14 i ejus$
@15 praeter aliis in locis ubi nominantur, ut$
@16 pro amoribus A, amoris for amores I$

3022. Vers. 3, 4. Et adjurabo te in Jehovam Deum caeli et Deum terrae, quod non accipias mulierem filio meo e filiabus Canaanitae, cujus ego habito in medio: Sed ad terram meam, et ad nativitatem meam eas, et accipies mulierem filio meo Jishako. `Et adjurabo te in Jehovam Deum caeli et Deum terrae’ significat obstrictionem sanctissimam ad Divinum quod in supremis et in illis quae inde: `quod non accipias mulierem filio meo e filiabus Canaanitae’ significat quod Rationale Divinum non conjungeretur alicui affectioni quae cum vero discordat: `cujus ego habito in medio’ significat discordantia in humano materno quae cingunt: `sed ad terram meam et ad nativitatem meam eas’ significat ad caelestia et spiritualia Divina quae Dominus Sibi Ipsi acquisivit: `et accipies mulierem filio meo Jishako’ significat quod inde veri affectio quae conjungeretur affectioni boni Rationalis.

3023. `Adjurabo te in Jehovam Deum caeli et Deum terrae’: quod significet obstrictionem sanctissimam ad Divinum quod in supremis et in illis quae inde, constat a significatione `adjurare’ quod sit per juramentum obstringere, adjuratio enim non aliud est quam obstrictio, et haec sanctissima cum `in Jehovam Deum caeli et Deum terrae,’ hoc est, ad Divinum quod supra et quod supra, seu quod idem, ad Divinum quod in supremis et in illis quae inde: `Jehovah Deus caeli’ quia dicitur de Domino, est Ipse Jehovah Qui `Pater’ {1}vocatur, ex Quo conceptus, ita Qui Divina Ipsius Essentia; ipsa enim conceptio dedit ipsissimam Essentiam ex qua fuit; `Jehovah Deus terrae’ est tunc Jehovah qui `Filius’ dicitur, ita Humana Ipsius Essentia; exstitit haec ab illa cum Dominus eam quoque Divinam fecit; ita significatur per `Jehovam Deum caeli’ Divinum quod in supremis, et per `Jehovam Deum terrae’ Divinum quod in illis quae inde. Dominus autem `Jehovah Deus caeli’ dicitur ex Divino Ipsius quod in caelis, et `Deus terrae’ ex Divino quod in terris; Divinum in caelis etiam est quod apud hominem in internis ejus, Divinum autem in terra est quod in ejus externis; interna enim hominis sunt ejus caelum, quia per illa conjunctus est angelis, externa autem ejus sunt terra, nam per illa conjunctus est hominibus, n. 82, 913, 1411, 1733; cum homo regeneratus est, tunc illa influunt in haec, et haec sunt ab illis; inde etiam sciri potest quid Ecclesiae interna et quid ejus externa.
@1 dicitur$

3024. Quod `non accipias mulierem filio meo e filiabus Canaanitae’ significet quod Rationale Divinum non conjungeretur alicui affectioni quae cum vero discordat, constat a significatione `accipere mulierem’ quod sit conjungi per foedus conjugii; ex significatione `filii mei,’ nempe Jishaki, quod sit Rationale Divinum Domini, de qua n. 1893, 2066, 2083, 2630; a significatione `filiarum’ quod sint affectiones, de qua n. 489-491, 568, 2362: et a significatione `Canaanitae’ quod sit malum, de qua n. 1444, 1573, 1574; inde est quod `filiae Canaanitae’ sint affectiones quae a vero discordant. Agitur hic de vero Divino quod adjungendum bono Divino Rationalis Domini, ut videri potest a contentis n. 3013; per `mulierem’ quae foedere conjugii associanda, intelligitur ipsum illud verum quod per viam communem ex naturali homine evocandum; per `filium meum’ intelligitur Rationale Domini quoad bonum cui adjungendum seu associandum; inde scire potest {1}quod per `non acciperet mulierem filio e filiabus Canaanitae,’ significetur quod non conjungeretur alicui affectioni quae a vero discordat; omnis conjunctio veri cum bono fit per affectionem, nusquam enim aliquod verum intrat in rationale hominis et ibi conjungitur nisi per affectionem, nam in affectione est bonum amoris, quod unice conjungit, n. 1895, quod etiam notum potest esse {2}ei qui reflectit. [2] Quod `filiae Canaanitae’ significent affectiones quae a vero discordant, hoc est, affectiones falsi, constare potest a significatione `filiarum’; filiae enim in Verbo multis {3}locis nominantur, et quisque ibi videre potest quod non filiae intelligantur, sicut filia Zionis, filia Hierosolymae, filia Tarshish, filia populi Mei, quae quod sint affectiones boni et veri, in locis supra adductis ostensum est; et quia sunt affectiones boni et veri, etiam sunt Ecclesiae, nam Ecclesiae sunt Ecclesiae ex affectionibus illis; inde est quod per `filiam Zionis’ significetur Ecclesia caelestis, et hoc ex affectione boni; per `filiam autem Hierosolymae’ Ecclesia spiritualis, ex affectione veri, n. 2362, (m)etiam per filiam populi Mei, Esai. xxii 4; Jer. vi 14, 26; viii 19, 21-23; xiv 17; Thren. ii 11; iv 6; Ezech. xiii 17(n). [3] Inde patet quid per filias gentium, ut per `filias Philistaeorum, filias Aegypti, filias Tyri et Zidonis, filias Edomi, filias Moabi, filias Chaldaeorum et Babelis, filias Sodomae’ significatur, quod nempe affectiones mali et falsi, ex quibus religiosa illorum, ita ipsa religiosa; quod haec sit significatio filiarum, constare potest ab his locis; (m)apud Ezechielem,
Filiae gentium lamentabuntur Aegyptum,…plange super
multitudine Aegypti, et descendere fac illam, illam et filias
gentium magnificarum ad terram inferiorum cum descendentibus
foveam, xxxii 16, 18;
`filiae gentium magnificarum’ pro affectionibus mali: apud Samuelem,
Ne indicate in Gath, ne evangelizate in plateis
Askalonis, forte gaudent filiae Philistaeorum,…forte
exsultant filiae praeputiatorum, 2 Sam. i 20:
apud Ezechielem,
Scortata es cum filiis Aegypti,…dedi te in animam
odentium te, filiarum Philistaeorum,…antequam revelaretur
malum tuum, sicut tempus ignominiae filiarum Syriae, et omnium
circuituum ejus, filiarum Philistaeorum contemnentium te e
circuitu, xvi 26, 27, 57;
quod non filiae hic intellectae sint, quisque videre potest, sed quod religiosa talium qui significantur per `Philistaeos,’ quae talia quod multum loquantur de fide, et nullam fidei vitam agunt, videatur n. 1197, 1198; inde etiam dicti sunt `praeputiati,’ hoc est, absque charitate: [4] apud Jeremiam,
Ascende Gilead, et sume balsamum virgo filia
Aegypti….Vasa migrationis fac tibi habitatrix filia Aegypti.
Pudefacta est filia Aegypti,…data in manum populi
septentrionis, xlvi 11, 19, 24;
`filia Aegypti’ pro affectione ratiocinandi de veris fidei num ita sit, ex scientificis; ita pro religioso quod inde exsurgit, quod tale est `quod nihil credatur nisi quod sensibus capitur, ita nihil veri fidei, videatur n. 215, 232, 233, 1164, 1165, 1386, 1385, 2196, 2203, 2209, 2568, 2588: apud Esaiam,
Dixit, Non {5}addes amplius exsultare oppressa virgo
filia Zidonis, xxiii 12:
apud Davidem,
Filia Tyri in munere, facies tuas deprecabuntur divites
populi, Ps. xlv 13 [A.V. 12];
quid filia Zidonis et filia Tyri, patet a significatione Zidonis et Tyri, de qua n. 1201 apud Jeremiam,
Gaude et laetare filia Edomi;…consummata est
iniquitas tua filia Zionis, non addet migrare facere te,
visitabitur iniquitas tua filia Edomi, Thren. iv [21], 22:
apud Esaiam,
Sicut avis vagabunda, nidus emissus, erunt filiae
Moabi, xvi 2:
apud eundem,
Descende et sede super pulvere virgo filia Babelis,
sede ad terram, non thronus, filia Chaldaeorum….Sede silens,
et intra in tenebras filia Chaldaeorum, quia non addes, vocent
te dominam regnorum, xlvii 1, 5:
apud Jeremiam,
Populus veniens e septentrione,…ordinatus sicut vir
ad bellum, super te filia Babelis, l 41, 42
apud eundem,
Filia Babelis sicut area, tempus ad triturandum eam, li
33: apud Zachariam,
Heu Zion eripe te, habitans cum filia Babelis, ii 11
[A.V.ii 7]:
apud Davidem,
Filia Babelis vastata est, Ps. cxxxvii 8:
apud Ezechielem,
Sorores tuae, Sodoma et filiae ejus redibunt ad
antiquum suum; et Samaria et filiae ejus redibunt ad
antiquum suum, xvi 55;
quod {6}in his locis per `filias’ non filiae intellectae sint, quisque (t)videre potest, sed quod affectiones quae a vero discordant, ita religiosa quae sunt inde; [5] quaenam autem religiosa sunt, patet a significatione illorum populorum, ut ab Edomi, Moabi, Chaldaeorum, Babelis, Sodomae, Samariae, de quibus passim in explicationibus ad capita priora Geneseos: inde nunc constat quid per `filias Canaanitae’ hic loci significatur. Quod non contraherent matrimonia cum filiabus 6 Canaanitarum, spectabat quoque illa spiritualia, quod bonum et falsum, ac malum et verum, non conjungerentur, inde enim profanatio; prohibitio etiam erat repraesentativum illius rei, de qua Deut. vii 3, et apud (x)Malachiam,
Profanavit Jehudah sanctitatem Jehovae, quod amavit et
maritavit filiam dei alieni, ii 11.
@1 A had quod non acciperet mulierem filio e filiabus Canaanitae,
in sensu interno illa significetur nempe quod non conjungeretur
alicui affectioni quae cum vero discordat, d nempe…discordat.$
@2 unicuivis$
@3 i in$
@4 ut$
@5 addas$
@6 hic$

3025. `Cujus ego habito in medio’: quod significet discordantia in humano materno quae cingunt, constat ex significatione `habitare in medio,’ nempe Canaanitae, quod sint illa quae circumcirca sunt, seu quae cingunt; quae quod sint discordantia a vero, constat ab illis quae mox supra dicta sunt de significatione `filiarum Canaanitae’: quod haec sint illa quae Dominus ex materno per hereditarium accepit, et quae postea cum Humanum Suum Divinum fecit, expulit, constare potest ex illis quae prius de eadem re n. 1414, 1444, 1573, 2159, 2574, 2649 dicta et ostensa sunt.

3026. `Sed ad terram meam et ad nativitatem meam eas’: quod significet ad caelestia et spiritualia Divina quae Dominus Sibi Ipsi acquisivit, constat a significatione `terrae’ quod sit caeleste amoris, de qua n. 1413, 1607; et ex significatione `nativitatis’ quod sit spirituale amoris, de qua n. 1145, 1255; hic caelestia et spiritualia Divina quia de Domino agitur, quae quod propria potentia Sibi acquisiverit, videatur n. (x)1813, 1921, 2025, 2026, 2083, 2500.

3027. Quod `accipies mulierem filio meo Jishako’ significet quod inde veri affectio quae conjungeretur affectioni boni Rationalis, constat ab illis quae supra n. 3024 dicta sunt.

3028. Vers. 5, 6. Et dixit ad eum servus, Forte non vult mulier ire post me ad terram hanc. An reducendo reducam filium tuum ad terram, unde exivisti? Et dixit ad illum Abraham, Cave tibi ne forte reducas filium meum illuc. `Dixit ad eum servus’ significat perceptionem Domini de naturali homine: `forte non vult mulier ire post me ad terram hanc’ significat naturalis hominis dubitationem de affectione a, num separabilis esset: `an reducendo reducam filium tuum ad terram unde exivisti?’ significat num usque conjungi posset bono Divino Rationalis: `dixit ad illum Abraham’ significat perceptionem Domini ex Divino: `cave ne reducas filium meum illuc’ significat quod nusquam conjungi posset.

3029. `Dixit ad eum servus’: quod significet perceptionem Domini de naturali homine, constat a significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua n. 1791, 1815, 1819, 1822, 1898, 1919, 2080, 2506, 2515, 2552; et a significatione `servi’ hic, quod sit naturalis homo, de qua supra, n. 3019, 3020 quicquid agitur in naturali homine, et qualis est naturalis homo, hoc percipitur in rationali, quod enim in homine inferius est, hoc percipitur a superiore, videatur n. 2654; inde est quod `dixit ad eum servus’ significet perceptionem Domini de naturali homine.

3030. `Forte non vult mulier ire post me ad terram hanc’: quod significet naturalis hominis dubitationem de affectione illa num separabilis esset, constat a significatione `mulieris’ quod sit verum, hic e naturali, quod conjungendum bono Divino Rationalis; et quia omnis conjunctio fit per affectionem, ut supra n. 3024 dictum, ita per `mulierem’ {1}significatur affectio istius veri; et a significatione `ire post me’ seu sequi `ad terram hanc’ quod sit separari a naturali, et conjungi Rationali, `terra’ enim hic ut supra n. 3026, est bonum amoris quod Rationalis; quod dubitatio sit {2}videtur ab eo quod dicatur `forte non vult.’ Ex illis quae supra dicta sunt, patet quid haec et sequentia ad vers. 8, et porro, involvunt; quae ut melius intelligantur, paucis adhuc dicendum: [2] {3}rationale genuinum est ex bono, et existit ex vero; bonum influit per viam internam, verum autem per viam externam; bonum cum vero se sic in rationali conjungit, et faciunt ut sit rationale; nisi bonum ibi conjunctum sit cum vero, non est rationale, tametsi appareat ex eo quod ratiocinari possit homo quod sit, n. 1944; haec est via communia, perquam {3}rationale apud hominem formatur: [3] Dominus quia natus sicut alius homo, et voluit instrui sicut alius homo, ita quoque similiter voluit facere Rationale Suum Divinum, nempe quoad bonum per influxum ex Suo Divino per viam internam, et quoad verum per influxum per viam externam; cum itaque Rationale quoad bonum formatum est, usque adeo ut in statu esset recipiendi verum, quod intellectum per verba in principio hujus capitis, `Abraham senex venit in dies, et Jehovah benedixit Abrahamo in omnibus,’ quibus quod significatum, cum adesset status quod Humanum Domini fieret Divinum, et in Divinum ordinem omnia disposita essent, videatur n. 3016, 3017, [4] nunc sequitur quod bono Rationalis verum conjungendum sit, et hoc, ut dictum, per viam communem, hoc est, per scientifica et cognitiones e naturali homine: ipsum bonum rationalis, quod formatur per viam internam, est ipsa humus, verum autem est semen quod humo isti inseminandum; rationale genuinum nusquam alio modo nascitur: {4}ut similiter existeret apud Dominum, ac Divinum fieret propria potentia, Dominus venit in mundum, et nasci voluit sicut alius homo; alioquin potuisset absque nativitate assumere humanum, sicut multoties antiquis temporibus cum apparuit hominibus: haec sunt quae continentur in hoc capite, nempe quomodo verum ex naturali homine evocatum conjungeretur bono rationalis, et sicut bonum ibi fuit Divinum, etiam verum ibi fieret Divinum; haec coram homine, imprimis illo qui non scit quod rationale sit aliquod distinctum a naturali et qui ideo non scit quod rationale successive formetur, et hoc per cognitiones, obscurissima sunt, ita ut non intellecta; sed usque talia sunt quae inter leviora sunt illis qui aliquam cognitionem de rationali et naturali homine habent, et in illustratione sunt; angeli omnia haec vident sicut in clara die. Ut idea horum comparetur, videantur quae prius de illis dicta et ostensa sunt, nempe: quod rationale quoad verum per influxum in scientias et cognitiones formetur, n. 1495, 1563, 1900, 1964: quod non nascatur a scientiis et cognitionibus, sed ab affectione illarum, n. 1895, 1900: quod scientiae et cognitiones sint modo vasa boni, n. 1469, 1496: quod inania scientifica destruenda, n. 1489, 1492, 1499, 1500: quod in rationali affectio boni sit sicut anima in affectione veri, n. 2072: quid affectio veri rationalis, et veri scientifici, n. 2503: quod per cognitiones conjungatur externus homo interno, seu rationalis naturali, cum cognitiones implantantur caelestibus quae sunt amoris et charitatis, n. 1450, 1451, 1453, 1616.
@1 i hic$
@2 patet$
@3 i omne$
@4 utque$

3031. `An reducendo reducam filium tuum ad terram unde exivisti?’ quod significet, num usque conjungi posset bono Divino Rationalis, constare potest ab illis quae prius de Abramo et de terra unde exivit, dicta sunt, videatur n. 1343, 1356, 1992, 2559, ex quibus patet quod terra unde Abram, esset Syria, ubi altera Ecclesia Antiqua quae dicta fuit Hebraea ab Ebero instauratore ejus, n. 1238, 1241, 1327, 1343; sed Ecclesia haec circa {1}Abrahami tempus etiam descivit a vero, et quaedam ibi domus in tantum ut nesciverint prorsus Jehovam, et coluerint alios deos; haec terra est quae hic intelligitur, de qua servus quaesivit `an reduceret filium ad terram unde exivisti,’ inde est quod per `terram’ hic significetur affectio quae non concordat cum vero; et quia hoc, per `reducere filium {2},’ seu quod idem, ibi accipere ei mulierem et ibi cum illa manere, significatur conjungere affectionem non concordantem vero cum bono Divino Rationalis; at quod hoc fieri non posset, {3}declarat Abrahami responsum, de quo sequitur.
@1 Abrami$
@2 i illuc$
@3 declaratur a responso Abrahami$

3032. `Dixit ad illum Abraham’: quod significet perceptionem Domini ex Divino, constat a significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua supra n. 3029; et a repraesentatione `Abrahami’ quod sit Dominus quoad Divinum Humanum, ex quo perceptio illa.

3033. `Cave ne reducas filium meum illuc’: quod significet quod nusquam conjungi posset, constat ab illis quae mox supra n. 3031 dicta sunt, ubi explicatum, quid in sensu interno sit `reducere filium ad terram ex qua Abraham exivit.’ Quod affectio cum vero non concordans non conjungi possit bono {1}quod Rationalis, constare potest ex illis quae prius de conjunctione boni et veri, seu quod idem, de conjugio caelesti, n. 2173, 2507, 2727-2759 dicta sunt: quod ideo antiqui inter affectionem boni et veri conjugium instituerint, videatur n. 1904 tum quod `falsum nusquam’ conjungi possit cum bono, nec verum cum malo, quia contrariae indolis sunt, n. 2388, 2429, 2531: quodque bonum cognitionibus veri, ut suis vasis recipientibus, insinuetur et sic fiat conjunctio, n. 1469, 1496, 1832, 1900, 1950, 2063, 2189, 2261, 2269, 2428, 2434, 2697. [2] Quod nulla possit esse conjunctio falsi cum bono, nec veri cum malo, sed solum falsi cum malo et veri cum bono, ad vivum percipere mihi datum est; et perceptum quod ita se habeat: cum homo affectionem boni habet, hoc est, cum vult bonum ex corde, quando aliquid cogitandum quod volendum et agendum, tunc ejus bene velle influit in ejus cogitare, et ibi se applicat et injungit cognitionibus quae ibi, ut suis vasis recipientibus, et per conjunctionem illam adigit eum ad ita cogitandum, volendum, et agendum; est quasi insitio boni in veris seu in cognitionibus veri: at cum homo non affectionem boni sed affectionem mali habet, hoc est, cum vult malum, ut cum bonum credit omne quod est pro se, ut is magnus fiat et ut dives, sic ut potiatur honore et opibus, et hoc finis ejus, quando aliquid cogitandum quod volendum et faciendum, tunc pariter ejus velle influit in ejus cogitare, et ibi excitat cognitiones quae apparent instar veri, ac ita adigit illum ad cogitandum, volendum et faciendum; et hoc, sinistre applicando cognitiones, et intuendo communia quaedam, quae ex sensu litterae Verbi hausit, vel ex alia scientia, sicut applicabilia in omni sensu; sic est malum quod copulatur falso, {2}nam tunc verum quod inibi privatur omni essentia veri: [3] tales in altera vita utcumque in vita corporis visi instructissimi prae aliis, sunt stupidiores aliis, et quantum in persuasione sunt quod in vero, tantum inducunt aliis caliginem; tales aliquamdiu apud me fuerunt, at non susceptibiles fuerunt alicujus affectionis boni ex vero, utcumque illis revocabantur in mentem vera quae in vita corporis noverunt, nam malum apud eos erat, cum quo conjungi vera non potuerunt: {3}hi nec interesse possunt consortio bonorum, sed si aliquid boni naturalis est apud illos, vastantur eousque dum nihil veri sciant, et remanenti bono tunc insinuatur aliquid veri, quantum pusillum boni remanentis capere potest. Qui autem in affectione boni ex corde fuerunt{4}, illi receptibiles sunt omnis veri, {5}juxta quantum et quale boni quod fuit apud illos.
@1 i enim$
@2 nam tunc omne verum quod inibi privatur essentia veri, et
evanescit$
@3 tales$
@4 i in vita corporis$
@5 secundum$

3034. Vers. 7. Jehovah Deus caeli, Qui accepit me e domo patris mei, et e terra nativitatis meae, et Qui locutus est mihi, et Qui juravit mihi dicendo, Semini tuo dabo terram hanc, Ipse mittet angelum Suum coram te, et accipies mulierem filio meo inde. `Jehovah Deus caeli’ significat ipsum Divinum Domini: `Qui accepit me e domo patris mei, et e terra nativitatis meae’ significat ex Quo Dominus liberavit Seipsum a maternis quoad mala et quoad falsa: `et Qui locutus est mihi, et Qui juravit mihi, dicendo’ significat ex Quo Divinum Ipsius velle et intelligere: `semini tuo dabo terram hanc’ significat Divinum Verum quod Humano Domini: `Ipse mittet angelum Suum coram te’ significat Divinam Providentiam: `et accipies mulierem filio meo inde’ significat quod affectio veri quidem inde sed ex ortu novo.

3035. `Jehovah Deus caeli’: quod significet ipsum Divinum Domini, constat ab illis quae supra n. 3023 dicta sunt, quod nempe Jehovah Deus caeli sit ipsum Divinum Domini; per Jehovam enim, qui toties nominatur in {1}Verbo Veteris Testamenti, solus Dominus intellectus est, omnia enim et singula quae ibi, de Ipso in sensu interno agunt, et omnes et singuli ritus Ecclesiae Ipsum repraesentabant, videatur n. 1736, 2921; et quod antiquissimi qui ab Ecclesia caelesti, non alium per Jehovam intellexerint quam Dominum, n. 1343. In sensu litterae hic et alibi apparet sicut alius qui superior per Jehovam intelligatur, sed sensus litterae est talis; distinguit ille quae sensus internus unit; et hoc ex causa quia homo qui a sensu litterae instruendus, non habere possit ideam unius nisi prius plurium, unum enim apud hominem formatur ex pluribus, seu quod idem, ex successivis illud quod simul est; plura in Domino sunt, et omnia Jehovah sunt: inde est quod sensus litterae distinguat; at caelum nusquam {2}distinguit, sed unum Deum simplici idea agnoscit, nec alium quam Dominum.
@1 Veteri Testamento$
@2 distinguat$

3036. `Qui accepit me e domo patris mei, et e terra nativitatis meae’: quod significet ex Quo Dominus liberavit Se Ipsum a maternis quoad mala et quoad falsa, constat a significatione `domus patris’ hic et `terrae nativitatis’ quod sit maternum seu hereditarium a matre, ex quo malum et falsum, contra quod Dominus pugnavit, et quod expulit, ac ita Humanum Suum propria potentia Divinum fecit; videantur quae de domo et terra unde Abram supra n. 3031 dicta sunt, et quae prius de hereditario Domini, quod ex Jehovah Divinum, ex matre malum, n. 1414, 1444 quod contra malum hereditarium ex matre pugnaverit, sed quod Ipsi nullum malum actuale, n. 1444, 1573: et quod Dominus exuerit omne hereditarium ex matre, ut tandem non ejus filius esset, n. 2159, 2574, 2649; hoc hereditarium, nempe ex matre, est quod in sensu interno significatur per `domum patris’ et `terram nativitatis’; per `domum patris’ hereditarium maternum quoad malum, et per `terram nativitatis’ hereditarium maternum quoad falsa; nam ubi malum ibi falsa; sunt sibi conjuncta; quod illa propria potentia expulerit, n. {1}1616, 1813, 1921, 2025, 2026, 2083, 2523.
@1 1661 seems better$

3037. `Et Qui locutus est mihi, et Qui juravit mihi, dicendo’: quod significet ex Quo Divinum Ipsius velle et intelligere, constat ex significatione `loqui’ quod sit percipere, de qua n. 3029, tum quoque velle, n. 2626; et ex significatione `jurare’ quod sit confirmatio a Divino et quod praedicetur de veris quae sunt intellectus, n. 2842: cum {1}dicitur de Jehovah quod `loquatur,’ intelligitur in sensu interno quod velit, nam quicquid loquitur Jehovah, hoc vult; et cum dicitur de Jehovah quod `juret,’ intelligitur in sensu interno quod intelligat esse verum, ita per `jurare’ significatur intelligere cum id de Jehovah praedicatur, ut quoque constare potest ab illis locis quae, n. 2842, e Verbo allata sunt.
@1 i enim$

3038. `Semini tuo dabo terram hanc’: quod significet Divinum Verum quod Humano Domini, constat ex significatione `seminis quod sit fides charitatis, tum qui in fide charitatis sunt, de qua n. 1025, 1447, 1610, 2848; et quia omne bonum et verum fidei Domino, est ipsum Divinum Verum quod per `semen’ in supremo sensu intelligitur; et ex significatione `terrae hujus,’ nempe Canaanis quod sit caelum seu regnum Domini, de qua n. 1413, 1437, 1607; et quia caelum seu regnum Domini, est ipsum Divinum Humanum Domini quod per `terram Canaanem’ in supremo sensu intelligitur; ipsum enim Divinum in caelum non influere potest nisi per Divinum Humanum Domini; quod etiam Dominus manifestavit apud Matthaeum,
Omnia Mihi tradita sunt a Patre Meo, et nemo cognoscit
Filium nisi Pater, neque Patrem quisquam cognoscit nisi Filius
et cui voluerit Filius revelare, xi 27:
et apud Johannem,
Deum nemo vidit unquam, Unigenitus Filius, Qui in sinu
Patris est, Ille exposuit, i 18;
`Filius’ est Divinum Humanum Domini: qui credit quod in caelo adoretur alius Pater quam Dominus, multum fallitur.

3039. `Ipse mittet angelum Suum coram te’: quod significet Divinam Providentiam, constat ex significatione `angeli’ in Verbo quod sit Dominus, sed quid Domini quod appareat ex serie, de qua n. 1925; quod hic Divina Providentia, constat. Quod per `angelos’ Dominus in Verbo intelligatur, est quia omne quod in Verbo locutum est per prophetas et reliquos dictantibus angelis, sit a Domino, hoc est, sit Ipsius Domini; angeli in caelo etiam agnoscunt et percipiunt quod nihil boni et veri a se sed a Domino, usque adeo ut aversentur omnia quae aliam ideam inducunt; inde est quod per angelos, nempe bonos, Dominus intelligatur, sed quid Domini quod appareat ex serie.

3040. Quod `accipies mulierem filio meo inde’ significet quod affectio veri quidem inde sed ex ortu novo, constat ex significatione `mulieris’ quod sit affectio veri, de qua supra; per `Rebeccam’ enim de qua in hoc capite agitur, repraesentatur Divinum Verum quod conjungendum Divino Bono {1}Rationalis, quod est Jishakus; quod affectio veri sit inde, nempe ex illis quae significantur per `domum patris et terram nativitatis,’ sed ex ortu novo, non adhuc explicari potest, in sequentibus de illa re multis agitur; ut modo paucis dicatur; omnis affectio veri in naturali homine, existit per influxum ab affectione boni e rationali, seu per rationale a Divino; affectio veri quae per influxum illum existit in naturali homine, principio non est affectio genuini veri, genuinum enim verum successive venit, et successive substituitur loco priorum, quae non fuerunt vera in se sed modo media ducentia ad verum genuinum; ex his paucis constare potest quid sit quod affectio veri quidem sit inde, sed ex ortu novo.
@1 in Rationali$

3041. Vers. 8, 9. Et si non vult mulier ire post te, et immunis es ab adjuratione mea hac, tantum filium meum non reducas illuc. Et posuit servus manum suam sub femore Abrahami domini sui; et adjuravit ei super verbo hoc. `Si non vult mulier ire post te’ significat, hic ut prius, si affectio veri non separaretur: `et immunis es ab adjuratione mea’ significat liberum quod naturali homini: `tantum filium meum non reducas illuc’ significat, hic ut prius, quod nulla inde conjunctio: `et posuit servus manum suam sub femore Abrahami domini sui’ significat, hic ut prius, obstrictionem naturalis hominis quoad potentiam ad bonum amoris conjugialis: `et adjuravit ei super verbo hoc’ significat sacramentum.

3042. `Si non vult mulier ire post te’: quod significet si veri affectio non separaretur, constat a significatione `mulieris’ quod sit (t)veri affectio; et a significatione `ire post (x)te,’ seu sequi ad terram hanc; quod sit separari a naturali, et conjungi rationali, de quibus supra n. 3030, ubi eadem verba.

3043. `Et immunis es ab adjuratione mea’: quod significet liberum quod naturali homini, constat a significatione `servi’ de quo haec dicuntur, quod sit naturalis homo, n. 3019, et ex significatione `immunis esse si mulier non sequi velit’ quod sit in sensu proximo, quod in nulla obstrictione foret si affectio veri non separaretur; quod haec involvant liberum quod naturali homini, patet; affectio enim veri, de qua hic agitur, tum separatio, praedicatur in sensu interno de naturali homine; in sensu historico quidem est alia cohaerentia, sed in sensu interno est talis. [2] De libero hominis videantur quae prius n. 892, 905, 1937, 1947, 2744, 2870-2893 dicta et ostensa sunt, ex quibus patet quomodo se res habet cum libero; liberum praedicatur de naturali homine, non autem ita de rationali, nam per rationalem in naturalem influit bonum in libero caelesti a Domino; naturalis homo est qui recipiet illud, utque recipiat et sic conjungatur caelesti libero quod influit per rationalem, relinquitur naturalis in libero; liberum enim est amoris seu affectionis; si non affectionem veri ex influente affectione boni recipit, nusquam naturalis homo conjungitur rationali; ita se habet apud hominem, qui quod per liberam a Domino reformetur, videatur n. 1937, 1947, 2876-2878, 2881. [3] Quod Dominum attinet, Ipse quoque in libero reliquit Naturale cum Divinum fecit Rationale Suum quoad verum, hoc est, cum Divinum Verum adjunxit Divino Bono Rationalis, nam per viam communem voluit Humanum Suum Divinum facere; via communis est qualis est apud hominem qui reformatur et regeneratur; ipsa reformatio et regeneratio hominis est ideo imago quaedam; fit etiam homo per reformationem et regenerationem novus, inde vocatur ille e novo genitus, et e novo creatus, et quantum reformatus est, tantum in se quasi Divinum habet; sed illa est differentia quod Dominus Se Ipsum ex propria potentia Divinum fecerit; at homo ne hilum potest ex propria potentia sed ex Domino; quasi Divinum dicitur quia homo est solum recipiens vitae, Dominus autem quoad utramque Essentiam est ipsa vita, videatur n. 1954, 2021, 2658, 2706, 3001.

3044. Quod `tantum filium meum non reducas illuc’ significet quod nulla inde conjunctio, constat ab illis quae supra n. 3031, 3033 dicta sunt, ubi eadem verba.

3045. `Et posuit servus manum suam sub femore Abrahami domini sui’: quod significet obstrictionem naturalis hominis quoad potentiam ad bonum amoris conjugialis, constat ab illis quae supra n. 3021, ubi etiam eadem verba.

3046. `Et adjuravit ei super verbo hoc’: quod significet sacramentum, constat a significatione `adjurare’ quod sit obstrictio, et quidem sanctissima, quia per Jehovam Deum caeli et Deum terrae, de qua n. 3023, ita sacramentum; nam sacramentum non aliud est quam obstrictio.

3047. Vers. 10. Et sumpsit servus decem camelos e camelis domini sui, et ivit, et omne bonum domini sui in manu sua, et surrexit, et ivit ad Aram Naharaim, ad urbem Nahoris. `Sumpsit servus decem camelos {1}e camelis domini sui, et ivit’ significat scientifica communia Divina in naturali homine: `et omne bonum domini sui in manu sua’ significat illorum bona et vera apud illum: `et surrexit’ significat elevationem: `et ivit ad Aram Naharaim’ significat cognitiones veri inde: `ad urbem Nahoris’ significat doctrinalia cognata.
@1 de AI$

3048. `Sumpsit servus decem camelos {1}e camelis domini sui, et ivit’: quod significet scientifica communia {2}in naturali homine constat a significatione `servi’ hic quod sit naturalis homo, de qua supra n. 3019, 3020; a significatione `decem’ quod sint reliquiae, quae quod sint bona et vera apud hominem recondita a Domino, videatur n. 468, 530, 560, 561, 660, 661, 1050, 1906, 2284; et cum decem seu reliquiae praedicantur de Domino, quod sint Divina, quae Dominus Sibi Ipsi acquisivit, n. 1738, 1906; et ex significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, quae quia fuerunt Divina seu a Domino acquisita, dicitur quod fuerint `decem’; tum quod fuerint `cameli e camelis domini sui’; quod `iverit’ significat initiationem per illa, de qua in hoc capite. Agitur de processu conjunctionis veri cum bono in Divino Rationali Domini, primum de processu initiationis, n. 3012, 3013, qui qualis fuerit, in serie describitur; hic quod Dominus in naturali homine separaverit illa quae ab Ipso, hoc est, quae Divina fuerunt, ab illis quae ex materno; illa quae ab Ipso {3}seu quae Divina fuerunt, sunt per quae initiatio facta, et sunt hic `decem cameli e camelis domini sui’; inde est quod in sequentibus de camelis multum agatur, ut quod `in genua procumbere fecerit camelos extra urbem,’ vers. 11: quod Rebecca etiam potaverit camelos, vers. 14, 19, 20: quod ducti in domum, et illis datam stramen et pabulum, vers. 31, 32 et porro, quod Rebecca et puellae ejus equitaverint super camelis, vers. 61: quodque Jishak viderit camelos venientes: et cum Rebecca vidit Jishakum, quod ceciderit de camelo, vers. 63, 64; quod toties memorantur, est causa sensus internus, in quo significant `scientifica communia’ quae in naturali homine, ex quibus affectio veri quae initianda affectioni boni in rationali, et hoc secundum viam communem, ut supra ostensum; rationale enim quoad verum absque scientificis et cognitionibus nusquam potest nasci et perfici. [2] Quod `cameli’ significent scientifica communia, constat ex aliis locis in Verbo, ubi nominantur, ut apud Esaiam,
Propheticum bestiarum meridiei: in terra angustiae et
angoris, leo juvenis et leo vetus ab illis, vipera et prester
volans, portant super humero asellorum opes suas, et super
dorso camelorum thesauros suos, ad populum non prosunt; et
Aegyptus vane et inaniter {4}auxiliabuntur, xxx 6, 7;
`bestiae meridiei’ pro illis qui in luce cognitionum seu in cognitionibus, sed in vita mali sunt; `portare super humero asellorum opes suas’ pro cognitiones quae illorum rationali; quod `asellus’ sit verum rationale, videatur n. 2781; `super dorso camelorum thesauros suos’ pro cognitiones quae illorum naturali; `dorsum camelorum’ est naturale, ipsi `cameli’ scientifica communia quae ibi, `thesauri’ sunt cognitiones quas pro pretiosis habent; quod `Aegyptus vane et inaniter auxiliabuntur’ est quod scientiae nullius usus illis; quod `Aegyptus’ sit scientia, videatur n. 1164, 1165, 1186, 1462, 2588 f.; (m)quod `cameli’ hic non sint cameli, patet, dicitur enim quod `leo juvenis et leo vetus {5}portant super dorso camelorum thesauros suos’; quisque videre potest quod aliquid arcanum Ecclesiae per id significetur {6}: [3] apud eundem,
Propheticum deserti maris:…sic dixit Dominus, Vade,
constitue speculatorem, quod {7}visurus indicabit; et vidit
{8}currum, par equitum, {8}currum asini, currum cameli, et
auscultavit auscultationem;…respondit et dixit, Cecidit,
cecidit Babel, xxi [1], 6, 7, 9;
`desertum maris’ pro vanitate scientiarum quae non ob usum; `currus asini’ pro congerie scientificorum particularium, `currus cameli’ pro congerie scientificorum communium, quae in naturali homine; sunt ratiocinia vana {9} quae apud illos qui significantur per `Babel,’ quae ita describuntur: [4] apud eandem,
Dilatabit se cor tuum, quia convertetur ad te multitudo
maris, {10}opes gentium venient tibi; copia camelorum obteget
te, dromades Midianis et Ephae, omnes illi e Sheba venient,
aurum et tus portabunt, et laudes Jehovae evangelizabunt, lx
5, 6;
ubi de Domino, ac de Divinis caelestibus et spiritualibus in Ipsius naturali; `multitudo maris’ pro immensa copia veri naturalis, `opes gentium’ pro immensa copia boni naturalis; `copia camelorum’ pro abundantia communium scientificorum; `aurum et tus’ pro bonis et veris quae sunt `laudes Jehovae’; `e Sheba’ {11}est ex caelestibus amoris et fidei, videatur n. 113, 117, 1171: quod
Regina Shebae venerit ad Salomonem Hierosolymam opibus
magnis valde, camelis portantibus aromata et aurum multum
valde, et lapidem pretiosum, I Reg. x 1, 2,
repraesentabat sapientiam et intelligentiam quae Domino accessit, Qui in sensu interno ibi est `Salomo’; `cameli portantes aromata, aurum et lapidem pretiosum’ sunt illa quae sunt sapientiae et intelligentiae in naturali homine: [5] apud Jeremiam,
Ad Arabiam et ad regna Hazoris, quae percussit
Nebuchadnezzar rex Babelis; surgite et ascendite Arabiam, et
vastate filios orientis; tentoria eorum…sument, cortinas
eorum, et omnia vasa eorum, et camelos eorum auferent
illis;…et erunt cameli eorum in praedam, et multitudo
pecorum eorum in praedam, et dispergam eos in omnem ventum,
xlix 28, 29, 32;
`Arabia’ hic et `regna Hazoris’ in opposito sensu pro illis qui in cognitionibus caelestium et spiritualium, ob finem non alius usus quam ut sapientes et intelligentes audiant sibi et mundo; `cameli qui iis auferentur, {12}erunt in praedam, et dispergentur in omnem ventum’ sunt in communi scientifica et cognitiones boni et veri, quae etiam illis auferuntur, in vita corporis per quod contraria credant, in altera vita prorsus: [6] apud Zachariam,
Plaga, qua percutiet Jehovah omnes populos, qui
pugnabunt contra Hierosolymam;…ita erit plaga equi, muli,
cameli, et asini, et omnis bestiae, xiv [12], 15;
`plaga equi, mali, cameli, asini’ pro privatione intellectualium, quae ita ordine succedunt a rationalibus ad naturalia; quid equus, videatur n. 2761, 2762; quid mulus, n. 2781; quid asinus, n. 2781; `cameli’ pro scientificis communibus in naturali homine. `Pestis in Aegypto quae erat in pecus quod in agro, in equos, in asinos, in camelos, in armentum et in gregem,’ Exod. ix 2, 3, similia significabat. Ex his constare potest quod per `camelos’ in Verbi sensu interno significentur scientifica communia quae sunt naturalis hominis. Scientifica communia sunt quae in se comprehendunt plura particularia, et haec singularia, et formant in communi naturalem hominem quoad ejus intellectualem partem.
@1 de A$
@2 i Divina$
@3 et for seu quae$
@4 Heb. for `Egypt’ is Mizraim, a dual form (=upper and lower
Egypt), hence the plural verb.$
@5 portabunt$
@6 i similiter ac per `humeris asellorum.’$
@7 videat$

@8 Heb. (recheb)=chariot, but also riders, or a troop.$
@9 i de Divinis$
@10 n. 1259 has exercitus$
@11 pro$
@12 i et$

3049. `Et omne bonum Domini in manu sua’: quod significet illorum bona et vera apud illum, constat a significatione `omnis’ boni Domini’ quod sit et bonum et verum, nam verum in se est bonum quia a bono; est verum forma boni, hoc est, cum bonum formatur ut intellectualiter percipiatur, tunc id vocatur verum; ex significatione `manus’ quod sit potentia, de qua n. 878, ita quae apud illum: communia scientifica non sunt bona in se, nec viva, sed affectio eorum {1}facit ut bona sint et vivant, tunc enim sunt propter usum; nemo afficitur aliquo scientifico seu vero nisi ob usum; usus facit illud bonum; at qualis usus tale bonum.
@1 i est quod$

3050. `Et surrexit’: quod significet elevationem, constat a significatione `surgere’ quod involvat aliquid elevationis, ubi nominatur, de qua n. 2401, 2785, 2912, 2927; hic quod Divinum Verum ex scientificis initiaretur Divino Bono Rationalis.

3051. `Et ivit ad Aram Naharaim’: quod significet cognitiones veri inde, constat a significatione `Aram’ seu Syriae quod sint cognitiones boni, de qua n. 1232, 1234; at `Aram {1}Naharaim’ seu Syria fluviorum significat cognitiones veri, a `Naharaim’ seu fluviis, quia `fluvii’ significant intelligentiam quae est cognitionum veri, ut constare potest a locis e Verbo n. 108, 109, 2702 allatis, et ex pluribus aliis, de quibus, ex Divina Domini Misericordia, alibi.
@1 This in Heb. is dual (=of the two rivers), i.e. Mesopotamia.$

3052. `Ad urbem Nahoris’: quod significet doctrinalia cognata, constat a significatione `urbis’ quod sit doctrinale, de qua n. 402, 2449, et a repraesentatione `Nahoris’ quod sit cognatum; Nahor enim erat frater Abrami, et ex illo Bethuel ex quo Rebecca: scientifica et doctrinalia inter se distincta sunt in eo quod ex scientificis doctrinalia; haec spectant {1}usum, et comparantur per reflexionem ex scientificis: cognata hic dicuntur ex derivatione eorum ex Divinis.
@1 usus$

3053. Vers. 11. Et in genua procumbere fecit camelos, ab extra urbem, ad puteum aquarum, juxta tempus vesperae, juxta tempus exire haustrices. `In genua procumbere fecit camelos’ significat dispositionem sanctam scientificorum communium: `ab extra urbem’ significat remotionem a doctrinalibus: `ad puteum aquarum significat ad recipienda vera fidei: `juxta tempus vesperae’ significat statum tunc obscuriorem: `juxta tempus exire haustrices’ significat statum instructionis.

3054. `In genua procumbere fecit camelos’: quod significet dispositionem sanctam scientificorum communium, constat a significatione `facere procumbere in genua’ quod sit se disponere ad sanctum, et a significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, de qua mox supra n. 3048.

3055. `Ab extra urbem’: quod significet remotionem a doctrinalibus, constat a significatione `urbis’ quod sit doctrinale, de qua n. 402, 2449; `extra quam’ quod sit extra doctrinalia, ita remotio ab illis, patet.

{1}3055a. `Ad puteum aquarum’: quod significet ad recipienda vera fidei, constat a significatione `putei aquarum’ quod sit Verbum, ex quo verum fidei, tum quoque ipsum verum, de quo n. 2702; hic `puteus aquarum’ dicitur, in sequentibus autem passim `fons’; quae differentia sit in sensu interno, cum `puteus’ aquarum, et cum `fons,’ nominatur, in loco citato videatur.]
@1 In A this paragraph numbered 3056 is deleted and at the foot is written
`Gadt forbi’ (missed out). The nos. 3057-3060 are altered to 3056-3059.$

3056. `Juxta tempus vesperae’: quod significet statum tunc obscuriorem, constat a significatione `temporis’ quod sit status, de qua n. 2625, 2788, 2837; et a significatione `vesperae’ quod sit obscurum; vespera enim in Verbo, significat statum qui praecedit ultimum Ecclesiae desinentis, qui nox vocatur, et quoque significat statum primum Ecclesiae exorientis, qui mane vocatur, videatur n. 2323; in utroque sensu est obscurum, quod per vesperam significatur; hic autem obscurum quod praecedit mane.

3057. `Juxta tempus exire haustrices’: quod significet statum instructionis, constat a significatione `temporis’ quod sit status, de qua mox supra n. 3056; et a significatione `haustricis’ seu haurientis, nempe aquam, quod sit instrui, de qua sequitur. {1}Illa quae huc usque a n. 3054 dicta, sunt quae in sensu interno significantur per haec quae in hoc versu historice relata sunt; quid autem singula in una serie involvunt, non facile patet alicui qui non instructus est de naturali homine, et de scientificis `et doctrinalibus quae’ ibi, tum quomodo inde vera elevantur in rationale, et fiunt rationalia; et adhuc minus si non scit quale est rationale respective ad naturale, seu qualia illa quae in rationali, respective ad illa quae in naturali; [2] quae in rationali sunt nec apparent coram homine dum in corpore vivit; sunt enim illa quae in naturali quae ad apperceptionem veniunt, raro illa quae in rationali, nisi per quandam speciem lucis illuminantis illa quae in naturali, {2}aut sicut facultas influens, per quam disponuntur in ordinem illa quae cogitationis sunt, (c)ac sicut perceptivum rei quam mens intuetur; nisi haec et plura cognita sint, aegre possunt ad captum exponi illa quae in hoc versu; sicut, quod sit dispositio sancta scientificorum communium, et tunc remotio a doctrinalibus, ad recipienda vera fidei, et cum haec, quod sit status obscurus, et quod talis sit status instructionis: [3] usque paucis licet dicere quantum ad captum, at hoc quomodo se res habet apud hominem cum is a Domino reformatur, quia reformatio hominis est quaedam imago illorum quae apud Dominum cum Ipse in mundo fuit, ut supra n. 3043 dictum; cum reformatur homo, tunc quae sunt communia in naturali ejus homine, a Domino disponuntur ad correspondentiam illorum quae in caelo sunt; quid correspondentia, et quod sit inter spiritualia et naturalia, videatur n. 2987, 2989-2991, 3002; communia primum disponuntur ut particularia illis successive a Domino insinuari possint, (c)et his singularia; si enim non ordo communium sit, non potest existere ordo particularium, quia haec intrant in illa et confirmant, minus ordo singularium, quia haec intrant in particularia ut in sua communia, et illustrant; haec sunt quae intelliguntur per dispositionem sanctam scientificorum communium, et in sensu interno significantur per quod `in genua procumbere fecerit camelos’; sic enim se submittunt ad recipiendum influxum. [4] Cum haec ita disponuntur, tunc removentur doctrinalia, nam haec sunt conclusiones a scientificis, influit enim per rationale sicut dictamen, quod hoc verum sit, hoc non verum; sed ita, quod verum sit quia concordat cum dispositione communium, non verum quia discordat; non datur alius influxus quoad vera; doctrinalia quidem prius insunt, sed non sunt doctrinalia antequam creduntur, sunt modo scientifica, quare cum de illis cogitatur, non ex illis conclusio fit, sed ex aliis de illis; haec sunt quae intelliguntur per remotionem a doctrinalibus, et in sensu interno significantur hic per `extra urbem’; sed hic status est qui dicitur status obscurus, et significatur per `tempus vesperae’; cum autem doctrinalia confirmata sunt ut credantur, tunc venit `mane’ seu status lucidus. Reliqua quae in hoc versu, ab illis quae nunc dicta sunt, patent.
@1 haec sunt$
@2 et$

3058. Quod `haurire aquas’ significet instructionem, tum quoque inde illustrationem, ut in sequentibus hujus capitis, inde est quia `aquae’ in sensu interno significant vera fidei, n. 2702, ita `haurire aquas’ non aliud est quam instrui in veris fidei, et sic illustrari; ut quoque alibi in Verbo, ut apud Esaiam,
Haurietis aquas in gaudio e fontibus salutis; {1}in die
illo confitemini Jehovae, xii 3, 4;
`haurire aquas’ pro instrui, intelligere et sapere: apud eundem,
Obviam sitienti adferte aquas, habitatores terrae Tema,
xxi 14;
`obviam sitienti adferre aquas’ pro instruere: apud eundem,
Miseri et egeni quaerentes aquas, et nullae, lingua
eorum siti deficit, xli 17;
`quaerentes aquas’ pro desiderantes in veris instrui, {2}`et nullae’ pro quod non apud aliquem. Praeterea per `haurientes aquas’ in Ecclesia Judaica repraesentabantur illi qui continue scire vera cupiunt, sed propter non alium finem quam ut sciant, {3}usum inde nihil curantes; tales inter vilissimos habiti sunt; `Gibeonitae’ illos repraesentarunt, de quibus Jos. ix 21, 23, 27.
@1 n. 2009 i dicetis$
@2 quod nullae, et I$
@3 quid usus$

3059. Vers. 12-14. Et dixit, Jehovah Deus domini mei Abrahami, obvenire fac quaeso coram me hodie, et fac misericordiam cum domino meo Abrahamo. Ecce ego sto super ad fontem aquarum, et filiae virorum urbis exeuntes ad hauriendum aquas. Et sit, puella, ad quam dico, Declina quaeso cadum tuum, et bibam, et dicat, Bibe, et etiam camelos tuos potabo, illam destinasti servo tuo Jishako; et in hoc cognoscam, quod fecisti misericordiam cum domino meo. `Dixit’ significat communicationem: `Jehovah Deus domini mei Abrahami’ significat Ipsius Divini quod Pater, cum Divino Humano quod Filius: `obvenire fac quaeso coram me hodie’ significat providentiam ab aeterno: `et fac misericordiam’ significat influxum amoris: `cum domino meo Abrahamo’ significat Divinum Humanum: `Ecce ego sto super ad fontem aquarum’ significat statum conjunctionis veri Divini cum Humano: `et filiae virorum urbis exeuntes ad hauriendum aquas’ significat affectiones veri et per illas instructionem: `et sit puella ad quam dico’ significat affectionem in qua innocentia: `declina quaeso cadum tuum’ significat submissionem scientificorum: `et bibam’ significat instructionem veri inde: `et dicat, Bibe’ significat reciprocum ad ipsum: `et etiam camelos tuos potabo’ significat illustrationem omnium scientificorum in naturali homine inde: `illam destinasti servo tuo Jishako’ significat conjunctionem veri Divini cum Divino Bono in Rationali: `et in hoc cognoscam quod fecisti misericordiam cum domino meo’ significat quod ex amore Divino conjugium.

3060. Quod `dixit’ significet communicationem, constare potest a significatione `dicere’ in historicis Verbi, quod sit percipere et velle, de qua saepius prius; et quia haec, etiam significat communicare, nam ex percipere et velle est {1}communicatio.
@1 i quoque$

3061. `Jehovah Deus domini mei Abrahami’: quod significet Ipsius Divini quod `Pater,’ cum Divino Humano quod `Filius,’ nempe communicationem, constat ex illis quae supra aliquoties dicta et ostensa sunt, nempe quod `Jehovah Deus’ sit Ipsum Divinum Domini, quod Pater vocatur, et quod per `Abrahamum’ repraesentetur Divinum Humanum Ipsius, n. 2833, 2836: quod Jehovah in Verbo Veteris Testamenti sit Ipse Dominus, videatur n. 1736, 1815, 2921 quod Ecclesia Antiquissima quae fuit ante diluvium, et Ecclesia Antiqua quae post diluvium, per Jehovam non alium intellexerint quam Dominum, n. 1343, 1676, 1990, 2016, 3035 quod in Domino sit Trinum, Divinum Ipsum, Divinum Humanum, Divinum Sanctum procedens, et haec unum, n. 1999, 2149, 2156, 2288, 2329, 2447: quod omne trinum in Domino sit Jehovah, n. 2156, 2329 et omnia et singula in Domino sint Jehovah, n. 1902, 1921: quod Dominus sit unus cum Patre, et quod non alius per Patrem in caelo intelligatur, n. 14, 15, 1725, 1729, 1733, 1815, 2005, 2018, 2025, 2803, 3038: quod {1}Dominus sit universum caelum, quia omne ibi, quod ab Ipso omne innocentiae, pacis, amoris, charitatis, misericordiae, amoris conjugialis, omne Bonum et Verum, [quod] de Ipso Moses et Prophetae, ita Verbum in singulis, quod Ipsum omnes ritus Ecclesiae repraesentaverint, n. 2751: quod Dominus quoad Divinum Humanum dicatur Filius, n. 2628: quod Divinum Humanum Domini, a Divina Ipsius Essentia, quae Jehovah, non modo conceptum, sed etiam natum sit, n. 2798, et quod sic Dominus quoad Humanum factus Jehovah, ac Vita a Se, n. 1603, 1737. [2] (s)Quod Dominus ab aeterno fuerit, manifeste constat a Verbo, videatur n. 2803, tametsi natus dein in tempore; Ipse enim locutus est per Mosen et Prophetas, Ipse quoque apparuerat multis, et quod fuerit Jehovah ibi dicitur; sed arcanissimum hoc non alicui potest revelatum esse, quam illis qui in perceptione Divina sunt, ita vix aliis quam homini Ecclesiae Antiquissimae, qui fuit caelestis, et in illa perceptione; ab illis audivi quod Ipse Jehovah fuerit Dominus quoad Divinum Humanum, cum descendit in caelum, {2}et influxit per caelum, nam caelum refert unum hominem quoad omnia ejus membra, quare etiam vocatur Maximus Homo, n. 684, 1276, 2996, 2998, 3021; Ipsum Divinum in caelo, seu in Maximo Homine, erat Divinum Humanum, et fuit Ipse Jehovah sic indutus Humano. [3] Sed cum humanum genus tale factum est ut Ipsum Divinum indutum ut Divinum Humanum, non amplius illud adicere posset, hoc est, cum Jehovah non [sic] amplius venire ad hominem, quia tantum se removit, tunc Jehovah, Qui est Dominus quoad (t)Divinam Essentiam, descendit, et suscepit Humanum, per conceptionem Divinum, et per nativitatem a virgine quale alius hominis; sed hoc expulit, et per Divina media humanum natum fecit Divinum, ex Quo omne Sanctum procedit; ita Divinum Humanum exstitit Essentia per se, quae implet universum caelum, ac facit ut salventur qui prius non salvari potuerunt; Hic nunc est Dominus, Qui quoad Divinum Humanum Solus est Homo, et ex Quo homo habet quod sit homo, n. 49, 288, 477, 565, 1894.(s)
@1 Domini$
@2 ac cum$

3062. `Obvenire fac quaeso coram me hodie’: quod significet providentiam ab aeterno, constat a significatione `obvenire fac’ quod sit providere; et a significatione `hodie’ quod sit ab aeterno, de qua n. 2838; et praeterea, quod sit providentiae, quae hic, et de qua supplicatum, patet.

3063. `Et fac misericordiam’: quod sit influxus amoris, constat ab essentia misericordiae quod sit amor; ipse amor vertitur in misericordiam, et fit misericordia, cum spectatur ex amore aut charitate aliquis qui opis indiget, inde est misericordia effectus amoris erga egenos et miseros; hic vero per `misericordiam’ in sensu interno intelligitur amor, et per `facere misericordiam’ influxus amoris, quia ex Ipso Divino Domini in Divinum Humanum Ipsius; est enim amor Divinus qui Domino, per quem Divinum fecit Humanum Suum, nam amor est ipsum esse vitae, at amor Divinas nulli quam Domino; videantur quae de amore Domini prius dicta sunt; quod nempe vita Domini fuerit amor erga universum genus humanum, n. 2253; et ex illo pugnaverit, n. (x)1690, 1789, 1812, 1813, 1820: quod transcendat omnem intellectum{1}, n. 1799, 2077 quod Dominus sit ipse Amor Divinus, n. 2077, 2500, 2572: quod Jehovah sit amor, n. 1735 quod nihil vivat quam amor, n. 1589: qui amorem mutuum, quod Domini vitam habeat, n. 1799, 1802, 1803: quod amor et charitas sit ipsum caeleste, n. 1419, 1824.
@1 i humanum et angelicum$

3064. `Cum domino meo Abrahamo’: quod significet Divinum Humanum, constat a repraesentatione `Abrahami’ hic, quod sit Divinum Humanum Domini, de qua n. 2833, 2836.

3065. `Ecce ego sto super ad fontem aquarum’: quod significet statum conjunctionis veri Divini in Humano, constat a significatione `fontis’ quod sit verum, de qua n. 2702; hic verum Divinum, quia de Domino agitur; ipse status conjunctionis significatur per `stare super ad fontem’; quod haec conjunctio in Humano, patet a serie.

3066. `Et filiae virorum urbis exeuntes ad hauriendum aquas’: quod significet affectiones veri, et per illas instructionem, constat a significatione `filiarum’ quod sint affectiones, de qua n. 489-491, 2362; ex significatione `virorum urbis’ quod sint vera; {1}incolae urbis in Verbo passim dicuntur `viri urbis,’ passim `habitatores urbis’; cum `viri urbis,’ significantur vera, cum `habitatores,’ significantur bona; quid `viri,’ videatur n. 265, 749, 915, 1007, 2517; quid `habitatores,’ n. 2268, 2451, 2712; quid `urbs,’ n. 402, (x)2449, 2943; et a significatione `haurire aquas’ quod sit instrui, de qua supra n. 3058; inde patet quod per `filias virorum urbis exeuntes ad hauriendum aquas’ significentur affectiones veri, et per illas instructio; [2] per vera nusquam aliquis instruitur, sed per affectiones veri; vera enim absque affectione alluunt quidem ad aurem sicut sonus, sed non intrant in memoriam; quod facit ut {2}intrent in memoriam, et ei inhaereant, est affectio; est enim {3}bonum affectionis sicut humus, cui vera sicut semina inseminantur, sed qualis humus, hoc est, qualis affectio, talis est inseminati productio; finis aut usus dictat qualis humus, seu qualis affectio, ita qualis inseminati productio; aut si mavis, ipse amor dictat, nam amor est omnibus finis et usus; nihil enim pro fine habetur, et pro usu, nisi quod amatur.
@1 in Verbo enim incolae urbis$
@2 memoriae inhaereant$
@3 affectio$

3067. `Et sit puella ad quam dico’: quod significet affectionem in qua innocentia, constat a significatione `puellae’; in Verbo affectiones boni et veri vocantur infantes, puellae, adolescentulae, et filiae, sed ubique cum differentia quoad statum; cum `filia’ dicitur, significatur affectio in communi; cum autem `adolescentula,’ significatur affectio in qua charitas; at cum `puella,’ significatur affectio in qua innocentia, ex eo quod aetas puellaris est proxima aetati infantiae, quae est innocentia in sensu interno; similiter ac puer seu puerulus, per quem quod significetur status in quo innocentia, videatur n. 430.

3068. `Declina quaeso cadum tuum’: quod significet submissionem scientificorum, constare potest a significatione declinare quod sit submittere, et a significatione `cadi’ quod sint scientifica; quod hydria seu cadus sint scientifica, inde est quia `aqua’ significat verum, n. 680, 739, 2702, et cadus est vas in quo aqua, sicut scientificum est vas in quo verum; omne enim scientificum est vas veri, et omne verum est vas boni; scientificum absque vero est vas vacuum, similiter verum absque bono, at scientificum in quo verum, et verum in quo bonum, est vas plenum; affectio quae est amoris, est quae conjungit ut insint ordine; nam amor est conjunctio spiritualis.

3069. `Et bibam’: quod significet instructionem veri inde, constat ea significatione `bibere’ quod sit instrui: in Verbo passim legitur `bibere,’ et ubi de bonis et veris fidei agitur, ibi significat instrui in illis, et recipere illa; ut apud Esaiam,
Lugebit mustum, languescit vitis, gement omnes
laetantes corde,…in cantu non bibent vinum, amara erit
sicera bibentibus illam, xxiv 7, 9;
`in cantu non bibere vinum’ pro non ex affectione veri instrui, et delectari unde; `amara sicera bibentibus illam’ pro aversatione: apud eundem,
Erit…sicut somniat sitiens, et ecce bibens, et
expergiscitur, et ecce lassus, et anima appetens, xxix 8;
`sitiens’ pro cupiens instrui, `bibens’ pro instrui, sed in vanis: [2] apud Jeremiam,
Aquas nostras pro argento bibimus, ligna nostra pro
pretio veniunt, Thren. v 4;
`aquas bibere pro argento’ pro non gratis instrui, tum sibi tribuere verum; quod gratis detur, {1}sic quod non a se, sed a Domino, ita apud Esaiam,
Omnis sitiens ite ad aquas, et cui non argentum, ite,
emite, lv I:
et apud Johannem,
Jesus dixit, Si quis sitiverit, venito ad Me, et
bibito; quisquis credit in Me, flumina e ventre ejus fluent
aquae viventis, vii 37, 38;
ubi per `bibere’ significatur instrui, et recipere: apud Lucam,
Dicent, Edimus coram Te, et bibimus, et in plateis
nostris docuisti; sed (x)dicet Dominus, Non novi vos unde
sitis, discedite a Me omnes operarii iniquitatis, xiii 26, 27;
ubi `edere et bibere coram Domino’ pro instruere et praedicare bonum et verum fidei, ex cognitionibus quae e Verbo, quod significatur per `in plateis nostris docuisti’; at quia ex se, sui honoris et lucri causa, ita ex nulla affectione boni et veri, ita quod in cognitionibus veri, sed in vita mali, dicitur `non novi vos unde sitis, discedite omnes operarii iniquitatis’: [3] apud eundem,
Jesus ad discipulos;…ut comedatis et bibatis super
mensa Mea in regno Meo, xxii 30;
quod in regno Domini non comedant et bibant, nec ibi mensa, cuique patet, ita quod aliud per `edere et bibere super mensa Domini in regno Ipsius’ significetur, nempe frui perceptione boni et veri: ita quoque, quae Dominus dicit apud Matthaeum,
Dico vobis, quod non bibiturus sim a nunc ex hoc
genimine vitis, usque ad diem illum, quando id bibero vobiscum
{2}in regno Patris Mei, xxvi 28, 29;
`bibere’ pro ad vivum’ instruere de veris, et dare perceptionem boni et veri. Quod Dominus dixit,
Ne solliciti sitis animae vestrae, quid esuri sitis,
aut bibituri, nec corpori vestro quid induituri, Matth. vi 25,
31; Luc. xii 29,
est significativum spiritualium, quod omne fidei quoad bonum et verum detur a Domino: apud Johannem,
Jesus ad mulierem Samaritidem; Omnis qui bibit ex aqua
hac, sitiet iterum; qui vero biberit ex aqua, quam Ego dabo
ei, non sitiet in aeternum, sed aqua, quam dabo ei, fiet in eo
fons aquae salientis in vitam aeternam, iv 7-14;
`bibere’ manifeste pro instrui in bonis et veris, ac recipere illa.
@1 ita$
@2 elsewhere S i novum$

3070. `Et dicat, Bibe’: quod {1}sit reciprocum ad ipsum, constat ex eo quod sit responsum, et confirmatio, proinde reciprocum.
@1 significet$

3071. `Et etiam camelos tuos potabo’: quod significet illustrationem omnium scientificorum in naturali homine inde, constat ex significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, ita in communi seu omnia, de qua supra n. 30 48, et a significatione `potare’ quod sit illustrare; quod `haurire aquam’ sit instruere, supra n. 3058 ostensum est, ita `potare’ est illustrare; illustratio enim ab instructione venit.

3072. `Illam destinasti servo tuo Jishako’: quod significet conjunctionem veri Divini cum Divino Bono in Rationali, constat a significatione `destinare,’ nempe in mulierem, quod sit conjungere per foedus conjugii; et a repraesentatione Jishaki, quod sit Bonum Divinum Rationalis, de qua supra n. 3024; `illa’ seu Rebecca, quod repraesentet verum Divinum quod conjungendum Divino Bono Rationalis, supra passim dictum, et ex singulis in sensu interno in hoc capite patet.

3073. Quod `in hoc cognoscam, quod fecisti misericordiam cum domino meo’ significet quod ex amore Divino conjugium, constat ex significatione `misericordiae’ quod hic in sensu interno sit amor Divinus, de qua n. 3063; et quia agitur de desponsatione Rebeccae cum Jishako, hoc est, de conjunctione Divini Veri cum Divino Bono Rationalis, per `facere misericordiam cum domino meo’ non aliud significatur quam conjugium, ita conjugium ex amore Divino; est etiam hoc conclusum supplicationis ejus, ac finis propter quem.

3074. Quid in his tribus versibus in sensu interno continetur, aliquantisper videri potest ab explicatione; sed quia ea sparsa sunt, non apparere potest quid in serie involvunt, nisi in unam ideam collecta spectentur, et tunc removeatur intuitio a sensu litterae, quae quamdiu ibi est, non modo turbatur idea, sed etiam in dubio tenetur, et quantum in dubio, tantum obscuratur mens: describitur hic in summario processus quomodo per scientifica verum apparet, et hoc ab illis e naturali homine elevatur in rationalem, et fit verum rationale, in Domino Divinum; quod nempe factum per influxum Divini Amoris in Humanum, ex quo affectio veri in qua innocentia; ex tali influxu scientifica quae in naturali homine, illustrata sunt, et patuerunt vera quae in Rationale elevanda, et Bono Amoris Divini ibi conjungenda. Haec eadem in sequentibus particularius describuntur; at qui non scit quod per influxum amoris, et ex eo affectionis in qua innocentia, omnia et singula disponantur, etiam in naturali homine, de his quae supra et nunc dicta sunt, non nisi quam obscurissimam ideam, si aliquam, habere potest.

3075. Vers. 15, 16. Et fuit, ille vix absolvit loqui, et ecce Rebecca exit, quae nata Bethueli filio Milkae uxoris Nahoris fratris Abrahami, et cadus ejus super humero ejus. Et puella bona aspectu valde, virgo, et vir non cognoverat illam, et descendit ad fontem, et implevit cadum suum, et ascendit. `Et fuit, ille vix absolvit loqui’ significat voluntatis effectum: `et ecce Rebecca exit’ significat affectionem veri ex doctrinalibus: `quae nata Bethueli filio Milkae uxoris Nahoris fratris Abrahami’ significat omnem originem illius affectionis: `et cadus ejus super humero ejus’ significat receptiones veri, et connisum: `et puella bona aspectu valde’ significat affectionis veri pulchritudinem: `virgo, et vir non cognoverat illam’ significat purum ab omni falso: `et descendit ad fontem’ significat verum Divinum: `et implevit cadum suum’ significat vasa receptionis: `et ascendit’ significat elevationem.

3076. `Et fuit, ille vix absolvit loqui’: quod significet voluntatis effectum, constat ex illis quae immediate sequuntur, quod nempe omnia et singula facta sint sicut oravit, aut effecta sicut voluit; quod `loqui’ significet velle, videatur n. 2626, 3037.

3077. `Et ecce Rebecca exit’: quod significet affectionem veri ex doctrinalibus, constat ex repraesentatione `Rebeccae’ quod sit verum Divinum conjungendum Divino Bono Rationalis, hic vero antequam desponsata, induit repraesentationem affectionis veri e doctrinalibus, nam inde verum; verum enim non est verum nisi vita ei; vita ei est affectio quae est amoris. Quod `Rebecca’ repraesentet verum Divinum conjungendum bono Divino Rationalis, constat ex singulis quae in hoc capite in sensu interno, tum ex eo quod `Jishak’ repraesentet Divinum Rationale Domini, n. 1893, 2066, 2083, 2630; ita `Rebecca’ quae Jishako facta uxor, repraesentat illud in Rationali quod conjunctum est sicut uxor marito, quod hoc sit Divinum Verum, constare potest; similiter enim Abraham {1}repraesentavit Ipsum Divinum Bonum, et `Sarah uxor ejus’ Ipsum Divinum Verum conjunctum Divino Bono, n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2904; `Jishak et Rebecca’ similiter, sed in Divino Humano Domini, Ipsius nempe Rationali: [2] in genere per `maritum’ in Verbo significatur bonum, et per `uxorem ejus’ verum, n. 1468, 2517: est etiam essentia omnis conjugii, hoc est, amor conjugialis, ex conjugio Divino Boni et Veri ac Veri et Boni in Domino, n. 2508, 2618, 2728, 2729, 2803. Quod affectio veri sit ex doctrinalibus, est quia dicitur quod exiverit, nempe ex urbe, quod per `urbem’ significentur doctrinalia, videatur n. 402, (x)2449; vera etiam sunt ex doctrinalibus.
@1 repraesentat$

3078. `(x)Quae nata Bethueli filio Milkae uxoris Nahoris fratris Abrahami’: quod significet omnem originem illius affectionis, constat ex repraesentatione `Bethuelis,’ tum `Milkae et Nahoris,’ ut et `Abrahami’; quid unusquisque in specie repraesentat, non ad captum exponi et sisti potest, ex causa quia prima affectio veri originem quidem duxit ex Divinis acquisitis a Domino in naturali homine, n. 3019, sed usque ibi materna fuerunt, quae non momento separari potuerunt, ex quibus etiam affectio; qualitas illius affectionis in origine sua in sensu interno describitur per haec, quod `nata Bethueli filio Milkae uxoris Nahoris fratris Abrahami.’ [2] Omnis {1}affectio, tametsi simplex et sicut unum apparet, usque in se tam innumerabilia continet, ut nusquam aliqua idea capi, minus describi possit; in unaquavis enim affectione est tota vita hominis, quae ab infantia ejus usque ad tempus aetatis in qua est cum in affectione, acquisita est, immo adhuc plura quae nempe hereditario a patre et matre, aque avis et atavis, per nativitatem traxit; affectio enim est totus homo qualis est; in altera vita per manifestationem affectionis sistitur quandoque videndum, quantum alicui inest ab amore sui, et quantum ab amore mundi, quantum ab amore principiorum, {2}qualis finis et usus; tum quantum ab amore boni et veri, et quale illud bonum et verum [est,] ut et quomodo illa disposita sunt, nempe conjuncta, approximantia, et separata, ita quantum ab ordine caelesti discordant, aut quantum cum illo concordant; haec omnia per manifestationem affectionis, ut dictum, quia affectio est totus homo; quod hoc ita sit, incredibile apparet homini, sed usque est verum.
@1 i enim$
@2 propter quem finem, ad quem usum$

3079. `Et cadus ejus super humero ejus’: quod significet receptiones veri, et connisum, constat a significatione `cadi’ quod sit scientificum, ita receptaculum veri, de qua n. 3068; et a significatione `humeri’ quod sit omnis potentia, ita connisus, de qua n. 1085: quod `cadi’ seu hydriae, tum vasa in communi in sensu interno significent illa quae receptaculi loco sunt, ut sunt scientifica (c)et cognitiones respective ad vera, ac ipsa vera respective ad bonum, constare potest a pluribus locis in Verbo; vasa templi et altaris nec aliud significarunt, et quia illa significabant, etiam sancta fuerunt; non aliunde fuit illis sanctum; inde erat,
Cum Belshazzar cum magnatibus et uxoribus biberet vinum
ex vasis auri et argenti, quae Nebuchadnezzar pater ejus e Templo
Hierosolymae eduxerat, et laudarent deos auri, argenti, aeris,
ferri, ligni, lapidis, quod tunc scriptura in pariete palatii ejus
apparuerit, Dan. v 2 seq.;
`vasa auri et argenti’ pro cognitionibus boni et veri, quae profanatae, sunt enim `Chaldaei’ qui in cognitionibus, sed quae profanatae sunt per falsa quae inibi, n. 1368, sic ut cognitiones illis inserviant pro colendis diis auri et argenti, Belshazzar enim vocatur rex Chaldaeus, ibid. vers. 30. [2] Quod `vasa’ significent spiritualium externa, etiam patet ab aliis locis in Verbo, ut apud
Esaiam,
Quemadmodum adducunt filii Israelis munus in vase mundo
domum Jehovae, (x)lxvi 20;
ubi de regno Domini; `munus in vase mundo’ est repraesentativum externi hominis respective ad internum; `qui munus adducit’ est internus, `vas mundum’ est externus concordans, ita quae in externo, quae sunt scientifica, cognitiones, doctrinalia: apud Jeremiam,
Clamor Hierosolymae ascendit, et magnates miserunt
minorennes ad aquas, venerunt {1}ad foveas, non invenerunt
aquas, reversi sunt vasis eorum vacuis, pudefacti sunt, xiv 2,
3;
`vasa vacua’ pro cognitionibus in quibus non verum, et quoque vera in quibus non bonum: apud eundem,
Comedit me, perturbavit me Nebuchadnezzar rex Babelis,
constituat me vas vacuum, li 34;
`vas vacuum’ pro similibus; quod `Babel’ sit quae vastat, videatur n. 1327 f.: apud Mosen,
Sicut valles plantantur, sicut horti juxta
fluvium,…defluent aquae e situlis, et semen ejus ad aquas
multas, Num. xxiv 6, 7;
Bileami enuntiatum de Jacobo et Israele; `defluent aquae e situlis’ pro quod vera ex cognitionibus: in parabola de decem virginibus,
Quarum quinque oleum in vasis suis cum lampadibus
acceperunt; stultae vero non, Matth. xxv 4;
per `virgines’ significantur affectiones; quod `prudentes acceperint oleum in vasis suis’ est quod bonum in veris, ita quod charitatem in fide; quod `oleum’ sit bonum, videatur n. 886, `lampades’ pro amore.
@1 super$

3080. `Et puella bona aspectu valde’: quod significet affectionis veri pulchritudinem, constat a significatione `puellae’ quod sit affectio in qua innocentia, de qua n. 3067: `bona aspectu valde’ quod significet pulchritudinem, hic affectionis veri quia `puella’ dicitur, inde est quia omnis pulchritudo est a bono in quo innocens; ipsum bonum cum ex interno homine influit in externum, facit pulchrum, omne humanum pulchrum est inde: hoc quoque constare potest ex eo quod non afficiatur quisquam ex facie alicujus, sed ex affectione quae elucet ex facie; et quod illi qui in bono sunt, afficiantur ex affectione boni quae ibi, ac in tantum, quantum innocentiae est in bono; ita est spirituale in naturali quod afficit, non autem naturale absque spirituali; similiter illi qui in bono sunt, ab infantibus, qui illis in tantum pulchri apparent, in quantum innocentia charitatis est in facie, gestu, loquela: quod bonitas et charitas sit quae format et (x)facit pulchrum, videatur n. 553: inde nunc est quod `puella bona aspectu valde’ significet pulchritudinem affectionis veri in quo bonum.

3081. `Virgo, et vir non cognoverat illam’: quod significet purum ab omni falso, constat a significatione `virginis’; virgo in Verbo passim nominatur, et ibi per virginem significatur regnum Domini, tum quoque Ecclesia, et inde unusquisque qui est regnum Domini aut qui est Ecclesia, et hoc ex amore conjugiali qui in castis virginibus est; amor conjugialis in sensu spirituali est affectio boni in vero, et {1}affectio veri a bono, ex quibus quasi conjugio conjunctis amor conjugialis, videatur n. 2508, 2618, 2727-2729; qui quia in virgine, ut dictum, spectatur, regnum Domini, quod etiam comparatur conjugio et vocatur conjugium, dicitur virgo: quod `vir non cognoverit illam’ significet purum ab omni falso, est quia per `virum’ in Verbo non modo significatur rationale verum, sed etiam in opposito sensu falsum, videatur n. 265, 749, 1007, ita `cognosci a viro’ est contaminari falso, et `non cognosci a viro’ est purum esse a falso; per `virum’ hic non intelligitur vir conjugii. [2] Quod per `virginem’ in Verbo significentur illi qui in regno Domini, seu quod idem, illi in quibus regnum Domini, constat apud Johannem,
Hi sunt qui cum mulieribus non polluti sunt, virgines
enim sunt; hi sunt qui sequuntur Agnum quo vadit,…immaculati
enim sunt coram throno Dei, Apoc. xiv 4, 5;
[3] manifeste illi dicuntur virgines `qui sequuntur Agnum,’ hoc est, qui in regno Domini, et quod immaculati. In proprio sensu sunt `virgines,’ qui in amore in Dominum sunt, hoc est, caelestes, ita qui affectione boni; etiam `virgines’ vocantur qui in charitate erga proximum, hoc est, spirituales, ita qui in affectione veri; ut a locis in Verbo constare potest; apud Esaiam,
Contempsit te, subsannavit te, virgo filia Zionis, post
te caput movit filia Hierosolymae, xxxvii 22;
ad regem Asshuris; `virgo filia Zionis’ pro Ecclesia caelesti, `filia Hierosolymae’ pro Ecclesia spirituali: [4] apud Jeremiam,
Adhuc aedificabo te, et aedificaberis virgo Israelis,
adhuc ornabis tympana tua, et exibis in choream
ludentium:…fiet anima eorum sicut hortus irriguus, et non
addent {2}dolere amplius, tunc laetabitur virgo in chorea, et
juvenes et senes simul, xxxi 4, 12, 13;
`virgo Israelis’ pro Ecclesia spirituali; affectio veri ex bono apud illam describitur hic ut alibi per `tympana et choreas’: apud eundem,
Viae Zionis lugentes,…sacerdotes ejus gementes,
virgines ejus tristes….Torcular calcavit Dominus virgini
filiae Jehudae….Videte dolorem meum, virgines meae et
juvenes mei iverunt in captivitatem, Thren. i 4, 15, 18;
`virgines’ pro affectionibus boni et veri: alibi apud eundem,
Mulieres in Zione compressae sunt, virgines in urbibus
Jehudae, v 11;
`virgines’ pro affectionibus boni: [5] apud Amos,
Discursitabunt ad quaerendum Verbum Jehovae, et non
invenient, in die illo deficient virgines pulchrae et juvenes
siti, viii 12, 13;
`virgines pulchrae’ pro affectionibus veri, `juvenes’ pro veris, seu quod idem, illi qui in illis, de quibus dicitur quod `discursitabunt ad quaerendum Verbum Jehovae, et non invenient,’ ita quod `deficient siti’: [6] apud Zachariam,
Servabit illos Jehovah Deus illorum in die illo, sicut
gregem populum suum,…quia quanta bonitas ejus, et quanta
pulchritudo ejus, frumentum juvenes, et mustum germinare
faciet virgines ix 16, 17;
`juvenes’ pro veris, `virgines’ pro affectionibus: apud Davidem,
Tota gloriosa filia regis intus, de implexis auri vestis
ejus; in acupictis adducitur regi, virgines post illam amicae ejus,
adductae tibi, Ps. xiv 14, 15 [A.V. 13, 14];
`filia regis’ pro regno spirituali Domini; `virgines post illam amicae ejus’ pro affectionibus veri: [7] apud eundem,
Viderunt gressus tuos Deus, gressus Dei mei in
sanctuario, praecesserunt canentes post pulsantes
citharam, in medio adolescentularum tympanizantium, Ps.
lxviii 25, 26 [A.V. 24, 25];
`adolescentulae tympanizantes’ etiam pro affectionibus veri: distinguuntur adolescentulae a virginibus per innocentiam, `virgines’ dicuntur ex amore conjugiali, ita qui in innocentia, nam amor conjugialis est ipsa innocentia, videatur n. 2736; ideo apud Johannem in loco citato dicuntur `sequi Agnum quo vadit’; per `Agnum’ enim Dominus quoad innocentiam intelligitur; ac omnes qui in caelo `virgines’ vocantur ab innocentia quae in bono eorum; secundum quantum et quale innocentiae in bono `sequuntur Agnum.'(n)

@1 affectione I$
@2 dolore I$

3082. `Et descendit ad fontem’: quod significet verum Divinum, constat a significatione `fontis’ quod sit verum Divinum, de qua n. 2702, 3065.

3083. `Et implevit cadum suum’: quod significet vasa receptionis, constat a significatione `cadi,’ quod, quia [est] vas recipiens aquae, sit in `sensu interno’ recipiens cognitionum veri, tum ipsius veri, quae per `aquam’ significantur; quod `aqua’ in sensu interno sint cognitiones, tum verum, videatur n. 28, 680, 2702, 3058.

3084. `Et ascendit’: quod significet elevationem, constat a significatione `ascendere’ quod sit elevari: elevari dicitur ab inferiore ad superius, et quia hoc, est {1}ab exteriore ad interius, nam idem est; quod enim inferius et superius est in idea humana, hoc exterius et interius est in idea angelica, sicut caelum, hoc apparet homini sicut superius, sed angelis est interius; sicut naturale apud hominem, hoc est exterius respective ad ejus spirituale, et hoc iterum exterius respective ad caeleste, seu quod idem, scientificum quod est naturalis hominis est exterius respective ad verum, et verum est exterius respective ad bonum, quare etiam scientificum respective ad verum vocatur velamen, tum vestis, et similiter verum respective ad bonum {2}: [2] inde est quod ascendere praedicetur ad Hierosolymam, sed descendere a Hierosolyma; tum a Hierosolyma ad Zionem, et a Zione ad Hierosolymam {3}; per illa enim quae sunt circum Hierosolymam significantur exteriora Ecclesiae, per Hierosolymam autem interiora, ac per Zionem intima. Quia hic in sensu interno describitur primum elevationis veri ex naturali homine ad rationalem, ideo hic primum dicitur quod affectio veri, quae repraesentatur per Rebeccam, `descenderit ad fontem,’ et mox quod `ascenderit’; nam ut supra n. 3074 dictura est, Divinus amor influit in affectionem boni, et inde in affectionem veri, ac vivificat et illustrat illa quae in naturali homine, ac tunc disponit illa in ordinem, hoc significatur per `descendere’; {4}ex eo vera elevantur e naturali homine in rationalem, et conjunguntur boni ibi, {5}hoc significatur per `ascendere.’
@1 i quod$
@2 i quod est spirituale$
@3 i similiter$
@4 inde$
@5 i et$

3085. In binis his versibus describitur affectio veri quoad originem, quoad quale, et quoad primum initiationis: quoad originem, per haec quod `Rebecca exiverit, quae nata Bethueli filio Milkae uxoris Nahoris fratris Abrahami,’ per quae quod omnis origo illius affectionis in sensu interno tradita sit, videatur n. 3077, 3078; quoad quale, per haec quod `cadus ejus super humero ejus,’ et quod `puella bona aspectu valde,’ per quae quod quale descriptum sit, videatur n. 3079-3081; quoad primum initiationis, per haec quod `descendit ad fontem, et implevit cadum suum, et ascendit,’ videri potest n. 3082-3084: sed ita se habet cum his, sicut supra dictum, quod captum non modo vulgarem, sed etiam excultiorem humanum excedant; [2] quae enim in sensu interno in hoc capite, et in quibusdam sequentibus, continentur, talia sunt; causa est quia vix in alicujus mentem venit, quod continuus influxus {1}Divinus sit per internum hominem in externum, hoc est, influxus caelestium et spiritualium per rationalem in naturalem, seu quod idem, in naturalia quae sunt externi, et quod per influxum illum {2}continue vera e naturali homine evocentur, eleventur, ac implantentur bono quod in rationali; hoc ne quidem quod fiat notum est, quid tunc omnis ille processus quomodo fit, qui processus tantae sapientiae est quia ex Divino, ut nusquam ad unam myriadis partem queat explorari; communissima sunt quae videri possunt; [3] cum itaque sic se habet, ne miretur quisquam quod illa quae hic in sensu interno sunt, non ad captum describi queant, et quae describuntur illum transcendant, agant enim de hoc processu et illum describunt; et quoque sensus internus imprimis est pro angelis, ob causam, ut per Verbum communicatio sit inter caelum et hominem; [illis haec dantur videre] et sunt illis inter deliciosa, quia caelestis cibus non aliud est quam omne id quod est intelligentiae et sapientiae, ac illis est beatum sapientiae et intelligentiae quicquid agit de Domino.
@1 a Divino$
@2 continuo AI$

3086. Ut aliqua idea tametsi communissima, haberi queat de illis quae hic in sensu interno continentur, sciendum quod in toto hoc capite agatur de vero Divino quod conjungendum Divino Bono; quod nempe Divinum Bonum influxerit in naturalem hominem, hoc est, in scientifica, cognitiones et doctrinalia ibi, haec enim sunt naturalis hominis quatenus in memoria ejus, et quod per influxum illum omnia quae ibi, illustraverit, vivificaverit, et disposuerit in ordinem, omnis enim lux, vita et ordo in naturali homine est ex influxu ex Divino ut cuivis si attendit, notum esse potest; per influxum {1}illum existit affectio, primum affectio communis veri, de qua affectione in binis his versibus agitur, de ejus origine, n. 3077, 3078, de ejus quali, n. 3079-3081, de primo initiationis, n 3082-3084: in illis autem quae nunc immediate sequuntur, describitur in sensu interno processus ille ulterius, nempe exploratio illius veri, tum separatio maternorum quae primum ei adjuncta, et sic porro. Sed scio quod haec arcaniora sint quam ut in captum cadant, et hoc ex causa, ut dictum, quia ignota; sed quia internus sensus illa describit, et hoc quoad omnes circumstantias, non potest aliter, utcumque apparitura sint super captum, quin exponantur; ad minimum inde videri potest quanta arcana in {2}Verbi sensu interno sunt, tum quod talia arcana sint, quae vix apparent in luce mundi, in qua homo est dum vivit in corpore, sed quod semper manifestius et clarius, quo a luce mundi venit in lucem caeli, in quam venit post mortem, ita in qua sunt animae beatae et felices, hoc est, angeli.
@1 inde$
@2 after interno$

3087. Vers. 17-20. Et cucurrit servus obviam illi, et dixit, Sorbere fac me quaeso parum aquae e cado tuo. Et dixit, Bibe domine mi, et festinavit et demisit cadum suum super manum suam, et potare fecit illum. Et absolvit potare facere illum, et dixit, Etiam camelis tuis hauriam, usque dum absolverint bibere. Et festinabat et evacuabat cadum suum ad canalem, et currebat adhuc ad puteum ad hauriendum, et hauriebat omnibus camelis illius. `Cucurrit servus obviam illi, et dixit’ significat explorationem a Divino Bono: `Sorbere fac me quaeso parum aquae e cado tuo’ significat num inde aliquid veri conjungi posset: `et dixit, Bibe domine mi’ significat reciprocum: `et festinavit et demisti cadum super manum suam’ significat submissionem recipientium ex potentia: `et potare fecit illum’ significat initiationem: `et absolvit potare facere illum’ significat successivum: `et dixit, Etiam camelis tuis hauriam usque dum absolverint bibere’ significat reciprocum quoad illustrationem omnium scientificorum in naturali homine: `et festinabat et evacuabat cadum suum ad canalem’ significat separationem affectionis veri quae initiabatur bono Divino: `et currebat adhuc ad puteum’ significat affectionem veri inferiorem: `et hauriebat omnibus camelis illius’ significat qua illustrabantur scientifica communia.

3088. `Cucurrit servus obviam illi, et dixit’: quod significet explorationem a Divino Bono, constat a significatione `currere obviam illi’ quod sit explorare num ita se habeat prout corde suo locutus, internum sensus hoc dictat; tum ex significatione `dicere’ quod sit percipere, de qua saepius prius, ita quoque explorare; quod a Divino Bono, est quia servus hic agit vicem domini sui, nempe Abrahami, tum quoque Jishaki; missus enim induit personam mittentis, ut pluries in Verbo; sicut de angelis legitur quod primum nominentur angeli, {1}et dein vocentur Jehovah, ut qui apparuit Mosi in rubo, Exod. iii 2, 4 seq. et qui apparuit Gideoni, Jud. vi 11, 12, 14: inde etiam est quod Rebecca ad illum dicat, `domine mi,’ vers. seq.
@1 et dein vocantur Jehovah after 12, 14 below.$

3089. `Sorbere fac me quaeso parum aquae e cado tuo’: quod significet num inde aliquid veri conjungi posset, constat ex significatione `sorbere’ quod simile sit ac bibere, sed in diminutivo quia explorandum; quod `bibere’ sit percipere, videatur n. 3069; est quoque `bibere’ in sensu interno communicari et conjungi, et praedicatur de spirituali, sicut `comedere’ quod praedicatur de caelesti, n. 2187, 2343; et ex significatione `aquae’ quod sit veram, de qua n. 680, 739, 2702; hic itaque per `sorbere fac me quaeso parum aquae e cado tuo’ significatur explorativum num aliquid veri inde conjungi posset; cadus {1}est recipiens in quo et e quo verum, n. 3068, 3079. Quod exploratio inde est quia prima affectio veri etiam aliquid secum habuit ex materno quod separandum, n. 3040, 3078. Apud hominem regenerandum ita se habet, quod prima ejus affectio veri admodum impura sit, inest enim ei affectio usus et finis propter se, propter mundum, propter gloriam in caelo, et similia, quae spectant versus se, non autem versus commune, regnum Domini, minus versus Dominum: talis affectio non potest quin praecedat; usque tamen successive illa purificatur a Domino, tandem ut removeantur et conjiciantur falsa et mala quasi in peripheriam; {2}inserviverunt usque pro mediis.
@1 i enim$
@2 inserviunt$

3090. `Et dixit, Bibe domine mi’: quod significet reciprocum, constat ex annuentia seu consensu: quid reciprocum veri cum conjungendum bono, apparet a conjugiis; inde enim conjugium, quod consensus sit ab utraque parte; hoc ducit originem a conjugio boni et veri; est voluntas a parte boni, et consensus a parte veri, inde conjunctio; hoc tametsi non apparet apud hominem cum regeneratur, hoc est, cum intrat in conjugium caeleste, usque tamen existit; hoc manifestius patet inde quod dum regeneratur homo, instar conjugii fiet inter voluntatem et intellectum; voluntatis est bonum, intellectus est verum; ideo antiqui inter voluntatem et intellectum, ac inter singula quae voluntatis et intellectus sunt, instituerunt conjugium, n. 54, 55.

3091. `Et festinavit et demisit cadum suum super manum suam’: quod significet submissionem recipientium ex potentia, constat ex significatione `demittere’ quod sit submissionis; a significatione `cadi’ quod sit recipiens, de qua n. 3068, 3079; et ex significatione `manus’ quod sit potentia, de qua n. 878. Submissio recipientium ex potentia est quod doctrinalia, cognitiones et scientifica, quae sunt recipientia, n. 3068, 3079, se applicent; est catena subordinationis, ita applicationis, proinde submissionis, a Primo Vitae, seu {1}Domino; quae in loco inferiore sunt, quia inservire debent superiori, in submissione erunt, absque submissione eorum non datur conjunctio: potentia, de qua hic, est a vero; hoc submittit illa quae infra sunt; vero imprimis tribuitur potentia in Verbo, ideo de vero praedicantur manus, {2}brachia, ut et humeri, per quae potentiae in sensu interno significantur, n. 878, 1085: et ipsa potentia est a bono, {3}per verum, quae apparet a vero.
@1 Divino$
@2 i etiam$
@3 sed per verum$

3092. `Et potare fecit illum’: quod significet initiationem, constat a significatione `potare’ quod paene simile sit ac bibere, sed potare hic involvit magis activum a parte ejus qui bibit: quod `bibere’ sit recipere, et quoque conjungi, videatur n. 3069, 3089, ita `facere potare’ est dare copiam recipiendi, quod est primum initiationis.

3093. `Et absolvit potare facere illum’: quod significet successivum nempe initiationis, constat ex eo quod `absolvit seu absolvere’ volvat finem actus qui praecedit, et principium actus qui sequitur, ita successivum; et a significatione `potare facere’ quod sit initiari, de qua nunc supra n. 3092.

3094. `Et dixit, Etiam camelis tuis hauriam usque dum absolverint bibere’: quod significet reciprocum quoad illustrationem omnium scientificorum in naturali homine, constat a significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia in naturali homine, de qua n. 3048, 3071; et ex significatione `haurire’ nempe aquam, quod sit instruere et quoque illustrare, de qua n. 3058, 3071; quod reciprocum sit, patet quia illa dixit quod faceret, et quoque fecit, nempe `hausit aquam camelis.’ illustratio, de qua hic agitur, est a parte veri, tametsi a bono per verum: cum illustratione scientificorum in naturali homine ita se habet, quod omnis illustratio sit ex bono, nam bonum quod est amoris est comparative sicut solis flamma, ex qua calor et lux, verum autem est sicut objectum, {1}per quod flamma pellucet, inde a luce illustratio; [2] sed qualis lux inde, talis illustratio: non aliud est quod recipit bonum quam verum{2}, at quale verum {2}, talis est receptio, et talis inde illustratio: quando itaque per verum illustratio, tunc apparet illustratio a vero sicut ejus foret, tametsi est boni, quod ita trans verum lucet: illustratio etiam boni per verum penetrat ulterius, et afficit penitius, ac producit affectionem veri inferiorem, de qua mox. Lux caeli est ex Divino Bono Domini per Divinum Verum Ipsius; et quia per Divinum Verum in Humano Ipsius, penetrat non modo ad caelestes sed etiam ad spirituales, ac illustrat omnes qui in caelo, sapientia et intelligentia; quae quia inde, ideo de Divino Bono et de Divino Vero in Humano Domini, tantum in sensu interno Verbi agitur; {3}hic loci de prima {4}veri a bono ac boni per verum illustratione.
@1 pellucidum, flamma per hoc illustrat, at$
@2 i est$
@3 luci$
@4 boni per verum et veri a bono$

3095. `Et festinabat et evacuabat cadum suum ad canalem’: quod significet separationem affectionis veri quae initiabatur bono Divino, constat ex significatione `evacuare cadum’ quod sit separare verum; per `cadum’ enim ut per vas continens non modo significatur scientificum in quo verum, sed etiam verum in quo bonum, videatur n. 3068, 3079; hic quia de initiatione agitur, est verum quod initiabatur bono Divino; et quia ipsum verum nusquam conjungitur bono nisi per affectionem suam, n. 3024 pr, 3066, nam in affectione est vita per quam conjunctio, ideo hic est affectio veri quae intelligitur: tum ex significatione `canalis’ seu aqualiculi quod sit veri bonum, `aqua’ enim in canali significat verum, n. 739, 2702, ac ipse canalis simile ac lignum, nempe bonum, n. 2784, 2812; veri bonum est quod producitur a bono per verum, et est sicut proles nata ex vero ut a matre, et a bono ut a patre, omne bonum genuinum quod in naturali homine, est inde seu ex conjugio boni et veri in rationali; hoc bonum est quod vocatur veri bonum et significatur in Verbo per `canalem’ seu aqualiculum.

3096. `Et currebat adhuc ad puteum’: quod significet affectionem veri inferiorem, constat a significatione `putei’ quod sit verum, de qua n. 2702, sed verum quod inferius est; et quia de initiatione veri hic agitur, significatur affectio inferior veri, ut nunc supra n. 3094 dictum; quae differentia significationis fontis et `putei’ sit in sensu interno, videatur in loco citato, quod nempe `fons’ dicatur cum agitur de puriore et cum de superiore vero, `puteus’ autem cum de non ita puro et cum de inferiore vero, ut quoque in hoc capite, in quo nunc dicitur fons, nunc puteus; naturale verum est inferius verum, et affectio veri naturalis est affectio veri inferior; ex hac illustrantur proxime scientifica communia, quae illustratio quod penetret ulterius et afficiat penitius, videatur n. 3094.

3097. `Et hauriebat omnibus camelis illius’: quod significet qua illustrabantur scientifica communia, constat a significatione `haurire’ quod sit instruere, tum illustrare, de qua n. 3058, 3071; et a significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, de qua n. 3048.

3098. Quae a n. 3088 huc usque in sensu interno continentur, etiam talia sunt quae non capi queunt nisi ab illis qui instructi sunt de internis hominis, et sunt in veris, nam per vera et secundum vera est illustratio; agitur de prima initiatione veri in bonum; nam, ut {1}dictum, ipsum bonum per rationale influit in naturale, ita per viam internam, ac illustrat illa quae ibi, ipsum verum autem influit per sensuale {2}imprimis auditus et visus in naturale, ita per viam externam, ortus veri est inde, quod etiam cuivis potest notum esse si reflectit; sed non est conjunctio boni et veri ibi, sed in rationali; quare inde verum evocatur, ita e naturali sphaera in spiritualem, nam verum conjungendum bono est spirituale: quomodo se habet cum vero primum inde evocato, in his versibus a n. 3087-3097 agitur.
@1 i prius$
@2 cumprimis$

3099. Vers. 21, 22. Et vir obstupescens illi continens se, ad sciendum an prosperavisset Jehovah viam suam, vel non. Et fuit, quando absolverunt cameli bibere, et accepit vir monile auri, dimidium sicli pondus ejus, et duas armillas super manus ejus, decem auri pondus carum. `Vir obstupescens illi continens se’ significat statum perceptionis quoad illa: `ad sciendum an prosperavisset Jehovah viam suam, vel non’ significat de Divino Vero, quodnam: `et fuit quando absolverunt cameli bibere’ significat agnitionem ex illustratione in scientificis communibus: `et accepit vir monile auri’ significat Divinum Bonum: `dimidium sicli pondus ejus’ significat quantum ad initiationem: `et duas armillas’ significat Divinum Verum: `super manus ejus’ significat potentiam affectionis veri: `decem auri pondus earum’ significat plenum ad initiationem.

3100. `Vir obstupescens illi continens se’: quod significet statum perceptionis quoad illa, constat a significatione `obstupescere et se continere,’ quando vidit quod illa quae locutus {1}est corde suo, evenirent, quod sit agnitionis et simul exspectationis annon ita; `obstupescebat’ enim quia agnovit quod ita fieret, et `se continebat’ quia exspectabat annon ita [esset;] ille status perceptionis est qui significatur.
@1 in$

3101. `Ad sciendum, an prosperavisset Jehovah viam suam, vel non’: quod significet de Divino Vero quodnam, constat a significatione `viae’ quod sit verum, de qua n. 627, 2333; quod Divinum, significatur per id quod dicatur, `an prosperavisset Jehovah,’ quod idem est, num ex Jehovah seu ex Divino; ita quodnam verum, nam vera quae e naturali homine evocantur in rationalem, non omnia recipiuntur, solummodo illa quae cum bono ibi concordant, ac sic per inseminationem et insertionem unum cum eo agunt; reliqua, tametsi ut vera apparuerint antequam elevata sunt, usque non recipiantur, quia non agnoscuntur; bonum est quod agnoscit suum verum, et verum est quod agnoscit suum bonum: quod agnitum quodnam verum ac sic receptum, patet quoque ab illis quae nunc sequuntur.

3102. `Et fuit, quando absolverant cameli bibere’: quod significet agnitionem ex illustratione in scientificis communibus, constat ex eo quod binae hae expressiones `fuit,’ et `absolverunt’ significent successivum, et involvant finem actus qui praecedit, et principium actus qui sequitur, de {1}quo supra n. 3093, ita hic agnitionem, ut mox supra ostensum; ex significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, de qua n. 3048, 3071; et ex significatione `bibere’ quod hic sit idem ac haurire aquas, ut supra n. 3058, 3097, et quoque `potare,’ ut supra n. 3071, nempe illustrari; inde patet quod per illa verba, `et fuit quando absolverunt cameli bibere’ significetur agnitio, nempe veri Divini ex illustratione in scientificis communibus. Ipsa res ita se habet: [2] omne verum quod elevatur e naturali homine, hoc est, e scientificis, {2}seu cognitionibus et doctrinalibus, nam haec sunt naturalis hominis, in rationalem, et ibi recipitur, primum agnoscetur quodnam sit, num concordet cum bono ibi vel non; si concordat, recipitur, {3}et si non concordat, rejicitur; vera apparentia sunt in uno comitatu plura, sed solum illa conjunguntur quae bonum ibi agnoscunt, ita quae se mutuo amant; ut {4}autem agnoscantur quod talia sint, erit illustratio in naturali homine, per quam ibi omnia et singula uno intuitu spectari queant, ac sic possit esse electio; illustratio illa in naturali homine est a bono, sed usque per verum, videatur n. 3094; haec illustratio est quae significatur per quod `Rebecca hauserit camelis,’ `potaverit illos,’ aut `dederit iis bibere.’
@1 qua$
@2 nempe$
@3 at$
@4 vero$

3103. `Et accepit vir monile auri’: quod significet Divinum Bonum, constat a significatione `monilis auri’ quod sit bonum, et hic quia de Domino in sensu interno agitur, quod sit Divinum Bonum, quod quia e Rationali, dicitur `vir’; quod `vir’ sit rationale, videatur n. 265, 749, 1007. Antiquis temporibus, cum cultus in Ecclesiis erant repraesentativi, et noverunt quid significabant, quando inirentur conjugia, solitum erat sponsae dare monile auri ac armillas, {1}quia Ecclesia per `sponsam’ repraesentabatur, ejus bonum per `monile,’ et verum per `armillas’; et quia notum fuit, quod amor conjugialis qui sponsae et uxori, ex conjugio Divini Boni et Divini Veri {2}Domini descenderet, {3}n. 2508, 2618, 2727-2729; monile auri ponebatur super nasum, ut patet quoque a sequentibus ubi dicitur quod `posuerit monile super nasum,’ vers. 47, ex causa quia `nasus’ significabat boni vitam, ex respiratione quae ibi, quae in sensu interno est vita, et quoque ex odore, qui est gratum amoris, cujus est bonum, n. 96, 97. [2] Quod `monile’ esset insigne conjugii quoad bonum, etiam ex aliis locis in Verbo constat, ut apud Ezechielem,
Ornavi te ornatu, et dedi armillas super manus tuas, et
torquem super guttur tuum, et dedi monile super nasum tuum,
xvi 11, 12;
ubi de Antiqua Ecclesia, quae ibi Hierosolyma, quae describitur sicut `sponsa, cui armillae, torques, et monile, data,’ `armillae super manus’ {4}erant insigne repraesentativum veri, et `monile super nasum’ insigne repraesentativum boni: apud Esaiam,
Quia extollunt se filiae Zionis,…decalvabit Dominus
verticem illarum,…et removebit…annulos et monilia nasi,
mutatorias vestes, amicula, iii 16, 17, [18], 21, 22;
`filiae Zionis quae se extollunt’ pro affectionibus mali intra Ecclesiam n. 2362, 3024; `annuli et monilia nasi quae removebuntur’ pro bono et ejus insignibus; `mutatoriae vestes et amicula’ pro vero et ejus insignibus: apud Hosheam,
Visitabo super illam dies baalium, quibus suffivit, et
induit monile suum, et ornatum suum, et ivit post amasios
suos, ii 13;
ubi de Ecclesia perversa, et de nova post illam, `monile’ etiam pro insigni boni Ecclesiae. Cum monilia illa aptabantur auribus, significabant etiam bonum, sed bonum actu, ac in opposito sensu malum actu, ut Gen. xxxv 4; Exod. xxxii, 2 4.
@1 i sponsae monile et armillae dabantur$
@2 a Domino$
@3 i videatur$
@4 pro insigni repraesentativo$

3104. `Dimidium sicli pondus’: quod significet quantum ad initiationem, constat a significatione `sicli, dimidii, et ponderis’; quod `siclus’ sit pretium seu aestimatio boni et veri, et quod `dimidium sicli’ sit determinatio quanti ejus, videatur n. 2959; quod `pondus’ significet statum rei quoad bonum, videbitur; ex his patet quod `dimidium sicli pondus’ significet et involvat quantum quoad bonum per `monile auri’ intellectum; quod ad initiationem, sequitur ab illis quae praecedunt et quae sequuntur{1}. [2] Quod `pondus’ sit status rei quoad bonum, patet ab his locis in Verbo: apud Ezechielem,
Propheta cibum comederet pondere viginti siclorum in
diem,…et aquam juxta mensuram biberet sextam hinis:…quia
ecce Ego frangens baculum panis in Hierosolyma, ut comedant
panem in pondere et in sollicitudine, et aquas in mensura et
cum stupore bibant, ut careant pane et aqua, iv [10, 11], 16,
17;
ubi de vastatione boni et veri, cujus repraesentatio per `prophetam,’ status vastati boni significatur per quod `cibum et panem comederent in pondere,’ et status vastati veri per quod `aquam juxta mensuram biberent,’ quod `panis’ sit caeleste, ita bonum, videatur n. 276, 680, 2165, 2177, et quod `aqua’ sit spirituale, {2}ita verum, n. 739, 2702, 3058; inde patet, quod `pondus’ praedicetur de bono, et `mensura’ de vero: [3] apud eundem,
Lances justitiae, ephah justitiae, et bath justitiae,
erit [vobis], xlv 10 seq.;
ibi de terra sancta, per quam quod regnum Domini in caelis significetur, ex singulis ibi apud Prophetam sciri potest, {3}ubi non lances, ephah, bath erunt, sed bona et vera, quae per pondera illa et per mensuras illas significantur: apud Esaiam,
Quis mensus in pugillo Suo aquas, et caelos palmo
paravit, et complexus in trientali pulverem terrae, et
appendit lance montes, et colles trutinis? xl 12;
`appendere lance montes et colles trutinis’ pro quod a Domino caelestia amoris et charitatis, et quod solus disponat status eorum; quod `montes et colles,’ de quibus praedicantur pondera illa, sint caelestia amoris, videatur n. 795, 796, 1430, 2722: [4] apud Danielem,
Scriptura super parietem palatii Belshazzaris; Mene,
Mene, Tekel, Upharsin; haec interpretatio, Mene, numeravit
Deus regnum tuum et finivit illud; Tekel, appensus es in
trutinis, et deprehensus es deficiens; Perez, divisum est
regnum tuum, et datum Medo et Persae, v 25-28;
ubi `mene’ seu numeravit praedicatur de {4}vero, at `tekel’ seu appensus in trutinis de {5}bono; agitur ibi in sensu interno de consummatione.
@1 i de initiatione enim agitur$
@2 seu$
@3 ibi$
@4 statu veri$
@5 statu boni$

3105. `Et duas armillas’: quod significet Divinum Verum, constat ex significatione `armillarum’ quod sit verum, et hic quia `in sensu interno de Domino’ agitur, quod sit Divinum Verum; `duae’ dicuntur quia sic plenum: ponebantur illae super manus sponsae ex causa quia per `sponsam’ significabatur Ecclesia, et per `manus ejus’ potentiae a vero; quod `manus’ praedicentur de vero, videatur n. 3091: quod `armillae’ significent talia, constare potest apud Ezechielem xvi 11, 12, de quo supra n. 3103; et quoque apud eundem, xxiii 42; tum quod `armillae’ non modo sponsae, sed etiam regi essent, at regi super brachio, ut constat 2 Sam. i 10, ex causa quia `regium’ erat repraesentativum et significativum Divini Veri quod Domino, n. 1672, 1728, 2015, 2069, 3009; et `brachium’ significativum potentiae, n. 878.

3106. `Super manus ejus’: quod significet potentiam affectionis veri, constat a significatione `manus’ quod sit potentia, de qua n. 878, 3091; et a repraesentatione `Rebeccae,’ quae hic est `ejus,’ quod sit affectio veri, de qua {1}n. 2865, 3077.
@1 i supra$

3107. `Decem auri pondus earum’: quod significet plenum ad initiationem, constat a significatione `decem’ quod etiam sit status plenus, sicut centum, de qua n. 1988, 2636; ex significatione `auri,’ quod hic est genus nummi ex {1}cujus pondere aestimatio; et ex significatione `ponderis’ quod sit status rei quoad bonum, de qua supra n. 3104; inde patet quod `decem auri pondus’ significet plenum aestimati statum quoad bonum: quod ad initiationem, {2}constat a singulis in hoc capite, in quo de initiatione agitur, seu de desponsatione.
@1 quo$
@2 patet$

3108. Agitur in binis his versibus de initiatione veri in bonum, sed qualis haec initiatio sit, non facile cadit in ideam cogitationis apud aliquem qui modo illustratus est a talibus quae sunt lucis mundi, nisi simul a talibus quae sunt lucis caeli, ex qua illa quae sunt lucis mundi, illustrentur; qui non in bono sunt et inde in fide, non alias ideas cogitationis habent quam quae formatae sunt ab objectis lucis mundi; ii nec sciunt {1}quid spirituale est, ne quidem quid rationale in genuino sensu, sed modo naturale, cui {2}tribuunt omnia; quae etiam causa est quod haec quae in sensu interno de initiatione veri in bonum dicuntur, iis remotiora sint quam ut appareant quod sint aliquid; cum tamen illa sunt iis qui in luce caeli, inter pretiosa. [2] Ita se habet cum initiatione veri in bonum quod antequam verum initiatum est ac rite conjunctum, sit quidem apud hominem, sed non factam sicut ejus, aut sicut proprium; ut primum autem initiatur ejus bono, tunc appropriatur ei; evanescit tunc e memoria ejus externa, et transit in internam, seu quod idem, evanescit in naturali seu externo homine, et transit in rationalem seu internum, et induit ipsum {3}ac facit humanum ejus, hoc est, quale ejus quoad humanum; ita se habet cum omni vero quod conjungitur bono ejus; similiter etiam se habet cum falso quod conjungitur malo quod vocat bonum; sed differentia est quod illud aperiat rationale et sic faciat hominem rationalem, hoc autem claudat rationale et faciat hominem irrationalem; tametsi videatur sibi in tenebris in quibus tunc est, quod supra alios rationalis sit.
@1 quod I$
@2 i etiam$
@3 seu$

3109. Vers. 23-25. Et dixit, Filia cujus tu? indica quaeso mihi, an est domo patris tui locus nobis ad pernoctandum? Et dixit ad illum, Filia Bethuelis ego, filii Milkae, quem genuit Nahori. Et dixit ad illum, Etiam stramen, etiam pabulum multum nobiscum, etiam locus ad pernoctandum. `Dixit, Filia cujus tu?’ significat explorationem ulteriorem de innocentia: `indica quaeso mihi, an est domo patris tui locus nobis ad pernoctandum?’ significat explorationem de bono charitatis: `et dixit ad illum, Filia Bethuelis ego, filii Milkae, quem genuit Nahori’ significat, hic ut prius, omnem originem ejus: `et dixit ad illum’ significat perceptionem: `etiam stramen’ significat vera scientifica: `etiam pabulum multum nobiscum’ significat bona eorum: `etiam locus ad pernoctandum’ significat statum.

3110. `Dixit, Filia cujus tu?’ quod significet explorationem ulteriorem de innocentia, constat ex interrogatione `cujus filia’ quod sit exploratio, hic quod ulterior, patet ab illis quae prius n. 3088 et 3101; quod de innocentia, constat ex significatione `puellae’ quod sit affectio in qua innocentia, de qua n. 3067; hic quidem non puella nominatur, sed quia supra vers. 14 et 16 Rebecca vocatur puella et ad illam hic interrogatio, non aliud quam puella per `tu’ hic significatur. Quod ipsam rem attinet, nempe quod verum exploratum sit qua innocentia esset et mox quoque qua charitate, antequam initiatum bono et conjunctum ei, non potest quin mirabile appareat illis qui nullam ejus rei cognitionem habent; sed usque sciant quod circa initiationem et conjunctionem veri cum bono apud unumquemvis hominem exquisitissima exploratio sit, ac talis ut excedat omnem ejus fidem; [2] ad ipsissimum bonum nusquam admittitur aliquid nisi ipsissimum verum; cum aliquid non ita verum alluit, non conjungit se cum ipso bono, sed cum aliquo bono quod in se bonum non est, sed apparet sicut bonum; si falsum alluit, recipit se bonum introrsum, et se extrinsecus conjungit cum aliquo malo quod bonum credit; haec dispositio Divina fit a Domino mediis spiritibus et angelis, et est arcanissima in hoc mundo sed notissima in altero; quisque etiam qui sanae rationis est, id potest scire, ad minimum capere; malum enim et falsum est infernum ac influit ab inferno; bonum et verum autem est caelum, etiam per caelum influit a Domino; quia ita est, malum et verum non magis possunt conjungi quam infernum et caelum; quapropter exquisitior trutina in his est quam usquam aliquis credere potest; hoc nunc est quod intelligitur per explorationem.

3111. `Indica quaeso mihi, an est domo patris tui locus nobis ad pernoctandum’: quod significet explorationem de bono charitatis, constat ex significatione `{1}indica quaeso mihi, an’ quod sit exploratio; ex significatione `domus’ quod sit bonum, de qua n. 2048, 2233, 2331; ex significatione `patris’ hic, nempe Bethuelis, quod sit bonum charitatis quale apud gentes probiores, de qua n. 2865; ipsa etiam origo affectionis veri, quam Rebecca repraesentat, fuit ex tali bono; et ex significatione `loci ad pernoctandum’ quod sit status manendi, de qua infra n. 3115. [2] Quod exploratio de origine affectionis veri quoad innocentiam et quoad bonum charitatis in sensu interno describatur, causa est quia verum quod initiandum et conjungendum est bono, non aliunde primam originem ducat, ut constare potest ab omnibus illis {2}apud quos verum recipitur et innubitur bono; intra Ecclesiam, qui non aliquid innocentiae et charitatis erga proximum habent, verum utcumque norunt, et ore profitentur, nusquam tamen corde agnoscunt; extra Ecclesiam, gentiles qui ad verum fidei vocantur, aut de illo in altera vita instruuntur, non alii recipiunt quam qui in innocentia sunt ac inter se in mutua charitate vivunt; innocentia enim et charitas faciunt humum in qua semina veri possint radicem agere et egerminare.(s)
@1 indicare$
@2 qui verum recipiunt ac innubunt bono$

3112. `Et dixit ad illum, Filia Bethuelis ego, filii Milkae, quem genuit Nahori’: quod significet omnem originem ejus, nempe affectionis veri, constat ex repraesentatione `Bethuelis,’ tum `Milkae, et Nahoris,’ quod sit origo affectionis veri quae repraesentatur per Rebeccam, videatur n. 3078.

3113. `Et dixit ad illum’: quod significet perceptionem, constat a significatione `dicere’ in historicis Verbi quod sit percipere in sensu interno, de qua saepius prius.

3114. `Etiam stramen’: quod significet vera scientifica; `etiam pabulum multum’: quod significet bona eorum, constat a significatione `straminis et pabuli’: quod `stramen’ significet vera scientifica, inde est quia praedicatur de camelis, quibus tale est cibus; cum enim per `camelos’ significatur naturalis homo quoad communia scientifica ibi, tunc per cibum ejus, nempe per `stramen,’ non aliud significari potest, non enim ei alius cibus est qui vitae ejus; nutritio ejus est inde; si enim ei deficeret talis cibus, nempe scire, non subsisteret; quod ita sit, patet a vita post mortem, tunc enim talia spiritibus loco cibi sunt, videatur n. 56-58, 680, 681, 1480, 1695, 1973, 1974. [2] In naturali homine, sicut in rationali, sunt duo in communi, quae constituunt essentiam ejus, nempe intellectualia et voluntaria; ad intellectualia pertinent vera, ad voluntaria pertinent bona; vera naturalis hominis sunt vera scientifica, quaecumque nempe in memoria ejus externa sunt, haec sunt quae significantur per `stramen’ cum agitur de camelis, etiam de equis, mulis et asinis; bona autem naturalis hominis, sunt jucunda imprimis quae sunt affectionis illorum verorum, [haec sunt quae significantur per `pabulum.’]

3115. `Etiam locus ad pernoctandum’: quod significet statum, constat a significatione `loci’ quod sit status, de qua n. 2625, 2837; et a significatione `pernoctare’ quod sit manere seu mansionem habere, de qua n. 2330; hic itaque status affectionis veri ex qua origine; ejus origo describitur per illa quae repraesentantur per Bethuelem, Milkam, et Nahorem, ac ejus affinitates per Labanem {1}in sequentibus; quae origo, quia obscura, {2}significatur status ejus per `locum pernoctationis,’ ut quoque supra, [n. 3111].
@1 de quo in sequentibus agitur$
@2 describitur$

3116. In his tribus versibus agitur de exploratione veri quod initiandum et sic conjungendum bono, et quidem imprimis ex qua origine [esset], nam ab origine omnia et singula dependent; derivationes inde ut e radice sua, seu ut e semine suo, trahunt suam formam, sicut a suis planta aut arbor: haec Dominus apud Se ex Divino vidit et exploravit, et ex propria sapientia et intelligentia initiavit, {1}nempe vera bono rationalis; ipsa exploratio hic in sensu interno describitur, sed quae ibi, paucissimis explicari possunt: [2] exploratio quoque est apud unumquemvis hominem qui reformatur, tum qui {2}reliquias accipit, sed de exploratione illa homo ne hilum novit, est ei ita in obscuro ut ne quidem credat quod sit, cum tamen omnibus momentis fit, sed a {3}Domino, Qui solus videt statum hominis, non modo praesentem, sed etiam faturum in aeternum. (m)Exploratio est exquisitissima libratio ne minimum falsi conjungatur bono, nec minimum veri conjungatur malo; si haec, periret homo in aeternum; penderet enim tunc in altera vita inter infernum et caelum, et propter bonum exspueretur ab inferno, et propter malum a caelo.
@1 et conjunxit$
@2 i aliquas$
@3 i solo$

3117. Vers. 26, 27. Et inflexit se vir, et incurvavit se Jehovae. Et dixit, Benedictus Jehovah Deus domini mei Abrahami, Qui non dereliquit misericordiam Suam, et veritatem Suam a cum domino meo; ego in via, duxit me Jehovah domum fratrum domini mei. `Inflexit se vir, et incurvavit se Jehovae’ significat laetitiam et gaudium: `et dixit, Benedictus Jehovah Deus domini mei Abrahami’ significat hic ut prius, ex Divino Ipso et Divino Humano: `Qui non dereliquit misericordiam Suam’ significat perceptionem influxus amoris: `et veritatem suam a cum domino meo’ significat influxum charitatis inde: `ego in via’ significat quod in statu conjunctionis veri cum bono in Rationali: `duxit me Jehovah domum fratrum domini mei’ significat {1}quod ad bonum veri.
@1 quoad I$

3118. `Inflexit se vir et incurvavit se Jehovae’: quod significet laetitiam et gaudium, constat a significatione `inflectere se et incurvare se’ quod sit laetari et gaudere; inflexio et incurvatio sunt gestus humiliationis, seu humiliatio in actu, tam in statu doloris quam in statu gaudii; in statu doloris, quando non evenit quod optatur, in statu gaudii quando evenit, ut hic quod Rebecca secundum votum cordis ejus, dedit ei ex cado suo bibere, et quoque potavit camelos; quod incurvatio sit gestus quoque gaudii, videatur n. 2927, 2950 laetitia dicitur et gaudium, ex causa quia `laetitia’ in Verbo praedicatur de vero, `gaudium’ autem de bono; est quoque laetitia faciei, sed gaudium {1}cordis, seu quod idem, est laetitia affectionis spiritualis {2}seu veri, gaudium autem affectionis caelestis seu boni, ita laetitia in minore gradu {3}est quam gaudium, sicut quoque inflexio quam incurvatio; quod quoque patet ex eo quod homo spiritualis Ecclesiae coram Domino se modo inflectat, et gratiam invocet, at homo caelestis Ecclesiae coram Domino se incurvet et misericordiam imploret, n. 598, 981, 2423; utrumque hic dicitur, ob conjugium veri et boni in singulis Verbi, n. 683, 793, 801, 2516, 2712.
@1 i est$
@2 hoc est$
@3 before in$

3119. `Et dixit, Benedictus Jehovah Deus domini mei Abrahami’: quod significet ex Divino Ipso et Divino Humano, constat ab illis quae supra n. 3061, dicta sunt, ubi eadem verba, praeter quod hic dicatur `Benedictus’; benedictus Jehovah erat formula gratiarum actionis, ita quod gaudii et laetitiae, {1}quod optata evenerint; praeterea quid antiqui intellexerunt per id quod benedicerent Jehovae, videatur n. 1096, 1422.
@1 cum quae$

3120. `Qui non dereliquit misericordiam Suam’: quod significet perceptionem influxus amoris, constat a significatione `misericordiae’ quod sit amor, de qua n. 1735, 3063, 3073; quod `non dereliquit misericordiam Suam’ sit perceptio influxus amoris, inde est quia sunt verba agnitionis et confessionis, et omnis agnitio et confessio est ex perceptione influxus.

3121. `Et veritatem Suam a cum domino meo’: quod significet influxum charitatis inde, constat ex significatione veritatis quod sit charitas; `veritas’ in proprio sensu significat idem quod fides, etiam in lingua Hebraea fides per talem vocem exprimitur, sic ut quod dicitur `veritas’ in Verbo Veteris Testamenti, passim dicatur `fides’ in Verbo Novi Testamenti; quare etiam toties in praecedentibus dictum quod verum sit fidei, et bonum sit amoris; at quod fides in sensu interno nihil aliud sit quam charitas, videantur quae saepius prius dicta et ostensa sunt; ut quod nulla fides nisi per amorem, n. 30, 31-38; quod fides nusquam detur nisi ubi charitas, n. 654, 724, 1162, 1176, 2261; quod fides sit fides charitatis, n. 1608, 2049, 2116, (x)2343, 2349, (x)2417; quod charitas faciat Ecclesiam, non fides separata a charitate, n. 809, 916, 1798, 1799, 1834, 1844, 2190, 2228, 2442; inde patet quod veritas seu fides in sensu interno sit idem ac charitas; est enim omnis fides ex charitate; quae fides non inde, non est fides, seu quod idem, quod omne verum in sensu interno sit bonum, est enim omne verum ex bono; id verum quod non inde non est verum, verum enim {1}non aliud est quam forma boni, n. 3049, non aliunde est nativitas ejus, nec aliunde est vita ejus.
@1 nihil$

3122. Praeterea ita se habet cum veritate hac, per quam significatur charitas; quod antiquissimi qui fuerunt caelestes, per misericordiam et veritatem quae a Domino, non aliud intellexerint quam {1}receptionem influxus amoris in Dominum et inde charitatis erga proximum; at antiqui qui fuerunt spirituales, per misericordiam et veritatem a Domino apud se, intellexerunt charitatem et fidem; causa est quia caelestes nusquam de illis quae sunt fidei seu veri cogitarunt, sed de illis quae sunt amoris seu boni, ut constare potest ex illis quae prius de caelesti homine, n. 202, 337, 2669, 2715 dicta sunt; etiam caelestes homines per charitatem erga proximum, {2}introducebantur in amorem in Dominum cum reformabantur et regenerabantur, inde patet quod per `misericordiam a Domino’ non aliud intelligatur quam perceptio influxus amoris in Ipsum, et per `veritatem’ influxus charitatis erga proximum inde: [2] at spirituales aliter, ii de illis quae sunt fidei cogitant, (c)ac cum reformantur (c)et regenerantur per illa quae sunt fidei, introducuntur in charitatem erga proximum; quare cum de illis agitur, per misericordiam a Domino intelligitur influxus charitatis erga proximum, et per veritatem influxus fidei; at usque fides haec, cum regeneratus est homo spiritualis, fit charitas, nam tunc a charitate agit, et hoc usque adeo ut qui illorum non a charitate agit, non regeneratus sit, at qui a charitate agit, is regeneratus est, et tunc quae fidei seu veri sunt {3}nihil curat, nam ex bono fidei vivit, non amplius ex vero ejus, verum enim se ita conjunxit bono ut non amplius appareat, nisi modo sicut forma boni, hoc est, fides non aliter quam sicut forma charitatis: [3] inde constare potest quid antiquissimi, et quid antiqui, {4}intellexerunt per misericordiam et veritatem, quae toties in Verbo nominantur, ut apud Davidem,
Rex habitabit aeternum coram Deo, misericordiam et
veritatem para, custodiant illum, Ps. lxi 8 [A.V. 7]:
apud eundem,
Misericordia et veritas occurrent; justitia et pax
osculabuntur, Ps. lxxxv 11 [A.V. 10]:
apud eundem,
Dominus Deus magnus misericordia et veritate, Ps. lxxxvi
15:
apud eundem,
{5}Veritas Mea et misericordia Mea cum Ipso, Ps. lxxxix
25 [A.V. 24]:
apud eundem,
Jehovah recordatus est misericordiae Suae et veritatis
Suae domui Israelis, Ps. xcviii 3:
apud eundem,
Jehovah, non nobis, sed nomini Tuo da gloriam, ob
misericordiam Tuam et veritatem Tuam, Ps. cxv 1:
apud Micham,
Jehovah Deus dabit veritatem Jacobo, misericordiam
Abrahamo, quam jurasti patribus nostris a diebus antiquitatis,
vii 20;
ubi `Jacobus’ pro externo (t)homine Domini, `Abraham’ pro interno quoad humanum: apud Hosheam,
Lis Jehovae cum habitatoribus terrae, quia nulla veritas,
et nulla misericordia, et nulla cognitio Dei, iv 1;
`nulla veritas’ pro nulla receptione influxus charitatis; `nulla misericordia’ pro nulla receptione influxus amoris; `nulla cognitio Dei’ pro nulla receptione influxus veri fidei.
@1 perceptionem$
@2 cum reformabantur et regenerabantur a Domino, introducebantur in
amorem in Ipsum$
@3 i amplius$
@4 intellexerint$
@5 Veritate I$

3123. Quod `ego in via’ significet quod in statu conjunctionis veri cum bono in rationali, constat a significatione `viae’ quod sit verum, de qua n. 627, 2333; hic `in via,’ quod sit conjunctio veri cum bono in rationali, quia in hoc capite de illa re agitur, videatur n. 3012, 3013; tunc enim dicitur aliquis esse in via, cum illuc quo intendit, {1}progreditur.
@1 i quis$

3124. Quod `duxit me Jehovah domum fratrum domini mei’ significet quod ad bonum veri, constat a significatione `(t)fratrum domus,’ ex qua Rebecca, quod sit bonum ex quo verum: quod `domus fratrum’ sit bonum, hic ex quo verum, constat a significatione `domus’ quod sit bonum, de qua n. 2233, 2234, 2559; et `fratrum’ quod sit unde {1}id bonum ex quo verum, quod per Rebeccam repraesentatur.
@1 hoc$

3125. In illis quae praecedunt, actum est de exploratione veri quod conjungendum bono in rationali, quoad innocentiam, quoad charitatem, et quoad originem; nam quoniam Dominus Suum Rationale ex propria potentia Divinum fecit, sicut quoad bonum ita quoad verum, idcirco Ipse exploravit verum, quod conjunxit bono: apud homines autem verum conjungitur bono nusquam ex propria, sed ex Domini potentia; quod evidens (t)potest esse ex eo quod omne bonum et verum influat a Domino, quodque omnis reformatio et regeneratio sit a Domino, et quod homo ne hilum sciat quomodo regeneratur; `hodie ne quidem’ quod regeneretur per (t)verum et bonum, minus quod bono initietur et conjungatur verum, et hoc fiat quasi exploratione, hoc est, exactissime: in his binis versibus actum est de perceptione, quale et unde esset verum, et simul de gaudio propter id; ideo in nunc sequentibus agitur de initiatione.

3126. Vers. 28-30. Et cucurrit puella, et indicabat domui matris suae juxta verba illa. Et Rebeccae frater, et nomen ejus Laban, et currebat Laban ad virum foras ad fontem. Et fuit, ut videre monile et armillas super manibus sororis suae, et ut audire eum verba Rebeccae sororis suae, dicendo, Ita locutus ad me vir; et venit ad virum, et ecce stans apud camelos apud fontem. `Cucurrit puella’ significat animum affectionis illius: `et indicabat domui matris suae juxta verba illa’ significat ad bonum quodcumque naturale quo illustratio pervenire potuit: `et Rebeccae frater’ significat affectionem boni in naturali homine: `nomen ejus Laban’ significat quale affectionis illius: `et currebat Laban ad virum foras ad fontem’ significat animum ejus erga verum quod initiandum vero Divino: `et fuit, ut videre monile et armillas super manibus sororis suae’ significat cum apperciperet Divinum Bonum et Divinum Verum in potentia affectionis veri, quae est `soror’: `et ut audire eum verba Rebeccae sororis suae’ significat ejus inclinationem: `dicendo, Ita locutus ad me vir’ significat propensionem veri in naturali homine: `et venit ad virum’ significat quod se adjungeret: `et ecce stans apud camelos’ significat praesentiam in scientificis communibus: `apud fontem’ significat illorum illustrationem a vero Divino.

3127. `Cucurrit puella’: quod significet animum affectionis illius, constat ex significatione `currere’ quod sit propensionis seu animi, et ex significatione `puellae’ quod sit affectio in qua innocentia, de qua supra n. 3067, 3110.

3128. `Et indicabat domui matris suae juxta verba illa’: quod significet ad bonum quodcumque naturale quo illustratio pervenire potuit, constat ex significatione `domus matris’ quod sit bonum externi hominis, hoc est, bonum naturale; quod `domus’ sit bonum, videatur n. 2233, 2234, 2559; et quod (t)externum hominis seu naturale sit ex matre, internum autem ex patre, n. 1815; `bonum apud hominem in Verbo comparatur `domui,’ ac propterea homo qui in bono, vocatur `domus Dei’; sed bonum internum vocatur `domus patris,’ bonum autem quod in eodem gradu est, dicitur `domus fratrum,’ at bonum externum, quod idem est ac naturale, appellatur `domus matris’; omne etiam bonum et verum ita nascitur, nempe per influxum boni interni ut patris, in bonum externum ut matris: [2] quia in hoc versu de origine veri quod conjungendum bono in rationali, agitur, ideo dicitur quod Rebecca per quam illud verum repraesentatur, `cucurrerit ad domum matris,’ inde enim origo veri; nam ut supra dictum et ostensum, omne bonum influit per viam internam seu per viam animae in hominis rationale, et per id in ejus scientificum, usque i scientificum sensuale, et per illustrationem ibi facit ut videantur vera, inde vera evocantur, et forma naturali exuuntur, et bono conjunguntur in media via, nempe in rationali, et simul faciunt hominem rationalem, et tandem spiritualem: sed quomodo haec fiunt, homini prorsus ignotum est, quoniam hodie vix scitur quid bonum, et quod distinctum a vero, minus quod reformetur homo per influxum boni in verum et per utriusque conjunctionem; nec scitur quod rationale sit distinctum a naturali; cum haec, quae communissima sunt, ignorantur, nequicquam sciri potest quomodo initiatio veri in bonum, et utriusque conjunctio fit, de quibus in sensu interno in hoc capite agitur; at quia haec arcana revelata sunt, ac patent illis qui in bono sunt, hoc est, qui angelicae mentes sunt, ideo utcumque aliis obscura apparitura sint, usque arcana illa quia in sensu interno sunt, exponenda erunt. [3] De illustratione a bono per verum in homine naturali, qui hic `domus matris’ dicitur, ita se habet: Divinum Bonum apud hominem influit in ejus rationale, et per rationale in ejus naturale, et quidem in ejus scientifica, seu cognitiones et doctrinalia ibi, ut dictum est, ac ibi per inaptationem format sibi vera, per quae tunc illustrat omnia quae in naturali homine sunt; at si vita naturalis hominis talis est ut non recipiat Divinum Bonum, sed id vel repellit, vel pervertit, vel suffocat, tunc Divinum Bonum {1}non inaptari potest, ita nec formare sibi vera, inde nec amplius illustrari potest naturale, nam illustratio in naturali homine fit a bono per vera, et cum nulla amplius illustratio, nulla potest dari reformatio: haec causa est quod in sensu interno {2}multis quoque agatur de naturali homine, qualis {3}sit, ita unde verum, quod nempe ex bono ibi.
@1 i ibi$
@2 multum$
@3 esset$

3129. `Et Rebeccae frater’: quod significet affectionem boni in naturali homine, constat a significatione `fratris et sororis’ in Verbo, nempe quod `frater’ sit affectio boni, et `soror’ affectio veri, de quibus n. 367, 2360, 2508, 2524; sunt enim in naturali homine, sicut in rationali, omnium quae ibi, consanguinitates et affinitates, n. 2556, 2739; inde quoque est quod mens tam rationalis quam naturalis dicatur domus seu familia, {1}ubi parentes, fratres, sorores, consanguinei, et affines ordine.
@1 ubi parentes, fratres et sorores seu consanguinei, tum affines ordine$

3130. `Nomen ejus Laban’: quod significet quale affectionis illius, constat a significatione `nominis’ quod sit quale alicujus, de qua n. 144, 145, 1754, 1896, 2009, 2724, hic ideo `Laban,’ quale affectionis illius, de qua agitur.

3131. `Et currebat Laban ad virum foras ad fontem’: quod significet animum ejus, nempe affectionis boni, erga verum, quod initiandum vero Divino, constat ex significatione `currere’ quod sit propensionis seu animi, ut supra n. 3127; ex repraesentatione `Labanis’ quod sit affectio boni, de qua mox supra n. 3129, 3130; ex significatione `viri’ quod sit verum, de qua n. 265, 749, 1007; et ex significatione `fontis’ quod etiam sit verum, hic verum Divinum, de qua n. 2702, 3096, et infra n. (x)3137. [2] Ex his et ceteris, de quibus actum, constare potest qualis est sensus internus, et quae arcana sunt ibi; quis scire potest, nisi ex interiore scrutatione Verbi, et simul ex revelatione, quod haec, nempe `currebat Laban ad virum foras ad fontem’ significet animum affectionis boni erga verum quod initiandum vero Divino, usque tamen haec sunt quae percipiunt angeli cum haec verba leguntur ab homine; tales enim correspondentiae sunt inter ideas hominis et ideas angeli, ut dum homo capit illa secundum sensum litterae, et ideam habet Labanis quod cucurrerit ad virum foras ad fontem, angelus percipiat animum affectionis boni erga verum quod initiandum vero Divino; angelis enim nulla idea est `Labanis,’ nec `currendi,’ nec `fontis,’ sed ideae spirituales illis correspondentes. Quod {1}talis sit correspondentia rerum et inde idearum naturalium et {2}spiritualium etiam constare potest ex illis quae de correspondentiis n. 1563, 1568, 2763, 2987-3003, 3021 dicta sunt. [3] Quod ipsam rem attinet, {3}quod nempe verum initiandum vero Divino, ita se habet, quod primum verum in naturali homine, non fuerit verum Divinum, sed verum apparens sicut Divinum; omne enim verum in sua prima infantia non est verum, sed apparens veri, progressu tamen temporis exuit apparentiam, et induit essentiam veri; hoc ut capiatur, illustrari potest exemplis, pro tempore, hoc unico; verum Divinum est quod Dominus nusquam irascatur, nusquam aliquem puniat, minus alicui malum faciat, et quod a Domino nusquam aliud veniat quam bonum; hoc verum in prima sua infantia usque ita se habet, nempe quod Dominus irascatur cum aliquis peccat, quodque Dominus ideo puniat, immo apud quosdam, {4}quod malum a Domino ; ut autem progreditur homo ab infantia, et adolescit ac maturescit judicio, illud quod fuit ei sicut verum ex apparentia quod ita esset, exuit, et paulatim induit ipsum verum, nempe quod Dominus nusquam irascatur, nec puniat, minus malum faciat, ita per illud verum initiatur in hoc; est enim commune quod primum intrat, quod in se obscurum est, in quo vix aliquid apparet priusquam illustratum est per particularia, et haec per singularia, et tunc cum illustratum est, interiora patent: ita fallaciae et apparentiae, quae sunt vera tempore ignorantiae, dissipantur et discutiuntur.
@1 i enim$
@2 i idearum$
@3 nempe de vero quod$
@4 quod Dominus malum faciat$

3132. `Et fuit, ut videre monile et armillas super manibus sororis suae’: quod significet cum apperciperet Divinum Bonum et Divinum Verum in potentia affectionis veri, quae est `soror,’ constat a significatione `videre’ quod sit appercipere, de qua n. 2150; ex significatione `monilis’ quod sit Divinum Bonum, de qua n. 3103, 3104; ex significatione `armillarum’ quod sit Divinum Verum, de qua etiam n. 3103, (x)3104; ex significatione `manuum’ quod sit potentia, de qua n. 878, 3091; et ex significatione `sororis’ quod sit affectio veri, de qua n. 2508, 2524, 2556; ex quibus patet quod `videre monile et armillas super manibus sororis suae’ sit appercipere Divinum Bonum et Divinum Verum in potentia affectionis veri. Hoc ita se habet: [2] conjunctio Divini Boni et Divini Veri in Domino est ipsum conjugium Divinum, ex quo conjugium caeleste, quod similiter est boni et veri, ex illo etiam est amor conjugialis, videatur n. 2727-2759; inde est, ubi in Verbo agitur de conjugio, quod in sensu interno significetur conjugium caeleste, quod est boni et veri, ac in supremo sensu conjugium Divinum quod in Domino; quapropter hic per conjugium inter {1}Jishakum et Rebeccam non aliud intelligitur; {2}conjunctio boni et veri est ipsum conjugium, initiatio autem est desponsatio, seu status praecedens conjugium; at status praecedens desponsationem, est qui hic describitur; in hoc statu, sicut in potentia puellae est desponsari, et dein {3}ut uxor conjungi marito, ita in potentia affectionis veri est initiari Divino Vero, et sic conjungi Divino Bono: (m)et praeterea in prima et dein in omni affectione veri apud Dominum, erat intime ipsum Divinum Bonum et Divinum Verum, quia Ipse Jehovah, inde potentia, de qua hic agitur.(n)
@1 Isacum$
@2 i ipsa$
@3 sicut$

3133. `Et ut audire eum verba Rebeccae sororis suae’: quod significet ejus inclinationem, constat ex affectione quae in his verbis, tum quae ex illis quae praecedunt; testificantur enim inclinationem a parte affectionis veri, quae hic per `Rebeccam sororem’ repraesentatur.

3134. `Dicendo, Ita locutus ad me vir’: quod significet propensionem veri in naturali homine, constat pariter ex affectione quae hic, tum ex illis quae vir seu servus Abrahami ad Rebeccam locutus, ex quibus patet quod sit propensio, et ex significatione `viri’ quod sit verum, de qua n. 265, 749, 1007, hic verum in naturali homine a Divino, quia est `servus senior Abrahami’ per quem quod naturalis homo {1}significetur, videatur n. 3019. In Verbo imprimis prophetico saepius dicitur `vir,’ nempe vir et uxor, vir et femina, vir et habitator, tum vir et homo, ac ibi per `virum’ in sensu interno significatur id quod intellectus est, quod est verum; et per `uxorem, feminam, habitatorem et hominem’ id quod voluntatis est, quod est bonum; ut apud Esaiam,
Video, et nullus vir, et de illis et nullus consiliator,
xli 28; `nullus vir’ pro non intelligente, ita pro non vero:
(m)apud eundem,
Veni et non vir, clamavi et non respondens, l 2,
pariter(n): [2] apud eundem,
Impegit in platea veritas, et rectitudo non {2}potuit
advenire, et fuit veritas sublata, et recedens a malo
{3}insanus: vidit Jehovah, et malum fuit in oculis Ipsius,
quod non judicium, et vidit et nullus vir, et obstupuit, lix
14-16;
`nullus vir’ manifeste pro non intelligente, ita in sensu universali pro non vero; agitur de tempore ultimo Ecclesiae quando amplius nihil veri, quare dicitur, `impegit in platea veritas, rectitudo non potest advenire, fuit veritas sublata’; quod etiam `platea’ praedicetur de vero, videatur n. 2336, et quod `judicium,’ n. 2235: apud Jeremiam,
Discurrite per plateas Hierosolymae, et videte quaeso, et
cognoscite, et quaerite in vicis ejus, si inveniatis virum, si
sit faciens judicium, quaerens veritatem, (x)v 1;
etiam manifeste `vir’ pro intelligente ac vero: apud Zephaniam,
Desolabo plateas illorum, et non transiens, devastabuntur
urbes (c)illorum, et non vir, et non habitator, iii 6;
`non vir’ pro non vero,`non habitator’ pro non bono n. 2268, 2451, 2712; praeter multis aliis in locis.
@1 significatus$
@2 potest$

@3 so Sch but Heb. (mishtolel) might also mean praeda
factus, (i.e. e medio raptus non invenitur). S thus renders it in
Ps. lxxvi 6.$

3135. Quod `venit ad virum’ significet quod se adjungeret, nempe affectio boni quae per `Labanem’ repraesentatur, n. 3129, 3130, cum vero quod per `virum’ significatur, n. 3134; utrumque in naturali homine.

3136. `Et ecce stans apud camelos’: quod significet praesentiam in scientificis communibus, constat ex significatione `stare apud’ quod sit praesens esse, et a significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, de qua n. 3048, 3071.

3137. `Apud fontem’: quod significet illorum illustrationem a vero Divino, constat a significatione `fontis’ quod sit verum, de qua n. 2702, 3096, hic velum Divinum, ut supra n. 3131; Verbum quia est verum Divinum, ideo `fons’ vocatur: quod `stare apud fontem’ hic involvat in sensu interno illustrationem illorum quae in naturali homine, ex serie sequitur, ubi enim verum Divinum, ibi illustratio.

3138. In tribus his versibus agitur de praeparatione et illustratione naturalis hominis, ut inde verum, quod conjungendum bono in rationali, evocaretur: sed cum praeparatione et illustratione ita se habet: sunt binae luces, quae formant intellectualia hominis, lux caeli, et lux mundi; lux caeli est a Domino, Qui in altera vita angelus est Sol et Luna, videatur n. 1053, 1521, 1529, 1530; lux mundi est ex sole et luna, quae coram visu corporeo apparent; internus homo suum visum et suum intellectum habet a luce caeli, externus autem homo suum visum et suum intellectum habet a luce mundi; influxus lucis caeli in illa quae sunt lucis mundi, facit illustrationem et simul apperceptionem; si correspondentia sit, apperceptionem veri, si non correspondentia, apperceptionem falsi pro vero; sed illustratio et apperceptio non dari potest nisi (t)sit affectio seu amor, qui est calor spiritualis, et dat vitam illis quae per lucem illustrantur; sicut comparative lux solis non dat vitam vegetabilibus, sed calor qui in luce, ut patet ex temporibus anni. [2] In versibus qui nunc proxime sequuntur, describitur praeparatio ulterius, quod nempe lux caeli quae est Divina Domini, (x)influeret in illa quae erant lucis mundi in naturali Ipsius homine, {1}ut inde verum quod conjungendum bono in Rationali, educeret, ita {2}per viam ordinariam; idcirco, ut Dominus Humanum faceret Divinum, per viam ordinariam in mundum venit, hoc est, voluit {3}sicut alius homo nasci, et sicut alius instrui, et sicut alius renasci, sed cum differentia quod homo renascatur a Domino, sed quod Dominus Semet Ipsum non modo regeneravit, sed etiam glorificavit, hoc est, Divinum fecit; tum quod homo per influxum charitatis et fidei novus fiat, at Dominus per amorem Divinum qui in Ipso, et qui Ipsius: inde videri potest quod regeneratio hominis sit imago glorificationis Domini, seu quod idem, quod in processu regenerationis hominis sicut in imagine, videri queat, tametsi remote, processus glorificationis Domini.
@1 vel$
@2 via ordinaria$
@3 i ut and follows with nasceretur…instrueretur…renasceretur$

3139. Vers. 31-33. Et dixit, Veni benedicte Jehovae, quare stas foris? et ego verri domum, et locus camelis. Et venit vir domum, et solvit camelos, et dedit stramen et pabulum camelis; et aquam ad lavandum pedes ejus, et pedes virorum qui cum illo. Et ponebatur coram illo ad edendum, et dixit, Non edo, usque dum locutus sum verba mea, et dixit, Loquere `Dixit, Veni benedicte Jehovae’ significat invitationem Divini apud Se: `quare stas foris’ significat aliquantum inde: `et ego verri domum’ significat omnia parata et plena bonis esse: `et locus camelis’ significat statum pro omnibus quae ipsi inservirent: `et venit vir domum’ significat influxum in bonum ibi `et solvit camelos’ significat liberum illis quae inservitura: `et dedit stramen et pabulum camelis’ significat instructionem in veris et bonis: `et aquam ad lavandum pedes ejus’ significat purificationem ibi: `et pedes virorum qui cum illo’ significat purificationem omnium quae Illius in (t)naturali homine: `et ponebatur coram illo ad edendum’ significat quod {1}bonum in naturali homine vellet ut appropriarentur: `et dixit, Non edo’ significat renuentiam: `usque dum locutus sum verba mea’ significat antequam instrueretur; `et dixit, Loquere’ significat desiderium.
@1 n. 3149 has affectio boni$

3140. `Dixit, Veni benedicte Jehovae’: quod significet invitationem Divini apud Se, constat ex significatione `veni’ quod sit {1}invitationis, et ex significatione `benedicti Jehovae’ quod sit Divinum; quod `benedictus Jehovah’ sit ipsum Divinum, videatur n. 1096, 1420, 1422; `benedictus Jehovae’ quod sit Divinum inde, sequitur; Bonum est Ipsum Divinum, at Verum est Divinum inde; per `virum’ hic, qui {2}missus ab Abrahamo significatur verum {3}quod ex Divino in naturali homine, n. 3134; verum Divinum est quod vocatur `benedictus Jehovae’ et quod `invitatur.’
@1 A had formula invitationis but d formula$
@2 emissus$
@3 after homine$

3141. `Quare stas foris’: quod significet aliquantum inde, constare potest absque explicatione; res ita se habet: Divinum Rationale Domini natum est ab Ipso Divino Vero conjuncto Divino Bono; Divinum Rationale est `Jishakus,’ qui natus est Abrahamo qui ibi est Divinum Bonum, ex `Sarah’ quae ibi est Divinum Verum, ut prius ostensum. Solius Domini Rationale Divinum ita natum est, et quidem ex Ipso, quia ipsissimum Domini Esse fuit Jehovah seu Ipsum Divinum Bonum, ac ipsissimum Domini Esse inde, fuit Jehovae, seu Ipsum Divinum Verum; Divinum Bonum in Rationali quod est `Jishak,’ ita natum est quod non erat Bonum separatum a Vero, sed erat Divinum Bonum cum Divino Vero, at utrumque simul dicitur Bonum in Rationali, cui conjungeretur verum ex naturali homine, quod verum est `Rebecca’; ut Dominus Humanum Suum faceret Divinum, tam quoad Bonum quam quoad Verum, et hoc per viam ordinariam, ut supra n. 3138 dictum, non aliter fieri potuit; nam ille est ordo Divinus, secundum quem omnis regeneratio, ita secundum quem Domini glorificatio, n. 3138 fin. Divinum illud Bonum per Divinum Verum in Rationali erat quod influebat in naturalem hominem ac omnia ibi illustrabat: ipse processus hic describitur, quod nempe primum influxerit aliquantum remotius, quod hic intelligitur per aliquantum inde, et quod non praesentius vellet ante instructionem; [2] via enim ordinaria est quod instructio praecedere debeat, et quod secundum gradus instructionis fiat influxus, ac sic continue inde verum existat, quod initiatur, et dein conjungitur bono rationalis. Ex his videri potest qualia arcana continentur in sensu interno Verbi, et quod illa arcana talia sint ut vix quoad communissima capiantur ab homine, et tamen quod angelis evidentia sint, una cum innumerabilibus quae nusquam verbis enuntiari possunt.

3142. `Et ego veri domum’: quod significet omnia parata et plena bonis esse, constat (c)a significatione `verrere’ quod sit parare et impleri, de qua mox; et ex significatione `domus’ quod sit bonum, de qua n. 2233, 2234, 2559, et quod ipse homo, ex bono quod in illo, dicatur `domus’, n. 3128: quod `verrere’ sit parare et impleri, inde est quia nihil aliud ab homine requiritur quam ut `vertat domum,’ hoc est, rejiciat cupiditates mali et persuasiones falsi inde, tunc impletur ille bonis, nam bonum a Domino continue influit, sed in domum, seu in hominem purgatum a talibus quae influxum impediunt, hoc est, `quae’ bonum influum reflectunt, vel pervertunt, vel suffocat; inde formula antiquis fuit, {1}verrere seu purgare domum, tum vertere et parare viam; et per `verrere domum’ intellectum est se purgare a malis, et sic se praeparare ut bona intrent; at per `verrere viam’ intellectum est se parare ut vera recipiantur; nam per `domum’ significatum fuit bonum, n. 3128, et per `viam’ verum, n. 627, 2333; [2] ut apud Esaiam,
Vox clamantis in deserto, Verrite (parate) viam Jehovae,
et rectam facite in solitudine semitam Deo nostro, xl 3:
apud eundem,
Sternite, sternite, verrite (parate) viam, removete
offendiculum a via populi Mei, lvii 14:
apud eundem,
Transite, transite in portas, verrite (parate) viam
populi; sternite, sternite viam, elapidate e lapide, lxii 10:
apud Malachiam,
Ecce Ego mittens angelum Meum, et verret (parabit) viam
coram Me, et subito veniet ad templum Dominus, quem vos
quaerentes, iii 1;
illis in locis `verrere viam’ pro parare se et praeparare ad recipiendum verum; agitur ibi de adventu Domini, ad quem se praepararent ad recipiendum verum fidei, et per illud bonum charitatis, et per hoc salutem aeternam: [3] apud Davidem,
Vitem ex Aegypto proficisci fecisti, expulisti gentes, et
plantasti illam, verristi coram illa, et radicari fecisti
radicem ejus, et implevit terram, Ps. lxxx 9, 10 [A.V. 8, 9];
ibi in sensu supremo de Domino; `vitis ex Aegypto’ est verum ex scientificis, `expellere gentes’ est purgare a malis, `vertere coram illa’ est parare ut bona impleant. {2} `Verrere domum’ etiam in opposito sensu significat hominem, qui deprivat se ab omnibus bonis et veris, et sic impletur malis et falsis, ut apud Lucam,
Immundus spiritus requiem si non invenit, dicit, Revertar
in domum meam, unde egressus sum, quam si veniens invenit
scopis purgatam et ornatam, tunc abit, et assumit septem alios
spiritus se pejores, et ingressi habitant ibi, xi 24-26;
Matth. xii 43-45.

@1 Heb. (panah and Lat. verrere are not necessarily connected
with brooms or brushes. The former, and probably the latter, has
the meaning `to turn,’ hence `to turn out (rubbish, etc.)’ and so
`to put in order,’ or `to prepare.’$
@2 i radicare radicem et implere terram est fructificatio in
infinitum$

3143. `Et locus camelis’: quod significet statum pro omnibus quae ipsi inservirent, constat ex significatione `loci’ quod sit status, de qua n. 1273-1277, 1376-1381, 2625; et ex significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, de qua n. 3048, 3071, quae quod sint servitia, videatur n. 1486, 3019, 3020; omnia enim quae sunt naturalis hominis, non alii usui sunt quam ut inserviant spirituali; quare etiam servi, ancillae, cameli, asini, in sensu interno significant imprimis illa quae naturalis hominis sunt.

3144. `Et venit vir domum’: quod significet influxum in bonum ibi, constat a significatione `venire’ hic quod sit influere, et a significatione `domus’ quod sit bonum, de qua n. 2233, 2234, 2559.

3145. `Et solvit camelos’: quod significet liberum illis quae inservitura, constat a significatione `solvere’ quod sit liberum facere, et a significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia, ita illa quae inservitura, ut mox supra n. (x)3143 ipsa res se ita habet: absque libero nusquam aliqua {1}productio veri in naturali homine, nec evocatio inde in rationalem, et {2}ibi cum bono conjunctio; in statu libero fiunt omnia illa; est enim affectio veri ex bono quae facit liberum; nisi verum discatur ex affectione, ita in libero, non implantatur, minus versus interiora exaltatur, ac ibi fides fit: quod omnis reformatio fiat in libero, et quod omne liberum sit affectionis, et quod Dominus in libero teneat hominem, ut is possit sicut ex se et proprio affici vero et bono, et sic regenerari, videatur n. 2870-2893; haec sunt quae significantur per quod `solverit camelos,’ quae nisi illa significarent, leviora forent quam ut memorarentur.
@1 formatio$
@2 hic$

3146. `Et dedit stramen et pabulum camelis’: quod significet instructionem in veris et bonis, constat ex significatione `straminis’ quod sint vera naturalis hominis, et ex significatione `pabuli’ quod sint bona ibi, de quibus supra n. 3114; quia illa per stramen et pabulum significantur, inde sequitur quod `dare stramen et pabulum’ sit instruere in veris et bonis. Quod liberum sit propterea, ut in affectione et ex affectione veri instruatur homo, et sic alte usque ad spiritualem hominem, seu usque ad animam insinuentur vera, ac ibi conjungantur bono, videri potest ex illis quae de libero n. 2870-2893 ostensa sunt; [2] talis est radicatio fidei, seu veri quod est fidei, quod nisi copuletur cum bono in rationali, nusquam verum fidei accipit aliquam vitam, nec fit aliquis fructus inde; nam omne quod vocatur fructus fidei, est fructus boni quod est amoris et charitatis per verum quod est fidei; nisi calor spiritualis qui est bonum amoris, (x)operetur per lucem spiritualem, quae est verum fidei, homo foret sicut humus gelu constricta, ut tempore hiemis, quo nihil crescit, minus fructificatur; sicut enim lux absque calore nihil producit, ita fides nihil absque amore.

3147. `Et aquam ad lavandum pedes ejus’: quod significet purificationem ibi, constat ex significatione `aquae ad lavandum’ seu `lavare aqua’ quod sit purificare, de qua sequitur; et a significatione `pedum’ quod sint naturalia, seu quod idem, illa quae sunt in naturali homine, de qua n. 2162. In Ecclesia Repraesentativa sollemne fuit aqua `lavare pedes,’ et per id significare quod sordes naturalis hominis abluerentur; sordes naturalis hominis sunt omnia illa quae sunt amoris sui et amoris mundi, quae sordes cum ablutae sunt, tunc bona et vera influunt, sunt enim unice illae quae impediunt influxum boni et veri a Domino; [2] bonum enim continue a Domino influit, sed cum per internum seu spiritualem hominem ad ejus externum seu naturalem venit, illud ibi vel pervertitur, vel reflectitur, vel suffocatur; at vero cum removentur illa quae amoris sui et mundi sunt, tunc bonum ibi recipitur, et ibi fructificatur, nam tunc homo opera charitatis exercet; ut constare a multis potest, ut cum modo sopiuntur illa quae sunt externi seu naturalis hominis, ut in infortuniis, miseriis et morbis, tunc homo ilico incipit pie cogitare et bonum velle, et quoque pietatis opera exercere quantum potest; at mutato statu etiam haec mutantur: [3] haec per `lavationes’ significabantur in Ecclesia Antiqua; et eadem repraesentabantur in Ecclesia Judaica; quod illa in Ecclesia Antiqua significarentur, sed in Ecclesia Judaica repraesentarentur, erat quia homo Ecclesiae Antiquae spectabat illum ritum ut quoddam externum in cultu, nec credebat, quod per lavationem purificaretur, sed per ablutionem sordium naturalis hominis, quae, ut dictum, sunt illa quae sunt amoris sui et mundi; at homo Ecclesiae Judaicae credebat quod per lavationem purificaretur, nesciens nec scire volens quod significaretur purificatio interiorum. [4] Quod per lavationem significetur ablutio a sordibus illis, constat apud Esaiam,
Lavate vos, purificate vos, removete malum operum
vestrorum a coram oculis Meis; cessate malum facere, i 16;
ubi `lavare se’ quod sit purificare se et removere mala, patet: apud eundem,
Cum laverit Dominus excrementum filiarum Zionis, et
sanguines Hierosolymae abluerit e medio ejus, in spiritu
judicii, et in spiritu expurgationis, iv 4;
ubi `lavare excrementum filiarum Zionis, et sanguines Hierosolymae abluere’ pro purificare a malis et falsis: apud Jeremiam,
Ablue a malitia cor tuum, Hierosolyma, propterea ut
salveris. Quamdiu commorabuntur in medio tui cogitationes
iniquitatis tuae? iv 14:
[5] apud Ezechielem,
Lavi te aquis, et ablui sanguines a super te, et unxi te
oleo, xvi 9;
de `Hierosolyma’ per quam ibi intelligitur Ecclesia Antiqua; `lavare aquis’ pro purificare a falsis, `abluere sanguines’ pro purgare a malis, `ungere oleo’ pro implere bono tunc: apud Davidem,
Lava me ab iniquitate mea, et a peccato meo munda me;
expiabis me hyssopo, et mundabor, lavabis me, et prae nive
albus ero, Ps. li [4], 9 [A.V. 2, 7];
[6] `lavari’ manifeste pro purificari a malis et falsis inde. Haec erant quae significabantur per `lavare’ in Ecclesia Repraesentativa; mandatum ibi repraesentationis causa ut lavarent cutem, manus, pedes, et quoque vestes, quando immundi facti ac mundarentur, per quae omnia significabantur illa quae naturalis hominis sunt; etiam lavacra, quae omnia, ponebantur extra Templum, nempe `mare aeneum, et labra decem aenea,’ 1 Reg. vii 23-39; ac labrum aeris ex quo se lavarent Aharon et filii ejus, positum erat inter Tentorium conventus et Altare, ita quoque extra Tentorium Exod. xxx 18, 19, 21, quo etiam {1}significatum, quod solum externa seu naturalia purificarentur; quae nisi purificata sint, hoc est, inde remota quae amoris sui et mundi sunt, nusquam possunt interna quae sunt amoris in Dominum et erga proximum, influere, ut supra dictum; [7] ut `melius’ sciatur quomodo haec se habeant, nempe quod externa purificanda sint, sint exemplo et illustrationi bona opera, seu quod idem, bona charitatis quae hodie fructus fidei vocantur, haec sunt externa quia exercitia; bona opera sunt mala opera nisi removeantur illa quae sunt amoris sui et mundi, nam opera cum fiunt antequam haec remota sunt, apparent extus bona, sed sunt intus mala, fiunt enim vel propter famam, vel propter lucrum, vel propter sui honorem, vel propter remunerationem, {2}ita sunt vel meritoria vel hypocritica, illa enim quae sunt amoris sui et mundi faciunt opera illa talia; at vero cum removentur mala haec, tunc opera fiunt bona, ac sunt bona charitatis, nempe in illis non respectus sui, mundi, famae, remunerationis, ita {3}illa non meritoria nec hypocritica, influit enim tunc amor caelestis et amor spiritualis a Domino in opera, et faciunt haec ut sint amor et charitas actu; ac tunc Dominus per illa quoque purificat naturalem seu externum hominem, ac eum in ordinem disponit ut recipiat correspondenter caelestia et spiritualia quae influunt; [8] quod manifeste constare potest ab illis quae Dominus docuit, cum lavit pedes discipulorum; apud Johannem,
Venit ad Simonem Petrum, qui dicit Ipsi, Domine, Tune
meos lavas pedes? respondit Jesus et dixit illi, Quod Ego
facio, tu non scis adhuc, cognosces vero post haec; dicit Ipsi
Petrus, Non lavabis pedes meos in aeternum; respondit illi
Jesus, Si non lavero te, non habes partem Mecum; dicit Ipsi
Simon Petrus, Domine, non pedes meos tantum, sed et manus et
caput; dicit illi Jesus, Qui lotus est, non opus habet nisi ut
quoad pedes lavetur, sed mundus est totus; jam vos mundi
estis, non tamen omnes, xiii 4-17;
(m)’qui lotus est, non opus habet nisi ut quoad pedes lavetur’ significat quod qui reformatus est, modo opus habeat mundari quoad naturalia, hoc est, ut inde removeantur mala et falsa, omnia tunc disponuntur in ordinem per influxum spiritualium a Domino(n): {4}praeterea `lavare pedes’ erat charitatis, quod nempe non (x)reflecteret super mala alterius; et quoque erat humiliationis, quod nempe alterum a malis, quasi a sordibus, mundaret, ut quoque a Domini verbis ibi vers. 12-17 constare potest, etiam Luc. vii 37, 38, 44, 46; Joh. xi 2; 1 Sam. xxv 41. [9] Quisque videre potest quod lavare {5}se non aliquem purificet a malis et falsis, sed solum a sordibus quae eis adhaerent; at quia inter ritus in Ecclesia mandatos fuit, sequitur quod involvat aliquid {6}peculiare, nempe lavationem spiritualem, hoc est, purificationem ab illis sordibus quae intus adhaerent homini: qui itaque inter illos noverunt haec, et cogitarunt de purificatione cordis, seu remotione malorum amoris sui et mundi e naturali homini, et omni studio hoc conabantur facere, illi obierunt ritum lavationis ut cultum externum ex mandato; at qui non noverunt hoc, nec voluerunt nosse, sed cogitarunt quod solus ritus lavandi vestes, cutem, manus, pedes purificaret eos, et modo talia fecerint, liceret eis in avaritia, in odiis, vindictis, immisericordia, saevitiis, quae sunt sordes spirituales, vivere, illi ritum hunc coluerunt ut idololatricum; at usque per illum repraesentare potuerunt, et per repraesentationem aliquid Ecclesiae sistere per quod conjunctio aliqua esset caeli cum homine antequam venit Dominus, sed talis conjunctio ut hominem {7}ipsius Ecclesiae parum vel nihil afficeret; [10] Judaei et Israelitae tales erant ut nihil prorsus cogitarent de interno homine, nec aliquid de illo scire vellent, ita nihil prorsus de caelestibus et spiritualibus quae sunt vitae post mortem, sed usque ne periret omnis communicatio cum caelo, et sic cum Domino, obstringebantur ad ritus externos per quos significabantur interna; omnes illorum captivitates et plagae erant in genere ob illum finem, ut externa rite observarentur repraesentationis causa: inde nunc erat,
Quod Moses Aharonem et filios ejus ad ostium tentorii
lavaret aquis, ut sanctificarentur, Exod. xxix 4; xl 12; Lev.
viii 6;
Quod Aharon et filii ejus lavarent manus et pedes,
antequam intrarent in tentorium conventus, et accederent ad
altare ad ministrandum, ut non morerentur, et quod hoc esset
illis statutum saeculi, Exod. xxx 18-21; xl 30, 31;
Quod Aharon, antequam indueret vestes ministerii, lavaret
carnem suam, Lev. xvi 4, 24;
Quod Levitae purificarentur, per quod aspergerentur aqua
expiationis, quodque transire facerent novaculam super carnem
suam, et lavarent vestes suas et sic puri essent, Num. viii 6,
7;
Qui comederet cadaver bestiae mundae, aut discerptum,
quod lavaret vestes suas et ablueret se aquis; et si non
lavaverit se, et carnem suam abluerit, quod portaret
iniquitatem suam, Lev. xvii 15, 16;
Qui tetigerit cubile fluxu affecti, aut qui sederit super
vase, super quo ille sederat, quique tetigerit carnem ejus,
lavaret vestes, et ablueret se aquis, et immundus esset ad
vesperam, Lev. xv 5-7, 10-12, seq.;
Qui emisit {8}hircum in azazel, lavaret carnem suam, Lev.
xvi 26;
Cum mundatus esset leprosus, quod lavaret vestes, raderet
omnem pilum suum, et lavaret se aquis, ac mundus esset, Lev.
xiv 8, 9;
Immo quod ipsa vasa quae immunda facta per contactum
immundorum, transigerentur per aquas, et immunda essent ad
vesperam, Lev. xi 32.
Ex {9}his constare potest, quod nullus per ritum lavationis quoad interna mundus seu purus fieret, sed modo purum seu spiritualiter mundum repraesentaret, ob causam de qua supra; quod ita sit, Dominus manifeste docet apud Matth. xv (x)1-20; Marc. vii 1-23.
@1 significabatur$
@2 quare$
@3 nec$
@4 i et$
@5 pedes$
@6 singulare$
@7 illius$
@8 AV translates by `scapegoat,’ RV by `goat for Azazel.’ In n.
9937, 10023 and AE 730 S regards asasel as the name of the goat.$
@9 quibus$

3148. `Et pedes virorum qui cum illo’: quod significet purificationem omnium quae Illius in naturali homine, constat a significatione `pedum’ quod sint illa quae sunt naturalis hominis, de qua n. 2162; et a significatione `virorum qui cum illo’ quod sint omnia quae ibi. Sollemne fuit quod viatores cum venirent in domum quandam, quod lavarent pedes;
Ut cum fratres Josephi in domum Josephi introducerentur,
Gen. xliii 24;
Cum Levita et qui cum illo in domum senis acciperentur,
Jud. xix 21;
Et cum Uriah ab itinere veniens, juberetur a Davide
descendere in domum suam, et lavare pedes, 2 Sam. xi 8;
causa erat quia profectiones et peregrinationes significabant illa quae sunt instructionis, et inde vitae, videatur n. 1293, 1457, 1463, 2025, quae quod purificarentur, supra mox n. (x)3147 ostensum; et praeterea ne sordes {1}in spirituali sensu intellectae adhaererent, et inquinarent domum, hoc est, hominem; ut quoque patet ex illo,
Quod excuterent pulverem pedum, si urbs aut domus non
reciperet pacem, Matth. x 14.
@1 illae$

3149. `Et ponebatur coram illo ad edendum’: quod significet quod {1}affectio boni in naturali homine vellet ut appropriarentur, constat a repraesentatione `Labanis,’ a quo `ponebatur,’ quod sit affectio boni in naturali homine, de qua n. 3129, 3130; et a significatione `edere’ quod sit communicari et appropriari, de qua n. 2187, 2343, nempe Divina, de quibus supra n. 3140, 3141.
@1 bonum$

3150. `Et dixit, Non edo’: quod significet renuentiam, nempe quod adhuc non ita appropriarentur, constat absque explicatione.

3151. `Usque dum locutus sum verba mea’: quod significet antequam instrueretur, constat a significatione `loqui verba’ quod sit instruere; illa quae locutus, et sequuntur in serie, etiam sunt instructionis: quod Divina influant in illa quae sunt in naturali homine, secundum instructionem, et progressum inde, videatur supra n. 3141 fin.

3152. `Et dixit, Loquere’: quod significet desiderium, constat ex significatione `loqui verba’ quod sit instruere, hic `loquere’ quod sit ut instrueret; quod haec involvant desiderium, patet.

3153. Quae in tribus his versibus in sensu interno continentur, patent quidem ab explicatione, nempe quod illa quae sunt naturalis hominis, praepararentur ad recipiendum Divina; et sic illa vera, quae per `Rebeccam’ significantur, quae initiarentur (c)et conjungerentur bono rationalis, Divina fierent, et hoc per influxum: sed {1}quae ibi in sensu interno, sunt talia ut nisi spectentur uno {2}visu cogitationis, appareant obscuriora quam ut possint comprehendi, et magis quia ignota sunt; ut haec, quomodo vera e naturali homine evocantur et initiantur bono in rationali, cum regeneratur homo; [2] haec plerisque hodie tam ignota sunt, ut ne quidem sciant quod fiat, ex causa imprimis quod hodie pauci sint qui regenerantur, et qui regenerantur, ex doctrina non sciant quod bonum charitatis sit cui verum fidei initiatur et conjungitur, et hoc in rationali, et quod tunc status prorsus mutetur, nempe quod non amplius ex vero fidei cogitetur ad bonum charitatis, sed ex bono hoc ad verum. Apud Dominum autem non fuit regeneratio, sed glorificatio, hoc est, ab Ipso facta sunt omnia, tam quae in rationali quam quae in naturali, Divina; quomodo haec facta, in sensu interno describitur.
@1 i usque$
@2 intuitu$

3154. Vers. 34-48. Et dixit, Servus Abrahami ego. Et Jehovah benedixit domino meo valde, et magnificavit, et dedit ei gregem et armentum, et argentum et aurum, et servos et ancillas, et camelos et annos. Et peperit Sarah uxor domini mei filium domino meo post senectutem suam, et dedit illi omnia quae ei. Et adjuravit me dominus meus, dicendo, Non accipies mulierem filio meo e filiabus Canaanitae, cujus ego habito in terra. Non nisi ad domum patris mei ibis, et ad familiam meam, et accipies mulierem filio meo. Et dixi ad dominum meum, Forte non eat mulier post me. Et dixit ad me, Jehovah, Quo ambulavi coram, mittet angelum Suum cum te, et prosperabit viam tuam, et accipias mulierem filio meo, e familia mea, et e domo patris mei. Tunc immunis eris ab obsecratione mea, quod veneris ad familiam meam, et si non dederint tibi, et eris immunis ab obsecratione mea. Et veni hodie ad fontem, et dixi, Jehovah Deus domini mei Abrahami, si sit Tibi quaeso prosperans viam queam, qua ego ambulans super. Ecce ego sto apud fontem aquarum, et sit adolescentula exiens ad hauriendum, et dico ad illam, Fac potare me quaeso parum aquae e cado tuo. Et dicat ad me, Etiam tu bibe, et etiam camelis tuis hauriam, illa mulier quam destinavit Jehovah filio domini mei. Ego vix absolvi loqui ad cor meum, et ecce Rebecca exit, et cadus ejus super humero ejus, et descendit ad fontem, et haurit, et dixi ad illam, Fac potare me quaeso. Et festinabat et demittebat cadum suum desuper se, et dicebat, Bibe, et etiam camelos tuos potabo; et bibi, et etiam camelos potavit. Et interrogabam illam, et dicebam, Filia cujus tu? et dixit, Filia Bethuelis filii Nahoris, quem peperit illi Milkah; et posui monile super nasum illius, et armillas super manus illius. Et inflexi et incurvavi me Jehovae, et benedixi Jehovae Deo domini mei Abrahami, Qui duxit me in viam veritatis ad accipiendum filiam fratris domini mei filio suo. `Dixit, Servus Abrahami ego’ significat quod ex Divino Bono esset: `et Jehovah benedixit domino meo valde et magnificavit’ significat Divinum Humanum quoad bonum et quoad verum: `et dedit ei gregem et armentum’ significat bona in genere: `et argentum et aurum’ significat vera in genere: `et servos et ancillas, et camelos et asinos’ significat vera in specie: `et peperit Sarah uxor domini mei filium domino meo’ significat Rationale Divinum ex Divino Vero: `post senectutem suam’ significat cum status esset: et dedit illi omnia quae ei’ significat quod Ipsi Divina omnia: `et adjuravit me dominus meus’ significat, hic ut prius, obstrictionem et sacramentum: `dicendo, Non accipies mulierem filio meo e filiabus Canaanitae’ significat, hic ut prius, quod Rationale Divinum non conjungeretur alicui affectioni quae cum vero discordat: `cujus ego habito in terra’ significat discordantia in quibus Bonum Divinum est: `non nisi ad domum patris mei ibis’ significat bonum quod ex Divino: `et ad familiam meam’ significat verum quod ex Divino: `et accipies mulierem filio meo’ significat quod inde conjunctio: `et dixi ad dominum meum, Forte non eat mulier post me’ significat, hic ut prius, dubitationem naturalis hominis de affectione illa, num separabilis esset: `et dixit ad me’ significat instructionem: `Jehovah, Quo ambulavi coram, mittet angelum Suum cum te’ significat, hic ut prius, Divinam Providentiam: `et prosperabit viam tuam’ significat quoad verum: `et accipias mulierem filio meo’ significat quod conjunctio: `e familia mea, et e domo patris mei’ significat ex bono et vero quod ex Divino ibi: `tunc immunis eris ab obsecratione mea’ significat, hic ut prius, liberum quod naturali homini: `quod veneris ad familiam meam, et si non dederint tibi’ significat quoad separationem: `et eris immunis ab obsecratione mea’ significat quod tunc nulla culpa naturali homini. Reliqua usque ad vers. 48, significant similia quae prius.

3155. Singula haec explicare supersedendum, quia supra in hoc capite explicata sunt: iterum dicta sunt ob causam ut naturalis homo instrueretur: initiatio enim et conjunctio veri cum bono, se habet sicut cum virgo desponsatur et dein copulatur marito, nempe quod instruenda de omnibus, antiquam dat consensum: haec tametsi non apparent apud hominem, cum vera ibi bono initiantur et conjunguntur, hoc est, cum homo reformatur, usque tamen fiunt, nempe quod praecedat instructio, bono de vero, et vero de bono, {1}dein consensus ab utraque parte, de quo nunc sequitur.
@1 i ac$

3156. Vers. 49-51. Et nunc si sitis vos facientes misericordiam et veritatem cum domino meo, indicate mihi, et si non, indicate mihi, et spectabo ad dextram vel ad sinistram. Et respondit Laban et Bethuel, et dixerunt, A Jehovah exivit verbum, non possumus loqui ad te malum vel bonum. Ecce Rebecca coram te, accipe et vade, et sit mulier filia domini tui, quemadmodum locutus Jehovah. `Nunc si sitis vos facientes misericordiam et veritatem cum domino meo’ significat explorationem consensus eorum ex utraque facultate, voluntatis et intellectus: `indicate mihi, et si non, indicate mihi’ significat deliberationis eorum statum liberum: `et spectabo ad dextram vel ad sinistram’ significat liberum reciprocum: `et respondit Laban et Bethuel, et dixerunt, A Jehovah exivit verbum, non possumus loqui ad te malum vel bonum’ significat agnitionem quod solius Domini esset: `ecce Rebecca coram te, accipe et vade, et sit mulier filio domini tui, quemadmodum locutus Jehovah’ significat consensum inspiratum ex Domino.

3157. `Nunc si sitis vos facientes misericordiam et veritatem cum domino meo’: quod significet explorationem consensus eorum ex utraque facultate, voluntatis et intellectus, constat ex significatione `misericordiae’ quod sit boni seu amoris, de qua n. 3063, 3073, 3120; et ex significatione `veritatis quod sit veri seu fidei, de qua n. 3121, 3122; et quia bonum quod amoris est voluntatis, et verum quod fidei est intellectus, et haec dicuntur ad Labanem et Bethuelem, ita ad homines, quod illi facerent misericordiam et veritatem, significant quae ex utraque eorum facultate, nempe voluntatis et intellectus; quod sit exploratio consensus, {1}patet, tam ex his quod dicatur `si sitis vos facientes,’ quam ab illis quae sequuntur `indicate mihi, et si non, indicate mihi, et spectabo ad dextram vel ad sinistram.’ [2] In regeneratione hominis, quae est imago glorificationis Domini, n. 3138, ita se habet: quod verum fidei quidem discatur sed non agnoscatur, minus recipiatur a bono, nisi consensus sit ab utraque facultate, nempe voluntate et intellectu; consensus est ipsa agnitio; {2}per hanc fit receptio, et quidem a voluntate, nam ibi est bonum: et quando verum fidei receptum est a voluntate, seu quod idem, a bono, tunc est homo regeneratus, nam tunc verum est boni, seu fides est charitatis, `seu quoad vitam ipsa charitas’, n. 3121.
@1 i ab illis$
@2 i et$

3158. `Indicate mihi, et si non, indicate mihi’: quod significet deliberationis eorum statum liberum, patet ex sensu verborum. Ex omnibus quae praecedunt, constat quod quae in sensu litterae in hoc capite agunt de desponsatione et conjugio Rebeccae cum Jishako, in sensu interno agant de initiatione et conjunctione (t)boni et veri, est enim initiatio et conjunctio veri et boni spiritualis desponsatio et spirituale conjugium: utrobivis requiritur deliberationis status liber; quod in desponsatione et conjugio, notum est, at quod in initiatione et conjunctione boni et veri, non ita notum est, quia non ad naturalem hominem apparet et quia inter illa sunt quae fiunt absque quod homo reflectat, usque tamen unoquovis momento existit, cum homo reformatur et regeneratur, nempe quod in statu libero sit, cum verum conjungitur bono. [2] Unusquisque scire potest, si modo expendat, quod nusquam aliquid sit hominis, ut ipsius, nisi sit ejus voluntatis; quod solum est intellectus, non fit hominis priusquam etiam fit ejus voluntatis, nam quae voluntatis sunt, constituunt hominis esse vitae, quae autem intellectus, constituunt ejus existere vitae inde; consensus ex solo intellectu non est consensus, sed omnis consensus est ex voluntate; quapropter nisi verum fidei quod est intellectus, recipiatur a bono amoris quod est voluntatis, nusquam est verum quod agnitum, ita non est fides; ut vero recipiatur a bono quod voluntatis, necessum est ut sit status liber; omne quod voluntatis est, hoc apparet liberum, ipse status voluntatis est libertas, nam quod volo, hoc eligo, hoc desidero, quia hoc amo et agnosco ut bonum; inde constare potest quod verum quod fidei, nusquam fiat hominis ut ipsius priusquam receptum est a voluntate, hoc est, initiatum et conjunctum bono ibi, et quod id non fieri possit nisi in statu libero.

3159. `Et spectabo ad dextram vel ad sinistram’: quod significet liberum reciprocum, constare potest absque explicatione. Res ita se habet: bonum a Domino per internum hominem continue influit in externum, ac in prima aetate in externo homine apparet sub specie affectionis veri; quantum homo spectat bonum caeleste et spirituale ut finem, tantum verum initiatur et conjungitur bono, seu quod idem, tantum affectio veri affectioni boni; quantum autem homo spectat bonum proprium, ita se et mundum, ut finem, tantum bonum caeleste et spirituale {1}recedit; hoc est liberum reciprocum quod significatur per `spectare ad dextram vel ad sinistram.’
@1 recedit, hoc est, liberum$

3160. `Et respondit Laban et Bethuel, et dixerunt, A Jehovah exivit verbum, non possumus loqui ad te malum vel bonum’: quod significet agnitionem quod solius Domini esset, constare potest ab explicatione singulorum verborum quoad sensum internum, sed quod hoc conclusum illorum sit, patet absque illa: `a Jehovah exivit verbum,’ quod sit a Domino, constat quia per Jehovam toties in Veteri Testamento nominatum, nusquam alius intelligatur quam Dominus, videatur n. 1343, 1736, 1815, 2156, 2329, 2921, 3023, 3035. Quod haec involvant arcana, constare potest ex eo quod hic responderit Laban qui frater, et dein Bethuel qui pater, non autem pater et mater, et quod virgo non nisi quam postea; causa est quia per `Labanem ut fratrem’ repraesentatur affectio boni in naturali homine, n. 3129, 3130, et per `Bethuelem’ origo affectionis boni; affectio boni et affectio veri in naturali homine se habent ut frater et soror; {1}e: affectio veri e naturali homine in rationalem evocati ac ibi cum bono conjuncti, se habet ut mulier maritata: [2] arcanum quod hic responderint Laban et Bethuel, hoc est, frater primum et dein pater, est quia bonum e rationali homine dum in naturalem influit, non influit ibi in verum immediate, sed in bonum ibi, et per bonum in verum; nisi ille influxus sit, non potest existere affectio veri; affectio boni in naturali homine est quae agnoscit, ita quae primum consentit, nam immediata datur communicatio inter bonum rationale et bonum naturale, non autem immediata inter bonum rationale et verum naturale, de {2}parallelismo eorum videatur n. 1831, 1832. Hic binae formulae loquendi antiquae occurrunt, nempe quod `a Jehovah exivit verbum’ pro quod a Jehovah factum; {3}tum `non possumus loqui ad te malum vel bonum’ pro quod non ausint negare, nec affirmare. De agnitione quod solius Domini {4}esset, sequitur.
@1 at$
@2 i correspondentia et$
@3 et$
@4 sit$

3161. `Ecce Rebecca coram te, accipe et vade, et sit mulier filio domini tui, quemadmodum locutus Jehovah’: quod significet consensum inspiratum ex Domino, constare etiam potest ab explicatione singularum vocum, quarum commune conclusum in sensu interno est hoc. Ipsa res ita se habet: Dominus `cum vixit in mundo, Humanum in Se ex propria potentia Divinum fecit; humanum incohat in intimo rationalis, n. 2106, 2194; describitur hic quomodo hoc Divinum fecerit, nempe sicut prius quoad bonum, ita nunc quoad verum; rationale enim consistit ex bono et vero; bonum ibi fuit ex ipsissimo Ejus Divino, hoc est, ex Jehovah Patre’, a Quo conceptus; verum autem comparandum erat per viam ordinariam, sicut apud alios homines: [2] notum enim est quod homo non nascatur rationalis, sed modo in potentiam ut fieri possit, et quod fiat per scientifica, nempe per cognitiones plurium generum et specierum, quarum primae sunt media ad proxime sequentes, ita ordine usque ad ultimas, quae sunt spiritualium regni Domini, et vocantur doctrinalia; quod haec partim addiscantur ex doctrina fidei, partim immediate ex Verbo, ac inde partim proprio studio, etiam notum est; haec doctrinalia quamdiu solum in memoria sunt, sunt modo vera scientifica, nec adhuc appropriata homini tanquam ejus, sed ea tunc primum ei appropriantur cum incipit amare illa propter vitam, et magis cum applicat vitae; hoc cum fit, tunc vera e memoria naturali elevantur in rationale, et ibi conjunguntur bono{2}, et cum conjuncta sunt, non amplius sunt scientiae sed vitae, nam tunc non amplius discit homo ex veris quomodo vivendum, sed vivit ex illis, ita appropriantur ei vera ac fiunt voluntatis; sic intrat homo in conjugium caeleste; conjugium enim caeleste est conjunctio boni et veri in rationali; {3}haec facit Dominus apud homines. [3] At Dominus in Se ex Se Ipso omnia haec fecit, et ex Ipso Divino non modo genuit Rationale quoad Bonum, sed etiam per hoc, Naturale quoad Verum, quod conjunxit Bono; (m)bonum enim est quod sibi verum eligit, et quoque format, nam bonum non aliud pro vero agnoscit quam quod concordat; ita Bonum Divinum quod Domino, sibi ipsi Verum fecit, nec aliud pro Vero agnovit quam quod Divino Bono concordaret, hoc est, quod Divinum ex Ipso esset;(n) ita omnia et singula ex propria potentia: haec sunt quae significantur per agnitionem quod solius Domini {4}esset, et per consensum inspiratum (c)ex Domino.
@1 dum$
@2 cui$
@3 after homines$
@4 essent$

3162. Vers. 52-54. Et fuit, ut audivit servus Abrahami verba illorum, et incurvavit se ad terram Jehovae. Et eduxit servus vasa argenti et vasa auri, et vestes, et dedit Rebeccae; et pretiosa dedit fratri ejus, et matri ejus. Et ederunt et biberunt ille et viri qui cum illo, et pernoctarunt, et surrexerunt in mane, et dixit, {1}Mitte me domino meo. `Fuit, ut audivit servus Abrahami verba illorum, et incurvavit se ad terram Jehovae’ significat perceptionem gaudii in naturali homine: `et eduxit servus vasa argenti et vasa auri, et vestes’ significat verum et bonum, et ornatus eorum: `et dedit Rebeccae’ significat quae tunc affectioni veri: `et pretiosa dedit fratri ejus’ significat spiritualia bono naturali inde: `et matri ejus’ significat etiam vero naturali: `et ederunt et biberunt’ significat appropriationem boni et veri sic initiati: `ille et viri qui cum illo’ significat quae in naturali homine: `et pernoctarunt significat pacem ejus: `et surrexerunt in mane’ significat elevationis gradum: `et dixit, {1}Mitte me domino meo’ significat affectionem conjunctionis.
@1 Heb. mittite$

3163. `Fuit, ut audivit servus Abrahami verba illorum, et incurvavit se ad terram Jehovae’: quod significet perceptionem gaudii in naturali homine, constat a significatione `audire verba’ quod sit percipere, a repraesentatione `servi Abrahami’ quod sit in genere naturalis homo quatenus inservit rationali, hic Divino, de qua n. 3019, 3020; et a significatione `incurvare se Jehovae’ quod sit gaudere, de qua n. 2927, 2950, 3118.

3164. `Et eduxit servus vasa argenti et vasa auri, et vestes’: quod significet verum et bonum, et ornatus eorum, constat a significatione `vasorum argenti, vasorum auri, et vestium’ in sensu interno; quod `argentum’ significet verum, videatur n. 1551, 2048, et quod `aurum’ bonum, n. 113, 1551, 1552; `vasa argenti et vasa auri’ dicuntur quia praedicantur de affectione veri, quae `hic est `Rebecca,’ verum enim in se spectatum non est nisi vas seu recipiens boni n. 1496, 1832, 1900, 2063, 2261, 2269, 3068; `vasa argenti’ sunt in specie scientifica, nam haec sunt recipientia veri; {1}vasa auri sunt in specie vera, quia haec sunt recipientia boni; `vestes’ autem quod sint ornatus, constare potest absque explicatione. [2] Talia antiquo tempore dabantur virgini cum desponsaretur, et hoc repraesentationis et significationis causa quod `virgo desponsata’ referret Ecclesiae veram conjungendum bono; sicut quoque describitur Ecclesia Antiqua in (t)sua prima aetate, apud Ezechielem,
Cum esset tempus amorum,… vestivi te acupicto, …
accinxi te bysso, et obtexi te serico, et ornavi te ornatu, et
dedi armillas super manus tuas, et torquem super guttur tuum,
et dedi monile super nasum tuum, et inaures super aures tuas,
et coronam ornatus in caput tuum; sic ornata es auro et
argento, et vestes tuae byssus, et sericum, et acupictum, xvi
8-13;
et cum eadem Ecclesia a vero et bono recessit, ita ibi describitur,

Sumpsisti de vestibus tuis; et fecisti tibi excelsa
variegata; et accepisti vasa ornatus tui, ex auro Meo, et ex
argento Meo, quod dederam tibi, et fecisti tibi imagines
maris, et sumpsisti vestes acupicti, et texisti eas, vers. 16-18;
ex quibus manifeste patet quod `argentum, aurum, et vestes’ non aliud sint quam quae sunt Ecclesiae, nempe verum et bonum, et illa quae sunt veri et boni.
@1 i et$

3165. `Et dedit Rebeccae’: quod significet quae tunc affectionis veri, constat ex repraesentatione `Rebeccae’ quod sit affectio veri, de qua n. 2865, 3077 per illa quae mox supra, nempe per `vasa argenti, vasa auri, et vestes’ describitur affectio veri ut sponsa; quare significatur per illa verba, quod talis tunc esset affectio veri, seu quod idem, quae tunc affectionis veri.

3166. `Et pretiosa dedit fratri ejus’: quod significet spiritualia bono naturali inde, constat ex significatione `pretiosorum’ quod sint spiritualia, de qua sequitur, et ex significatione `fratris’ quod sit bonum naturale, de qua n. 3160; ut et {1}`Labani’ qui hic est `frater’ quod sit affectio {2}boni in naturali homine, de qua n. 3129, 3130; quod `pretiosa’ significent spiritualia, constat ex verbo etiam alibi, ut ubi agitur de Josepho, {3}apud Mosen,
Benedicta a Jehovah terra ejus, de pretioso caeli, de
rore, et de abysso jacente subter: et de pretioso proventuum
solis; et de pretioso producti mensium;…et de pretioso
collium aeternitatis, et de pretioso terrae et plenitudinis
ejus, Deut. xxxiii 13-16;
ibi per `pretiosum caeli, pretiosum proventuum solis, pretiosum producti mensium, pretiosum collium aeternitatis, et pretiosum terrae’ significantur varia genera spiritualium: praeterea pretiosa dicebantur lapides pretiosi, margaritae, balsama, aromata, ac similia, quae omnia significant spiritualia. [2] Quid spiritualia, prius multoties dictum est, nempe quod in regno Domini sint caelestia et sint spiritualia, et quod caelestia sint boni, ac spiritualia veri inde; nihil `in universo est’, quod non ad bonum et ad verum se refert; omne quod est usus et vitae, se refert ad bonum, quod autem est doctrinae et scientiae cumprimis de usu et vita, ad verum, seu quod idem, quod est voluntatis, vocatur bonum vel malum, quod autem est intellectus, dicitur verum vel falsum; {4}bonum itaque, quod solum est amoris et charitatis, et a Domino influit, est caeleste, verum autem quod inde, est spirituale. Cur fratri data sunt `pretiosa,’ quando sorori cum facta sponsa, `vasa argenti, vasa auri, et vestes,’ causa erat quia frater significabat bonum in naturali homine, et quia bonum hoc illustratur cum verum initiatur bono in rationali; omnis enim illustratio boni et veri in naturali homine est inde.
@1 Labanus I$
@2 veri AI but see n. 3139$
@3 before agitur$
@4 verum ex bono, quia a Domino influit, est spirituale$

3167. `Et matri’: quod significet etiam vero naturali, nempe spiritualia inde, sicut bono naturali, de quo mox supra, constat ex significatione `matris’ quod sit Ecclesia, quae ex vero `mater’ dicitur, de qua n. 289, 2717. Ut sciatur quomodo se habet quod spiritualia bono naturali et vero naturali inde quod verum initiatur bono in rationali, paucis dicendum: unicuique homini est internum et externum, ejus internum vocatur internus homo, et ejus externum externus homo; sed quid internus homo et externus, paucis notum est; internus homo est idem ac spiritualis homo, (c)ac externus est idem ac naturalis homo: spiritualis homo est qui intelligit et sapit ex illis quae sunt lucis caeli, naturalis autem ex illis quae sunt lucis mundi; de utraque luce videatur n. 3138; in caelo enim non sunt nisi quam spiritualia, in mundo autem non nisi quam naturalia; homo ita creatus est ut spiritualia et naturalia in illo, hoc est, spiritualis et naturalis ejus homo concordarent seu unum facerent, sed tunc spiritualis homo deberet disponere omnia in naturali, ac naturalis oboedire, sicut servus suo domino; [2] sed per lapsum naturalis homo coepit se extollere supra spiritualem, ita invertit ipsum ordinem Divinum, exinde naturalis homo separavit se a spirituali, nec magis spiritualia ei {1}quam quae {2}intrare possent quasi per rimas, et {3}dare facultatem cogitandi et loquendi: ut autem spiritualia influerent iterum in naturalem hominem, regenerandus erat a Domino, hoc est, verum e naturali homine initiandum et conjungendum bono in rationali; quod cum fit, {4}naturali homini accedunt spiritualia, influit enim tunc lux caeli, ac illustrat illa quae in naturali homine, et facit ut quae ibi, recipiant lucem, bona ibi calorem lucis, hoc est, amorem et charitatem, verum autem radios lucis, hoc est, fidem; {5}ita sunt bono naturali et vero naturali spiritualia inde. Bonum naturale est tunc omne jucundum et volupe ex fine inserviendi spirituali, ita proximo, magis reipublicae, adhuc magis regno Domini, {6}et super omnia Domino; et verum naturale est omne doctrinale et scientificum propter finem sapiendi, hoc est, faciendi illa.
@1 nisi$
@2 intrarerint$
@3 darent ei$
@4 i tunc$
@5 inde$
@6 at$

3168. `Et ederunt et biberunt’: quod significet appropriationem boni et veri sic initiati, constat a significatione `edere’ quod sit communicari et conjungi, ita appropriari, de qua n. 2187, 2343, quod quia praedicatur de pane et per `panem’ significatur bonum, n. 276, 680, 2165, 2177, 2187, est appropriatio boni quae per `edere’ significatur; et a significatione `bibere’ quod etiam sit communicari et conjungi, ita appropriari, de qua n. 3089, sed quia praedicatur de vino et per `vinum’ significatur verum, n. 1071, 1798, est appropriatio veri quae per `bibere’ significatur. Ipsa res se habet, ut mox supra n. 3167 dictum, {1}cum verum initiatur bono, et magis cum ei conjungitur, in rationali, quod bonum et verum {2}spiritualis hominis, hoc est, spiritualia approprientur naturali.
@1 i nempe$
@2 e spirituali$

3169. `Ille et viri qui cum illo’: quod significent quae in naturali homine, constat a repraesentatione `servi,’ qui hic est `ille,’ quod sit naturalis homo, de qua n. 3019, 3020; et a significatione `virorum qui cum illo’ quod sint omnia quae in naturali homine, de qua n. 3148.

3170. `Et pernoctarunt’: quod significet pacem ejus, constat a significatione `pernoctare’ quod sit requiescere, et in sensu interno pacem habere. Res ita se habet: cum spiritualia appropriantur naturali homini, tunc recedunt {1}quae cupiditatis mali et persuasionis falsi sunt, ita illa quae irrequiem inducunt; et accedunt quae sunt affectionis boni et veri, ita illa quae pacem faciunt; omnis enim irrequies est ex malo et falso, et omnis pax {2} ex bono et vero: quid pax, et qualis ejus status, videatur n. 92, 93, 1726, 2780.
@1 i omnia$
@2 i est$

3171. `Et surrexerunt in mane’: quod significet elevationis gradum, constat a significatione `surgere’ quod involvat elevationem, de qua n. 2401, 2785, 2912, 2927; et a significatione `mane’ quod sit Dominus, tum regnum Ipsius, ut et status pacis qui inde, de qua n. 2405, 2780: naturale dicitur elevari, cum spiritualia ei appropriantur; nam omnis elevatio est a spiritualibus et caelestibus, per haec enim homo elevatur versus caelum, ita propius ad Dominum.

3172. `Et dixit, {1}Mitte me domino meo’: quod significet affectionem conjunctionis, constat {2}a communi sensu qui resultat a sensu interno verborum; quod enim vellet ut mitteret se `domino suo,’ erat affectionis ut affectio veri quae est `Rebecca,’ conjungeretur, {3}nam desponsatio, hoc est, initiatio jamdum peracta est, affectio conjunctionis est quae hic significatur.
@1 Heb.=mittite$
@2 ab illo$
@3 desponsatio enim$

3173. Vers. 55-58. Et dixit frater ejus et mater ejus, Maneat puella cum nobis dies aut decem, post ibis. Et dixit ad illos, Ne moremini me, et Jehovah prosperavit viam meam, {1}mitte me, et {2}vadam, domino meo. Et dixerunt, Vocemus puellam, et interrogemus os illius. Et vocarunt Rebeccam, et dixerunt ad illam, An eas cum viro hoc? et dixit, Ibo. `Dixit frater ejus et mater ejus’ significat dubitationem naturalis hominis: `maneat puella cum nobis’ significat detentionem ab illis: `dies aut decem, post ibis’ significat statum discessionis illis apparentem plenum: `et dixit ad illos, Ne moremini me’ significat affectionis boni voluntatem: `et Jehovah prosperavit viam meam’ significat quod omnia nunc provisa: `{1}mitte me, et vadam domino meo’ significat quoad initiationis statum: `et dixerunt, Vocemus puellam, et interrogemus os illius’ significat consensum solum affectionis veri: `et vocarunt Rebeccam, et dixerunt ad illam, An eas cum viro hoc? et dixit, Ibo’ significat ejus plenum consensum.
@1 Heb.=mittite$
@2 eam$

3174. `Dixit frater ejus et mater ejus’: quod significet dubitationem naturalis hominis, constat ex significatione `fratris’ quod sit bonum in naturali homine, de qua n. 3160; et ex significatione `matris’ quod sit verum ibi, de qua n. 3167; proinde `frater et mater’ significant naturalem hominem, nam is ex bono et vero constituitur; quod sit dubitatio, {1}patet, scilicet num puella aliquot dies adhuc mansura, vel tunc cum viro itura.
@1 at end of $

3175. `Maneat puella cum nobis’: quod significet detentionem ab illis, constat a significatione {1}manere’ quod hic sit detineri, ut quoque a serie in sensu interno patet: res enim ita se habet: homo nusquam in aliquod verum nascitur, ne quidem in aliquod verum naturale, ut quod non furandum, non occidendum, non adulterandum, et similia; minus in aliquod verum spirituale, ut quod aliquis Deus sit, {2}quod ei internum quod victurum post mortem, ita nec quicquam novit ex se quod est vitae aeternae; illa et haec addiscit; si non addisceret, multo pejor foret bruto animali; nam ex hereditario suo habet quod se supra omnes amet, quodque omnia quae in mundo {3}possidere cupiat; inde est quod nisi leges civiles, et timores pro jactura honoris, lucri, famae, ac vitae, detinerent, absque ulla conscientiae perceptione furaretur, occideret, adulteraretur; quod ita sit, patet manifeste, homo enim, etiam qui instructus, usque illud absque conscientia facit, immo defendit, et multis confirma quod ita faciendum quantum licet; quid non si non fuisset instructus? In spiritualibus similiter, ex ipsis enim qui intra Ecclesiam nati sunt, Verbum habent, et constanter instruuntur, usque sunt perplures qui pauca et vix quicquam adscribunt Deo, sed omnia et singula naturae, ita qui corde non credunt aliquem Deum esse, {4}sic nec victuros post mortem, proinde qui nihil scire volunt de illis quae sunt vitae aeternae; [2] ex his patet quod homo in nullum verum nascatur, sed quod omne addiscet, {5}et hoc per viam externam, nempe auditionis et visus, per hanc viam insinuari debet verum, et implantari ejus memoriae; sed verum quamdiu ibi solum est, modo est scientia; ut autem veram imbuat hominem, inde evocabitur, et versus interiora magis (x)auferetur, nam humanum ejus est interius, nempe in ejus rationali, nisi enim homo sit rationalis, non est homo; quale itaque rationale alicui et quantum ei, talis est homo et tantus: homo nusquam potest esse rationalis nisi ei sit bonum; bonum quod homini prae animalibus, est amare Deum et amare proximum; omne bonum humanum est inde; huic bono est verum initiandum et conjungendum, et hoc in rationali; verum {6}bono initiatur et conjungitur, cum homo amat Deum et amat proximum, tunc enim verum intrat ad bonum, nam bonam et verum se mutuo agnoscunt, est enim ex bono omne verum, et verum spectat bonum ut suum finem utque suam animam, ita ex quo vitam habeat. [3] {7}Sed verum aegre potest e naturali homine separari, et inde elevari in rationale, sunt enim in naturali homine fallaciae, sunt cupiditates mali, sunt quoque persuasiones falsi; quamdiu haec ibi sunt, ac se adjungunt vero, tamdiu naturalis homo detinet verum apud se, nec {8}sinit ut inde elevetur in rationale; hoc est quod significatur in sensu interno per haec, `Maneat puella cum nobis dies aut decem, post ibis’; causa est quia in dubio ponit verum, et ratiocinatur de illo num ita sit; ut primum autem cupiditates mali et persuasiones falsi ac inde fallaciae, a Domino separantur, ac homo incipit ex bono aversari ratiocinia contra verum atque ridere dubia, tunc verum in statu est discedere (c)e naturali ac elevari in rationale ac induere statum boni, fit enim verum tunc boni, (c)et vita ei. [4] Ut haec melius capiantur, sint exempla: verum spirituale est quod omne bonum a Domino, et omne malum ab inferno; hoc verum multis confirmandum et illustrandum est, antequam e naturali homine elevari possit in rationale, nec usquam potest illuc elevari, priusquam homo in amore Dei est, non enim prius agnoscitur, ita non creditur: similiter se habet cum aliis veris, ut cum hoc quod providentia Divina sit in omnium singularissimis, et nisi sit in singularissimis, quod nulla sit in universali: ut et cum hoc vero quod tunc primum vivere incipiat homo cum perit id quod in mundo credit omne vitae esse, et quod vita quae tunc excipit, sit ineffabilis et indefinita respective, et quod hanc prorsus ignoret homo quamdiu est in malo: haec et similia nusquam credi possunt nisi homo sit in bono; bonum est quod capit, nam Dominus per bonum cum sapientia influit.
@1 manere hic, quod sit$
@2 minus quod ei internum quoddam, quod victurum post mortem, ita
nec quicquam de illis quae sunt vitae post mortem; illa et haec
omnia addiscet homo, si homo illa et haec non addiscet, multo
pejor$
@3 i solus$
@4 ita$
@5 consequenter quod per viam externam, nempe auditionis et visus,
implantandum hoc ejus memoriae; ibi nunc est verum, sed quamdiu ibi
est, modo est scientia; ut autem verum imbuat hominem ac ipsum
faciat hominem, inde evocabitur, et versus interiora magis
auferetur, nam humanum ejus est interius, nempe in ejus rationali;
nisi enim homo sit rationalis, non est homo, rationale facit
hominem,$
@6 i tunc$
@7 sed verum hoc, quod nempe in memoria est, et apparet ut
scientificum in memoria naturali, aegre inde separari potest, ac
elevari in rationale,$
@8 patitur$

3176. `Dies aut decem, post ibis’: quod significet statum discessionis illis apparentem plenum, constat (c)ex significatione `diei’ quod sit status, de qua n. 23, 487, 488, 493, 893, 2788; a significatione `decem’ quod sit plenum, de qua n. 1988, 3107; hic plenum apparens {1}naturali; et ex significatione `ire’ quod sit discedere; inde patet quod `dies aut decem, post ibis’ significet statum discessionis illis apparentem plenum; quare nunc {2}sequitur `dixit ad illos, Ne moremini me,’ quo significatur affectionis boni voluntas.
@ i quia$
@ sequitur affectionis boni voluntas, quae significatur per illa
verba `dixit ad illos, ne moremini me’.$

3177. Quod `Jehovah prosperavit viam meam’ significet quod omnia nunc provisa, constare potest absque explicatione; quod enim `Jehovah prosperet viam’ est quod provideat, hic quoad verum, quod conjungendum bono, nam per `viam’ significatur verum n. 627, 2333.

3178. `(x)Mitte me, et vadam domino meo’: quod significet quoad initiationis statum, constat ab illo sensu qui resultat a sensu interno verborum; eadem verba etiam involvunt affectionem conjunctionis, {1}nam haec est {2}status initiationis.
@1 quia$
@2 statui initiatae I$

3179. `Et dixerunt, Vocemus puellam, et interrogemus os illius’: quod significet consensum solum affectionis veri, constat (c)ex significatione `puellae’ quod sit affectio in qua innocentia, de qua n. 3067, 3110, hic affectio veri quia est Rebecca quae antequam consentit, dicitur `puella’; at cum consentit, ut mox sequitur, vocatur `Rebecca;’ {1}quod Rebecca sit affectio veri, videatur n. 3077; et es significatione `interrogare os illius’ quod sit percipere num consentiat ita est consensus solus affectionis veri qui hic significatur. Res {2}ita se habet: quod ipsum verum quod initiandum bono, agnoscat suum bonum quia bonum agnoscit suum verum, inde consensus, sed quod {3}sit consensus inspiratus vero a bono, videatur supra n. 3161: apud hominem nusquam apparet quod aliquis consensus sit a parte veri, cum hoc initiatur et conjungitur bono, hoc est, cum homo regeneratur, nec a parte boni quod cognoscat suum verum, et hoc initiet (c)et sibi conjungat, cum tamen haec fiunt prorsus ita; quae enim existunt cum regeneratur homo, ei prorsus ignota sunt; si modo sciret unum ex myriade, obstupesceret; innumerabilia, immo indefinita arcana sunt, per quae ducitur tunc homo a Domino, aliqua solum eorum elucent ex sensu interno Verbi: [2] Antiqua Ecclesia formavit sibi ideam illorum ex conjugiis, nempe ex virginis stata ante desponsationem, ex ejus statu postquam desponsata, ex statu cum nuptui danda, ac dein cum nuptui; denique cum marito pareret; (m)fructus veri ex bono, seu fidei ex charitate, vocabant `liberos,’ et sic porro(n): talis fuit Antiquae Ecclesiae sapientia; libri eorum ita quoque scripti sunt; etiam mos ita scribendi inde ad ipsos gentiles emanavit; voluerunt enim per illa quae in mundo exprimere (c)ea quae in caelo, immo ex naturalibus videre spiritualia; sed sapientia illa hodie prorsus (t)deperdita est.
@1 A had quod Rebecca induit hic repraesentationem affectionis
veri, videatur n. 3077, but the whole sentence is deleted.$
@2 enim se ita$
@3 after inspiratus$

3180. `Et vocarunt Rebeccam, et dixerunt ad illam, An eas cum viro hoc? et dixit, Ibo’: quod significet ejus plenum consensum, constare potest ex sensu resultante ex interno verborum, nam cum ad interrogationem respondit `ibo,’ est quod plene consentiat. Plenus consensus veri est cum verum percipit in se imaginem boni, ac in bono ipsam effigiem sui ex qua.

3181. Vers. 59-61. Et miserunt Rebeccam sororem suam, et nutricem ejus, et servum Abrahami, et viros ejus. Et benedixerunt Rebeccae, et dixerunt illi, Soror nostra tu sis in millia myriadis, et hereditet semen tuum portam osorum {1}tuorum. Et surrexit Rebecca, et puellae ejus, et equitabant super camelis, et ibant post virum; et accepit servus Rebeccam, et ivit. `Miserunt Rebeccam sororem suam’ significat separationem ab affectione veri Divini: `et nutricem ejus’ significat ab innocentia quae illi: `et servum Abrahami et viros ejus’ significat a Divinis in naturali homine: `et benedixerunt Rebeccae, et dixerunt illi’ significat votiva ex illustratione Divina: `Soror nostra tu sis in millia myriadis’ significat affectionis veri fructificationem in infinitum: `et hereditet semen tuum portam osorum {1}tuorum significat regnum spirituale Domini ex conjugio boni et veri in Divino Humano cui regno charitas et fides, ubi prius malum et falsum: `et surrexit Rebecca’ significat affectionis veri elevationem et separationem inde: `et puellae ejus’ significat affectiones inservientes: `et equitabant super camelis’ significat intellectuale elevatum super scientifica naturalia: `et ibant post virum’ significat ex auspicio Divini Veri naturalis: `et accepit servus Rebeccam et ivit’ significat quod Divinum Bonum naturale initiaret.
@1 Heb.=suorum$

3182. `Miserunt Rebeccam sororem suam’: quod significet separationem ab affectione veri Divini, constat a significatione `mittere’ quod sit separari, et a repraesentatione `Rebeccae sororis’ quod sit affectio veri Divini, de qua supra n. 3177, 3179; quod `soror’ sit verum, videatur n. 1495, 2508, 2524, 2556, 3160. Quomodo se res habet, constare potest (c)ab illis, quae supra in hoc capite dicta et ostensa sunt; ut autem melius pateant, adhuc paucis dicendum: cum verum quod initiandum et conjungendum bono, elevatur e naturali, tunc separatur ab illis quae ibi sunt; separatio illa est quae significatur per quod `miserunt Rebeccam sororem suam’; separatur tunc cum homo non amplius ex vero spectat bonum, sed ex bono verum, seu quod idem, cum non amplius ex doctrina vitam, sed ex vita doctrinam; ut pro exemplo: doctrina docet hoc verum quod non aliquis odio habendus, nam qui aliquem odio habet, illum quovis momento occidit; homo prima sua aetate vix hoc admittit; progrediente autem, cum reformatur, inter doctrinalia secundum quae vivendum, refert; tandem vivit secundum illud, tunc non amplius ex doctrinali cogitat, sed (c)ex vita agit; hoc cum fit, doctrinae hoc verum elevatum est e naturali, immo separatum a naturali, ac implantatum bono in rationali; quo facto, non amplius patitur ut naturalis homo per aliquod apud se sophisticum, id in dubium vocet, immo nec sinit ut contra illud ratiocinetur.

3183. `Et nutricem ejus’: quod significet ab innocentia quae illi, nempe quam quoque miserunt, hoc est, separarunt a se, constat a significatione `nutricis’ seu lactatricis quod sit innocentia: lactentes et lactentes aliquoties in Verbo memorantur, et per illos significatur status primus infantum, qui status quod sit status innocentiae, patet; introducitur enim homo ut primum nascitur, in statum innocentiae: ut ille sit planum reliquorum statuum, ac intimus in illis, qui status significatur in Verbo per `lactentem’; dein in statum affectionis boni caelestis, hoc est, amoris erga parentes, qui apud illos est loco amori: in Dominum, hic status significatur per `infantem’; postea in statum affectionis boni spiritualis, seu amoris mutui, {1}hoc est, charitatis erga consimiles, qui status significatur per `pueros’; cum adhuc magis adolescit in statum affectionis veri, hic significatur per `juvenes’, sequentes autem status per `viros,’ et tandem per `senes’; ultimus hic status qui per senes significatur, est status sapientiae in qua innocentia infantiae, ita primus status et ultimus uniuntur, ac homo cum senex, sicut iterum infans sed sapiens, introducitur in regnum Domini: [2] inde constare potest quod innocentia sit status primus qui est `lactentis’; ipsa lactans seu lactatrix inde quoque significat innocentiam, nam dantis et recipientis, sicut agentis et patientis, similis percipitur status: dicitur hic quod `miserint etiam nutricem’ seu lactatricem, ob causam ut describeretur affectio veri, quod nempe esset ab innocentia, affectio enim veri non est affectio veri nisi in illa sit innocentia, n. 2526, 2780, 3111; per innocentiam enim influit Dominus in affectionem illam, et quidem cum sapientia, nam vera innocentia est ipsa sapientia, videatur n. 2305, 2306; et qui in illa sunt, apparent in oculis {2}angelorum ut infantes, n. 154, 2306. [3] Quod `lactens’ in Verbo significet innocentiam, etiam ab aliis locis patet, ut apud Davidem,
Ex ore infantum et lactentium fundasti robur, Ps. viii 3
[A.V. 2]; Matth. xxi 16;
ubi `infantes’ pro amore caelesti, `lactentes’ pro innocentia: apud Jeremiam,
Quare vos facientes malum magnum contra animas vestras,
ad excidendum vobis virum et feminam, infantem et lactentem e
medio Jehudae, ut non reliquas faciam vobis reliquias? xliv 7;
ubi `infans et lactens’ similiter pro caelesti amore et ejus innocentia, quae cum nulla fiunt, tunc non amplius aliquae reliquiae, hoc est, non aliquid bonum et verum in interno homine a Domino reconditum manens; quod haec sint reliquiae, videatur n. 1906, 2284; omnia enim bona et vera pereunt cum innocentia, est enim innocentia `immediate ex ipso Divino, ita est’ ipsum essentiale in illis: apud eundem,
Infans et lactens deficit in plateis urbis, Thren. ii 11;

similiter: apud eundem,
Balaenae praebent mammam, lactant foetus suos; filia
populi Mei crudelis,…adhaesit lingua lactentis palato ejus
in siti; infantes petierunt panem, porrigens non illis, Thren.
iv 3, 4;
`lactens’ etiam pro innocentia, `infantes’ pro affectionibus boni: apud Mosen,
Foris orbabit gladius, et e conclavibus terror, etiam
juvenem, etiam virginem, etiam lactentem cum viro sene, Deut.
xxxii 25;
`orbabit gladius juvenem, virginem, lactentem cum viro sene’ pro quod falsum destruet affectionem veri et affectionem boni, atque innocentiam cum sapientia: apud Esaiam,
Afferent filios tuos in sinu, et filiae tuae super humero
apportabuntur, et erunt reges nutritii tui, et dominae illorum
lactatrices tuae, xlix 22, 23;
`reges nutritii’ pro intelligentia, `dominae lactatrices’ pro sapientia, quae quod sit innocentiae, supra dictum est.
@1 seu$
@2 i aliorum$
@3 ipsum Divinum ac$

3184. `Et servum Abrahami et viros ejus’: quod significet a Divinis in naturali homine, constat a significatione `servi Abrahami’ quod sit naturalis homo, de qua n. 3019, 3020; et a significatione `virorum ejus’ quod sint omnia quae ibi, de qua n. 3169; quod sint Divina in naturali homine, patet quia fuit missus ab Abrahamo, qui quod Divinum Domini repraesentet, prius multoties ostensum.

3185. `Et benedixerunt Rebeccae et dixerunt illi’: quod significet votiva ex illustratione Divina, constat a significatione `benedicere’ quando vale dicitur abeunti, quod sit fausta vovere; hic quod ex illustratione Divina, {1}patet ex illis quae mox sequuntur, tum quia illustratio influit in naturalem hominem per affectionem veri quae `Rebecca,’ cum initiatur bono quod `Jishakus.’
@1 after sequuntur$

3186. `Soror nostra tu sis in millia myriadis’: quod significet affectionis veri fructificationem in infinitum, constat ex significatione `sororis’ quae Rebecca, quod sit affectio veri, de qua n. 3077, 3179, 3182, et a significatione `sis in millia myriadis’ quod sit fructificatio in infinitum; `millia myriadis’ hic sunt infinitum quia agitur de Domino, in Quo omnia et singula sunt infinita: apud hominem se habet ita: non prius fructificantur bona ac multiplicantur vera apud illum, quam cum conjunctio facta veri et boni in rationali ejus, hoc est, cum regeneratus, tunc enim fructus seu foetus ex legitimo seu caelesti conjugio quod est boni et veri, existunt; prius quidem apparent bona quae facit, etiam sicut bona, et vera sicut vera, sed non sunt genuina, nam ipsa anima quae est bonum in quo innocentia a Domino, non inest, ita nec afficiunt hominem et faciunt illum felicem; affectio amoris et charitatis cum felici quae anima, datur a Domino cum regeneratur homo. [2] Quod per `mille’ significetur multum, tum infinitum, videatur n. 2575, magis adhuc per `myriadem,’ et adhuc magis per `millia myriadis,’ ut quoque alibi; apud Mosen,
Cum quiescebat arca, dixit, Redi Jehovah, myriades
millium Israelis, Num. x 36;
ubi per `myriades millium’ etiam significatur infinitum, quia praedicatur de Domino, Qui ibi Jehovah: (m)apud eundem,
Jehovah exortus de Seir illis, exsplenduit de monte
Paran, et venit ex myriadibus sanctitatis, Deut. xxxiii 2;
`myriades’ etiam pro infinito(n): apud Davidem,
Currus Dei myriades millium pacificorum, Ps. lxviii 18
[A.V. 17]:
`currus Dei’ pro illis quae sunt Verbi ac inde doctrinae, `myriades millium’ pro infinitis quae ibi: apud Johannem,
Vidi et audivi vocem angelorum multorum circa thronum,
erat numerus illorum myriades myriadum, et chiliades
chiliadum, Apoc. v 11;
pro innumerabilibus.

3187. `Et hereditet semen tuum portam osorum{1} tuorum’: quod significet regnum spirituale Domini ex conjugio boni et veri in Divino Humano cui regno charitas et fides, ubi prius malum et falsum, constare potest ex illis quae supra n. 2851 dicta et explicata sunt, ubi fere eadem verba. Quod `semen’ sint illi qui vocantur spirituales, ita in sensu universali omnes qui constituunt regnum spirituale Domini, seu quod idem, ipsum illud regnum, constat ex significatione `seminis’ quod sit charitas et fides, de qua n. 1025, 1447, 1610, (x)1940, proinde illi qui in charitate sunt per fidem, qui quod sint spirituales, videatur n. 2088, 2184, 2507, 2708, 2715, 2954; quod illis charitas et fides ex conjugio boni et veri in Divino Humano Domini, ita illis inde salus, n. 2661, 2716, 2833, 2834. [2] In Ecclesia Antiqua erat hoc votivum sollemne virgini desponsatae cum nuptum iret, nempe {2}, `Sis in millia myriadis, et hereditet semen tuum portam hostium seu osorum tuorum’; at sapientes ibi per illa verba intelligebant spiritualia, nempe cum intraverint in conjugium boni et veri, hoc est, cum regenerati, quod tunc bona et vera in millia myriadis, hoc est, in immensum fructificarentur; et quod charitas et fides succederet loco ubi prius malum et falsum: at vero cum Antiquae Ecclesiae sapientia exspiravit, tunc non amplius sensum spiritualem inde capiebant, sed prorsus mundanum, nempe quod posteritas innumerabilis fieret, {3}et illa occuparet et hereditaret terram gentium; Jacobi posteri prae reliquis ita illa intellexerunt, seque confirmabant ex eo quod non solum creverint in immensum, sed etiam hereditaverint terram, quae illis erat porta hostium eorum; non scientes quod omnia haec repraesentativa essent, nempe repraesentativa regni caelestis et spiritualis Domini, et quod inde expulsis malis et falsis succederent loco eorum bonum et verum; quod luculenter constabit quando, ex Divina Domini Misericordia, repraesentativa illa aperientur: [3] in particulari, nempe apud unumquemvis hominem qui fit regnum Domini, ita quoque se habet: is antequam illud (x)fit, seu regeneratur, interius non est nisi malum et falsum, etiam infernales et diabolici spiritus occupant illud quod vocatur `porta,’ de qua n. 2851; at cum is fit regnum Domini, hoc est, cum regeneratur, tunc mala et falsa, seu quod idem, infernales et diabolici spiritus inde expelluntur, ac intrant {4}bonum et verum, ac locum illum hereditant; conscientia (t)boni et veri tunc ibi est: sicut in particulari, ita quoque se habet in communi. Inde nunc patet quid per illa verba in sensu interno {5}intelligitur.
@1 Heb-suorum.$
@2 ut sit in millia myriadis, et haereditet semen ejus portam
hostium seu osorum suorum$
@3 quae$
@4 i illuc$
@5 Verbi intelligatur$

3188. `Et surrexit Rebecca’: quod significet affectionis veri elevationem et separationem inde, nempe elevationem ad rationale, et separationem e naturali, constat ex significatione `surgere’ quod involvat elevationem, de qua n. 2401, 2785, 2912, 2927, 3171, et quia elevationem, etiam separationem; et ex repraesentatione `Rebeccae’ quod sit affectio veri, de qua n. 3077, 3179; inde patet quod `surrexit Rebecca’ significet affectionis veri elevationem, et separationem e naturali, de qua videatur {1}n. 3182.
@1 i supra$

3189. `Et puellae ejus’: quod significet affectiones inservientes, constat ex significatione `puellae,’ cum ita dicta Rebecca, quod sit affectio in qua innocentia, de qua n. 3067, 3110; at cum ita dicuntur quae Rebeccam sequebantur ut inservirent, significantur affectiones inservientes. Unaquaevis affectio apparet sicut aliquod simplex aut unum, at quod innumerabilia contineat, videatur n. 3078; omnia quae ibi, sunt affectiones, consociatae in forma incomprehensibili; sunt quoque sibi mutuo subordinatae, sunt enim quae ministrant, et quae famulantur; societates caeli in tali forma sunt, immo totum caelum, ordinatae a Domino secundum formam Divinam quae in Ipso; forma regni spiritualis Domini {1}existit secundum ordinationem affectionum in Divino Humano Ipsius, de qua ordinatione in hoc capite et in sequentibus in sensu interno agitur; sed paucissima sunt quae ad captum explicari possunt; sunt adaequata perceptioni angelorum.
@1 exstitit$

3190. `Et equitabant super camelis’: quod significet intellectuale elevatum super scientifica naturalia, constat a significatione `equitare’ quod sit elevari quoad intellectuale, de qua n. 2761, 2762; et a significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia in naturali homine, de qua n. 3048, 3071, ita scientifica naturalia. Res ita se habet: cum verum e naturali {1}elevatur in rationale, tunc {2}aufertur e sphaera lucis mundanae in sphaeram lucis caelestis, ita quasi ab obscuro noctis in clarum diei; quae enim sunt lucis mundi, in qua sunt omnia naturalia, sunt respective sicut in nocte, at quae sunt lucis caeli, in qua sunt spiritualia, sunt respective sicut in die; quare cum verum e naturali elevatur versus rationale, homo elevatur simul in intelligentiam ac in sapientiam; omnis etiam intelligentia et sapientia apud hominem est inde: {3}tale significatur per quod intellectuale elevatum sit super scientifica naturalia.
@1 i homine$
@2 after caelestis$
@3 A has this clause but deletes it$

3191. `Et ibant post virum’: quod significet ex auspicio Divini Veri naturalis, constat ex significatione `ire post’ seu sequi quod in sensu interno hic sit ex ductu seu auspicio, et ex significatione `viri’ quod sit verum, de qua n. 3134, hic Divinum Verum naturale, ut supra n. 3184.

3192. `Et accepit servus Rebeccam et ivit’: quod significet quod Divinum Bonum naturale initiaret, constat (c)a significatione `servi’ quod sit Divinum Bonum naturale, ut supra n. 3184, et a significatione `accipere Rebeccam et ire’ quod sit initiare, nempe introducere ad `Jishakum,’ hoc est, ad Divinum Bonum in Rationali, ut constare potest absque ulteriore explicatione. Res ita se habet: verum e naturali ad bonum in rationali non potuit elevari, nisi per Divinum Verum et Divinum Bonum, utrumque naturale; {1}Divinum Verum naturale, quod `vir’ dictum, viam monstrabit ac ducet, Divinum Bonum naturale, quod `servus’ vocatur, introducet et initiabit; sunt illa, ut comparative dicatur, sicut binae alae quae elevant: sed haec {2}plenius ad captum adhuc non possunt explicari, sciendum {3}prius erit quid Divinum Verum naturale, et quid Divinum Bonum naturale: in sequentibus, ubi de Josepho, de illis in sensu interno agitur.
@1 per Divinum Verum naturale quod viam monstret ac ducat, et per
Divinum bonum naturale, quod introducat initiet;$
@2 plene$
@3 i enim$

3193. Vers. 62, 63. Et Jishak venit a veniendo Beer-lahai-roi, et ille habitans in terra meridiei. Et exivit Jishak ad meditandum in agro versus vesperam, et sustulit oculos suos, et vidit, et ecce cameli venientes. `Jishak venit a veniendo Beer-lahai-roi’ significat Divinum Bonum Rationale ex Ipso Divino Vero natum: `et ille habitans in terra meridiei’ significat inde in Divina luce: `et exivit Jishak ad meditandum in agro’ significat Rationalis statum in bono: `versus vesperam’ significat respective ad illa quae infra: `et sustulit oculos suos et vidit’ significat intentionem: `et ecce cameli venientes’ significat ad communia scientifica in naturali homine.

3194. `Jishak venit a veniendo Beer-lahai-roi’: quod significet Divinum Bonum Rationale ex ipso Divino Vero natum, constat ex repraesentatione `Jishaki’ quod sit Divinum Rationale Domini, de qua n. 2083, 2630, hic quoad Divinum Bonum ibi, quia nondum verum Divinum e naturali evocatum, quod per `Rebeccam’ repraesentatur, ipsi conjunctum; in his quae nunc sequuntur, de conjunctione agitur; et (c)a significatione `venire a veniendo Beer-lahai-roi’ quod sit ex Divino Vero natum; Beer-lahai-roi in lingua originali significat fontem vivo videnti me, (s)ut supra Gen. xvi (x)13, 14, ubi legitur, `Hagar vocavit nomen Jehovae loquentis ad se, Tu Deus videns me, quia dixit, Num etiam hic vidi post videntem me? propterea vocavit fontem Beer-lahai-roi (fons vivo videnti me)’ quae quid significant, videatur n. 1952-1958; ibi quoque patet quod `fons’ sit Divinum Verum `vivus videns me’ quod sit Divinum Bonum Rationale, quod ibi vocatur Domini Interior homo, ex Divino Vero.(s) Cum arcanissimo hoc ita se habet: Ipsissimo Divino est Bonum et Verum, Dominum quoad Divinum Humanum exivit ex Divino Bono, et natus ex Divino Vero; seu quod idem, Ipsum Esse Domini erat Divinum Bonum, e Ipsum Existere erat Divinum Verum, exinde Divinum Bonum Rationale Domini, cui Divinum Verum ex Humano conjunxit.

3195. `Et ille habitans in terra meridiei’: quod significet inde in Divina luce, constat ex significatione `habitare’ quod sit vivere, de qua n. 1293, et quod praedicetur de bono, n. 2268, 2451, 2712; significatione `terrae meridiei’ quod sit Divina lux; `meridies’ enim significat lucem, {1}et quidem lucem intelligentiae, quae est sapientia, n. 1458; `terra autem meridiei’ locum et statum ubi illa lux; ita hic, quod `Jishak venit a veniendo Beer-lahai-roi, et ille habitans in terra meridiei’ significat quod Divinum Bonum Rationale, quia ex Divino Vero natum, in Divina luce esset. [2] Lux multoties in Verbo memoratur, et per illam in sensu interno significatur verum quod ex bono; in sensu autem interno supremo per `lucem’ significatur Ipse Dominus, quia Ille est ipsum Bonum et Verum: est quoque actualiter lux in caelo, sed infinite illustrior quam lux in terra, videatur n. 1053, 1117, 1521-1533, 1619-1632; {2}in luce illa se mutuo vident spiritus et angeli, et per illam conspicua est omnis gloria quae in caelo; sed lux illa (t)quoad lucidum quidem apparet similis luci in mundo, sed usque non est similis, non enim est naturalis sed est spiritualis, in se habet sapientiam, sit ut non aliud sit quam sapientia quae ita ante oculos illorum lucet, quare etiam quo sapientiores angeli, eo in illustriore luce sunt, n. 2776; haec lux etiam illuminat intellectum hominis cumprimis regenerati, sed non ab homine appercipitur quamdiu in vita corporis est, propter lucem mundi quae tunc regnat; spiritus mali in altera vita etiam se mutuo vident et quoque vident plura repraesentativa quae existunt in mundo spirituum, hoc quidem ex luce caeli, sed est lumen quale ex igne carbonario, in tale enim vertitur lux caeli, cum ad illos alluit: [3] quod ipsam lucis originem concernit, fuit illa ab aeterno a solo Domino, nam Ipsum Divinum Bonum et Divinum Verum ex quo lux, est Dominus; Divinum Humanum quod ab aeterno, Joh. xvii 5, fuit ipsa illa lux; quae lux quia non amplius afficere potuit genus humanum quod se tantum removit a bono et vero, ita a luce, et se conjecit in tenebras, ideo Dominus voluit ipsum Humanum per nativitatem induere; sic enim non modo rationalia hominis sed etiam ejus naturalia illuminare potuit; Divinum enim fecit in Se tam Rationale quam Naturale, ut illis qui in tam densis tenebris essent, etiam lux esse posset: [4] quod Dominus sit lux, hoc est, ipsum (t)Bonum et Verum, ita ex Ipso omnis intelligentia et sapientia, proinde salus, constare potest a pluribus locis in Verbo; ut apud Johannem,
In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et
Deus erat Verbum,…in Ipso vita erat, et vita erat lux
hominum;…Johannes venit ut testaretur de luce;…non erat
ille lux, sed ut testaretur de luce. Erat lux vera quae
illuminat omnem hominem venientem in mundum, i 1, 4, 7-9:
`Verbum’ {3}erat Divinum Verum, ita Ipse Dominus quoad Divinum Humanum, de quo dicitur quod `Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum’: [5] apud eundem,
Hoc est judicium, quod lux venit in mundum, sed
dilexerunt homines magis tenebras quam lucem, iii 19:
`lux’ pro Divino Vero: apud eundem,
Jesus dixit, Ego sum lux mundi, qui Me sequitur, non
ambulabit in tenebris, sed habebit lucem vitae, viii 12:
apud eundem,
Adhuc breve tempus lux vobiscum est, ambulate quousque
lucem habetis, ne tenebrae vos apprehendant;…quousque lucem
habetis, credite in lucem, ut filii lucis sitis, xii 35, 36:
apud eundem,
Qui videt Me, videt Ipsum Qui misit Me, Ego lux ego lux
in mundum veni, {4}ut omnis qui credit in Me, in tenebris non
maneat, xii 45, 46:
apud Lucam,
Viderunt oculi mei salutare Tuum, quod praeparasti ante
faciem omnium populorum, lucent in revelationem gentium, et
gloriam populi Tui Israelis, ii 30-32;
propheticum Simeonis de Domino cum {5}natus: [6] apud Matthaeum,
Populus sedens in tenebris, vidit lucent magnam, et
sedentibus in regione et umbra mortis, lux exorta est, iv
(x)16; Esai. ix 1;
ex quibus locis manifeste patet, quod Dominus {6}quoad Divinum Bonum et Verum in Divino Humano, dicatur lux; etiam in propheticis Veteris Testamenti; ut apud Esaiam,
Erit lux Israelis in ignem, et Sanctus ejus in flammam,
x 17:
apud eundem,
Ego Jehovah vocavi Te in justitia,…et dabo Te in foedus
populi, et in lucem gentium, xlii 6:
apud eundem,
Dedi Te in lucem gentium, ut sis salus Mea usque ad
extremitatem terrae, xlix 6:
apud eundem,
Surge, illuminare, quia venit lux tua, et gloria Jehovae
super te exorta est;…ambulabunt gentes ad lucem tuam, et
reges ad splendorem ortus tui, lx 1, 3.
Quod omnis lux caeli, proinde sapientia et intelligentia sit a Domino: [7] apud Johannem,
Urbs Sancta Hierosolyma nova descendens a Deo e caelo,
parata sicut sponsa ornata marito,…non opus habet sole,
neque luna, ut luceant in ea, gloria Dei illustrabit illam, et
lucerna illius Agnus, Apoc. xxi 2, 23:
de eadem porro,
Nox non erit ibi, neque opus habent lucerna et luce
solis, quia Dominus Deus illustrat illos, Apoc. xxii 5:
[8] etiam apud Esaiam,
Non erit tibi amplius sol in lucem interdiu, et in
splendorem luna non lucebit tibi, sed erit tibi Jehovah in
lucem aeternitatis, et Deus tuus in decus tuum: non occidet
amplius sol tuus, et luna tua non colligetur, quia Jehovah
erit tibi in lucem aeternitatis, lx 19, 20;
`non erit amplius sol in lucem interdiu, et in splendorem luna non lucebit’ pro quod non illa quae sunt lucis naturalis, sed quod illa quae sunt lucis spiritualis, quae significantur per quod `Jehovah erit in lucem aeternitatis’; quod Jehovah hic et alibi in Veteri Testamento nominatus, sit Dominus, videatur n. 1343, 1736, 2156, 2329, 2921, 3023, 3035. [9] Qui quod sit lux caeli, etiam aperuit tribus discipulis, Petro, Jacobo, et Johanni, nempe
Cum transformatus, quod splenduerit facies Ipsius sicut
sol, vestimenta autem Ipsius facta sint sicut lux, Matth. xvii
2;
`facies sicut sol’ erat Divinum Bonum, `vestimenta sicut lux’ erat Divinum Verum; inde sciri potest quid intelligitur per hoc quod in Benedictione,
Lucere faciat Jehovah facies Suas super te, et misereatur
tui, Num. vi 25;
quod `facies Jehovae’ sint misericordia, pax, bonum, videatur n. 222, 223; et quod `sol’ sit Divinus Amor, ita quod Divinus Amor Domini sit, qui solis instar apparet in caelo angelorum, {7}n. 30-38, 1053, 1521, 1529-1531, 2441, 2495.
@1 hoc est sapientiam$
@2 ex$
@3 est$
@4 et I$
@5 nascebatur$
@6 A had quoad Divinum Verum ex Divino Bono but d ex Divino Bono$
@7 A has all these refs. before ita$

3196. `Et exivit Jishak ad meditandum in agro’: quod significet Rationalis statum in bono, constat a repraesentatione `Jishaki’ quod sit Divinum Rationale, de qua saepe prius; et a significatione `meditari in agro’ quod sit ejus status in bono; meditari enim est status rationalis cum mentem intendit; `ager’ autem est doctrina et quae sunt doctrinae, n. 368, ita quae sunt Ecclesiae quoad bonum, n. 2971; inde formula antiqua `meditati in agro’ pro cogitare in bono, {1}quod est hominis non uxorati, cogitantis de uxore.
@1 A had quod est hominis non maritati sed expectantis conjugem,
alters maritati to uxorati and expectantis conjugem to cogitantis
de conjugio.

3197. `Versus vesperam’: quod significet respective ad illa quae infra, constat a significatione `vesperae’ quod sit obscuram, de qua n. 3056, et quia illa quae infra sunt apud hominem, nempe illa quae sunt mentis naturalis, sunt obscura respective ad illa quae supra sunt, nempe illa quae sunt mentis rationalis, ideo per `vesperam’ significantur illa quae in obscuro respective, ut constare potest a serie rerum in sensu interno; agitur enim de vero e naturali, quod conjungendum bono in rationali; et quia hic agitur de conjunctione, et de illustratione naturalis hominis per illud, ideo per `meditari in agro versus vesperam’ significatur status rationalis in bono respective ad a quae infra; status in bono describitur per quod `habitaret in terra meridiei,’ hoc est, in Divina luce, ad quam respective illa quae infra, erant in vespera, nempe antequam conjunctio facta veri et boni, et antequam Naturale quoque Divinum factum.

3198. `Et sustulit oculos suos et vidit’: quod significet intentionem, constat a significatione `tollere oculos’ quod sit cogitare, de qua n. 2789, 2829; hic intentio, quia dicitur `sustulit oculos et vidit,’ et praedicatur de Rationali Bono, cui nondum verum e Naturali conjunctum.

3199. `Et ecce cameli venientes’: quod significet ad communia scientifica in naturali homine, constat ex significatione `camelorum’ quod sint scientifica communia in naturali homine, de qua n. 3048, 3071; intentio fuit ad illa quia inde verum {1}exspectabatur, ut constat ab illis quae supra in hoc capite saepe dicta et ostensa Sunt.
@1 exspectandum$

3200. In binis his versibus describitur status boni rationalis, cum in exspectatione (t)veri est, quod sicut sponsa sibi marito conjungendum; in mox sequentibus binis versibus describitur status veri cum prope est ac percipit bonum cui conjungendum: sed sciendum quod hi status non semel exstiterint, sed continue per totam Domini vitam in mundo, usque dum glorificatus; apud regenerandos ita quoque se habet, non enim uno tempore regenerantur, sed continue per totam vitam, etiam in altera vita; perfici enim homo nusquam potest.

3201. Vers. 64, 65. Et sustulit Rebecca oculos suos, et vidit Jishakum, et cecidit desuper camelo. Et dixit ad servum, Quis vir ille ibi ambulans in agro obviam nobis? et dixit servus, Ille dominus meus; et accepit peplum et obtexit se. `Sustulit Rebecca oculos suos, et vidit Jishakum’ significat reciprocam intentionem affectionis veri: `et cecidit desuper camelo’ significat separationem ejus a scientificis in naturali homine, ad perceptionem boni rationalis: `et dixit ad servum’ significat explorationem a Divino Naturali: `Quis vir ille ibi ambulans in agro obviam nobis?’ significat de Rationali quod in solo bono: `et dixit servus, Ille dominus meus’ significat agnitionem: `et accepit peplum et obtexit se’ significat apparentias veri.

3202. `Sustulit Rebecca oculos suos et vidit Jishakum’: quod significet reciprocam intentionem affectionis veri, constat a significatione `tollere oculos et videre’ quod sit intentio, de qua supra n. 3198, hic reciproca, quia de Jishako prius dictum quod `sustulerit oculos et viderit,’ hic de Rebecca quod `sustulerit oculos et viderit Jishakum’; et a repraesentatione `Rebeccae’ quod sit affectio veri, de qua saepe prius.

3203. `Et cecidit desuper camelo’: quod significet separationem ejus a scientificis in naturali homine, ad perceptionem boni rationalis, constat ex significatione `cadere’ quod sit separari; et a significatione `camelorum’ quod sint scientifica in naturali homine, de qua n. 3048, 3071; quod ad perceptionem boni rationalis quod per Jishakum repraesentatur, patet. Quid sit separari a naturali homine, supra n. 3161, 3175, 3182, 3188, 3190 dictum et ostensum est, nempe quod tunc affectio veri separetur inde, cum non amplius fit scientiae, sed vitae; cum enim fit vitae, per habitum {1}imbuit ita hominem, sicut indoles aut natura illum; et cum ita {2}induit, tunc sicut sponte effluit in actum, et hoc absque quod ex aliquo scientifico cogitet de illo; immo cum fit vitae, tunc imperare potest scientificis et inde innumerabilia depromere quae confirmant; ita se habet cum omni vero, quod in prima aetate est scientiae, at progrediente fit vitae: {3}se habet sicut apud infantes, cum discunt ambulare, discant loqui, discant cogitare, ac discunt ex intellectu videre, (c)et ex judicio concludere, quae cum per habitum facta sunt voluntaria et sic spontanea, tunc evanescunt ex scientificis, {4}nam sponte effluunt; [2] ita quoque se habet cum illis quae sunt cognitionum (t)boni et veri spiritualis apud homines qui a Domino regenerantur seu renascuntur; illi principio nec aliter sunt quam infantes, vera spiritualia illis primum sunt scientifica, doctrinalia enim cum addiscuntur et {5}memoriae inseruntur, non aliud sunt, sed illa a Domino successive inde evocantur, ac implantantur vitae, hoc est, bono, nam bonum est {6}vita; quo facto, fit quasi versura, nempe quod homo incohet ex bono, hoc est, ex vita agere, nec amplius, ut prius, ex scientia; ita qui e novo nascitur, similis in hoc est infanti, sed sunt vitae spiritualis quae imbuit, usque ut non ex doctrinali seu vero, sed ex charitate seu bono agat; cum hoc fit, tunc primum est in statu beato, et in sapientia. Ex his constare potest quid sit separari a scientificis in naturali homine, quod significatur per quod `Rebecca ceciderit desuper camelo,’ et hoc antequam novit quod Jishakus esset: quae quod arcana involvant, quisque videre potest.
@1 induit$
@2 imbuit T$
@3 est$
@4 ac$
@5 memoria tenentur$
@6 vitae$

3204. `Et dixit ad servum’: quod significet explorationem a Divino Naturali, constat a significatione `dicere’ hic quod sit explorare, nam interrogavit, `Quis vir ille ibi ambulans in agro? et a significatione `servi’ quod sit Divinum Naturale, de qua supra n. 3191, 3192.

3205. `Quis vir ille ibi ambulans in agro obviam nobis’: quod significet de rationali quod in solo bono, nempe exploratio, constat e: illis quae supra dicta sunt de Jishako, quod `exiverit ad meditandum in agro,’ quo significabatur rationalis status in bono, videatur n. 3196 hic rationale significatur per `virum illum,’ et esse in bono per `ambulare,’ nempe meditando, `in agro’; `obviam nobis’ est ad conjunctionem.

3206. `Et dixit servus, Ille dominus meus’: quod significet agnitionem, nempe per Divinum Naturale quod hic est `servus constare potest absque explicatione; quod initiatio fiat per Divinum: Naturale, videatur n. 3196; et quod bonum agnoscat suum verum, ac verum suum bonum, n. 3179.

3207. `Et accepit peplum et obtexit se’: quod significet apparentias veri, constat a significatione `pepli,’ quo sponsae obtegebant faciem cum primum viderent sponsum, quod sint apparentiae veri: sponsae enim apud antiquos repraesentabant affectiones veri, et sponsi affectiones boni, seu quod idem, Ecclesiam, quae `sponsa’ dicebatur ex affectione veri; affectio boni quae a Domino erat `sponsus,’ inde Ipse Dominus passim in Verbo vocatur `sponsus’: velabant sponsae faciem ad primum accessum ad sponsum ut repraesentarent apparentias veri; sunt apparentiae veri non vera in se, sed apparent sicut vera, de quibus infra; affectio veri non nisi quam per apparentias veri potest accedere ad affectionem boni, nec prius exuitur apparentiis quam cum conjungitur, tunc enim fit verum boni, ac fit genuinum quatenus bonum est genuinum; [2] ipsum bonum est sanctum quia est Divinum procedens a Domino, ac influit per viam seu {1}januam superiorem in homine; verum autem origine tenus non est sanctum, quia influit per viam seu januam inferiorem, et primum fit naturalis hominis, sed cum elevatur inde versus rationalem, purificatur per gradus, (c)et ad primum aspectum affectionis boni, {2}separatur a scientificis, ac induit apparentias veri, et sic accedit ad bonum, indicium quod tali origine, et quod primum aspectum Boni Divini sustinere non posset, antequam in thalamum sponsi, hoc est, in sanctuarium boni intraverit ac facta conjunctio; tunc enim verum non amplius spectat bonum ex apparentiis seu per apparentias, sed a bono spectatur absque illis: [3] sed sciendum quod nusquam aliqua vera apud hominem, ne quidem apud angelum, sint pura, hoc est, absque apparentiis, sunt omnia et singula apparentiae veri, at usque recipiuntur a Domino pro veris, si in illis bonum; Domino soli sunt vera pura, quia Divina, est enim Dominus sicut ipsum Bonum, ita ipsum Verum; sed videantur quae de veris et eorum apparentiis {3}dicta sunt, nempe quod velamina, et quod vela tentorii, significaverint apparentias veri, n. 2576: quod vera apud hominem sint apparentiae imbutae fallaciis, n. 2053 quod rationalia hominis sint apparentiae veri, n. (x)2516: quod vera sint in apparentiis, n. 2196, 2203, 2209, 2242: quod bonum Divinum influat in apparentias, etiam in fallacias, n. 2554 quod apparentiae veri adaptentur a Domino sicut forent vera, n. 1832: quod in Verbo locutum sit secundum apparentias, n. 1838. Quid autem sint apparentiae, constare potest manifeste ab illis in Verbo, ubi secundum apparentias locutum est; sed sunt apparentiarum veri gradus; apparentiae veri naturales sunt pleraeque fallaciae, sed quum apud illos sunt qui in bono, tunc non dicendae sunt fallaciae sed apparentiae, etiam aliquo respectu vera, bonum enim quod in illis, in quo Divinum, facit ut essentia illis alia sit; apparentiae autem veri rationales, sunt interiores magis et magis; in illis sunt caeli, nempe angeli qui in caelis, de quibus videatur n. 2576: [4] ut aliqua idea habeatur quid apparentiae veri, sint illustrationi haec: i. Credit homo quod reformetur et regeneretur per verum fidei, sed hoc est apparentia, reformatur et regeneratur per bonum fidei, hoc est, per charitatem erga proximum et amorem in Dominum: ii. Credit homo quod verum det percipere quid bonum, quia docet, sed est apparentia, bonum est quod dat vero percipere, bonum enim est anima, seu vita veri: iii. Homo credit quod verum introducat ad bonum, cum ille secundum verum quod didicit, vivit, sed est bonum quod influit in verum, et id ad se introducit: iv. Homini apparet quod verum perficiat bonum, cum tamen bonum perficit verum: v. Homini apparent bona vitae sicut fructus fidei, sed sunt fructus charitatis: ex his paucis aliquatenus sciri potest quid sint apparentiae veri; tales sunt innumerabiles.
@1 i per$
@2 i cum$
@3 i prius$

3208. Vers. 66, 67. Et narrabat servus Jishako omnia verba quae fecit. Et introduxit illam Jishak in tentorium Sarae matris suae; et accepit Rebeccam, et erat ei in mulierem, et amavit illam; et consolatus est Jishakus post matrem suam. `Narrabat servus Jishako omnia verba quae fecit’ significat perceptionem ex Divino Naturali quomodo se res haberet: `et introduxit illam Jishak in tentorium Sarae matris suae’ significat sanctuarium veri in Divino Humano: `et accepit Rebeccam, et erat ei in mulierem, et amavit illam’ significat conjunctionem: `et consolatus est Jishakus post matrem suam’ significat statum novum.

3209. `Narrabat servus Jishako omnia verba quae fecit’: quod significet perceptionem ex Divino Naturali quomodo se res haberet, constat a significatione `narrare’ quod sit percipere; perceptio enim est quasi narratio interna, quapropter percipere in historicis Verbi exprimitur per `narrare,’ et quoque per `dicere,’ n. 1791, 1815, 1819, 1822, 1898, 1919, 2080, 2619, 2862; ex significatione `servi’ hic quod sit Divinum Naturale, de qua sequitur; et (c)ex significatione `verborum’ quod sint res, de qua n. 1785; ex quibus patet quod `narrabat servus omnia verba quae fecit’ significet quod Divinum Bonum Rationale perceperit a Divino Naturali quomodo se res haberet. [2] Res {1}ita se habet: rationale est in gradu supra naturale, ac Rationale{2} Bonum in Domino fuit Divinum, verum autem quod {3}elevaretur e naturali, non fuit Divinam priusquam conjunctum Divino Bono Rationalis; ut itaque Bonum Rationalis influeret in naturale, erit medium; medium non aliud esse potuit quam naturale quod participaret a Divino; hoc repraesentatur per `servum seniorem domus Abrahami administrantem omnia quae ei,’ n. 3019, 3020, qui quod significet Divinum Naturale, videatur n. 3191, 3192, 3204, 3206.
@1 i enim$
@2 i quoad$
@3 evocaretur$

3210. `Et introduxit illam Jishak in tentorium Sarae matris suae’: quod significet sanctuarium veri in Divino Humano, constat a significatione `tentorii’ quod sit sanctum, de qua n. 414, 1102, 2145, (x)2152, 2576, ita sanctuarium; et a significatione `Sarae matris’ quod sit verum Divinam, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2904, ex quo natum Divinum Humanum, cujus Rationale repraesentatur per `filium Jishakum’; inde patet quod `introduxit illam Jishak in tentorium matris suae’ significet quod Bonum rationale adduxerit Verum quod per `Rebeccam’ repraesentatur, apud se in sanctuarium veri. Quid sanctuarium veri, constare potest ab illis quae supra n. 3194 de Divino Humano Domini dicta sunt, nempe quod Ipsissimo Divino sit Bonum et Verum, et quod Dominus quoad Divinum Humanum exiverit ex Divino Bono et natus (nempe quoad Ipsum Divinum) ex Divino Vero, seu quod idem, quod ipsum Esse Domini fuerit Divinum Bonum, {1}at ipsum Existere Divinum Verum, exinde Divinum Bonum Rationale, cui Divinum Verum ex Humano conjunxit; [2] de arcanissimo hoc non plura dici possunt; modo quod ipsissimum Divinum Bonum et Verum in Divino Humano Domini cui conjunctum Verum ex Humano, sit quod significatum est per Sanctuarium, quod Sanctum sanctorum fuit in tabernaculo et in templo; et quale illius repraesentatum est per illa quae inibi, ut per altare aureum, per mensam ubi panes propositionis, per candelabrum, interius adhuc per propitiatorium, et per arcam, ac intime per testimonium, quod erat Lex e Sinai promulgata; haec erat ipsum Sanctum sanctorum, seu Sanctuarium Veri.
@1 et$

3211. `Et accepit Rebeccam, et erat ei in mulierem, et amavit illam’: quod significet conjunctionem, nempe boni et veri, constare potest absque explicatione: quod dicatur quod Rebecca `ei fuerit in mulierem,’ non in uxorem, causa est quia inter Bonum rationale, et Verum e naturali evocatum et Divinum factum, non {1}sit conjugium, sed foedus instar foederis conjugialis; ipsum Conjugium Divinum quod in Domino, est unio Divinae Essentiae cum Humana, et Humanae cum Divina, videatur n. 2803; haec est causa quod Rebecca dicatur mulier, non uxor.
@1 fuerit A, fit T$

3212. `Et consolatus est Jishakus post matrem suam’: quod significet statum novum, constare potest a significatione `consolationem accipere’ quod sit status novus, status enim consolationis est novus, qui quod successerit priori, significatur per `post matrem suam.’ Status novus est status glorificationis Rationalis, sicut prius quoad bonum, ita nunc quoad verum; Rationale glorificatum est, cum Divinum factum quoad utrumque. [2] Quod Dominus quoad Humanum novus factus, hoc est, glorificatus, seu quod idem {1}, Divinus, nusquam aliquis capere potest, ita nec credere, qui in mundanis et corporeis amoribus est; is quid sit spirituale et caeleste, prorsus nescit, et ne quidem scire vult; at qui non in mundanis et corporeis amoribus est, is percipere illud potest, credit enim quod Dominus sit unus cum Patre, et quod ab Ipso omne sanctum procedat; proinde quod Divinus sit etiam quoad Humanum, et qui credit, suo modo percipit: [3] status glorificationis Domini capi aliquo modo potest ex statu regenerationis hominis, nam regeneratio hominis est imago glorificationis Domini, n. 3043, 3138; cum homo {2}regeneratur, tunc fit prorsus alius, ac fit novus, ideo etiam cum regeneratus est, vocatur denuo natus, (c)et e novo creatus; tunc quamvis ei similis facies et similis loquela, usque non est similis mens; mens ejus cum regeneratus, est aperta versus caelum, (c)et inibi habitat amor in Dominum et charitas erga proximum cum fide, mens est quae hominem alium et novum facit, mutatio status non potest appercipi in hominis corpore sed in ejus spiritu; est corpus modo operimentum ejus spiritus; illud cum exuitur, tunc spiritus ejus apparet, et quidem prorsus alia forma cum regeneratus est; est ei tunc forma amoris et charitatis in pulchritudine inexpressibili, n. 553, loco prioris, quae fuit forma odii et crudelitatis cum deformitate etiam inexpressibili; exinde constare potest quid sit regeneratus, seu denuo natus, aut (c)a novo creatus, quod nempe prorsus alius {3}et novus; [4] ex hacimagine aliquatenus concipi potest quid glorificatio Domini; Ipse non regeneratus est sicut homo, sed Divinus factus, et hoc ex Ipsissimo Amore Divino, factus enim est Ipse Amor Divinus; qualis tunc {4}Ipsius forma fuit, apparuit Petro, Jacobo, et Johanni, cum Ipsum videre illis datum non oculis corporis sed oculis spiritus, nempe quod `splenduerit facies Ipsius sicut sol,’ Matth. xvii 2; et quod hoc esset Divinum Humanum Ipsius, constat ex voce `quae tunc e nube, dicente, Hic est Filius Meus dilectus,’ ibid vers. 5; quod `Filius’ sit Divinum Humanum, videatur n. 2628.
@1 i est$
@2 i reformatur et$
@3 aut$
@4 ejus$

3213. Continuatio de Repraesentationibus et Correspondentiis

In mundo spirituum innumerabilia et paene continua existunt repraesentativa, quae sunt rerum spiritualium et caelestium formae, non absimiles illis quae in mundo: unde illa, ex diuturno cum spiritibus et {1}angelis commercio scire datum; influunt e caelo, et ex angelorum ibi ideis et loquelis; angelorum enim ideae ac inde loquelae, cum delabuntur ad spiritus, sistuntur repraesentative diversimode; spiritus probi ex illis scire possunt quid angeli inter se loquuntur, nam intus in repraesentativis est angelicum, quod quia afficiens est, percipitur, etiam quoad quale. Angelicae ideae et loquelae non aliter possunt sisti coram spiritibus, nam idea angelica indefinita continet prae idea spiritus, quae nisi formaretur ac sisteretur repraesentative, et sic visualiter per imagines, spiritus (t)illa vix quicquam intelligeret, nam pleraque sunt ineffabilia; at cum repraesentantur per formas, tunc fiunt {2}spiritibus comprehensibilia quoad communiora; et quod mirabile, in illis quae repraesentantur, ne quidem minimum est quod non exprimit aliquid spirituale et caeleste quod est in idea angelicae societatis, e qua repraesentativum defluit.
@1 i cum$
@2 illis$

3214. Repraesentativa spiritualium et caelestium existunt quandoque longa serie, per tempus horarium aut bihorium continuata, ordine tali successive ut mirabile; sunt societates apud quas {1}illa fiunt; ac datum est mihi per plures menses cum illis esse; sed illae repraesentationes tales sunt ut si modo unam suo ordine memorarem et describerem, plures paginae implerentur; sunt perquam jucundae, nam continue aliquid novum inexspectatum succedit; et hoc usque dum illud quod repraesentatur, plene perficitur; {2}cumque omnia perfecta sunt, contemplari illa licet uno intuitu, et tunc simul datur appercipere quid singula {3}significant. Spiritus boni in ideas spirituales et caelestes ita quoque initiantur.
@1 illae$
@2 et cum$
@3 significabant$

3215. Repraesentativa quae existunt coram spiritibus, sunt incredibili varietate, sunt usque pleraque similia illis quae in tellure, ac in tribus ejus regnis; ut sciatur qualia sunt, videantur quae prius de illis relata sunt, n. 1521, 1532, 1619-1625, 1807, 1808, 5971, 1974, 1977, 1980, 1981, 2299, 2601, (x)2758.
@1 illae$
@2 et cum$
@3 significabant$

3216. Ut adhuc melius sciatur quomodo se habet cum repraesentativis in altera vita, nempe cum illis quae apparent in mundo spirituum, sint quoque hic aliquot exempla. Cum apud angelos sermo est de doctrinalibus charitatis et fidei, quandoque tunc in sphaera inferiore ubi est societas spirituum correspondens, apparet idea urbis seu urbium, cum palatiis inibi, tali arte architectonica ut stupendum, sic ut dicas ibi ac inde ipsam illam artem esse. praeter domos vario aspectu; et quod mirabile, in illis omnibus et singulis, non datur minimum punctum, aut minimum visibile, quod non aliquid ex idea ac sermone angelico repraesentat: exinde constare potest quam innumerabilia illi insunt; {1}tum quid significatum est per urbes visas prophetis in Verbo, ut quid per Civitatem Sanctam seu Novam Hierosolymam; {2}ut et quid per urbes in Verbo prophetico, quod nempe doctrinalia charitatis et fidei, n. (x)402, (x)2449.
@1 et$
@2 et quoque$

3217. Cum (t)sermo est angelis de {1}intellectuali, tunc in mundo spirituum sub illis seu in societatibus quae correspondent, apparent equi, et hi magnitudine, forma, colore, positu, secundum ideas quas angeli de intellectuali habent, etiam illi varie phalerati. Est etiam locus aliquantum profunde paulo ad {2}dextrum, qui domicilium intelligentium vocatur, ubi equi continue apparent; et hoc ex causa quia in cogitatione sunt de intellectuali, in quorum cogitationes cum influunt angeli, quibus sermo de intellectuali, repraesentantur equi: inde constare potuit quid significatum per equos visos prophetis{3}, et quoque per equos in Verbo nominatos, quod nempe intellectualia, n. 2760-2762.

@1 intellectualibus for intellectuali throughout .$
@2 T alters to dextram (sc. manum), a more usual form, but S may
have had dextrum latus in mind. A is clearly dextrum.$
@3 i in verbo$

3218. Cum angeli in affectionibus sunt, et simul de illis in sermone, tunc cadunt talia in sphaera inferiore apud spiritus in species repraesentativas animalium; cum sermo est de affectionibus bonis, sistuntur animalia pulchra, mitia et utilia, qualia in cultu repraesentativo Divino in Ecclesia Judaica circa sacrificia adhibita sunt, ut agni, oves, haedi, caprae, arietes, hirci, vituli, juvenci, boves; et tunc quicquid usquam apparet super animali, aliquam effigiem cogitationis illorum repraesentat, quod probis spiritibus etiam datur percipere: inde constare potest quid per animalia in ritibus Ecclesiae Judaicae significatum est, et quid per eadem in Verbo nominata, quod nempe affectiones, n. 1823, 2179, 2180. At vero sermo angelorum de affectionibus malis repraesentatur per bestias tetras, feroces ac inutiles, ut per tigrides, ursos, lupos, {1}scorpiones, serpentes, mures, et {2}similes, sicut quoque per {2}illas in Verbo significantur.
@1 dracones$
@2 similia…illa$

3219. Cum angeli in sermone sunt de {1}cogitationibus, et de ideis, ac de influxu, tunc in mundo spirituum apparent sicut aves formatae secundum sermonis illorum subjectum; inde est quod aves in Verbo significent rationalia, seu illa quae sunt cogitationis, n. 40, 745, 776, 991. Quondam mihi in conspectum veniebant aves, una obscura et deformis, binae autem nobiles (c)et pulchrae, et cum viderem illas, ecce tunc incidebant in me aliqui spiritus tali vehementia ut tremorem incuterent nervis et ossibus; opinatus sum quod nunc sicut aliquoties prius, mali spiritus in me invaderent conatu perdendi, sed non tale erat; cessante tremore, (c)et spirituum qui incidebant, emotione, locutus cum illis, quaerens quid esset, dicebant quod delapsi {2}sint e quadam societate angelica, in qua sermo fuit de cogitationibus et influxu, et quod illi fuissent in opinione quod illa quae sunt cogitationis influant ab extra, scilicet per sensus externos, secundum apparentiam; sed societas caelestis in qua erant, quod influant ab intra; et quia in falso essent, quod {3}inde delapsi sint, (t)non quod dejecti, nam angeli nullum a se dejiciunt, sed quia in falsitate, deciderunt inde a se; et quod haec causa fuisset. Inde scire datum quod sermo in caelo de cogitationibus et influxu repraesentetur per aves, et illorum qui in falso sunt, per aves obscuras et deformes, qui autem in vero, per aves nobiles et pulchras; ac simul instructus quod omnia cogitationis influant ab intra, non autem ab extra tametsi ita apparet; ac dictum quod contra ordinem sit ut posterius influat in prius, aut crassius in purius, ita ut corpus in animam.
@1 cognitionibus I, cogitationibus ac meditationibus, ut A$
@2 essent$
@3 idcirco$

3220. {1} Cum de illis quae sunt intelligentiae et sapientiae ac de perceptionibus et cognitionibus, angelis est sermo, tunc influxus inde in societates spirituum correspondentes, cadit in repraesentationes talium quae sunt in regno vegetabili, ut in paradisorum, vinearum, silvarum, pratorum cum floribus, ac in venustates plures, quae excedunt omnem imaginationem hominis: inde est quod (c)illa quae sunt sapientiae ac intelligentiae, describantur in Verbo per paradisos, vineas, silvas, prata, et quod, ubi haec nominantur, talia significentur.
@1 This paragraph was written after n. 3227 with directions for insertion
here; all numbers from 3221-7 are altered accordingly.$

3221. Sermones angelici quandoque repraesentantur per nubes, perque nubium formas, colores, motus, et translationes; affirmativa veri per nubes candidas et ascendentes, negativa per nubes obscuras et descendentes; affirmativa falsi per nubes furvas et atras; consensus et dissensus per nubium varias {1}consociationes et dissociationes, et haec in caeruleo, quale est caeli nocturni.
@1 A has figurationes, consociationes, colorificationes, pelluciditates, ac interpolationes, haec in caeruleo, quale est caeli stelliferi. This passage is very cramped and difficult to read. It takes the place of a deleted sentence after descendentes which runs praeter quod per nubes etiam diversae formae sistantur cum perceptione quod significant.$

3222. Praeterea amores et illorum affectiones repraesentantur per flammas, et hoc variatione inexpressibili; veritates autem per luces, (c)ac per innumerabiles lucis modificationes; inde constare potest unde est quod per flammas in Verbo significentur bona quae sunt amoris, et per luces vera quae sunt fidei.

3223. Sunt binae luces ex quibus illuminatur homo, lux mundi et lux caeli; lux mundi est a sole, lux caeli est a Domino; lux mundi est pro homine naturali seu externo, ita pro illis rebus quae sunt in illo; res quae ibi sunt, tametsi non apparent quod lucis illius sint, usque sunt, nam {1}a naturali homine nihil capi potest nisi per talia quae in mundo amari existunt et apparent, et sic nisi a luce ibi ac umbra aliquid formae {2}habent; omnes ideae temporis et ideae spatii quae in naturali homine tantum faciunt ut absque illis cogitare nequeat, etiam lucis mundi sunt: lux autem caeli pro homine (t)spirituali seu interno est; mens hominis interior, ubi ideae ejus intellectuales quae immateriales vocantur, in illa luce est; hoc nescit homo, tametsi {3}intellectum suum vocat visum, et ei adscribit lucem: causa est quia quamdiu in mundanis et corporeis est, modo perceptionem talium quae sunt lucis mundi, habet, non autem talium quae sunt lucis caeli; {4}lux caeli est a solo Domino; universum caelum in illa luce est. [2] Haec lux nempe caeli immensum perfectior est luce mundi; quae in luce mundi faciunt suum radium, illa in luce caeli faciunt myriades; in luce caeli inest intelligentia et sapientia; illa lux est quae influit in lucem mundi quae in externo seu naturali homine, et facit ut is sensualiter objecta rerum percipiat; nisi illa lux influeret, nusquam homini aliqua apperceptio foret, nam illis quae luminis mundi sunt, vita inest inde. Inter illas luces, seu inter illa quae in luce caeli et in luce mundi sunt, datur correspondentia, quando externus seu naturalis homo suum facit cum interno seu spirituali, hoc est, cum ille huic inservit; et quae tunc existunt in luce mundi, sunt repraesentativa talium quae in luce caeli.
@1 i quae ibi$
@2 habetur$
@3 intellectuale$
@4 i at cum corporea et mundana apud illum cessant, tunc venit in
lucem caeli;$

3224. Mirum est quod homo nondum sciat quod mens sua intellectualis in quadam luce sit, quae prorsus alia est a luce mundi; sed talis est {1}conditio ut qui in luce mundi sunt, illis lux caeli sint quasi tenebrae, et qui in luce caeli, illis lux mundi sint quasi tenebrae; hoc principaliter venit ex amoribus, qui sunt calores lucis; qui in amoribus sui et mundi sunt, ita in solo calore lucis mundi, illi {2}tantummodo afficiuntur malis et falsis, et haec sunt quae exstinguunt vera quae sunt lucis caeli: qui autem in amore in Dominum et amore erga proximum sunt, ita in calore spirituali, qui est lucis caeli, illi afficiuntur bonis et veris quae exstinguunt falsa, sed usque apud hos datur correspondentia. [2] Spiritus qui solum in illis quae lucis mundi, {4}et inde in falsis e malis, sunt, illi in altera vita quidem lucem e caelo habent, sed talem lucem {5}qualis est fatua, et qualis {6}ex carbone ignito aut torre effluit, sed haec lux ilico exstinguitur appropinquante luce caeli, et fit caligo; qui in illa luce sunt, in phantasiis sunt; et quae in phantasiis vident, credunt vera, nec alia illis vera sunt; phantasiae illorum etiam alligatae sunt objectis spurcis et obscenis, quibus maxime delectantur, ita cogitant sicut deliri ac insani; de falsis non ratiocinantur num ita sit, sed affirmant momento, at de bonis et veris continua est illis ratiocinatio, quae terminatur in negativum: [3] vera enim et bona quae a luce caeli, influunt in interiorem mentem, quae illis est clausa, quare lux circum et extra illam influit, et fit talis ut non nisi quam a falsis apparentibus illis ut veris modificetur; vera et bona non agnosci possunt quam apud illos quibus interior illa mens aperta est, in quam lux a Domino influat, quae quantum aperta est, tantum illa agnoscuntur: illa mens aperta est solum apud illos qui in innocentia sunt, in amore in Dominum, et in charitate erga proximum; non autem apud illos qui in veris fidei nisi simul in bono vitae sunt.
@1 probably condicio is meant$
@2 tantum$
@3 falsa$
@4 sunt, seu qui in falsis e malis$
@5 quae dicitur$
@6 lux ex igne carbonario$

3225. Exinde nunc constare potest quid correspondentia, (c)et unde illa, tum quid repraesentatio, et unde; quod nempe correspondentia sit inter illa quae sunt lucis caeli ac lucis mundi, hoc est, inter illa quae sunt interni seu spiritualis hominis et quae sunt externi seu naturalis: et quod repraesentatio sit quicquid existit in illis quae sunt lucis mundi, hoc est, quicquid in externo seu naturali homine, respective ad illa quae sunt lucis caeli, hoc est, quae sunt ex interno seu spirituali homine.

3226. Inter facultates eminentes quas homo in se habet, tametsi id nescit, et quas in alteram vitam cum illuc post solutionem a corpore transit, secum fert, est quod repraesentativa quae apparent in altera vita, percipiat quid significant; tum quoque quod possit {1}sensu animi sui plene intra momentum temporis exprimere quod per horas nequit in corpore, et id per ideas ex illis quae sunt lucis caeli, adjutas {2}et sicut alatas factas per species repraesentativas rei de qua sermo, convenientes, quae tales sunt ut non describi possint: et quia homo post mortem in illas facultates venit, et non opus habet ut de illis in altera vita instruatur, inde constare potest quod homo in illis sit, hoc est, quod illa in ipso sint, cura vivit in corpore, tametsi hoc nescit. (m)Quod ita sit, causa est quia apud hominem continuus influxus per caelum a Domino est; influxus ille est spiritualium et caelestium, quae cadunt in ejus naturalia ac ibi sistuntur repraesentative; in caelo apud angelos non aliud cogitatur quam de caelestibus et spiritualibus quae sunt regni Domini; sed in mundo apud hominem, vix aliud quam de corporeis et naturalibus quae sunt regni in quo est, et necessitatum vitae in quibus; et quia spiritualia et caelestia caeli quae influunt, sistuntur repraesentative apud hominem in ejus naturalibus, ideo manent illa insita, ac in illis est homo cum corporea exuit, et mundana {3}reliquit.(n)
@1 sensa$
@2 aut$
@3 relinquit I$

3227. Continuatur de Repraesentationibus et Correspondentiis ad finem capitis sequentis.

3228. GENESEOS
CAPUT VIGESIMUM QUINTUM

Agitur in hoc capite de filiis Abrahami ex Keturah; tum quoque de filiis Jishmaelis, qui nominantur; postea de Jishako et Rebecca, quod illis nati Esau et Jacob; et demum quod Esau vendiderit primogenituram Jacobo pro pulte lentium: quisque videre potest quod haec talia sint ut quidem inserviant historiae Ecclesiasticae illius temporis, sed quod parum vitae spirituali, pro qua tamen est Verbum: quid homini, si sciat quinam filii Abrahamo ex Keturah, et quinam Jishmaeli; tum quoque quod Esau lassus ex venatione desideravit pultem lentium, et quod Jacobus ex calliditate tunc pro illa sibi comparaverit primogenituram? Similiter in capite sequente, quod pastores {1}Abimelechi cum pastoribus Jishaki rixati sint de puteis quos foderunt, paene similiter ac {2}cum pastoribus Abrahami prius cap. xxi? praeter quod aliquibus in locis sint merae recensiones nominum, ut posterorum Esavi, cap. xxxvi; et sic in reliquis; in quibus quatenus historica sunt, tam parum Divini est ut neutiquam dicere possis quod Verbum illud quoad omnem vocem, etiam quoad omnem iotam, divinitus inspiratum sit, hoc est, quod a Domino per caelum ad hominem qui illa scripsit, demissum; quod enim a Domino demissum est, illud est Divinum in omnibus et singulis, ita non quoad historica, quia illa sunt res gestae hominum, nisi ex illis quae in historicis penitus abdita continentur, quorum omnia et singula agunt de Domino, (c)et de Ipsius regno; historica Verbi prae omnibus aliis historicis in universo terrarum orbe, id singulare habent, quod talia involvant.
@1 Jischaki et Abimelechi$
@2 prius xxi pastores Abrahami$

3229. Si Verbum quoad historica solum, hoc est, quoad sensum externum seu litteralem modo Verbum esset, nunc omnia historica quae ibi, sancta forent; et quod magis, plures qui ibi {1}, ut sancti aestimarentur, et fieret, sicut fit apud multos, quod ut dii colerentur, quia de illis, in sanctissimo quod scriptum est, agitur; quemadmodum illi qui `patres’ nominantur, nempe Abraham, Jishak, et Jacob, et post illos, patres tributum, duodecim filii Jacobi, et postea David, (c)ac plures; cum tamen omnes illi homines fuerunt, et quidam illorum parum solliciti de cultu Divino; et quod testari possum, quod apud illos nihil prorsus supra communem sortem humanam sit; et quoque quod in caelis prorsus ignorentur; de quibus, et de quorum {2}statu in altera vita, alibi, ex Divina Domini Misericordia, dicendum. Inde nunc manifeste constare potest quod sensus externus seu litteralis, sit Verbum solum ex sensu interno seu spirituali qui in illo, et ex quo ille.
@1 i nominantur$
@2 sorte$

CAPUT XXV
1. Et addidit Abraham, et accepit mulierem; et nomen ejus Keturah.
2. Et peperit ei Zimranem, et Jokshanem, et Medanem, et Midianem, et Jishbakum, et Shuahum.
3. Et Jokshan genuit Shebam et Dedanem: et filii Dedanis fuerunt Asshurim, et Letushim, et Leummim.
4. Et filii Midianis, Ephah, et Epher, et Hanoch, et Abida, et Eldaah; omnes illi filii Keturae.
5. Et dedit Abraham omnia quae ei, Jishako.
6. Et filiis concubinarum, qui Abrahamo, dedit Abraham dona; et misit illos ab apud Jishako filio suo, adhuc illo vivente, orientem versus ad terram orientis.
7. Et hi dies annorum vitarum Abrahami, quos vixit, centum anni, et septuaginta anni, et quinque anni.
8. Et exspiravit et mortuus est Abraham in senectute bona, senex et satur; et collectus ad populos suos.
9. Et sepeliverunt eum Jishak et Jishmael filii ejus, ad speluncam Machpelae, ad agrum Ephronis filii Zohar Hittaei, quae super facies Mamre.
10. Agrum, quem emit Abraham ex filiis Heth; ibi servus Abraham et Sarah uxor ejus.
11. Et fuit post mortem Abrahami, et benedixit Deus Jishako filio ejus; et habitabat Jishak cum Beer-lahai-roi.
12. Et hae nativitates Jishmaelis filii Abrahami, quem peperit Hagar Aegyptia ancilla Sarae Abrahamo.
13. Et haec nomina filiorum Jishmaelis, in nominibus eorum, secundum nativitates eorum; primogenitus Jishmaelis Nebaioth, et Kedar, et Adbeel, et Mibsam.
14. Et Mishma, et Dumah, et Massa.
15. Hadad, et Tema, Jetur, Naphish, et Kedemah.
16. Et illi filii Jishmaelis, et illa nomina illorum, in villis illorum, et in castellis illorum; duodecim principes populorum suorum.
17. Et hi anni vitarum Jishmaelis, centum anni et triginta anni et septem anni; et exspiravit et mortuus est, et collectus ad populos suos.
18. Et resederunt a Havilah usque ad Shur, quae super facies Aegypti, in veniendo ad Asshur; super facies omnium fratrum suorum cecidit.

* * * *
19. Et hae nativitates Jishaki filii Abrahami; Abraham genuit Jishakum.
20. Et fuit Jishak filius quadraginta annorum in accipiendo illo Rebeccam filiam Bethuelis Aramaei e Paddan Aram, sororem Labanis Aramaei, sibi ad mulierem.
21. Et oravit Jishak ad Jehovah propter mulierem suam, quia sterilis ea, et exoratus illi Jehovah, et concepit Rebecca mulier ejus.
22. Et collidebant se filii in medio illius; et dixit, Si ita, ad quid hoc, ego? et ivit ad interrogandum Jehovam.
23. Et dixit Jehovah illi, Duae gentes in utero tuo, et duo populi e visceribus tuis separabuntur, et populus prae populo valebit, e major serviet minori.
24. Et impleti sunt dies ejus ad pariendum, et ecce gemini in utero ejus.
25. Et exivit primus rufus totus is, sicut tunica pilosa, et vocabant nomen ejus Esau.
26. Et post ita, exivit frater ejus, et manus ejus prehendens in calcaneum Esavi, et vocabat nomen ejus Jacob. Et Jishak filius sexaginta annorum in pariendo illos.
27. Et adoleverunt pueri, et fuit Esau vir sciens venationis, vir agri; et Jacob vir integer, habitans tentoria.
28. Et amabat Jishak Esavum, quia venatio in ore ejus; et Rebecca amans Jacobum.
29. Et coxit Jacob pultem, et venit Esau de agro, et is lassus.
30. Et dixit Esau ad Jacobum, Fac mihi sorbere quaeso e rubro, rubrum hoc, quia lassus ego; propterea vocavit nomen ejus Edom.
31. Et dixit Jacob, Vende sicut hodie primogenituram tuam mihi.
32. Et dixit Esau, Ecce ego vadens ad moriendum, et ad quid hoc mihi primogenitura?
33. Et dixit Jacob, Jura mihi sicut hodie; et juravit illi, et vendidit primogenituram suam Jacobo.
34. Et Jacob dedit Esavo panem et pultem lentium, et edit, et bibit, et surrexit, et ivit; et contempsit Esau primogenituram.

3230. CONTENTA

In hoc capite in sensu interno, Primo agitur de regno spirituali Domini, et de ejus derivationibus, vers. 1-4: quod illud separatum sit a regno caelesti Domini, vers. 5, 6: quod repraesentativum Domini per Abrahamum finitum sit, vers. 7, 8: et quod incohaverit repraesentativum Domini per Jishakum et Jishmaelem, vers. 9-11.

3231. Secundo agitur de Ecclesia spirituali, quae repraesentatur per Jishmaelem, ac de (c)illius derivationibus, vers. 12-18.

3232. Tertio agitur de conceptione et ortu Divini Naturalis, quoad Bonum quod est Esau, et quoad Verum quod est Jacob, vers. 19-25.

3233. Quarto agitur de prioritate Boni {1}et Veri in Ecclesia, vers. 26-34.
@1 aut$

3234. SENSUS INTERNUS

Vers. 1. Et addidit Abraham, et accepit mulierem; et nomen ejus Keturah. `Addidit Abraham et accepit mulierem’ significat alterum statum Domini, quem Abraham repraesentat; `Abraham et Sarah’ repraesentarunt Dominum quoad Divinum Caeleste, `Abraham et Keturah’ Dominum quoad Divinum Spirituale; ita `Abraham’ hic Dominum quoad Divinum Bonum Spirituale, et ejus mulier quoad Divinum Verum illi Bono adjunctum: `et nomen ejus Keturah’ significat essentiam hujus Divini Veri.

3235. `Addidit Abraham, et accepit mulierem’: quod significet alterum statum Domini, quem Abraham repraesentat, et quod Abraham et Sarah repraesentaverint Dominum quoad Divinum Caeleste, Abraham et Keturah {1}quoad Divinum Spirituale, constat (c)ex illis quae {2}hactenus de Abrahamo et ejus uxore Sarah dicta et ostensa sunt, et (c)ex illis quae de Abrahamo et Keturah hic memorantur: sed quia dicitur quod Abraham hic alterum statum Domini repraesentet, et quod Abraham et Sarah Dominum quoad Divinum Caeleste, at Abraham et Keturah Dominum quoad Divinum Spirituale, sciendum quid sit Divinum Caeleste et quid Divinum Spirituale; Divinum Caeleste et Divinum Spirituale se habet respective ad illos qui recipiunt Divinum Domini, nam Dominus apparet unicuique qualis est qui recipit, ut constare potest ab illis quae n. 1838, 1861 dicta sunt, ac patet manifeste ex eo quod Dominus aliter appareat caelestibus, aliter vero spiritualibus; caelestibus enim apparet ut sol, spiritualibus autem ut luna, n. 1529-1531, 1838; caelestibus apparet Dominus ut sol, quia illi in amore caelesti sunt, hoc est, in amore in Dominum; spiritualibus autem ut luna, quia illi in amore spirituali sunt, hoc est, in charitate erga proximum; differentia est qualis inter lucem solis interdiu, ac lucem lunae noctu, tum qualis inter calorem utriusque, ex quo germinationes; haec sunt quae intellecta sunt in capite primo Geneseos, per haec verba,
Et fecit Deus duo Luminaria magna, Luminare magnum ad
dominandum die, et Luminare minus ad dominandum nocte, vers.
16.
[2] Est in genere (t)Domini regnum caeleste, et est spirituale, hoc est, consistit ex caelestibus et ex spiritualibus; et quia Domini Divinum apparet caelestibus ut caeleste, et spiritualibus ut spirituale, inde est quod dicatur quod Abraham et Sarah repraesentaverint Dominum quoad Divinum caeleste, {3}et Abraham et Keturah {4}quoad Divinum spirituale. Sed quia vix alicui notum est quid caeleste et quid spirituale, tum quinam illi sunt, videantur quae prius de illis dicta et ostensa sunt, nempe, quid caeleste et quid spirituale, n. 1155, 1577, 1824, 2048, 2184, 2227, 2507 quinam caelestes et quinam spirituales, n. 2088, 2669, 2708, 2715: quod caelestis homo sit similitudo Domini et ex amore bonum agat, et quod spiritualis sit imago Domini et ex fide bonum agat, n. 50-52, 1013: quod caelestes percipiant ex bono verum, et quod nusquam de vero ratiocinentur, n. 202, 337, 607, 895, 1121, 2715 (m)quod apud hominem caelestem inseminetur bonum in parte ejus voluntaria, sed {5}apud hominem spiritualem in parte ejus intellectuali; et quod in hac parte {6}apud spirituales nova voluntas creetur, n. 863, 875, 895, 897, 927, 1023, 1043, 1044, 2256:(n) quod caelestes ex ipso bono videant indefinita, sed quod spirituales quia ratiocinantur num ita sit, non venire possint ad primum terminum lucis illorum, n. 2718: quod spiritualibus sit obscurum respective, n. 1043, 2708, 2715 quod Dominus in mundum venerit ut salvaret spirituales, n. 2661, 2716, 2833, 2834.
@1 i Dominum$
@2 d hactenus, i prius$
@3 at$
@4 i Dominum$
@5 in homine spirituali$
@6 spiritualibus nova voluntas a Domino formetur$

3236. Quod Abraham hic repraesentet Dominum quoad Divinum Bonum spirituale et quod ejus mulier quoad Divinum Verum illi Bono adjunctum, constare potest ex illis quae prius de maritis et uxoribus dicta sunt, nempe quod `maritus’ repraesentet bonum, et `uxor’ verum, sicut prius Abraham et Sarah, n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2172, 2173, 2198, 2904; et sicut in capite praecedente Jishak et Rebecca, n. 3077: quod `maritus’ repraesentet bonum, et `uxor’ verum, causa est quia Ecclesia comparatur conjugio, et quoque est conjugium boni et veri; bonum est quod maritus repraesentat, quia primo loco est, verum autem quod uxor quia secundo; ideo quoque Dominus in Verbo vocatur `sponsus, vir, maritus,’ et Ecclesia `sponsa, mulier, uxor.’ [2] (m)Quid spirituale bonum (c)et spirituale veram illi bono adjunctum {1}, constare potest ab illis locis quae mox supra n. 3235 citata sunt; apud hominem spirituale bonum est in genere id quod vocatur bonum fidei, et hoc non aliud quam charitas erga proximum, sed ut {2}sit charitas, veniet ex nova voluntate qua spiritualis homo donatus est a Domino; spirituale verum illi bono adjunctum est id quod dicitur verum fidei, et hoc non aliud quam quod spectat charitatem primo ut finem propter quem et dein ut principium ex quo; sed ut sit spirituali homini verum fidei, seu fides, veniet ex novo intellectu quo donatus est a Domino, et novus intellectus {3}lucem suam habebit a nova voluntate.(n)
@1 i sit$
@2 fit I$
@3 i est, qui$

3237. `Et nomen ejus Keturah’: quod significet essentiam hujus Divini Veri, constat ex significatione `nominis’ quod sit quale, et `vocare nomine’ quod sit nosse qualis est, de qua n. 144, 145, 1754, 1896, 2009; at quia de Divino non praedicatur quale sed Esse, ideo hic per nomen significatur essentia, et quidem Divini Veri, quod significatur hic per `ejus,’ nempe mulieris; quod hic mulier sit Divinum Verum, videatur mox supra n 3236; inde patet quid `Keturah’ in genere involvit.

3238. Vers 2-4. Et peperit ei Zimranem, et Jokshanem, et Medanem, et Midianem, et Jishbakum, et Shuahum. Et Jokshan genuit Shebam et Dedanem: et filii Dedanis fuerunt Asshurim, et Letushim, et Leummim. Et filii Midianis, Ephah et Epher, et Hanoch, et Abida, et Eldaah: omnes illi filii Keturae. `Peperit ei Zimranem’ et Jokshanem, et Medanem, et Midianem, et Jishbakum, et Shuahum, repraesentant communes sortes regni spiritualis Domini in caelis et in terris: `et Jokshan genuit Shebam et Dedanem’ significat a prima sorte derivationes: `et filii Dedanis fuerunt Asshurim, et Letushim, et Leummim’ significat ab altera sorte derivationes: `et filii Midianis, Ephah et Epher, et Hanoch, et Abida, et Eldaah’ significat a tertia sorte derivationes: `omnes illi filii Keturae’ significat quoad doctrinalia et cultus inde.

3239. `Peperit ei Zimranem et Jokshanem, et Medanem, et Midianem, et Jishbakum, et Shuahum’: quod repraesentent communes sortes regni spiritualis Domini in caelis et in terris, non ita constare potest ex Verbo, quia non alii ex illis memorantur alibi quam `Midian,’ de quo sequitur; ex eo tamen quod omnes personae quotcumque nominantur in Verbo, aliquid repraesentent, ut ab illis omnibus qui hactenus a primo capite Geneseos memorati sunt, satis constare potest; quod nomina tam personarum quam regnorum, {1}et provinciarum et urbium, in sensu interno Verbi res significent, videatur n. 768, 1224, 1264, 1876, 1888, et multoties alibi, ubi hoc in particulari e Verbo confirmatur: quod reliqui ab his praeter Midianem non alibi in Verbo memorentur, est causa quia {2}sunt ex `filiis orientis,’ de quibus passim in Verbo, qui quod in communi significent illos qui ex regno spirituali Domini sunt, infra ad vers. 6 hujus capitis videbitur: [2] quod hi Abrahami ex Keturah filii id repraesentent, constat ex eo quod `Abraham et Keturah’ repraesentent Dominum quoad Divinum Spirituale, nempe `Abraham’ Dominum quoad Divinum Bonum Spirituale, `Keturah’ quoad Divinum Verum Spirituale illi Bono conjunctum, de quibus mox supra n. 3235, 3236; exinde sequitur quod `filii illorum’ repraesentent communes sortes regni quod ex Divino Spirituali Domini. Communes sortes dicuntur quia regnum Domini repraesentatur per `terram,’ quae distribuitur per sortes inter illos quibus illa datur sicut hereditas possidenda, quemadmodum terra Canaan filiis Israelis; sortes in communi sunt duodecim, nam per `duodecim’ significantur omnia charitatis et inde fidei quae sunt regni Domini, de quibus infra ad vers. 16; hic autem sunt `sex,’ ita dimidio numero, sed dimidius numerus idem involvit ac integer, nam (t)multiplicatio et divisio, modo simile inest, non ipsam rem quoad essentiale variant.
@1 i ut$
@2 i hi$

3240. `Et Jokshan genuit Shebam et Dedanem’: quod significet a prima sorte derivationes, constat ex repraesentatione `Jokshanis’ et ejus filiorum `Shebae et Dedanis,’ de quibus sequitur. Hic quia mera sunt nomina, et per illa significantur Ecclesiae spiritualis Domini status (c)et derivationes, dicendum quomodo se cum illis in communi habet: Ecclesia caelestis in eo differt ab Ecclesia spirituali quod illi qui ab Ecclesia caelesti sunt ac caelestes vocantur, sint in amore, nempe in ejus bono et vero, sed illi qui ab Ecclesia spirituali ac spirituales dicuntur, sint in fide, nempe in ejus bono et vero; bonum quod caelestibus, est amoris in Dominum, ac verum quod illis, est amoris erga proximum; bonum autem quod est spiritualibus, {1}est charitatis erga proximum; verum quod illis, est fidei quatenus haec est doctrina de charitate; inde constare potest quod regno Domini spirituali, sicut caelesti Ipsius, sit bonum et verum, sed cum multa differentia. [2] Sciendum porro quod illi qui sunt in regnis, inter se distinguantur per bonum et verum, {2}ex causa quia sunt qui plus in bono, et sunt qui plus in vero, inde nunc sunt derivationes, nempe derivationes boni et derivationes veri; derivationes boni in (t)regno spirituali Domini sunt quae {3}repraesentantur per `Jokshanis filios,’ de quibus in hoc versu; at derivationes veri ibi, sunt qui {3}repraesentantur per `filios Midianis,’ de quibus in versu sequente. Nunc quia binae classes (t)spiritualium sunt, nempe qui plus in bono {4}et qui plus in vero, inde bina illis doctrinalia sunt, nempe doctrinalia charitatis et doctrinalia fidei; doctrinalia charitatis pro illis qui in bono fidei sunt, et hic significantur per Jokshanis filios, at doctrinalia fidei pro illis qui in vero fidei, et significantur per filios Midianis: Sheba et Dedan sunt, qui primam classem constituunt, hoc est, qui in spirituali regno Domini in bono fidei sunt, et quibus doctrinalia charitatis{4}, inde est quod per `Shebam et Dedanem’ significentur cognitiones caelestium, seu quod idem, illi qui in cognitionibus caelestium sunt, hoc est, qui in doctrinalibus charitatis, nam doctrinalia sunt cognitiones, et {5}charitas est caeleste quod spirituali homini; quod `Sheba et Dedan’ sint illi, ostensum est in parte prima, n. 117, 1168, 1171, 1172, sed ibi Sheba et Dedan {6}sunt pronepotes Hami, et vocantur filii Raamae; sed sciendum quod Hamus, sicut etiam Japheth et Shem nusquam fuerint, sed quod illi qui ab Ecclesia post diluvium Noahus dicta fuerunt, distincti {7}fuerint quoad bona et vera in tres classes, quae classes ita nominatae sunt, n. 736, 1062, 1065, 1140, 1141, 1162, et passim alibi; fuerunt usque gentes quae ita vocatae sunt, sed ex aliis, ut Sheba et Dedan, qui quod ex Jokshane, filio Abrahami ex Ketura, hic patet. [3] Quod `Sheba’ sint illi qui in cognitionibus caelestium, ita qui in bono fidei, constat ex illis locis quae n. 117, 1171 allata sunt; et quod `Dedan’ similiter, ex locis quae n. 1172, et porro ex his; apud Esaiam,
Propheticum de Arabia; in silva in Arabia pernoctabitis
turmae Dedanim; obviam sitienti adferte aquas, habitatores
terrae Tema, cum pane ejus praevenite vagabundum; nam coram
gladiis vagabuntur, coram gladio extenso, xxi 13, 14;
`in silva in Arabia pernoctare’ pro desolari quoad bonum, `Arabia’ enim sunt qui in caelestibus, hoc est, qui in bonis fidei, `ibi in silva pernoctare’ est non amplius in bonis esse, inde desolatio, quae quoque describitur per `vagari coram gladiis, coram gladio extenso’; caelestia, {8}hoc est bona fidei, seu quod idem, opera charitatis, quae eis, significantur per `obviam sitienti adferre aquas, et cum pane praevenire vagabundum’: [4] apud Jeremiam,
Accepi calicem (c)a manu Jehovae, et bibere feci omnes
gentes, ad quas misit me Jehovah, Hierosolymam, et urbes
Jehudae, et reges ejus, et principes ejus, ad tradendum eos in
desolationem; …Pharaonem regem Aegypti, et servos ejus, et
principes ejus, et omnem populum ejus;…omnes reges Tyri, et
omnes reges Zidonis;…Dedanem et Temam, et Buz, et omnes
abscissos anguli;…omnes reges Zimri, et omnes reges Elam, et
omnes reges Mediae: et omnes reges septentrionis, xxv 17-19,
22, 23, 25, 26;
ibi etiam de desolatione Ecclesiae spiritualis agitur, cujus Ecclesiae differentiae ordine memorantur, et significantur per `Hierosolymam, urbes Jehudae, Aegyptum, Tyrum, Zidonem, Dedanem, Temam, Buz, Zimri, Elam, Mediam’: [5] apud Ezechielem,
Sheba et Dedan, et mercatores Tarshish, et omnes leones
juvenes ejus dicent tibi: Num ad spoliandum spolium tu
venisti? num ad praedandum praedam congregasti congregationem
tuam? ad auferendum argentum et aurum, ad capiendum pecora et
possessionem, ad spoliandum spolium magnum? xxxviii 13;
ibi de Gogo, per quem significatur cultus externus separatus ab interno, qui idololatricus, n. 1151; `Sheba et Dedan’ pro cultus internis, nempe bonis fidei; `Tarshish’ pro cultu externo correspondente, `argentum, aurum, pecora, possessio, spolia,’ quae {9}Gogus, seu externum cultus separatum ab interno, auferre vult, sunt cognitiones boni et {10}veri, pro quibus pugnant et quas defendunt illi qui sunt Sheba et Dedan, {11}quare vocantur `leones juvenes’: `Sheba’ in proprio sensu sunt illi qui in cognitionibus boni, `Dedan’ qui in cognitionibus veri ex bono.
@1 A has several deletions here but leaves undeleted est
doctrinalia fidei. Possibly it was intentionally omitted in
copying.$
@2 nempe quod sint qui sunt in bono ejus, et sint qui sunt in vero
ejus$
@3 significantur$
@4 i sunt$
@5 charitatis I$
@6 vocantur filii Raamae et sunt ibi pronepotes Chami$
@7 sint$
@8 seu$
@9 Gogas I$
@10 i inde$
@11 ex quo $

3241. `Et filii Dedanis fuerunt Asshurim, et Letushim, et Leummim’: quod significet ab altera sorte derivationes, constare potest ea repraesentatione `Dedanis’ quod sint illi qui in fidei bono, proprie qui in fidei vero ex bono, n. 3240 fin.: quod ex altera sorte derivationes sint, patet: sunt imprimis fidei vera ex bono quae per tres illos significantur; at quid per {1}unumquemvis, quidem dici potest, sed non confirmari per Verbum alibi, nam non amplius memorantur. [2] In regno Domini sunt innumerabiles varietates quoad bona et vera, ex innumerabilibus illis usque unum caelum constituitur; sunt enim tot varietates ut nusquam una societas sit prorsus similis alteri, hoc est, in eodem bono ac vero, videatur n. 684, 685, 690; unum ibi constituitur ex pluribus variis ita a Domino dispositis ut concordent; concordantia seu harmonia plurium inditur a Domino per quod omnes se ad Ipsum referant, n. 551; se habet hoc sicut organa, (t)membra et viscera corporis, illorum nullum est prorsus simile alteri, sed omnia inter se varia at usque unum faciunt, et quidem per id quod Omnia referant se ad unam animam, et per hanc ad caelum, et sic ad Dominum; nam omne inconnexum a Domino est nihil inde constare potest quod differentiae veri et boni in specie innumerabiles sint; sed genera illorum, et quidem communissima, quae sunt {2}Ecclesiae spiritualis, significantur per hos filios et nepotes Abrahami{3}. [3] Qui ab Ecclesia spirituali sunt, quia nullam perceptionem habent, sicut qui ab Ecclesia caelesti, quid bonum et verum, sed quae didicerunt, pro veris agnoscunt, ideo continue in lite sunt de illis, ac ratiocinantur num ita sit, ac unusquisque manet in illo doctrinali, (c)et vocat verum, quod ejus Ecclesiae est, inde tot differentiae sunt; praeter quod plerique concludant de bonis et veris ab apparentiis et fallaciis, unus dissimiliter ac alter, sed nullus ex aliqua perceptione, immo quid perceptio, {4}non sciunt: quia intellectus illorum ita obscuratus est quoad bona et vera fidei, non mirum est quod dissensiones {5}sint de omnium essentialissimo, nempe de Domini Divino, Humano, (c)et Sancto procedente; caelestes percipiunt quod non tria sint sed unum, spirituales autem manent in idea trium, at volunt ut cogitent quod sint unum; cum itaque de essentialissimo dissensiones {6}sunt, constare potest quod doctrinalium varietates et differentiae innumerabiles sint{7}; inde sciri potest unde derivationes quae significantur per illos qui hic nominantur: at licet tot varietates et differentiae doctrinalium sunt, seu tot derivationes, usque tamen simul unam formant Ecclesiam quando omnes charitatem pro essentiali Ecclesiae agnoscunt, seu quod idem, quando vitam spectant ut finem doctrinae, hoc est, quaerunt quomodo homo Ecclesiae vivit, non ita quomodo sentit, nam quisque secundum vitae bonum non secundum doctrinae verum {8}a vitae bono separatum, donatur a Domino {9}sorte in altera vita.
@1 unumquemque$
@2 Regni spiritualis A, Ecclesiae spirituales I$
@3 i ex Keturah$
@4 ignorant$
@5 i etiam$
@6 sint$
@7 i ac perplura ab una origine descendant;$
@8 ab illo$
@9 quisque sorte sua$

3242. `Et filii Midianis, Ephah et Epher, et Hanoch, et Abida, et Eldaah’: quod significet a tertia sorte derivationes, constare potest a repraesentatione `Midianis’ quod sint illi qui in vero fidei, de qua {1}infra, et cum illi qui in vero fidei sunt `Midian,’ sequitur quod `filii’ sint derivationes inde. Cum illis qui in vero fidei sunt, ita se habet: in regnum Domini nullus admittitur nisi qui in bono fidei est, bonum enim fidei est vitae, fidei vita manet, non autem fidei doctrina nisi quantum haec cum vita unum facit; at usque qui in vero fidei sunt, hoc est, qui profitentur fidem, et eam dicunt essentialem, ex eo quod ita didicerunt, et tamen usque in bono vitae sunt, hoc est, qui corde sunt Christiani, non ore, illi in spirituali regno Domini sunt; facile enim aliquis persuaderi potest quod fides sit essentiale, cum ita traditur a magistris, et {2}is in puerili aetate imbuitur opinione illa, et {3}quia illi qui doctissimi audiunt, et antistites, ita dicunt, {4}quorum quidam timent dicere vitae bonum, quia vita illos damnat, praeterea etiam quia illa quae sunt fidei, perceptibiliter influunt, non ita illa quae sunt charitatis: qui ergo in vero fidei sunt, et usque in bono vitae, illi sunt qui vocantur `Midian’; vero autem secundum quae vivunt, sunt `filii Midianis’: [2] sicut illi qui in vero fidei {5}conjuncto bono ejus, (t)sunt `Midian’ ita quoque in opposito sensu illi qui in falso sunt ex eo quod bonum vitae non illis; ut ex sequentibus constare potest; apud Esaiam,
Turma camelorum obteget te, dromades Midianis et Ephae,
omnes e Sheba venient; aurum et tus portabunt, et laudes
Jehovae annuntiabunt, lx 6;
ubi de regno spirituali Domini, `dromades Midianis et Ephae’ pro doctrinalibus; doctrinalia boni sunt `aurum,’ doctrinalia veri sunt `tus,’ utraque sunt `laudes Jehovae’; inde etiam patet, {6}quid Ephah significat. Quod per `Midianitas’ qui extraxerunt Josephum e fovea, ac vendiderunt Jishmaelitis, (c)et in Aegyptum Potiphari, Gen. xxxvii 28, 36, significentur illi qui in vero simplicis boni, videbitur, ex Divina Domini Misericordia, in sequentibus ad versus illos. [3] Quod etiam per `Midianem’ significentur illi qui in falso, quia {7}bonum vitae non illis, constare potest ex illis quae de Midiane apud Mosen dicuntur, quod nempe,
Seniores Moab et seniores Midianis, cum praestigiis in
manu, iverint ad Bileamum, et locuti sint ad illum verba
Balaki, Num. xxii 4, 7, seq.
`Moabus’ in bono sensu pro illis qui in bono naturali sunt et se facile seduci patiuntur, at in opposito pro illis qui adulterant bona, n. 2468; `Midian’ bono sensu pro illis qui in vero simplicis boni, ut dictum, (c)et ita se facile persuaderi sinunt; in opposito, ut hic, pro illis qui falsificant vera; falsificationes significantur per `praestigias in manu,’ {8}et facta ex falsis per quod miserint ad Bileamum contra filios Israelis, qui sunt bona et inde vera fidei. [4] Scortationes filiorum Israelis cum Midianitarum feminis, propter quas plaga, quae sedata per quod Pinhasus transfoderit Midianitidem et virum Israelis in lupanari; Num. xxv 6-8, seq., simile significant, nam per `scortationes’ repraesentabantur falsificationes veri, n. 2466, 2729; et quia falsificatione veri {9}sunt quae in sensu interno significantur per scortationes, ideo ex mandato,
Duodecim mille ex filiis Israelis percusserunt illos,
occiderunt eorum reges, et omnem masculum, (c)ac mulieres,
quas captivas duxerunt, quae cognoverant virum; et {10}praedam
inter se diviserunt Num. xxv 16, 17; xxv 16 ad fin.,
quod `duodecim mille’ essent, erat quia duodecim significant omnia fidei, n. 577, 2089, 2129 f, 2130 f, per quae falsa destruuntur; `reges’ quos occiderunt, sunt falsa, etiam `masculus’; `mulieres, quae cognoverant virum’ sunt affectiones falsi, `praeda, quae aurum, argentum pecora’ sunt vera quae falsificata, inde patet quod omnia et singula ibi sint repraesentativa punitionis (c)et destructionis falsi per vera. [5] Similiter quae de Midianitis referuntur in Libro Judicum, nempe,
Quod filii Israelis, quia fecerunt malum in oculis
Jehovah dati sint in manum Midianis septem annis; et quod
filii Israeli propter Midianem fecerint sibi speluncas in
montibus, et antra et munitiones; et quando Israel fecit
sementem, quod Midian et Amalek, et filii orientis ascenderint
et corruperint proventum terrae illorum; ac dein quod liberati
a Gideone per trecentos qui lamberunt lingua aquas sicut
canis, et quod domum missi, qui procubuerunt super genua et
biberunt, praeter plura, de quibus cap. vi, vii, viii;
ibi quoque omnia et singula sunt repraesentativa falsificationes veri, et propter id punitiones, usque ad illud quod destruerentur per talia quae significantur per `lambere lingua aquas ut canis’; quid autem singula in sensu interno significant, prolixum nimis foret hic explicare; ex Divina Domini Misericordia, suo loco dicetur: apud Habakkuk,
Vidit et dissipavit gentes, et dispersi sunt montes
temporis, et humiliarunt se colles saeculi; sub {11}aven vidi
tentoria Kushanis, contremuerunt cortinae terrae Midianis, iii
6, 7;
ibi de Adventu Domini; `tentoria Kushanis’ pro religioso ex malo: `cortinae terrae Midianis’ pro religioso ex falso.
@1 mox$
@2 i sic$
@3 cum$
@4 imprimis quia illa quae sunt veri fidei, seu doctrinae,
perceptibiliter influunt, non ita illa quae sunt boni fidei seu
charitatis, et praeterea timent illi dicere vitae bonum, quorum
vita damnat, volentes quod etiam qui pessimae vitae sunt,
salventur$
@5 conjunctio I$
@6 quod etiam Epha sit simile$
@7 A has bonum vitae non illis but d vitae; I has bonae vitae non
illis; T changes bonae to bona.$
@8 et per quod egerint contra filios Israelis, qui sunt bona et
inde vera fidei, mittendo ad Bileamum.$
@9 per Midianitas significatae sunt, inde$
@10 praeter I$

@11 Heb. (aven) is usually translated `affliction.’ S here
copies Sch.$

3243. `Omnes illi filii Keturae’: quod significet quoad doctrinalia et cultus inde, constat ex significatione `filiorum’ quod sint vera ac doctrinalia, de qua n. 489, 491, 533, 1147, 2623; et ex repraesentatione `Keturae’ quod sit Divinum Verum spirituale Divino Bono spirituali conjunctum, de qua n. 3236, 3237, ita illa quae sunt regni spiritualis Domini, cujus cultus quia est secundum doctrinalia, {1}ideo est quod filii Keturae sint doctrinalia, et quoque cultus inde.
@1 inde$

3244. Vers. 5, 6. Et dedit Abraham omnia quae ei, Jishako. Et filiis concubinarum, qui Abrahamo, dedit Abraham dona; et misit illos ab apud Jishako filio suo, adhuc illo vivente, orientem versus ad terram orientis. `Dedit Abraham omnia quae ei, Jishako’ significat in supremo sensu omnia Divina in Divino Rationali; in sensu respectivo, caelestia amoris regno caelesti Domini: `et filiis concubinarum, qui Abrahamo, dedit Abraham dona’ significat spirituales adoptatos a Divino Humano Domini, quod illis sortes in regno spirituali Domina: `et misit illos ab apud Jishako filio suo’ significat distinctionem et separationem spiritualium a caelestibus: `adhuc illo vivente’ significat quibus vitam dare potuit: `orientem versus ad terram orientis’ significat ad bonum fidei.